Projektowanie i budowa gazociągów wysokiego ciśnienia – teoria i

PALIWA
Szymon Kałkowski, Łukasz Sadowski
ILF Consulting Engineers Polska sp. z o.o.
Projektowanie i budowa
gazociągów wysokiego
ciśnienia – teoria i praktyka
Na przestrzeni ostatnich lat możemy zaobserwoPo co prowadzony jest nadzór
Gazowe inwestycje infrawać w Polsce znaczący rozwój gazowych inwestyinwestorski?
cji infrastrukturalnych. Niewątpliwie ma to związek
Nadzór inwestorski sprawowany jest nad realizacją
strukturalne zaliczane są
z Ustawą z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach do inwestycji strategicznych, robót budowlano-montażowych w zakresie zgodnow zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroploneści ich wykonania z pozwoleniem na budowę, wyktórych głównym celem jest
go gazu ziemnego w Świnoujściu (specustawą gamaganiami zawartymi w decyzji środowiskowej oraz
poprawa bezpieczeństwa
zową). Specustawa ta jest narzędziem praktycznym
dokumentacją projektową, tj. projektem budowlanym
energetycznego Polski.
i pożytecznym zarówno dla organów administracji
i wykonawczym oraz specyfikacjami technicznymi.
publicznej, jak i GAZ-SYSTEM S.A. jako inwestora, W trakcie budowy gazociąDo tego celu powoływany jest zespół inspektorów
gdyż odnosi się w sposób szczególny do zasad przy- gów wszystkie strony biorące nadzoru, który odpowiada za:
gotowania i realizacji inwestycji.
– prowadzenie bieżącej analizy sytuacji związanej
udział w realizacji projektu
Obecnie w Polsce realizowane są następujące straz realizacją inwestycji, monitorowanie oraz raportomają do czynienia z wieloma, wanie postępu robót;
tegiczne inwestycje gazowe:
– budowa terminalu LNG w Świnoujściu, która po- niejednokrotnie wymagający- – kwalifikowanie zasobów wykonawcy robót;
zwoli na odbieranie skroplonego gazu ziemnego mi sytuacjami, które należy – identyfikowanie wszelkich problemów, ryzyk oraz
drogą morską praktycznie z dowolnego kierunku rozwiązać. Istotną rolę w tym zagrożeń, poddając szczególnej analizie takie, które
na świecie;
mogą wpłynąć na termin wykonania zadania inweprocesie spełnia wykonawca
– rozbudowa podziemnych magazynów gazu
stycyjnego oraz podejmowanie odpowiednich dzianadzoru inwestorskiego
w Wierzchowicach (woj. dolnośląskie) i w Mogilłań naprawczych;
nie (woj. kujawsko-pomorskie), budowa nowych
– zatwierdzanie materiałów, urządzeń i dostaw bękawernowych podziemnych magazynów gazu w Kosakowie
dących po stronie wykonawcy robót budowlanych i inwestora;
(woj. pomorskie) oraz Goleniowie (woj. zachodniopomorskie);
– opiniowanie opracowywanej przez wykonawcę dokumentacji
– rozbudowa sieci gazociągów przesyłowych na terenach Polski
technicznej, np. projektu organizacji robót, projektu technicznopółnocno-zachodniej, środkowej i na Dolnym Śląsku, o łącznej
-organizacyjnego prób ciśnieniowych, dokumentacji rozruchodługości wynoszącej blisko 1000 km.
wej itp.;
Rozbudowa krajowej sieci przesyłowej stanowi ważny element
– weryfikowanie czy wnioskowane materiały/urządzenia są dogazowego Europejskiego Korytarza Północ–Południe, którego
puszczone do obrotu w budownictwie, spełniają wymagania
głównym zadaniem byłoby połączenie powstającego terminalu
projektowe i posiadają wymagane prawem dokumenty jakoLNG w Świnoujściu z planowanym terminalem LNG w Chorwacji.
