stanowisko - WOPR-u

STANOWISKO
PREZYDIUM ZARZĄDU GŁÓWNEGO
WODNEGO OCHOTNICZEGO POGOTOWIA RATUNKOWEGO
Prezydium Zarządu Głównego Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,
na posiedzeniu odbytym w dniu 25 lutego 2006 r., podtrzymało opinię, że zapis art. 55 ustawy
o kulturze fizycznej (Dz. U. NR 81/1996, poz. 889 z późn. zm.), zgodnie z którym WOPR jest
specjalistycznym stowarzyszeniem o zasięgu ogólnokrajowym, jednoznacznie i wyraźnie
określa charakter prawny organizacji.
Członkami – założycielami WOPR, powstałego na podstawie Zarządzenia nr 74
Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki z dnia 11 kwietnia
1962 r., było 17 osób fizycznych.
WOPR zostało wpisane do rejestru Stowarzyszeń i Związków Urzędu Spraw
Wewnętrznych Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy pod numerem 893 na podstawie
decyzji z dnia 9 października 1967 r. Wpis nastąpił łącznie z rejestracją Statutu WOPR,
którego § 1 jednoznacznie określił charakter organizacji jako jednorodnego stowarzyszenia,
a w § 5 i § 31 wskazano na możliwość tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych.
Statut WOPR po kolejnych zmianach utrzymywał te unormowania. W 1970 r. wprowadzono
możliwość wyposażenia jednostki wojewódzkiej WOPR w osobowość prawną za zgodą
ZG WOPR i w tym celu opracowano projekt wzorcowego statutu wojewódzkiego WOPR.
WOPR z nr 0000050111 Krajowego Rejestru Sądowego działa na podstawie Statutu
WOPR zarejestrowanego w dniu 9 października 1967 r. z późniejszymi zmianami, w tym
zmianami z 2003 r. zarejestrowanymi w KRS 16 lutego 2005 r. W dniu 8 listopada 2005 r.
oddalone zostało przez XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy Sądu Okręgowego
w Warszawie zażalenie na postawienie Sądu Rejonowego dla miasta Stołecznego Warszawy
XV Wydziału Gospodarczego z dnia 8 grudnia 2004 r., które wpłynęło do WOPR w dniu
31 stycznia 2006 r. Do tej chwili posiadając wiedzę o niniejszym postępowaniu sądowym
WOPR nie mógł kontynuować zmian strukturalnych.
Pozorne przełamanie jednorodnego charakteru stowarzyszenia mogło być odczytane
po zmianach zarejestrowanych w 1988 r., kiedy w § 4 pojawiło się określenie o zrzeszeniu
przez WOPR Wojewódzkich WOPR, jednak w § 2 nadal mowa była o możliwości
powoływania przez wojewódzkie WOPR oddziałów, działających na zasadzie
regulaminowych jednostek organizacyjnych.
Fakt okresowego funkcjonowania WOPR na podstawie Statutu, przewidującego
strukturę w pewnych elementach o charakterze związkowym, należy rozpatrywać łącznie
z zagadnieniem legalności takiego rozwiązania. Obowiązująca od 1996 r. ustawa o kulturze
fizycznej nie przewidywała dla WOPR, podobnie jak dla GOPR i TOPR możliwości działania
w formie związku stowarzyszeń.
Elementy związkowego charakteru w Statucie WOPR, które po raz pierwszy pojawiły
się w 1988 r., nie przesądzały o słuszności i zgodności z ustawą przyjętych rozwiązań. Mając
na celu osiągnięcie stanu prawnego i faktycznego odpowiadającego woli ustawodawcy,
władze WOPR, ze Zjazdem Krajowym WOPR na czele, podjęły wysiłek uporządkowania
struktury WOPR, tak aby znaleźć oparcie w obowiązujących przepisach prawa.
