prognoza oddziaływania na środowisko projektu zmiany ,,studium

Transkrypt

Opracowanie:
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU ZMIANY
„STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY MIKOŁAJKI POMORSKIE”
Egz. nr
Zespół autorski:
mgr Łukasz Kowalski
mgr Marcin Kulik
mgr Ewa Sawon
mgr Andrzej Winiarski
Weryfikacja
dr hab. Maciej Przewoźniak
Gdańsk, 8 sierpnia 2013 r.
2
proeko
Spis treści:
1. PODSTAWY PRAWNE PROGNOZY I INFORMACJE O METODACH
ZASTOSOWANYCH PRZY JEJ SPORZĄDZANIU ........................................................................ 5
1.1. Podstawy prawne ....................................................................................................................... 5
1.2. Metody prognozowania ............................................................................................................. 7
2. INFORMACJE O ZAWARTOŚCI I GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTU STUDIUM
ORAZ JEGO POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI ..................................................... 8
2.1. Charakterystyka ustaleń projektu „Studium...”.......................................................................... 8
2.1.1. Wprowadzenie ................................................................................................................... 8
2.1.2. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego ......................................................... 8
2.1.3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego określone w projekcie „Studium...”
– synteza .......................................................................................................................... 12
2.2. Powiązania projektu „Studium...” z innymi dokumentami ...................................................... 27
2.2.1. Strategia rozwoju woj. pomorskiego 2020 ...................................................................... 27
2.2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego ............................. 28
2.2.3. Strategia rozwoju gminy Mikołajki Pomorskie ................................................................ 33
2.2.4. Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe .................................................................. 34
3. ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA I JEGO POTENCJALNE ZMIANY ........................ 35
3.1. Struktura środowiska przyrodniczego...................................................................................... 35
3.1.1. Położenie regionalne i specyfika fizycznogeograficzna .................................................. 35
3.1.2. Środowisko abiotyczne na obszarze projektu „Studium...” .............................................. 36
3.1.3. Środowisko biotyczne na obszarze projektu „Studium…” – specyfika
ekosystemów.................................................................................................................... 41
3.1.3.1. Szata roślinna .................................................................................................... 41
3.1.3.2. Fauna ................................................................................................................. 42
3.1.4. Monitoring środowiska .................................................................................................... 44
3.1.4.1. Monitoring ornitologiczny ................................................................................ 44
3.1.4.2. Monitoring chiropterologiczny ......................................................................... 52
3.2. Procesy przyrodnicze i powiązania z otoczeniem.................................................................... 53
3.3. Walory zasobowo-użytkowe środowiska ................................................................................... 58
3.3.1. Potencjał transurbacyjny ................................................................................................... 58
3.3.2. Potencjał biotyczny ........................................................................................................... 59
3.3.3. Atrakcyjność i przydatność rekreacyjna ........................................................................... 60
3.3.4. Zasoby wodne ................................................................................................................... 60
3.3.5. Zasoby surowców ............................................................................................................. 61
3.4. Zagrożenia przyrodnicze ............................................................................................................ 62
3.5. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu
„Studium…” ............................................................................................................................ 63
4. WALORY KULTUROWE .................................................................................................................. 64
5. ANALIZA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z
PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU STUDIUM, W SZCZEGÓLNOŚCI NA
OBSZARACH FORM OCHRONY PRZYRODY ........................................................................... 68
5.1. Stan antropizacji środowiska i główne problemy jego ochrony .............................................. 68
5.2. Formy ochrony przyrody i problemy ochrony ich środowiska ................................................ 78
5.2.1. Formy ochrony przyrody na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie i w jej
bezpośrednim sąsiedztwie ............................................................................................... 78
5.2.2. Planowane formy ochrony przyrody ................................................................................. 80
5.2.3. Otoczenie gminy Mikołajki Pomorskie ............................................................................ 81
6. ANALIZA CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYCH NA SZCZEBLU
MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM I REGIONALNYM
3
proeko
ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTU STUDIUM ................................................... 84
6.1. Poziom międzynarodowy i krajowy ........................................................................................ 84
6.2. Poziom regionalny ................................................................................................................... 89
7. ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH, ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ
USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM NA ŚRODOWISKO............................................................... 96
7.1. Wprowadzenie ......................................................................................................................... 96
7.2. Przypowierzchniowa warstwa litosfery ................................................................................... 96
7.3. Wody powierzchniowe i podziemne ........................................................................................ 99
7.4. Powietrze atmosferyczne i klimat .......................................................................................... 104
7.5. Hałas ...................................................................................................................................... 109
7.6 Promieniowanie elektromagnetyczne .................................................................................... 111
7.7. Roślinność, zwierzęta i różnorodność biologiczna ................................................................ 113
7.7.1. Roślinność...................................................................................................................... 114
7.7.2. Fauna ............................................................................................................................. 116
7.7.3. Monitoring ornitologiczny ............................................................................................. 118
7.7.4. Monitoring chiropterologiczny ...................................................................................... 122
7.8. Formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000 ......................................................... 122
7.8.1. Ustanowione formy ochrony przyrody na obszarze gminy ........................................... 122
7.8.2. Formy ochrony w otoczeniu gminy Mikołajki Pomorskie ............................................ 129
7.8.3. Planowane formy ochrony przyrody.............................................................................. 130
7.9. Zasoby naturalne .................................................................................................................... 130
7.10. Krajobraz ............................................................................................................................... 135
7.11. Zabytki i dobra kultury ......................................................................................................... 137
7.12. Dobra materialne................................................................................................................... 141
7.13. Gospodarka odpadami .......................................................................................................... 141
7.14. Ludzie ................................................................................................................................... 142
7.15. Klasyfikacja oddziaływań projektu „Studium...” na środowisko ......................................... 145
7.16. Oddziaływanie skumulowane ............................................................................................... 148
7.17. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko ............................................ 154
8. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU USTALEŃ
PROJEKTU STUDIUM NA ŚRODOWISKO ................................................................................ 156
9. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB
KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA
ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTU
STUDIUM, W SZCZEGÓLNOŚCI ODDZIAŁYWAŃ NA CELE I PRZEDMIOT
OCHRONY OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TYCH OBSZARÓW ....... 157
10. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE
STUDIUM ....................................................................................................................................... 161
11. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW
REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTU STUDIUM ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ
PRZEPROWADZANIA .................................................................................................................. 163
12. WSKAZANIE NAPOTKANYCH W PROGNOZIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z
NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY ............................ 164
13. WYKAZ ŹRÓDEŁ INFORMACJI - SPIS LITERATURY, MATERIAŁÓW
ARCHIWALNYCH I AKTÓW PRAWNYCH .............................................................................. 165
14. SPIS DOKUMENTACJI KARTOGRAFICZNEJ I FOTOGRAFICZNEJ ..................................... 168
15. STRESZCZENIE PROGNOZY W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM .................................. 169
4
proeko
Załączniki tekstowe
1. Uzgodnienie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku zakresu i stopnia
szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko
zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Mikołajki Pomorskie”.
2. Uzgodnienie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Malborku zakresu i
stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko
projektu „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
3. Uchwała Nr 1161/XLVII/10 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 28 kwietnia
2010 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim (Dz.
Urz. Woj. Pom. Nr 80 z dn. 2 czerwca 2010 r., poz. 1455)
Załącznik kartograficzny
1. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki Pomorskie” (1:15.000).
5
proeko
1.
PODSTAWY PRAWNE PROGNOZY I INFORMACJE O METODACH
ZASTOSOWANYCH PRZY JEJ SPORZĄDZANIU
1.1. Podstawy prawne
Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko projektu zmiany
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki
Pomorskie”, opracowanego w 2013 r.
Prognoza wykonana została na podstawie Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.).
Ustawa ta, w art. 46.1. wprowadziła wymóg przeprowadzenia strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko dla projektu studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy. Przeprowadzenie strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko jest też wymagane w przypadku wprowadzania zmian do już
przyjętego dokumentu.
Wg art. 51 ust. 2 ww. ustawy:
51.2. Prognoza oddziaływania na środowisko:
1) zawiera:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
2) określa, analizuje i ocenia:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie
na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i
krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich
te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania
dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie,
wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnio-terminowe i długoterminowe, stałe i
chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000
oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na:
– różnorodność biologiczną,
– ludzi,
– zwierzęta,
6
proeko
– rośliny,
– wodę,
– powietrze,
– powierzchnię ziemi,
– krajobraz,
– klimat,
– zasoby naturalne,
– zabytki,
– dobra materialne
– z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między
oddziaływaniami na te elementy;
3) przedstawia:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura
2000 oraz integralność tego obszaru,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do
rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru
oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku
rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z
niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Uzgodnienia dotyczące zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w
prognozie oddziaływania na środowisko projektu zmiany „Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki Pomorskie” wydane zostały
przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku (załącznik 1) i Państwowego
Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Malborku (załącznik 2).
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu zmiany „Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki Pomorskie” obejmuje
następujące, podstawowe zagadnienia:
•
charakterystykę ustaleń projektu zmiany „Studium ...”;
•
analizę i ocenę stanu środowiska i jego potencjalne zmiany;
•
analizę istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia
realizacji projektowanego studium, w szczególności na obszarach form ochrony przyrody
na obszarze projektu zmiany „Studium …” i w jego otoczeniu;
•
analizę i ocenę przewidywanych, znaczących oddziaływań ustaleń projektu zmiany
„Studium ...” na środowisko;
•
rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko;
•
propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektu zmiany „Studium...” oraz częstotliwości jej przeprowadzania;
•
streszczenie w języku niespecjalistycznym.
7
proeko
Prognozę opracowano na podstawie:
•
materiałów archiwalnych Urzędu Gminy Mikołajki Pomorskie;
•
materiałów archiwalnych BPiWP „Proeko” w Gdańsku;
•
materiałów publikowanych dotyczących zagadnień metodycznych ocen oddziaływania na
środowisko;
•
materiałów publikowanych dotyczących gminy Mikołajki Pomorskie i jej regionalnego
otoczenia;
•
prawa powszechnego i miejscowego ochrony środowiska.
Wykaz wykorzystanych materiałów publikowanych, archiwalnych i aktów prawa zawiera
rozdz. 14.
1.2. Metody prognozowania
W prognozie oddziaływania na środowisko projektu zmiany „Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki Pomorskie” zastosowano
następujące metody prognozowania:
•
indukcyjno-opisową (od szczegółowych analiz po uogólniającą syntezę);
•
analogii środowiskowych (na podstawie założenia o stałości praw przyrody);
•
diagnozy stanu środowiska jako punktu wyjścia ekstrapolacji w przyszłość - wyniki
diagnozy przedstawiono w następujących opracowaniach:
- „Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe gminy Mikołajki Pomorskie dla potrzeb
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego” (2011);
- „Ocena lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych >Jasna 2< (gm. Stary Dzierzgoń i
Mikołajki Pomorskie, pow. sztumski, woj. pomorskie) pod kątem potencjalnych
zagrożeń dla ornitofauny. Raport I – okres migracji wiosennej i lęgowy” (Goc
Kosmalski 2011);
- „Ocena lokalizacji planowanego zespołu elektrowni wiatrowych >Mikołajki
Pomorskie< (gm. Mikołajki Pomorskie, pow. sztumski, woj. pomorskie) pod kątem
potencjalnych zagrożeń dla ornitofauny. Raport końcowy” (Goc Kosmalski 2012);
- „Raport częściowy z monitoringu nietoperzy przeprowadzonego na terenie
projektowanej farmy wiatrowej „Jasna 2” (Kościów Pietrzak 2011a);
- „Raport częściowy z monitoringu nietoperzy przeprowadzonego na terenie
projektowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie” (Kościów Pietrzak 2011b);
•
analiz kartograficznych (rys 1-8 i zał. kartograficzny).
Ww. metody opisane są m.in. w pracach Przewoźniaka (1987,1995, 1997) oraz w
„Problemach Ocen Środowiskowych”.
8
proeko
2.
INFORMACJE O ZAWARTOŚCI I GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTU
STUDIUM ORAZ JEGO POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI
2.1. Charakterystyka ustaleń projektu „Studium...”
2.1.1. Wprowadzenie
Projekt zmiany „Studium …” stanowi aktualizację „Studium …” opracowanego w 2002 r.
(Uchwała Nr IV/27/02 Rady Gminy Mikołajki Pomorskie z dnia 30 grudnia 2002 r.), na
podstawie obowiązującej wówczas Ustawy o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym
z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. z 1994r. nr 89 poz. 415 ze zm.).
Projekt zmiany „Studium …”, opracowany na podstawie Uchwały Nr X/51/2011 Rady
Gminy Mikołajki Pomorskie z dnia 31 sierpnia 2011 r. w sprawie przystąpienia do
sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Mikołajki Pomorskie, dotyczy obszaru całej gminy w granicach administracyjnych i
stanowi całościową aktualizację dokumentu.
2.1.2. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego1
Główne uwarunkowania, mające wpływ na zagospodarowanie przestrzenne gminy
Mikołajki Pomorskie, obejmują następujące zagadnienia:
1. Ogólna charakterystyka (powierzchnia, podział administracyjny, użytkowanie
terenu, połączenia).
Gmina Mikołajki Pomorskie położona jest w południowo-wschodniej części
województwa pomorskiego w powiecie sztumskim, graniczy od zachodu z gminą Ryjewo
(powiat kwidzyński), od północnego zachodu z gminą Sztum, od północy z gminą Stary Targ,
od północnego wschodu z gminą Dzierzgoń, od wschodu z gminą Stary Dzierzgoń i od
południa z gminą Prabuty (powiat kwidzyński) (rys. 1). Gmina Mikołajki Pomorskie,
podzielona jest na 15 sołectw i zajmuje powierzchnię 9146 ha – 91,46 km², w tym:
•
użytki rolne - ok. 7175 ha (78% pow. gminy):
− grunty orne - 83% użytków rolnych;
− łąki i pastwiska - 14% użytków rolnych;
•
lasy i grunty leśne - ok. 1372 ha (15% pow. gminy);
•
grunty zabudowane i zurbanizowane - ok. 286 ha (ok. 3% pow. gminy);
•
grunty pod wodami - 128 ha (ok. 1,4% pow. gminy);
•
nieużytki - 184 ha (ok. 2% pow. gminy);
•
tereny pozostałe - ok.1 ha
1
Na podstawie projektu zmiany „Studium…” (2013).
Rys. 1 Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle podziału administracyjnego
10
proeko
Gminę Mikołajki Pomorskie zamieszkuje 3728 osób, co stanowi 0,2% liczby ludności
województwa pomorskiego i 9% ludności powiatu sztumskiego (wg danych GUS, z końca
2010 r.). Średnia gęstość zaludnienia w gminie wynosi 41 osób na km2, co jest wartością
niższą od średniej gęstości zaludnienia gmin wiejskich województwa pomorskiego. Gmina
ma charakter typowo rolniczy.
2. Uwarunkowania ponadlokalne - wynikające z koncepcji przestrzennego
zagospodarowania kraju (KPZK 2030) omówiono w rozdz. 6.1., a uwarunkowania
wynikające z „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego”
(2009) w rozdz. 2.2.1.
3. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia zagospodarowania i
uzbrojenia terenu. Plany miejscowe obowiązujące oraz nieaktualne
W gminie obowiązuje jeden miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,
uchwalony Uchwałą XXXII/179/09 Rady Gminy Mikołajki Pomorskie z dnia 16 grudnia
2009 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla
obszaru obejmującego część wsi Balewo oraz tereny położone wzdłuż brzegu Jeziora
Balewskiego (obręb Perklice). Przedmiotem planu są tereny przeznaczone głównie pod
zabudowę rekreacji indywidualnej, obsługi turystycznej, sportu i rekreacji a także zabudowę
mieszkaniową jednorodzinną i usługową oraz tereny leśne wraz z niezbędną infrastrukturą
techniczną i komunikacyjną.
Do końca 2002 r. obowiązywał w gminie Miejscowy plan ogólny zagospodarowania
przestrzennego gminy wraz z miejscowym planem szczegółowym wsi Mikołajki Pomorskie.
Na mocy prawa plany te przestały obowiązywać, nie straciły jednak mocy uzyskane wówczas
zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolniczych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne.
We wsi Mikołajki Pomorskie zarezerwowane były tereny przeznaczone pod rozwój
mieszkalnictwa w zachodniej części miejscowości oraz tereny gospodarcze w południowej
części wsi – obszary te dotychczas nie zostały zainwestowane.
Układ transportowy gminy Mikołajki Pomorskie stanowi droga wojewódzka nr 522, sieć
12 dróg powiatowych i 11 dróg gminnych. Całkowita długość dróg w gminie wynosi ogółem
98,544 km, w tym droga wojewódzka nr 522 7,104 km (7,2% długości dróg w gminie), drogi
powiatowe o łącznej długości 53,4 km (54,2% długości dróg) oraz drogi gminne o łącznej
długości 38,4 km (38,6% długości dróg).
Do europejskiej sieci korytarzy transportowych (korytarz VI) należy międzynarodowa
linia kolejowa nr 09 (E-65) Gdynia – Warszawa. Jest to linia znaczenia państwowego,
dwutorowa, zelektryfikowana.
4. Stan systemu infrastruktury technicznej – omówiono w rozdz. 3.3. i 7.2. – 7.4.
„Prognozy …”.
5. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska, w tym rolniczej i leśnej
przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów
ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego omówiono w rozdz. 3.1.,
3.3., 3.4., 4. i 5. „Prognozy …”.
11
proeko
6. Uwarunkowania wynikające z warunków i jakości życia mieszkańców, w tym
ochrony ich zdrowia
Szacunkowa liczba miejsc pracy w gminie Mikołajki Pomorskie wynosi ok. 1000 osób, z
czego ok. 400 osób to pracujący w rolnictwie indywidualnym, ok. 270 to pracujący w
podmiotach gospodarczych o zatrudnieniu powyżej 9 osób. W końcu września 2011 r. w
gminie Mikołajki Pomorskie było zarejestrowanych 248 bezrobotnych, z czego 26,2%
stanowili ludzie młodzi w wieku do 24 lat, a długotrwale bezrobotni 22,6%. W gminie
Mikołajki Pomorskie występuje ujemne saldo migracji, co przy utrzymującym się niedoborze
miejsc pracy, prawdopodobnie będzie się utrzymywać na dotychczasowym poziomie.
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie nie ma większych zakładów produkcyjnych.
Dominują gospodarstwa rolne i podmioty działające w otoczeniu rolnictwa, w sferze handlu i
usług (m.in. usługi stolarskie, ślusarskie, naprawy samochodów, tartaczne i inne). Większość
obiektów usług zlokalizowana jest w miejscowości Mikołajki Pomorskie. Na koniec 2010 r.
na terenie gminy były zarejestrowane 202 podmioty gospodarki narodowej, w tym 184 w
sektorze prywatnym.
Stan środowiska gminy omówiono w rozdz. 5.1. „Prognozy …”.
7. Turystyka i rekreacja
W gminie Mikołajki Pomorskie istnieją warunki do rozwoju turystyki, głównie w rejonie
Jeziora Balewskiego oraz Jeziora Dzierzgoń oraz przyległych kompleksów leśnych, w obrębie
Obszaru Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń. Atrakcyjność turystyczną gminy
podnoszą walory kulturowe związane przede wszystkim z obiektami dziedzictwa
materialnego. Należą do nich zespoły dworsko-parkowe w Stążkach, Nowych Miniętach,
Cieszymowie, parki podworskie, historyczne zespoły zabudowy zagrodowej i zachowane
układy przestrzenne wsi.
Bazę noclegową na terenie gminy Mikołajki Pomorskie tworzą jedynie kwatery
agroturystyczne.
Brak odpowiedniej infrastruktury turystycznej, w tym zarówno miejsc noclegowych jak i
sieci gastronomicznej, a także niewielkie zróżnicowanie oferty turystycznej ogranicza rozwój
turystyki w gminie Mikołajki Pomorskie.
8. Stan prawny gruntów
W strukturze własności gruntów gminy Mikołajki Pomorskie ponad 57 % stanowią grunty
osób fizycznych (są to głównie użytki rolne), grunty Skarbu Państwa stanowią ok. 18% %,
grunty gmin i związków międzygminnych stanowią ok. 1,8%, a grunty pozostałych
właścicieli ponad 20%.
9. Występowanie terenów i obiektów chronionych na podstawie przepisów odrębnych omówiono w rozdz. 3.3., 4. – 5 i 7. „Prognozy …”.
10. Występowanie udokumentowanych złóż, kopalin oraz zasobów wód podziemnych omówiono w rozdz. 3.3. „Prognozy …”.
12
proeko
11. Występowanie obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych i powodziowych omówiono w rozdz. 3.4. „Prognozy …”.
12. Potrzeby i możliwości rozwoju gminy
Według prognozy demograficznej do 2030 r. liczba mieszkańców gminy do 2015 r.
będzie oscylowała w pobliżu stanu obecnego, po czym będzie następował stopniowy spadek
(9,6% w roku 2030). Prognozy dla Polski na rok 2030 przewidują spadek liczby ludności o
ok. 8%. W latach 2010-2030 następować będą dość istotne zmiany w strukturze wieku
ludności (starzenie się społeczeństwa), które w dużym stopniu wpłyną na kształtowanie się
potrzeb społeczno-gospodarczych gminy.
W gminie Mikołajki Pomorskie przewiduje się wzrost liczby gospodarstw domowych o
ok. 9% (wzrost gospodarstw jedno i dwuosobowych), mimo spadku liczby ludności. Zarówno
wzrost liczby gospodarstw domowych, jak i przewidywana poprawa wskaźników
zamieszkania, takich jak przeciętna powierzchnia użytkowa na osobę, wyznaczają
zapotrzebowanie na tereny pod budownictwo mieszkaniowe.
Potrzeby rozwoju gminy obrazują m.in. wnioski złożone w sprawie zmian
dotychczasowego sposobu użytkowania i zagospodarowania terenu. Złożono 6 wniosków,
które zostały rozpatrzone przy sporządzaniu projektu „Studium …”.
Trzy wnioski dotyczą budowy zespołów elektrowni wiatrowych wraz z infrastrukturą
techniczną, w tym dwa z nich dotyczą powierzchni całej lub prawie całej gminy.
Pozostałe wnioski dotyczą:
•
zgody na podwyższenie elektrowni wiatrowej do wysokości 100 m działka nr 467/1;
•
przeznaczenia terenów w obrębie Perklice na funkcje przemysłowo-składowe, z
dopuszczeniem przemysłu uciążliwego (działki geod. nr 6/10, 6/11, 120/8) oraz na
funkcje rekreacyjno-siedliskowe i związane z obsługą ruchu turystycznego (działki geod.
nr 123/5, 122/7, 154);
•
możliwości lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych na dz. geod. nr 85, 158, obręb Krasna
Łąka i 125/1 obręb Wilczewo.
2.1.3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego określone w projekcie
„Studium...” – synteza
1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów.
Gmina Mikołajki Pomorskie została podzielona w projekcie „Studium…” na trzy
generalne typy obszarów:
1) obszary urbanizacji, w tym istniejące tereny zabudowane i planowane nowe tereny
inwestycyjne oraz obszary przekształceń funkcjonalno-przestrzennych;
2) obszary rozmieszczenia obiektów produkujących energię ze źródeł odnawialnych o
mocy przekraczającej 100kW oraz ich stref ochronnych;
3) obszary dotychczasowego użytkowania rolniczego i gospodarki leśnej.
13
proeko
ad. 1) Obszar urbanizacji stanowi obszar zabudowany lub przeznaczony do zabudowy –
maksymalny zasięg rozwoju przestrzennego miejscowości, w ramach którego zostaną
zaspokojone potrzeby rozwoju przestrzennego wynikające z przyjętych kierunków rozwoju
gminy, prognoz demograficznych, możliwości rozwoju komunikacji i infrastruktury
przestrzennej oraz wniosków o zmianę przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze. W jego
obrębie wyznaczono:
a) obszary istniejącej zabudowy i zainwestowania,
b) obszar kontynuacji zabudowy,
c) obszar o zdecydowanym przeznaczeniu według obowiązującego planu miejscowego,
d) nowe tereny inwestycyjne,
e) obszary przekształceń funkcjonalno-przestrzennych terenów nieużytkowanych.
Obszar istniejącej zabudowy i zainwestowania obejmuje obszary obecnie zabudowane
i zainwestowane - dopuszczono przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne w ramach
zabudowy dla potrzeb istniejących i przyszłych właścicieli nieruchomości.
Obszar kontynuacji zabudowy obejmuje obszary najbliższego sąsiedztwa terenów
zainwestowanych; lokalizacja nowej zabudowy nie powoduje budowy nowych dróg
publicznych stanowiących powiązania między wsiami oraz magistralnych sieci infrastruktury
technicznej, założono rozbudowę istniejących systemów infrastruktury transportowej
i technicznej.
Obszar o zdecydowanym przeznaczeniu według obowiązującego planu miejscowego
obejmuje obszar położony w miejscowości Balewo (obowiązuje miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego uchwalony Uchwałą nr XXXII/179/09 Rady Gminy
Mikołajki Pomorskie z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego dla obszaru obejmującego część wsi Balewo oraz tereny
położone wzdłuż brzegu Jez. Balewskiego, obręb Perklice, gm. Mikołajki Pomorskie). W
obrębie obszaru dopuszczono zmiany przeznaczenia terenu i zasad obsługi komunikacyjnej i
infrastrukturalnej, z zachowaniem wiodącego przeznaczenia obszaru pod zabudowę
mieszkaniową jednorodzinną, zabudowę usług nieuciążliwych, w tym związaną z turystyką
oraz sportem i rekreacją oraz zabudowę rekreacji indywidualnej.
Nowe tereny inwestycyjne, na których przewidziano lokalizację zabudowy
o podstawowej, wiodącej funkcji określonej w projekcie „Studium …” i dla których gmina
opracowała lub zamierza opracować miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Dla nowych terenów inwestycyjnych, wyznaczono następujące podstawowe funkcje:
•
M/U - zabudowa mieszkaniowo-usługowa;
•
U - zabudowa usługowa;
•
P/U - zabudowa produkcyjno-usługowa;
•
UT/ML - zabudowa rekreacyjna i obsługi turystyki;
•
PE - zabudowa urządzeń produkujących energię ze źródeł odnawialnych o mocy
przekraczającej 100kW.
14
proeko
Tabela 1 Zestawienie terenów rozwoju zabudowy dopuszczonych w projekcie „Studium …”.
Położenie
terenu
Mikołajki
Pomorskie
Przeznaczenie
terenu *
Mikołajki
Pomorskie
Pow.
(ha)
M/U
9,24
U
0,30
P/U
6,93
Mikołajki
Pomorskie
Dworek
P/U
Balewo
P/U
Balewo
UT/ML
Cieszymowo
PE
Razem
*
4,02
Uwagi, charakterystyka terenu
tereny rezerwowane w dotychczasowych dokumentach
planistycznych; stanowiące naturalne przedłużenie
istniejących terenów przeznaczonych pod taką samą
funkcję
teren dogodnie położony przy wjeździe do
miejscowości od strony miasta powiatowego,
bezpośrednio przy drodze wojewódzkiej
tereny rezerwowane w dotychczasowych dokumentach
planistycznych, położone w sąsiedztwie terenów
zainwestowanych pod podobne funkcje, tereny
dogodnie położone w stosunku do komunikacji
i istniejących terenów zabudowanych we wsi
trzy odrębne tereny (1,68 ha, 0,92 ha, 1,42 ha); atrakcyjnie
położone, z dogodnym dojazdem komunikacyjnym
w sąsiedztwie terenów zainwestowanych pod podobne
funkcje
teren wnioskowany do zabudowy, z dogodnym
dojazdem komunikacyjnym, położony w sąsiedztwie
terenów zainwestowanych pod podobne funkcje
teren wnioskowany do zabudowy, z dogodnym
8,00
dojazdem komunikacyjnym, w obrębie obszaru o
wysokich walorach rekreacyjnych nad Jez. Balewskim
tereny rezerwowany według decyzji o warunkach
10,29
zabudowy pod biogazownię rolniczą, jako część
(rozbudowa) istniejącego zakładu rolnego
46,82 ha
8,04
oznaczenie terenów zgodne z opisem terenu na zał. kartogr.
Źródło: Projekt „Studium …” (2013).
Ww. nowe tereny inwestycyjne położone w miejscowości Mikołajki Pomorskie stanowią
obszary, które dotychczas w gminnych dokumentach planistycznych przeznaczane były na
funkcje inwestycyjne w zakresie mieszkalnictwa, usług i produkcji, natomiast tereny
wyznaczone we wsiach Dworek i Balewo to nowe propozycje dotyczące zagospodarowania
przestrzennego. Tereny te wymagają zmiany przeznaczenia gruntów rolnych na cele
nierolnicze (uzyskiwanej w procedurze sporządzania planów miejscowych), gdyż do tej pory
nie były uwzględniane w polityce przestrzennej gminy i nie były rezerwowane dla potrzeb
funkcji nierolniczych w dotychczasowych planach miejscowych gminy.
Obszary przekształceń funkcjonalno - przestrzennych terenów nieużytkowanych lub
użytkowanych ekstensywnie, do których zaliczono dawne bazy produkcji rolniczej oraz
magazynów i składów w miejscowościach (powierzchnia terenów orientacyjna:
•
Dworek 5,14 ha,
•
Linki, 2,46 ha,
•
Kołoząb Mały, 1,94 ha,
•
Balewo, 1,86 ha.
Celem działań jest zmiana funkcji obszarów w kierunku zabudowy usługowoprodukcyjnej, dopuszczenie również pozarolniczego wykorzystania, wykorzystanie
istniejących budynków i terenów utwardzonych do nowych działalności, przywrócenie
15
proeko
przestrzeniom i budynkom należnej im roli w strukturze gminy.
Elementy zagospodarowania ważne dla rozwoju gminy wskazane w projekcie „Studium
…” to (lokalizacja orientacyjna, nie wykluczono ich funkcjonowania w innych lokalizacjach):
•
planowana stacja paliw w miejscowości Mikołajki Pomorskie,
•
instalacja do odzysku i unieszkodliwiania odpadów w miejscowości Kołoząb Mały,
•
ogólnodostępne kąpielisko i plaża w miejscowości Stążki.
W sumie w Gminie Mikołajki Pomorskie wyznaczono w projekcie „Studium…” ogółem
47,55 ha nowych terenów inwestycyjnych (tj. ok. 0,6% ogólnej powierzchni gminy).
Najwięcej terenów przeznaczono na zabudowę mieszkaniową, następnie na zabudowę
mieszkaniowo-usługową oraz na usługi turystyki. Nowe tereny o funkcjach mieszkaniowousługowych, usługowych i produkcyjno -usługowych wyznaczone zostały w m. Mikołajki
Pomorskie, produkcyjno-usługowych w m. Dworek i Balewo, zabudowy rekreacyjnej i
obsługi turystyki w m. Balewo oraz biogazowi w m. Cieszymowo.
ad. 2) Obszary rozmieszczenia
odnawialnych
obiektów
produkujących
energię
ze
źródeł
Obszary rozmieszczenia farm wiatrowych, w ich zasięgu w projekcie „Studium …”
dopuszczono możliwość lokalizacji elektrowni wiatrowych oraz urządzeń technicznych i
obiektów budowlanych niezbędnych dla funkcjonowania zespołów elektrowni wiatrowych,
w tym wyróżniono:
a) obszary dopuszczalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych – (granice obszarów zostały
wyznaczone dla wież elektrowni wiatrowych - łopaty/śmigła elektrowni mogą być
lokalizowane poza granicami wskazanego obszaru) jako potencjalnie niekonfliktowe ze
środowiskiem przyrodniczym i obecnym zagospodarowaniem2;
b) strefy ochronne farm wiatrowych – stanowiące obszary rolnicze i leśne gminy oraz tereny
zabudowane i przeznaczone pod zabudowę, w szczególności o funkcji niemieszkalnej; na
tych terenach możliwe jest ustanowienie w planach miejscowych ograniczeń w zabudowie
oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu w związku z funkcjonowaniem farm
wiatrowych;
c) lokalizację infrastruktury towarzyszącej dopuszczono na obszarze całej gminy, obejmuje
ona w szczególności:
• sieci i urządzenia elektroenergetyczne i telekomunikacyjne;
• stacje transformatorowe, instalacje, urządzenia i stacje elektroenergetyczne oraz
maszty pomiarowe wiatru;
• drogi wewnętrzne związane z funkcjonowaniem farmy wiatrowej;
• włączenia dróg wewnętrznych do terenów komunikacji publicznej;
• place montażowe, postojowe i magazynowe.
Na obszarach rolniczych (poza lokalizacjami elektrowni, sieci i urządzeń infrastruktury
technicznej oraz dróg i placów) prowadzona będzie nadal gospodarka rolna i możliwe będzie
2
Zasięg obszaru przedstawiony na
zagospodarowania przestrzennego”.
załączniku
graficznym
do
projektu
„Studium…”-„Kierunki
16
proeko
ustanowienie zakazu lokalizacji zabudowy zagrodowej oraz wprowadzenie ograniczeń
w zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu.
W projekcie „Studium …” nie wskazano rozmieszczenia poszczególnych elementów
tworzących farmy wiatrowe. Będzie to możliwe po określeniu zasięgu przestrzennego
poszczególnych zespołów elektrowni wiatrowych oraz po wyborze typu elektrowni
wiatrowych, a w zakresie inwestycji elektroenergetycznych po określeniu warunków
przyłączenia farm wiatrowych do krajowego systemu elektroenergetycznego.
W projekcie „Studium …” wprowadzono zakaz lokalizacji elektrowni wiatrowych o mocy
powyżej 100 kW każda, poza wyznaczonymi obszarami rozmieszczenia elektrowni
wiatrowych.
Biogazownie i zgazowywanie biomasy
W opracowanym w 2012 r. projekcie „Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Mikołajki Pomorskie” rozważano dwa
warianty gospodarki energetycznej gminy z lokalnymi systemami zaopatrzenia w energię
cieplną:
1) wariant I przewiduje budowę lokalnych biogazowi lub instalacji do zgazowywania
biomasy w obrębie zwartej zabudowy wsi Mikołajki Pomorskie3 i Cieszymowo
(lokalizacja ustalona w decyzji o warunkach zabudowy w sąsiedztwie istniejącego
zakładu rolnego – teren PE) i wykorzystanie biogazu do celów grzewczych dla istniejącej
zabudowy tych miejscowości,
2) wariant II przewiduje się budowę gminnej biogazowni o orientacyjnej lokalizacji w
rejonie miejscowości Mikołajki Pomorskie 4; będzie ona produkowała energię elektryczną
sprzedawaną do krajowej sieci elektroenergetycznej oraz biogaz tłoczony do gminnej sieci
w celu zasilania indywidualnych urządzeń grzewczych i kotłowni lokalnych; zasięg
obsługi sieci biogazu obejmie: Mikołajki Pomorskie, Dworek, Balewo, Linki i
Cieszymowo.