ściowe, tzn. aktualne aprobaty techniczne, deklaracje zgodności
Artykuł opisuje przebieg budowy dwóch gazociągów wysokiego
i świadectwa odbioru.
ciśnienia realizowanych obecnie w Polsce przez GAZ-SYSTEM S.A.,
tj. gazociągu relacji Rembelszczyzna – Gustorzyn oraz Szczecin –
Ustanowienie nadzoru inwestorskiego
Lwówek, gdzie wykonawcą nadzoru inwestorskiego jest ILF ConZgodnie z obowiązującymi na terenie Polski przepisami Prawa
sulting Engineers Polska. Przedstawiono wyzwania, z jakimi nalebudowlanego (art. 18, ust. 2.) inwestor może z własnej inicjatywy
żało się zmierzyć w trakcie prowadzenia robót budowlanych oraz
powołać inspektora nadzoru inwestorskiego. Działanie takie ma
omówiono podstawowe zadania i funkcje, które inwestor powierza
miejsce najczęściej w sytuacjach, gdy realizowana inwestycja jest
wykonawcy nadzoru inwestorskiego.
skomplikowana technologicznie lub inwestor nie dysponuje wła60
październik - grudzień
4 / 2013 [07]
PALIWA
snymi służbami technicznymi, a zakres prac wymaga zaangażowania wykwalifikowanego personelu. W uzasadnionych przypadkach
właściwy organ może nałożyć na inwestora obowiązek powołania
inspektora nadzoru inwestorskiego.
W przypadku budowy gazociągów wysokiego ciśnienia kluczowe są zapisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 19 listopada 2001 w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy
których realizacji wymagane jest ustanowienie inspektora nadzoru
inwestorskiego, które wskazują, że jest ono konieczne już przy budowie gazociągu niskiego ciśnienia. W wydanych pozwoleniach na
budowę gazociągów wysokiego ciśnienia Rembelszczyzna – Gustorzyn i Szczecin – Lwówek organy administracyjne zobowiązały
inwestora do ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego oraz
zapewnienia nadzoru autorskiego.
Nadzór inwestorski dla budowy wspomnianych gazociągów został ustanowiony przez GAZ-SYSTEM S.A. jeszcze przed wyborem
generalnego wykonawcy inwestycji. W początkowej fazie umowy,
na wniosek inwestora, sporządzono raport wstępny, który obejmował m.in. weryfikację dokumentacji projektowej, wskazywał
zidentyfikowane ryzyka i potencjalne problemy, które mogą mieć
wpływ na prawidłowość realizacji przedsięwzięcia, a także wnioski
mające kluczowe znaczenie dla rozpoczęcia i prowadzenia robót
budowlanych. Po wyborze wykonawcy robót nadzór inwestorski
był odpowiedzialny za zweryfikowanie terenu przyszłej budowy,
a następnie przekazanie go w imieniu inwestora wykonawcy robót.
Ramy czasowe nadzoru inwestorskiego
Nadzór inwestorski jest sprawowany przez cały okres realizacji
inwestycji. Inspektorzy branżowi uczestniczą w próbach i odbiorach technicznych, odbiorach gotowych obiektów budowlanych
i przekazywaniu ich do użytkowania. Sprawdzają także poprawność i dokonują odbiorów robót przejściowych, do których zaliczane są m.in. roboty zanikowe i ulegające zakryciu oraz roboty
budowlano-montażowe. Zakończenie prac wykonawcy nadzoru
inwestorskiego jest możliwe po przeprowadzeniu odbiorów końcowych i pogwarancyjnych, prób rozruchowych i uzyskaniu na
rzecz inwestora pozwolenia na użytkowanie.
Podstawowe dokumenty współpracy
Do podstawowych dokumentów definiujących zasady współpracy pomiędzy inwestorem, wykonawcą robót oraz wykonawcą
nadzoru inwestorskiego należą:
– Plan Realizacji Robót – dokument zbiorczy zawierający wytyczne
dla prowadzenia wszelkich prac na budowie; jest podstawą organizowania współpracy pomiędzy stronami;
– Plan Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia – zawiera podstawowe
wytyczne dla działań w zakresie BHP;
– Plan Kontroli i Badań – zawiera wytyczne, sposób protokołowania i zakres udziału stron w poszczególnych czynnościach kontrolno-odbiorczych podczas wykonywania prac;
– Plan Zapewnienia Jakości – określa najważniejsze wymogi jakościowe dla realizowanych prac, ich dokumentowania oraz dokumentacji powykonawczej;
– Plan Zapewnienia Ochrony Środowiska – stanowi podstawę do
prowadzenia działań w zakresie ochrony środowiska.