VII Zjazd Krajowy w 1998 r. podjął kroki w kierunku dostosowania struktury
organizacyjnej WOPR do nowego podziału administracyjnego kraju. Konsekwencją tych
działań było oparcie struktury WOPR na 16 jednostkach WOPR szczebla wojewódzkiego,
co było i nadal pozostaje uzasadnione podziałem administracyjnym kraju i szczególną rolą
WOPR jako stowarzyszenia współdziałającego z podmiotami zainteresowanymi
bezpieczeństwem na wodach.
Ciężar przekształcenia struktury WOPR, z 47. jednostkami wojewódzkimi do opartej
na 16 jednostkach wojewódzkich WOPR, spoczął w przeważającej mierze na członkach
WOPR, działających w nowo powoływanych województwach.
Powyższy fakt oraz niezwykle skomplikowana materia dotycząca podstaw prawnych
przekształcenia, zwłaszcza w okresie powstawania Krajowego Rejestru Sądowego, mógł mieć
wpływ na ewentualne zaistnienie uchybienia przy wyborze delegatów na Zjazd Krajowy
WOPR, w którejkolwiek jednostce wojewódzkiej WOPR, pomimo wytycznych udzielonych
przez ZG WOPR i wskazań szacunkowej liczby delegatów z byłych jednostek wojewódzkich
WOPR.
Nie mogło mieć wpływu na decyzje Zjazdu Krajowego WOPR, w tym jego Uchwałę
nr 1/N/03 z dnia 6 grudnia 2003 r. w sprawie zmian w Statucie WOPR, żadne uchybienie,
jeżeli faktycznie zaistniałoby, ponieważ została ona podjęta znakomitą większością głosów.
Uchwała 4/VII/98 VII Zjazdu Krajowego WOPR z dnia 25-26 kwietnia 1998 r.
w sprawie działalności WOPR, która stanowiła punkt wyjścia do przekształceń strukturalnych
w WOPR, została podjęta przez VII Zjazd Krajowy, którego legalności nikt nie podważał ani
nie czyni tego obecnie.
Uchwała nr 5/2/VII/98 Zarządu Głównego WOPR z dnia 7-8 listopada 1998 r.
w sprawie struktury organizacyjnej Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, która
weszła w życie z dniem 1 stycznia 1999 r., wyraźnie określiła stan organizacyjny, jaki WOPR
miał osiągnąć po dniu 31 grudnia 1998 r.
W treści tej uchwały znajduje się postanowienie mówiące o tym, że władze WOPR
po dostosowaniu struktury organizacyjnej do nowego podziału administracyjnego kraju
działać będą na szczeblach:
1) Centralnym – Zarząd Główny WOPR;
2) Wojewódzkim – Zarząd Wojewódzki WOPR;
3) Rejonowym – Zarządy Rejonowe WOPR (okręgi - oddziały mogące posiadać osobowość
prawną);
4) Gminnym – drużyny WOPR.
Tym samym wskazano miejsce każdej jednostki WOPR w hierarchii organizacyjnej,
z określonymi szczeblami władz: centralnym (krajowym) ze Zjazdem Krajowym WOPR,
Zarządem Głównym WOPR, Prezydium ZG WOPR, Prezesem ZG WOPR, Główną Komisją
Rewizyjną WOPR, Sądem Honorowym; wojewódzkim z odpowiednikami władz centralnych
w miastach wojewódzkich ustanowionych po reformie administracyjnej kraju; rejonowym
z jednostkami (oddziałami) terenowymi WOPR, mogącymi posiadać osobowość prawną
z miejscem dla byłych jednostek wojewódzkich WOPR; gminnym dla drużyn WOPR.
Działający Zarząd Główny WOPR w 1998 r. wskazał drogę zmian i termin ich
dokonania. Wychodząc z założenia, że nikt nie kwestionuje formalnego działania władz
WOPR w 1998 r., należy przyjąć założenie, że jednostki WOPR bez względu na szczebel
i miejsce w stowarzyszeniu miały obowiązek wykonania demokratycznie przyjętych uchwał
Zjazdu Krajowego WOPR i Zarządu Głównego WOPR.
