Edukacja publiczna a partycypacja

Edukacja publiczna a partycypacja
29 i 30 maja br. w Warszawie dobyło się ostatnie już seminarium projektu "Decydujmy
razem" w ramach cyklu pt. "Teoria i praktyka animacji lokalnych polityk publicznych".
To zamykające wydarzenie poświęciliśmy zagadnieniu kluczowemu, które niejednokrotnie
pojawiało się podczas seminaryjnych spotkań, a także styczniowej konferencji
„Rzeczpospolita Lokalna”, zarówno w wystąpieniach jak i pracach zespołów roboczych.
Mowa tu o edukacji do partycypacji czyli edukowaniu w zakresie działań partycypacyjnych
i animacyjnych jako sposobu na upowszechnianie się postaw i zachowań obywatelskich.
Spotkanie rozpoczęto panelem „25 lat partycypacji. Formalna i nieformalna edukacja
obywatelska: samorząd-szkoła-organizacje pozarządowe”. – Partycypacja obchodzi 25 lecie.
Warto dziś przypomnieć, że gdy we wrześniu '89 roku Tadeusz Mazowiecki wznosił palce na
znak zwycięstwa, dał nam znak, że oto mamy demokrację. Dzisiaj o tym chyba trochę
zapomnieliśmy, że jesteśmy partnerami równymi sobie. Po drodze, w toku transformacji,
utrwalił się dogmat dążenia do demokracji idealnej. Demokracja to układanie się ludzi ze
sobą, wzajemne porozumienie. Nie zapominajmy, że ona nie jest idealna, ale korzystajmy
z tego, że jest. – mówiła prof. Maria Mendel z Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu
Gdańskiego.
O edukacji zaangażowanej mówiła m.in. Aleksandra Mróz z Fundacji Zmian Społecznych
„Kreatywni” (Gdynia). O klubie Osiedlowym „Apteka”, w którym organizowane są kursy,
szkolenia i spotkania partycypacyjne dla mieszkańców piszemy również w naszej Bazie
Dobrych Praktyk Partycypacji: http://dobrepraktyki.decydujmyrazem.pl/x/638285 (film, opis
przypadku). Prelegentka mówiła też – W Polsce jest wiele dobrych praktyk. Znam mnóstwo
bibliotek, w których zmienia się rzeczywistość. Ale w nas nie ma dumy, brakuje w nas
zadowolenia z własnej pracy. Cala sztuka partycypacji, zachęcania ludzi do wspólnej pracy, to
myślenie o tym jak włączyć więcej osób, a nie „dlaczego na spotkanie przyszło ich tak mało?”.
Prof. Leszek Korporowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego zwrócił uczestnikom uwagę na
kwestię podmiotowości w procesach demokratycznych oraz funkcjonowaniu rozwiązań
systemowych – Nie zrozumiemy istoty partycypacji bez tej kategorii. To właśnie
podmiotowość jest wyjaśnieniem sensu partycypacji. Mamy demokratyzację i nowe środki
komunikacji lecz jeśli spojrzymy na realia współczesności to widzimy podmiotowość i godność
jako wartości bardzo ukryte. Zaskakuje nas przedmiotowość. Przykładem jest m.in.
ewaluacja, która stała się elementem nadzoru pedagogicznego, kontrolą na skutek nie
podmiotowości i działań demokratyzujących lecz na skutek działań uprzedmiatawiających.
Dlaczego nie możemy mówić o społecznej odpowiedzialności edukacji? Gdzie jest refleksja
etyczna i odpowiedzialność za długofalową redukcję podmiotowości środowisk szkolnych i
edukacyjnych? Energia społeczna, świadomość i wrażliwość są ratunkiem dla makroupolitycznionych doktryn – profesor podkreślał też – Edukacja publiczna jest bardzo ważna w
skali ogólnonarodowej. Jako wartość społeczna jest poważnym zadaniem.
