ROK XLVIII l 2010 półrocznik

ROK XLVIII l 2010
1
półrocznik
Wydawnictwo Uniwersytetu
Kardynała Stefana Wyszyńskiego
w Warszawie
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 1
2010-07-02 14:
41:
14
UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO
WYDZIAŁ TEOLOGICZNY
REDAKCJA IADM INISTRACJA
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Wydział Teologiczny
ul.Dewajtis 5,01-815Warszawa
stv@ uksw.
edu.
pl
REDAGUJĄ
ks.Ignacy Bokwa,ks.Ryszard Czekalski,ks.Jan Decyk,
Woj
ciechKl
ujOM I(sekretarz redakcji),Józef Kulisz SJ,
Kazimierz M isiaszek SDB,Jacek SalijOP(zastępca redaktora naczelnego),
Jarosław A.Sobkowiak M IC (redaktor naczelny)
OKŁADKĘ PROJEKTOWAŁ
Stanisław Stosiek
Za zgodąKurii M etropolital
nejWarszawskiej
Pozycj
ędofinansowano ze środków KomitetuBadań Naukowych
ISSN-0585-5594
Druk i oprawa:
OFICYNA WYDAWNICZO-POLIGRAFICZNA „ADAM ”
02-729 Warszawa,ul.Rolna 191/193,
tel.22-843-37-23,22-843-08-79;tel
.
/fax22-843-20-52
e-mail
:wydawnictwo@ oficyna-adam.
com.
pl
http://www.
oficyna-adam.
com.
pl
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 2
2010-07-02 14:
41:
14
Ś.
P.REKTOR UKSW
KS.PROF.DR HAB.RYSZARD RUM IANEK
(1947-2010)
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 3
2010-07-02 14:
41:
15
ŻYŁ, ABY DZIELIĆ SIĘ DOBREM
Wspomnienie ks.prof.dr hab.Ryszarda Rumianka (1947-2010),
Rektora UniwersytetuKardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Są l
udzie,obok których nie przechodzi się oboj
ętnie.Wyciskaj
ą
niezatarty śl
ad na życiu jednostek i całych społeczności.Takim był
św.pamięci ks.Ryszard Rumianek Rektor Uniwersytetu Kardynała
Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,naukowiec zaj
muj
ący się historiąbiblijnąoraz probl
ematykąksiąg prorockich,zwłaszcza Księgą
Ezechiel
a.Zginął w sobotę10kwietnia br.w katastrofie lotniczejpod
Smol
eńskiem wraz z gronem wybitnychPolaków.
Za kadencj
i ks.prof.Ryszarda Rumianka Uczel
nia przeżyła znaczący rozwój
,między innymi została rozbudowana baza dydaktyczna
i powstały nowe wydziały i kierunki studiów.Dzięki Jego zabiegom
M inisterstwo Nauki i Szkol
nictwa Wyższego wyraźnie zwiększyło dotacj
ęfinansowąna funkcjonowanie Uniwersytetu.Podstawowym cel
em tych działań było zapewnienie młodzieży l
epszych warunków
studiowania.Kochał l
udzi,służył im jak najl
epiejpotrafił i umiał ich
sobie zj
ednywać.Ufał im i ściśle z nimi współpracował na pol
unaukowym i administracyj
nym.
W swoj
ejostatniejksiążce pt.Księga Ezechiela. Tłumaczenie i komentarz (Warszawa 2009)ks.Ryszard Rumianek wyjaśnił,że prorok
Ezechiel„w każdym okresie,nawet w obliczukl
ęski narodui związanychz tym nieszczęść,budzi w sercachludzi nadzieję.W ten sposób
dodaj
el
udziom odwagi głosząc,że nie wszystko kończy siętuna ziemi.Trzeba tylko wierzyć,że Pan Bóg jest Panem dziejów i wszystko,
co siędziej
e wokół,ma głęboki sens.A orędzie to j
est przecieżzawsze
aktual
ne”(s.10).Piszącte słowa Ksiądz Rektor nie zdawał sobie sprawy,że będąone komentarzem teologicznym do tychwydarzeń,które
miały miej
sce 10kwietnia pod Smol
eńskiem,słowami otuchy i pocieszenia dl
a wszystkichpogrążonychw żałobie.
Czcigodny i drogi księże Ryszardzie,dziękuj
emy Ci za Twoje świadectwo życia i zapewniamy o modlitwie wierząc,że życie nasze zmienia się,al
e sięnie kończy.