Przyjmując zasadę praworządności jako fundamentalną w każdej organizacji, należy
w pierwszej kolejności rozpatrywać obowiązki poszczególnych członków WOPR i jednostek,
w których działają. Wydaje się, że nie może korzystać z pełni praw podmiot, który nie stosuje
się do postanowień właściwych władz, a decydując się na dobrowolną przynależność
do stowarzyszenia należy stosować się do wszystkich jego praw i obowiązków.
WOPR jest stowarzyszeniem otwartym, dającym możliwość działania osobom, które
przyjęły jego cele i przestrzegają uchwał władz WOPR. W WOPR ma zastosowanie zasada
korzystania z pełni praw członkowskich przez osoby przestrzegające norm zbiorowo
przyjętych, zgodnie z demokratycznymi procedurami.
Władze WOPR nie uzurpują sobie prawa do pozbawiania osobowości prawnej tych
jednostek, które utraciły status wojewódzki. Jednakże należy uznać prawo stowarzyszenia
wpływania na hierarchizację, z przyjętym kryterium jakim jest podział administracyjny kraju.
Jednostki WOPR działające od wielu lat na terenie kraju, pomimo dużej autonomii
wynikającej z posiadanej przez nie osobowości prawnej, nigdy nie miały charakteru
samodzielnego, gdyż nie powstawały oddolnie, z własnej inicjatywy, aby następnie stworzyć
federację. Członkowie zwyczajni WOPR przez cały okres działalności WOPR posługiwali się
legitymacjami emitowanymi przez Biuro Zarządu Głównego WOPR, a wyższe stopnie:
starszych ratowników WOPR, instruktorów WOPR, instruktorów wykładowców WOPR,
uzyskiwane były po kursach prowadzonych centralnie. Dla absolwentów kursów centralnych
prowadzi się ewidencję centralną, a od 2004 r. tworzona jest ewidencja wszystkich członków
zwyczajnych WOPR.
W przypadku WOPR mamy do czynienia ze specyficzną konstrukcją jurydyczną
podwójnej osobowości prawnej, przewidzianą w art. 17 ust. 1 a ustawy Prawo
o stowarzyszeniach. Zasada tworzenia osoby prawnej w ramach innej osoby prawnej w istocie
wywołuje wiele kontrowersji, w szczególności co do relacji łączących stowarzyszenie
i terenową jednostkę organizacyjną, jednak należy stanowczo podkreślić, że nabycie
przez oddział osobowości prawnej oznacza jedynie, że po wpisie do rejestru zyskuje
on niezależność w sferze stosunków cywilnoprawnych, jak też praw majątkowych,
nie korzysta natomiast z autonomii w zakresie działalności statutowej.
Jednostki te, nawet jako osoby prawne, działają w ramach pewnej indywidualnie
oznaczonej organizacji i to centralne władze są kompetentne do określenia zasad
np. szkolenia. W odniesieniu do WOPR jest to jedna z ważniejszych dziedzin działalności,
a nawet świadczy o poziomie organizacji i pozostawienie jej do dowolnego potraktowania
przez wszystkie jednostki, bez względu na ich rangę, groziłoby wypaczeniem idei kształcenia
kadr ratowniczych. Nie bez znaczenia są tu wymogi szkoleniowe stawiane przez International
Life Saving (Międzynarodową Organizację Ratowników), której WOPR jest członkiem
i posiada w strukturach przedstawiciela władz – Wiceprezydenta Dyrektoriatu ILS Federation
of Europe.
Odgórny tryb powoływania jednostek WOPR potwierdzają między innymi: uchwała
Prezydium ZG WOPR z dnia 17 września 1975 r. w sprawie dostosowania struktury WOPR
do dwustopniowego podziału administracyjnego kraju i zadań WOPR w tym zakresie,
uchwała Prezydium ZG WOPR z dnia 27 stycznia 1976 r. porządkująca sprawy natury
organizacyjnej i wykaz jednostek wojewódzkich WOPR, wraz z oddziałami miejskimi
i określonym zasięgiem działania, sporządzony na potrzeby Głównego Komitetu Kultury
Fizycznej i Turystyki w dniu 22 stycznia 1976 r.
