Projektowanie, synteza, badania fizyczne, in vitro i in vivo
Transkrypt
Projektowanie, synteza, badania fizyczne, in vitro i in vivo
Terapia fotodynamiczna (PDT, Photodynamic Therapy) jest formą fotochemioterapii, której skuteczność jest uwarunkowana obecnością trzech elementów: tlenu, światła o określonej długości fali oraz światłoczułego związku chemicznego, zwanego fotouczulaczem (PS). Fotouczulacz wzbudzony do pierwszego stanu sigletowego (1PS*, S1), w wyniku bezpromienistego przejścia interkominacyjnego, może przejść do metatrwałego stanu trypletowego (3PS*, T1) i reagować z tlenem występującym w podstawowym stanie trypletowym (3O2). Wówczas cząsteczka tlenu odbierając energię od cząsteczki fotouczulacza przechodzi w singletowy stan wzbudzony (1O2), a fotouczulacz wraca do swego stanu podstawowego (1PS, S0). Powstała w ten sposób reaktywna forma tlenu ma właściwości silnie utleniające i jest uważana za główny czynnik cytotoksyczny w PDT. Zbadanie właściwości spektralnych stanowi ważne zagadnienie w kontekście poznania procesów zachodzących w cząsteczkach fotouczulaczy w stanie podstawowym i w stanach wzbudzonych. Zastosowanie metod obliczeniowych DFT (Density Functional Theory) i TDDFT (Time-Dependent Density Functional Theory) z uwzględnieniem przejść pomiędzy stanami wibracyjnymi ukazało znaczny ich wpływ na kształt widm absorpcyjnych i emisyjnych porfiryn. Obliczenia te zostały wykonane za pomocą programu Gaussian 09 w oparciu o zasadę Franck’a-Condon’a, która głosi że przejścia elektronowe zachodzą bez zmiany położenia jąder oraz, że najbardziej prawdopodobne są te przejścia, dla których maksymalna jest całka nakrywania funkcji wibracyjnych opisujących stany wibracyjne cząsteczki należące do dwóch różnych stanów elektronowych. W rzeczywistości jednak istnieją niewielkie przesunięcia jąder w trakcie wzbudzenia i dlatego dobrym przybliżeniem jest rozwinięcie dipolowego momentu przejścia elektronowego w szereg Taylora w otoczeniu położenia równowagi jednego ze stanów wzbudzonych: ′ ≅ + + ⋯ Intensywność Pierwszy składnik tego rozwinięcia stanowi przybliżenie 0,12 Franck’a-Condon’a (FC), które Qx zakłada że moment dipolowy Qy 0,08 pozostaje stały w trakcie przejścia i daje bardzo dobre wyniki w przypadku przejść 0,04 dozwolonych. Natomiast drugi składnik stanowi przybliżenie 0 Herzberg’a-Teller’a (HT), które 400 420 440 460 480 500 520 540 560 580 zakłada zmianę momentu Długość fali [nm] dipolowego w trakcie przejścia; Rysunek 1. Wibracyjnie rozdzielcze widmo absorpcyjne wyznaczone metodą przybliżenie to jest istotne gdy B3LYP przy użyciu bazy funkcyjnej 6-311+G** dla pasma Qx i Qy porfiny z mamy do czynienia z uwzględnieniem przybliżenia FCHT (FC+HT) przejściami wzbronionymi. Zestawienie otrzymanych w wyniku obliczeń danych z danymi eksperymentalnymi umożliwia identyfikację oraz określenie pochodzenia poszczególnych pasm obserwowanych w widmie UV-VIS. Opracowana technika obliczeń może stanowić podstawę do wyznaczenia teoretycznych widm fotouczulaczy z grupy chloryn. a) b) 0,02 0-0 0-0 0,6 0,015 0,4 0,01 0,2 0,005 0-13 0-77 0 16000 16500 0-7 0-13 0-7 0-33 0-34 17000 17500 18000 0 17300 17800 18300 0-76 18800 19300 Rysunek 2. Wibracyjnie rozdzielcze widma emisyjne (a) i absorpcyjne (b) [cm-1] (kolor czarny) obliczone metodą B3LYP przy użyciu bazy funkcyjnej 6-311+G** dla pasma Qx porfiny z uwzględnieniem przubliżenia FC oraz określeniem charakteru przejść wibronowych najintensywniejszych pasm; udział przejścia 0-0 (kolor czerwony), nadtonów (kolor zielony) Fotouczulacze stosowane obecnie w terapii fotodynamicznej nowotworów nie są doskonałe m.in. ze względu na niską absorpcję światła w zakresie bliskiej podczerwieni. Istotną kwestią jest poszukiwanie takich związków fotouczulających, których pierwsze pasmo absorpcyjne Qx(0,0), tj. związane z przejściem S0→S1, mieści się w zakresie 700-800 nm. Z jednej strony jest to uwarunkowane tym iż promieniowanie świetlne z zakresu 700-1100 nm najgłębiej penetruje tkankę; z drugiej strony absorpcja fotonów o długości fali powyżej 800 nm nie zapewnia wystarczająco dużej energii stanu trypletowego fotouczulacza do wytworzenia tlenu singletowego, tj. powyżej 1 eV (~1274 nm). Rysunek 3. Widma absorpcyjne związku THPP oraz struktur I, II, III, IV obliczone metodą LR-PCM/TDDFT/B3LYP/6-31G** z uwzględnieniem wpływu rozpuszczalnika (wody) Analiza dotychczasowych wyników badań zwróciła uwagę na pochodne meso-tetra(4-hydroksyfenylo) porfiryny (THPP) z wiązaniami mostkowymi, które łączą bezpośrednio ze sobą dwa atomy węgla należące do pierścienia pirolowego oraz hydroksyfenylowego. Przeprowadzone obliczenia wykazały że tylko struktura I może znaleźć zastosowanie w terapii fotodynamicznej, ponieważ jako jedyna spełnia wymagane warunki spektralne – pasmo Qx(0,0) położone jest przy 708 nm, co prowadzi do stanu trypletowego o energii 1.08 eV (1147 nm).