Lokalizacja elektrowni fotowoltaicznych
Na obszarze gminy przewiduje się możliwość lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych,
wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej wraz z urządzeniami
technicznymi i obiektami budowlanymi niezbędnymi dla funkcjonowania tzw. farm
solarnych. W związku ze złożonymi wnioskami o lokalizację elektrowni fotowoltaicznych i
toczącymi się postępowaniami środowiskowymi w tej sprawie w projekcie „Studium …”
wyznaczono trzy obszary (zał. kartogr.) obejmujące:
•
cz. dz. geod. nr 85 obręb Krasna Łąka,
•
dz. geod. nr 158 obręb Krasna Łąka,
•
cz. dz. geod. nr 125/1 obręb Wilczewo.
3
Lokalizacja obiektu w obrębie miejscowości Mikołajki Pomorskie nie została ustalona; konieczne jest
sporządzenie stosownych analiz, w celu poszukiwania optymalnej lokalizacji.
Lokalizacja przedstawiona w projekcie zmiany „Studium …” ma charakter orientacyjny, przed lokalizacją
obiektu konieczne jest sporządzenie stosownych analiz.
4
17
proeko
Poza wymienionymi powyżej obszarami w projekcie „Studium …” dopuszczono
lokalizowanie ogniw fotowoltaicznych w obrębie obszarów istniejącego i planowanego
zainwestowania, w wyznaczonym obszarze urbanizacji, jako instalacji montowanych na
istniejących budynkach lub jako zespołów wolnostojących urządzeń. Preferowana jest w
szczególności lokalizacja elektrowni fotowoltaicznych w terenach przemysłowych,
magazynowych i składowych, zarówno istniejących jak i projektowanych lub wskazywanych
projekcie „Studium ….” do przekształceń funkcjonalno-przestrzennych.
Określone dopuszczalne lokalizacje elektrowni fotowoltaicznych obejmują także
ewentualną strefę ochronną tych urządzeń.
Niezbędne dla funkcjonowania elektrowni fotowoltaicznych obiekty infrastruktury
technicznej i komunikacyjnej (np. sieci i urządzenia elektroenergetyczne i telekomunikacyjne,
drogi wewnętrzne związane z funkcjonowaniem farm solarnych, place montażowe i
magazynowe) dopuszczono w projekcie „Studium …” na obszarze całej gminy.
ad.3)
Obszary dotychczasowego użytkowania rolniczego i gospodarki leśnej.
Są to obszary dotychczas niezabudowane i nie przeznaczone do zabudowy, za wyjątkiem
zabudowy związanej z gospodarką rolną, lokalizacjami urządzeń wytwarzających energię ze
źródeł odnawialnych o mocy przekraczającej 100 kW i ich stref ochronnych oraz
infrastrukturą techniczną i komunikacyjną, na których priorytetowym zadaniem jest ochrona
walorów środowiska przyrodniczego oraz utrzymanie produkcyjnej funkcji gruntów rolnych.
2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym
tereny wyłączone spod zabudowy.
1) Obszar urbanizacji, obszary zainwestowane i ich najbliższe sąsiedztwo (obszary
kontynuacji zabudowy):
•
lokalizacja zabudowy jest możliwa jeśli spełnione zostaną warunki umożliwiające
ustalenie warunków zagospodarowania terenu i warunków zabudowy w drodze decyzji o
warunkach zabudowy lub decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego (w sytuacji
braku planu miejscowego);
•
w przypadku opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
obejmującego obszar zabudowany i jego najbliższe sąsiedztwo wymagane jest zbliżenie
się z parametrami zagospodarowania terenu do określonych w projekcie „Studium …” jak
dla nowych terenów inwestycyjnych, za wyjątkiem terenów, gdzie spełnienie tych
parametrów nie jest możliwe ze względu na ochronę cennych walorów przyrodniczych
lub kulturowych albo ochronę interesu publicznego.
Ustalono dla poszczególnych miejscowości w gminie przeważający rodzaj terenów
zabudowanych wsi w czterech podstawowych kategoriach:
• tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i tereny występowania
obiektów przeznaczonych na pobyt dzieci i młodzieży – wieś Mikołajki Pomorskie i
północna część wsi Kołoząb;
18
•
proeko
tereny przeznaczone pod zabudowę zagrodową – miejscowości Cierpięta, Dąbrówka
Pruska, południowa część wsi Kołoząb, Krasna Łąka, Krastudy, Linki, Mirowice,
Perklice, Pierzchowice, Sadłuki, Stążki, Wilczewo;
•
tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową wielorodzinną i/lub zabudowę
mieszkaniowo-usługową – miejscowości Cieszymowo, Dworek, Nowe Minięta;
•
tereny przeznaczone pod zabudowę zagrodową, zabudowę mieszkaniowo-usługową i
zabudowę rekreacyjno-wypoczynkową – miejscowość Balewo.
Powyższe kategorie powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu standardu akustycznego
dla poszczególnych miejscowości przy opracowywaniu miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
2) Nowe tereny inwestycyjne
Dla poszczególnych rodzajów przeznaczenia terenów wyznaczonych w projekcie
„Studium …” ustalono podstawowe wskaźniki dotyczące zagospodarowania i użytkowania
terenów dotyczące:
•
dominującej funkcji terenów oraz dopuszczalnych funkcji i sposobów użytkowania
terenu, a także ograniczeń i wyłączeń;
•
minimalnej powierzchni nowo wydzielanych działek budowlanych;
•
dopuszczalnej powierzchni zabudowy i/lub określenia wymaganego minimalnego %
powierzchni biologicznie czynnej;
•
zasad polityki parkingowej;
•
jakości przestrzeni, w tym przestrzeni publicznych, standardów mieszkaniowych oraz
zasad obsługi infrastrukturalnej.
Tereny o wiodącej funkcji mieszkaniowej i usługowej M/U
•
podstawowe przeznaczenie terenów zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i/lub
zabudowa usługowa – usługi nieuciążliwe typu handel, gastronomia, administracja,
drobne rzemiosło oraz tereny zieleni publicznej (skwery, zieleńce, boiska, place zabaw,
itp.) i komunikacja wewnętrzna;
•
wydzielane działki budowlane o minimalnej powierzchni ok. 900 m2, powierzchnia
zabudowy maksymalnie 30% powierzchni działek;
•
dla zespołu zabudowy w ilości 10 działek budowlanych zalecono urządzenie terenu
zieleni publicznej o powierzchni 1500 m2 i co najmniej 3 miejsca postojowe
ogólnodostępne;
•
dla terenów usługowych należy zapewnić odpowiednią ilość miejsc postojowych
w granicach terenu inwestycji;
•
tereny wymagają podłączenia do sieci energetycznej, wodociągowej i kanalizacji
sanitarnej.
19
proeko
Tereny o wiodącej funkcji usługowej U
•
funkcja podstawowa – zabudowa usługowa - usługi związane z obsługą ruchu drogowego
przy drodze wojewódzkiej, w tym np. stacja paliw a także usługi typu handel,
gastronomia, usługi rzemiosła, obsługa ruchu turystycznego (hotel, motel, pensjonat);
•
dopuszczono zabudowę mieszkaniową jako towarzyszącą zabudowie podstawowej
(wyłącznie mieszkanie dla właściciela);
•
dopuszczono podział na działki budowlane o powierzchni min 1500 m2;
•
należy zabezpieczyć tereny istniejącej zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie przed
ewentualną uciążliwością prowadzonej działalności;
•
tereny wymagają podłączenia do sieci energetycznej, wodociągowej i docelowo
kanalizacji sanitarnej;
•
zabezpieczenie miejsc postojowych w ramach usług na własnych działkach.
Teren zabudowy rekreacyjnej i usług turystyki – UT/ML
•
teren przeznaczony pod zabudowę usług turystyki oraz pod zabudowę letniskową,
rekreacyjną, w szczególności dopuszczono następujące funkcje: zabudowa usługowa z
zakresu usług turystyki o charakterze ogólnodostępnym (pensjonat, hotel, motel, pole
namiotowe), pomosty, przystanie, plaża wraz z niezbędną infrastrukturą, np. sanitariaty,
wypożyczalnia sprzętu wodnego; pole namiotowe, zabudowa rekreacyjna w postaci
indywidualnych domków letniskowych;
•
dopuszczalne funkcje: inne funkcje usługowe, np. drobny handel, usługi rehabilitacji,
gastronomia, zabudowa mieszkaniowa towarzysząca, zabudowa zagrodowa związana z
prowadzeniem agroturystyki;
•
zabudowę i zainwestowanie należy prowadzić zgodnie z przepisami odrębnymi,
w szczególności dotyczącymi położenia w obrębie obszaru chronionego krajobrazu;
•
wydzielane działki budowlane pod zabudowę letniskową o powierzchni minimalnej ok.
600 m2, a dla funkcji mieszkaniowej i usługowej powierzchnia zabudowy minimum 1000
m2 ,
•
dla zespołu zabudowy letniskowej w ilości min 15 działek budowlanych zalecono
urządzenie terenu zieleni publicznej o powierzchni 1000 m2 i co najmniej 5 miejsc
postojowych ogólnodostępnych;
•
tereny wymagają podłączenia do sieci energetycznej
perspektywicznie do sieci kanalizacji sanitarnej;
•
wymagany jest duży udział terenów biologicznie czynnych – zalecono min 50%
powierzchni terenu;
•
postulowane jest zachowanie ogólnodostępności budynków i terenów.
i
wodociągowej
oraz
20
proeko
Tereny U/P o wiodącej funkcji usługowo-produkcyjnej i składowej
•
podstawowa funkcja terenu – zabudowa usługowo-produkcyjna, dopuszczono
przedsięwzięcia należące do kategorii mogących znacząco oddziaływać na środowisko (w
rozumieniu przepisów odrębnych);
•
dopuszczono zabudowę mieszkaniową jako towarzyszącą zabudowie podstawowej
(wyłącznie mieszkanie dla właściciela);
•
dopuszczono wydzielanie działek budowlanych w zależności od prowadzonej działalności
(nie mniejsze niż 1500 m2),
•
zabezpieczenie miejsc parkingowych w ramach własnych terenów.
Tereny PE lokalizacji obiektów wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych o mocy
przekraczającej 100kW (biogazowni)
•
tereny potencjalnej lokalizacji urządzeń do produkcji energii z odnawialnych źródeł
energii – biogazowni, wraz ze strefą ochronną;
•
dopuszczono zabudowę usługowo-produkcyjną;
•
dopuszczono lokalizację niezbędnych urządzeń i obiektów związanych z lokalizacją
specjalistycznych obiektów;
•
wprowadzono zakaz lokalizacji funkcji chronionych.
3) Obszary rozmieszczenia obiektów związanych z lokalizacją farm wiatrowych
W projekcie „Studium …” wyznaczono zasięg rozmieszczenia elektrowni wiatrowych,
jako terenów potencjalnie niekonfliktowych ze środowiskiem przyrodniczym i obecnym
zagospodarowaniem.
Obszary te, na podstawie opracowania ekofizjograficznego, po uwzględnieniu
istniejących elementów zagospodarowania oraz wydanych decyzji administracyjnych (decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia dla planowanej farmy
wiatrowej) stanowią potencjalnie niekonfliktowe obszary dla posadowienia turbin. Obszary
wyznaczono biorąc pod uwagę dotychczas przeprowadzone badania środowiska
przyrodniczego, doświadczenia w wyznaczaniu obszarów dla lokalizacji elektrowni
wiatrowych w innych obszarach regionu, zalecenia i wytyczne dotyczące ochrony zasobów
środowiska, zalecenia zarządców infrastruktury technicznej i transportowej oraz kierunki
rozwoju zabudowy, w tym dotyczące możliwości lokalizacji zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej i zabudowy mieszkaniowo-usługowej w nowych terenach inwestycyjnych. W
szczególności dotyczy to określonych poniżej odległości, przy zastrzeżeniu jednak, że mają
one charakter wyłącznie pomocniczy przy wyznaczaniu obszarów rozmieszczenia elektrowni
wiatrowych w granicach gminy. Przyjęta metodyka wyznaczania tych obszarów uwzględnia:
•
granice obszarów chronionych przyrodniczo;
•
odległości ok. 250m od elementów środowiska przyrodniczego (granic lasów i cieków
wodnych) tworzących podstawowe elementy osnowy ekologicznej gminy;
•
odległości 400m od istniejących budynków mieszkalnych przeznaczonych na stały pobyt
ludzi;
21
proeko
•
odległość 200m od kolejowego korytarza transportowego rangi krajowej;
•
odległość 300m od granicy administracyjnej gminy z gminami, w obrębie których nie
przewiduje się przy granicy z gminą Mikołajki Pomorskie lokalizacji elektrowni
wiatrowych lub ich stref ochronnych;
•
ustalone w decyzji środowiskowej lokalizacje elektrowni wiatrowych dla farmy wiatrowej
w rejonie miejscowości Pierzchowice i Wilczewo;
•
dopuszczone w projekcie „Studium …” obszary przeznaczone pod zabudowę
mieszkaniową i mieszkaniowo-usługową.
Zgodnie z ustaleniami projektu „Studium…” granice obszarów, przeznaczonych dla
lokalizacji poszczególnych elektrowni wiatrowych zostaną ostatecznie ustalone
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
W wyznaczonych w projekcie „Studium …” strefach ochronnych farm wiatrowych
możliwe jest ustanowienie w planach miejscowych ograniczeń w zabudowie oraz
zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu w związku z funkcjonowaniem farm wiatrowych.
Ograniczenia te mogą dotyczyć:
•
zakazu lokalizacji nowej zabudowy o funkcji mieszkaniowej;
•
zakazu lokalizacji nowych budowli rolniczych oraz nowej zabudowy gospodarczej
służącej rolnictwu na obszarach sąsiadujących z planowanymi lokalizacjami elektrowni
wiatrowych (w odległości co najmniej równej wysokości konstrukcji elektrowni
wiatrowej w pozycji wzniesionego śmigła);
•
zakazu wykonywania nowych zbiorników wodnych;
•
zakazu zalesiania gruntów rolnych;
•
zakazu obsadzeń alejowych przydrożnych i śródpolnych.
Istotnym ograniczeniem dla lokalizacji elektrowni wiatrowych jest przebieg
napowietrznej linii elektroenergetycznej wysokich napięć 110 kV (w stanie istniejącym linia
bez zainstalowanych tłumików drgań). Zalecana przez Zarządcę sieci elektroenergetycznej
wysokich napięć odległość dla turbin wiatrowych wynosi 3xd od końca łopaty elektrowni
wiatrowej („d” oznacza średnicę koła zataczanego przez łopaty turbiny). Odległość tę można
zmniejszyć do równej 1d w przypadku zainstalowania tłumików drgań. Ponieważ ww.
graniczne odległości mają charakter zaleceń i mogą ulegać zmianie zostaną one ostatecznie
wyznaczone po ustaleniu typu elektrowni wiatrowej w uzgodnieniu z zarządcą sieci.
Planowane inwestycje farm wiatrowych będą wymagały włączenia wewnętrznego układu
komunikacyjnego dróg wewnętrznych, dojazdowych do poszczególnych elektrowni do dróg
publicznych, miejsca zjazdów oraz skrzyżowań zostaną określone po ustaleniu lokalizacji
elektrowni wiatrowych w uzgodnieniu z właściwym zarządcą drogi publicznej.
Wszystkie projektowane obiekty o wysokości równej i większej od 50m n.p.t. podlegają
oznakowaniu jako przeszkody lotnicze, zgodnie z przepisami odrębnymi oraz każdorazowo
(przed wydaniem pozwolenia na budowę) wymagają zgłoszenia do Szefostwa Służby Ruchu
Lotniczego Sił Zbrojnych RP.
22
proeko
Inwestycje farm wiatrowych, w czasie ich eksploatacji, spowodują czasową/długotrwałą
zmianę klimatu akustycznego otoczenia, co spowoduje ograniczenia w lokalizacji przyszłej
zabudowy. Na obszarze rozmieszczenia farm wiatrowych dopuszczono prowadzenie
gospodarki rolnej i leśnej, ale może być ustanowiony w planie miejscowym zakaz lokalizacji
zabudowy mieszkaniowej, w tym dla zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych,
leśnych i ogrodniczych, w obszarach wyznaczonych przez zasięg odpowiednich izofon
wskazujących na prognozowaną emisję hałasu wytwarzaną przez farmy wiatrowe, zgodnie z
przepisami odrębnymi dotyczącymi dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
4) Obszary kontynuacji gospodarki rolnej i leśnej
Obszary rolnicze i leśne obejmują tereny rolne z zabudową zagrodową o charakterze
rozproszonym, tereny leśne oraz tereny wód otwartych, znajdujące się poza wyznaczonym w
studium obszarem urbanizacji. W ich obrębie projekt „Studium …” wprowadza następujące
zasady zagospodarowania i lokalizacji zabudowy:
•
przewidywana kontynuacja dotychczasowego sposobu użytkowania terenów, z
dopuszczeniem rozmieszczenia obiektów produkujących energię ze źródeł odnawialnych
o mocy przekraczającej 100kW;
•
dopuszczono wyłącznie zabudowę związaną z prowadzoną gospodarką rolną lub leśną
(zabudowa zagrodowa), bez konieczności zmiany przeznaczenia gruntu rolnego i leśnego
na cele nierolnicze i nieleśne (za wyjątkiem komunikacji i infrastruktury technicznej) - w
strefach ochronnych farm wiatrowych dopuszczono lokalizację zabudowy po
uwzględnieniu możliwego prognozowanego oddziaływania akustycznego planowanych
elektrowni wiatrowych;
•
nie dopuszczono zalesienia gruntów rolnych znajdujących się na obszarze stref
ochronnych farm wiatrowych wskazanych w projekcie „Studium …”;
•
dopuszczono lokalizację dróg, sieci i urządzeń infrastruktury technicznej planowane
obiekty nie mogą powodować negatywnego oddziaływania na istniejącą zabudowę;
•
część obszaru jest objęta prawnymi formami ochrony przyrody oraz innymi ustaleniami
wynikającymi z przepisów prawa dotyczącymi ograniczeń w zabudowie i
zagospodarowaniu terenu, np. obszar chronionego krajobrazu, lasy ochronne.
3
Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody,
krajobrazu kulturowego i uzdrowisk - omówiono w rozdz. 3.3.,5. oraz w rozdz. 7.8. –
7.11. „Prognozy …”.
4. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
–omówiono w rozdz. 4. i 7.11. „Prognozy …”.
5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji - omówiono w rozdz. 7.4. „Prognozy …”.
6. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej - omówiono w rozdz. 7.3 –
7.4. „Prognozy …”.
23
proeko
7. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu
lokalnym
Wskazane w projekcie „Studium …” inwestycje publiczne o znaczeniu lokalnym to: m.in.
nowe elementy sieci komunikacji i infrastruktury technicznej, urządzenia sportoworekreacyjne i obiekty usługowe z zakresu usług publicznych.
Lokalizacja inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym będzie następowała na
podstawie ustaleń planów miejscowych, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu
publicznego w sytuacji braku planu miejscowego lub specjalnych aktów prawa dotyczących
lokalizacji poszczególnych inwestycji.
8. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym
W projekcie „Studium …” nie wskazano obszarów, na których rozmieszczone będą
inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym poza ścieżkami rowerowymi i
modernizacją linii kolejowej ujętej w „Planie zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego” (2009).
Ponadto, dla gminy obowiązują zadania i programy, które dotyczą całego kraju lub całego
obszaru województwa pomorskiego, a których lokalizacja nie została przestrzennie określona,
w tym: projekty indywidualne dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko,
inwestycje zawarte w „Wieloletnim Programie Inwestycyjnym Województwa Pomorskiego
na lata 2008–2013” (np. Budowa infrastruktury szerokopasmowej regionalnej sieci
informacyjnej "Pomorska Sieć Szerokopasmowa", Zintegrowany System Informacji
Turystycznej Woj. Pomorskiego) i inwestycje indykatywne zawarte w „Regionalnym
Programie Operacyjnym dla Województwa Pomorskiego 2007–2013”.
9. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym
obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także
obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400
m2 oraz obszary przestrzeni publicznej
W projekcie „Studium …” w gminie Mikołajki Pomorskie nie wyznaczono ww.
obszarów.
10. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych
i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne
Do terenów, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego należą wyznaczone w projekcie „Studium …” nowe tereny inwestycyjne oraz
tereny przekształceń funkcjonalno-przestrzennych, w tym:
•
tereny wyznaczone w miejscowościach Balewo i Dworek, które nie były dotychczas
uwzględniane w dokumentach planistycznych gminy, tj. nie posiadają zgody na zmianę
przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze;
•
nowe tereny inwestycyjne wyznaczone w miejscowości Mikołajki Pomorskie w celu
ustalenia jednolitych zasad zabudowy i zagospodarowania terenu;
24
•
proeko
tereny przekształceń funkcjonalno - przestrzennych terenów nieużytkowanych lub
użytkowanych ekstensywnie, w szczególności w sytuacji przeznaczania ich dla potrzeb
zabudowy produkcyjno-usługowej niezwiązanej z rolnictwem, kiedy niezbędna będzie
zmiana przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze;
•
wieś Mikołajki Pomorskie w granicach wyznaczonego w projekcie „Studium …” obszaru
urbanizacji ze względu na stopień zainwestowania, rangę w sieci osadniczej gminy,
zróżnicowanie problemów przestrzennych, konieczność ochrony cennych walorów
środowiska kulturowego oraz w celu ustalenia jednolitych zasad zabudowy
i zagospodarowania terenu o poszczególnych funkcjach, a także wykreowania przestrzeni
publicznych wsi;
•
obszarów lokalizacji urządzeń produkujących energię ze źródeł odnawialnych o mocy
przekraczającej 100 kW, w tym w szczególności farm wiatrowych oraz ich stref
ochronnych, a także obszarów lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych.
Zasięgi przestrzenne tych planów zostaną określone w analizach zasadności przystąpienia
do sporządzania planów miejscowych.
Dotychczas Rada Gminy Mikołajki Pomorskie przystąpiła do sporządzania czterech
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla lokalizacji farm wiatrowych oraz
dwóch planów miejscowych dla miejscowości (lub fragmentów miejscowości):
•
Uchwała Nr XVIII/107/2012 z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie przystąpienia do
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów
obejmujących część obrębu geodezyjnego Stążki, obszar dla potrzeb lokalizacji Farmy
Wiatrowej „Cieszymowo”;
•
Uchwała Nr XXII/137/2012 z dnia 6 listopada 2012r. w sprawie przystąpienia do
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania terenów położonych w rejonie
miejscowości Kołoząb w gminie Mikołajki Pomorskie, dla potrzeb lokalizacji farmy
wiatrowej;
•
Uchwała Nr XXVIII/181/2013 z dnia 7 maja 2013 r. w sprawie przystąpienia do
obejmujących obszar dla potrzeb lokalizacji farmy wiatrowej „Zonda”, w gminie
Mikołajki Pomorskie;
•
obejmujących części obrębów Krastudy, Krasna Łąka, Mikołajki Pomorskie, Perklice i
Stążki w gminie Mikołajki Pomorskie;
•
Uchwała Nr XXVIII/183/2013 z dnia 7 maja 2013r. w sprawie przystąpienia do
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego wieś
Nowe Minięta oraz część wsi Stążki w gminie Mikołajki Pomorskie;
•
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego wieś
Dworek oraz części wsi Krasa Łąka i Krastudy w gminie Mikołajki Pomorskie.
25
proeko
Zasady zabudowy i zagospodarowania planowanej do realizacji biogazowni rolniczej w
Cieszymowie (teren PE) zostały ustalone decyzją o warunkach zabudowy jako instalacja
funkcjonująca w obrębie istniejącego zakładu rolnego w Cieszymowie.
11. Obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary osuwania się mas ziemnych
- zagadnienie omówiono w rozdz. 3.4. „Prognozy …”.
12.
W gminie Mikołajki Pomorskie nie występują obiekty i obszary, dla których
wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny.
13.
W gminie Mikołajki Pomorskie nie występują obszary pomników zagłady i ich
stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności
gospodarczej.
14.
Obszary wymagające przekształceń – rehabilitacji lub rekultywacji
W projekcie „Studium …” w gminie Mikołajki Pomorskie wyróżniono dwie grupy
obszarów przewidywanych do przekształceń, są to:
•
obszary humanizacji zabudowy blokowej, do których zalicza się następujące zespoły
zabudowy blokowej we wsiach Cieszymowo, Balewo, Dworek; celem działań jest
poprawa warunków życia mieszkańców, podniesienie atrakcyjności przestrzeni poprzez
poprawę estetyki obiektów i standardu technicznego oraz uporządkowanie otoczenia
(przestrzeni publicznych);
•
obszary przekształceń funkcjonalno - przestrzennych terenów nieużytkowanych lub
użytkowanych ekstensywnie, do których zalicza się następujące tereny: Dworek, Linki,
Kołoząb Mały, Balewo; celem działań jest zmiana funkcji obszarów – dopuszczanie
również pozarolniczego wykorzystania, wykorzystanie istniejących obiektów do nowych
działalności, przywrócenie przestrzeniom i budynkom należnej im roli w strukturze
gminy.
15. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych
W gminie Mikołajki Pomorskie tereny zamknięte stanowią tereny kolejowe. Brak jest
ustanowionych stref ochronnych tych terenów zamkniętych
16. Inne obszary problemowe 5
W projekcie „Studium …” wyznaczono dwie grupy obszarów problemowych
wymagających szczegółowych, specjalistycznych analiz przestrzennych. Są to:
1) Zagadnienia transportu.
2) Przekształcenia krajobrazu gminy wskutek lokalizacji farm wiatrowych.
5
W rozumieniu ustawy z dn. 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.
Dz. U. z 12.06.2012 r., poz. 647 ze zm.), "obszar problemowy" - to obszar szczególnego zjawiska z zakresu
gospodarki przestrzennej lub występowania konfliktów przestrzennych wskazany w planie
zagospodarowania przestrzennego województwa lub określony w studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy.
26
proeko
ad. 1) Do głównych miejsc i sytuacji problemowych w zakresie transportu, wymagających
bezwzględnego działania w projekcie „Studium …” zaliczono:
•
występowanie drzew w skrajni drogi - w szczególności stwarzających zagrożenie
bezpieczeństwa ludzi i mienia lub kolidujących z potrzebami transportowymi elementów
planowanych farm wiatrowych;
•
stan nawierzchni dróg - spękana, nierówna nawierzchnia asfaltowa na wielu odcinkach,
niejednokrotnie uniemożliwiająca poruszanie się z dopuszczalną prędkością, ubytki w
nawierzchni, występujące zmiany stanu lub rodzaju nawierzchni w ciągu jednej drogi;
•
występowanie odcinków dróg o nawierzchni gruntowej – zwłaszcza dróg gminnych;
•
nieuporządkowane przekroje jezdni oraz skrzyżowań;
•
brak oznakowania poziomego i pionowego dróg – np. ograniczenia prędkości w miejscach
niebezpiecznych;
•
brak urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego – bariery, balustrady, oraz optycznego
prowadzenia ruchu – słupki prowadzące;
•
nieodpowiednia lokalizacja przystanków autobusowych – na łukach pionowych lub
poziomych, za łukami.
Opracowanie projektów przebudowy i modernizacji dróg mających znaczenie dla
zachowania odpowiedniej komunikacji w regionie wymaga podjęcia działań na szczeblu
regionalnym, powiatowym i gminnym. Projekty te oprócz poprawy parametrów technicznych
określających klasę drogi powinny obejmować zagadnienia organizacji ruchu, poprawy
bezpieczeństwa drogowego szczególnie na obszarach zurbanizowanych i w pobliżu obiektów
użyteczności publicznej.
Mając na uwadze odpowiednie zagospodarowanie istniejących szlaków turystycznych
(pieszych, rowerowych, itp.), konieczne są działania: np. wyposażenie ich np. w miejsca
widokowe, piknikowe, właściwe oznakowanie, poprawa nawierzchni, przystosowanie do
całorocznego wykorzystania. Działania te powinny odbywać się we współpracy z
administracją parków, szkołami, nadleśnictwami i organizacjami turystycznymi.
Ścieżki, trasy rowerowe wraz z infrastrukturą turystyczną powinny funkcjonować
w zintegrowanym systemie ze szlakami turystycznymi rangi lokalnej, regionalnej
i międzyregionalnej, w związku z tym konieczne są spójne działania organizacji m.in.
turystycznych, samorządowych, pozarządowych.
ad. 2) Przekształcenia krajobrazu gminy wskutek lokalizacji farm wiatrowych
- zagadnienie omówione w rozdz. 7.10. „Prognozy …”.
27
proeko
2.2. Powiązania projektu „Studium...” z innymi dokumentami
6
2.2.1. Strategia rozwoju woj. pomorskiego 2020
Strategia rozwoju woj. pomorskiego 2020 – stanowi załącznik do Uchwały nr
458/XXII/12 Sejmiku Woj. Pomorskiego z dnia 24 września 2012 r.
Aktualna wizja województwa pomorskiego wg ww. Strategii w roku 2020 brzmi:
Pomorskie w roku 2020 to region:
•
trwałego wzrostu, w którym uruchamiane i wykorzystywane są zróżnicowane potencjały
terytorialne dla wzmocnienia i równoważenia procesów rozwojowych;
• o unikatowej pozycji, dzięki aktywności społeczeństwa obywatelskiego, silnemu kapitałowi
społecznemu i intelektualnemu, racjonalnemu zarządzaniu zasobami środowiska,
gospodarczemu wykorzystaniu potencjału morza oraz inteligentnym sieciom
infrastrukturalnym i powszechnemu stosowaniu technologii ekoefektywnych;
• będący liderem pozytywnych zmian społecznych i gospodarczych w Polsce i w obszarze
Południowego Bałtyku.
Wg „Strategii …” region cechował się będzie:
•
•
•
nowoczesną gospodarką;
aktywnymi mieszkańcami;
atrakcyjna przestrzenią.
Zgodnie z dokumentem w proces rozwoju województwa powinny zaangażować się różne
podmioty, w tym np. władze samorządowe gmin, przy czym kierować powinny się przy
realizacji strategii ogólnymi zasadami prowadzenia polityki rozwoju takimi jak zasady:
• zrównoważonego rozwoju;
• subsydiarności regionalnej;
• programowania rozwoju;
• sprawności administracji;
oraz zasadami:
1- wielopoziomowego zarządzania i partnerstwa
2- tematycznego i terytorialnego ukierunkowania interwencji
3- racjonalnego gospodarowania przestrzenia
4- korzystnego oddziaływania na środowisko
5- promowania zatrudnienia
6- promowania postaw obywatelskich
7- równości szans, niedyskryminacji i integracji społecznej
8- inteligentnej specjalizacji
9- ukierunkowania na innowacje
10- wymiaru cyfrowego.
6
Dokumenty z zakresu ochrony środowiska rangi międzynarodowej, krajowej i regionalnej omówiono w rozdz.
6.
28
proeko
Dla polityki przestrzennej gminy Mikołajki Pomorskie największe znaczenie mają zasady
3 i 4 z wyżej wymienionych.
„Strategia rozwoju woj. pomorskiego” (2012) wskazuje 3 cele strategiczne o charakterze
ogólnym oraz 10 celów operacyjnych (tab. 2) i w ich ramach 35 kierunków działań.
Tabela 2
Cele Strategii Rozwoju Woj. Pomorskiego 2020
Źródło: Strategia Rozwoju Woj. Pomorskiego 2020
Dla kształtowania polityki przestrzennej gminy Mikołajki Pomorskie najistotniejsze są
cele operacyjne:
3.1. Sprawny system transportowy – rozwój systemów transportu drogowego oraz poprawa
dostępności drogowej do Trójmiasta, mierzone wskaźnikiem odsetka mieszkańców
województwa objętych izochroną 90 minut dostępności transportem zbiorowym do
Gdańska w godzinach porannego szczytu komunikacyjnego i odsetka ludności, o co
najmniej dobrej dostępności zbiorowym transportem do miasta powiatowego.
3.2. Bezpieczeństwo i efektywność energetyczna - wsparcie przedsięwzięć z zakresu
efektywności energetycznej i z zakresu wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
3.3. Dobry stan środowiska - rozwój systemów odbioru i oczyszczania ścieków komunalnych
oraz wód opadowych i roztopowych – tendencja do 2020 – 100%, ograniczanie zagrożeń
powodziowych (obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi wyznaczone we
wstępnej ocenie ryzyka powodziowego oraz obszary wyznaczone na mapach zagrożenia
powodziowego), zachowanie walorów przyrody i poprawa spójności przyrodniczej
(obszary objęte prawnymi formami ochrony przyrody oraz obszary wpisujące się w
strukturę korytarzy ekologicznych wg „Planu zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego” (2009).
2.2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego
W „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego” (uchwała Nr
1004/XXXIX/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26.10.2009 r.) generalny cel
polityki przestrzennej zapisano jako: Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalnoprzestrzennej województwa sprzyjającej równoważeniu wykorzystywania cech, zasobów i
walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem poziomu i jakości życia oraz
29
proeko
trwałym zachowaniem wartości środowiska dla potrzeb obecnego i przyszłych pokoleń.
Cele główne polityki przestrzennej zapisane w „Planie zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego” (2009) to:
1. Powiązanie województwa z Europą, w tym przede wszystkim z regionem bałtyckim.
2. Wzrost konkurencyjności i efektywności gospodarowania przestrzenią.
3. Osiągniecie średniego europejskiego poziomu rozwoju i jakości życia porównywalnej z
krajami europejskimi.
4. Zahamowanie dewaloryzacji środowiska oraz ochrona jego struktur i wartości.
5. Podwyższenie walorów bezpieczeństwa i odporności na skutki awarii i klęsk żywiołowych.
Cele określone w projekcie „Studium... gminy Mikołajki Pomorskie” są zgodne z ww.
zapisami dokumentu zwłaszcza w zakresie punktów 2 i 4.
Część ustaleń „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego” (2009)
– zaznaczone w tekście tłem szarym - są wiążące dla gminy przy sporządzaniu studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a także jednostek organizacyjnych
samorządu województwa przy realizacji określonych polityk.
Podstawowe zasady gospodarowania przestrzenią określone w „Planie zagospodarowania
przestrzennego województwa pomorskiego” (2009) są następujące :
1. Stałe równoważenie struktury funkcjonalno-przestrzennej regionu, zróżnicowanej
terytorialnie i warunkowanej dynamiką rozwoju.
2. Stosowanie trójochrony (integralnej ochrony wartości przyrodniczych, kulturowych, i
krajobrazu) dla utrzymania równowagi środowiska i poprawy warunków i jakości życia.
3. Redukcja napięć i konfliktów w strukturach przestrzennych, dążenie do harmonijnego
powiązania potrzeb społecznych z cechami i funkcjonowaniem środowiska.
4. Poprawa i kształtowanie ładu przestrzennego.
5. Wykorzystywanie naturalnych predyspozycji środowiska w planowaniu przestrzennym
dla zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju regionu.