Okresowe przyznanie jednostkom wojewódzkim statusu „członka rzeczywistego”
WOPR, instytucji nie przewidzianej w Ustawie Prawo o stowarzyszeniach, pomimo
nazewnictwa sugerującego określony status w organizacji, nie dało praw przynależnych
członkom stowarzyszenia, w szczególności prawa wyborczego, w odróżnieniu od członków
zwyczajnych, którzy mogli realizować to prawo osobiście lub za pośrednictwem delegatów.
Sąd Rejonowy XX Wydział Gospodarczy w postanowieniu z dnia 1 czerwca 2001 r.,
w którym mówi się o braku zapisów statutowych dotyczących możliwości tworzenia przez
WOPR terenowych jednostek organizacyjnych, nie wypowiedział się w kwestii jednostek
terenowych WOPR już istniejących, powołanych uprzednio.
Obecny stan prawny, mimo nie zakończonego procesu przekształcania struktury
WOPR, jest zgodny z intencjami ustawodawcy, który nowelizując w dniu 29 lipca 2005 r.
Ustawą o sporcie kwalifikowanym (Dz. U. 155/2005, poz. 1298) Ustawę o kulturze fizycznej
definiujące WOPR, usunął zapis o kulturze fizycznej, nie zmieniając zapisu „stowarzyszenie”
na przykład na „związek stowarzyszeń”.
Koncepcja, że WOPR „funkcjonował jako” związek stowarzyszeń, stawiając ten fakt
na równi ze tezą, że WOPR „był” takim związkiem, rodzi pytania:
1) Czy, przyjmując hipotetycznie ryzykowną tezę, że WOPR był związkiem stowarzyszeń,
był nim od początku swojego powstania, tj. od 1962 r., a jeśli tak, to jakie stowarzyszenia
utworzyły ten związek i czy można wskazać na akt zawiązania federacji ?
2) Jeżeli WOPR powstał jako stowarzyszenie, z jaką datą i na podstawie jakiej czynności
prawnej dokonało się jego przekształcenie w związek, a także jeżeli takie przekształcenie
nastąpiło przy zachowaniu ciągłości organizacyjnej, to dlaczego wyklucza się możliwość
przekształcenia powrotnego na podobnych zasadach ?
Władze WOPR działają w dobrej wierze, a Statut WOPR i inne akty wewnętrzne
zmieniają ponieważ zmienia się prawo powszechne, ma miejsce rozwój cywilizacyjny, w tym
także rozwój WOPR.
Prace, prowadzone przy udziale specjalistów z dziedziny prawa o stowarzyszeniach,
nad doskonaleniem Statutu WOPR są w toku, w szczególności w zakresie umieszczenia
w nim spraw dotyczących struktury i trybu tworzenia oddziałów terenowych. Zarząd Główny
WOPR dostrzega potrzebę doprecyzowania lakonicznych zapisów statutowych, a do tego
czasu na podstawie delegacji z § 21 pkt. 8 Statutu WOPR, podjął Uchwałę nr 3/6/VIII/05
z dnia 17 kwietnia 2005 r. w sprawie zasad i trybu powstawania, działania oraz likwidowania
jednostek WOPR.
Władze WOPR wnikliwie analizują wszelkie wskazówki, uwagi, zalecenia itd.
Wszelkie zarzuty o uchybienia, co do których nie istnieją wątpliwości, są w miarę możliwości
na bieżąco korygowane. Dowodem dobrej woli ze strony władz WOPR może być wieloletnia
wymiana korespondencji z Biurem Sportu, Turystyki i Wypoczynku Urzędu m. st. Warszawy
i idąca za uwagami bezzwłoczna reakcja, z wnoszonymi także poprawkami do Statutu
WOPR.
Materia dotycząca formalnej strony działania WOPR wymaga stałej współpracy władz
stowarzyszenia i organów nadzorczych, wzajemnego kontaktu, konstruktywnych dyskusji
i uzgodnień, które pozwolą na wyeliminowanie wątpliwości dotyczących działalności WOPR.
