21_09_2009_Wiesci z trzycia.indd

Transkrypt

21_09_2009_Wiesci z trzycia.indd
dodatek specjalny
dwutygodnika
„Wieści Wolbromskie”
(na zlecenie UG Trzyciąż)
25 września 2009 r.
egzemplarz bezpłatny
GAZETA INFORMACYJNO-REKLAMOWA
Panie z kół gospodyń wiejskich w Suchej, Michałówce, Tarnawie i
druhowie z OSP Porąbka, a także Wójt Roman Żelazny oraz Zastępca
Przewodniczącego Rady Gminy Jan Książek reprezentowali naszą
gminę podczas dożynek powiatowo – gminnych, jakie odbyły się
w niedzielę 13 września we wsi Gorenice w gminie Olkusz.
Powiatowe święto plonów rozpoczęła
msza dziękczynna za tegoroczne zbiory.
Potem, barwny korowód dożynkowy
przeszedł spod kościoła na boisko. Tam,
starostowie dożynek, czyli sołtys Andrzej
Chmielewski oraz Sabina Tylnicka przekazali chleb z tegorocznych zbiorów Burmistrzowi Olkusza Dariuszowi Rzepce.
O dożynkowej tradycji, jej znaczeniu we
współczesnym życiu Polaków i powiatowych obchodach na Ziemi Olkuskiej
mówił Starosta Leszek Konarski. Marek
Sowa członek - Zarządu Województwa
Małopolskiego podkreślał osiągnięcia
obszarów wiejskich Małopolski dzięki
inwestycjom i programom dotowanym
ze środków Unii Europejskiej.
Podczas dożynek zostały ogłoszone
wyniki w konkursie na „Estetyczną i ekologiczną zagrodę Powiatu Olkuskiego”
zorganizowanym przez Wydział Ochrony
Środowiska Starostwa Powiatowego w
Olkuszu. W kategorii „działka przydomowa” drugie miejsce zajęli państwo
Kazimiera i Jerzy Czarnotowie (Trzyciąż), a wyróżnienie otrzymali państwo
Eugenia i Wacław Pałkowie (Jangrot).
Wręczono też nagrody w konkursie dla
opiekunów kapliczek przydrożnych.
Wyróżnienie otrzymał Józef Zaręba
(Jangrot).
Podczas występów artystycznych prezentowali się „Wolbromiacy”, zespoły
„Baba z chłopem” oraz „Zbójnicy ze
Szczyrku”, a całość zakończyła tradycyjna zabawa taneczna.
Powiatowe
święto plonów
Panie z Koła Gospodyń Wiejskich w Suchej podczas powiatowych
dożynek w Gorenicach.
Porady
prawne
dla przedsiębiorczych
Od września br. w Urzędzie Gminy
Trzyciąż działa biuro doradztwa
prawnego, gdzie mieszkańcy mogą
uzyskać szczegółowe i wyczerpujące
informacje na temat podejmowania
i prowadzenia działalności gospodarczej.
W punkcie tym każdy zainteresowany podjęciem pracy na własną rękę
uzyska odpłatną pomoc w zakresie
wyboru formy organizacyjno-prawnej,
sposobu opodatkowania, zatrudniania
pracowników oraz ubezpieczenia społecznego. Biuro mieści się w budynku
Urzędu Gminy, w pokoju 35c. Czynne
jest w piątki, w godzinach od 10.30
do 15.30.
Nie sztuka za swoje
Dawniej mówiło się „Umiesz liczyć – licz na siebie”. Dzisiaj można
by jeszcze dodać „... i pisz dobre wnioski o dofinansowanie”. Bo
nie sztuka budować tylko za swoje.
Zaproszenie dla mieszkańców Gminy Trzyciąż
na prelekcje podczas festynu gminnego
III Święto Ziemniaka w Gminie Trzyciąż
4 października 2009 r., Remiza OSP Glanów
Program seminaryjno-szkoleniowy:
13.00 – 14.00
- prelekcje dla zainteresowanych działalnością agroturystyczną
prelegent: Grażyna Poloczek – kierownik Działu Gospodarstwa Wiejskiego
i Agroturystyki MODR Karniowice
- informacje na temat możliwości pozyskania środków z Lokalnej Grupy Działania „Nad Białą Przemszą”
prelegent: Barbara Nowakowska – Mossór – dyrektor biura LGD „Nad Białą
Przemszą”
Z okazji
Dnia Edukacji Narodowej
Wójt Gminy Trzyciąż
Roman Żelazny
oraz
Przewodniczący Rady Gminy
Lucjan Gajda
składają wszystkim
nauczycielom i pracownikom
oświaty najserdeczniejsze
życzenia.
Niedawno ogłoszono wyniki rankingu
„Europejska Gmina – Europejskie
Miasto” pokazującego skuteczność
w pozyskiwaniu unijnych pieniędzy.
Na 182 małopolskie samorządy, nasza
gmina uplasowała się na wysokim
56 miejscu. Nieco wyżej było tylko
Bukowno (50), a pozostałe gminy
daleko za nami. Olkusz znalazł się na
109 miejscu w Małopolsce, Wolbrom
(117), Klucze (158) i Bolesław (161).
O miejscu w rankingu opracowanym
przez „Gazetę Prawną” decydowała
wielkość pozyskanych dotacji, ilość
złożonych projektów oraz liczba
ludności. Przy ocenie uwzględniano
wszystkie programy unijne, których
beneficjentami są nie tylko władze
samorządowe i podległe im jednostki
organizacyjne, ale także przedsiębiorcy
i organizacje społeczne.
Tylko w tym roku władzom naszej
gminy udało się uzyskać łącznie ponad
6 mln zł na kilkanaście zadań. Łatwo
powiedzieć „udało się uzyskać”, ale
za tym słowem kryje się umiejętność
szukania właściwych programów, z których można pozyskać środki, określania
zadań ważnych dla mieszkańców, a w
końcu pisania dobrych projektów.
Dlatego podajemy krótki przegląd
zadań, na które udało nam się w tym
roku uzyskać dofinansowania.
1. Ze środków Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na
zadanie „Odnowa Centrum Trzyciąża.
Dofinansowanie 2.902.020,95 zł, wkład
własny 30 %.
2. Ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na
a) zapewnienie dobrego startu życiowego dzieciom w wieku przedszkolnym. Dofinansowanie 423.000,87 zł,
udział własny 15 %
b) projekt „Małe przedszkola wielką
szansą”, dofinansowanie 1.215.926,70
zł, udział własny 15%
c) projekt „Twórcza edukacja naszą
szansą na przyszłość”, dofinansowanie
1.026.622,00 zł, wkład własny 0 %.
3. Ze środków Budżetu Państwa na
usuwanie skutków powodzi: odbudowa
dróg gminnych Glanów k/Skałek,
Ściborzyce Ściborzanka, do Barana,
Tarnawa k/Zbiorników, Porąbka k/
Seweryna. Dofinansowanie 170.000
zł, wkład własny 20%.
4. Ze środków Budżetu Województwa
Małopolskiego w ramach programu
„Małopolskie Remizy” na wykonanie
prac budowlano remontowych w remizie strażackiej w Zadrożu polegających
na ociepleniu strychu. Dofinansowanie
50.000 zł, wkład własny 50 %.
5. Ze środków budżetowych Województwa Małopolskiego w ramach
programu „Modernizacja dróg gminnych” na modernizację dróg gminnych
Milonki – Zagórowa - Imbramowice.
Dofinansowanie 200.000 zł, wkład
własny 60%.
6. Ze środków Funduszu Ochrony
Gruntów Rolnych na modernizację
dróg dojazdowych do gruntów rolnych. Dofinansowanie 85.150 zł,
wkład własny 50 %.
7. Ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na: Termomodernizację
obiektu OSP Trzyciąż (8.000 zł) oraz
na zbiórkę azbestu na terenie Gminy
Trzyciąż 10.000 zł. Wkład własny
50 %.
W listopadzie będzie wiadomo, czy
składany przez naszą gminę wniosek
dotyczący przebudowy i rozbudowy
Zespołu Szkół w Suchej otrzyma dofinansowanie z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Cała
inwestycja ma kosztować przeszło 3
mln 136 tys. zł. Liczymy, że dostaniemy
z MRPO 2 mln 163 tys. zł. Kiedy dokonano oceny merytorycznej złożonych
wniosków, na 145 ocenionych projektów z całej Małopolski, nasz wniosek
znalazł się na 73 miejscu, najwyżej ze
wszystkich wniosków złożonych przez
gminy powiatu olkuskiego.
2
TAK MINĄŁ ROK
25 września 2009 r.
Jest ładnie, będzie pięknie
Tak można najkrócej opisać
zmiany, jakie w ostatnim
czasie następują w centrum
Trzyciąża. Zarówno budynek
Urzędu Gminy, jak i Ośrodek
Zdrowia zyskują nowy wygląd i
wyższy standard. Rozpoczęła się
też realizacja dużego programu
Odnowy Centrum Trzyciąża,
który obejmuje utworzenie
Zespołu Centrum Administracyjno – Usługowego, Zespołu
Sportowo – Rekreacyjnego oraz
zagospodarowanie Zespołu
Parku Krajobrazowego.
Stawiamy na drogi
Trwają prace przy modernizacji
boiska w Trzyciążu.
Urząd Gminy
Ośrodek Zdrowia
Prace przy modernizacji budynku
Urzędu Gminy rozpoczęto w ubiegłym
roku. Wymienione zostały wszystkie
okna oraz parapety wewnętrzne. Koszt
tych prac wyniósł 125.861 zł. Przebudowany został również parter Urzędu
Gminy, wraz z adaptacją wejścia dla
osób niepełnosprawnych. Szczegółowy zakres prac obejmował: budowę
pochylni dla osób niepełnosprawnych,
przebudowę schodów wejściowych,
częściową przebudowę wejścia i holu
głównego oraz chodników i dojazdu do
budynku. Koszt tego przedsięwzięcia
wyniósł 350.000 zł, z czego 60.000
zł zostało sfinansowane ze środków
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W tym
roku przystąpiliśmy do modernizacji
budynku Urzędu Gminy polegającej na
dociepleniu ścian zewnętrznych.
Zakres prac obejmował także
wymianę rynien i rur spustowych,
częściową wymianę obróbek blacharskich, remont kominów, wymianę
pokrycia nad wejściem bocznym,
obłożenie bocznych schodów płytkami, a cokołu płytkami ceramicznymi. Wykonano także zadaszenie
nad wejściem do Urzędu. Całkowity
koszt powyższych inwestycji wyniósł
około 150.000 zł.
Równolegle z pracami przy budynku
Urzędu Gminy trwała modernizacja
Ośrodka Zdrowia w Trzyciążu. W zakresie
wykonywanych prac znalazła się m.in.
wymiana pokrycia dachowego z płyt eternitowych na blachę dachówkową, ocieplenie budynku, wymiana okien i drzwi,
budowa pochylni dla niepełnosprawnych,
przebudowa schodów wejściowych,
modernizacja drogi dojazdowej wraz z
parkingiem dla niepełnosprawnych, przebudowa sanitariatów z dostosowaniem
dla osób niepełnosprawnych, malowanie ścian wewnątrz budynku, wykonanie
wentylacji oraz przebudowa kominów.
Koszt inwestycji wyniósł 396.507 zł, w
tym 67.966 zł zostało sfinansowane ze
środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz
15.000 zł ze środków Starostwa Powiatowego w Olkuszu. W ubiegłym roku, przy
wsparciu gminy, zakupiono dla Ośrodka
chłodnię na odpady medyczne. Takim
sprzętem może się pochwalić tylko kilka
ośrodków zdrowia w powiecie.
Centrum Trzyciąża
Kolejnym elementem poprawy wizerunku gminy będzie realizacja inwestycji
„Odnowa Centrum Trzyciąża”, Szacuje
się, że całe, składające się z trzech części
zadanie, będzie kosztować 4 mln 146
tys. zł, z czego ponad 2,9 mln zł pokryje
dotacja, jaką dostała nasza gmina z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.
Obecnie trwają prace przy pierwszym
etapie inwestycji. Polegają one na wykonaniu boiska trawiastego do piłki nożnej,
skate parku oraz bieżni do skoku w dal.
Zakres prac obejmuje także odwodnienie i poszerzenie dróg oraz parkingów, a
także wykonanie oświetlenia. Prace mają
potrwać do końca maja przyszłego roku.