6. Dążenie do poprawy stabilności i sprawności funkcjonowania struktur przestrzennych
oraz zwiększanie ich odporności na czynniki zewnętrzne.
7.
Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych, oszczędność energii i ograniczenie
ilości odpadów.
Projekt „Studium …” w kierunkach zagospodarowania przestrzennego w większości
uwzględnia powyższe zapisy, zwłaszcza w zakresie punktów 1, 2, 4, 5 i 7.
Projekt „Studium …” uwzględnia zapisy „Planu zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego” (2009) dotyczące (…) utrzymania istniejących form ochrony
przyrody oraz dążenia do poprawy ciągłości przestrzennej systemu obszarów chronionych i
powiązań ekologicznych (zob. rozdz. 7.7. i 7.8) .
W zakresie ochrony krajobrazu w województwie pomorskim zadania polityki
przestrzennej zapisane w „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa
pomorskiego” (2009) obejmują:
30
•
•
proeko
zachowanie i eksponowanie najwartościowszych zespołów i fragmentów krajobrazu,
panoram widokowych i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych dla wzmacniania
wizerunku regionu;
kształtowanie nowych walorów krajobrazowych, w tym odtworzenie krajobrazów
zdegradowanych oraz przeciwdziałanie procesom zagrażającym walorom krajobrazu.
W zakresie lokalizacji elektrowni wiatrowych zgodnie z „Planem zagospodarowania
przestrzennego województwa pomorskiego” (2009), należy uwzględniać następujące
uwarunkowania:
•
•
•
•
•
obszary objęte ochroną przyrody, w formie: parków narodowych i ich otulin, rezerwatów
przyrody, obszarów NATURA 2000, parków krajobrazowych i ich otulin, obszarów
chronionego krajobrazu, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków
ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych;
projektowane obszary chronione, w tym wytypowane w ramach tworzenia Europejskiej
Sieci Obszarów Chronionych NATURA 2000;
obszary tworzące osnowę ekologiczną województwa – korytarze ekologiczne;
tereny położone w strefach ekspozycji obiektów dziedzictwa kulturowego: pomników
historii, cennych założeń urbanistycznych i ruralistycznych oraz założeń zamkowych,
parkowo-pałacowych i parkowo-dworskich;
tereny w otoczeniu lotnisk wraz z polami wznoszenia i podejścia do lądowania;
Konieczne jest również uwzględnianie lokalizacji i sąsiedztwa:
• terenów zabudowy mieszkaniowej oraz aktywnego wypoczynku;
• dróg o nawierzchni utwardzonej i linii kolejowych;
• linii elektroenergetycznych;
• lasów oraz akwenów i cieków wodnych;
• pasów technicznych i ochronnych brzegów morskich;
• innych farm wiatrowych.
Lokalizacje elektrowni wiatrowych muszą obejmować możliwości przesyłu
wyprodukowanej energii, uwzględniając oddziaływanie linii elektroenergetycznych na
komponenty środowiska.
W świetle powyższych uwarunkowań na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie
szczegółowej analizie powinny być poddane oddziaływania elektrowni wiatrowych na:
• obszary objęte ochroną przyrody w formie obszarów Natura 2000 i obszarów chronionego
krajobrazu (rozdz. 7.8.);
• obszary tworzące osnowę ekologiczną – płaty i korytarze ekologiczne na terenie gminy
(rozdz. 3.2. i 7.7.).
W odniesieniu do gminy Mikołajki Pomorskie, mają zastosowanie następujące ustalenia i
zalecenia „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego” (2009):
W zakresie ochrony litosfery i zasobów kopalin:
•
Zagospodarowanie przestrzenne w strefie udokumentowanych złóż kopalin w sposób
umożliwiający późniejsze wydobycie z zachowaniem wymogów ochrony walorów krajobrazowych;
•
Eksploatacja surowców mineralnych głównie na obszarach aktualnego wydobycia;
31
proeko
•
Rewaloryzacja i rekultywacja obszarów przekształconych i zdegradowanych.
W zakresie ochrony gruntów rolnych i leśnych:
•
Zachowanie co najmniej obecnej powierzchni terenów leśnych i stosowanie kompensacji
przyrodniczej przy przeznaczeniu na cele nieleśne;
•
Powiększanie areału gruntów leśnych przez zalesianie gruntów najniższych klas oraz zagrożonych
procesami erozyjnymi;
•
Ochrona gleb o najwyższej przydatności rolniczej, szczególnie na obszarze Żuław Wiślanych, pasa
pobrzeży i Pojezierza Iławskiego.
W zakresie ochrony wód powierzchniowych:
•
Zachowanie istniejących terenów hydrogenicznych – wód powierzchniowych, mokradeł, torfowisk
oraz odnawianie obszarów małej retencji;
•
Utrzymanie i zwiększanie zdolności do samooczyszczania wód powierzchniowych, w celu
polepszenia ich klasy czystości;
•
Odtworzenie wszędzie gdzie to możliwe zabudowy biologicznej stref brzegowych wód i cieków,
ograniczając spływ zanieczyszczeń i odtwarzając naturalne korytarze ekologiczne;
•
Tworzenie i utrzymywanie ekotonów wokół powierzchniowych zbiorników wód i cieków.
W zakresie ochrony zasobów biosfery:
•
Oszczędne gospodarowanie przestrzenią, szczególnie na obszarach istotnych z punktu widzenia
ochrony bioróżnorodności;
•
W sąsiedztwie obszarów chronionych i w obrębie korytarzy ekologicznych ważne jest m.in.
optymalne wykorzystanie pod budowę nowych odcinków sieci infrastrukturalnych istniejących
korytarzy infrastruktury, odtwarzanie zniszczonych siedlisk przyrodniczych w miejscach
zastępczych.
W zakresie ochrony powietrza:
•
Przeznaczenie części terenów niezainwestowanych na założenia terenów zielonych przenikających
tkankę obszarów zabudowanych oraz ochrona zadrzewień i zakrzewień, i istniejących terenów
zieleni urządzonej, jako elementów naturalnych utrzymujących dobre warunki klimatu lokalnego
i ograniczających rozprzestrzenianie zanieczyszczeń oraz hałasu.
W zakresie ochrony przed hałasem, wibracjami i promieniowaniem:
•
Wprowadzanie zabudowy technicznej i biologicznej ograniczającej rozprzestrzenianie hałasu
wzdłuż ciągów komunikacyjnych w obszarach zabudowy mieszkaniowej.
W zakresie ochrony zasobów i walorów środowiska kulturowego oraz kształtowania walorów
krajobrazowych stanowiących o tożsamości regionu:
•
Ochrona zachowanych zespołów obiektów zabytkowych o wyrazistej tożsamości – nawet jeśli
poszczególne obiekty nie posiadają wybitnej wartości historycznej lub artystycznej;
•
Wprowadzenie funkcji umożliwiających efektywne i racjonalne gospodarowanie obiektem
zabytkowym;
•
Unikanie przekształceń przestrzennych mogących zagrażać zasobom dziedzictwa kulturowego, np.
dysharmonijne lub szkodliwe sąsiedztwo;
•
Ochrona i odnowa charakterystycznych zasobów dziedzictwa kulturowego regionu m.in. układów
ruralistycznych, obiektów dziedzictwa techniki (w tym systemów hydrotechnicznych), zespołów
rezydencjalnych, zespołów zieleni urządzonej;
32
proeko
•
Powiększenie obszaru chronionego krajobrazu OCHK Jeziora Dzierzgoń;
•
Rewitalizacja zabytkowych układów przestrzennych, w tym zabudowy folwarcznej;
•
Ochrona przedpola ekspozycji bądź poprawa wyeksponowania m.in. przez ograniczenie
wprowadzania zabudowy, zalesień, reklam wielkoformatowych innych przekształceń, ochronę
charakterystycznych akcentów i dominant, odtwarzanie wartościowych elementów obiektów
zabytkowych i sylwet panoramicznych, w tym szczególnie zespołu ruralistycznego miejscowości
Krasna Łąka,
•
Podejmowanie działań - restytucji, rewaloryzacji i rekultywacji elementów przyrodniczych i
architektoniczno – kulturowych decydujących o zachowaniu lub przywróceniu walorów
krajobrazowych specyficznych dla poszczególnych typów obszarów.
W gminnych dokumentach planistycznych należy określić:
•
Elementy i obszary charakterystyczne dla krajobrazu kulturowego miejscowości oraz
szczegółowe zasady ich przekształceń
•
Strefy krajobrazu zdegradowanego oraz zasady i kierunki ich przekształceń
•
Sposoby rekompozycji, restylizacji i uporządkowania chaotycznych układów zabudowy
•
Zasady zagospodarowania punktów widokowych i ochrony panoram widokowych
Kierunki przekształceń w zakresie turystyki:
•
Ograniczenie presji turystycznej na obszary wrażliwe przyrodniczo, kulturowo i krajobrazowo
•
Ograniczenie intensywności zagospodarowania stref przybrzeżnych jezior, w przypadku jezior
rynnowych zagospodarowanie tylko jednej strony jeziora
•
Rozwój bazy noclegowej w pierwszej kolejności w oparciu o możliwości adaptacji istniejącej
zabudowy
•
Rozwój istniejących i tworzenie nowych szlaków kulturowych oraz innych produktów
turystycznych opartych o tożsamość kulturową miejsca
•
Rozwój turystyki świąteczno-weekendowej i agroturystyki na terenach o wysokich walorach
krajobrazu.
W „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego (2009),
określone są również następujące zasady zagospodarowania przestrzennego, stanowiące
ustalenia wiążące dla gmin:
a) przeciwdziałanie zjawisku „rozlewania się jednostek osadniczych” przez:
– rozwój do wewnątrz jednostek osadniczych, przy utrzymaniu wielofunkcyjności
obszarów miejskich, zachowaniu odpowiedniej powierzchni przestrzeni publicznej oraz
obszarów biologicznie czynnych służących wypoczynkowi, rekreacji, sportowi i
kulturze;
– rozwój krawędziowy, o ile zapewni on dostęp do wszystkich funkcji miejskich bez
konieczności korzystania z transportu indywidualnego;
– rozwój nowych jednostek osadniczych:
- tworzących pełnostandardowe ośrodki o funkcjach adekwatnych do ich rangi;
- wyposażonych w zdefiniowane centra obsługi integrujące jednostkę osadniczą, spójny
system przestrzeni publicznej, kompletny zestaw usług odpowiadający wielkości i
charakterowi jednostki osadniczej;
33
–
–
proeko
domykanie granic zainwestowania tak, aby na każdym etapie kształtowała czytelną
krawędź terenów zagospodarowanych;
rozwój pasmowy w nawiązaniu do szlaków transportowych należy godzić z ochroną funkcji
dróg zgodnie z ich rolą w systemie transportowym oraz klasą techniczną; można to osiągnąć
poprzez kreowanie w tych pasmach ośrodków o znacznej samodzielności funkcjonalnej, tak
aby przeciwdziałać korzystaniu z dróg tranzytowych w celu zaspokajania potrzeb
lokalnych; wiązać te drogi w hierarchiczny sposób z lokalnym układem transportowym
obsługującym tereny zabudowy;
(…)
c) formułowanie w gminnych dokumentach planistycznych kierunków działań i zasad
realizacji ustaleń dla poszczególnych obszarów rozwojowych, w celu:
– uruchamiania nowych obszarów rozwojowych przeznaczonych do zainwestowania,
stosownie do zdolności zapewnienia przez gminę obsługi infrastrukturalnej oraz usług
publicznych;
– wyprzedzającego sporządzenia planów miejscowych dla tych terenów;
– zapewnienia równoległej z rozwojem zabudowy i zainwestowania obsługi przez systemy
infrastruktury transportowej i technicznej oraz dostęp do usług publicznych;
d) ochrona funkcji drogi wprowadza przy projektowaniu terenów rozwojowych wymóg
zapewnienia obsługi transportowej nowych obszarów rozwojowych przy zachowaniu
warunków izolowania dróg o wyższej klasie od projektowanych terenów zabudowy, w
tym projektowania węzłów, skrzyżowań i innych powiązań, na zasadach i w
odległościach właściwych dla danej klasy drogi, odpowiadających parametrom dla
obszaru niezabudowanego.
Powyższe zapisy uwzględniono w projekcie „Studium…”.
2.2.3. Strategia rozwoju gminy Mikołajki Pomorskie
„Strategia rozwoju gminy Mikołajki Pomorskie na lata 2002 – 2012” opracowana została w
2002 r.
Wg „Strategii …” (2002) wizja gminy Mikołajki Pomorskie to: Obszar samorządu
lokalnego o charakterze rolniczo-turystycznym z dobrą infrastrukturą drogową, komunalną,
powszechnym dostępem do internetu i nowych technologii. Obszar zrównoważonego rozwoju
oferujący bezpieczny i komfortowy wypoczynek w ramach turystyki weekendowej i pobytowej.
W „Strategii …” (2002) cały obszar społeczno-gospodarczy podzielono na umowne pięć
obszarów: gospodarkę, przestrzeń, społeczność, ekologię, infrastrukturę. Dla każdego obszaru
życia społeczno-gospodarczego wyznaczono następujące priorytety:
•
Gospodarka – działania na rzecz dalszego rozwoju gospodarstw rolnych i tworzenie
warunków do rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, rzemiosła oraz usług.
Elementem wspierającym priorytety gospodarcze powinna być dobrze zorganizowana
promocja gminy.
•
Przestrzeń – należy stworzyć warunki do lepszego wykorzystania walorów środowiska
oraz wykorzystać istniejącą infrastrukturę dla rozwoju gminy. Istotnym elementem jest
przestrzeń po byłych Państwowych Gospodarstwach Rolnych, wymagająca przekształceń
34
proeko
oraz aktywizacji społeczności zamieszkującej substancje mieszkaniową będąca wcześniej
w zasobach tych przedsiębiorstw.
•
Społeczność – priorytetowe są działania na rzecz zmniejszenia bezrobocia i jego skutków
oraz stworzenie warunków do reaktywowania kultury masowej. Elementem wspierającym
jest poprawa bazy lokalowej szkół, również jako ośrodków zajęć pozalekcyjnych i centrów
aktywności społecznej.
•
Ekologia – najistotniejsze są działania na rzecz uporządkowania gospodarki odpadami i
stworzenie gminnej sieci kanalizacji. Priorytety te winny zostać wsparte działaniami
dążącymi do podniesienia świadomości ekologicznej społeczności lokalnej.
•
Infrastruktura – priorytetem są działania na rzecz poprawy stanu dróg oraz efektywna
współpraca z agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa w zakresie rozbudowy
infrastruktury na terenie gminy przy jednoczesnych działaniach na rzecz poprawy bazy
informatycznej.
Projekt „Studium ...” (2013) przyczyni się do realizacji celów określonych w „Strategii
rozwoju gminy Mikołajki Pomorskie” (2002).
2.2.4. Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe
W 2011 r. wykonane zostało „Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe gminy
Mikołajki Pomorskie dla potrzeb Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego”. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r.
w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1298) opracowanie to zawiera
następujące, podstawowe zagadnienia:
•
rozpoznanie i charakterystykę stanu oraz funkcjonowania środowiska, udokumentowane i
zinterpretowane przestrzennie (załączniki graficzne);
•
diagnozę stanu i funkcjonowania środowiska;
•
wstępną prognozę dalszych zmian zachodzących w środowisku, polegającą na określeniu
kierunków i możliwej intensywności przekształceń i degradacji środowiska, które może
powodować dotychczasowe użytkowanie i zagospodarowanie;
•
określenie przyrodniczych predyspozycji do kształtowania struktury funkcjonalnoprzestrzennej, polegające w szczególności na wskazaniu obszarów, które powinny pełnić
przede wszystkim funkcje przyrodnicze;
•
ocenę przydatności środowiska, polegającą na określeniu możliwości rozwoju i
ograniczeń dla różnych rodzajów użytkowania i form zagospodarowania obszaru.
Projekt „Studium …” dla gminy Mikołajki Pomorskie uwzględnia w większości
uwarunkowania ekofizjograficzne określone w ww. opracowaniu.
35
proeko
3. ANALIZA I OCENA STANU ŚRODOWISKA I JEGO POTENCJALNE ZMIANY
3.1. Struktura środowiska przyrodniczego7
3.1.1. Położenie regionalne i specyfika fizycznogeograficzna
Gmina Mikołajki Pomorskie położona jest w południowej części powiatu sztumskiego, w
południowo-wschodniej części województwa pomorskiego (rys. 1).
Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski Kondrackiego (1998) gmina
Mikołajki Pomorskie w całości położona jest w obrębie makroregionu
fizycznogeograficznego Pojezierze Iławskie, w jego północno-zachodniej części.
Pojezierze Iławskie jest regionem fizycznogeograficznym silnie zróżnicowanym
przyrodniczo i krajobrazowo. Do podstawowych, specyficznych jego cech należą:
•
genetyczne i morfometryczne urozmaicenie rzeźby terenu;
•
znaczna jeziorność, zwłaszcza w centralnej części regionu i duży wpływ jezior na
kształtowanie się obiegu wody w zlewniach;
•
duży udział terenów nie włączonych do systemu odwadniania powierzchniowego;
•
mozaikowate zróżnicowanie użytkowania ziemi, wyrażone w występowaniu wielu
drobnych kompleksów leśnych, łąkowych, torfowiskowych i wodnych, urozmaicających
rozległe powierzchnie agrocenoz.
Powierzchniowo przeważają na Pojezierzu Iławskim faliste i pagórkowate wysoczyzny
morenowe. Wyraźne zróżnicowanie ukształtowania terenu wprowadzają głęboko wcięte
rynny subglacjalne, w wielu miejscach wypełnione wodami jezior. Szczególnie wysoka
jeziorność charakteryzuje centralną część Pojezierza z największym jeziorem Jeziorak
(jezioro położone jest w odległości ok. 14 km w kierunku południowo-wschodnim od granicy
gminy Mikołajki Pomorskie). Pojezierze Iławskie należy do regionów o stosunkowo słabo
rozwiniętej sieci rzecznej, w efekcie czego duży jest udział obszarów bezodpływowych
powierzchniowo. Zróżnicowanie ukształtowania terenu i tafle jezior sprzyjają występowaniu
rozległych widoków. Pojezierny krajobraz ma w przewadze charakter kulturowy, rolniczoleśny.
Duże urozmaicenie środowiska abiotycznego jest przyczyną ukształtowania się na
Pojezierzu Iławskim wielu zbiorowisk roślinnych. Wśród zbiorowisk leśnych przeważają na
obszarach morenowych lasy liściaste, a na obszarach sandrowych lasy sosnowe. Znacznie
powierzchnię zajmują lasy związane z siedliskami den dolinnych i dolinnych partii zboczy
(łęgi i grądy). W mozaikowym rozproszeniu występują zbiorowiska roślinne torfowisk, łąk i
muraw oraz zbiorowiska wodne.
7
Na podstawie „Opracowania ekofizjograficznego ....” (2011).
36
proeko
3.1.2. Środowisko abiotyczne na obszarze projektu „Studium...”
Rzeźba terenu i budowa geologiczna
Gmina Mikołajki Pomorskie położona jest na obszarze charakteryzującym się,
urozmaiconym ukształtowaniem powierzchni, związanym z położeniem w zasięgu strefy
maksymalnego zasięgu fazy pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego. Rzędne terenu
wynoszą od ok. 60 m n.p.m. do prawie 130 m n.p.m. Występują tu formy pochodzenia
lodowcowego, fluwioglacjalnego (wodnolodowcowego) i eolicznego, a także rzecznego oraz
formy akumulacji organicznej (torfy). Do głównych form rzeźby terenu należą:
•
wysoczyzna moreny dennej - dominująca na obszarze gminy;
•
morena czołowa  do większych skupień wzniesień moreny czołowej, o wysokościach
względnych do 30-40 m, należą pasma moreny południowo-mikołajskiej o charakterze
izolowanych wzniesień morenowych na terenie Mikołajek Pomorskich, Balewa, w
kierunku Nowych Miniąt, a także pasma moreny krastudzkiej o dużej dynamice rzeźby i
stromych stokach (spadki często powyżej 10°);
•
sandry – niewielkie pola sandrowe występują na przedpolu ciągów moreny czołowej;
•
rynny polodowcowe - głównie rynna Jeziora Balewskiego, o długości ok. 5 km,
wysokości względnej zboczy ok. 20-25 m (lokalnie nawet 30 m) i spadkach terenu w
obrębie zboczy często powyżej 10°.
Ponadto ukształtowanie powierzchni gminy Mikołajki Pomorskie urozmaicają liczne
niewielkie zagłębienia wytopiskowe i bezodpływowe. Lokalnie występują również drobne
utwory akumulacji wodnolodowcowej (kemy) i eolicznej (wydmy).
Pod względem budowy geologicznej obszar gminy Mikołajki Pomorskie położony jest w
synklinie perybałtyckiej platformy wschodnioeuropejskiej, która przykryta jest kompleksem
skał paleozoicznych o miąższości około 1400 m, skał permo-mezozoicznych o miąższości
1900–2220 m oraz skał kenozoicznych o miąższości 290 m.
Utwory trzeciorzędowe to przede wszystkim osady w postaci piasków drobnoziarnistych,
jasnoszarych, których strop występuje na głębokości 136,8 m. oraz osady w postaci piasków
zielonkawych, piaskowców słabo zwięzłych i piasków zailonych, szarych.
W podłożu czwartorzędu zlegają osady oligocenu, a na wschód i północny-wschód od
obszaru gminy, w rejonie Bukowa i na wschód od Dzierzgonia, osady paleocenu. W
plejstocenie na omawiany obszar kilkakrotnie wkraczał lodowiec zlodowaceń:
południowopolskich, środkowopolskich i północnopolskich.
Z fazami zlodowaceń oraz okresami deglacjacji wiązała się sedymentacja osadów
piaszczystych i piaszczysto-żwirowych rzecznych i wodnolodowcowych, mułków i iłów
akumulacji jeziornej i zastoiskowej, a także poziomów glin zwałowych. Gliny zwałowe
najmłodszej fazy (pomorskiej) tworzą powierzchnię wysoczyzny polodowcowej. Starsze
gliny odsłaniają się na południu w zboczach doliny Postolińskiej Strugi.
W końcowym okresie epoki lodowcowej powstały liczne zagłębienia bezodpływowe
przekształcone później w jeziora i torfowiska. U schyłku fazy pomorskiej i na początku
holocenu nastąpiło formowanie się dolin rzecznych oraz zachodziły procesy eoliczne, których
37
proeko
efektem są nieliczne wydmy („Program ochrony środowiska na lata 2010-2013 z
uwzględnieniem lat 2014-2017”, 2010).
Litologia utworów przypowierzchniowych, z racji zróżnicowania morfogenetycznego
powierzchni gminy, charakteryzuje się znaczną zmiennością. Generalnie przeważają gliny
średnie i lekkie oraz piaski gliniaste i słabo-gliniaste. Ponadto występują utwory piaszczyste,
piaszczysto-żwirowe (niewielki udział), osady organogeniczne (torfy, utwory torfowomułowe i mułowo-torfowe) oraz utwory pylaste, ilaste i mady. Lokalnie występuje gytia i
wapno łąkowe.
Warunki wodne
Gmina Mikołajki Pomorskie pod względem hydrograficznym w większości położona jest
w zlewni rzeki Nogat. Jedynie południowo-wschodni fragment gminy w rejonie położonym
na południe od Cieszymowa Wielkiego należy do zlewni rzeki Elbląg (dział wód I rzędu).
Stosunkowo duży udział powierzchniowy mają tereny bezodpływowe i o utrudnionym
odpływie.
W zlewni Nogatu, wody powierzchniowe z terenu gminy Mikołajki Pomorskie
odprowadzane są poprzez cieki i rowy melioracyjne do Jeziora Balewskiego i wypływającego
z niego Kanału Juranda (Młynówka Malborska) oraz przez Postolińską Strugę do
przepływającej w minimalnej odległości ok. 3,5 km od granicy gminy rzeki Liwy. Zarówno
Kanał Juranda jak i Liwa stanowią prawobrzeżne dopływy Nogatu, uchodzącego do Zalewu
Wiślanego.
W zlewni rzeki Elbląg wody powierzchniowe z obszaru gminy Mikołajki Pomorskie
odprowadzane są do cieku Dopływ z Górek, który stanowi dopływ rzeki Dzierzgoń
(przepływającej w odległości ok. 3,4 km na północny-wschód od granicy gminy), uchodzącej
do Jeziora Drużno i dalej rzeką Elbląg do Zalewu Wiślanego.
Kanał Juranda (Malborska Młynówka) i Jezioro, Balewskie stanowią główną oś
hydrograficzną wschodniej części gminy. Kanał Juranda poniżej ujścia z Jez. Balewskiego
przepływa przez północno-wschodnią części gminy w kierunku Starego Targu, a następnie
wzdłuż wschodniej granicy gminy Sztum, przepływa przez Jez. Dąbrówka i uchodzi do rzeki
Nogat w rejonie Malborka. Całkowita długość cieku wynosi 29,3 km. Kanał ma ok. 600 lat, w
przeszłości dostarczał wodę do zamku w Malborku.
Postolińska Struga, prawostronny dopływ rzeki Liwy przepływa przez południowozachodnią i zachodnią część gminy, ciek wypływa ze źródeł na południe od wsi gminnej
Mikołajki Pomorskie, na obszarze gminy długość cieku wynosi ok. 9,8 km.
Jez. Balewskie jest zbiornikiem typu rynnowego o powierzchni ok. 108,5 ha, długości ok.
3,4 km i szerokości ok. 530 m. Głębokość maksymalna wynosi 13 m, a średnia ok. 6 m.
Objętość zbiornika to 6419,6 tys. m3.
Jez. Dzierzgoń, którego północny fragment znajduje się w granicach gminy, Mikołajki
Pomorskie łącznie zajmuje powierzchnię 787,9 ha, maksymalna głębokość zbiornika wynosi
ok. 15 m, a jego objętość ok. 50 952,7 tys. m3.
Poza ww. ciekami i dużymi zbiornikami wodnymi elementy sieci hydrograficznej w
gminie Mikołajki Pomorskie stanowią drobne cieki i rowy melioracyjne, oraz liczne małe
38
proeko
oczka wodne i podmokłości.
Użytkowy poziom wodonośny w rejonie gminy Mikołajki Pomorskie obejmuje wody
występujące w czwartorzędowym piętrze wodonośnym, w piaskach i żwirach
międzymorenowych. Zwierciadło wód podziemnych ma przeważnie charakter napięty, a
miąższość warstw wodonośnych oraz ich zasobność są zróżnicowane.
Południowo-wschodnia część gminy Mikołajki Pomorskie położona jest w zasięgu
Głównego zbiornika wód podziemnych nr 210 „Zbiornik Iławski” (zob. rozdz. 3.3.4). GZWP
nr 210 jest czwartorzędowym zbiornikiem międzymorenowym, o średniej głębokości ujęć
ok. 5-30 m p.p.t. i szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 180 tys. m3/dobę.
Pierwszy poziom wody podziemnej występuje na zróżnicowanej głębokości, w zależności
od ukształtowania terenu i budowy geologicznej. W obrębie wierzchowiny wysoczyzny
morenowej jest to poziom nieciągły. Pierwszy poziom wody występuje tam generalnie
poniżej kilku metrów, ale lokalnie mogą występować płytkie sączenia wód gruntowych. W
dnach dolin cieków i obniżeń wytopiskowych pierwszy poziom wody podziemnej występuje
płytko pod powierzchnią terenu, od 0 do 1 m p.p.t. Lokalnie występują podmokłości.
Gleby
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie powierzchniowo przeważają gleby brunatne
właściwe i brunatne kwaśne, wykształcone z glin i piasków gliniastych. Mniejszy udział
powierzchniowy mają gleby bielicowe i pseudobielicowe, czarne ziemie właściwe
i sporadycznie czarne ziemie zdegradowane oraz gleby glejowe.
W zagłębieniach wytopiskowych, dnach rynien i dolin rzecznych wykształciły się gleby
torfowo-mułowe i mułowo-torfowe oraz gleby torfowe i murszowo-torfowe. Lokalnie
występują także mady.
Warunki klimatyczne
Zgodnie z podziałem klimatycznym Polski Wosia (1995) gmina Mikołajki Pomorskie
położona jest w regionie IV – Dolnej Wisły. Jest to region klimatyczny wykazujący znaczne
odrębności w zakresie stosunków klimatycznych w porównaniu z terenami otaczającymi.
Region ten obejmuje zachodnią część Pojezierza Iławskiego, obszar Żuław Wiślanych i
Zalewu Wiślanego, wschodnią część Pobrzeża Kaszubskiego i Starogardzkiego.
Specyfiką stosunków pogodowych tego obszaru jest względnie częste pojawianie się
pogody chłodnej z dużym zachmurzeniem bez opadu. W porównaniu z innymi regionami
znaczną frekwencją odznacza się tutaj pogoda przymrozkowa bardzo chłodna z dużym
zachmurzeniem bez opadu. Mniej liczne są tutaj dni przymrozkowe umiarkowanie zimne i
zarazem pogodne bez opadu.
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi w rejonie Mikołajek Pomorskich około
7,0°C, w lipcu około 17,0°C, a w styczniu od – 3,0 do –1,0°C. Przymrozki zaczynają się
wcześniej i trwają dłużej, a pokrywa śnieżna zalega około 70 dni. Średnie sumy opadów
rocznych wynoszą od 550 do 650 mm, z przewagą opadu letniego nad opadem zimowym.
Przeważają wiatry z kierunków zachodnich i północno-zachodnich. Zimą częste są wiatry z
południa i południowego wschodu. Okres wegetacyjny wynosi około 200 dni. W ciągu roku
39
proeko
dni słonecznych występuje przeciętnie 36, pochmurnych 200, dni z dużym zachmurzeniem
128, dni bez opadu 198, a z opadem 166.
Lokalnie warunki klimatyczne wykazują zróżnicowanie, przede wszystkim w zależności
od charakteru pokrycia i ukształtowania terenu. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w
zróżnicowaniu warunków termicznych (głównie efekt różnej ekspozycji stoków,
występowania zagłębień i obniżeń terenu mogących stanowić miejsca inwersji temperatury
powietrza), warunków anemometrycznych (przewietrzanie a ekspozycja stoków zagłębień
terenu), warunków wilgotnościowych (zwiększona wilgotność w zagłębieniach, zwłaszcza ze
zbiornikami wodnymi). Liczne obniżenia terenu stymulują spływy chłodnego powietrza.
Gmina Mikołajki Pomorskie położona jest w strefie o umiarkowanych warunkach
lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych (rys. 2) i w strefie o korzystnych warunkach
wietrznych dla lokalizacji elektrowni wiatrowych (rys. 3).
Rys. 2
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle
promieniowania słonecznego w Polsce w kWh/m2”
(Źródło: www.fotowoltaika.net)
mapy
„Ilość
energii
40
proeko
gmina Mikołajki Pomorskie
Rys. 3 Zasoby energii odnawialnej w Polsce (część B - energia wiatrowa)
źródło: Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (2012).
41
proeko
3.1.3. Środowisko biotyczne na obszarze projektu „Studium…” – specyfika
ekosystemów
3.1.3.1. Szata roślinna
W gminie Mikołajki Pomorskie dominuje rolnicze użytkowanie terenu. Użytki rolne
zajmują łącznie ok. 78% powierzchni gminy, z czego zdecydowaną większość stanowią
grunty orne. Lasy na terenie gminy zajmują ok. 15 % jej powierzchni.
Szatę roślinną na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie tworzą przede wszystkim:
•
agrocenozy gruntów rolnych;
•
zbiorowiska łąkowo-pastewne w użytkowaniu rolniczym, w tym na terenach z płytko
zalegającą wodą gruntową;
•
zbiorowiska leśne i semileśne, w tym porastające tereny hydrogeniczne nadwodne oraz w
lokalnych zagłębieniach terenu;
•
śródpolne zadrzewienia i zakrzewienia;
•
szpalery i aleje drzew występujące wzdłuż dróg oraz cieków i rowów melioracyjnych;
•
pojedyncze drzewa;
•
przydomowe sady i ogrody;
•
roślinność cmentarna i parkowa;
•
roślinność ruderalna na terenach zainwestowania osadniczego.
Lasy
Lasy na terenie gminy, o łącznej powierzchni ok. 1372 ha, występują nierównomiernie, w
postaci stosunkowo dużych zwartych kompleksów, głównie w południowo-centralnej części
obszaru (w okolicach wsi Mikołajki Pomorskie), na północny-wschód od Jeziora
Balewskiego oraz na północnych, południowo-zachodnich i południowo-wschodnich
krańcach gminy.
Wśród zbiorowisk leśnych przeważają siedliska lasu mieszanego oraz lasu mieszanego
świeżego, z dominującymi gatunkami sosny i dużym udziałem buka. Ponadto w okolicach
wsi Wilczewo występuje bór świeży z dominacją sosny w drzewostanie.
Część lasów w gminie Mikołajki Pomorskie, posiada status lasów ochronnych (zob.
rozdz. 3.3.2.).
Ekosystemy hydrogeniczne
Na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie roślinność wodna i nadwodna występuje przede
wszystkim na obrzeżach Jez. Balewskiego i północnego fragmentu Jez. Dzierzgoń oraz w
otoczeniu licznych niewielkich zbiorników wodnych o różnym stanie troficzności. Na terenie
gminy występują główne typy torfowisk niskich.
Łąki i pastwiska reprezentowane są przez zbiorowiska roślinne łąk, wilgotnych i
świeżych. Zajmują z reguły powierzchnie wzdłuż cieków lub lokalnych zagłębień terenu,
wzdłuż brzegów jezior i oczek wodnych. Jednym z najcenniejszych zbiorowisk są
zbiorowiska łąkowe z zespołem łąk okresowo wilgotnych.
42
proeko
Agrocenozy
Rozległe powierzchnie w krajobrazie gminy Mikołajki Pomorskie zajmują agrocenozy –
grunty orne i ugory. Żyzne, bogate w składniki pokarmowe gleby uwarunkowały zestaw
preferowanych upraw oraz towarzyszące im zbiorowiska chwastów segetalnych. Ugory
pokrywa uboga roślinność z gatunkami ruderalnymi.
Zabudowie wiejskiej towarzyszą ogrody i sady, ze stosunkowo bogatymi zestawem
roślinności. Są to zarówno typowe zbiorowiska ruderalne, jak też rośliny hodowane –
ogrodowe.
3.1.3.2. Fauna
Wg „Programu ochrony środowiska na lata 2010-2013 z uwzględnieniem lat 2014-2017”
(2010) gmina Mikołajki Pomorskie jest bogata pod względem fauny. Wiele gatunków ptaków
zakłada swoje lęgowiska na jej terenie. Na szczególną uwagę zasługują m.in.: bocian czarny,
orzeł, żurawie, czapla purpurowa. Na obszarze gminy istnieje wiele zbiorników wodnych
mających podstawowe znaczenie dla rozmnażania płazów. Do chronionych gatunków płazów
występujących na obszarze gminy należą: kumak nizinny, ropucha zielona, rzekotka drzewna,
ropucha szara, traszka grzebieniasta. Ponadto południowy kraniec gminy Mikołajki
Pomorskie znajduje się w zasięgu obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty „Mikołajki
Pomorskie” PLH220076. Wartość przyrodniczą ma tu przede wszystkim stanowisko ryby –
strzebli błotnej w terenie leśnym, wskazującym na możliwość utrzymania się warunków dla
dalszego bytowania tej ryby, zwłaszcza przy podjętej ochronie w postaci ostoi Natura 2000
(zob. rozdz. 5.2.1.)