Rozpatrywane są kwestie związane między innymi z powstaniem, statusem, miejscem,
podstawami funkcjonowania i relacjami WOPR z tzw.: Jeleniogórskim WOPR, Sudeckim
WOPR, WOPR Zagłębia Miedziowego. W dokumentacji ZG WOPR i jednostki
wojewódzkiej WOPR we Wrocławiu, nie znaleziono uchwał o powołaniu lub przyjęciu
jakichkolwiek podmiotów, a nawet o ich formalnym działaniu w okresie ostatnich lat, poza
niżej wymienionymi jednostkami terenowymi WOPR:
1) Dolnośląskie WOPR we Wrocławiu, przy ul. Na Grobli 40-44;
2) Wałbrzyskie WOPR w Wałbrzychu, ul. M. Buczka 13;
3) Oddział Powiatowy w Dzierżoniowie, os. Różane 33c/3;
4) Oddział Rejonowy WOPR w Jeleniej Górze, ul. Lwówecka 18;
5) Oddział Powiatowy WOPR im. W. Piasecznego w Kłodzku, ul. Bohaterów Getta 1;
6) Oddział Powiatowy WOPR w Legnicy ul. Młynarska 6/44;
7) Oddział Powiatowy WOPR w Lubinie, ul. A. Mickiewicza 1/9;
8) Oddział Powiatowy WOPR w Miliczu, ul. Poprzeczna 13;
9) Oddział Powiatowy WOPR w Oleśnicy ul. Klonowa 1b/20, Oleśnica;
10) Oddział Powiatowy WOPR w Oławie, ul. Żołnierzy Armii Krajowej 8/4;
11) Oddział WOPR AWF we Wrocławiu, ul. I. J. Paderewskiego 35.
Zarząd Główny WOPR, w skład którego wchodzą Prezesi jednostek wojewódzkich
WOPR, zapewnia realną koordynację działań stowarzyszenia i pełną więź władz krajowych
z członkami zwyczajnymi. Coraz sprawniej funkcjonują jednostki wojewódzkie i terenowe
WOPR.
Wymienione na wstępie postanowienia właściwych sądów, wola wspólnego działania
przedstawicieli jednostek wojewódzkich i terenowych WOPR, a nade wszystko znakomitej
większości członków WOPR, dają pełną legitymację prawnego działania WOPR i jego władz,
w tym władz krajowych WOPR ze: Zjazdem Krajowym WOPR, Zarządem Głównym WOPR,
Prezydium Zarządu Głównego WOPR, Prezesem WOPR, Główną Komisją Rewizyjną
WOPR, Sądem Honorowym WOPR.
WOPR z około 44. letnim dorobkiem po wielu przekształceniach zachowuje ciągłości
funkcjonowania jako stowarzyszenie ratowników wodnych o zasięgu ogólnopolskim.
Czy możliwe jest zablokowanie działania władz krajowych stowarzyszenia o zasięgu
ogólnopolskim z ponad 66 tysiącami członków na podstawie pisma, nie uwzględniającego
wszystkich okoliczności prawnych, na podstawie wyników postępowania administracyjnego,
bez czynnego udziału strony, wobec której było ono podjęte ? Teza o braku legitymacji
do reprezentowania przez władze krajowe WOPR całego stowarzyszenia wydaje się być tezą
ryzykowną i nie opartą o fakty prawne.
Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, poprzez jednostki wojewódzkie i terenowe
oraz poszczególnych członków WOPR, na terenie całego kraju, udziela efektywnej pomocy
organom administracji rządowej i samorządowej w zapewnieniu bezpieczeństwa osób
pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne poprzez organizowanie pomocy
oraz ratowanie osób, które uległy wypadkowi lub narażone są na niebezpieczeństwo utraty
życia lub zdrowia na wodach, a to wydaje się znajdować odbicie w systematycznie malejącej
liczbie osób tonących w polskich wodach.