Na zlecenie władz gminy będzie je wykonywała firma „Jura” z Łobzowa, która
zagwarantowała, że wykona roboty za
1 mln 949 tys. zł.
Drugie zadanie, to utworzenie Zespołu
Centrum Administracyjno - Usługowego
obejmującego obszar 1,64 ha w centrum
Trzyciąża. Zostaną przebudowane drogi,
chodniki i place. Powstaną nowe miejsca parkingowe i zostaną zlikwidowane
bariery architektoniczne dla niepełnosprawnych. Pojawią się nowe lampy,
ławki i kosze oraz zieleńce.
Trzecie zadanie obejmuje zagospodarowanie Zespołu Parku Krajobrazowego,
czyli oczyszczenie stawów oraz zamontowanie pomostów dla wędkarzy, altanek,
koszy i ławek.
Całość prac ma się zakończyć jesienią
przyszłego roku.
Telewizja, radio i gazety donoszą – panuje kryzys gospodarczy. Czy jest także odczuwalny
przez mieszkańców naszej gminy?
Czy dopadł nas kryzys?
Przez część na pewno tak. Coraz
trudniej znaleźć pracę, dochody z rolnictwa nie zwiększają się, a koszty
utrzymania rosną. Pewnym miernikiem tego, jak się żyje mieszkańcom
gminy jest wielkość kwoty, jaka
wpływa do budżetu gminy z podatków od osób fizycznych (PIT). Do tej
pory udział w podatkach był z roku
na rok coraz większy, to znaczy, że
Redakcja i biuro og³oszeñ:
Wolbrom, ul. Krakowska 27
tel./fax (032) 6441153, (0604) 336826
Redaktor naczelny: Wojciech Szota
Wydawca: BPiR „FAMA”,
32-340 Wolbrom, os. £okietka 3/3,
e-mail: [email protected]
Sk³ad: “OMEGA ART” Olkusz,
Druk: „Media Regionalne”
Pięć lat temu weszliśmy do Unii Europejskiej. Weszliśmy, to
właściwe słowo, bo żeby do niej wjechać po dobrych drogach
– z tym nadal jest problem.
mieszkańcy zarabiali coraz więcej. Dla
przykładu, w 2005 roku planowano,
że do budżetu gminy wpłynie z tego
tytułu 671 tys. zł. Faktycznie zebrano
969 tys. zł. Dlatego w następnym
2006 roku zaplanowano, że gmina
dostanie z podatków właśnie tyle, ile
zebrano rok wcześniej. Tymczasem
do budżetu wpłynęło ponad 1,1 mln
zł. Rok później 1 mln 410 tys. zł.
Na ten rok plan wynosi 1 mln 428
tys. zł. Czy uda się tyle zebrać? –
Do końca pierwszego półrocza, do
budżetu wpłynęło 640 tys. zł. To mniej,
niż planowaliśmy. Plan zakładał 728
tys. zł, czyli dochody z tego tytułu
zostały wykonane w 44 proc. Nie
ma jednak powodu do niepokoju.
W przeszłości też bywały lata, kiedy
wykonanie dochodów za pierwsze półrocze było niższe, niż planowano, a
potem, w drugim półroczu znacznie
wyższe od planu. Mniejsze wykonanie
dochodów z PIT na pewno nie wpłynie
na nasze inwestycje. Tym bardziej,
że inne dochody są wyższe, niż planowaliśmy. Jednak takim pośrednim
objawem kryzysu jest to, że o ile w
latach ubiegłych dochody naszych
mieszkańców ciągle rosły, tak w tym
roku uległo to wyhamowaniu. – mówi
Wójt Roman Żelazny.
Kryzys jest także widoczny we wzroście bezrobocia w całym powiecie.
Według danych Powiatowego Urzędu
Pracy w Olkuszu, na początku września w naszej gminie było 244 bezrobotnych (w tym 129 kobiet). Prawo
do zasiłku miało 26 osób. Taka liczba
bezrobotnych utrzymuje się od ponad
roku na w zasadzie nie zmienionym
poziomie.
Dlatego władze naszej gminy stawiają
na poprawę stanu dróg. Naprawiane są
uszkodzone i zniszczone odcinki dróg,
budowane nowe. W tym roku realizowanych jest kilkanaście inwestycji drogowych. Pierwsza grupa, to odbudowa
dróg dotkniętych klęską żywiołową, a
dokładnie intensywnymi deszczami, jakie
nawiedziły naszą gminę przed dwoma
laty. W ramach tych prac prowadzona jest
odbudowa drogi Glanów koło Skałek (II
etap). Inwestycja obejmuje wyrównanie
istniejącej podbudowy tłuczniem o średniej
grubości warstwy po zagęszczeniu 20 cm
(1475 m kw.), a następnie wykonanie 4
cm grubości nawierzchni asfaltowej na
długości 590 mb. Wartość tych robót to
73.239,65 zł. Drugie zadanie to odbudowa
drogi Ściborzyce od Ściborzanki do Barana
(II etap). Podobnie, jak w Glanowie, po
wyrównaniu podbudowy tłuczniem (1335
m kw.) zostanie wykonana nawierzchnia
asfaltowa na długości 445 mb. Wartość
robót 64.157,75 zł. Trzecie zadanie, to
odbudowa drogi w Tarnawie koło zbiorników. Nowa podbudowa o grubości 25
cm na 1370 m kw. drogi, a następnie
nawierzchnia asfaltowa na odcinku 450
mb. Wartość robót 68.855,21 zł. Kolejne
zadanie, to odbudowa drogi w Porąbce
koło M. Seweryna (II etap). Zadanie obejmuje wykonanie 756 m kw. podbudowy i
położenie nakładki asfaltowej na długości
270 mb. Wartość robót 42.040,66 zł.
Ważnym, z punktu widzenia bezpieczeństwa naszych mieszkańców zadaniem, jest modernizacja skrzyżowania
w centrum wsi Zagórowa. Zakres prac
obejmuje odbudowę przepustów, koryt
odwadniających skrzyżowanie oraz
studzienek rewizyjnych. Następnie wykonanie chodnika oddzielającego
ruch pieszych od drogi publicznej z
kostki brukowej na odcinku obok sklepu
i wiaty przystankowej do skrzyżowania,
a także wykonanie skarp obok jezdni i
umocnienie ich płytami oraz wykonanie
barier ochronnych i murków oporowych
dwustronnych na moście. Całość zakończy
wykonanie nowej nawierzchni asfaltowe
na długości łącznie 2180 mb. Wartość
robót, to 501.691,17 zł.