Czego wymaga się od wykonawcy robót?
W trakcie procesu budowy od wykonawcy robót wymaga się
sporządzania:
– dokumentacji jakościowej w zakresie zastosowanych materiałów
i urządzeń (rury, kształtki, filtry, armatura itd.);
– dokumentacji odbiorowej, np. protokołów odbioru izolacji, propaździernik - grudzień
Paliwa
i Energetyka
tokołów odbioru ułożenia gazociągu w wykopie, protokołów
odbioru skrzyżowania gazociągu z daną infrastrukturą itd.;
– projektów techniczno-organizacyjnych, projektów prób ciśnieniowych, projektu nagazowania oraz projektu rozruchu.
Ważnym dokumentem jest prowadzona i aktualizowana wraz
z postępem robót księga gazociągu. Dokument ten zawiera wykaz
rur wbudowanych w część liniową gazociągu wraz z informacjami
o spoinach i wynikach badań nieniszczących.
Ponadto kierownik budowy jest odpowiedzialny za prowadzenie dziennika budowy. Zakończony zakres robót powinien być
zgłoszony do odbioru przez odpowiedniego inspektora nadzoru.
Jeżeli został on wykonany zgodnie z wytycznymi zawartymi w projekcie budowlanym i wykonawczym, inspektor takie prace odbiera.
W przypadku, kiedy zostanie stwierdzona zmiana w usytuowaniu
poziomym trasy o wartości większej niż dopuszczalna, należy odnotować to w dzienniku budowy, a następnie uzyskać niezbędne dokumenty formalnoprawne. Na koniec budowy wykonawca
przekazuje inwestorowi pełną dokumentację powykonawczą, aby
na tej podstawie można było uzyskać pozwolenie na użytkowanie.
Kwestie środowiskowe i nadzór przyrodniczy
W przypadku inwestycji liniowych niezmiernie istotne są indywidualne wymogi w zakresie ochrony środowiska. Są one sprecyzowane w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na
realizację inwestycji, na podstawie której wykonywany jest projekt
budowlany i wykonawczy.
To właśnie problematyka środowiska jest jedną z podstawowych
kwestii decydujących o wykorzystaniu konkretnych technologii
zarówno w procesie projektowania, jak i wykonania inwestycji.
W związku z tym przez cały okres realizacji doświadczone i odpowiednio wykwalifikowane osoby prowadzą stały nadzór przyrodniczy. Zakres nadzoru obejmuje m.in. bieżące monitorowanie,
weryfikację oraz raportowanie zgodności prac budowlano-montażowych z decyzją środowiskową. Działania muszą być zatem prowadzone w określonych w dokumencie terminach, wyznaczonych
z uwzględnieniem okresów rozrodczych i lęgowych zwierząt. Decyzja środowiskowa może np. wskazywać miejsca i sposób stosowania zapór wzdłuż trasy gazociągu w celu ograniczenia migracji
zwierząt. Jeżeli wykonawca nie stosuje się do zapisów zawartych
w decyzji, osoby sprawujące nadzór przyrodniczy są uprawnione
do wstrzymania robót.
W celu zapewnienia odpowiedniej ochrony środowiska, przed
rozpoczęciem budowy należy zweryfikować stan placu budowy
w kontekście możliwości pojawienia się nowych, wcześniej niewykrytych gatunków fauny i flory, a także dokonać kompleksowej
kontroli w tym zakresie na pasie montażowym. Warto zaznaczyć,
że prowadzenie prac na odcinkach występowania trudnych warunków gruntowych musi podlegać ściślejszemu nadzorowi. Wysoki
poziom wód gruntowych, nawodnienie terenu czy występowanie
gruntów organicznych znacząco sprzyja stałemu występowaniu lub
okresowemu pojawianiu się zwierząt podlegających ochronie. Realizacja odcinka liniowego odbywa się etapowo, co oznacza, że pomiędzy pracami występują nawet kilkunastotygodniowe odstępy.