Prof. Maria Mendel podkreśliła, że z etycznością i problemem urzeczowienia jest szansa by
sobie poradzić jeżeli będziemy myśleć o demokracji jako kondycji, w której już jesteśmy, a
nie do której dopiero zmierzamy. – Żeby demokracja mogła się udać nie możemy jej
planować. Założenie, że demokracja jest, każe nam traktować każdego jak równego sobie
partnera i nie oznacza to, że możemy robić wszystko, ale możemy robić to, do czego w
wyniku negocjacji i kompromisów umówiliśmy się. To układanie się ludzi ze sobą, wzajemne
porozumienie.
Monika Popow z Fundacji Inicjatyw Społecznych „Się Zrobi!” opowiedziała o edukacji
artystycznej i instytucji kultury w kontekście demokracji zaangażowanej – Naszym celem jest
by sztuka i kultura były medium, które pozwala oddziaływać całościowo i doprowadzać do
zmian społecznych nawet w mikroobszarze. Jeśli chodzi o edukację artystyczną to jesteśmy w
dużym rozkroku. Sztuka jest niejednoznacznym obszarem, bo działanie na rzecz zmiany
społecznej np. wyrównywanie szans czy działania rewitalizacyjne, to długotrwały proces. Nie
da się tego załatwić jednym eventem. Musimy myśleć w sposób długofalowy.
Podjęty został też temat animacji kultury / community art. oraz artystów jako rzeczników
społecznej zmiany. W dyskusji pojawiły się również głosy z Sali. M.in. dr Dorota Gierszewski z
Uniwersytetu Jagiellońskiego mówiła – Jeżeli nie da się spowodować by pieniądze wędrowały
tam, gdzie ich najbardziej potrzeba to nic z tych idei nie będzie. Państwo ma fundusze na
kulturę i oddaje je instytucjom zamiast społecznościom lokalnym. Ponadto, przeszkodą w
systemie jest to, że nie ma wskaźnikowania edukacji. Samorząd dostaje pieniądze, ale nie
interesuje go efekt edukacji. System jest tak skonfigurowany, że wymaga ogromnej
determinacji ngo i nauczycieli.
Głos zabrała również pani Dorota Rybarska-Jarosz z UM w Szczecinie – Nie mamy w Polsce
pokolenia przygotowanego do demokracji. Nie jesteśmy nauczeni partycypacji poprzez
system, a to właśnie szkoła powinna temu służyć. Również formalnie, jako grupy zawodowe,
nie potrafimy sobie poradzić z otwartością i dialogiem. Jeśli wszyscy, w tym instytucje
publiczne, otworzą się na to by pozwolić biorcom naszych usług zostawić kawałek do
moderowania świata, to przyczynilibyśmy się do edukacji do partycypacji. Do takiej właśnie
pozytywnej zmiany.
Podczas panelu „Edukacja lokalna – ucząca się społeczność i rola edukatorów lokalnych”
przedstawiciele miasta, w tym burmistrz Marek Miros, przedstawili case study samorządu
Gołdapi. Gołdap, należy do Subregionu EGO. W ramach realizacji projektu „Decydujmy
razem”, pracuje w wybranym obszarze polityki publicznej: integracja społeczna. Powołany w
tym celu Zespół zadaniowy ds. partycypacji wraz z uczestnikami grupy roboczej,
reprezentującej społeczność lokalną przygotował System profilaktyki i opieki nad dzieckiem i
rodziną w gminie Gołdap. Program wspierania rodziny.
Drugiego dnia seminarium rozpoczęło się od prezentacji dorobku Akademii Lokalnej Polityki
Publicznej. W latach 2011-2014 podczas 47 warsztatów i 12 wizyt studyjnych dzięki
działaniom Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, partnera projektu, przygotowano do
wdrażania partycypacji 297 samorządów (569 osób).
https://www.youtube.com/watch?v=T1_Sxbvnt_Y
Spotkanie zakończył panel okrągłego stołu: „Edukacja a zarządzanie publiczne – perspektywy
pedagogiki publicznej”.