Część obszaru gminy Mikołajki Pomorskie (rys. 4) objęta była monitoringiem
ornitologicznym i chiropterologicznym (część roku 2011 i 2012). W niniejszej prognozie
wykorzystano sprawozdania:
•
„Ocena lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych >Jasna 2< (gm. Stary Dzierzgoń i
Mikołajki Pomorskie, pow. sztumski, woj. pomorskie) pod kątem potencjalnych zagrożeń
dla ornitofauny. Raport I – okres migracji wiosennej i lęgowy” (Goc, Kosmalski 2011) wschodnia część obszaru gminy;
•
„Ocena lokalizacji planowanego zespołu elektrowni wiatrowych >Mikołajki Pomorskie<
(gm. Mikołajki Pomorskie, pow. sztumski, woj. pomorskie) pod kątem potencjalnych
zagrożeń dla ornitofauny. Raport końcowy” (Goc, Kosmalski 2012) - centralna część
obszaru gminy;
•
„Raport częściowy z monitoringu nietoperzy przeprowadzonego na terenie projektowanej
farmy wiatrowej „Jasna 2” (Kościów, Pietrzak 2011a) - wschodnia część obszaru gminy;
•
„Raport częściowy z monitoringu nietoperzy przeprowadzonego na terenie projektowanej
farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie” (Kościów, Pietrzak 2011b) - centralna część
obszaru gminy.
Rys. 4
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle obszarów objętych monitoringiem ornitologicznym i chiropterologicznym
44
proeko
3.1.4. Monitoring środowiska
3.1.4.1. Monitoring ornitologiczny
1. „Ocena lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych >Jasna 2< (gm. Stary Dzierzgoń i
zagrożeń dla ornitofauny. Raport I – okres migracji wiosennej i lęgowy” (Goc,
Kosmalski 2011a)
Raport stanowi podsumowanie badań (07.03.2011 - 19.07.2011 r.) przeprowadzonych na
obszarze planowanej Farmy wiatrowej >Jasna 2< (wschodnia część gm. Mikołajki Pomorskie,
południowy skraj gm. Dzierzgoń i północno-zachodnia część gm. Stary Dzierzgoń).
Wg „Raportu …”:
W okresie migracji wiosennej na badanej powierzchni stwierdzono łącznie 74 gatunków
ptaków. Wśród stwierdzonych gatunków, 10 wymienionych zostało w Załączniku I
„Dyrektywy Ptasiej” EWG lub Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Były to: bocian biały
Ciconia ciconia, świstun Anas penelope, bielik Haliaeetus albicilla, błotniak stawowy Circus
aeruginosus, orlik krzykliwy Aquila pomarina, żuraw Grus grus, kulik wielki Numenius
arquata, łęczak Tringa glareola, mewa mała Hydrocoloeus minutus oraz dzięcioł czarny
Dryocopus martius.
Na terenie objętym monitoringiem przedrealizacyjnym obserwowano wyraźny przelot
żurawi, dzikich gęsi i mniej licznie – czajek. Gęsi, zwłaszcza białoczelna i zbożowa tworzą w
tym okresie często mieszane stada, stąd większość zakwalifikowano do zbiorowej kategorii:
gęsi Anser sp. Przelot tych gatunków obserwowany był przez ponad miesiąc (kilka kolejnych
kontroli w marcu i kwietniu, z wyraźnym szczytem 20 marca). Ptaki nie tylko przelatywały nad
obszarem przyszłej inwestycji, ale także licznie zatrzymywały się i żerowały na nim,
wykorzystując w tym celu pola, na których w poprzednim roku uprawiano kukurydzę. W 2011
r. rosła tam pszenica ozima, ale sporo zgubionych przy żniwach kolb kukurydzy pozostało na
powierzchni.
Obszar, na którym najczęściej zatrzymywały się gęsi i żurawie w trakcie wiosennej
wędrówki znajduje się w północno-wschodniej części gminy Mikołajki Pomorskie (na
północny-wschód od Cieszymowa Wielkiego).
Podczas kontroli w okresie lęgowym stwierdzono na badanej powierzchni łącznie 97
gatunków ptaków, spośród których 79 to gatunki lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe.
Pozostałe to gatunki przelotne lub lęgowe w okolice, zalatujące na obszar badań. Wśród
gatunków lęgowych są uwzględnione w Załączniku I Dyrektywy ptasiej EWG: bocian biały
Ciconia ciconia błotniak stawowy Circus aeruginosus, derkacz Crex crex, żuraw Grus grus,
jarzębatka Sylvia nisoria i gąsiorek Lanius collurio. Pozostałe gatunki o wyższym statusie
ochronnym stwierdzone w okresie lęgowym to: bąk Botaurus stellaris, kania ruda Milvus
milvus, bielik Haliaeetus albicilla, łęczak Tringa glareola, rybitwa rzeczna Sterna hirundo
oraz muchołówka mała Ficedula parva.
W okresie lęgowym większość ptaków dokonywała tylko lokalnych przelotów, zazwyczaj
na niskim pułapie. Na wyższych wysokościach, w tym często w strefie ruchu łopat
planowanych elektrowni wiatrowych, przemieszczały się często śmieszki i śpiewające
45
proeko
skowronki. W przypadku śmieszek większość tych przelotów odbywała się w kierunku pd.zachód –pn.-wschód.
Lista ptaków lęgowych na terenie objętym monitoringiem jest dość długa, ale z otwartymi
siedliskami pól uprawnych, a więc z miejscami gdzie zlokalizowane mają być elektrownie
wiatrowe, związane są nieliczne: skowronek, pliszka żółta, łozówka, pokląskwa, przepiórka, i
kuropatwa. Ten ostatni gatunek jest rzadki lub nie ma go tam, gdzie struktura upraw jest
wielkoobszarowa, a więc mało jest miedz i regularnie stosuje się środki ochrony roślin. Dla
pozostałych gatunków stwierdzonych na powierzchni „Jasna 2” agrocenozy stanowią teren,
w którym poszukują pokarmu, lub nad którym muszą się przemieszczać między płatami
preferowanych siedlisk. Dla zachowania różnorodności awifauny decydujące znaczenie ma
urozmaicenie, mozaika siedlisk, obecność wśród pól zadrzewień śródpolnych, miedz,
nieużytków, rowów i zbiorników wodnych.
Dla powierzchni „Jasna 2” istotnym czynnikiem wzbogacającym listę gatunków ptaków
jest również obecność obszarów zabudowanych i siedlisk po opuszczonych gospodarstwach.
Wiele stwierdzonych podczas monitoringu gatunków, zwłaszcza ptaków wróblowych
Passeriformes, związanych jest kępami krzaków i drzew, które na badanej powierzchni rosną
często wzdłuż istniejących i dawnych dróg, oraz w miejscach które z różnych względów nie
nadają się do uprawy (np., jary czy obszary podmokłe). Z ptaków drapieżnych (szponiastych –
Falconiformes) regularnie choć niezbyt licznie obserwowano tylko myszołowy i błotniaki
stawowe. Drugi z tych gatunków należy do ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy
ptasiej EWG. Pojedyncze obserwacje bielików (3 razy w ciągu ok. pół roku obserwacji),
różnych osobników (raz dorosłego, innym razem młodego) wskazują, że monitorowany obszar
nie jest stałym terenem polowania par gniazdujących w okolicy. Obserwacje kań rudych są
również nieliczne (2) i zostały dokonane w sezonie lęgowym w różnych rejonach powierzchni.
Mogą świadczyć o gniazdowaniu tych ptaków w okolicy, lecz także dla nich rozległe pola
uprawne nie są, przynajmniej w analizowanym okresie, ważnym i regularnie odwiedzanym
terenem żerowiskowym.
2. „Ocena lokalizacji planowanego zespołu elektrowni wiatrowych >Mikołajki
Pomorskie< (gm. Mikołajki Pomorskie, pow. sztumski, woj. pomorskie) pod kątem
potencjalnych zagrożeń dla ornitofauny. Raport końcowy” (Goc, Kosmalski 2012)
Raport stanowi podsumowanie badań przeprowadzonych w okresie marzec 2011 r. - luty
2012 r. na obszarze planowanej Farmy wiatrowej >Mikołajki Pomorskie< (centralna część
gm. Mikołajki Pomorskie).
W okresie migracji wiosennej na powierzchni „Mikołajki Pomorskie” stwierdzono
obecność 83 gatunków ptaków, z których 12 zostało wymienionych w Załączniku I
„Dyrektywy Ptasiej” 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. lub Polskiej Czerwonej
Księdze Zwierząt, należą do nich bocian czarny Ciconia nigra, bocian biały Ciconia ciconia,
łabędź czarnodzioby Cygnus columbianus, łabędź krzykliwy Cygnus cygnus, błotniak stawowy
Circus aeruginosus, błotniak zbożowy Circus cyaneus, żuraw Grus grus, sieweczka obrożna
46
proeko
Charadrius hiaticula, dzięcioł zielonosiwy Picus canus, dzięcioł czarny Dryocopus martius,
dzięcioł średni Dendrocopos medius oraz lerka Lullula arborea.
Obszar powierzchni „Mikołajki Pomorskie” stanowił miejsce odpoczynku i żerowania
ptaków znajdujących się w fazie migracji. Pośród obserwowanych gatunków najliczniejsze
stada tworzyły: kwiczoł Turdus pilaris, czajka Vanellus vanellus, zięba Fringilla coelebs,
mewa śmieszka Larus ridibundus, grzywacz Columba palumbus, szpak Sturnus vulgaris, jer
Fringilla montifringilla oraz żuraw Grus grus.
W fazie aktywnego przelotu migracyjnego najliczniej obserwowano stada gęsi w tym gęś
zbożowa Anser fabalis, białoczelna Anser albifrons oraz gęgawa Anser anser. Mieszane stada
gęsi, oznaczone jedynie do rodzaju z uwagi znaczną odległość od miejsca obserwacji,
prawdopodobnie składały się również z powyższych gatunków. Łączna liczba gęsi
obserwowanych w czasie migracji wiosennej przekraczała 4100 osobników, a ich przelot
odbywał się głównie na wysokim pułapie w różnych miejscach nad badaną powierzchnią, nie
wykazując preferencji do tras przelotu w skali monitorowanego obszaru. Odnotowano
również liczny przelot zięby Fringilla coelebs, jera Fringilla montifringilla, które
przemieszczały się głównie na niskim pułapie, oraz żurawi Grus grus migrujących na różnych
wysokościach.
W trakcie kontroli w pierwszej dekadzie marca znaleziono wypluwkę należącą do
puszczyka Strix aluto, świadczącą o wykorzystywaniu powierzchni przez ten gatunek w
okresie zimowym lub wczesnowiosennym.
Głównym kierunkiem wiosennego przelotu migracyjnego ptaków był północny wschód.
Ponad połowa wszystkich osobników przemieszczała się na niskim pułapie, prawie jedna
trzecia w strefie powyżej działania śmigła pracującej elektrowni, a 17,9% w jego zasięgu.
W okresie lęgowym na powierzchni „Mikołajki Pomorskie” stwierdzono łącznie 94
gatunki ptaków, 15 z nich zostało wymienionych w Załączniku I „Dyrektywy Ptasiej” lub
Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, należą do nich: bocian biały Ciconia ciconia, bielik
Haliaeetus albicilla, błotniak stawowy Circus aeruginosus, orlik krzykliwy Aquila pomarina,
derkacz Crex crex, żuraw Grus grus, sieweczka obrożna Charadrius hiaticula, kulik wielki
Numenius arquata, rybitwa rzeczna Sterna hirundo, dzięcioł zielonosiwy Picus canus, dzięcioł
czarny Dryocopus martius, lerka Lullula arborea, jarzębata Sylwia nisoria, muchołówka
mała Ficedula parva oraz gąsiorek Lanius collurio.
Na monitorowanym obszarze stwierdzono gniazdowanie dwóch gatunków przedstawicieli
ptaków szponiastych: dwóch par myszołowa Buteo buteo oraz jednej pary błotniaka
stawowego Circus aeruginosus oddalone od najbliższych planowanych elektrowni
wiatrowych o około 700-900 m. Oba gatunki wykorzystywały okoliczne pola jako tereny
żerowiskowe.
Dla bociana białego oceniono także sukces lęgowy wyrażony liczbą młodych ptaków w
gnieździe obserwowanych podczas lipcowej kontroli.
W sezonie lęgowym wykryto 4 stanowiska lęgowe żurawia Grus grus. W bliskiej okolicy
planowanej farmy wiatrowej stwierdzono 2 kolonie jaskółek brzegówek Riparia riparia, jedna
zlokalizowana przy północnej granicy powierzchni licząca 14 norek lęgowych, druga
oddalona o ok. 1,5 km na południe składająca się z ok. 140 norek lęgowych. Ptaki z obu
47
proeko
kolonii pojawiały się w granicach monitorowanej powierzchni. Drugim gatunkiem
stwierdzonym na powierzchni „Mikołajki Pomorskie” wyprowadzającym lęgi w koloniach był
kwiczoł Turdus pilaris, którego kolonie zlokalizowane w okolicach miejscowości Perklice i
Nowe Minięta łącznie liczyły do 40 par lęgowych.
W granicach monitorowanej powierzchni znajduje się jedno gniazdo bociana białego
Ciconia ciconia, a w promieniu do ok. 2 km w 2011 r., znajdowało się jeszcze 10 zajętych
gniazd tego gatunku. Średni sukces lęgowy w tych 11 gniazdach wyniósł 2,36 piskląt na parę.
Dane z lat 2001-2011 dotyczące bociana białego odnoszące się dla całego obszaru kraju,
pochodzące z programu o nazwie Monitoring Flagowych Gatunków Ptaków, wahały się w
przedziale 2,46-2,82, a w 2011 roku wynosił 2,6 średniej liczby piskląt na parę z sukcesem
lęgowym (http://monitoringptakow.gios.gov.pl/app/trendy). Z uwagi na późną migrację
wiosenną tego gatunku w sezonie 2011 spora liczba gniazd bocianów w okolicy badanej
powierzchni pozostawała niezajęta przez długi okres czasu, stąd za wynik poniżej średniej
krajowej najprawdopodobniej odpowiadają niekorzystne warunki w sezonie lęgowym 2011
oraz błąd wynikający z dużo mniejszej próby i nie należy go wiązać z gorszymi
uwarunkowaniami okolicznych terenów.
Główne tereny żerowiskowe bocianów białych w obrębie monitorowanego obszaru
znajdowały się na łąkach położonych na zachód od miejscowości Krasna Łąka oraz około 500
m na południowy wschód od miejscowości Nowe Minięta. Obserwacje żerujących dorosłych
ptaków świadczyły, iż bociany te wyprowadzały lęgi głównie w gniazdach zlokalizowanych w
okolicach wschodniej granicy powierzchni, lecz obserwowano również przyloty z kierunku
południowo zachodniego – przypuszczalnie z gniazda zlokalizowanego w Mikołajkach
Pomorskich.
Z informacji uzyskanych z Komitetu Ochrony Orłów wynika, że w granicach
monitorowanej powierzchni znajduje się jedno stanowisko orlika krzykliwego Aquila
pomarina, a w promieniu do 3 km od granic obszaru przyszłej inwestycji znanych jest około 7
stanowisk tego gatunku i jedno bociana czarnego Ciconia nigra. W odległości około 5 km na
południowy wschód znane są 2 stanowiska lęgowe bielika Haliaeetus albicilla, a ok. 7 km na
wschód jedno stanowisko kani rudej Milvus milvus (bazy danych Komitetu Ochrony Orłów
oraz Stacji Ornitologicznej Muzeum i Instytutu Zoologii PAN). Wszystkie gatunki
uwzględnione są w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej WE (Sidło i in. 2004), a otoczenie ich
gniazd objęte jest tzw. ochroną strefową. Ustanowienie strefy ochronnej oznacza atrakcyjność
terenów jako miejsc gniazdowania i stwierdzenie lęgów w poprzednich latach. Takie
stanowiska gatunków objętych ochrona strefową mogą, lecz nie muszą być wykorzystywane w
każdym sezonie lęgowym, a pary poszczególnych gatunków mogą wyprowadzać lęgi w
różnych latach na innym stanowisku lęgowym w okolicy. W okresie lęgowym 2011 nie
stwierdzono zajętych gniazd powyższych gatunków w odległości 2 km od lokalizacji
elektrowni wiatrowych planowanej farmy „Mikołajki Pomorskie”.
W okresie dyspersji polęgowej w trakcie 5 kontroli stwierdzono 57 gatunków ptaków, 4 z
nich wymienione zostały w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Były to: bocian biały Ciconia
ciconia, błotniak stawowy Circus aeruginosus, żuraw Grus grus oraz gąsiorek Lanius colurio.
W tym okresie najliczniej obserwowano stada szpaków Sturnus vulgaris, jaskółki
dymówki Hirundo rustica, czajki Vanellus vanellus, krzyżówki Anas platyrhynchos, jaskółki
48
proeko
oknówki Delichon urbica i grzywacze Columba palumbus.
Okres migracji jesiennej na tle pozostałych okresów fenologicznych charakteryzował się
największą liczbą obserwowanych ptaków w przeliczeniu na jednostkę czasu. Łącznie
stwierdzono 72 gatunki, w tym 10 wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej lub
Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Były to: błotniak stawowy Circus aeruginosus, błotniak
zbożowy Circus cyaneus, drzemlik Falco columbaruis, żuraw Grus grus, siewka złota
Pluvialis apricaria, dzięcioły – zielonosiwy Picus canus, czarny Dryocopus martius, średni
Dendrocopos medius, a także lerka Lullula arborea i gąsiorek Lanius collurio.
W fazie migracji jesiennej na powierzchni planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki
Pomorskie” obserwowano przelot 6 gatunków ptaków szponiastych Falconiformes. Oprócz
wspomnianych dwóch gatunków błotniaków i drzemlika były to jastrząb Accipiter gentilis,
krogulec Accipiter nisus i myszołów Buteo buteo. Łącznie w tym okresie zaobserwowano 83
osobniki ptaków szponiastych, wśród których największy udział (68 os.) miał myszołów, a
znaczna część obserwacji tego gatunku dotyczyła krążących ptaków nad kompleksem leśnym
zlokalizowanym na wschód od miejscowości Mikołajki Pomorskie.
Jesienne obserwacje najliczniejszych migrujących stad dotyczyły przedstawicieli rzędu
Passeriformes, były to głównie zięba Fringilla coelebs, sikory: bogatka Parus major i
modraszka Cyanistes caeruleus, szpak Sturnus vulgaris, kwiczoł Turdus pilaris, dymówka
Hirundo rustica, skowronek Alauda arvensis, a przeloty te odbywały się głównie na niskim
pułapie.
W okresie zimowym na obszarze planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie”
odnotowano łącznie 22 gatunki ptaków.
Na monitorowanym obszarze stwierdzono w tym okresie występowanie dwóch gatunków
ptaków szponiastych Falconiformes. Był to myszołów Buteo buteo w liczbie do 8 osobników
oraz jednorazowa obserwacja bielika Haliaeetus albicilla w zachodniej części powierzchni.
Oprócz bielika drugim gatunkiem o wyższym statusie ochronnym był dzięcioł czarny
Dryocopus martius. Najliczniej reprezentowanymi gatunkami w tym okresie były: kwiczoł
Turdus pilaris, bogatka Parus major, trznadel Emberiza citrinella oraz wróbel Passer
domesticus.
Skład awifauny wykorzystującej obszar planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki
Pomorskie” wraz z statusem ochronnym zawiera tabela 3.
49
proeko
Tabela 3
Skład awifauny wykorzystującej obszar planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki
Pomorskie” wraz z statusem ochronnym.
Objaśnienia:
CH – całkowita ochrona gatunkowa, (CH) – ochrona częściowa, Ł – łowny z okresem ochronnym, DP – gatunek
z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej (2009/147/WE), CZ – gatunek wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze
Zwierząt. Kolejność gatunków wg układu systematycznego za: Tomiałojć i Stawarczyk (2003). Nazwy naukowe
zgodne z listą gatunków Komisji Faunistycznej (www.komisjafaunistyczna.pl)
Lp.
Nazwa polska
Perkoz
1 dwuczuby
Kormoran
2 czarny
3 Czapla siwa
4 Bocian czarny
5 Bocian biały
6 Łabędź niemy
Łabędź
7 czarnodzioby
Łabędź
8 krzykliwy
9 Gęś zbożowa
Gęś
10 białoczelna
11 Gęś gęgawa
12 Gęsi sp.
13 Cyraneczka
14 Krzyżówka
15 Gągoł
Nazwa naukowa
Status
ochronny
Podiceps cristatus
CH
11,9
0,315429
Phalacrocorax carbo
Ardea cinerea
Ciconia nigra
Ciconia ciconia
Cygnus olor
(CH)
(CH)
CH, DP
CH, DP
CH
7,1
31,0
2,4
38,1
52,4
0,013714
0,123429
0,004571
0,306286
0,562286
Cygnus columbianus
CH, DP
2,4
0,013714
Cygnus cygnus
Anser fabalis
CH, DP
Ł
4,8
16,7
0,292571
12,182857
Anser albifrons
Anser anser
Anser sp.
Anas crecca
Anas platyrhynchos
Bucephala clangula
Ł
Ł
Ł
Ł
CH
CH,
CZ
7,1
14,3
4,8
2,4
59,5
2,4
2,139429
3,478857
1,325714
0,018286
1,590857
0,009143
4,8
0,009143
40,5
0,146286
9,5
9,5
19,0
90,5
0,018286
0,022857
0,041143
0,704000
2,4
2,4
2,4
23,8
35,7
11,9
76,2
0,004571
0,004571
0,009143
0,137143
0,096000
0,068571
3,035429
16 Bielik
Błotniak
17 stawowy
Błotniak
18 zbożowy
19 Jastrząb
20 Krogulec
21 Myszołów
Orlik
22 krzykliwy
23 Drzemlik
24 Kuropatwa
25 Przepiórka
26 Bażant
27 Derkacz
28 Żuraw
Sieweczka
29 rzeczna
Sieweczka
30 obrożna
Haliaeetus albicilla
31 Siewka złota
32 Czajka
33 Bekas kszyk
Pluvialis apricaria
Vanellus vanellus
Gallinago gallinago
Circus aeruginosus
Frekwencja
Liczba
os./1h
DP,
Aquila pomarina
Falco columbarius
Perdix perdix
Coturnix coturnix
Phasianus colchicus
Crex crex
Grus grus
CH, DP
CH,
DP,
CZ
CH
CH
CH
CH,
DP,
CZ
CH, DP
Ł
CH
Ł
CH, DP
CH, DP
Charadrius dubius
CH
4,8
0,050286
Charadrius hiaticula
CH, CZ
CH,
DP,
CZ
CH
CH
9,5
0,022857
4,8
54,8
7,1
0,201143
6,006857
0,041143
Circus cyaneus
Accipiter gentilis
Accipiter nisus
Buteo buteo
50
proeko
34 Słonka
35 Kulik wielki
36 Samotnik
Brodziec
37 piskliwy
Mewa
38 śmieszka
Mewa
39 srebrzysta
Rybitwa
40 rzeczna
41 Gołąb miejski
42 Siniak
43 Grzywacz
44 Gołąb
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
Sierpówka
Turkawka
Kukułka
Jerzyk
Krętogłów
Dzięcioł
zielonosiwy
Dzięcioł
zielony
Dzięcioł
czarny
Dzięcioł duży
Dzięcioł średni
Lerka
Skowronek
Jaskółka
brzegówka
Jaskółka
dymówka
Jaskółka
oknówka
Świergotek
łąkowy
Pliszka żółta
Pliszka siwa
63 Strzyżyk
64 Rudzik
65 Słowik szary
66 Kopciuszek
67
68
69
70
71
72
73
Pleszka
Pokląskwa
Białorzytka
Kos
Kwiczoł
Drozd śpiewak
Droździk
Scolopax rusticola
Numenius arquata
Tringa ochropus
Ł
CH, CZ
CH
7,1
2,4
2,4
0,013714
0,018286
0,004571
Actitis hypoleucos
Chroicocephalus
ridibundus
CH
2,4
0,013714
CH
35,7
4,973714
Larus argentatus
(CH)
4,8
0,009143
Sterna hirundo
Columba livia
Columba oenas
Columba palumbus
Columbidae
Streptopelia
decaocto
Streptopelia turtur
Cuculus canorus
Apus apus
Jynx torquilla
CH, DP
CH
CH
Ł
-
2,4
11,9
26,2
73,8
2,4
0,004571
0,406857
0,118857
5,042286
0,027429
CH
CH
CH
CH
CH
33,3
7,1
21,4
11,9
2,4
0,109714
0,027429
0,137143
0,082286
0,004571
Picus canus
CH, DP
11,9
0,022857
Picus viridis
CH
7,1
0,013714
Dryocopus martius
Dendrocopos major
Dendrocopos medius
Lullula arborea
Alauda arvensis
CH, DP
CH
CH, DP
CH, DP
CH
14,3
50,0
4,8
33,3
66,7
0,032000
0,164571
0,009143
0,205714
6,098286
Riparia riparia
CH
4,8
0,082286
Hirundo rustica
CH
45,2
5,174857
Delichon urbica
CH
33,3
0,781714
Anthus pratensis
Motacilla flava
Motacilla alba
Troglodytes
troglodytes
Erithacus rubecula
Luscinia luscinia
Phoenicurus
ochruros
Phoenicurus
phoenicurus
Saxicola rubetra
Oenanthe oenanthe
Turdus merula
Turdus pilaris
Turdus philomelos
Turdus iliacus
CH
CH
CH
11,9
38,1
47,6
0,059429
0,233143
0,493714
CH
CH
CH
11,9
38,1
23,8
0,036571
0,329143
0,278857
CH
16,7
0,041143
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
4,8
21,4
2,4
69,0
73,8
40,5
7,1
0,009143
0,059429
0,009143
0,704000
22,454857
0,338286
0,068571
51
proeko
74
75
76
77
Paszkot
Drozd
Świerszczak
Strumieniówka
78 Brzęczka
79 Rokitniczka
80 Łozówka
81 Trzcinniczek
82
83
84
85
86
87
88
Trzciniak
Zaganiacz
Jarzębatka
Piegża
Cierniówka
Gajówka
Kapturka
Świstunka
89 leśna
90 91 Pierwiosnek
92 Piecuszek
93 Mysikrólik
94 Zniczek
Muchołówka
95 szara
Muchołówka
96 mała
Muchołówka
97 żałobna
98 Sikora uboga
99 Czarnogłówka
100 Sosnówka
101 Modraszka
102 Bogatka
103 Kowalik
104 Pełzacz leśny
105 Pełzacz
106 Wilga
107 Gąsiorek
108 Srokosz
109 Sójka
110 Sroka
111 Kawka
112 Gawron
113 Wrona
114 Kruk
115 Szpak
116 Wróbel
117 Mazurek
Turdus viscivorus
Turdus sp.
Locustella naevia
Locustella fluviatilis
Locustella
luscinioides
Acrocephalus
schoenobaenus
Acrocephalus
palustris
Acrocephalus
scirpaceus
Acrocephalus
arundinaceus
Hippolais icterina
Sylvia nisoria
Sylvia curruca
Sylvia communis
Sylvia borin
Sylvia atricapilla
Phylloscopus
sibilatrix
Phylloscopus sp.
Phylloscopus
collybita
Phylloscopus
trochilus
Regulus regulus
Regulus ignicapillus
CH
CH
CH
CH
7,1
2,4
4,8
9,5
0,041143
0,004571
0,009143
0,022857
CH
2,4
0,004571
CH
16,7
0,036571
CH
21,4
0,187429
CH
7,1
0,013714
CH
CH
CH, DP
CH
CH
CH
CH
14,3
19,0
7,1
21,4
28,6
9,5
33,3
0,041143
0,123429
0,013714
0,105143
0,420571
0,018286
0,416000
CH
CH
14,3
7,1
0,059429
0,064000
CH
35,7
0,374857
CH
CH
CH
33,3
7,1
4,8
0,365714
0,018286
0,009143
Muscicapa striata
CH
9,5
0,018286
Ficedula parva
CH, DP
4,8
0,009143
Ficedula hypoleuca
Poecile palustris
Poecile montanus
Periparus ater
Cyanistes caeruleus
Parus major
Sitta europaea
Certhia familiaris
Certhia sp.
Oriolus oriolus
Lanius collurio
Lanius excubitor
Garrulus glandarius
Pica pica
Corvus monedula
Corvus frugilegus
Corvus cornix
Corvus corax
Sturnus vulgaris
Passer domesticus
Passer montanus
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH, DP
CH
CH
(CH)
CH
(CH)
(CH)
(CH)
CH
CH
CH
11,9
21,4
4,8
14,3
52,4
88,1
40,5
2,4
2,4
21,4
28,6
16,7
54,8
85,7
2,4
2,4
50,0
90,5
69,0
26,2
16,7
0,032000
0,050286
0,009143
0,045714
0,818286
4,155429
0,169143
0,009143
0,018286
0,114286
0,091429
0,032000
0,525714
0,781714
0,018286
0,004571
0,155429
1,056000
25,115429
1,088000
0,260571
52
proeko
118 Zięba
119
120
121
122
123
124
125
Jer
Kulczyk
Dzwoniec
Szczygieł
Czyż
Makolągwa
Gil
126 Grubodziób
127 Trznadel
128 Potrzos
129 Potrzeszcz
130 Wróblowe
Fringilla coelebs
Fringilla
montifringilla
Serinus serinus
Carduelis chloris
Carduelis carduelis
Carduelis spinus
Carduelis cannabina
Pyrrhula pyrrhula
Coccothraustes
coccothraustes
Emberiza citrinella
Emberiza
schoeniclus
Emberiza calandra
Passeriformes
CH
69,0
37,801143
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
11,9
7,1
57,1
57,1
9,5
23,8
35,7
2,011429
0,027429
0,868571
2,500571
0,841143
0,137143
0,694857
CH
CH
7,1
95,2
0,018286
3,241143
CH
CH
-
47,6
23,8
2,4
0,265143
0,141714
0,022857
Źródło: (Goc, Kosmalski 2012).
3.1.4.2. Monitoring chiropterologiczny
1. „Raport częściowy z monitoringu nietoperzy przeprowadzonego na terenie
projektowanej farmy wiatrowej „Jasna 2” (Kościów, Pietrzak 2011a)
obszarze planowanej Farmy wiatrowej >Jasna 2< (wschodnia część gm. Mikołajki Pomirskie,
południowy skraj gm. Dzierzgoń i północno-zachodnia część gm. Stary Dzierzgoń).
Na terenie projektowanej lokalizacji farmy wiatrowej >Jasna 2< stwierdzono
występowanie 4-5 gatunków nietoperzy: mroczka późnego Eptesicus serotinus, karlika
malutkiego P. pipistrellus, karlika większego Pipistrellus nathusii, borowca wielkiego
Nyctalus noctula i prawdopodobnie nocka dużego M. Myotis., który jest najcenniejszym
spośród wymienionych gatunków. Największą kolizyjnością z elektrowniami wiatrowym
odznaczają się natomiast karlik większy i borowiec wielki.
projektowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie” (Kościów, Pietrzak 2011b)
obszarze planowanej Farmy wiatrowej >Mikołajki Pomorskie< (centralna część gm.
Mikołajki Pomorskie).
Na terenie projektowanej lokalizacji farmy wiatrowej >Mikołajki Pomorskie<
stwierdzono występowanie 3-5 gatunków nietoperzy: nocka rudego Myotis daubentonii,
mroczka późnego Eptesicus serotinus, karlika malutkiego P. pipistrellus, karlika większego
Pipistrellus nathusii i borowca wielkiego Nyctalus noctula. Spośród nich do najczęściej
stwierdzanych gatunków i jednocześnie najbardziej rozpowszechnionych należą karlik malutki
i mroczek późny.
53
proeko
Spośród stwierdzonych gatunków nietoperzy najwyższą kolizyjnością z elektrowniami
wiatrowymi charakteryzują się karlik większy i borowiec wielki – oba gatunki rzadkie na
badanym obszarze. Borowca wielkiego stwierdzano głównie w rejonie wsi Dąbrówka Pruska,
Cierpięta i Mikołajki Pomorskie.
3.2. Procesy przyrodnicze i powiązania z otoczeniem
Spośród
procesów
przyrodniczych
najistotniejsze
znaczenie
w
aspekcie
zagospodarowania przestrzennego terenu na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie mają
procesy geodynamiczne8, hydrologiczne i ekologiczne.
Z procesów geodynamicznych w obrębie zboczy wysoczyzny o spadkach powyżej 10°,
zwłaszcza nieleśnych, możliwe jest występowanie erozji wodnej.
Okresowo, przy braku pokrywy roślinnej i braku opadów atmosferycznych, na gruntach
ornych może występować erozja wietrzna. Zagadnienie zagrożenia ruchami masowymi
omówione jest w rozdziale 3.4.
Pod względem procesów hydrologicznych, w dolinach i zagłębieniach terenu, mogą
występować okresowe wylewy wód i podtapianie terenu w efekcie wahań pierwszego
poziomu wody podziemnej. Ponadto na wystromionych stokach może wystąpić erozja wodna.
Dotyczy to zwłaszcza zboczy rynny Jeziora Balewskiego i zboczy pagórków moren
czołowych.
Występowanie lasów w dolinach cieków wpływa stabilizująco na dynamikę środowiska
przyrodniczego, zwłaszcza w zakresie morfodynamiki (stabilizacja zboczy i koryt) oraz
stosunków wodnych (zmniejszony odpływ powierzchniowy dzięki retencyjnym
właściwościom lasów).
Spośród pozostałych procesów przyrodniczych, lokalnie na obszarze gminy występuje
sukcesja roślinności. Na terenach wieloletnich ugorów, zwłaszcza na skraju kompleksów
leśnych, obserwowana jest sukcesja wtórna roślinności leśnej. Wkraczanie lasu rozpoczęło się
spontanicznie, gdy przestały działać czynniki, które ograniczały możliwość "powrotu"
zbiorowisk leśnych. Na pozostałych obszarach sukcesji roślinności przeciwdziałają głównie
zabiegi agrotechniczne.
Powiązania przyrodnicze realizowane są przez:
•
obieg wody - ukształtowanie powierzchni gminy (przebieg działu wodnego I rzędu)
powoduje, że występuje tu spływ powierzchniowy wód generalnie w kierunkach
północno-zachodnim i północnym w zlewni Nogatu oraz wschodnim w zlewni rzeki
Elbląg.