Właśnie dlatego tak istotna jest kontrola placu montażowego oraz
planowanie kolejnych działań tak, aby uniemożliwić np. osiedlanie
się na nim zwierząt.
Prace spawalnicze
Gazociągi wysokiego ciśnienia to najczęściej skomplikowane inwestycje liniowe. Dlatego w ich realizacji wymagany jest udział tzw.
jednostki notyfikowanej. W Polsce czynności kontrolno-odbiorowe
prowadzone są m.in. przez Urząd Dozoru Technicznego. Budowa
4 / 2013 [07]
61
PALIWA
gazociągów wysokiego ciśnienia ze stali o wysokiej wytrzymałości
wymaga ścisłej kontroli procesu wytwarzania od etapu zamówienia
materiału, kończąc na technologiach wykonawczych bezpośrednio na placu budowy. Prace spawalnicze są jednym z kluczowych
elementów procesu powstawania gazociągu wysokiego ciśnienia,
a zapewnienie ich najwyższej jakości jest niezbędne. Wykonanie
prac bywa trudne w terenie, gdzie warunki klimatyczne znacząco wpływają na wadliwość procesu spawalniczego – determinują
one zwiększenie powstawania niezgodności spawalniczych. Poza
standardowymi czynnościami sprawdzającymi, takimi jak weryfikacja zgodności prac z zatwierdzonymi technologiami spawalniczymi
(WPS) czy kontrola dokumentacji badań nieniszczących (NDT),
nadzór inwestorski dokonuje także sprawdzeń tzw. produkcyjnych
złączy z linii gazociągu. Wybierane jest złącze spawane kontrolne
z odcinka liniowego i po jego wycięciu jest ono przesyłane do laboratorium. Z wykonanych badań sporządzany jest raport.
Z uwagi na specyfikę prac i stosowane materiały przy budowie
gazociągów wysokiego ciśnienia (gdzie zastosowanie mają rury ze
stali walcowanej mechanicznie zgodne z normą PN-EN 10208_2)
bardzo ważną rolę pełni nadzór spawalniczy. Do najważniejszych
zadań nadzoru robót spawalniczych należą:
– kwalifikacja i weryfikacja technologii spawania tzw. WPS-ów,
– kontrola uprawnień spawalniczych personelu spawaczy Wykonawcy Robót,
– przeprowadzenie procedury dopuszczenia spawaczy,
– kontrola materiałów podstawowych i dodatkowych do prowadzenia robót spawalniczych,
– prowadzenie monitoringów wykonania złączy spawanych,
– akceptacja złączy spawanych oraz wyników badań nieniszczących.
Powiązanie wszystkich wymienionych działań kontrolnych ze
strony inwestora, wykonawcy nadzoru, jak i Urzędu Dozoru Technicznego pozwala na uniknięcie nieprawidłowości w realizowanych technologiach spawalniczych.
rolne, jednak w woj. zachodniopomorskim i lubuskim znajduje się
wiele cennych przyrodniczo stanowisk. Poza uzyskaniem decyzji
derogacyjnych na przemieszczanie gatunków chronionych i niszczenie części siedlisk, konieczne jest prowadzenie intensywnych
działań ochronnych na budowie przez posiadający odpowiednie
doświadczenie i kwalifikacje personel. Pas montażowy o szerokości 26 m poza terenami leśnymi na wielu odcinkach jest stale monitorowany i odgrodzony od sąsiadujących działek płotkami herpetologicznymi w celu uniemożliwienia wtargnięcia na teren budowy
gatunków chronionych. Szczególnej uwadze i nadzorowi poddane
są jednak odcinki liniowe, w sąsiedztwie których zlokalizowano
zbiorniki wodne, torfowiska, rzeki oraz wszelkie inne stanowiska,
gdzie możliwe jest występowanie chronionych zwierząt i roślin.
Konsekwencją prowadzenia prac w takim sąsiedztwie jest występowanie w okresie jesiennym i wiosennym masowych migracji,
np. płazów, oraz konieczność minimalizowania wpływu technologii wykonawczych i terminów realizacji na środowisko naturalne.