Jak co roku, nasza gmina wystąpiła i
otrzymała 85 tys. zł dotacji z Funduszu
Ochrony Gruntów Rolnych. W tym roku
zostanie wyremontowany 600 m długości odcinek drogi w Jangrocie – Podduchowne, 200 m drogi w Trzyciążu „do
Głąba” oraz 130 m drogi w Jangrocie –
Nowy odcinek drogi przed szkołą
w Suchej.
Nowy chodnik w Trzyciążu.
Skrzyżowanie w Zagórowej po
modernizacji.
Cieplicach „Pod lasem”. Obecnie te drogi
mają nawierzchnię tłuczniową, a część to
drogi polne, gdzie będzie konieczne wykonanie solidnej podbudowy. Prace potrwają
do połowy października. Wartość tych
trzech inwestycji, to 136.023,30 zł.
Poza tym są prowadzone roboty w zakresie poprawy nawierzchni dróg gminnych
polegające na dwukrotnym powierzchniowym utrwaleniu nawierzchni drogi
asfaltem oraz grysem kamiennym.
W Imbramowicach kolonia „Do Małyszyc” wyremontowany w ten sposób
będzie 600 m odcinek drogi (1743 m kw.),
Zadroże kolonia Glanowska (2346 m kw.,
długość 782 mb) i Jangrot – Gołaczewy
(480 m. kw. długość 100 mb). Wartość
robót to 65 775,32 zł.
Podobnie, jak w ubiegłych latach, nasza
gmina dokłada do remontów dróg powiatowych przebiegających przez nasz teren.
W tym roku Rada Gminy przeznaczyła
na ten cel 250 tys. zł.
Pieniądze dla najlepszych
Lokalna Grupa Działania „Nad
Białą Przemszą”, do której należy
nasza gmina, w ciągu najbliższych
czterech lat dostanie prawie 8 mln
zł. Pieniądze będą przeznaczone dla
gmin, które tworzą LGD, organizacji i stowarzyszeń działających na ich
terenie, ale o dotacje mogą się także
starać sami mieszkańcy.
Uroczyste przekazanie umowy dofinansowania przez wicemarszałka Województwa Małopolskiego Marka Sowę
odbyło się w Urzędzie Gminy w Kluczach.
Naszą gminę reprezentował Wójt Roman
Żelazny. W skład LGD „Nad Białą Przemszą” wchodzą cztery gminy powiatu
olkuskiego, czyli Trzyciąż, Klucze, Wolbrom i Bolesław oraz stowarzyszenia i
osoby fizyczne. Obecnie LGD liczy 74
członków. Pracami zarządu LGD kieruje
Wójt Klucz Małgorzata Węgrzyn, a w
radzie LGD naszą gminę reprezentują:
Anna Pasich, Bożena Kościej i Zbigniew
Półtorak.
To, jakie zadania mogą liczyć na wsparcie LGD określa przyjęta w ubiegłym roku
Lokalna Strategia Rozwoju. Wynika z
niej, że dotacje będą udzielane między
innymi na wspieranie rozwoju edukacji
dzieci i dorosłych, wspomaganie rozwoju
kultury, sztuki i sportu, wpieranie rozwoju
turystyki, w szczególności agroturystyki
i ekoturystyki oraz infrastruktury, wspieranie działań na rzecz odbudowy i kultywowania lokalnych tradycji i sztuki, a
także wspieranie przedsiębiorczości.
TAK MINĄŁ ROK
25 września 2009 r.
W pięciu szkołach podstawowych naszej gminy, czyli w Trzyciążu, Suchej, Jangrocie, Zadrożu i Michałówce rozpoczęły się
zajęcia pozalekcyjne. Na ich prowadzenie do końca 2011 roku
nasza gmina uzyskała 1 mln 26 tys. zł dotacji z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Ta dotacja pokrywa w całości koszty
realizacji projektu.
Ciekawie po lekcjach
Opracowany przez urząd przy współpracy nauczycieli i dyrekcji szkół projekt „Twórcza edukacja naszą szansą
na przyszłość” zakłada, że w zajęciach
pozalekcyjnych będzie brało udział 365
uczniów.
Projekt składa się z trzech części.
Pierwsza, to zajęcia dydaktyczno
wyrównawcze i specjalistyczne. We
wszystkich szkołach będą organizowane
zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze
dla uczniów klas I – III, a także zajęcia
z logopedą. Uczniowie starszych klas,
którzy potrzebują takiej pomocy będą
brali udział w zajęciach wyrównawczych
z języka polskiego i matematyki.
Druga część projektu to doradztwo i
opieka pedagogiczno – psychologiczna.
Zajęcia, które obejmą 236 uczniów, mają
polegać na budowaniu poczucia własnej
wartości ucznia, integracji w zespole i
umiejętności wspólnego wykonywania
różnych zadań, co bardzo przydaje się
w życiu.
Trzecia cześć projektu, to dodatkowe
zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne, które
mają ich ukierunkować. Na przykład
uczniowie klas I – III wezmą udział w
bloku zajęć „Matematyka skarbnicą
wiedzy”. Poprzez gry i zabawy matematyczne uczniowie nauczą się dostrzegać
zastosowania matematyki w codziennym
życiu. Uczniowie młodszych klas będą
brali udział w zajęciach „Radzę sobie
z komputerem”, a uczniowie starszych
klas, poprzez komputery oraz Internet,
dowiedzą się jak powstawały i działają
różne wynalazki.
Będą też zajęcia przyrodnicze pod
hasłem „Obserwujemy, badamy, odkrywamy”. W czasie tych zajęć, oprócz
doświadczeń i obserwacji przyrody będą
wycieczki do Planetarium w Chorzowie,
Muzeum Przyrodniczego w Krakowie i
Ojcowskiego Parku Narodowego. Planuje się, że co roku będą organizowane
międzyszkolne konkursy matematyczne
oraz informatyczne, a także konkurs na
najciekawsze doświadczenie przeprowadzone przez ucznia.
