1. Utylitaryzm według Johna Stuarta Milla

1. Utylitaryzm według Johna Stuarta Milla
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości
Uczeń:
•
zna pojęcia: utylitaryzm, wyrażenia modalne, wyraz modalny, rozprawka,
•
zna postać Johna Stuarta Milla.
ii. b) Umiejętności
Uczeń:
•
potrafi omówić treść rozprawy Johna Stuarta Milla Utylitaryzm,
•
potrafi dokonać analizy tekstu naukowego,
•
potrafi wyróżnić pojęcia naukowe w tekście ,
•
potrafi napisać rozprawę.
b. 2. Metoda i forma pracy
Pogadanka heurystyczna, dyskusja, projekt, praca z tekstem, burza mózgów
c. 3. Środki dydaktyczne
Szablony z wypisanymi zadaniami dla uczniów
Portret Johna Stuarta Milla
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
1. Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji.
2. Prosi uczniów o odczytanie biografii Johna Stuarta Milla – praca domowa zostatniej lekcji
( załącznik 1 – przykład poprawnie wykonanaj pracy domowej). Nauczyciel pokazuje uczniom
portret Johna Stuarta Milla.
b) Faza realizacyjna
1.Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie pojęcia utylitaryzm ( załącznik 2. – wyjaśnienie pojęcia).
3. Następnie nauczyciel prosi o przypomnienie wiadomości o rozprawie – jako formie literackiej
(załącznik 3. – wiadomości jakie powinni znać uczniowie).
4. Nawiązanie z uczniami rozmowy dotyczącej przeczytanej w domu przez uczniów rozprawie
Johna Stuarta Milla Utylitaryzm.
Uczniowie zauważają, że utylitaryzm dotyczy użyteczności. Celem życia jest przyjemność.
Nauczyciel dopowiada uczniom, że następuje tu podobieństwo Milla do Epikura. Istota, która
więcej potrzebuje – ma wyższy typ istnienia, cierpi więcej niż ta z niższej warstwy. Uczniowie
zauważją także, że Mill zaznacza, że przywiązanie do własnego dobra powinno wiązać się z troską
o dobro publiczne. Nauczyciel prosi tu uczniów o wymienienie dwóch podstawowych haseł
pozytywistycznych – pracy organicznej i pracy u podstaw. Uczniowie powinni tu wspomnieć o
wniosku Milla, że jeśli w kraju będzie rozsądna polityka wiele problemów zniknie. Uczniowie
podkreślają uwydatnioną w rozprawie radość, która bierze się z ofiarności i pomocy innym.
5. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Prosi uczniów o odliczanie od 1 do 3. Osoby z nr 1 należą
do grupy I, z nr 2 – do II i z nr 3 – do trzeciej. Każdej z nich przydziela do wykonania konkretne
zadanie:
Grupa 1 – Określ rodzaj zdań przeważających w tekście. Uzasadnich ich użycie.
Grupa 2 - Odnaleźć terminologię naukową w tekście
Grupa 3 – Wyjaśnij pojęcie wyrażenia modalnego i wskaż je w tekście.
6. Uczniowie wykonują zadania ( załącznik 4 – odpowiedzi na zadane pytania).
ii. c) Faza podsumowująca
1. Uczniowie prezentują swoją pracę. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia wypowiedzi
uczniów.
2. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje pracę domową – Napisz rozprawę na dowolny
temat.
e. 5. Bibliografia
Dzieje Polski 1795 – 1918, pod red. J. Topolskiego, PWN, Kraków 1993.
J.S. MILL, Utylitaryzm, tłum. M. Ossowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1959.
PODSIAD A., Słownik terminów i pojęć filozoficznych, PWN, Warszawa 2000
Słownik terminów literackich, pod red. M. Głowińskiego, Ossolineum, Wrocław 2000.
f. 6. Załączniki
a). załącznik 1.-przykład poprawnie wykonanej pracy domowej
John Stuart Mill
J. St. Mill należał do angielskich empirystów. Urodzony w roku 1806, wychowany przez ojca Jamesa,
dostał gruntowne wykształcenie. Zmarł w roku 1873. Był szefem India House, był również członkiem
parlamenty, życie spędził poświęcając się karierze pisarza i polityka, opowiadając się za liberalizmem.