Rembelszczyzna – Gustorzyn: przewierty HDD,
odkrycia archeologiczne i cenna przyroda
Realizację prac przy gazociągu Szczecin – Lwówek rozpoczęto
latem 2012 r. na wszystkich etapach robót budowlanych:
– etap I: 117 km gazociągu i światłowodu na trasie Goleniów –
Gorzów Wielkopolski;
– etap II: 71 km gazociągu i światłowodu na odcinku Gorzów
Wielkopolski – Lwówek;
– rozbudowa tłoczni Goleniów, węzła Lwówek i Stacji Śluz Ciecierzyce oraz budowa pięciu nowych zespołów zaporowo-upustowych.
Na etapie I przewidziano wykonanie czterech przewiertów
w technologii horyzontalnego przewiertu sterowanego HDD pod
rzekami stanowiącymi cenne przyrodniczo tereny: Krąpiel, Ina, Polka
(Pełcz) i Warta. Na etapie II przewidziano jeden przewiert pod rzeką Obrą. Zastosowane technologie wykonawcze dobierane są ściśle według wytycznych dokumentacji projektowej.
Gazociąg DN700 Szczecin – Lwówek zaprojektowano wzdłuż
istniejącego gazociągu DN500. Wyjątek stanowi teren puszczy
barlineckiej, którą istniejący gazociąg przecina wzdłuż, a nowo
projektowany omija od strony północnej. Główną przyczyną takiej decyzji była chęć zminimalizowania wpływu na cenne przyrodniczo tereny.
Prowadzenie prac na trasie całego gazociągu, a w szczególności
przy realizacji przewiertów, wymaga od wszystkich stron podjęcia
szczególnych, a niekiedy dodatkowych działań w zakresie ochrony
środowiska. Znaczna część trasy gazociągu przebiega przez tereny
Budowę gazociągu Rembelszczyzna – Gustorzyn rozpoczęto
w połowie września 2012 r.
Inwestycję podzielono na 3 etapy:
– etap I: 63 km gazociągu i światłowodu na trasie Gustorzyn –
Płock,
– etap II: 63 km gazociągu i światłowodu na trasie Płońsk – Rembelszczyzna,
– etap III: 50 km gazociągu i światłowodu na trasie Płock – Płońsk.
Trasa gazociągu w większości przebiega przez tereny rolne i leśne, ale także tereny miejskie (Włocławek i Płońsk) oraz o gęstej
zabudowie mieszkalnej i rozbudowanej infrastrukturze podziemnej
i nadziemnej, np. gminy ościenne Warszawy (Nieporęt, Wieliszew
i Serock). W celu minimalizacji oddziaływania na społeczność lokalną, tam gdzie było to możliwe, inwestycja została poprowadzona wzdłuż trasy istniejących gazociągów w ich strefie ochronnej.
Wyjątek stanowią miejsca, gdzie nie dopuszczały tego warunki terenowe, zaprojektowane technologie wykonania danych odcinków,
czy też występująca na trasie infrastruktura podziemna i naziemna
oraz zabudowa mieszkalna.
Projekt przewidywał wykonanie 19 przewiertów HDD na trasie
liczącej 176 km, z których 14 to przekroczenia cennych przyrodniczo obszarów rzek, tj. Wisły, Narwi, Skrwy i Wkry, a pozostałe 5
to przekroczenia pod torami kolejowymi. Prace przewiertowe są
wykonywane przez specjalistyczną firmę ściśle ukierunkowaną na
prowadzenie robót w technologii horyzontalnego przewiertu sterowanego HDD. Największym wyzwaniem ze względu na uwarunkowania geologiczne, terenowe i całkowitą długość przewiertu
(około 1,4 km) było wykonanie przekroczenia pod rzeką Wisłą.
Zgodnie z zapisami decyzji środowiskowej, a także ze względu na
to, że Wisła objęta jest obszarem chronionym Natura 2000, prace
przewiertowe mogły być realizowane poza okresem lęgowym ptaków. Czas realizacji tego przekroczenia wyniósł około 4 miesiące.