– Często słyszy się opinie, że na lekcjach tylko się wymaga podręcznikowej
wiedzy. Nauczyciele tłumaczą się, że
muszą zrealizować program i brakuje
im czasu na ciekawe doświadczenia, czy
inne formy zajęć. Myślę, że najważniejsze w tym projekcie jest to, że dzieci
będą mogły nacieszyć się nauką i jej
zdobyczami. A wiadomo, że jeśli ktoś
zainteresuje się jakimś przedmiotem,
to potem jego zrozumienie i nauczenie
się przychodzą łatwiej. – uważa Wójt
Roman Żelazny.
W tym miejscu warto dodać, że nasza
gmina ma spore sukcesy w pozyskiwaniu
unijnych pieniędzy na różne „szkolne”
projekty.
Od września 2007 roku do lutego ubiegłego roku 260 uczniów ze szkół podstawowych w Zadrożu i Tarnawie oraz
gimnazjum w Jangrocie uczestniczyło
w projekcie „Szkoły Jagiellońskie”, na
który otrzymaliśmy 354 tys. zł dotacji z
Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz budżetu państwa. Przed dwoma
laty dzieci z naszej gminy jeździły na
kryty basen, w ramach marszałkowskiego
programu „Już pływam”. Na jego realizację otrzymaliśmy 29.700 zł. Także
przed dwoma laty nasza gmina dostała
17.951 zł na zajęcia pozalekcyjne dla 201
uczniów gimnazjów, a w 2008 roku w
ramach Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich pozyskaliśmy
ponad 46 tys. zł na zajęcia pozalekcyjne
dla uczniów szkół podstawowych.
O tym, jak potrzebne są przedszkola na wsi, przekonał nabór
do czterech punktów przedszkolnych, jakie powstały w naszej
gminie. Niekiedy było więcej chętnych, niż miejsc. Dzięki dofinansowaniu z unijnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki,
w punktach przedszkolnych, jakie powstały przy szkołach w
Trzyciążu, Michałówce, Tarnawie i Zadrożu codziennie bawi
się i uczy 56 dzieci.
Przedszkola
z unijną pomocą
Przedszkolaki z Trzyciąża ze swoimi paniami, Bożeną Dąbrowską
i Jadwigą Gęgotek.
Remonty w szkołach
Podczas wakacji w większości szkół prowadzono prace remontowe. W Jangrocie
przeprowadzono naprawę i wymianę urządzeń sanitarnych oraz montaż piłkochwytu
na boisku szkolnym (4.801 zł), w Suchej
pomalowano lamperie na korytarzach,
pokój nauczycielski, dwie sale lekcyjne,
magazyn sprzętu sportowego i toalety.
W Zadrożu dostosowano pomieszczenia do potrzeb punktu przedszkolnego
(położenie gładzi, malowanie ścian i
sufitów, wyłożenie łazienek płytkami
i terakotą, wymiana drzwi, wykonanie
osłon grzejnikowych, wymiana muszli
i umywalek w łazienkach oraz zamon-
towanie ich na odpowiedniej wysokości,
zamiana wykładziny na trudno zapalną),
a także cyklinowanie parkietu w salach
lekcyjnych i sali gimnastycznej (4.000
zł), ogrodzenie placu zabaw (1.950 zł),
malowanie okien w Domu Ludowym i
wymiana pieca c.o. w kotłowni Domu
Ludowego (11.377 zł), prace malarskie w
salach lekcyjnych uzupełnienie ubytków
tynku. Szkoła w Tarnawie: pomalowano
salę lekcyjną wraz z zapleczem sanitarnym
oraz toalety i ganek szkoły, zamontowano
instalację sanitarną.
Szkoła w Michałówce - odpowietrzenie
pionów kanalizacyjnych w łazienkach,
3
malowanie sali lekcyjnej, korytarza i sanitariatów, wyrównanie terenu pod urządzenia rekreacyjne (3.660 zł). Szkoła w
Imbramowicach - wymiana okien (13.647
zł), malowanie sal lekcyjnych. W szkole
w Trzyciążu pomalowano 4 sale lekcyjne,
korytarz i szatnię, wymieniono 2 drzwi na
przeciwpożarowe, zamontowano instalację
elektryczną do przeniesionej pracowni
komputerowej (1.900 zł).
W szkole w Glanowie, której budynek
należy do gminy trwają prace przy remoncie dachu. Będą kosztowały 45.383 zł.
Polegają na wymianie starego pokrycia
dachu z blachy na blachodachówkę,
a także wymianie elementów więźby
dachowej oraz rynien, rur spustowych i
obróbek blacharskich, a także remoncie
kominów.
Pierwszy miesiąc nauki już za nami. Przyszedł czas na małe podsumowanie stanu naszej oświaty.
Ostatnio Centralna Komisja Egzaminacyjna opublikowała wyniki badań skuteczności nauczania
we wszystkich polskich gimnazjach. Brano pod uwagę wyniki egzaminów na koniec gimnazjum
z trzech ostatnich lat, a także wskaźnik efektywności nauczania, czyli tzw. EWD.
Oświatowe podsumowania
Aby go obliczyć porównywano
wyniki uczniów ze sprawdzianu na
koniec szkoły podstawowej, z wynikami egzaminów gimnazjalnych.
Dzięki temu pokazano, czego dany
uczeń nauczył się przez trzy lata
uczęszczania do gimnazjum. Mamy
się czym pochwalić. Gimnazja w
Zadrożu i Jangrocie, to „szkoły sukcesu” z obu części egzaminu, czyli
takie w których są wysokie wyniki z
egzaminów i bardzo dobra efektywność nauczania. Gimnazjum w Suchej
łączy cechy „szkoły wspierającej” i
„szkoły sukcesu”.
To na pewno sukces nauczycieli i to
zarówno tych z gimnazjów, jak i podstawówek. W szkołach naszej gminy
pracuje 121 nauczycieli, w tym 73
dyplomowanych, 22 mianowanych, 13
kontraktowych i tyle samo stażystów. We
wszystkich szkołach w gminie jest 848
uczniów, w tym: 493 w szkołach podstawowych, gdzie naukę w pierwszych
klasach rozpoczęło łącznie 71 uczniów,
267 w gimnazjach i 88 przedszkolaków.
A jak to wygląda w poszczególnych
placówkach?
Zespół Szkół w Jangrocie - 219
uczniów, w tym Gimnazjum (106),
Szkoła Podstawowa (98, w tym I klasa
12), Przedszkole (15). W zespole pracuje
24 nauczycieli.
Zespół Szkół w Suchej - 206 uczniów,
w tym Gimnazjum (82), Szkoła Podstawowa (105, w tym 7 w I klasie) i
Przedszkole (19). W Zespole pracuje
21 nauczycieli.
Zespół Szkół w Zadrożu - 187 uczniów,
w tym Gimnazjum (79), Szkoła Podstawowa (97, w tym I klasa 20) i
Przedszkole (11). Zatrudnionych 23
nauczycieli.
Szkoła Podstawowa w Imbramowicach - 59 uczniów, w tym Szkoła Podstawowa (46 uczniów, z czego 4 w I
klasie), Przedszkole (13). Zatrudnionych
jest 14 nauczycieli.
Szkoła Podstawowa w Trzyciążu – 55
uczniów, w tym SP - 48 uczniów (14
w I klasie) i Przedszkole (7). Pracuje
12 nauczycieli.
Szkoła Podstawowa w Tarnawie - 39
uczniów, w tym 34 w podstawówce (5 w
I klasie) i 5 przedszkolaków. W szkole
pracuje 11 nauczycieli.
Szkoła Podstawowa w Michałówce
- 61 uczniów, w tym 54 w SP (9 w I
klasie) i 7 w Przedszkolu. Pracuje 11
nauczycieli.
Niepubliczna Szkoła Podstawowa o
uprawnieniach szkoły podstawowej w
Glanowie - 22 uczniów, w tym 11 SP
i 11 Przedszkole. Zatrudnionych jest
5 nauczycieli.
Zajęcia w przedszkolu to nie tylko
zabawa. Jest prowadzona nauka języka
angielskiego poprzez zabawę, rytmika
i zajęcia logopedyczne. Dzieci mają
także dostosowane do ich wieku lekcje
komputerowe. Planowane są wycieczki
do krakowskiego ZOO, Ojcowskiego
Parku Narodowego i do kina. Dzieci
będą się uczyły majsterkować, deklamować wierszyki, a nawet przygotują
przedstawienia teatralne. Będą wspólne
zabawy i spotkania.
W starania o pozyskanie pieniędzy na
utworzenie punktów przedszkolnych
zaangażowali się nie tylko pracownicy
i władze gminy, ale także nauczyciele i
rodzice. I udało się!
Punkty przedszkolne w Trzyciążu,
Michałówce i Tarnawie powstały w
ramach przygotowanego przez gminę
projektu „Małe przedszkola wielką
szansą”. Organizacja i prowadzenie
tych punktów do końca 2011 roku
będzie kosztowało 1 mln 430 tys. zł,
z czego unijne dofinansowanie, to
aż 1 mln 216 tys. zł. Do przedszkoli
uczęszczają dzieci w wieku od 3 do 5
lat. Przedszkola są czynne przez cały
rok szkolny, od poniedziałku do piątku,
przez pięć godzin dziennie. Do punktu
w Tarnawie uczęszcza dwanaścioro
dzieci. Opiekuje się nimi nauczycielka
pani Danuta Balcerzak, której pomaga
pani Rozalia Latacz. Dzieci mają zajęcia
języka angielskiego z panią Beata Stefańską – Jajkiewicz, informatyki z panem
Wojciechem Kaczmarczykiem, nad ich
prawidłową wymową czuwa logopeda,
pani Elżbieta Bierca, a zajęcia rytmiki
prowadzi pani Beata Żbikowska.
Także dwanaścioro dzieci chodzi
do przedszkola w Michałówce, gdzie
nauczycielem jest pani Janetta Kur, a
nauczycielem i osobą wspomagającą pani
Karina Chaberka. Dzieci mają zajęcia
języka angielskiego z panią Iwoną Gajdą,
informatykę z panią Bogusławą Niedzielą,
logopedię z panią Magdaleną Strzałką, a
rytmikę z panią Beatą Żbikowską.
W zaadaptowanej na przedszkole sali w
szkole w Trzyciążu bawi się codziennie
dwanaścioro dzieci z Trzyciąża i Jangrota. Nauczycielką dzieciaków jest pani
Bożena Dąbrowska, której pomaga pani
Jadwiga Gęgotek. Języka angielskiego
uczy dzieciaki pani Anna Dela, podstaw
korzystania z komputera pani Halina
Poseł – Pałka. Dzieci mają zajęcia logopedyczne z panią Anną Głąb – Kotulak,
a rytmikę z panią Beatą Żbikowską.
Na uruchomienie i prowadzenie punktu
przedszkolnego w Zadrożu w ramach projektu „Zapewnienie dobrego startu życiowego dzieciom w wieku przedszkolnym”
nasza gmina pozyskała 423 tys. zł. Całość
ma kosztować nieco ponad 497 tys. zł.
Pieniądze z unijnego programu wystarczą
na funkcjonowanie przedszkola do końca
2012 roku. Do punktu uczęszcza 20 dzieci.
Są pod opieką nauczycielki, pani Marty
Gamrat, której pomaga pani Wanda Skalska. Dzieci mają zajęcia języka angielskiego z panią Joanną Basoń, logopedii
z panią Bożeną Janowicz, gimnastykę
korekcyjno – kompensacyjną z panem
Tadeusz Łuksiewiczem i zajęcia przy
komputerach z panią Martą Gamrat.
Aby punkty przedszkolne mogły rozpocząć działalność konieczne było dostosowanie pomieszczeń dla potrzeb maluchów.
Trzeba było wyremontować łazienki, kupić
meble, zabawki i wyposażenie.
– Bardzo się cieszę, że powstały te
punkty przedszkolne i że cieszą się taką
popularnością, co dowodzi, że były
potrzebne. W naszej gminie coraz więcej
pań pracuje zawodowo i szczególnie dla
nich przedszkola okazały się dobrym
rozwiązaniem. Ale najważniejsze są dla
dzieci, które do nich uczęszczają i mają
okazję do codziennych spotkań z rówieśnikami, co sprzyja rozwojowi dziecka.
– mówi Wójt Roman Żelazny.