Pisma Milla:
-System Logiki
-Utylitaryzm
-O wolności
-Uwagi o rządzie reprezentatywnym
W swoim Systemie logiki (1843) chciał Mill stworzyć podstawy ogólnej metodologii, jednej dla
wszystkich nauk. Rozwinięta przez niego przy tej okazji logika indukcyjna polega na wnioskowaniu o
ogólnej prawidłowości na podstawie analizy zjawisk danych w doświadczeniu, powtarzających się
regularnie. Logika indukcyjna służy mu również jako podstawa tzw. nauk dedukcyjnych (matematyka,
logika formalna). Z uwagi na jedność metody, również w naukach humanistycznych stosuje tylko opisy
odwołujące się do prawidłowości przyczynowo-skutkowej. Z wprowadzonych przez niego rozróżnień
językowych w okresie późniejszym znaczenie zachowało odróżnienie denotacji (przedmiot, do którego
odnosi się wyrażenie) i konotacji (sensu) wyrażenia (np. ?rumak" i ?szkapa" w odniesieniu do konia).
W Utylitaryzmie Mill broni utylitarystycznej etyki przed krytykami. Celem utylitaryzmu jest: ?
możliwie najwięcej szczęścia dla możliwie największej liczby ludzi". Tak jak każda jednostka z natury
dąży do szczęścia indywidualnego, tak dobro wszystkich jest dążeniem ogółu ludzi. Moralną słuszność
jakiegoś działania można mierzyć skutkiem, jakiego się po nim oczekuje, przy czym miernikiem jest
wzrost poczucia szczęścia (przyjemności) i zmniejszenie poczucia nieszczęścia (cierpienia) tych,
których dotykają następstwa takich działań.
W odróżnieniu jednak od BENTHAMA, stwierdza MIEL, że należy przy tym brać pod uwagę nie tylko
ilość szczęścia (przyjemności), lecz przede wszystkim jego jakość, ponieważ nie każdy taki stan jest w
równej mierze wartościowy. Kryterium pozwalającym na porównanie jakości z ilością jest sąd tych,
którzy na podstawie własnego doświadczenia posiadają najlepszą możliwość takiego porównania.
W pracy O wolności MILE w sposób zdecydowany opowiada się za wolnością indywidualną i
społecznym pluralizmem, a przeciw tyranii tłumu i opinii publicznej. Odróżnia on działania, które w
pierwszym rzędzie dotyczą nas samych, od tych, które odnoszą się głównie do innych. Te ostatnie
znajdują swoje granice w wolności innego i tylko w odniesieniu do nich dozwolona jest interwencja
państwa.
Wolność poglądów i dyskusji nie może natomiast podlegać żadnym ograniczeniom.
b). Załącznik 2 – wyjaśnienie pojęcia
Utylitaryzm (łac. utilitas- korzyść, pożytek, wygoda). Jest to nauka, która przyjmuje jako podstawę
moralności użyteczność, czyli zasadę największego szczęścia, głosi, że czyny są dobre, jeżeli
przyczyniają się do szczęścia, złe, jeżeli przyczyniają się do czegoś przeciwnego. Przez przyjemność
rozumie się przyjemność i brak cierpienia; przez nieszczęście – cierpienie i brak przyjemności. J.S.
MILL, Utylitaryzm, tłum. M. Ossowska, Warszawa 1959, s. 13.
c). Załącznik 3 – informacje o rozprawce
Rozprawa – rozbudowana wypowiedź naukowa lub filozoficzna poświęcona omówieniu jakiegoś
zagadnienia z pewnego określonego punktu widzenia. Prezentuje pełny zasób dostępnego materiału
dowodowego, rozwiniętą argumentację, a także sam bieg rozumowania prowadzącego do końcowych
rezultatów poznawczych.
(Słownik terminów literackich, pod red. M. Głowińskiego, Ossolineum,
Wrocław 2000.)
d). Załącznik 4 – odpowiedzi na pytania :
Określ rodzaj zdań przeważających w tekście. Uzasadnich ich użycie.
W utworze przeważają zdania wielokrotnie złożone. Niektóre bardzo długie wuypowiedzenia
przedzielone są średnikami. Uczeń powinien dokonać rozbioru logicznego i gramatycznego jednego
zdania.
Odnaleźć terminologię naukową w tekście
Jest to rozprawa naukowa z dziedziny filozofii, występuje wniej więc termo=inologia naukowa.
Zaliczamy doniej słowa tj.: doktryna, utylitaryzm. epikurejczycy, stoicki, kultura umysłowa.
Wyjaśnij pojęcie wyrażenia modalnego i wskaż je w tekście.
Wyrażenia modalne to wyrażenia, które narzucają odbiorcy rację autora. Z tekstu można wskazać tj. :
nikt poważny nie wątpi, że..., byłoby niedorzecznością sądzić, że...
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak