str_06

Biuletyn Uczniowski
CIEKAWOSTKI FIZYCZNE – PIORUN KULISTY
Piorun kulisty to „magiczne” zjawisko fizyczne, które od wielu
lat trapi umysły największych fizyków. Złożone z plazmy
ogniste kule potrafią przenikać przez ściany, palić, uderzać
i wybuchać jak granat lub duża porcja dynamitu. Ta ognista kula
pojawia się bez żadnego wyraźnego powodu i często wędruje
powoli dookoła pokoju lub nawet przechodzi przez szybę
okienną, pozostawiając ją niekiedy w nienaruszonym stanie.
Piorun kulisty o swej wizycie niestety nie uprzedza. Czasami
można go spotkać w czasie burzy, a czasami pada tylko zwykły
deszcz, czasami wewnątrz budynków, czasami nad brzegami
rzeki, jednak w każdym wypadku jego pojawienie się jest
nieoczekiwane. Piorun mieni się jasnym, choć nie oślepiającym
światłem barwy czerwonej, pomarańczowej, żółtej lub białej.
Rzadziej jest zielony lub błękitny. Skoro jest to plazma, a czas jej życia sięga od kilkunastu
sekund do kilku minut, to czyż nie jest to droga do najtańszego powszechnego źródła energii zwrócili na ten fakt uwagę fizycy zajmujący się wyładowaniami gazowymi z Akademii Nauk
w Moskwie. Jednak w urządzeniach doświadczalnych, nawet najnowocześniejszych, można
utrzymać plazmę najwyżej tysiączne ułamki sekundy. Być może wyjaśnienie natury pioruna
kulistego przyczyni się do rozwiązania tego ważnego problemu technicznego. Próbuje się
otrzymać sztucznie w laboratoriach piorun kulisty. Czasem się to udaje, lecz niestety
przypadkowo. Jeśli uda się odkryć prawa rządzące powstawaniem i zachowaniem się pioruna
kulistego, to wówczas zostanie on ujarzmiony. Piorun kulisty najczęściej leci poziomo nad
powierzchnią Ziemi, kilka metrów na sekundę.
Lubi nagle i przypadkowo zmieniać kierunki,
a zdarza się, że zastyga na krótki czas
w miejscu. Te niezwykłe kule często wydają
dźwięki. Najczęściej jest to zwykłe syczenie,
stanowi to połowę wszystkich zjawisk
wydających odgłosy, występuje też szum lub
dźwięk tłuczonego szkła. Rzadko można
usłyszeć
potrzaskiwanie, odgłos silnika
odrzutowego, uderzenia młotka w blachę, czy
organów. Ewentualnej eksplozji towarzyszy
huk wybuchu. Piorunowi towarzyszy zapach
siarki,
spalenizny,
ozonu,
fosforu,
siarkowodoru, spawania, czy też spalonej sierści. W zamkniętych pomieszczeniach miejsca
wytworzenia się języków ognia są dość ciekawe: kontakt elektryczny, piec, radio lub
telewizor, bezpiecznik elektryczny, wyłącznik elektryczny, telefon oraz licznik
kilowatogodzin prądu elektrycznego lub grzejnik centralnego ogrzewania. Piorun kulisty
może spowodować szkody materialne na dwa sposoby: podczas trwania zjawiska w czasie
i podczas jego wybuchu. Gdy się porusza może np. stopić kawałek metalu, zerwać kawał
asfaltu, wypalić kilka otworów w ścianie stojącej mu na drodze . Zdarzają się niestety
tragiczne przypadki kiedy to piorun kulisty zabija człowieka. Z wybuchem pioruna kulistego
jest jak z petardą. Gdy petarda wybuchnie na otwartej dłoni nie ponosimy z reguły żadnych
szkód, ale jeśli tylko zaciśniemy dłoń doznajemy trwałych uszkodzeń. Podczas wybuchu na
świeżym powietrzu z reguły nie czyni nikomu szkody, ale kiedy eksploduje w zamkniętym
pomieszczeniu, może spowodować pewne.
6