A mamy sporo do nadrobienia. Do
prawie 8 tys. przedszkoli w Polsce
chodzi tylko 41 proc. dzieci w wieku
od trzech do pięciu lat, a na wsiach
tylko 10 proc. W Europie do przedszkoli
chodzi średnio 80 proc. dzieci w wieku
od trzech do sześciu lat, we Francji i
Włoszech - 98 proc., a w Belgii, Irlandii,
czy na Węgrzech - 100 proc.
4
25 września 2009 r.
Od przeglądu i raportu jednostek OSP z całej gminy oraz mszy polowej pod remizą OSP rozpoczęły się obchody jubileuszu 80 lecia Włościańskiej Orkiestry Dętej w Zagórowej, połączone z
festynem „Powrót do tradycji. Noc Świętojańska”.
Radosne orkiestrowe święto
Podczas koncertu
„Szkoci” z Częstochowy z gospodyniami z Zagórowej
Zebranych gości przywitał Wójt
Gminy Trzyciąż Roman Żelazny i
Przewodniczący Rady Gminy Lucjan
Gajda. Wśród gości nie zabrakło członka
zarządu województwa Małopolskiego
pana Wojciecha Kozaka, który powiedział: - Życzę państwu miłej zabawy, a
muzykom dużo sił w płucach.
Po oficjalnych wystąpieniach i defiladzie zaproszonych orkiestr dętych
rozpoczął się kilkugodzinny koncert.
Jako pierwsza wystąpiła Młodzieżowa
Orkiestra Dęta „Zodiak” z Zadroża pod
batutą Łukasza Lisa, potem orkiestra
Dęta OSP Ściborzyce kierowana
przez kapelmistrza Eugeniusza Faracika, orkiestra z kluczewskiego GOK
z kapelmistrzem Wiesławem Sikorą,
krakowski kwintet „Sas Brass” oraz
jubilatka Włościańska Orkiestra Dęta
z Zagórowej z kapelmistrzem Dariuszem
Pikorem, która wykonała utwory wspólnie z gwiazdą imprezy, czyli szkockimi
dudziarzami z częstochowskiej grupy
„Pipes & Drums”. Występ bardzo podobał się publiczności, bowiem ubrani w
tradycyjne szkockie stroje muzycy zaprezentowali nie tylko świetną muzykę, ale
także pokazy taneczne i musztrę.
Ubrane w ludowe stroje panie z Koła
Gospodyń Wiejskich w Zagórowej częstowały specjałami regionalnej kuchni,
czyli ciastami oraz innymi potrawami.
Kołem gospodyń kieruje Zofia Pasek,
a stoisko prowadziły panie: Elżbieta
Bugaj, Dorota Bugaj, Bożena Dziubek,
Irena Opryszek, Katarzyna Kubik, Marta
Pawlik i Dorota Kmita.
Festiwal zakończył festyn ludowy,
podczas którego można było spróbować
sił w konkursie gry na tubie i odebrać
nagrodę niespodziankę z rąk Wójta
Romana Żelaznego, a także podziwiać
pokaz ogni sztucznych.
Podczas festynu rozdawano folder opisujący historię „Włościańskiej Orkiestry
Stowarzyszenie powstało jesienią 2006 roku. Jego celem jest aktywizacja wsi, ochrona przyrody,
krajobrazu i dziedzictwa kulturowego Imbramowic, a także promocja zdrowego stylu życia. Jego
prezesem jest Tomasz Korczyński. Od kwietnia 2007 roku ma status Organizacji Pożytku Publicznego i w związku z tym można przekazywać na jego konto 1 procent odpis z podatków.
Obecnie Stowarzyszenie prowadzi działalność środowiskową w formie zajęć klubowych dla
trzech grup społecznych z terenu gminy Trzyciąż. Działalność klubowa jest wspierana finansowo
w ramach Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich.
Dętej”. Obecnie prezesem Orkiestry jest
Piotr Domagała, a jej działalność aktywnie wspiera Adam Kubik, który prowadził cały festyn. Orkiestra występuje w
składzie: Dariusz Pikor (kapelmistrz),
Piotr Domagała, Zdzisław Ciępka,
Jerzy Kmita, Janusz Półtorak, Bogdan
Bugaj, Jacek Bugaj, Piotr Pawlik, Antoni
Pawlik, Janusz Kubik, Adam Łygoń,
Mirosław Domagała, Sylwester Marzec,
Szczepan Pawlik, Mariusz Kućmierczyk, Marcin Dziubek, Paweł Dobiega,
Mirosław Dziubek, Janusz Domagała,
Janusz Kiwior, Grzegorz Domagała.
Uczniowie: Iwona Kubik, Magdalena
Sobota, Mateusz Kiwior, Damian Stano
i Jarosław Domagała.
Festyn zorganizowali Wójt i Rada
Gminy Trzyciąża, Biblioteka i Ośrodek
Animacji Kultury, a także sołtys i rada
sołecka Zagórowej, miejscowa OSP i
KGW oraz orkiestra z Zagórowej.
Członkowie Klubu Seniora
z
Imbramowic
podczas
wycieczki na Wawelu.
Przedstawiamy aktywnych
Stowarzyszenie Przyjaciół Imbramowic „Dłubnia u źródeł”
Klub Seniora
Klub Seniora w Imbramowicach działa
już drugi rok. Głównym założeniem
funkcjonowania Klubu jest stworzenie
seniorom warunków do aktywnego i pożytecznego spędzania wolnego czasu oraz
przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych. Do Klubu należy 40
mieszkańców gminy Trzyciąż w wieku
powyżej 60 lat. Organizowane w tym roku
zajęcia dotyczą czterech głównych grup
tematycznych, czyli: „Dbajmy o zdrowie”,
„Nie bójmy się nowoczesnych technologii”, „Uzupełniajmy wiedzę o kulturze” oraz „Cieszmy się chwilą”. Część
zajęć prowadzona jest na miejscu, inne
mają formę jednodniowych wyjazdów
autokarowych, bądź na wycieczki turystyczne, bądź związane z uczestnictwem
w wydarzeniach kulturalnych.
Klub Aktywnych Kobiet
Dotychczasowa działalność zaowocowała powstaniem w strukturze stowa-
Razem od pół wieku
Podczas jubileuszu Złotych Godów w Trzyciążu.