•
cyrkulację atmosferyczną - powiązania przyrodnicze realizowane przez cyrkulację
atmosferyczną polegają na transformacji właściwości powietrza pod względem fizycznym
(temperatura, wilgotność) i chemicznym (skład powietrza, wiatr jako nośnik pierwiastków
chemicznych) w zależności od przepływu nad określonymi obszarami. Wobec przewagi
wiatrów z sektora zachodniego (zachodnie i północno-zachodnie) są to głównie powiązania
8
Zjawiska zachodzące w podłożu gruntowym i przekształcające jego pierwotną powierzchnię oraz
właściwości, wywołane czynnikami naturalnymi i sztucznymi (Racinowski 1987).
54
proeko
zachód - wschód oraz północny-zachód – południowy -wschód; rolno - leśne otoczenie
gminy, dobre przewietrzanie i brak istotnych obiektowych źródeł zanieczyszczeń
powietrza sprzyja czystości napływających mas powietrza;
•
migracje roślin i zwierząt (powiązania ekologiczne) stymulowane przede wszystkim przez
osnowę ekologiczną obszaru9 .
Korytarze ekologiczne
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2009, Nr 151, poz. 1220
ze zm. - art.5. p.2) korytarz ekologiczny to obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt
lub grzybów.
Ponadto w art. 23.1. ww. ustawy stwierdzono, że obszar chronionego krajobrazu
obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych
ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z
turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.
Poziom krajowy
Obszar gminy Mikołajki Pomorskie objęty jest następującymi opracowaniami
planistycznymi i studialnymi rangi krajowej, w których wyznaczono korytarze ekologiczne
(w kolejności chronologicznej) (rys. 5):
1) „Strategia wdrażania krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska” (Liro – red. 1998)
„Strategia wdrażania krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska” (Liro – red. 1998)
zawiera koncepcję wyznaczenia sieci ekologicznej na obszarze Polski. Jest to koncepcja
autorska, która nie została sformalizowana w postaci dokumentu prawnego.
Według tej koncepcji gmina Mikołajki Pomorskie położona jest poza wyznaczonymi w
nim tzw. obszarami węzłowymi i korytarzami ekologicznymi (rys. 5a)10.
2) „Zwierzęta a drogi. Metody ograniczenia negatywnego wpływu dróg na populacje
dzikich zwierząt” (Jędrzejewski i in. 2004)
Poszczególne gatunki zwierząt przemieszczają się najczęściej wielokrotnie wzdłuż tych
samych obszarów, które dobrze znają i które zapewniają im bezpieczeństwo. Badania
związane z rozmieszczeniem korytarzy migracji wilka i rysia w XX w. oraz zmiany
rozmieszczenia tych gatunków, pozwoliły na odtworzenie sieci korytarzy migracji zwierząt
lądowych dla całej Polski.
Wg tego dokumentu gmina Mikołajki Pomorskie położona jest poza zasięgiem korytarzy
migracji zwierząt lądowych (rys. 5b).
3) „Sieć korytarzy ekologicznych łączących obszary chronione w Polsce” (2009)
W 2005 r. opracowany został na zlecenie Ministerstwa Środowiska projekt korytarzy
9
10
Osnowa ekologiczna - system terenów przyrodniczo aktywnych, płatów i korytarzy ekologicznych
przenikających dany obszar, umożliwiających przyrodnicze powiązania funkcjonalne w płaszczyźnie
horyzontalnej. Istnienie osnowy ekologicznej warunkuje utrzymanie względnej równowagi ekologicznej
środowiska przyrodniczego, wzbogaca jego strukturę materialno-funkcjonalną i urozmaica krajobraz w sensie
fizjonomicznym.
Mapy Polski wykonane są w przeglądowych skalach, co uniemożliwia precyzyjne naniesienie korytarzy na
mapy topograficzne.
55
proeko
ekologicznych łączących Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000 w Polsce (Jędrzejewski i
in. 2005). Podstawą ich wyznaczania była analiza środowiskowa oraz rozmieszczenia
aktualnego i historycznego, a także migracji wybranych gatunków wskaźnikowych: żubra,
łosia, jelenia, niedźwiedzia, wilka i rysia. W sieci wyróżniono siedem korytarzy głównych,
których rolą jest zapewnienie łączności w skali całego kraju i w skali międzynarodowej.
Każdy z korytarzy głównych posiada szereg odnóg (korytarzy uzupełniających), dzięki
którym łączy on wszystkie leżące w danym regionie kraju cenne obszary siedliskowe.
Koncepcja ta opublikowana jest w pracy Jędrzejewskiego (2009) pt. „Sieć korytarzy
ekologicznych łączących obszary chronione w Polsce”, zawartej w pracy zbiorowej pt.
„Ochrona łączności ekologicznej w Polsce” (Jędrzejewski, Ławreszuk – red. 2009).
Według tej koncepcji południowo zachodni i południowo wschodni skraj gminy Mikołajki
Pomorskie położony jest na styku z korytarzem północnym łączącym cenne obszary
siedliskowe (rys. 5c).
4) „Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030” (2012).
Ww. dokument zawiera mapę (Rysunek 28) pt. „Kierunki polityki przestrzennej wobec
obszarów funkcjonalnych cennych przyrodniczo”, według której południowo zachodni i
południowo wschodni skraj gminy Mikołajki Pomorskie położony jest na styku z terenami
zaliczanymi do systemu ponadlokalnych korytarzy ekologicznych (rys. 5d).
Poziom regionalny
W regionalnym otoczeniu gminy Mikołajki Pomorskie, w odległości kilku - kilkunastu
km, przebiegają ponadregionalne korytarze ekologiczne (wg „Planu zagospodarowania
przestrzennego województwa pomorskiego”, 2009) (rys. 6):
•
ponadregionalny korytarz ekologiczny doliny Wisły stanowiący główną oś
ekologiczną kraju. Korytarz obejmuje całą dolinę Wisły, która szczególnie w swym
środkowym i dolnym biegu zachowała naturalny i półnaturalny charakter wielkiej rzeki
nizinnej z licznymi mieliznami, wędrującymi piaszczystymi łachami, terasami
zalewowymi, stanowiącymi siedliska ptactwa wodnego; na obszarze województwa
pomorskiego cała dolina wraz z jej zboczami, stanowi ważny korytarz ekologiczny, typu
lądowo-rzecznego (w minimalnej odległości ok. 8,5 km na zachód od granic gminy);
•
ponadregionalny korytarz ekologiczny Pojezierny – Północny, w otoczeniu gminy
Mikołajki Pomorskie obejmuje środkowo-zachodnią część lasów Pojezierza Iławskiego i
dolinę rzeki Liwy, przez którą łączy się z korytarzem doliny Wisły (w minimalnej
odległości ok. 2,5 km na południe od granic gminy);
•
regionalny korytarz ekologiczny doliny rzeki Dzierzgoń (w odległości ok. 2 km na
północny wschód od granic gminy);
•
regionalny korytarz ekologiczny Morawski (w odległości ok. 8 km na południe od
granic gminy).
Rys. 5
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle koncepcji korytarzy ekologicznych wg opracowań krajowych
Rys. 6
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle mapy „Koncepcji systemu powiązań ekologicznych” - „Plan zagospodarowania
przestrzennego województwa Pomorskiego” (2009)
58
proeko
Korytarz ekologiczny doliny rzeki Dzierzgoń łączy korytarz rzeki Liwy (przepływającej
na południe od obszaru gminy) z ekosystemem otoczenia Jeziora Drużno (znajdującym się na
północny wschód od obszaru gminy) oraz lasami Pojezierza Iławskiego w sąsiedztwie Jez.
Jeziorak (na południowy wschód od obszaru gminy). Korytarz ten stanowi ciąg dolinny
obejmujący otoczenie rzeki Dzierzgoń wraz z przyległymi, śródpolnymi kompleksami
leśnymi oraz odgałęzieniem do Kanału Juranda (Plan zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego”, 2009).
Morawski korytarz ekologiczny, o randze regionalnej, obejmuje swym zasięgiem
Morawski Obszar Chronionego Krajobrazu z zespołem jezior i doliną rzeki Gardeja. Stanowi
boczny łącznik od korytarza rzeki Liwy do korytarza rzeki Wisły. Obejmuje ciąg leśnobagienno-jeziorny („Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego”,
2009).
Podstawowymi elementami osnowy ekologicznej na terenie gminy Mikołajki
Pomorskie i w jej bezpośrednim sąsiedztwie są (zał. kartogr.):
•
subregionalny korytarz ekologiczny rynny Jeziora Balewskiego, wraz z Jeziorem
Dzierzgoń, Kanałem Juranda i przyległymi kompleksami leśnymi, pełniący rolę łącznika
pomiędzy regionalnymi korytarzami ekologicznymi Morawskim i rzeki Dzierzgoń;
•
subregionalny korytarz ekologiczny doliny Postolińskiej Strugi;
•
płaty zbiorowisk leśnych i semileśnych, w tym porastające tereny hydrogeniczne,
nadwodne oraz w lokalnych zagłębieniach terenu;
•
śródpolne zadrzewienia i zakrzewienia;
•
szpalery i aleje drzew występujące wzdłuż dróg oraz cieków i rowów melioracyjnych;
•
korytarze ekologiczne drobnych cieków wodnych i rowów melioracyjnych:
z nasadzeniami drzew i krzewów oraz rozwijającą się roślinnością szuwarową,
stymulujące powiązania ekologiczne, wzmacniające ciągłość przestrzenną osnowy;
•
zbiorniki wodne.
Powiązaniom ekologicznym między lokalnymi płatami ekologicznymi sprzyja rolnicze
użytkowanie ziemi.
3.3. Walory zasobowo-użytkowe środowiska
3.3.1. Potencjał transurbacyjny
Potencjał transurbacyjny środowiska przyrodniczego uwarunkowany jest przede
wszystkim charakterem podłoża geologicznego, głębokością zalegania pierwszego poziomu
wody gruntowej, ukształtowaniem terenu i stosunkami biotopoklimatycznymi - są to
uwarunkowania fizjograficzne. Drugą podstawową grupę uwarunkowań tworzą właściwości
ekologiczne terenu - rola poszczególnych ekosystemów w funkcjonowaniu środowiska na
poziomie lokalnym lub regionalnym.
W „Opracowaniu ekofizjograficznym …” (2011) wykonano ocenę potencjału
transurbacyjnego gminy Mikołajki Pomorskie dla otoczenia większych wsi, szczególnie o
59
proeko
zwartej zabudowie. Graficznym wyrazem oceny są progi ekofizjograficzne uwzględnione w
większości w projekcie „Studium …” (poza małymi fragmentami terenu dopuszczonymi pod
zabudowę produkcyjno-usługową w południowej części wsi Mikołajki Pomorskie, w
zachodniej części wsi Balewo oraz zachodnimi zboczami rynny Jez. Balewskiego (na
południe od Balewa) dopuszczonymi pod funkcje ogólnodostępnej zabudowy rekreacyjnej i
obsługi turystyki.
Progi te ograniczają tereny, na których nie występują istotne ograniczenia fizjograficzne
lub ekologiczne, mogące utrudnić procesy inwestycyjne lub skomplikować funkcjonowanie
przyszłych struktur osadniczych. Za progami znajdują się tereny, których zajmowanie na cele
inwestycyjne, ze względu na uwarunkowania fizjograficzne (przede wszystkim spadki terenu,
grunty nienośne, płytki 1. poziom wody gruntowej) i uwarunkowania ekologiczne (przede
wszystkim występowanie ekosystemów leśnych i hydrogenicznych oraz torfów w podłożu)
jest utrudnione.
Analiza potencjału transurbacyjnego została przeprowadzona dla następujących wsi:
Balewo, Cierpięta, Cieszymowo, Dąbrówka Pruska, Kołoząb, Krasna Łąka, Linki, Mikołajki
Pomorskie, Mirowice, Pierzchowice, Stążki i Wilczewo.
Prawne ograniczenia w zagospodarowaniu terenu wynikają z:
•
jakości pokrywy glebowej (duży udział gleb chronionych, należących do III klasy
bonitacyjnej);
•
występowania kompleksów leśnych;
•
występowania form ochrony przyrody.
3.3.2. Potencjał biotyczny
Potencjał agroekologiczny
Najlepszym wyznacznikiem potencjału agroekologicznego środowiska przyrodniczego są
kompleksy rolniczej przydatności gleb, stanowiące "zbiorcze typy siedliskowe rolniczej
przestrzeni produkcyjnej". Obejmują one tereny o podobnych właściwościach rolniczych,
najbardziej odpowiednie dla rozwoju i plonowania poszczególnych roślin uprawnych.
Kompleksy wyznacza się z uwzględnieniem charakteru i właściwości gleb (typ, rodzaj,
gatunek, właściwości fizyczne i chemiczne, stopień kultury) oraz lokalnych warunków
klimatycznych, geomorfologicznych i wilgotnościowych.
Na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie reprezentowane są wszystkie kompleksy
przydatności rolniczej gleb od 1. - 14. gruntów ornych i 1z. - 3z. użytków zielonych.
Wśród gruntów ornych, powierzchniowo na obszarze gminy przeważa kompleks 2.
pszenno dobry, natomiast w użytkach zielonych dominuje kompleks 2z.
Pod względem bonitacyjnym na gruntach ornych przeważają gleby klasy IIIb i IVa,
stosunkowo duży jest również udział gleb IIIa oraz IV b. Natomiast gleby łąk i pastwisk
najliczniej reprezentowane są przez gleby IV i III klasy bonitacyjnej.
Generalnie potencjał agroekologiczny gminy Mikołajki Pomorskie jest duży. Tereny o
największym potencjale agroekologicznym, obejmujące kompleksy 1., 2., 3. i 4., stanowią
60
proeko
łącznie ponad 1/3 powierzchni gminy.
Zasoby leśne
W gminie Mikołajki Pomorskie lasy zajmują łącznie powierzchnię ok. 1372 ha, co
stanowi ok. 15 % powierzchni gminy. Jest to wskaźnik zdecydowanie niższy od średniej
lesistości w kraju, która wynosi ok. 29%.
Lasy występują tu nierównomiernie, w postaci płatów leśnych, głównie na wschód od
wsi gminnej Mikołajki Pomorskie, na północny-wschód od Jeziora Balewskiego oraz na
północnych, południowo-zachodnich i południowo-wschodnich krańcach gminy.
Lasy na terenie gminy Mikołajki Pomorskie, w większości należące do Skarbu Państwa
(ponad 80% wszystkich lasów w gminie), administrowane są przez Nadleśnictwo Kwidzyn,
należące do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku.
Aktualnie obowiązuje plan urządzenia lasu dla nadleśnictwa Kwidzyn na lata 2006-2015,
zatwierdzony decyzją Ministra Środowiska z dnia 18 maja 2006 r. (znak: DLOPiK–L–lp–
611–43/06).
Część lasów na terenie gminy Mikołajki Pomorskie uznana została za ochronne. Wg
informacji Nadleśnictwa Kwidzyn, są to lasy ochronne w następujących kategoriach (zał.
kartogr.):
•
wodochronne;
•
stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej;
•
stanowiące drzewostany nasienne;
•
mające szczególne znaczenie przyrodnicze (lasy cenne przyrodniczo).
W ogólnej ocenie potencjał leśny gminy Mikołajki Pomorskie jest umiarkowany.
3.3.3. Atrakcyjność i przydatność rekreacyjna
Przyrodnicze walory rekreacyjne środowiska gminy Mikołajki Pomorskie związane są
przede wszystkim z rejonem Jeziora Balewskiego i północnego fragmentu Jeziora Dzierzgoń
oraz przyległych kompleksów leśnych.
Na pozostałym obszarze gminy atrakcyjność rekreacyjna wynika głównie z lokalnie
urozmaiconego ukształtowania terenu i związanych z tym walorów krajobrazowych.
3.3.4. Zasoby wodne
Zasoby wód powierzchniowych w gminie Mikołajki Pomorskie stanowią głównie duże
jeziora Balewskie i Dzierzgoń (częściowo w granicach gminy) (zob. rozdz. 3.1.2.), mniejsze
znaczenie mają cieki Kanał Juranda (Malborska Młynówka) i Postolińska Struga oraz
pozostałe cieki, rowy melioracyjne, oczka wodne i podmokłości.
Południowo-wschodnia części gminy znajduje się w zasięgu głównego zbiornika wód
podziemnych nr 210 „Zbiornik Iławski”. Jest to czwartorzędowy zbiornik międzymorenowy,
o średniej głębokości ujęć ok. 5-30 m p.p.t. i szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 180
tys. m3/dobę. Na obszarze zbiornika dominują wody klasy Ic, o zmiennej zawartości żelaza,
61
proeko
3
miejscami nawet do 5 mg/dm .
Dla GZWP nr 210 wykonano dokumentację hydrogeologiczną, zatwierdzoną decyzją
Ministra OŚZNiL nr GK-kdh/BJ/489-6031/98 z dnia 28.06.1998 r. W dokumentacji tej
wydzielono m.in. obszar ochronny zbiornika oraz obszar o zaostrzonych rygorach, dla
których zaproponowano następujące zasady gospodarowania.
•
proponowane zakazy na obszarze ochronnym:
- zakaz lokalizowania wysypisk komunalnych i wylewisk nie zabezpieczonych przed
przenikaniem do podłoża substancji szkodliwych dla środowiska;
- zakaz lokalizowania wysypisk i składowisk odpadów niebezpiecznych dla środowiska;
- zakaz lokalizowania baz i składów prowadzących przeładunek i dystrybucję
produktów ropopochodnych i innych substancji niebezpiecznych;
- zakaz prowadzenia rurociągów transportujących substancje niebezpieczne dla
środowiska;
- zakaz zrzutu ścieków sanitarnych, technologicznych, przemysłowych do gruntu lub
wód powierzchniowych bez oczyszczenia;
- zakaz lokalizowania wielkich ferm hodowlanych prowadzących bezściółkowy chów
zwierząt oraz innych obiektów szczególnie niebezpiecznych dla środowiska
(np. rafinerie, zakłady chemiczne).
•
proponowane zakazy na obszarze o zaostrzonych rygorach:
- zakaz lokalizowania wysypisk i wylewisk odpadów komunalnych, przemysłowych
i innych,
- zakaz zrzutu ścieków sanitarnych, przemysłowych, technologicznych i innych do
gruntu lub wód powierzchniowych,
- zakaz magazynowania i składowania odpadów oraz substancji niebezpiecznych bez
utwardzonego podłoża i izolacji wykluczającej możliwość przenikania zanieczyszczeń
do gruntu,
- zakaz eksploatacji surowców mineralnych powodujących powstanie lejów
depresyjnych.
Strefy ochronne i przedstawione zasady gospodarowania w jego granicach nie zostały
dotychczas zatwierdzone przez Dyrektora RZGW w Gdańsku.
3.3.5. Zasoby surowców
W gminie Mikołajki Pomorskie nie występują udokumentowane złoża surowców
mineralnych („Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce” – stan na 31.12.2011 r.,
www.pgi.gov.pl).
1 grudnia 2011 r. przez Starostę Sztumskiego została wydana koncesja na poszukiwanie i
rozpoznanie złoża kruszywa naturalnego o znaczeniu lokalnym w miejscowości Krastudy.
Celem prac jest udokumentowanie w kategorii C1 złoża kruszywa naturalnego. Koncesja
obejmuje teren o powierzchni 2,0 ha w miejscowości Krastudy (część działki geodezyjnej
57/1).
Cały obszar gminy Mikołajki Pomorskie objęty jest koncesją na poszukiwanie gazu
62
proeko
łupkowego (nr 111 – Maraton Oil Poland) - koncesja nr 68/2009/p wydana przez
Ministerstwo Środowiska w 2009 r.). W rejonie miejscowości Mikołajki Pomorskie (przy
drodze powiatowej nr 3142G w kierunku miejscowości Pierzchowice) planowana jest
lokalizacja wiertni.
3.4. Zagrożenia przyrodnicze
W warunkach przyrodniczych Polski, naturalne zagrożenia przyrodnicze (zjawiska
katastroficzne), mogące mieć wpływ na bezpieczeństwo i działalność ludzi oraz na ich
mienie, to głównie powodzie, ruchy masowe i ekstremalne stany pogodowe. Dwóm
pierwszym zagrożeniom można przeciwdziałać przez świadome kształtowanie środowiska w
postaci zabezpieczeń przeciwpowodziowych (regulacja odpływu ze zlewni przez działania
hydrotechniczne i z zakresu struktury użytkowania terenu, wały przeciwpowodziowe, poldery
itp.) oraz stabilizacji stoków (działania biologiczne, techniczne i biotechniczne). Ekstremalne
stany pogodowe powodują okresową destabilizację funkcjonowania społeczno-gospodarcze, a
przeciwdziałanie im polega na sprawnej organizacji społeczności zamieszkującej dany teren.
Zagrożenie powodzią
Dla rzek występujących w granicach gminy Mikołajki Pomorskie nie zostały wyznaczone
obszary o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi 1% (woda stuletnia) i 10% (woda
dziesięcioletnia) w związku z tym w ujęciu formalno-prawnym obszar opracowania nie jest
zagrożony powodzią.
Okresowo natomiast mogą pojawiać się podtopienia w obrębie dolin cieków, zwłaszcza
Kanału Juranda i Postolińskiej Strugi oraz w podmokłych zagłębieniach terenu. Powodować
je mogą intensywne opady atmosferyczne i roztopy śniegu.
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w dniu 21 grudnia 2011 r. zatwierdził
wstępną ocenę ryzyka powodziowego – pierwszy z czterech dokumentów wymaganych przez
Dyrektywę Powodziową i art. 88b i 88c ustawy Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 9 lutego
2012 r., poz. 145 ze zm.). W ramach wstępnej oceny ryzyka powodziowego opracowano m. in.
„Mapę obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi” i „Mapę obszarów, na których
wystąpienie powodzi jest prawdopodobne”. Obszar gminy Mikołajki pomorskie położony jest
poza ich zasięgiem.
Zagrożenie ruchami masowymi
W gminie Mikołajki Pomorskie nie występują zarejestrowane tereny zagrożone ruchami
masowymi ziemi (wg "Rejestracji i inwentaryzacji naturalnych zagrożeń geologicznych na
terenie całego kraju (ze szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk
geodynamicznych").
Lokalnie na terenach o spadkach powyżej 10o występuje potencjalne zagrożenie
morfodynamiczne, które może być nasilane poprzez niewłaściwą lokalizację obiektów, brak
roślinności na stokach oraz występowanie sztucznych podcięć zboczy.
Powszechnym zagrożeniem w warunkach środowiska przyrodniczego Polski są
ekstremalne stany pogodowe, jak bardzo silne wiatry, długotrwałe, intensywne opady
deszczu lub śniegu. Zapobieganie ekstremalnym stanom pogodowym jest niemożliwe, a
63
proeko
likwidacja skutków jest kwestią organizacyjną.
3.5. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu
„Studium…”
Gmina Mikołajki Pomorskie posiada charakter rolniczo-leśny, z przewagą gruntów
użytkowanych rolniczo.
Gmina podlega procesom inwestycyjnym, czego wyrazem są wnioski do zmiany
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki
Pomorskie” (rozdz. 2.1.3.). W związku z zamierzeniami inwestycyjnymi konieczna jest
dbałość o zachowanie i miejscami wprowadzenie ładu przestrzennego. W projekcie
„Studium…” zawarto liczne kierunki i zasady dotyczące zagospodarowania i użytkowania
terenów (rozdz. 2.1.3.), które w znacznej mierze przeciwdziałać będą negatywnym zjawiskom
przestrzennym na terenie gminy.
Projekt „Studium…” (2013) wyznacza kierunki przyszłego rozwoju gminy. Docelowo
służy on wyznaczeniu nowych terenów rozwojowych gminy przy spełnieniu określonych
warunków ale również wskazuje tereny i obiekty do zachowania i ochrony, w tym tereny
wskazane do wzmocnienia osnowy ekologicznej gminy oraz proponowane formy ochrony
przyrody.
Generalnie, w wyniku funkcjonowania ustaleń projektu „Studium…” wystąpi ingerencja
w środowisko, związana z przystosowaniem nowych terenów pod zabudowę. Potencjalne
oddziaływania na środowisko opisano w rozdziale 7. prognozy. W przypadku braku realizacji
projektu „Studium...” (w tym ustaleń dotyczących rozwoju przestrzennego wsi)
przekształcenia te wystąpiłyby w mniejszym zakresie przestrzennym i jakościowym.
Brak realizacji projektu „Studium...” wyeliminowałby również potencjalne zmiany
środowiska związane z lokalizacją odnawialnych źródeł energii (elektrowni wiatrowych,
fotowoltaicznych i biogazowni) (zob. rozdz. 7. Należy jednakże podkreślić, że brak lokalizacji
odnawialnych źródeł energii w gminie Mikołajki Pomorskie stanowiłby przyczynek do
nieuzyskania wzrostu udziału źródeł energii odnawialnej w bilansach energetycznych Polski i
województwa pomorskiego, ze wszystkimi tego konsekwencjami środowiskowymi i
formalnymi, wynikającymi ze zobowiązań międzynarodowych Polski, w tym z członkostwa
w UE.
64
proeko
4. WALORY KULTUROWE11
Zabytki wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego.
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie znajduje się 12 obiektów wpisanych do rejestru
zabytków nieruchomych województwa pomorskiego (tab. 4).
Tabela 4
Lp.
Wykaz obiektów i zespołów wpisanych do rejestru zabytków województwa
pomorskiego.
nr
dawnego
rej. zab.
243
data wpisu
uwagi
obiekt
adres
1
nr rej.
zab. woj.
pom.
307
1962-08-13
dawny rejestr
zabytków woj.
gdańskiego - nr 243
budynek gospodarczy
tj. spichlerz
ośmioboczny wpisany
też dec. nr 210/91
zespół
dworskoparkowy
(dwór, park,
spichlerz – ob.
kaplica p.w.
Matki Boskiej
Gromnicznej)
Cieszymowo
Wielkie
2
307
37/78
1978-06-22
3
307
210/91
1991-12-30
4
307
391/94
1994-09-09
5
913
28/78
1978-05-19
6
914
29/78
1978-05-26
7
917
36/78
1978-06-28
8
923
39/78
1978-07-26
9
923
511/96
1996-07-10
dawny rejestr
zabytków woj.
elbląskiego - nr 37/78park
dawny rejestr
zabytków woj.
elbląskiego -nr
210/91-spichlerz
ośmioboczny wpisany
też dec. nr 243
dawny rejestr
zabytków woj.
elbląskiego - nr
391/94-dwór
dawny rejestr
zabytków woj.
elbląskiego - nr 28/78
dawny rejestr
zabytków woj.
dawny rejestr
zabytków woj.
dawny rejestr
zabytków woj.
park
dawny rejestr
zabytków woj.
elbląskiego -nr
511/96-dwór
11
na podstawie projektu „Studium …” (2013).
Cieszymowo
Wielkie
Cieszymowo
Wielkie
Cieszymowo
Wielkie 1
park
Balewo
park
Cieszymowo II
park
Dworek
zespół
dworskoparkowy (
dwór, park
Stążki
Stążki
65
proeko
10
1336
182/90
1990-11-20
11
1350
189/91
1991-05-08
12
1420
310/93
1993-10-20
dawny rejestr
zabytków woj.
dawny rejestr
zabytków woj.
dawny rejestr
zabytków woj.
dwór
Cierpięta
kościół
parafialny p.w.
Św. Anny
kościół
parafialny p.w.
Św. Antoniego
Padewskiego
wraz z układem
zieleni
cmentarnej i
kapliczką
Krasna Łąka
Mikołajki
Pomorskie, ul.
Kościuszki
/Kościelna
Źródło: projekt zmiany „Studium…” (2013).
Gminna ewidencja zabytków.
Gmina Mikołajki Pomorskie posiada Gminną ewidencję zabytków. W dokumencie tym
wpisane są 164 obiekty lub zespoły o wartościach kulturowych i zabytkowych, z czego w
poszczególnych miejscowościach:
• Balewo 5 obiektów/zespołów;
• Cierpięta 6 obiektów/zespołów;
• Cieszymowo Wielkie 9 obiektów/zespołów;
• Dąbrówka Pruska 10 obiektów/zespołów;
• Dworek 3 obiekty/zespoły;
• Kołoząb 5 obiektów/zespołów;
• Krasna Łąka 9 obiektów/zespołów;
• Krastudy 7 obiektów/zespołów;
• Linki 4 obiekty/zespoły;
• Mikołajki Pomorskie 55 obiektów/zespołów;
• Mirowice 6 obiektów/zespołów;
• Nowe Minięta 6 obiektów/zespołów;
• Perklice 1 zespół;
• Pierzchowice 12 obiektów/zespołów;
• Sadłuki 8 obiektów/zespołów;
• Stążki 16 obiektów/zespołów;
• Wilczewo 11 obiektów/zespołów.
Większość obiektów w gminnej ewidencji zabytków to budynki i zespoły z przełomu XIX
i XX w. oraz z początku XX wieku. Są to głównie ceglane obiekty mieszkalne i gospodarcze,
w dobrym stanie technicznym.
Stanowiska archeologiczne
Wykaz stanowisk archeologicznych w gminie Mikołajki Pomorskie (25 obiektów)
zawiera tabela 5. Jedno z nich tj. grodzisko w Stążkach zostało wpisane do rejestru zabytków
archeologicznych województwa pomorskiego.
66
proeko
Tabela 5 Wykaz stanowisk archeologicznych w gminie Mikołajki Pomorskie
Lp.
miejscowość
typ stanowiska
1
Pierzchowice
ślady osadnicze
2
Pierzchowice
ślady osadnicze
3
Pierzchowice
ślady osadnicze
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Krastudy
Mikołajki Pomorskie
Nowe Minięta
Dworek
Dworek
ślady osadnicze
ślady osadnicze
osada
źreb
osada
ślady osadnicze
ślady osadnicze
źreb
ślady osadnicze
13
Perklice
ślady osadnicze
14
Stążki
15
16
Stążki
Stążki
osada, ślady
osadnicze
źreb
osada
Stążki
grodzisko
18
Stążki
19
Balewo
20
Balewo
ślad osadnictwa
osada, ślad
osadnictwa
osada
21
Linki
ślad osadnictwa
22
Linki
23
Linki
ślad osadnictwa,
osada
osada
24
Linki
ślad osadnictwa
25
Linki
ślad osadnictwa,
osada
17
nr rejestru
114/Archeologi
a
data wpisu
5 XII 1970
okres
średniowiecze,
nowożytna
okres
wpływów
rzymskich,
XVIII-XIX w.
okres
wpływów
rzymskich,
XVII-XVIII
w.
XIV-XV w.
XIV-XV w.
XIV-XV w.
XIV-XV w.
XIV-XV w.
okres lateński
XIV-XV w.
XIV-XV w.
XIV-XV w.
okres lateński,
XIV-XV w.
XII-XII w.,
XIV-XV w.
XIV-XV w.
XIV-XV w.
2 połowa XIIIXV w.
neolit
okres lateński,
XIV-XV w.
okres lateński
neolit (?),
XIV-XV w.
neolit (?),
XIV-XV w.
XI-XIII w.
neolit,
wczesne
średniowiecze
neolit, XIVXV w.
Źródło: projekt zmiany „Studium…” (2013).
Zabytki techniki na obszarze gminy stanowią:
•
Kanał Juranda (zwany też Malborską Młynówką) - największa budowla hydrotechniczna
Zakonu Krzyżackiego, na trasie kanału znajdowało się kiedyś 10 młynów i jedna śluza
służąca zabezpieczeniu przeciwpowodziowemu Malborka, na terenie gminy Mikołajki
Pomorskie biegnie w okolicach miejscowości: Stążki, Balewo i Krasna Łąka;
•
nasyp dawnej linii kolejowej Prabuty – Myślice, biegnącej na terenie gminy Mikołajki
67
proeko
Pomorskie przez miejscowość Cieszymowo.
Projekt „Studium …” uwzględnia ww. uwarunkowania i poza zapisami dotyczącymi
ochrony zabytkowej substancji materialnej, zawiera również, szereg ustaleń dotyczących
ochrony krajobrazu kulturowego (zob. rozdz. 7.11.).
68
proeko
5.
ANALIZA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA
ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU STUDIUM, W
SZCZEGÓLNOŚCI NA OBSZARACH FORM OCHRONY PRZYRODY
5.1. Stan antropizacji środowiska i główne problemy jego ochrony
Gmina Mikołajki Pomorskie ma charakter typowo rolniczy, a przemysł jest stosunkowo
słabo rozwinięty. Potencjał gospodarczy stanowią tu gospodarstwa rolne i podmioty
gospodarcze działające w sektorze rolnym. Ponadto znaczny jest udział zakładów
usługowych, rzemieślniczych i handlowych.
W gminie Mikołajki Pomorskie i w jej bliskim otoczeniu nie ma podmiotów
gospodarczych szczególnie uciążliwych dla środowiska, zakładów posiadających instalacje
mogące powodować znaczne zanieczyszczenie środowiska oraz zaliczonych do zakładów o
dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnych awarii.
Główne przejawy antropizacji środowiska przyrodniczego gminy Mikołajki Pomorskie
i jej bezpośredniego otoczenia to:
•
dominacja rolniczego użytkowania ziemi, czego efektem są m.in. synantropizacja
roślinności, degradacja struktury ekologicznej terenu oraz specyfika krajobrazu o cechach
kulturowego krajobrazu rolniczego;
•
droga wojewódzka nr 522 relacji Górki – Mikołajki Pomorskie – Prabuty, sieć dróg
powiatowych oraz dróg lokalnych utwardzonych i gruntowych – komunikacja
samochodowa jako źródło emisji zanieczyszczeń atmosfery i hałasu;
•
magistralna linia kolejowa nr 9 (E65) relacji Warszawa – Gdańsk - źródło emisji
zanieczyszczeń atmosfery i hałasu;
•
osadnictwo wiejskie, w tym wieś gminna Mikołajki Pomorskie oraz wsie: Cieszymowo,
Dworek, Dąbrówka Pruska, Kołoząb, Krasna Łąka, Krastudy, Mikołajki Pomorskie,
Mirowice, Nowe Minięta, Perklice, Pierzchowice, Sadłuki, Stążki, Wilczewo – źródła
zanieczyszczeń do atmosfery ścieków komunalnych i gospodarczych oraz odpadów
komunalnych i gospodarczych;
•
sieci linii elektroenergetycznych wysokiego i średniego napięcia.
Warunki aerosanitarne i akustyczne
Do głównych źródeł zanieczyszczeń atmosfery w rejonie gminy Mikołajki Pomorskie
należą:
•
lokalne kotłownie opalane węglem i olejem opałowym zasilające obiekty użyteczności
publicznej – źródła emisji niskiej;
•
indywidualne źródła ciepła na terenach zwartej zabudowy mieszkaniowej usługowej
(emisja niska);
•
emisja technologiczna z obiektów gospodarczych i produkcyjnych;
•
zanieczyszczenia komunikacyjne (emisja liniowa,
samochodowej przebiegających przez teren gminy);
•
emisja niezorganizowana pyłu z terenów pozbawionych roślinności i z terenów
o utwardzonej nawierzchni, głównie komunikacyjnych i innych;
wzdłuż
ciągów
komunikacji
69
•
proeko
w niewielkim stopniu napływ zanieczyszczeń z sąsiednich gmin: Sztum, Dzierzgoń,
Stary Dzierzgoń, Stary Targ, Prabuty, Ryjewo.