W początkowej fazie realizacji inwestycji, już przy prowadzeniu
robót ziemnych i towarzyszących, tj. odhumusowaniu trasy gazociągu, natrafiono m.in. na odkrycia niezewidencjonowanych stanowisk archeologicznych. W takich sytuacjach wykonawca robót
przeorganizował prace na te odcinki trasy, które zostały przekazane
przez nadzór archeologiczny. Kolejnym dużym wyzwaniem dla realizacji gazociągu była znaczna liczba przewiertów HDD oraz ich
długość stanowiąca 5% całej trasy. Nie zostały one wykonane przed
wejściem grupy układkowej ze względu na ograniczone zasoby firmy odpowiedzialnej za przewierty oraz obostrzenia środowiskowe.
62
4 / 2013 [07]
Szczecin – Lwówek: specjalne działania
w zakresie ochrony środowiska
październik - grudzień
PALIWA
Technologia HDD jest jedyną, która umożliwia realizację odcinków gazociągu biegnących przez wyjątkowo cenne przyrodniczo
tereny lub przez większe przeszkody terenowe (np. infrastrukturalne, tj. drogi, koleje). Realizacja przewiertów wymaga jednak wyjątkowego nadzoru. Prace wiertnicze wykonywane są w pewnych
odstępach i opierają się na dokumentacji geologicznej opracowanej
na podstawie odwiertów geologicznych. O ile nie jest problemem
oszacowanie ukształtowania geologicznego i cech poszczególnych
warstw, o tyle możliwość występowania lokalnych zakłóceń w ciągłości warstw geologicznych jest bardzo trudna do zdiagnozowania. Przewierty realizowane są często pod terenami wyjątkowo cennymi przyrodniczo, dlatego prawdopodobieństwo natrafienia na
nieprzewidziane przeszkody, takie jak kamienie i rumosze skalne,
jest dość duże. Teren placu montażowego i zespawanego rurociągu przygotowanego do wciągnięcia powinien być zaprojektowany
w sposób minimalizujący wpływ elementów infrastruktury terenowej na prace wiertnicze.
Wytyczne stosowane dla budowy gazociągu
Podczas prowadzenia robót budowlano-montażowych wykonawca robót zobligowany jest realizować gazociąg wg wytycznych
znajdujących się w:
– decyzji o pozwoleniu na budowę,
– decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji,
– dokumentacji projektowej,
– przekazanych opiniach, uzgodnieniach i innych dokumentach
formalnoprawnych uzyskanych na etapie opracowania projektu.
Budowa gazociągu metodą wykopu otwartego
Budowa gazociągów najczęściej odbywa się metodą potokową,
czyli metodą wykopu otwartego, która niesie za sobą wiele obostrzeń wynikających wprost z przepisów prawa, przepisów wykonawczych oraz podstawowych zasad BHP, m.in.:
– Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych
oraz uruchamianiu instalacji gazu ziemnego (Dz. U. z 2010 r. Nr
2, poz. 6);
– Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 118, poz. 1263);
– Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U.
z 2000 r. Nr 40, poz. 470);
– innych przepisów.
Prowadząc roboty w tej technologii należy także uwzględnić panujące na trasie warunki gruntowo-wodne, tj. nawodnienie terenu,
poziom występowania wód gruntowych, rodzaje warstw geologicznych występujących w przekroju wykopu, poziom występowania
gruntów nośnych i nienośnych (torfy, gytie itp.). Ze względu na te
czynniki może zaistnieć konieczność wcześniejszego odwodnienia
terenu, budowy wzmacnianych dróg technologicznych (np. dróg
lężniowych wzdłuż trasy gazociągu), zabezpieczenia wykopów
poprzez ich szalowanie, a także wymiany gruntu na głębokości
posadowienia rurociągu.