Szczególnie uroczysty przebieg miał
jubileusz „Złotych Godów”, jaki odbył
się 22 lipca. - Są to medale, na które
trzeba zapracować, nadawane są tym,
którzy przez wiele lat budują i wspierają
rodzinę, dając świadectwo wytrwałości
oraz tego jak razem być i pomagać
sobie. Jesteście wzorem dobrego życia,
dlatego możemy być z Państwa dumni
i na pewno możemy Wam pozazdrościć
dotrwania do takiej pięknej rocznicy –
podkreślał Wójt Roman Żelazny, który
prosił o przekazanie życzeń tym, którzy
nie mogli przybyć ze względu na stan
zdrowia. Następnie Wójt dokonał aktu
dekoracji medalami par małżeńskich,
Przewodniczący Rady Gminy Trzyciąż - Lucjan Gajda wręczył kwiaty,
a drobne upominki i dyplomy wręczali: Kierownik USC pani Urszula
rzyszenia nieformalnej grupy pod nazwą
„Klub Aktywnych Kobiet”. Mieszkanki
Imbramowic, Małyszyc, Glanowa i Ściborzyc uczestniczą we wspólnych zajęciach
artystycznych i kulinarnych oraz wydarzeniach kultywujących lokalną tradycję i
kulturę. Szczególnym wydarzeniem tego
roku były XI Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, jakie odbywały się w
Imbramowicach. Członkinie Klubu przygotowały wystawę rękodzieła oraz stoisko
regionalne z degustacją dla gości, które
odwiedziło przeszło 600 osób.
Starzyk w towarzystwie pracownika
pani Krystyny Migzy, Sekretarz Gminy
pani Anny Pasich oraz Skarbnika pani
Edyty Żuchowicz.
Medale „Za długoletnie pożycie
małżeńskie” nadawane przez Prezydenta RP otrzymali: Ludwik i Maria
Bałazy, Bolesław i Anna Bałazy,
Zdzisław i Władysława Bućkowscy, Tadeusz i Janina Ciępkowie,
Jan i Helena Cadrowie, Julian i
Genowefa Dybichowie, Henryk i
Jadwiga Filipkowie, Julian i Zofia
Kościółkowie, Marian i Dorota Kulisowie, Bolesław i Eufemia Krawcowie, Kazimierz i Izabella Kmitowie,
Stanisław i Stanisława Maroszkowie,
Tadeusz i Janina Nabagło, Józef i
Marianna Petlicowie, Jan i Genowefa
Ratuszny, Jan i Józefa Rechowie, Jan
i Józefa Skowronkowie, Władysław
i Genowefa Sowulowie, Stanisław i
Wanda Szostkowie.
Po dekoracji były gratulacje, pamiątkowe zdjęcia, życzenia, tradycyjna
lampka szampana, tort oraz chwila
zadumy nad upływającym życiem.
Najpiękniejsze ogrody
Klub Języka Angielskiego
Od początku swej działalności Stowarzyszenie Przyjaciół Imbramowic szczególnie
dużą wagę przykłada do działań skierowanych do najmłodszego pokolenia mieszkańców. Każdego roku organizowane są
ferie zimowe i zajęcia wakacyjne dla dzieci
szkolnych – wycieczki rowerowe, warsztaty
teatralne, czy zajęcia plastyczne. Koncepcja
Klubu Języka Angielskiego zrodziła się w
Trudny wybór mieli członkowie komisji w konkursie na „Najładniejszy ogród
letni w gminie Trzyciąż”. Wszystkie
ogrody były piękne i zadbane. Dlatego
zwracano szczególną uwagę, czy ogród
stanowi jednolitą kompozycję, w której
wszystkie elementy współgrają ze sobą
oraz czy pasuje do domu i do otoczenia.
Ostatecznie komisja konkursowa, której
przewodniczył Jan Książek, Dyrektor
Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony
Środowiska w Starostwie Powiatowym w
Olkuszu i zarazem Wiceprzewodniczący
Rady Gminy Trzyciąż oraz Zygmunt Pawłowicz i Marian Kuś - radni, członkowie
Komisji Rolnictwa Gminy Trzyciąż, określiła kryteria, które wpływały na ocenę
ogrodów. Były to: areał ogrodu, nakład
pracy, jaki trzeba włożyć w utrzymanie i
pielęgnację ogrodu, różnorodność gatunków roślin, kompozycję, tradycjonalizm
i regionalizm.
W kategorii „ogród przy gospodarstwie rolnym” wygrała Danuta Latała
wyniku realizacji wcześniejszego przedsięwzięcia realizowanego przez Stowarzyszenie w 2007 r. pn. „Wakacyjne spotkania
z językiem angielskim i kulturą anglosaską”.
Klub Języka Angielskiego jest pozalekcyjna formą edukacyjną. Stowarzyszenie
współpracuje ze Szkołą Podstawową w
Imbramowicach. Zajęcia prowadzone są
metodami aktywizującymi i mają na celu
nabycie umiejętności posługiwania się
językiem angielskim w sytuacjach życia
codziennego.
(Glanów), jak podkreślała komisja, za
„ogólne wrażenie estetyczne i umiejętne
zagospodarowanie dużej przestrzeni, za
dopracowanie każdego szczegółu siedliska;
przystosowanie gospodarstwa do celów
rekreacyjnych z pełnym zachowaniem jego
tradycyjnego charakteru.” Drugie miejsce
zajęła Krystyna Gorgoń (Michałówka),
a trzecie Anna Roś (Jangrot).
W kategorii „ogródek przydomowy”
zwyciężyli Jerzy i Kazimiera Czarnotowie (Trzyciąż). Członkowie komisji
podkreślali „pasję ogrodniczą, nastrój
i charakter ogrodu, zagospodarowanie
terenu, wkomponowanie ogrodu w istniejące otoczenie, wykorzystanie naturalnych
warunków posesji, różnorodność gatunków,
właściwą pielęgnację i dobór roślinności”.
Drugie miejsce zajęła Marta Kubit (Trzyciąż), a trzecią nagrodę zdobyła Bronisława
Idzik (Trzyciąż). W kategorii „ogródek przy
bloku” wyróżnienie otrzymała pani Zofia
Syguła, która opiekuje się ogródkiem przy
bloku 72 „I” w Trzyciążu.

Podobne dokumenty