Ks.Stanisław Dziekoński
Dziekan WydziałuTeologicznego
UniwersytetuKardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 4
2010-07-02 14:
41:
15
SPIS TREŚCI
OD REDAKCJI .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.9
ARTYKUŁY (Kul
turaw dialoguz teol
ogią) ......................................13
Ignacy Bo k w a ,Wiara i kultura:oświeceniowe korzenie kryzysu ich
relacj
i .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.13
Witol
d K a w e ck i CSsR,Kształtowanie się kulturowejświadomości
Kościoła:rozwójrelacjiteologii i kultury............................................39
Jan Stanisław W o jci e cho w s k i ,Teologia kultury:chrześcij
ańskiej
,
politycznej,wizualnej?..........................................................................63
Elżbieta M a z ur ,Kultura materialna w przestrzeni duchowej(sakralnej)..75
Katarzyna Fla d e r ,Teologia ukryta w teatrze ..........................................83
Bartosz W i e cz o r e k ,Teologiczno-religijnywymiar przekazu
telewizyjnego .......................................................................................103
Dominika Żuk o w s k a ,Splot etyki i estetyki w ujęciu ciała w kulturze ..113
Dagmara Ja s z e w s k a ,Teologiczne wątki w teorii sztuki Johna Deweya .129
Norbert M o jży n ,WschódczyZachód,stare czynowe –dylematy
rosyj
skiejkulturyreligijnejw drugiejpołowie XVIIstulecia ..............147
VARIA .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.163
Józef G r z y w a cz e w s k i ,Modernistyczna koncepcja Tradycji
chrześcij
ańskiej...................................................................................163
BpAndrzejF.D z i uba ,MiłośćBoga i bliźniego –streszczenie
i dopełnienie Dekalogu .......................................................................187
Veranika H a r buz o w a ,Prymat Biskupa Rzymskiego w dialogu Stolicy
Apostolskieji Patriarchatu Konstantynopolskiego
po Soborze Watykańskim II.................................................................205
RECENZJE I KRONIKA .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.223
Recenzje: K. Pe k M IC, Deus semper maior. Teologiczny obraz
Boga w mariologii polskiejXX wieku (G.Ba r t o s i k OFM Conv).
J.N o w a k SAC,Maryja w liturgii i pobożności Kościoła (ks.
J.D e cy k ).C.
J.W i chr o w i cz OP,Samuel Szymon Wierzchoński
OP (ok. 1589-1642)jako teolog moralista (BpA.
F.D z i uba ).Ks.
R.Rum i a n e k ,Śladami Jezusa (J.K uli s z SJ).H.M a jk r z a k ,
Antropologia integralna w „Sumie teologicznej” św. Tomasza
z Akwinu (J.S a li jOP).
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.223
KronikaW ydziałuTeologicznego (W .K lujOM I).
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.251
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 5
2010-07-02 14:
41:
15
6
SPIS TREŚCI
TABLE OF CONTENTS
EDITORIAL .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.9
ARTICLES:(Cul
turein DialoguewithTheol
ogy) ...........................13
Ignacy Bo k w a ,Faith andCulture:The Enlightment Roots ofCrisis in
Their Relations ......................................................................................13
Witold K a w e ck i CSsR,The Forming ofCulture Awareness ofthe
Church:Development ofRelations Between TheologyandCulture ....39
Jan Stanisław W o jci e cho w s k i ,Theologyof-Christian,Political,
Visual?- Culture ..................................................................................63
Elżbieta M a z ur ,Material Culture in Spiritual (Sacral)Space ...............75
Katarzyna Fla d e r ,TheologyHidden in the Theatre ...............................83
Bartosz W i e cz o r e k ,Theological andReligious Aspect ofTelevision
Message...............................................................................................103
Dominika Żuk o w s k a ,Intertwining ofEthics andAesthetics in the
Expression ofBodyin Culture ............................................................113
Dagmara Ja s z e w s k a ,Theological Threads in John Dewey’
s Theory
ofArt ...................................................................................................129
Norbert M oj
żyn,East or West,Oldor New:Dilemmas ofRussian
Religious Culture in the SecondHalfofthe 17th Century.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.147
VARIA .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.163
Józef G r z y w a cz e w s k i ,The Modernist Concept ofChristian Tradition.