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie nie ma zorganizowanego systemu zaopatrzenia w
ciepło. Zaspokajanie potrzeb cieplnych odbywa się w oparciu o lokalne kotłownie opalane
olejem opałowym, węglem i odpadami drewna, zasilające obiekty użyteczności publicznej
i usługowe oraz indywidualne źródła w domach mieszkalnych oraz obiektach usługowych,
przede wszystkim na paliwa stałe – głównie węgiel i drewno oraz sporadycznie na olej
opałowy i gaz LPG.
Większe kotłownie lokalne obsługują (projekt „Studium …” 2013):
•
Urząd Gminy – moc ok. 0,062 MW - olej opałowy;
•
Gimnazjum w Mikołajkach Pomorskich – moc ok. 0,08 MW - węgiel;
•
Szkołę Podstawową w Mikołajkach Pomorskich – moc ok. 0,15 MW - węgiel;
•
Szkołę Podstawową w Cieszymowie – moc ok. 0,12 MW - węgiel;
•
Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w Kołozębie (gimnazjum, szkoła zawodowa
i internat) – moc ok. 0,22 MW - węgiel;
•
firmę „Motogum” (wyroby z gumy i tartak) - moc ok. 1,0 MW (w tym ok. 0,9 MW na
potrzeby technologiczne) – odpady drewna.
Stan techniczny kotłowni jest zróżnicowany, w części są to urządzenia stosunkowo nowe.
Pozostałe obiekty użyteczności publicznej ogrzewane są za pomocą małych kotłowni
opalanych węglem o mocach 0,02 – 0,035 MW. Łączna moc tych kotłowni wynosi ok. 0,38
MW. Ciepło na potrzeby technologiczne zużywane jest głównie w usługach związanych
z przetwórstwem drewna.
Ze względu na przeważający rodzaj funkcji gminy (rolniczy, małe uprzemysłowienie,
brak dużych emitorów zanieczyszczeń produkcyjnych, których działalność mogłaby wpływać
na emisję gazów i pyłów o charakterze chemicznym), emisja pochodząca z podmiotów
gospodarczych zlokalizowanych na jej terenie ma znikomy udział w zanieczyszczeniu
powietrza.
Istotnym źródłem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w gminie Mikołajki
Pomorskie jest komunikacja samochodowa. Rozkład i natężenie zanieczyszczeń związany są
przede wszystkim z przebiegiem tras komunikacyjnych. Wielkość wpływu na środowisko
komunikacji samochodowej w zakresie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
uwarunkowana jest natężeniem ruchu pojazdów. Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie
największym natężeniem ruchu charakteryzuje się droga wojewódzka nr 522.
W 2010 roku przeprowadzono pomiar średniego dobowego ruchu pojazdów na sieci dróg
krajowych i wojewódzkich w Polsce. W tabeli 6 przytoczono wyniki wielkości ruchu
pojazdów ogółem oraz strukturę rodzajową pojazdów samochodowych na wybranych
odcinkach drogi wojewódzkiej nr 522.
70
proeko
Tabela 6 Średni dobowy ruch pojazdów w punktach pomiarowych w 2010 r.
Nr
drogi
Długość
522
9,1
522
12,3
Nazwa
Górki–
Mikołajki
Pom.
Mikołajki
Pom.–
Prabuty
/Skrzyż z
DW521/
Pojazdy
ogółem
Struktura rodzajowa ruchu pojazdów samochodowych
Sam.
Sam.
Motoosob.,
Sam.
Sam.
AutoCiągcięż. z
cykle
mikrodost.
cięż.
busy
niki
przycz.
busy
1907
21
1360
206
114
114
71
21
2514
78
2204
133
43
43
5
8
Źródło: Generalny pomiar ruchu w 2010 r.
Stan czystości powietrza atmosferycznego w gminach województwa pomorskiego jest
badany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku. Wg „Rocznej oceny
jakości powietrza w województwie pomorskim. Raport za 2009 rok” (2010) strefa malborskosztumska, do której należy gmina Mikołajki Pomorskie, zakwalifikowana została pod kątem
ochrony zdrowia i ochrony roślin do klasy A, tj. poziomy stężeń zanieczyszczeń nie
przekraczają poziomu dopuszczalnego i docelowego, W strefie zagrożone jest natomiast
osiągnięcie docelowego poziomu dla benzo(a)pirenu w 2013 r. (jego głównym źródłem są
niskoenergetyczne paleniska domowe ogrzewane paliwami stałymi) i tak jak dla całego
województwa pomorskiego zagrożone są poziomy celów długoterminowych dla ozonu
ustalonych na rok 2020.
Strefa pomorska za 2011 r. oceniona została następująco (www.wios.gda.pl):
•
klasyfikacja z uwzględnieniem parametrów kryterialnych pod kątem ochrony zdrowia –
klasy A dla poszczególnych zanieczyszczeń na obszarze strefy, z wyjątkiem
niedotrzymanych poziomów dla pyłu PM10 (na stacjach w miastach Kościerzyna,
Wejherowo, Starogard Gdańsk, Słupsk i Kwidzyn), niedotrzymanych poziomów
docelowych (2013 r.) benzo(a)pirenu (przekroczenia w 8 z 9 stanowisk mierzących to
zanieczyszczenie), niedotrzymanych poziomów dla ozonu w przypadku celów
długoterminowych (2020 r.);
•
klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych pod kątem ochrony roślin –
klasa A i zagrożone poziomy celów długoterminowych dla ozonu ustalonych na rok 2020.
Hałas i wibracje
Hałas i wibracje stanowią specyficzne formy uciążliwości antropogenicznych dla
środowiska, wpływając przede wszystkim na warunki życia ludności i funkcjonowanie
organizmów zwierzęcych. Źródła hałasu związane są przede wszystkim ze skupiskami
ludności i formami jej działalności gospodarczej. Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie
wyróżnić można następujące, główne typy uciążliwości akustycznej:
•
hałas komunikacyjny – drogowy i kolejowy;
•
hałas pochodzący z zakładów rzemieślniczych, usługowych i produkcyjnych, przede
wszystkim związanych z gospodarką rolną;
71
proeko
•
hałas na terenach zainwestowania osadniczego wsi;
•
hałas rekreacyjny.
Komunikacja samochodowa stanowi źródło uciążliwości akustycznej zwłaszcza na drodze
wojewódzkiej nr 522, drogach powiatowych i parkingach oraz w mniejszym stopniu na drogach
lokalnych.
Istotnym źródłem hałasu jest także przebiegająca przez obszar gminy magistralna linia
kolejowa nr 9 relacji Gdańsk – Warszawa, stanowiąca fragment ciągu transportowego E65
(określonego jako korytarz VI).
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie brak jest kompleksowych pomiarów
dokumentujących poziom natężenia hałasu, zarówno ze źródeł „punktowych”, jak i z tras
komunikacyjnych.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie głównymi źródłami promieniowania
elektromagnetycznego niejonizującego jest linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110
kV i stacja elektroenergetyczna GPZ 110/15 kV w Mikołajkach Pomorskich.
Linie elektroenergetyczne stwarzają uwarunkowania sozologiczne w zakresie
promieniowania elektromagnetycznego dla kształtowania środowiska, polegające na
ograniczeniu terenu dla zabudowy – zasięg stref o ograniczeniach inwestycyjnych, zgodnie z
obowiązującymi przepisami, wymaga rozpoznania pomiarowego, a zasady ich wykonywania
określają odpowiednie przepisy szczegółowe. (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w
środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania tych poziomów, Dz. U. Nr 192, poz.
1883).
Sieci elektroenergetyczne średniego napięcia generują pole elektromagnetyczne, którego
poziom jest na tyle niski, iż nie zagraża środowisku, a w przypadku stacji telefonii
komórkowej, pola elektroenergetyczne są wypromieniowane na dużych wysokościach, w
miejscach niedostępnych dla ludzi.
Stan zanieczyszczenia wody i przekształcenia jej obiegu
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Gdańsku bada okresowo jakość
wód Kanału Juranda (Malborskiej Młynówki) i Postolińskiej Strugi. Wyniki badań są
publikowane w raportach o stanie środowiska w województwie pomorskim, ostatnie w
„Raporcie o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2009 roku” (2010). Wody ww.
cieków badane były poza obszarem gminy:
•
Kanał Juranda (Malborskiej Młynówki) - wody badane były na stanowisku „Grobelno”,
na ujściowym odcinku kanału do rzeki Nogat, w odległości ok. 18,5 km od granic gminy;
czystość wód badana była jedynie w zakresie stanu fizyko-chemicznego, który oceniono
na „poniżej dobrego”;
•
Postolińska Struga - wody badane były na stanowisku „Barcice”, ok. 1,9 km od ujścia
rzeki do Nogatu i jednocześnie w odległości ok. 10 km na zachód od granic gminy; stan
czystości wód określono jako „słaby” pod względem stanu biologicznego i
72
proeko
stanu/potencjału ekologicznego, jako „poniżej dobrego” pod względem stanu fizykochemicznego oraz jako „zły” pod względem stanu jednolitych części wód.
Wyniki badań jakości wód Kanału Juranda (Malborskiej Młynówki) i Postolińskiej Strugi
zestawiono w tabeli 7.
Tabela 7
Stan wód Kanału Juranda (Malborskiej Młynówki) i Postolińskiej Strugi w 2009 r.
Nazwa rzeki
Nazwa stanowiska
Odległość od ujścia [km]
Rodzaj JCW
Stan biologiczny
wskaźniki decydujące
Stan fizyko-chemiczny
Stan/ potencjał ekologiczny
Stan chemiczny
Stan JCW
Objaśnienia:
Kanał Juranda
Grobelno
0,0
naturalna
poniżej dobrego
O2, BZT5, OWO, NNH4, NK, P
-
Postolińska Struga
Barcice
1,9
naturalna
słaby
fb, mf
poniżej dobrego
NNO3, P
słaby
zły
mf – makrofity, fb – fitobentos, ,NNH4 – azot amonowy, NK – azot Kjeldaha, P – fosfor ogólny,
NNO3 – azot azotanowy, O2 – tlen rozpuszczony, OWO – ogólny węgiel organiczny, BZT5 –
pięciodobowe biochemiczne zapotrzebowania tlenowe.
Źródło: „Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2009 roku” (2010).
W 2004 r. WIOŚ w Gdańsku przeprowadził monitoring powierzchniowy 11 jezior, o
łącznej powierzchni ponad 2,4 tys. ha, położonych w zlewniach: Nogatu, Osy, Brdy i
Wieprzy. Badania te obejmowały m.in. Jezioro Balewskie i Jezioro Dzierzgoń. Wyniki
monitoringu opublikowano w „Raporcie o stanie środowiska w województwie pomorskim w
2004 roku” (2005):
•
Jezioro Balewskie - jezioro umiarkowanie podatne na degradację (kategoria II); pod
względem czystości wody jeziora oceniono jako pozaklasowe, natomiast stan sanitarny
oceniono jako bardzo dobry, odpowiadający I klasie czystości;
Jezioro Dzierzgoń - jezioro umiarkowanie podatne na degradację (kategoria II); pod
względem czystości wody jeziora zakwalifikowano do klasy III, natomiast stan sanitarny
oceniono jako bardzo dobry, odpowiadający I klasie czystości.
Jezioro Dzierzgoń ponownie było badane w 2011 r. Stan biologiczny oceniony został w
klasie III, stan fizykochemiczny poniżej dobrego, stan ekologiczny jako umiarkowany, stan
chemiczny jako dobry - ogólna ocena stanu jako stan zły.
W przypadku wód podziemnych, ostatnie badania na terenie gminy wykonano w 2002 r.,
w punkcie monitoringowym jakości wód podziemnych zlokalizowanym we wsi gminnej
Mikołajki Pomorskie. Wody podziemne zaliczono wówczas do klasy I b – dobrej jakości.
Jednak jakość tych wód nie jest trwała i może ulegać pogorszeniu w trakcie eksploatacji. Do
III klasy jakości tj. wód o złej jakości, wymagających skomplikowanego uzdatniania,
zaliczono wody występujące na północny-zachód od wsi Cieszymowo, ze względu na wysoką
zawartość amoniaku. Zasadniczo, występujące w graniach gminy, wody piętra
czwartorzędowego charakteryzują się wysoką barwą (10–35 mgPt/dm3), odczynem słabo
73
proeko
zasadowym, mineralizacja ogólną od 268 do 397 mg/dm . Twardość ogólna zamyka się w
granicach 4,5–7,5 mval/dm3 (woda średnio twarda i twarda), a zawartość siarczanów i
chlorków jest nieznaczna. Ujmowane wody podziemne charakteryzują się zróżnicowanymi
zawartościami żelaza („Program ochrony środowiska na lata 2010-2013 z uwzględnieniem lat
2014-2017”, 2010).
3
Gospodarka wodno-ściekowa
Zaopatrzenie w wodę
Aktualnie w gminie Mikołajki Pomorskie funkcjonuje 7 gminnych ujęć wody, które
zaopatrują w wodę ponad 83% mieszkańców gminy. Są to ujęcia w miejscowościach:
Mikołajki Pomorskie, Wilczewo, Dworek, Balewo, Krasna Łąka, Stążki i Cieszymowo:
•
ujęcie wody w Mikołajkach Pomorskich składa się z 2 studni głębinowych; sieć
wodociągowa obejmuje swym zasięgiem całą zwartą zabudowę wsi Mikołajki Pomorskie
oraz Cierpięta;
•
ujęcie wody w Wilczewie zaopatruje w wodę m. Wilczewo i Pierzchowice; ujęcie wody
składa się z 1 studni głębinowej i stacji uzdatniania wody; sieć wodociągowa obejmuje
swym zasięgiem zwartą zabudowę wsi Wilczewo i Pierzchowice oraz sieć dosyłową;
•
ujęcie wody w Dworku składa się z 2 studni głębinowych i stacji wodociągowej
z uzdatnianiem; sieć wodociągowa obejmuje swym zasięgiem zwartą zabudowę wsi;
•
ujęcie wody w Krasnej Łące składa się z 2 studni głębinowych i stacji uzdatniania wody;
sieć wodociągowa jest rozprowadzona wzdłuż podstawowych dróg, przy których jest
zlokalizowana zabudowa wsi Krasna Łąka;
•
ujęcie wody w Balewie obejmuje 2 studnie głębinowe i stację uzdatniania wody; sieć
wodociągowa rozprowadzona w obrębie istniejącej zabudowy (po dawnym PGR);
•
ujęcie wody w Cieszymowie zaopatruje w wodę miejscowości Cieszymowo, Stążki
i Linki, składa się z 2 studni głębinowych oraz stacji uzdatniania wody;
Ponadto, w miejscowości Cierpięta istnieje ujęcie wody obecnie wyłączone z eksploatacji
(m. Cierpięta zaopatrywana jest z ujęcia wody w miejscowości Mikołajki Pomorskie), które
planuje się utrzymywać jako ujęcie awaryjne. Wieś Pierzchowice zaopatrywana jest w wodę
z ujęcia w Wilczewie.
Pozostałe miejscowości: Dąbrówka Pruska, Mirowice, Sadłuki, Kołoząb, Krastudy
i Perklice korzystają ze studni indywidualnych. W 2013 r. planowane jest włączenie części z
nich, tj. miejscowości: Dąbrówka Pruska, Mirowice i Sadłuki do systemu wodociągowego
obsługiwanego z ujęcia w Mikołajkach Pomorskich.
Indywidualne ujęcia wody znajdują się również w miejscowości Nowe Minięta (wodociąg
wraz z ujęciem wody, będący własnością Wspólnoty Mieszkaniowej Minięta) i Namirowo
(gospodarstwo rolne).
Ogólna produkcja wody z wszystkich ujęć komunalnych wg informacji zawartych w
projekcie „Studium …” (2013) w I półroczu 2011 r. wyniosła 230,3 m3 w średniej dobie co w
przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosło 74,3 l/M/d. Ilość mieszkańców zaopatrywanych w
wodę z wodociągów gminnych wynosi obecnie 83,3 %. Po włączeniu Dąbrówki, Mirowic i
74
proeko
Sadłuk będzie wynosiła 90%.
Kanalizacja i oczyszczalnie ścieków
W gminie Mikołajki Pomorskie funkcjonują 3 oczyszczalnie ścieków w Mikołajkach
Pomorskich, Balewie oraz Cieszymowie (projekt „Studium …” 2013):
•
oczyszczalna ścieków w Balewie przyjmuje ścieki z układu kanalizacji sanitarnej w
Balewie oraz Dworku; jest to oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna z chemicznym
wspomaganiem usuwania związków fosforu; odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest
Kanał Juranda;
•
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Cieszymowie przyjmuje ścieki
komunalno – bytowe z Cieszymowa oraz miejscowości Linki; po oczyszczeniu ścieki
odprowadzane są do Kanału Balewskiego i dalej do Jez. Balewskiego; w m. Stążki trwa
budowa kanalizacji sanitarnej, skąd ścieki zostaną przepompowane do oczyszczalni w
Cieszymowie;
•
mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Mikołajkach Pomorskich przyjmuje
ścieki z terenu wsi oraz dowożone ścieki z terenu gminy; odprowadzenie oczyszczonych
ścieków z oczyszczalni następuje do Rowu Wilczewskiego.
Wg informacji zawartych w projekcie „Studium …” (2013) ogólna ilość ścieków
oczyszczonych w istniejących oczyszczalniach w gminie Mikołajki Pomorskie w I półroczu
2011 r. wyniosła 33094 m3, czyli ok. 184,0 m3/d śr, co w przeliczeniu na 1 mieszkańca
(odprowadzone ścieki do kanalizacji sanitarnej) wyniosło 77,8 l/M/d. Obecnie z kanalizacji
sanitarnej korzysta 62,5% mieszkańców, a po włączeniu Stążek będzie korzystało ok. 66%.
Potencjalne zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych na terenach
nieskanalizowanych stanowią ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, tzw.
szambach, w przypadku ich nieszczelności, co jak wykazuje praktyka jest częstym zjawiskiem
i/lub wylewania ścieków w przypadkowe miejsca.
Odprowadzanie wód opadowych i systemy melioracji
Wg informacji zawartych w projekcie „Studium …” (2013) w gminie Mikołajki
Pomorskie znajdują się jedynie krótkie odcinki kanalizacji deszczowej. Są to m. in. kanał
Ø300÷500, którym odprowadzane są wody deszczowe z centrum wsi Mikołajki Pomorskie do
Rowu Wilczewskiego (wylot w pobliżu oczyszczalni ścieków) oraz niewielkie,
niezinwentaryzowane układy kanałów deszczowych w kilku innych miejscowościach
(głównie w obrębie byłych PGR –ów).
Według informacji zamieszczonych w „Programie ochrony środowiska na lata 2010-2013
(z perspektywą na lata 2014-2017)” (2010) długość kanałów melioracyjnych w gminie
Mikołajki Pomorskie wynosi ok. 20 km a powierzchnia drenowanych użytków rolnych
3646,9 ha.
Źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych mogą być nawozy,
zarówno sztuczne jak i organiczne oraz chemiczne środki ochrony roślin stosowane w
rolnictwie. Przy nieprawidłowym składowaniu następuje zanieczyszczenie wód gruntowych
znacznie stężonymi składnikami nawozu, oddziałującymi na środowisko przez dłuższy czas.
75
proeko
Poza tym stanowią potencjalne źródło zanieczyszczenia sanitarnego organizmami
chorobotwórczymi.
Ramowa Dyrektywa Wodna
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. ze
zmianą wniesioną Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/32/WE z dnia 11 marca
2008 r. ustanawiają ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej w celu
lepszej ochrony wód. Celem RDW jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód do 2015
roku, a uzasadnionych przypadkach w terminie późniejszym.
Zapisy RDW wprowadzają system planowania gospodarowania wodami w podziale na
obszary dorzeczy. Podstawowymi dokumentami planistycznymi według RDW są plany
gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i programy działań. W ww. planach przy
ustalaniu celów środowiskowych dla jednolitych części wód powierzchniowych brano pod
uwagę aktualny stan JCWP w związku z wymaganym zgodnie z Ramową Dyrektywę Wodną
(RDW) warunkiem niepogarszania ich stanu z uwzględnieniem różnicy pomiędzy
naturalnymi, a silnie zmienionymi oraz sztucznymi częściami wód. Zgodnie z tymi
założeniami dla naturalnych części wód celem będzie osiągnięcie co najmniej dobrego stanu
ekologicznego, dla silnie zmienionych i sztucznych części wód - co najmniej dobrego
potencjału ekologicznego. Ponadto, w obydwu przypadkach, w celu osiągnięcia dobrego
stanu/potencjału konieczne będzie dodatkowo utrzymanie co najmniej dobrego stanu
chemicznego.
Cele środowiskowe dla wód podziemnych określone w planach gospodarowania wodami
na obszarach dorzeczy obejmują:
•
zapobieganie dopływowi lub ograniczanie dopływu zanieczyszczeń do wód podziemnych;
•
zapobieganie pogarszania się stanu wszystkich części wód podziemnych;
•
zapewnianie równowagi między poborem a zasilaniem wód podziemnych;
•
wdrożenie działań niezbędnych do odwrócenia znaczącego i utrzymującego się rosnącego
trendu stężenia każdego zanieczyszczenia podstałego wskutek działalności człowieka.
Gmina Mikołajki Pomorskie położona jest w zlewniach Młynówki Malborskiej,
Postolińskiej Strugi i dopływu rzeki Elbląg ujętych w „Planie gospodarowania wodami na
obszarze dorzecza Wisły” (2011). Zgodnie z ww. „Planem …” (2011):
•
Młynówka Malborska do jez. Dąbrówka PLRW2000175245 (silnie zmieniona część wód)
- stan wód oceniono jako zły i osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za
zagrożone; przyjęto odstępstwa od założonych celów (zgodnie z art. 4.5. RDW - ustalenie
celów mniej rygorystycznych) wynikające z braku możliwości technicznych;
•
Postolińska Struga PLRW20001752289 (silnie zmieniona część wód) - stan wód oceniono
jako zły i osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za zagrożone; przyjęto
odstępstwa czasowe wynikające z konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu
inwestycyjnego (zgodnie z art. 4.4. RDW przesunięto termin realizacji celów
środowiskowych do 2021 r. lub najpóźniej do 2027 r.);
•
Elbląg do Młynówki PLRW20001754356 (silnie zmieniona część wód) - stan wód
76
proeko
oceniono jako zły i osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za zagrożone brak derogacji;
•
Jezioro Dzierzgoń PLLW20764 (silnie zmieniona część wód) - stan wód oceniono jako
zły i osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za zagrożone; przyjęto
odstępstwa od założonych celów (zgodnie z art. 4.4. RDW przesunięto termin realizacji
celów środowiskowych do 2021 r. lub najpóźniej do 2027 r.);
•
Jezioro Balewskie PLLW20769 naturalna część wód - stan wód oceniono jako zły i
osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za zagrożone; przyjęto odstępstwa
od założonych celów (zgodnie z art. 4.4. RDW przesunięto termin realizacji celów
środowiskowych do 2021 r. lub najpóźniej do 2027 r.); wg „Planu …” (2011) 6 lat jest
okresem zbyt krótkim, aby mogła nastąpić poprawa stanu wód, nawet przy założonej
całkowitej eliminacji presji antropogenicznej;
•
jednolita część wód podziemnych JCWPd nr 32 - kod PLGW240016 - stan ilościowy
oceniono jako dobry, stan chemiczny jako dobry a osiągnięcie celów środowiskowych
uznano jako niezagrożone.
Przekształcenia litosfery i gospodarka odpadami
Do podstawowych przejawów przekształceń litosfery na obszarze gminy Mikołajki
Pomorskie należą:
•
zniszczenia geomechaniczne spowodowane realizacją
infrastruktury technicznej (tereny komunikacyjne);
•
geomechaniczne zniszczenia powierzchni terenu typowe dla terenów zabudowy
wiejskiej, przejawiające się przede wszystkim w przekształceniach przypowierzchniowej
warstwy litosfery, a w szczególności deniwelacje, wykopy i nasypy, związane z
posadowieniem budynków, lokalizacją infrastruktury technicznej obsługującej zabudowę
itp.
•
przekształcenia i zniszczenia powierzchni ziemi w obrębie terenów gospodarczych
(utwardzenia, niwelacje zanieczyszczenia);
•
przekształcenia terenu związane z Kanałem Juranda (kanał ok. 600 letni) oraz rowami
melioracyjnymi;
•
przekształcenia powierzchni ziemi związane z rekreacją - w wyniku rozwoju rekreacji
przekształceniu ulegają w różnym stopniu wszystkie komponenty środowiska
przyrodniczego, najbardziej zagrożone są wystromione zbocza rynien i dolin rzecznych
(głównie zbocza rynny Jez. Balewskiego); silnie degradowanymi elementami środowiska
są szata roślinna i gleba, które narażone są przez wydeptywanie na niszczenie (rośliny) i
zmianę właściwości fizycznych (gleby);
•
skutki rolniczego użytkowania ziemi – wyniku rolniczego użytkowania terenów,
szczególnie w obrębie zboczy dolinnych, możliwe jest nasilenie procesów erozyjnych
prowadzących do degradacji gleb; z gospodarką rolną związana jest również degradacja
gleb w wyniku nadmiernego osuszania terenów rolniczych oraz przekształceń fizykochemicznych gleb (m.in. związanych ze stosowaniem nawozów sztucznych i środków
ochrony roślin).
liniowych
elementów
77
proeko
Gospodarka odpadami
Odpady komunalne z gminy Mikołajki Pomorskie kierowane są do Zakładu Utylizacji
Odpadami (ZUO) Sp. z. o.o. we wsi Gliwa Mała, w gminie Kwidzyn.
W gminie Mikołajki Pomorskie, na terenie byłego zakładu rolnego we wsi Kołoząb Mały
odbywa się wstępna segregacja odpadów .
Dawne składowisko odpadów w Wilczewie, zlokalizowane w niewielkim wyrobisku po
eksploatacji żwiru zostało zamknięte i zrekultywowane.
Potencjalne źródła poważnych awarii
Na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie nie znajdują się:
•
zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej;
•
zakłady o dużym ryzyku;
w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie
rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o
zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia
poważnej awarii przemysłowej z późniejszymi zmianami. (Dz. U. z 2002 r. Nr 58, poz. 535 i
Dz. U. z 2006 r. Nr 30, poz. 208).
Istotnym źródłem potencjalnego zagrożenia są wypadki i awarie w transporcie
kolejowym i drogowym materiałów niebezpiecznych.
Gmina Mikołajki Pomorskie nie jest zasilana gazem ziemnym z krajowego systemu
gazowniczego. Gazociąg wysokiego ciśnienia przebiega przez obszar powiatu sztumskiego
poza obszarem gminy Mikołajki Pomorskie, najbliższe stacje redukcyjno – pomiarowe I
stopnia zlokalizowane są w Sztumie i Dzierzgoniu.
Podsumowując, podstawowe problemy ochrony środowiska na obszarze gminy
Mikołajki Pomorskie stwarzają:
1. Źródła zanieczyszczeń atmosfery o znaczeniu lokalnym, w tym kotłownie zbiorcze na
terenach osadniczych, indywidualne źródła ciepła zabudowy mieszkaniowej i rekreacyjnej
oraz komunikacja samochodowa. Na obszarze gminy nie występują obiekty
charakteryzujące się znaczną emisją zanieczyszczeń do atmosfery.
2. Intensywny rozwój jednostek osadniczych na bazie funkcji turystycznej (dotyczy przede
wszystkim wsi Balewo i Stążki) prowadzący do urbanizacji terenów wiejskich, z
niekorzystnymi skutkami funkcjonalno-przestrzennymi, sozologicznymi i krajobrazowymi.
3. Intensyfikacja gospodarki oraz rozwój turystyki bez odpowiedniej infrastruktury,
prowadzące do negatywnych dla środowiska przyrodniczego zjawisk (dotyczy to
szczególnie brzegów jezior Balewskiego i Dzierzgoń, terenów ośrodków
wypoczynkowych i osiedli indywidualnej zabudowy rekreacyjnej oraz terenów leśnych).
4. Wzrost skażenia chemicznego terenu, związany z intensyfikacją rolnictwa, wyrażający się
zwłaszcza przez kumulowanie się pestycydów w glebie, ich spływ do wód
powierzchniowych i przenikanie do wód podziemnych oraz skażenia związanego z
napływem zanieczyszczonych mas powietrza (w tym m.in. kwaśne deszcze, związki metali
ciężkich).
78
proeko
5. Z problemów typowo sozologicznych podstawowe zagrożenia związane są i będą z:
•
niedostatecznym rozwojem sieci kanalizacji sanitarnej;
•
intensyfikacją komunikacji samochodowej;
•
zwiększeniem zanieczyszczenia terenu odpadami, zwłaszcza trudnymi do rozłożenia w
przyrodzie (np. plastykowe opakowania), występowaniem procederu nielegalnego
porzucania i składowania odpadów.
5.2. Formy ochrony przyrody i problemy ochrony ich środowiska
5.2.1. Formy ochrony przyrody na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie i w jej
bezpośrednim sąsiedztwie
W granicach gminy Mikołajki Pomorskie oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie, spośród
form ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r.
(tekst jednolity Dz. U. z 03.06.2013 r., poz. 627), występują (rys. 7 i zał. kartogr.):
•
•
•
•
Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń - wschodnia część gminy;
Morawski Obszar Chronionego Krajobrazu – sąsiedztwo gminy od południowegozachodu;
obszar Natura 2000 mający znaczenie dla Wspólnoty „Mikołajki Pomorskie”
PLH220076 – w południowej części gminy znajduje się północny skraj obszaru;
2 pomniki przyrody.
Ponadto, zgodnie z ww. ustawą o ochronie przyrody na obszarze gminy Mikołajki
Pomorskie, tak jak w całej Polsce, obowiązuje ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i
grzybów.
Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń, o powierzchni 5630 ha,
położony jest w gminach Mikołajki Pomorskie, Prabuty i Stary Targ. W gminie Mikołajki
Pomorskie OChK obejmuje powierzchnię ok. 1,8 tys. ha w jej wschodniej części.
W użytkowaniu terenu przeważają użytki rolne – 51,3%, lasy i zakrzewienia zajmują
23,5%, a wody powierzchniowe – 18,4%. Elementami krajobrazotwórczymi tego obszaru są:
niecki jezior rynnowych Dzierzgoń i Balewskie wraz z ich okolicą, dwa kompleksy leśne w
części północnej obszaru między wsiami Krasna Łąka w gminie Mikołajki Pomirskie i
Waplewo Wielkie w gminie Stary Targ oraz tereny upraw rolniczych i użytków rolnych.
Jeziora położone są w dnie rynny polodowcowej o wysokich, stromych brzegach. Obszar
wyróżnia się walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi, kulturowymi i historycznymi.
Morawski Obszar Chronionego Krajobrazu, o powierzchni ok. 10,7 tys. ha. sąsiaduje
z gminą Mikołajki Pomorskie, od południowego-zachodu. Obszar obejmuje fragmenty
Pojezierza Iławskiego z zespołem jezior: Morawy, Kucki, Różany, Klasztorne, Rybie i
Klecewskie. Z uwagi na atrakcyjną kompozycję krajobrazu leśno-jeziornego obszar ma duże
wartości turystyczno-wypoczynkowe i rekreacyjne.
Ww. OChK utworzono w dawnym województwie elbląskim w 1985 r. Uchwałą Nr
VI/51/85 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Elblągu z dnia 26.04.1985 r. w sprawie
utworzenia parków krajobrazowych oraz obszarów krajobrazu chronionego na terenie
79
proeko
województwa elbląskiego (Dz. Urz. Woj. Elbl. Nr 10, poz. 60), zmienioną Rozporządzeniem
Woj. Elbl. nr 4/97 z 28 kwietnia 1997 r. (dz. Urz. Woj. Elbląskiego Nr 7 poz. 43).
Aktualnie na terenie obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim, w
tym na terenie OChK Jeziora Dzierzgoń i Morawskiego OChK obowiązują przepisy Uchwały
Nr 1161/XLVII/10 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 28 kwietnia 2010 r. (Dz. Urz.
woj. pom. Nr 80, poz. 1455) – zob. rozdz. 7.8.
Obszar Natura 2000 mający znaczenie dla Wspólnoty „Mikołajki Pomorskie”
PLH22007612, o powierzchni 132,4 ha, stanowi fragment falistego terenu z szeregiem
zagłębień i oczek wodnych, pokrytego w większości lasem, z obecnością torfowisk
przejściowych lub dawnych wyrobisk potorfowych. Wartość przyrodniczą ma tu stanowisko
strzebli błotnej, gatunku ryby wymienionego w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG.
Strzebla błotna (inaczej przekopowa) jest małą rybą (długości 5-10 cm, czasem osiąga
długość 13,5 cm) z rodziny karpiowatych. Jest to jeden z rzadszych i bardziej zagrożonych
gatunków ryb w naszym kraju. Ponad dwadzieścia lat temu objęta została całkowitą ochroną
gatunkową, a nieco później wpisana do Czerwonej Księgi Zwierząt jako gatunek wysokiego
ryzyka, silnie zagrożony. Miejscem bytowania tej ryby są małe i bardzo płytkie, zanikające
zbiorniki wodne (najczęściej są to zagłębienia potorfowe i glinianki), często zarośnięte
roślinnością wodną.
W zasięgu obszaru występują następujące typy siedlisk wymienione w Załączniku I
Dyrektywy Rady 92/43/EWG:
•
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion,
Potamion;
•
7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z ScheuchzerioCaricetea);
•
9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion);
•
9160 Grąd subatlantycki (Stellario-Carpinetum);
•
9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum);
•
91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosiPinetum, Pino).
Zagrożeniem dla obszaru jest ewentualne zanikanie zbiorników ze strzeblą, ich
zasypywanie, zanieczyszczenie lub zarybianie gatunkami drapieżnymi.
Na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie znajduje się jedynie niewielki, północny
skrawek obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty „Mikołajki Pomorskie” PLH220076
(zob. zał. kartogr.).
12
Charakterystyka wg informacji zawartych na www.natura2000.gdos.gov.pl - SDF obszaru „Mikołajki
Pomorskie” PLH220076 - aktualność 2009-05 (lipiec 2013).
80
proeko
Pomniki przyrody
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie znajdują się dwa ustanowione pomniki przyrody.
Są nimi następujące drzewa:
•
topola o obwodzie ok. 5,1 m – pomnik przyrody znajdujący się w zachodniej części
gminy, na gruntach prywatnych, przy drodze polnej do Pierzchowic; ustanowiony
Orzeczeniem Nr 48 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Elblągu z dnia
02.07.1954 r. (nr rejestru 48/54);
•
dąb szypułkowy o obwodzie ok. 4,7 m – pomnik przyrody znajdujący się w północnej
części gminy, na skraju łąki, w Leśnictwie Waplewo Wielkie (wchodzącego w skład do
Nadleśnictwa w Kwidzyń), w oddziale 50 c; pomnik ustanowiony Rozporządzeniem Nr
6/96 Wojewody Elbląskiego z dnia 25.06.1996 r. (nr rejestru 131/96).
Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
Brakuje wiarygodnych informacji nt. występowania na terenie gminy chronionych
gatunków roślin, zwierząt i grzybów (brak inwentaryzacji przyrodniczej gminy). Wyjątek
stanowią rozpoznania awifauny i nietoperzy, realizowane w rejonach planowanych lokalizacji
elektrowni wiatrowych, dla których wykonano monitoringi ornitologiczne i
chiropterologiczne (zob. rozdz. 3.1.4.). W ich wyniku stwierdzono dotychczas występowanie
ok. 120 chronionych gatunków ptaków i 6-7 chronionych gatunków nietoperzy.
5.2.2. Planowane formy ochrony przyrody
W dotychczas obowiązującym „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego dla gminy Mikołajki Pomorskie” (2002) zaproponowano utworzenie nowych
form ochrony przyrody w postaci pomników przyrody i użytków ekologicznych (zał.
kartogr.):
•
proponowane użytki ekologiczne obejmują fragmentów ekosystemów cennych pod
względem ekologicznym i krajobrazowym; są to głównie tereny podmokłe, częściowo
zatorfione, zakrzaczone i zadrzewione, o znacznej różnorodności siedliskowej i
gatunkowej - wskazane jest szczegółowe rozpoznanie cennych pod względem
ekologicznych ekosystemów oraz ich ewentualne objęcie ochroną prawną w postaci
użytków ekologicznych;
•
proponowane pomniki przyrody - w obowiązującym „Studium…” (2002) wyznaczono w
przybliżeniu miejsca występowania cennych okazów drzew i wskazano na potrzebę ich
inwentaryzacji w celu wytypowania okazów do objęcia ochroną pomnikową - z uwagi na
brak informacji na temat lokalizacji poszczególnych, wartościowych okazów drzew,
postuluje się wykonanie szczegółowej inwentaryzacji dendrologicznej gminy Mikołajki
Pomorskie, a następnie ustanowienie jako pomniki przyrody obiektów kwalifikujących się
do ochrony prawnej.
W „Opracowaniu ekofizjograficznym…” (2011) wskazano dodatkowe
proponowane do objęcia ochroną w postaci użytków ekologicznych (zał. kartogr.).
tereny
„Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego” (2009) zawiera
81
proeko
postulat poszerzenia obszarów chronionego krajobrazu: OChK Jeziora Dzierzgoń i
Morawskiego, jednak bez wskazania ich proponowanych granic.
5.2.3. Otoczenie gminy Mikołajki Pomorskie
W regionalnym otoczeniu gminy Mikołajki Pomorskie, w odległości do ok. 15 km,
występują następujące, ustanowione obszarowe formy ochrony przyrody (rys. 7):
•
rezerwaty przyrody:
− "Jezioro Liwieniec", w minimalnej odległości ok. 6,2 km w kierunku południowym;
− "Jezioro Gaudy", w minimalnej odległości ok. 7,3 km w kierunku południowowschodnim;
− "Kwidzyńskie Ostnice", w minimalnej odległości ok. 13,6 km w kierunku
południowo-zachodnim;
− "Czerwica", w minimalnej odległości ok. 16,5 km w kierunku południowowschodnim;
− "Jasne", w minimalnej odległości ok. 16,7 km w kierunku południowo-wschodnim;
− "Biała Góra", w minimalnej odległości ok. 13,8 km w kierunku północno-zachodnim;
− "Las Mątawski", w minimalnej odległości ok. 16,0 km w kierunku północnozachodnim;
− "Parów Węgry", w minimalnej odległości ok. 13,7 km w kierunku północnozachodnim;
•
Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, znajdujący się w minimalnej odległości ok.
4 km na wschód (otulina Parku znajduje się w minimalnej odległości ok. 2,4 km na
wschód);
•
obszary chronionego krajobrazu:
− Ryjewski OChK, w minimalnej odległości ok. 4,1 km w kierunku zachodnim;
− OChK Białej Góry, w minimalnej odległości ok. 6 km w kierunku zachodnim;
− OChK Doliny Kwidzyńskiej, w minimalnej odległości ok. 13 km w kierunku
zachodnim;
− OChK Rzeki Nogat, w minimalnej odległości ok. 11 km w kierunku północnozachodnim;
− OChK Środkowożuławski, w minimalnej odległości ok. 15,8 km w kierunku
północno-zachodnim;
− OChK Rzeki Dzierzgoń, w minimalnej odległości ok. 3,2 km w kierunku północnowschodnim;
− OChK Jeziora Drużno, w minimalnej odległości ok. 14,5 km w kierunku północnowschodnim;
− OChK Pojezierza Iławskiego (Część A), w minimalnej odległości ok. 2,3 km w
kierunku południowo-wschodnim;
82
proeko
− OChK Pojezierza Iławskiego (Część B), w minimalnej odległości ok. 11,7 km w
kierunku wschodnim;
− OChK Rzeki Liwy, w minimalnej odległości ok. 7 km w kierunku południowym;
− Sadliński OChK, w minimalnej odległości ok. 11,9 km w kierunku południowozachodnim;
− Nadwiślański OChK, w minimalnej odległości ok. 16,8 km w kierunku południowozachodnim;
•
obszary Natura 2000, w tym:
− ustanowione obszary specjalnej ochrony ptaków13:
o „Lasy Iławskie" PLB280005, w minimalnej odległości ok. 4 km w kierunku
wschodnim;
o „Dolina Dolnej Wisły" PLB040003, w minimalnej odległości ok. 13 km w
kierunku zachodnim;
− obszary mające znaczenie dla Wspólnoty14:
o „Aleje Pojezierza Iławskiego" PLH280051, w minimalnej odległości ok. 4,1 km w
o „Ostoja Iławska" PLH280053, w minimalnej odległości ok. 6,8 km w kierunku
wschodnim;
o „Sztumskie Pole" PLH220087, w minimalnej odległości ok. 9,7 km w kierunku
o „Dolna Wisła" PLH220033, w minimalnej odległości ok. 13 km w kierunku
zachodnim.
13
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej
ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 24, poz. 133), zmienionym rozporządzeniem z dnia 29 marca 2012
r. (Dz. U. z dnia30.03.2012 r., poz. 358).
14
Obszary zatwierdzone przez Komisję Europejską w latach 2007 - 2011.
Rys. 7
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle form ochrony przyrody w regionalnym otoczeniu
84
proeko
6.
ANALIZA CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYCH NA
SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM I
REGIONALNYM ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTU
STUDIUM
6.1. Poziom międzynarodowy i krajowy
Instrumentem polityczno-strategicznym Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska
jest strategia „Europa 2020”, a polityka w dziedzinie środowiska ma być koordynowana w
ramach inicjatywy przewodniej tej strategii „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”.
Strategia ta tworzy długookresowe ramy działania w wielu obszarach polityki, takich jak
walka ze zmianami klimatu, energia, transport, przemysł, surowce, rolnictwo, rybołówstwo,
ochrona różnorodności biologicznej oraz rozwój regionalny. Wdrożenie strategii ma
zwiększyć pewność prowadzenia inwestycji i działalności innowacyjnej oraz zapewnić
uwzględnienie kwestii efektywnego korzystania z zasobów w sposób zrównoważony we
wszystkich dziedzinach polityki.
Szczegółowe rozwiązania formalno-prawne Unii Europejskiej zapisane są w dyrektywach
UE, które z zasady muszą być wdrożone do porządku prawnego państw członkowskich oraz
w rozporządzeniach i decyzjach wydawanych przez instytucje Unii, które wiążą w całości i są
bezpośrednio stosowane, przy czym rozporządzenia mają zasięg ogólny, a decyzje wskazują i
wiążą jedynie adresatów.
W aspekcie ochrony środowiska w odniesieniu do projektu „Studium …” istotne
znaczenie mają dyrektywy:
•
Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa
(ze zmianami, w tym wniesionymi Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady
2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r.);
•
Dyrektywa Rady 92/43/EEC z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, zmieniona Dyrektywą 97/62/EEC;
•
Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez
niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, 85/337/EWG
(Dz. U. UE L z dnia 5 lipca 1985 ze zm.) oraz Dyrektywa Rady 97/11/WE z dnia 3 marca
1997 r. zmieniająca dyrektywę 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego
przez niektóre publiczne i prywatne przedsięwzięcia na środowisko;
•
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r.
w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko;
•
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w
sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca
dyrektywę Rady 90/313/EWG;
•
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r.
przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i
programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału
społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i
96/61/WE;
85
•
proeko
Dyrektywy 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy
wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej i Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2008/32/WE z dnia 11 marca 2008 r. zmieniająca dyrektywę
2000/60/WE ustanawiającą ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej,
w odniesieniu do uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji).
Ww. dyrektywy zostały transponowane do polskiego prawa poprzez ustawy i
rozporządzenia wykonawcze do nich:
•
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z
03.06.2013 r., poz. 627 ze. zm.).
•
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.);
•
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. „Prawo wodne” (tekst jednolity Dz. U. z 9 lutego 2012 r.,
poz. 145 ze zm.).
Zobowiązania międzynarodowe Polski w zakresie środowiska wynikają również z
ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów i konwencji międzynarodowych. Są to
m.in.:
•
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk,
Berno (1979);
•
Konwencja Ramsarska o obszarach wodno-błotnych, mających znaczenie
międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego (1975), ze
zmianami wprowadzonymi w Paryżu (1982) i Reginie (1987);
•
Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Rio de Janeiro
(1992);
•
Konwencja o różnorodności biologicznej z Rio de Janeiro (1992);
•
Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Kioto, wraz z
Protokołem (1997);
•
Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz
dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Konwencja z Aarhus);
•
Europejska Konwencja Krajobrazowa (2000).
Przyjęta w 1997 r. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej zapewnia ochronę środowiska
człowieka, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Zasadę tę uwzględnia „II Polityka
ekologiczna państwa” oraz dostosowane do niej strategie i programy środowiskowe, w tym
przede wszystkim:
•
„Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”;
•
„Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej”
(2003);
•
„Strategia gospodarki wodnej” (2005);
86
proeko
•
„Program wodno-środowiskowy kraju” (2010).
Wymienione dokumenty strategiczne uwzględniają zobowiązania i cele ochrony
środowiska przyjęte w ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską konwencjach
międzynarodowych.
W zakresie rozwoju energetyki istotne są następujące strategiczne dokumenty Unii
Europejskiej i krajowe:
1) W marcu 2007 r. Rada Unii Europejskiej
przeciwdziałaniem zmianom klimatu:
przyjęła
założenia
związane
z
•
redukcja do 2020 r. emisji gazów cieplarnianych o 20% poniżej poziomu z 1990 r.,
•
zwiększenie do 20% udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w
całkowitym zużyciu w 2020 r.,
•
zmniejszenie wykorzystania energii o 20% w odniesieniu do prognoz na rok 2020
poprzez zwiększenie efektywności,
•
zwiększenie do 10% udziału biopaliw w paliwach drogowych.
W celu wypełnienia ww. założeń w dniu 5 czerwca 2009 r. opublikowane zostały cztery
akty prawne wchodzące w skład pakietu energetyczno-klimatycznego. Jednym z nich jest
decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w
sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia
emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty
dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych (zwana decyzją non-ETS).
2) Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania
energii ze źródeł odnawialnych,. Dyrektywa ta wskazuje, że z uwagi na korzyści płynące
z szybkiego zastosowania energii ze źródeł odnawialnych oraz z uwagi na jej
zrównoważony charakter i korzystny wpływ na środowisko państwa członkowskie,
stosując przepisy administracyjne, powinny uwzględnić wkład odnawialnych źródeł
energii w realizację celów związanych z ochroną środowiska i zmianami klimatycznymi,
zwłaszcza w porównaniu z instalacjami wytwarzającymi energię ze źródeł
nieodnawialnych. Na mocy Dyrektywy o promocji wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych, każde państwo członkowskie zobowiązane jest do stworzenia systemów
wsparcia, zapewniających maksymalne wykorzystanie potencjałów krajowych OZE.
Polska musi osiągnąć udział 15% energii z OZE w bilansie energii zużytej w roku 2020.
3) „Polityka energetyczna Polski do 2030” (2009), której jednym z celów strategicznych jest
(...) rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii OZE, w tym m.in.:
•
Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do
poziomu 15% w 2020 r. oraz dalszy wzrost w latach następnych;
•
Bezpośrednie wsparcie budowy nowych jednostek OZE i sieci elektroenergetycznych
umożliwiających ich przyłączenie z wykorzystaniem funduszy europejskich oraz
środków funduszy ochrony środowiska …;
4) „Polityka klimatyczna Polski. Strategia redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do
roku 2020” (2003) sporządzona w związku z obowiązkiem podjęcia działań
zabezpieczających przed trwałymi zmianami klimatu globalnego, wynikającym z
87
proeko
Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu, a przede
wszystkim z Protokołu z Kioto.
Projekt „Studium...” opracowany jest w „duchu” tych dokumentów a ich wytyczne
uwzględnia poprzez opracowania regionalne.
W zakresie zagospodarowania i ładu przestrzennego najważniejszym dokumentem
strategicznym Polski jest aktualnie Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju do
roku 2030 (przyjęta przez Radę Ministrów uchwalą z dnia 13.12.2011 r.).
KPZK 2030 określa zasady prowadzenia polityki przestrzennej przede wszystkim
w oparciu o ustrojową zasadę zrównoważonego rozwoju i wynikające z niej zasady
planowania publicznego:
•
zasadę racjonalności ekonomicznej,
•
zasadę preferencji regeneracji (odnowy) nad zajmowaniem nowych obszarów pod
zabudowę,
•
zasadę przezorności ekologicznej,
•
zasadę kompensacji ekologicznej,
•
zasadę hierarchiczności celów zapewniająca koordynację działalności wszystkich
podmiotów podejmujących decyzję z poszanowaniem subsydiarności organizacji władz
samorządowych,
•
zasada dynamicznego strefowania i wyznaczania obszarów planistycznych,
•
zasada partycypacji społecznej (szerokiej i aktywnej).
W KPZK 2030 wskazano sześć ściśle powiązanych i dopełniających się wzajemnie celów.
Spośród nich do obszaru powiatu sztumskiego i gminy Mikołajki Pomorskie można odnieść
następujące działania szczegółowe służące realizacji celów rozwoju określonych w KPZK
2030:
•
Wspomaganie restrukturyzacji obszarów wiejskich poprzez wzmacnianie potencjału
rozwojowego w wymiarze lokalnym np. w zakresie produkcji energii w oparciu o lokalne
źródła surowców, inwestycji w infrastrukturę techniczną (energetyka niskich napięć)
zwiększenie produktywności działalności rolniczej.
•
Budowanie potencjału dla specjalizacji terytorialnej poprzez wsparcie rozwoju
wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych.
•
Rozwój zintegrowanego transportu publicznego miasto – wieś i poprawa dostępności do
dóbr i usług publicznych.
•
Optymalne wykorzystanie obszarów wiejskich o funkcjach rolniczych dla zapewnienia
strategicznych interesów państwa poprzez ochronę najlepszych dla rolniczych i leśnych
przed ich przeznaczeniem na cele nierolnicze i nieleśne.
•
Przeciwdziałanie fragmentacji systemów przyrodniczych i dostosowanie struktur
krajobrazu tworzących obszar korytarza ekologicznego do wymagań bytowych i
migracyjnych grup gatunków chronionych o określonych potrzebach terytorialnych i
powiększenie systemu o trasy przelotów ptaków, nietoperzy i migracji organizmów
wodnych.
88
•
proeko
Wprowadzenie gospodarowania krajobrazem zgodnie z zapisami Europejskiej Konwencji
Krajobrazowej (EKK) w tym objęcie ochroną prawną najcenniejszych pod względem
przyrodniczym i kulturowym krajobrazów naturalnych i historycznych, w tym układów
ruralistycznych oraz stanowisk archeologicznych.
•
Racjonalizacja gospodarowania ograniczonymi zasobami wód powierzchniowych i
podziemnych kraju, w tym zapobieganie występowaniu deficytu wody na potrzeby
ludności i rozwoju gospodarczego - wprowadzony zostanie wymóg lokalizowania
przemysłów wodochłonnych wyłącznie na obszarach wyznaczonych w planach
wojewódzkich.
•
Zabezpieczenie cennych gospodarczo złóż kopalin i zwiększenie wykorzystania
surowców wtórnych.
•
Przeciwdziałanie zagrożeniu utraty bezpieczeństwa energetycznego i odpowiednie
reagowanie na to zagrożenie, m.in. zwiększenie możliwości wydobycia gazu ziemnego na
terytorium Polski, w tym ze złóż niekonwencjonalnych (np. gaz łupkowy) oraz
zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych, w tym energię wiatru, słońca,
biogazu i biomasy.
•
Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego poprzez prowadzenie planowania
społeczno-gospodarczego i przestrzennego zdolnego do efektywnej koordynacji działań
podmiotów publicznych i polityk publicznych a także wzmocnienie instytucjonalne i
jakościowe planowania przestrzennego.
Przedmiotem polityki przestrzennego zagospodarowania kraju jest całe jego terytorium,
a jej cele i instrumenty są różnicowane w zależności od specyfiki poszczególnych obszarów
funkcjonalnych i ukierunkowane są na wykorzystanie ich specyficznego potencjału
geograficznego dla osiągania celów rozwojowych kraju.
Dla realizacji celów KPZK 2030 wyznaczono obszary funkcjonalne, które będą
delimitowane na różnych poziomach zarządzania (krajowym, regionalnym, lokalnym).
Do obszaru powiatu sztumskiego i gminy Mikołajki Pomorskie można odnieść
następujące typy obszarów funkcjonalnych:
•
Wiejskie obszary funkcjonalne wymagające działań z zakresu efektywnego planowania
inwestycji publicznych w warunkach zmniejszającego się zaludnienia i zagrożenia utratą funkcji,
koordynacji działań prowadzonych na tych obszarach w ramach różnych polityk sektorowych,
oraz działaniom restrukturyzacyjnym podejmowanym w ramach polityki rozwoju regionalnego, w
tym polityki rozwoju obszarów wiejskich. Obszary te zostaną obowiązkowo ujęte w ramach
wojewódzkich strategii rozwoju jako ustalenie wiążące. W planie zagospodarowania
przestrzennego województwa zostaną uwzględnione dla rozwiązania wskazanych problemów.
•
Obszary ochrony gleb dla celów produkcji rolnej wymagające ochrony przed zmianą
użytkowania w dokumentach planistycznych (studium i plany zagospodarowania województw).
•
Obszary kształtowania potencjału rozwojowego wymagające programowania działań
ochronnych ze względu na ich wartość przyrodniczą, kulturową lub szczególne znaczenie dla
ochrony zasobów naturalnych wymagające podjęcia niezbędnych działań zgodnych
z przeznaczeniem każdego z tych obszarów.
89
proeko
•
Obszary cenne przyrodniczo (Natura 2000, korytarze ekologiczne, obszary chronionego
krajobrazu) powinny zachować funkcję przyrodniczą i ochronną. Na obszarach wyznaczanych
dla ochrony krajobrazu ograniczeniu podlega przede wszystkim lokalizacja turbin wiatrowych,
plantacji,
jednolitych
upraw
wielkopowierzchniowych
i obiektów
kubaturowych
niedostosowanych do otoczenia.
•
Obszary ochrony krajobrazów kulturowych wymagają wprowadzenia do dokumentów
planistycznych zintegrowanej ochrony środowiska kulturowego, umożliwiającej gospodarowanie
krajobrazem w celu podniesienia konkurencyjności regionów.
•
Obszary ochrony i kształtowania zasobów wodnych wymagają zapewnienia równowagi poboru i
odtwarzania zasobów, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiednio wysokiego poziomu
oczyszczania wód zużytych.
•
Obszary ochrony strategicznych złóż kopalin wymagają określenia przestrzennego występowania
złóż (delimitacji) należy także zdefiniować rodzaje działań możliwych do prowadzenia na tych
terenach do czasu rozpoczęcia eksploatacji tych złóż.
•
Obszary funkcjonalne wymagające restrukturyzacji i rozwoju nowych funkcji przy wsparciu
instrumentów właściwych polityce regionalnej - obszary o najniższym poziomie dostępu do dóbr
i usług warunkujących możliwości rozwojowe.
Sformułowane wyżej cele i kierunki działań polityki przestrzennej wraz z typologią
obszarów funkcjonalnych KPZK 2030 stanowiące ustalenia i zalecenia wymagane do
wprowadzenia do planów zagospodarowania przestrzennego województw i uwzględnienia
w planowaniu na szczeblu gminnym zostały uwzględnione w projekcie „Studium …gminy
6.2. Poziom regionalny
Dla opracowania projektu „Studium ...” szczególnie istotne są cele ochrony środowiska
zapisane w dokumentach regionalnych (spójne z celami ochrony środowiska dokumentów
wyższego rzędu). Są to przede wszystkim:
•
„Program ochrony środowiska województwa pomorskiego na lata 2013-2016 z
perspektywą do roku 2020” (2007) - Uchwała nr 528/XXV/12 Sejmiku Województwa
Pomorskiego w Gdańsku z dnia 21 grudnia 2012 r.;
•
„Plan gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego 2018” - Uchwała Nr
415/XX/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 czerwca 2012 r.
„Program ochrony środowiska województwa pomorskiego na lata 2013-2016 z
perspektywą do roku 2020”
W „Programie …” wyznaczono cztery cele perspektywiczne (I-IV), nawiązujące do
priorytetów VI Wspólnotowego Programu Działań w zakresie środowiska naturalnego oraz
Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą 2013-2016:
I.
Środowisko dla zdrowia – dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego,
II.
Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz aktywacja rynku na rzecz
środowiska,
III. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,
90
proeko
IV. Zrównoważone wykorzystanie energii, wody i surowców naturalnych.
Kolejny poziom stanowi 12 celów średniookresowych, których realizacyjne, osiągnięcie
w większości przypadków założono w rozszerzonym okresie programowania tj. do roku
2020). Należą do nich m. in.:
1) Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych, w tym wód przybrzeżnych (20132020); w tym cel priorytetowy:
- Wyposażenie w zbiorcze systemy kanalizacji sanitarnej i oczyszczalnie ścieków z podwyższonym
usuwaniem biogenów wszystkich aglomeracji powyżej 15 000 RLM” (2015).
2) Osiągnięcie i utrzymywanie standardów jakości środowiska, wpływających na warunki zdrowotne
(2013-2020).
3) Zapewnienie wysokiego stopnia odzysku odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska poprzez
budowę nowoczesnego i skutecznego systemu gospodarki odpadami (2013-2020).
4) Ochrona mieszkańców województwa i ich mienia przed zagrożeniami naturalnymi i skutkami
katastrof naturalnych (2012-2019).
5) Kształtowanie u mieszkańców województwa pomorskiego postaw i nawyków proekologicznych
oraz poczucia odpowiedzialności za stan środowiska (2013-2020).
6) Aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska, zwiększenie roli ekoinnowacyjności w procesie
rozwoju regionu (2012-2019).
7) Ochrona krajobrazu i różnorodności biologicznej, powstrzymanie procesów degradacji oraz
poprawa spójności systemu obszarów chronionych (2013-2020).
8) Dostosowanie ekosystemów leśnych do zmian klimatycznych i warunków siedliskowych;
przywracanie i zachowanie walorów ekologicznych obszarom rolniczym (2013-2020).
9) Racjonalizacja wykorzystania zasobów wód podziemnych, ochrona głównych zbiorników wód
podziemnych stanowiących ważne źródło zaopatrzenia ludności w wodę (2013-2020).
10) Zrównoważone użytkowanie zasobów kopalin, eliminacja nielegalnego wydobycia oraz
minimalizowanie niekorzystnych skutków ich eksploatacji (2013-2020).
11) Wspieranie wytwarzania i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (2013 – 2020);
12) Rozbudowa efektywnych systemów produkcji i dystrybucji energii, optymalizacja jej zużycia oraz
ograniczenie niekorzystnych oddziaływań energetyki na środowisko (2013 – 2020).
(…)
Cele określone w projekcie „Studium...” są zgodne z ww. zapisami „Programu …”, w
szczególności w zakresie celów określonych w punktach 1, 3, 7, 9, 10 i 11.
W projekcie „Studium…” zawarto liczne zapisy propagujące energię ze źródeł
odnawialnych oraz wyznaczono rejony dopuszczonej lokalizacji elektrowni wiatrowych i
fotowoltaicznych.
„Plan gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego 2018” (2012)
W „Krajowym programie gospodarki odpadami 2014” (2010) określone zostały
następujące cele główne:
•
utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu
gospodarczego kraju wyrażonego w PKB;
91
•
•
•
•
proeko
zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali,
tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów
zgodnego z wymogami ochrony środowiska;
zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów;
wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów;
utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce
odpadami (BDO).
W „Planie gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego 2018” (2012) w
gospodarce odpadami komunalnymi poza ww. celami głównymi przyjęto następujące cele:
•
objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich właścicieli
nieruchomości w województwie najpóźniej do 1 lipca 2013 r.;
•
objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości w województwie systemem selektywnego zbierania
odpadów najpóźniej do 1 lipca 2013 r.;
•
zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na
składowiska tak, aby nie było składowanych:
-
w 2013 r. więcej niż 50%,
-
w 2020 r. więcej niż 35%,
wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy
tych odpadów wytworzonych na terenie województwa pomorskiego w 1995 r.;
•
zmniejszenie do końca 2014 r. masy składowanych odpadów komunalnych do nie więcej niż 60 %
masy wytworzonych odpadów komunalnych;
•
osiągnięcie w terminie do 31 grudnia 2020 r. poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego
wykorzystania następujących frakcji odpadów komunalnych: papier, metal, tworzywa sztuczne,
szkło – w wysokości minimum 50 % wagowo;
•
tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
•
rozwój selektywnego zbierania odpadów: niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych,
zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów wielkogabarytowych oraz z budowy,
remontów i demontażu obiektów budowlanych;
•
wyeliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów;
•
zrekultywowanie zamykanych lokalnych składowisk;
•
prowadzenie stałego nadzoru, monitoringu zrekultywowanych składowisk oraz bieżących
remontów wierzchowiny, skarp, urządzeń odgazowujących i odwadniających;
•
opracowanie i realizacja planu działań naprawiających stan środowiska gruntowo-wodnego w
przypadkach, gdy wyniki monitoringu wskazują na istotne zanieczyszczenie wód podziemnych
wokół obiektów gospodarki odpadami;
•
zwiększenie udziału przetwarzania odpadów komunalnych metodami termicznymi lub innymi
nowoczesnymi metodami spełniającymi kryterium najlepszej dostępnej technologii.
Główne cele w gospodarce odpadami niebezpiecznymi:
•
minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych oraz ograniczenie ilości odpadów
poddawanych procesowi unieszkodliwiania poprzez składowanie;
•
sukcesywne zwiększanie ilości odpadów poddawanych procesom odzysku;
•
organizacja i rozwój nowych systemów zbierania odpadów niebezpiecznych.
Ogólne cele dla wszystkich odpadów innych niż niebezpieczne i komunalne:
92
proeko
•
zwiększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku,
•
zmniejszenie udziału ilości odpadów unieszkodliwianych poprzez składowanie.
Podstawowym założeniem funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce
jest system rozwiązań regionalnych. Wg „Planu gospodarki odpadami …” (2012) gmina
Mikołajki Pomorskie położona jest we wschodnim regionie gospodarki odpadami.
Region Wschodni jest powierzchniowo największym regionem, liczy ponad 365 tys.
mieszkańców z terenu 32 gmin województwa pomorskiego. Na terenie regionu wschodniego
istnieje instalacja regionalna do przetwarzania odpadów komunalnych - RIPOK Gilwa Mała.
Docelowo w regionie tym funkcjonowały będą 2 instalacje regionalne, RIPOK Gilwa Mała
oraz RIPOK Tczew, którego budowa w chwili obecnej jest realizowana, uruchomienie
zakładu planowane jest na początku 2014 r. Z uwagi na fakt, że RIPOK Gilwa Mała nie jest w
stanie przetworzyć wszystkich odpadów z regionu Wschodniego wyznaczono, do czasu
uruchomienia RIPOK Tczew, 7 składowisk odpadów komunalnych pełniących rolę instalacji
zastępczych, składowiska te zlokalizowane są w miejscowościach: Tczew, Gołębiewo
Wielkie, Minięta, Nowa Wieś Sztumska, Nicponia, Ropuchy, Szaleniec (wszystkie poza
granicami gminy Mikołajki Pomorskie). Po uruchomieniu RIPOK Tczew składowiska w
Tczewie, Gołębiewie Wielkim, Miniętach, Ropuchach i Szaleńcu stracą status instalacji
zastępczych- planowane jest ich zamknięcie i rekultywacja, do końca 2015 r. Składowiska w
Nowej Wsi Sztumskiej i Nicponi po uruchomieniu RIPOK w Tczewie również nie będą
pełniły już roli instalacji zastępczych. Planowane jest przekształcenie składowiska w Nicponi
w obiekt unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest. W ramach zagospodarowania
selektywnie zebranych odpadów zielonych jako instalację regionalną wyznaczono, należącą
do firmy Kommunalservice Vornkahl Polska, kompostownię pryzmową o mocy przerobowej
50 000 Mg/rok (RIPOK Tczew).
W projekcie „Studium …” dopuszczono lokalizację instalacji do odzysku i
unieszkodliwiania odpadów w miejscowości Kołoząb Mały na obszarze byłego PGR Mały
Kołoząb. Jest to teren aktualnie wykorzystywany do wstępnej segregacji odpadów i
okresowego magazynowania do czasu ich przekazania do Zakładu Utylizacji Odpadów Sp. z
o.o. we wsi Gliwa Mała, w gminie Kwidzyn.
Wg „Planu gospodarki odpadami dla gminy Mikołajki Pomorskie na lata 2010 – 2013 z
uwzględnieniem lat 2014 - 2017” (2010) w 2009 r. na terenie gminy wytworzono 939 Mg
odpadów komunalnych, w tym 313 Mg odpadów ulegających biodegradacji, co stanowi około
33% wszystkich wytwarzanych w gminie odpadów komunalnych. Ilości odpadów
niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych na terenie gminy
Mikołajki Pomorskie oszacowano na podstawie wskaźników na 3 Mg/rok. Według informacji
Urzędu Gminy Mikołajki Pomorskie zorganizowaną zbiórką odpadów objęto 99,9%
mieszkańców gminy (stan na dzień 31.12.2009 r.).
Studium możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w województwie pomorskim
W „Studium możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w województwie pomorskim”
(2003) jako tereny wyłączone z lokalizacji elektrowni wiatrowych uznano:
93
proeko
•
wszystkie tereny objęte formami ochrony przyrody;
•
projektowane obszary ochronne, w tym zwłaszcza obszary planowane do włączenia do
Słowińskiego Parku Narodowego oraz wytypowane w ramach tworzenia Europejskiej
Sieci Obszarów Chronionych NATURA 2000, projektowane i postulowane zespoły
przyrodniczo- krajobrazowe;
•
tereny tworzące osnowę ekologiczną województwa, której zasięg określony został w
planie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego;
•
tereny położone w strefach ekspozycji obiektów dziedzictwa kulturowego: pomników
historii, cennych założeń urbanistycznych i ruralistycznych oraz założeń zamkowych,
parkowo-pałacowych i parkowo-dworskich;
•
tereny zabudowy mieszkaniowej oraz intensywnego wypoczynku ze strefą 500 m;
•
tereny w otoczeniu lotnisk wraz z polami wznoszenia i podejścia do lądowania.
Ponadto dla lokalizowanych
minimalnych odległości od:
siłowni
proponuje się zachowanie następujących
•
dróg o nawierzchni utwardzonej i linii kolejowych – 200 m,
•
linii elektroenergetycznych niskiego i średniego napięcia – 1 długość ramienia wirnika,
wysokich i najwyższych napięć - 3 długości ramienia wirnika,
•
ściany lasu – 200 m,
•
brzegów rzek i jezior o powierzchni 1 - 10 ha – 200 m,
•
akwenów wodnych powyżej 10 ha – 500 m,
•
brzegu morza – 2 800 m,
•
odległość pomiędzy farmami o liczbie siłowni od 6 – 15 sztuk – minimum 5 km, i od 10
do 30 sztuk – minimum 10 km.
Regionalna
odnawialnych
strategia
energetyki
ze
szczególnym
uwzględnieniem
źródeł
W opracowaniu „Regionalna strategia energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł
odnawialnych” (2006), wykonanym dla woj. pomorskiego, zawarto zapis o planowanym
zwiększeniu do 2010 r. mocy zainstalowanych elektrowni wiatrowych do 600÷700 MW.
Wśród celów strategicznych zawarty jest zapis o redukcji uzależnienia od tradycyjnych
źródeł energii, poprzez zwiększenie udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych do
poziomu co najmniej 19 % w 2025 r., m. in. poprzez promocję i rozwój elektrowni
wiatrowych – realizowanych w ramach tzw. parków (farm) wiatrowych, lokalizowanych
zgodnie z warunkami określonymi w „Planie zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego” (2009) i przy spełnieniu wymagań ochrony środowiska i prawa
budowlanego.
Zgodnie z zapisami „Regionalnej strategii energetyki ze szczególnym uwzględnieniem
źródeł odnawialnych” (2006), szacuje się, że z istniejących i potencjalnych zasobów biomasy
można pokryć ok. 19% zapotrzebowania województwa na ciepło.
Aktualizację ww. „Regionalnej strategii…” (2006) stanowi
„Program rozwoju
94
proeko
elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w Województwie Pomorskim
do roku 2025” (przyjęty przez Zarząd Województwa Pomorskiego uchwałą nr 1155/350/10
z dnia 31 sierpnia 2010 r.).
Wg ww. „Programu…(2010), za najlepszy dla rozwoju energetyki w województwie
pomorskim, przyjęto scenariusz nr IV – scenariusz zrównoważonego rozwoju sektora
elektroenergetycznego. Zakłada on rozbudowę zarówno konwencjonalnych, jak i
odnawialnych źródeł energii elektrycznej. Wg tego scenariusza wykonane zostaną liczne
inwestycje, a między innymi farmy wiatrowe na lądzie, farmy wiatrowe na morzu oraz inne
obiekty (np. biogazownie).