Założeniem podstawowym przy tej metodzie jest to, by do wykopu układać jak najdłuższe odcinki gazociągu. Po drugie, ważne
jest, by ograniczać do niezbędnego minimum wykonywanie spoin montażowych w wykopie. O ilości koniecznych do wykonania
spoin montażowych decyduje stopień zagęszczenia przeszkód terenowych na trasie gazociągu.
październik - grudzień
Paliwa
i Energetyka
Budowa gazociągu metodą bezwykopową
Realizując przekroczenia przeszkód terenowych lub odcinki
gazociągu w technologii bezwykopowej, np. metodą przecisku,
przewiertu poziomego rurą produktową lub HDD, należy stosować
się do obowiązujących przepisów, norm technicznych i podstawowych zasad BHP. Zastosowanie metody przecisku/przewiertu
poziomego wymaga wykonania komór startowych/końcowych,
które ze względu na swoją głębokość winny być odpowiednio
zabezpieczone np. ściankami larsena, a w razie potrzeby rozparte. Występowanie wysokiego poziomu wód gruntowych
w miejscach wykonywania takich komór wymaga w pierwszej
kolejności ich odwodnienia. Wymiary komór powinny uwzględniać długość zespawanego odcinka rur przewidzianego do zabudowy, gabaryty wbijaka pneumatycznego lub wiertnicy drążącej
otwór oraz sprzęt towarzyszący. Dlatego ważne jest, by w projekcie wskazać ich lokalizację.
W przypadku technologii bezwykopowych ważne jest zastosowanie rur grubościennych oraz dodatkowych powłok ochronnych,
np. z laminatu epoksydowo-szklanego. Projekt powinien przewidywać rurę o grubej ściance, a także wzmocnioną izolację fabryczną.
W technologii HDD ważne jest wyznaczenie w terenie miejsca
na plac maszynowy i plac montażowy. W przypadku realizacji takich gazociągów powierzchnia placu maszynowego to około 1200
m2. Ich lokalizacja nie powinna negatywnie wpływać na środowisko ani wywierać konfliktów społecznych. Należy pamiętać, że
prace przewiertowe z użyciem tej technologii odbywają się w sposób ciągły, pomijając tzw. przerwy technologiczne.
Plac montażowy powinien uwzględniać całkowitą długość zespawanego pasa rur, który będzie instalowany w otworze przewiertowym. Ponadto należy dokonać jego oceny pod względem
ukształtowania terenu oraz konieczności wycinki lasu i występowania istniejącej infrastruktury, np. słupów energetycznych. Te czynniki decydują o możliwości „bezkolizyjnego” ułożenia tzw. „liry”.
Wszystkie te elementy mają na celu zminimalizowanie skutków
ewentualnych uszkodzeń samego gazociągu, jak również izolacji
fabrycznej, która stanowi bierną ochronę katodową gazociągu i powinna spełniać odpowiednie kryterium odbiorowe. Każdorazowo
po wykonaniu danego przekroczenia w technologii bezwykopowej przeprowadza się pomiar rezystancji danego przejścia.
Podsumowanie
Nadzór inwestorski jest niezwykle istotnym elementem przy
realizacji budowy gazociągów przesyłowych. Trasa gazociągów
jest rozciągnięta na dziesiątki, a nawet setki kilometrów i krzyżuje
się z wieloma przeszkodami terenowymi (naturalnymi i sztucznymi), dlatego prawdopodobieństwo napotkania na problemy natury środowiskowej, społecznej czy też geologicznej jest bardzo
duże. Nadzór inwestorski jest odpowiedzialny m.in. za weryfikację zgodności wykonywanych prac z dokumentacją projektową,
identyfikowanie wszelkich problemów, ryzyk i zagrożeń, a także
podejmowanie odpowiednich działań naprawczych.
Równie ważne są działania wykonawcy robót i to, aby sprostał
on stawianym przed nim wymaganiom jakościowym. Budowa
gazociągów wysokiego ciśnienia jest wymagającym przedsięwzięciem, do wykonania którego niezbędny jest odpowiedni potencjał sprzętowy i kadrowy. Ponadto, wszystkie strony uczestniczące w procesie budowlanym, tj. inwestor, wykonawca robót
i wykonawca nadzoru, powinny efektywnie ze sobą współpracować. Dzięki temu możliwe jest identyfikowanie wszelkich problemów przed ich pojawieniem się i przedstawianie rozwiązań
alternatywnych, co owocuje solidnie i terminowo zrealizowaną
inwestycją.

4 / 2013 [07]
63