From ChristianityThrough Catholicism to Religion ofHumanity.........163
BpAndrzejF.D z i uba ,Love ofGodandofthe Neighbour:Summary
ofandComplement to the Decalogue ................................................187
Weronika H a r buz o w a ,The Primacyofthe BishopofRome in the
Dialogue between the HolySee andthe Constantinople Patriarchate
af
ter the SecondVatican Council ........................................................205
REVIEW S AND CHRONICLE.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.223
Reviews:K.Pe k M IC,Deus semper maior. Teologicznyobraz Boga
w mariologii polskiej XX wieku (G. Ba r t o s i k OFM Conv).
J.N o w a k SAC,Maryja w liturgii i pobożności Kościoła (ks.
J.D e cy k ).C.
J.W i chr o w i cz OP,Samuel Szymon Wierzchoński
OP (ok. 1589-1642)jako teolog moralista (Bp A.
F.D z i uba ).
Ks.R.Rum i a n e k ,Śladami Jezusa (J.K uli s z SJ).H.M a jk r z a k ,Antropologia integralna w „Sumie teologicznej”św. Tomasza z Akwinu (J.S a li jOP)..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.223
ChronicleoftheTheologicalFaculty(W.K lujOM I).
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.251
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 6
2010-07-02 14:
41:
15
SPIS TREŚCI
7
INHALTSVERZEICHNIS
LEITARTIKEL.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.9
ARTIKEL:(DieKul
tur im Dialogmitder Theol
ogie) .....................13
Ignacy Bo k w a ,Glaube undKultur:aufklärerische Wurzeln ihrer
Beziehungskrise.....................................................................................13
Witold K a w e ck i CSsR,Die Formung des kulturellen Bewusstseins der
Kirche:die Entwicklung der Beziehung zwischen Theologie undKultur 39
Jan Stanisław W o jci e cho w s k i ,Kulturtheologie:christlich,
politisch,visuell?..................................................................................63
Elżbieta M a z ur ,Die materielle Kultur aufgeistlichem (sakralem)Gebiet 75
Katarzyna Fla d e r ,Die im Theater versteckte Theologie ........................83
Bartosz W i e cz o r e k ,Theologisch-religiöse Dimension des Fernsehens 103
Dominika Żuk o w s k a ,Verbindung von Ethik undÄsthetik in der
Darstellung des Körpers in der Kultur .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.113
Dagmara Ja s z e w s k a ,Theologische Themen in der Kunsttheorie
John Deweys .......................................................................................129
Norbert M o jży n ,Osten oder Westen,alt oder neu –Dilemmata
der russischen religiösen Kultur in der 2. Hälfte des 17. Jhd.............147
VARIA .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.163
Józef G r z y w a cz e w s k i ,Modernistische Konzeption der christlichen
Tradition. Vom Christentum über den Katholizismus zur Religion
der Menschlichkeit .............................................................................163
AndrzejF.D z i uba ,Gottes-undNächstenliebe –Zusammenf
assung
undErgänzung des Dekalogs ..............................................................187
Veranika H a r buz o w a ,Der Primat des Bischofs von Rom im Dialog
des Apostolischen Stuhles mit dem Patriarchat von Konstantinopel
nach dem II. Vatikanischen Konzil ....................................................205
REZENSIONEN UND CHRONIK .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.223
Rezensionen:K.Pe k M IC,Deus semper maior. Teologiczny obraz
Boga w mariologii polskiejXX wieku (G.Ba r t o s i k OFM Conv).
J.N o w a k SAC,Maryja w liturgii i pobożności Kościoła (ks.
J.D e cy k ).C.
J.W i chr o w i cz OP,Samuel Szymon Wierzchoński
OP (ok. 1589-1642)jako teolog moralista (BpA.
F.D z i uba ).Ks.
R.Rum i a n e k ,Śladami Jezusa (J.K uli s z SJ).H.M a jk r z a k ,
Antropologia integralna w „Sumie teologicznej” św. Tomasza
z Akwinu (J.S a li jOP).
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.223
Chronik der Theol
ogischen Fakultät(W.K lujOM I).
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.251
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 7
2010-07-02 14:
41:
15
8
SPIS TREŚCI
TABLE DES M ATIÈRES
ÉDITORIAL.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.9
LES ARTICLES (Cul
turedansledialogueavec lathéologie).
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.13
Ignacy Bo k w a ,La f
oi et la culture:la crise de leur relation et ses
racines dans le siècle des Lumières ......................................................13
Witold K a w e ck i CSsR,La formation de la conscience culturelle de
l’Eglise:le développement de relation entre la théologie et la culture 39
Jan Stanisław W o jci e cho w s k i ,La théologie de la culture:
chrétienne,politique et visuelle?..........................................................63
Elżbieta M a z ur ,La culture matérielle dans l’espace spirituel (sacré)...75
Katarzyna Fla d e r ,La théologie cachée au théâtre .................................83
Bartosz W i e cz o r e k ,Une dimension théologico-religieuse
du message télévisé.............................................................................103
Dominika Żuk o w s k a ,Une liaison de l’éthique et de l’esthétique
dans la conception du corps dans la culture.......................................113
Dagmara Ja s z e w s k a ,Des accents théologiques dans la théorie
de l’art de John Dewey.......................................................................129
Norbert M o jży n ,L’Est ou l’Ouest,l’ancien et le moderne –les dilemmes
de la culture religieuse russe dans la deuxième moitiédu XVIIsiècle ...147
VARIA .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.163
Józef G r z y w a cz e w s k i ,Une conception moderniste de la tradition
chrétienne. De la chrétientépar le catholicisme vers une religion de
l’humanité...........................................................................................163
AndrzejF.D z i uba ,L’amour de Dieu et de l’autrui –le résuméet
l’accomplissement du Décalogue........................................................187
Veronika H a r buz o w a ,Le primat de l’évêque romain dans le dialogue du
Siège apostolique et du patriarcat de Constantinople après Vatican II... 205
RÉCENSIONS ET CHRONIQUE .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.223
Récensions:K.Pe k M IC,Deus semper maior. Teologiczny obraz
Boga w mariologii polskiejXX wieku (G.Ba r t o s i k OFM Conv).
J.N o w a k SAC,Maryja w liturgii i pobożności Kościoła (ks.
J.D e cy k ).C.
J.W i chr o w i cz OP,Samuel Szymon Wierzchoński
OP (ok. 1589-1642)jako teolog moralista (BpA.
F.D z i uba ).Ks.
R.Rum i a n e k ,Śladami Jezusa (J.K uli s z SJ).H.M a jk r z a k ,
Antropologia integralna w „Sumie teologicznej” św. Tomasza
z Akwinu (J.S a li jOP).
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.223
Chroniquedel
aFacultédeThéologie(W.K lujOM I).
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.251
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 8
2010-07-02 14:
41:
15
OD REDAKCJI
Działal
nośćl
udzka – a takąjest niewątpliwie twórczośćnaukowa
–j
est świadomym zaangażowaniem człowieka w refl
eksję nad rzeczywistością,w którejon uczestniczy a jednocześnie,którąw sposób
twórczy kształtuj
e.W tym przetwarzaniu niewątpliwą rolę odgrywa
świadome pl
anowanie owychdziałań.Prezentowany numer pisma miał
na cel
u podj
ęcie opisu jednejz prób takiego świadomego działania
człowieka –zagospodarowanie świata kultury.W te l
udzkie,redakcyjne pl
any wpisało sięwydarzenie,którego nie sposóbbyło przewidzieć.
M am na myśl
i tragicznąi niespodziewanąśmierćJego M agnificencji
Rektora,ks.prof.dra hab.Ryszarda Rumianka.Otwarty na człowieka
i na współczesnośćnie oczekiwałby z pewnościązmiany zwyczaj
nego biegurzeczy.Zatem wpisującsięw tęoptykę,w imieniuRedakcj
i,
pragnęprzyłączyćsiędo słów wdzięczności wobeczmarłego Księdza
Rektora wyrażonej w słowie Dziekana Wydziału Teol
ogicznego,
ks.Stanisława Dziekońskiego,kontynuuj
ącw dal
szejczęści obecnego
zeszytuów zwyczaj
ny bieg rzeczy.
W zestawieniudwóchwspomnianychpłaszczyzn –ludzkichplanów
i tego co niespodziewane –rysuje sięw sposóbnieunikniony pytanie
o miej
sce Opatrzności Bożejw ludzkim życiu.Pytań ważnych nie
można pozostawiaćbez odpowiedzi.Podejmuj
emy to trudne wyzwanie i w następnym numerze pisma,dedykuj
ącje w całości zmarłemu
Księdzu Rektorowi,spróbujemy zmierzyćsięz zadaniem właściwego rozumienia Opatrzności w wymiarze bibl
ijnym,dogmatycznym,
moral
nym,fil
ozoficznym a w końcu czysto l
udzkim.Będzie to wyrazem naszejwdzięczności wobecśp.Księdza Rektora,który zosta-
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 9
2010-07-02 14:
41:
15
10
OD REDAKCJI
[2]
wił nam j
ako swoisty testament jednoczenie tego co przewidywalne
z tym,co niespodziane,tego,co sięczyni z tym,czego siędoznaj
e.
Będzie to nasze podziękowanie za zachętędo kroczenia z nadziej
ąśladami Jezusa.
Tematem obecnego numeru jest ukazanie kultury w dialogu z teol
ogią.Wydaj
e się,że zaprezentowane teksty przynaj
mniejw części
real
izuj
ąto zadanie.Wiel
owątkowośćpodjętejproblematyki pozwal
a wierzyć,że stanie sięona inspiracj
ądo dalszejrefl
eksj
i nad rel
acj
ą teol
ogii i kul
tury.Partię artykułów otwiera tekst ks.Ignacego
Bokwy rysujący relacj
ęwiary i kultury,wychodzącod ich oświeceniowego kryzysu.Chodzi zatem o zestawienie kul
tury chrześcijańskiejopartejna wierze w trój
jedynego Boga z kul
turąświecką,która
przyniosła nowy obraz człowieka i nową wizj
ęj
ego cel
ów,stawiaj
ąc j
ednocześnie pod znakiem zapytania antropol
ogiczną koncepcję
chrześcij
aństwa.Wyzwania stawiane teologii przez kulturęnie sąj
ednak dl
a Kościoła czymśnowym.Tejwłaśnie tezy broni i twórczo j
ą
argumentuje o.Witol
d Kawecki CSsR.Czym zatem j
est teol
ogia kul
tury?Jest formąwiary pytaj
ącejo Boga,gdzie pytaj
ący człowiek nie
może być zredukowany do żadnego teoretycznego schematu.O aktual
ności tejproblematyki świadczy chociażby ożywienie debaty na
temat rol
i religii we współczesnym świecie.Teologia kultury rysuj
e
sięzatem nie tyl
ko j
ako przej
aw inter-dyscypl
inarności,ale jako swoisty impul
s do tego,co można by nazwaćtrans-dyscyplinarnością(Jan
Stanisław Wojciechowski).Jakim typem kultury ma sięjednak zaj
ąć
teol
ogia kultury? Czy wystarczy znal
eźć jejmiejsce w tradycyjnym
podzial
e na kul
turęmaterialną,społecznąi duchową,bądźw napięciu
pomiędzy „sacrum”i „profanum”?Wydaj
e się,że nawet przy próbie
definicj
i samejkul
tury materialnejmożna dojśćdo wniosku,że wszel
kie podziały sąswoiście sztuczne,gdyżsamąkul
turęmaterial
nąnależy rozumiećwieloaspektowo,a wtedy jawi sięona w ścisłym związku
z kul
turąduchową(El
żbieta M azur).Nie tylko teol
ogia poszukuje kul
tury.To równieżkultura poszukuj
e teol
ogii,czego wymownym przykładem j
est studium poświęcone teol
ogii ukrytejw teatrze (Katarzyna
Fl
ader).Ważne tyl
ko,by nie skupić się na samym „skrywaniu się”
teol
ogii i zachowaćw pamięci jasne rozróżnienie pomiędzy teologią
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 10
2010-07-02 14:
41:
15
[3]
OD REDAKCJI
11
a kryptoteol
ogią.Kultura jest sposobem bycia człowieka w świecie.
Zmienił sięj
ednak świat.Jego rytm wyznacza często telewizja i struktura j
ejprogramu.Potrzeba zatem rozwinięcia teologicznejrefl
eksji
nad kul
turąwizual
ną.Zanik religii w życiu społecznym spowodował
bowiem,iż j
ejmiej
sce coraz bardziejzajmuj
ą media elektroniczne.
W tęnowąformębycia w świecie człowieka musi wpisaćsiębez wątpienia teol
ogia (Bartosz Wieczorek).W świat człowiek wpisuje się
swoj
ąciel
esnością.Ta zaścoraz bardziejrozgrywa siępomiędzy afirmacj
ą ciała wyrażoną w nauczaniu Kościoła a współczesnymi przej
awami degradacj
i człowieka w jego ciel
esności,pomiędzy komunią
osób a ciałem w sferze publicznej.Domaga sięto powrotu,na gruncie kul
tury,do fundamentalnego pytania o to kim j
est człowiek,do
zdefiniowania na nowo związku,jaki zachodzi pomiędzy etykąa estetyką (Dominika Żukowska).Prowokuj
e to przemyśl
enie na nowo
niektórych aspektów kultury.Wyrazem takiejpotrzeby j
est podj
ęcie refl
eksj
i nad teoriąsztuki (Dagmara Jaszewska).Z jednejbowiem
strony „uwspółcześni”to teologię,z drugiejzaśochroni samąsztukę
przed „grzechami nowoczesności”.Kultura musi teżpytaćnieustannie
o swoj
ątożsamość,która musi byćotwarta na dialog,którego nie można redukowaćwyłącznie do wpływów i oddziaływania innejkul
tury
(Norbert M oj
żyn).
W grupie artykułów różnych na szczególnąuwagęzasługuj
e tekst
ks.Józefa Grzywaczewskiego poświęcony rozumieniutradycj
i w modernizmie.Z j
ednejbowiem strony nie można właściwie poj
ąć historii Kościoła i teol
ogii bez osadzenia ich w tradycji,z drugiejzaś
nie można popełnić modernistycznego błędu nadmiernego akcentowania tradycj
i w formowaniu sięteologii i Kościoła.W problematykęDekal
ogu wprowadza tekst bpa Andrzeja F.Dziuby.Ukazuje on,
iżdzięki Chrystusowi przykazania Dekal
ogu powiązane z przykazaniem miłości staj
ąsięprzykazaniem żywym i odniesionym do każdego
człowieka indywidualnie.Tęczęśćtekstów zamyka artykuł Veraniki
Harbuzowejpoświęcony prymatowi Biskupa Rzymskiego w dial
ogi
Stol
icy Apostol
skieji PatriarchatuKonstantynopolskiego.Szczególnie
istotny wydaj
e sięwątek prymatupapieża w refl
eksj
i ekumenicznej.
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 11
2010-07-02 14:
41:
15
12
OD REDAKCJI
[4]
Partięrecenzj
i otwiera omówienie rozprawy habilitacyj
nejz zakresu mariol
ogii,w którejukazuj
e sięwagęwłaściwego rozumienia obrazuBoga w mariol
ogii i kul
cie maryj
nym,wyrażonejw stwierdzeniu
Deus semper maior (o.Grzegorz Bartosik OFM Conv).Na konieczność
twórczego wiązania l
iturgiki z teol
ogią pastoral
ną wskazuje w swoj
ejrecenzji ks.Jan Decyk.W refleksj
i teologicznejznaczącąrolęodgrywa uj
ęcie historyczne.Przykładem tego jest ukazanie rol
ij
ednego
z moral
istów w kontekście uprawiania teol
ogii moral
nej.Real
izm życia domaga siębowiem od teologii wpisania jejw historiękonkretnego człowieka,który nie może byćoderwany od jego świata odniesień
(bp AndrzejF.Dziuba).Nietypowejrecenzji przewodnika po Ziemi
Świętej
,autorstwa śp.Księdza Rektora Ryszarda Rumianka,podj
ął się
o.Józef Kul
isz SJ.W ocenie recenzenta równieżtaka forma prezentowania teol
ogii potrafi ukazywaćpiękno ziemi ukazane w fotografii
aj
ednocześnie głębokie przesłanie o pięknie człowieka stworzonego przez Boga.Ostatnia z omawianych pozycj
i zasługuj
e na szczegól
nąuwagęze wzgl
ędu na zakres podj
ętego zadania.Jest to próba
zrekonstruowania całościowejodpowiedzi na pytanie św.Tomasza
z Akwinu o człowieka.Jest to dobry przykład stworzenia tak ważnejw dzisiej
szejrefl
eksj
i nad człowiekiem antropol
ogii integral
nej
(o.Jacek Sal
ijOP).
Prezentowany zeszyt zamyka Kronika Wydziału Teologicznego
(o.WojciechKl
ujOM I).
Jarosław A. Sobkowiak MIC
Studia Theologica Varsaviensia_1-2010.
indd 12
2010-07-02 14:
41:
15