W załączniku 2 do ww. „Programu…” (2010) wymieniono ograniczenia dotyczące
lokalizacji elektrowni wiatrowych:
1)
ograniczenia przyrodnicze:
Według Ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92, poz. 880 Art. 15.1 z dnia 16 kwietnia 2004 r.):
•
Obowiązuje zakaz realizacji inwestycji z zakresu energetyki wiatrowej na terenach parków
narodowych i rezerwatów przyrody;
•
Istotne ograniczenia w lokalizacji elektrowni wiatrowych mogą występować na terenach
parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu;
•
Obszary Natura 2000 – elektrownie wiatrowe mogą być realizowane tylko wyjątkowo w
przypadku, gdy w wyniku przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko stwierdzony
zostanie brak negatywnego wpływu na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt,
dla których został wyznaczony obszar Natura 2000;
•
Określone ograniczenia w lokalizacji elektrowni wiatrowych mogą występować na terenach,
na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci pomników przyrody, stanowisk
dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
Ograniczenia związane z lokalizacją farm wiatrowych występują również na terenach
charakteryzujących się niekorzystnymi warunkami geotechnicznymi, takimi jak: torfowiska
pojezierne, doliny rzeczne, tereny podmokłe ze zbiorowiskami roślinności torfowiskowej i łąkowej,
na glebach torfowych i mułowo-torfowych oraz kompleksy leśne, akweny wodne, miejsca ważne
dla ptaków tj. atrakcyjne żerowiska, trasy regularnych przelotów wędrówkowych, trasy
regularnych dolotów na żerowiska.
2) Ograniczenia krajobrazowe:
Ze względu na wysokość konstrukcji elektrowni wiatrowych obszarem istotnego konfliktu
funkcjonalnego są: panoramy oraz ciągi widokowe na obiekty przyrodnicze, zabytki i wartościowe
zespołu zabudowy, tereny rozwojowe przewidziane do zabudowy, tereny zagospodarowane na cele
uzdrowiskowe i rekreacyjne.
3) Ograniczenia wynikające z poziomu hałasu w pobliżu obiektów energetyki wiatrowej:
Obliczeniowy poziom hałasu wytworzony przez farmę wiatrową może osiągnąć w zależności od
mocy i ilości turbin ponad 100dB w miejscu jego wytwarzania. Polskie prawo określa
dopuszczalny poziom hałasu na terenach zabudowy mieszkaniowej oraz na terenach
wypoczynkowo-rekreacyjnych poza miastem na 40 dB w porze nocnej. W związku z tym tereny
mieszkaniowe i rekreacyjne za strefą 500 m należy uznać za wykluczone z lokalizacji elektrowni
wiatrowych.
4) Ograniczenia związane z występowaniem efektu stroboskopowego
Praca obiektów energetyki wiatrowej związana jest również z występowaniem uciążliwego dla
95
proeko
człowieka efektu odbijania promieni słonecznych od obracającego się wirnika.
5) Ograniczenia związane z bliskością lokalizacji lotnisk:
Ze względu na znaczne wysokości obiektów energetyki wiatrowej w celu uniknięcia zagrożenia dla
startujących i lądujących samolotów spod ich lokalizacji wyłączyć należy otoczenie lotnisk
cywilnych, wojskowych oraz drogowych odcinków lotniskowych wraz z polami wznoszenia i
podejścia do lądowania
6) Ograniczenia związane z bliską lokalizacją dróg i linii kolejowych:
Ze względu na niebezpieczeństwo, jakie powoduje upadek wiatraka, przyjmuje się, ze nie powinny
być one lokalizowane bliżej niż 200 m od dróg i kolei.
Tereny dopuszczonej lokalizacji elektrowni wiatrowych w gminie Mikołajki Pomorskie
spełniają przytoczone wyżej zapisy studialnych opracowań regionalnych województwa
pomorskiego. Szczegółowa lokalizacja elektrowni wiatrowych, wraz z ich obszarami
oddziaływania zostanie ustalona na etapie sporządzania miejscowych planów
96
proeko
7. ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH, ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ
USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM NA ŚRODOWISKO
7.1. Wprowadzenie
Jak wykazano w rozdz. 2.1.3., (tab. 1), w projekcie „Studium…” określono kierunki
zmian w strukturze przestrzennej gminy Mikołajki Pomorskie, w tym w szczególności
wyznaczono obszary rozwoju zabudowy oraz kierunki rozwoju infrastruktury komunikacyjnej
i technicznej.
Poza rozwojem osadnictwa w projekcie „Studium …” dopuszczono:
•
lokalizację biogazowni;
•
lokalizację zespołów elektrowni wiatrowych;
•
lokalizację elektrowni fotowoltaicznych;
•
poszukiwania gazu łupkowego.
Ocenę skutków środowiskowych przeprowadzono dla zagregowanych grup zadań
(kierunków rozwoju przestrzennego) ustalonych w projekcie „Studium...”. Przeanalizowano
oddziaływania na:
•
przypowierzchniową warstwę litosfery;
•
wody powierzchniowe i podziemne;
•
powietrze atmosferyczne i klimat;
•
warunki akustyczne (hałas);
•
roślinność;
•
zwierzęta;
•
różnorodność biologiczna;
•
formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000;
•
zasoby naturalne;
•
zabytki;
•
dobra materialne;
•
krajobraz;
•
ludzi.
Oceniano oddziaływania bezpośrednie, pośrednie i wtórne, krótko-, średnio- i
długoterminowe, chwilowe, okresowe i stałe. W podsumowaniu (tab. 8 - 10 w rozdz. 7.15.)
przedstawiono klasyfikację oddziaływań, zgodną art. 51 Ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 Nr 199, poz. 1227 ze
zm.).
7.2. Przypowierzchniowa warstwa litosfery
W zakresie oddziaływania na przypowierzchniową warstwę litosfery w gminie Mikołajki
Pomorskie istotne są zagadnienia dotyczące rozwoju osadnictwa, usług, rekreacji, lokalizacji
97
proeko
elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych, budowy biogazowni oraz rozwoju infrastruktury
technicznej, a także poszukiwania gazu łupkowego.
Wg zawartego w projekcie „Studium ...” bilansu terenów przeznaczonych pod nową
zabudowę prognozowane przekształcenia powierzchni ziemi związane z rozwojem
osadnictwa będą miały umiarkowany zasięg przestrzenny.
Nowe tereny rozwojowe, w tym:
•
M/U zabudowa mieszkaniowo-usługowa;
•
U- zabudowa usługowa;
•
P/U – zabudowa produkcyjno-usługowa;
•
UT/ML – zabudowa rekreacyjna i obsługi turystyki;
•
PE – zabudowa urządzeń produkujących energię ze źródeł odnawialnych – biogazowni;
– łącznie zajmują ok. 46,82 ha co stanowi ok. 0,6% powierzchni gminy.
Pozostałe przekształcenia powierzchni ziemi związane będą z realizacją kierunków
zagospodarowania dotyczących inwestycji o charakterze punktowym lub liniowym. W
projekcie „Studium …” dopuszczono:
•
lokalizacje elektrowni wiatrowych;
•
lokalizację elektrowni fotowoltaicznych;
•
poszukiwania gazu łukowego - gmina Mikołajki Pomorskie objęta jest koncesją na
poszukiwanie gazu łupkowego (nr 111 – Maraton Oil Poland); w rejonie miejscowości
Mikołajki Pomorskie (przy drodze powiatowej w kierunku miejscowości Pierzchowice)
planowana jest lokalizacja wiertni;
•
rozwój infrastruktury komunikacyjnej i technicznej (wodociągów, kanalizacji sanitarnej,
elektroenergetycznej i telekomunikacyjnej).
Na etapie inwestycyjnym związanym z realizacją nowego zainwestowania osadniczego,
elektrowni wiatrowych, biogazowni, elementów infrastruktury technicznej i układu
drogowego zmiany będą typowe i reprezentowane przede wszystkim przez:
•
przekształcenia w przypowierzchniowych strukturach geologicznych, związane z pracami
ziemnymi – wykopy w celu posadowienia fundamentów obiektów budowlanych,
poprowadzenia ciągów komunikacyjnych oraz uzbrojenia terenu;
•
zmiany aktualnego użytkowania gruntów (użytki rolne);
•
likwidację pokrywy glebowej;
•
powstanie odpadu w postaci gleby i ziemi wydobytej z wykopów pod fundamenty;
•
przekształcenia fizyczne pokrywy glebowej w sąsiedztwie terenów planowanych
inwestycji, przekształcenia fizyko-chemicznych właściwości gleb wystąpią również na
terenach składowania materiałów budowlanych i w wyniku pracy sprzętu budowlanego.
Przekształcenia litosfery na etapie inwestycyjnym mogą być istotne na terenach o znacznym
nachyleniu. Generalnie w projekcie „Studium…” z lokalizacji nowych terenów inwestycyjnych
wyłączono tereny o niekorzystnym ukształtowaniu terenu poza terenami wskazanymi pod
funkcje ogólnodostępnej zabudowy rekreacyjnej i obsługi turystyki na zachodnich zboczach
98
proeko
o
rynny Jez. Balewskiego (nachylenia terenu lokalnie przekraczają tu 10 ).
W większości, w projekcie „Studium…” z lokalizacji nowych terenów inwestycyjnych
wyłączono tereny niekorzystne dla zabudowy ze względu na złe warunki gruntowo-wodne
(doliny lub gleby organogeniczne). Wyjątek stanowią małe fragmenty terenu P/U w
południowej części wsi Mikołajki Pomorskie i zachodniej części wsi Balewo.
Zainwestowanie w tych rejonach jest możliwe do realizacji, ale może wymagać zastosowania
odpowiednich technik budowlanych i może spowodować większe przekształcenia litosfery
(np. wymianę gruntów na bardziej nośne, niwelacji itp.).
Rozmiar i charakter przekształceń związanych z budową nowej liniowej infrastruktury
technicznej (np. nowych odcinków wodociągów, kanalizacji sanitarnej oraz linii
elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych, w tym związanych z lokalizacją zespołów
elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych) będzie zależny od przebiegu, parametrów
realizowanych obiektów (średnicy i długości) oraz przyjętych technologii ich budowy. W
przypadku linii elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych mniejsze oddziaływanie na
litosferę (przy jednoczesnym znacznym wpływie na pozostałe komponenty środowiska,
krajobraz i zdrowie ludzi) wywiera realizacja linii napowietrznych (z wykorzystaniem słupów
linii elektroenergetycznych). Przy zastosowaniu linii kablowych mogą być wykorzystane
metody tradycyjne (układanie linii w wykopach) i bezwykopowe (np. metoda przecisku i
przewiertu sterowanego/mikrotunelingu), w których w znacznym stopniu ograniczony jest
wpływ prac budowlanych, przede wszystkim na przypowierzchniowe warstwy litosfery oraz
na roślinność.
W zakresie poszukiwania gazu łupkowego przewidywane jest wystąpienie przekształceń
w zakresie:
• oddziaływania na powierzchnię terenu (likwidacja pokrywy glebowej i przekształcenia w
przypowierzchniowych strukturach geologicznych), związane z lokalizacją wierni i
funkcjonowaniem placu, na którym wykonywane będą czynności związane z wierceniem i
szczelinowaniem (przeciętnie o powierzchni od poniżej 1 ha do kilku ha), po zakończeniu
wiercenia większa cześć użytkowanego placu będzie zrekultywowana i przywrócona do
poprzedniego użytkowania, na powierzchni pozostanie głowica otworu (końcówka otworu
wraz z odpowiednimi zaworami);
• oddziaływanie na głębokie struktury geologiczne (przewiercenie utworów geologicznych i
poziomów wodonośnych na dużą głębokość - w polskich warunkach głębokość
ewentualnego złoża to około 2000 - 5000 m).
Lokalizacja farm fotowoltaicznych nie spowoduje istotnych przekształceń litosfery. Są to
urządzenia montowane na lekkich konstrukcjach stalowych, nie wymagających
fundamentowania. Składają się one na ogół z pionowych słupów stalowych, wbijanych
bezpośrednio w ziemię na głębokość około 1,5 do 2 m każdy. Do słupów podłączone zostaną
poprzeczne szyny, na których zamontowane zostaną panele fotowoltaiczne.
Instalacje fotowoltaiczne wymagają zajęcia znacznej powierzchni terenu i związanego z
tym wyłączenia z dotychczasowego użytkowania (głównie rolniczego). W projekcie
„Studium …” wskazano tereny przewidywanej lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych o
łącznej powierzchni ok. 24 ha w obrębach Krasna Łąka i Wilczewo, ponadto dopuszczono
99
proeko
lokalizację ogniw fotowoltaicznych w zasięgu istniejącego i planowanego zainwestowania.
Na etapie funkcjonowania ustaleń projektu „Studium …” nie będą powstawać znaczące
przekształcenia wierzchniej warstwy litosfery. Głównie będą to wydeptywanie i rozjeżdżanie
terenu w wyniku obsługi komunikacyjnej (zwłaszcza na terenach dróg nieutwardzonych).
Kontynuacja rolniczego użytkowania powodować będzie przede wszystkim:
•
przekształcenia właściwości fizykochemicznych gleb;
•
potencjalnie na terenach o większym nachyleniu możliwe jest uruchomienie procesów
erozyjnych – erozja wietrzna i erozja wodna.
W zasięgu istniejących i planowanych terenów o funkcji zabudowy rekreacyjnej i obsługi
turystyki na zboczach Jez. Balewskiego, tym lokalnie na terenach o spadkach
przekraczających 10o mogą wystąpić zniszczenia roślinności, powierzchniowych warstw
litosfery i w efekcie uruchomienie procesów erozyjnych. Przekształcenia powierzchni ziemi
(wydepczyska) mogą być również związane z penetracją pieszą brzegów jezior i brzeżnych
partii lasów w sąsiedztwie terenów użytkowanych rekreacyjnie, głównie może to dotyczyć
terenów nowych plaż nad Jez. Balewskim (zachodni brzeg na południe od Balewa i rejon wsi
Stążki). W projekcie „Studium…” zawarto koncepcję układu tras rowerowych, których
realizacja ukierunkuje ruch rowerowy i ograniczy niekontrolowane rozjeżdżanie terenu.
Odpowiednie zagospodarowanie terenów narażonych na wzmożoną penetrację
turystyczną,
oraz
dyscyplina
rekreantów
zminimalizują
przekształcenia
przypowierzchniowych warstw litosfery.
W projekcie „Studium…” nie wskazano szczegółowych obszarów wymagających
rekultywacji środowiska, w tym litosfery (dawne składowisko odpadów w Wilczewie zostało
już zrekultywowane).
Na etapie likwidacji części dopuszczonych w projekcie „Studium …” przedsięwzięć np.
elektrowni wiatrowych i elektrowni fotowoltaicznych (zakładany okres eksploatacji
nowoczesnych elektrowni wiatrowych wynosi 25 – 30 lat, a elektrowni fotowoltaicznych ok.
25 lat) powierzchnia ziemi zostanie uwolniona od obiektów i instalacji elektrowni.
W wyniku likwidacji elektrowni wiatrowych powstaną duże ilości odpadów materiałów
budowanych i odpady pochodzące z demontowanych konstrukcji. Wykopy po fundamentach
elektrowni wiatrowych wymagać będą rekultywacji (wypełnienie materiałem mineralnym,
nawiezienie substratu glebowego). W przypadku likwidacji elektrowni fotowoltaicznych
odpady stanowić będą głównie demontowana konstrukcje stalowe i panele fotowoltaiczne.
Po przeprowadzeniu rekultywacji tereny mogą być przywrócone do produkcji roślinnej obowiązek rekultywacji terenu spoczywać będzie na właścicielu likwidowanych obiektów.
7.3. Wody powierzchniowe i podziemne
Zaopatrzenie w wodę
W projekcie „Studium …” docelowo, począwszy od 2014 r., zaproponowano realizację
następujących działań zmierzających do zaopatrzenia w wodę wszystkich wsi ze zbiorowych
100
proeko
systemów wodociągowych oraz do poprawy stanu technicznego urządzeń wodociągowych, a
co za tym idzie do poprawy jakości ujmowanej wody. W projekcie „Studium …”
przewidywane są następujące działania:
•
modernizacja stacji wodociągowej w Krasnej Łące, budowa wodociągu Krasna Łąka –
Dworek, a następnie Dworek – Perklice; ujęcie wody w miejscowości Dworek, będące w
bardzo złym stanie technicznym będzie wyłączone z eksploatacji;
•
rozbudowa wodociągu zaopatrywanego z ujęcia w Mikołajkach Pomorskich, w tym:
- budowa wodociągu Mikołajki Pomorskie – Krastudy;
- budowa wodociągu Krastudy – Kołoząb lub Sadłuki - Kołoząb;
- budowa wodociągu Krastudy – Nowe Minięta;
likwidacja ujęcia wody w Wilczewie i włączenie wodociągu Wilczewo – Pierzchowice
do Mikołajek Pomorskich;
remont i modernizacja stacji uzdatniania w Cieszymowie;
remont i modernizacja stacji uzdatniania w Balewie lub likwidacja ujęcia i włączenie do
wodociągu w Krasnej Łące.
Przewiduje się realizację ww. inwestycji wodociągowych sukcesywnie w miarę
posiadanych środków finansowych.
Wszystkie tereny inwestycyjne planowane w projekcie „Studium …” zlokalizowane są w
zasięgu obsługi przez istniejące układy wodociągowe i będą wymagały jedynie uzbrojenia
w sieci wodociągowe rozdzielcze.
Realizacja ww. zadań przyczyni się do racjonalizacji zużycia wody i do poprawy
ekologicznych warunków życia ludzi.
Gospodarka ściekowa
W gminie Mikołajki Pomorskie istnieją duże dysproporcje przestrzenne w zakresie
rozwoju infrastruktury kanalizacji sanitarnej. Wschodnia część gminy jest skanalizowana w
stopniu zadowalającym, natomiast część zachodnia oprócz wsi gminnej Mikołajki Pomorskie
jest całkowicie nieskanalizowana. Istniejąca oczyszczalnia ścieków w Mikołajkach
Pomorskich posiada rezerwy przepustowości i mogłaby przyjąć ścieki z całej zachodniej
części gminy.
Kierunki rozbudowy kanalizacji sanitarnej w gminie Mikołajki Pomorskie proponowane
w projekcie „Studium …” obejmują:
•
w części wschodniej:
- budowę kanalizacji sanitarnej w miejscowości Krasna Łąka i przepompowanie
ścieków do kolektora tłocznego Dworek – Balewo;
- wykorzystanie indywidualnych urządzeń kanalizacyjnych w miejscowościach Nowe
Minięta. Linki i Perklice, z uwagi na małe ilości ścieków, chociaż docelowo
należałoby rozważyć skanalizowanie miejscowości Nowe Minięta i Linki.
•
w części zachodniej:
- budowę kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Pierzchowice, Wilczewo, Mirowice,
Dąbrówka Pruska, Sadłuki, Kołoząb, Krastudy i Cierpięta z odprowadzeniem do
101
proeko
oczyszczalni ścieków w Mikołajkach Pomorskich (sukcesywnie w miarę posiadanych
środków finansowych).
Celowe jest jak najszybsze skanalizowanie planowanych obiektów kubaturowych, co jest
rozwiązaniem, optymalnym pod względem unieszkodliwiania ścieków. Obszar gminy jest
wrażliwy na zanieczyszczenia (strefy wododziałowe, obszary źródliskowe, zbocza dolin
rzecznych i częściowe położenie w zasięgu GZWP „Zbiornik Iławski”).
W obrębie miejscowości nieskanalizowanych, w których nie przewiduje się w
najbliższym czasie podłączenia do wiejskiej sieci kanalizacji sanitarnej (głównie zachodnia
część gminy) należy wspierać realizacje przydomowych oczyszczalni ścieków.
Rozwój infrastruktury odprowadzenia wód opadowych i przekształcenia stosunków
wodnych.
Budowa nowych układów kanalizacji deszczowej w gminie Mikołajki Pomorskie
przewidywana jest w projekcie „Studium …” na terenach rozwojowych objętych istniejącymi
i przyszłymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, na podstawie
koncepcji uzbrojenia, a w przypadku przebudowy ulic lub odwodnienia obiektów, na
podstawie projektów wykonawczych. Na każde odprowadzenie wód opadowych do wód
otwartych lub ziemi konieczne będzie uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.
W projekcie „Studium …” wzdłuż Postolińskiej Strugi oraz urządzeń wodnych melioracji
podstawowej: Kanału Nowego, Kanału Juranda i Kanału Balewskiego zalecono zachowanie
minimum 10 m odległości nowej zabudowy od ich brzegów. Ma to na celu zapewnienie
swobodnego dostępu do rzeki i kanałów, ze względu na konieczność przeprowadzenia
niezbędnych prac konserwacyjnych, regulacyjnych, awaryjnych i innych mających na celu
utrzymanie cieków w dobrym stanie technicznym oraz ograniczenie ewentualnych zagrożeń
powodziowych.
Wg projektu „Studium …” urządzenia melioracji szczegółowej wymagają stałej
konserwacji w zakresie utrzymania urządzeń. W projekcie „Studium …” dopuszczono
możliwość przebudowy urządzeń melioracyjnych.
Na etapie realizacji ustaleń projektu „Studium …” w zakresie infrastruktury technicznej (np.
sieci kablowe elektroenergetyczne i telekomunikacyjne) i komunikacyjnej mogą wystąpić
oddziaływania na wody powierzchniowe dotyczące przejść przez elementy sieci melioracyjnej.
Realizacja nowych inwestycji dopuszczonych w projekcie „Studium …” będzie wymagała
wcześniejszych uzgodnień we Zarządzie Melioracji i Gospodarki Wodnej w Kwidzynie
odnośnie utrzymania i adaptacji istniejących urządzeń melioracyjnych na tych terenach.
Lokalizacja nowego zainwestowania infrastrukturowego i przemysłowego, takiego jak np.
elektrownie wiatrowe lub biogazownie, zawsze wymaga uprzedniego przeprowadzenia badań
geotechnicznych podłoża, dla rozpoznania warstw i nośności gruntu oraz warunków
gruntowo-wodnych, w tym występowania pierwszego poziomu wód podziemnych
(gruntowych). Bez dokumentacji geotechnicznej inwestycja taka nie może uzyskać
pozwolenia na budowę.
102
proeko
Oddziaływanie zespołów elektrowni wiatrowych
W trakcie wykonywania wykopów pod fundamenty elektrowni (fundamentowanie na
głębokości ok. 3 m p.p.t.) nie wystąpi okresowe obniżenie pierwszego poziomu wód
podziemnych (gruntowych), gdyż prace te będą wykonane bez odwadniania wykopów (np.
metodą ”na mokro”, zastosowanie ścianek Larsena lub innej metody prac budowlanych).
Na etapie eksploatacji, oddziaływanie elektrowni wiatrowych na hydrosferę, polegać
będzie tylko na lokalnym ograniczeniu infiltracji wody opadowej do gruntu - woda ta spłynie
po powierzchni fundamentów i wsiąknie do gruntu w bezpośrednim sąsiedztwie elektrowni.
Potencjalnie, w sytuacjach awaryjnych, na etapie budowy, może wystąpić
zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych rozlewami substancji
ropopochodnych i innych substancji chemicznych, w wyniku awarii sprzętu budowlanego lub
środków transportu.
Elektrownie wiatrowe będą obiektami bezobsługowymi i nie będą źródłem ścieków
sanitarnych na etapie eksploatacji.
Oddziaływanie elektrowni fotowoltaicznych
Farmy fotowoltaiczne nie spowodują oddziaływania na warunki wodne, z wyjątkiem
niewielkiego wzrostu parowania. Wody opadowe w zdecydowanej większości spłyną po
nachylonych powierzchniach paneli i będą (jak dotychczas) infiltrować w podłoże.
Oddziaływanie biogazowni
Realizacja dopuszczonych w projekcie „Studium …” biogazowni może ograniczyć
potencjalne oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne zakładów hodowlanych z
terenu gminy Mikołajki Pomorskie poprzez neutralizację powstających odpadów (zarówno
stałych jak i płynnych). Do korzyści środowiskowych w zakresie oddziaływania na wody
powierzchniowe i podziemne należeć będą:
•
ograniczenie zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem gleby i wody odpadami z
hodowli zwierząt;
•
zmniejszenie ryzyka eutrofizacji wód powierzchniowych.
Zagrożenie dla środowiska gruntowo-wodnego na etapie eksploatacji biogazowni dotyczy
głównie sytuacji awaryjnych (np. w sytuacji pęknięcia ścian zbiorników komór
fermentacyjnych lub zbiorników magazynowych, podczas przeładunku odpadów, substratów
lub pozostałości pofermentacyjnych, wycieki z wozów asenizacyjnych i inne).
Poszukiwania gazu łupkowego
Oddziaływania na wody podziemne na etapie prac poszukiwawczych gazu łupkowego
dotyczą przede wszystkim15:
•
15
przewiercania poziomów wodonośnych i potencjalnych zagrożeń dla jakości wód pitnych
- w Polsce dotychczas wykonano ponad 7000 głębokich (głębszych niż 1000 m) otworów
Opracowano na podstawie opracowania pt. „Środowiskowe aspekty poszukiwań i produkcji gazu ziemnego
łupkowego i ropy naftowej łupkowej”, Ministerstwo Środowiska, Państwowy Instytut Geologiczny, 2011.
103
proeko
wiertniczych, pomimo to nie istnieją dotychczas żadne przypadki, w których
podejrzewano by możliwość wpływu wiercenia na jakość wód pitnych;
•
dużego zapotrzebowania na wodę (płyn) do szczelinowania i konieczności ujmowania
wód do tego celu; w procesie szczelinowania poprzez otwór wiertniczy zatłacza się do
formacji gazonośnych łupków dla jednego odcinka około 1000-5000 m3 wody z piaskiem
i dodatkami chemicznymi; w pojedynczym otworze można wykonywać do kilkunastu
indywidualnych szczelinowań, przy czym część płynu wracającego na powierzchnię po
szczelinowaniu używana jest w następnym zabiegu - wstępne analizy przeprowadzone
przez Państwową Służbę Geologiczną (Państwowy Instytut Geologiczny) dla obszaru
potencjalnej produkcji gazu łupkowego wykazują, że pobór wody do tych celów, w
przypadku korzystania z wód pitnych, nie wpłynie znacząco na bilans zapotrzebowania na
wodę; alternatywnie możliwe jest także wykorzystanie do szczelinowania naturalnych
solanek o niskim stopniu zasolenia z głębokości większych niż wody pitne (w polskich
warunkach mogą to być np. solanki z poziomów kredowych i jurajskich); ponadto trwają
prace badawcze nad opracowaniem metody wykorzystania płynów na bazie skroplonych
gazów (np. propan, azot, dwutlenek węgla);
•
utylizacji wód powracających na powierzchnię po szczelinowaniu - siły sprężyste
górotworu powodują wyparcie poprzez otwór wiertniczy na powierzchnię części
zatłoczonych płynów; ilość płynów wracających na powierzchnie zależy od lokalnych
warunków geologicznych i średnio wynosi ona około 20 % zatłoczonego płynu; skład
płynu zmienia się zależnie od lokalnych warunków geologicznych; zazwyczaj jest to
około 99 % wody wraz z naturalnym piaskiem kwarcowym, bądź też piaskiem
syntetycznym (propantem), pozostała część płynu to dodatki chemiczne, modyfikujące
własności płynu; płyn wracający na powierzchnię zwykle jest używany w kolejnym
szczelinowaniu, z uwagi jednak na wrastające zasolenie stopniowo traci swe własności i
musi być utylizowany.
Pozostałe zagrożenia dla wód podziemnych tj. możliwość zanieczyszczenia wód pitnych
metanem czy płynem szczelinującym oraz możliwość wydostania się gazu ziemnego ze złoża
do płytkich stref górotworu w przypadku awarii są mało prawdopodobne z uwagi na
uwarunkowania budowy geologicznej Polski16 w pierwszym przypadku i stosowane
współcześnie technologie wiertnicze w drugim.
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły
Jak już podano w rozdz. 5.1. gmina Mikołajki Pomorskie położona jest w zlewniach
Młynówki Malborskiej, Postolińskiej Strugi i dopływu rzeki Elbląg ujętych w „Planie
gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły” (2011). Zgodnie z ww. „Planem …”
(2011):
•
16
Młynówka Malborska do jez. Dąbrówka PLRW2000175245 (silnie zmieniona część wód)
- stan wód oceniono jako zły i osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za
Zasięg szczelinowania (aureola spękań wokół interwału w otworze, gdzie przeprowadza się zatłaczanie)
wynosi w pionie około 100 m, w poziomie około 200 m. W polskich warunkach głębokość ewentualnego
złoża to około 2000 - 5000 m. Nad złożem występuje około 3000 m skalnego nadkładu, w większości o
charakterze izolacji. Dopiero na najpłytszych 100-300 metrach znajdują się poziomy wód pitnych.
104
proeko
zagrożone; przyjęto odstępstwa od założonych celów (zgodnie z art. 4.5. RDW - ustalenie
celów mniej rygorystycznych) wynikające z braku możliwości technicznych;
•
Postolińska Struga PLRW20001752289 (silnie zmieniona część wód) - stan wód oceniono
jako zły i osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za zagrożone; przyjęto
odstępstwa czasowe wynikające z konieczności dodatkowych analiz oraz długości procesu
inwestycyjnego (zgodnie z art. 4.4. RDW przesunięto termin realizacji celów
środowiskowych do 2021 r. lub najpóźniej do 2027 r.);
•
Elbląg do Młynówki PLRW20001754356 (silnie zmieniona część wód) - stan wód
oceniono jako zły i osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za zagrożone brak derogacji;
•
Jezioro Dzierzgoń PLLW20764 (silnie zmieniona część wód) - stan wód oceniono jako
zły i osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za zagrożone; przyjęto
odstępstwa od założonych celów (zgodnie z art. 4.4. RDW przesunięto termin realizacji
celów środowiskowych do 2021 r. lub najpóźniej do 2027 r.);
•
Jezioro Balewskie PLLW20769 naturalna część wód - stan wód oceniono jako zły i
osiągnięcie założonych celów środowiskowych uznano za zagrożone; przyjęto odstępstwa
od założonych celów (zgodnie z art. 4.4. RDW przesunięto termin realizacji celów
środowiskowych do 2021 r. lub najpóźniej do 2027 r.); wg „Planu …” (2011) 6 lat jest
okresem zbyt krótkim, aby mogła nastąpić poprawa stanu wód, nawet przy założonej
całkowitej eliminacji presji antropogenicznej;
•
jednolita część wód podziemnych JCWPd nr 32 - kod PLGW240016 - stan ilościowy
oceniono jako dobry, stan chemiczny jako dobry a osiągnięcie celów środowiskowych
uznano jako niezagrożone.
Docelowo realizacja ustaleń projektu „Studium …” w zakresie gospodarki ściekowej, w
szczególności odnośnie rozwoju kanalizacji sanitarnej w gminie Mikołajki Pomorskie
przyczyni się do poprawy czystości wód powierzchniowych i podziemnych w zlewniach i
realizacji celów środowiskowych określonych w „Planie gospodarowania wodami na
obszarze dorzecza Wisły” (2011). Pozostałe kierunki zagospodarowania przestrzennego,
zapisane w projekcie „Studium ...”, lub inwestycje wymienione w projekcie „Studium…”,
których realizacja będzie konieczna jako obiektów towarzyszących planowanym funkcjom nie
stwarzają istotnego zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych i podziemnych.
7.4. Powietrze atmosferyczne i klimat
Źródła zanieczyszczeń atmosfery
Źródła ciepła, w tym planowane biogazownie
W „Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe gminy Mikołajki Pomorskie” (2012) przewiduje się dwa warianty lokalnych
scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło, w których główną przesłanką jest
wykorzystywanie bardzo dużych zasobów biomasy:
•
wariant I - wykorzystanie nadwyżek słomy i siana w postaci brykietów oraz drewna
odpadowego z lasów w procesie spalania i zgazowania, w grzewczych kotłowniach
105
proeko
lokalnych zlokalizowanych w miejscowościach Mikołajki Pomorskie i Cieszymowo –
ciepło wytwarzane w lokalnych biogazowniach rolniczych lub instalacjach do
zgazowywania biomasy może zaopatrywać obszary zwartej zabudowy tych wsi;
•
wariant II - budowa gminnej elektrociepłowni biogazowej wytwarzającej biogaz i energię
elektryczną, budowa gminnej sieci biogazu w obszarach zwartej zabudowy wiejskiej i
zaopatrzenie w ciepło miejscowości Mikołajki Pomorskie, Dworek, Balewo, Linki i
Cieszymowo.
Odpady z obiektów hodowlanych (gnojówka, gnojowica, obornik i inne odpady roślinne),
byłyby wykorzystywane w biogazowni. Biogaz to źródło paliwa dla agregatu
kogeneracyjnego, wytwarzającego energię elektryczną i ciepło jednocześnie. Zyskiem może
być nie tylko wykorzystanie energii na własne potrzeby, ale również jej sprzedaż do sieci
energetycznej i ciepłowniczej.
Do korzyści środowiskowych płynących z zastosowania biogazowni w zakresie
oddziaływania na stan aerosanitarny należą:
•
zmniejszenie emisji do atmosfery gazów i pyłów powstających podczas spalania paliw
kopalnych – zastosowanie jako paliwa biogazu o niskiej emisji zanieczyszczeń, wpływa
na ograniczenie zanieczyszczenia powietrza gazami i pyłami, co pośrednio wpływa na
poprawę stanu gleb i wód, a także na jakość produkcji rolnej;
•
produkcja energii z biogazu, będącego odnawialnym źródłem (główne źródła biomasy
stosowane do fermentacji metanowej to mniej wydajne odpady pochodzenia zwierzęcego,
roślinnego i przemysłowego lub celowe uprawy roślin charakteryzujących się dużą
wydajnością wytwarzania biometanu z jednej tony suchej masy; do takich roślin należą
np. buraki pastewne czy trawy);
•
stosowanie zdecentralizowanych, wysokoefektywnych (ok. 90%) systemów CHP, które
ogranicza straty w przesyle i wytwarzaniu energii, a co za tym idzie powoduje
oszczędność energii pierwotnej;
•
ograniczenie emisji odorów oraz związków azotu do atmosfery w wyniku zastosowania
procesu fermentacji prowadzonego w zamkniętych komorach biogazowni.
Zagrożenie dla jakości powietrza atmosferycznego na etapie eksploatacji biogazowni
dotyczyć może sytuacji awaryjnych (tj. uszkodzenie, rozszczelnienie dachów komór
fermentacyjnych i wydostanie się biogazu bezpośrednio do atmosfery, niesprawność instalacji
do awaryjnego spalania biogazu, awaria instalacji do odsiarczania biogazu itp.).
Poza powyższymi wariantami w projekcie „Studium …” przyjęto następujące zasady
dotyczące zaopatrzenia gminy w ciepło:
•
w pozostałych miejscowościach (nieobjętych ww. wariantami zaopatrzenia w ciepło) nie
przewiduje się zcentralizowanych systemów grzewczych;
•
przewiduje się całkowitą eliminację węgla i przystosowanie indywidualnych źródeł ciepła
w obiektach mieszkaniowych i usługowych do ogrzewania za pomocą biomasy;
•
możliwe jest wykorzystanie niskotemperaturowej energii geotermalnej w pompach
cieplnych współpracujących z kolektorami słonecznymi lub na obszarach zabudowy
rozproszonej z przydomowymi elektrowniami wiatrowymi;
106
•
•
proeko
przygotowanie ciepłej wody użytkowej za pomocą lokalnych źródeł: przez wykorzystanie
energii elektrycznej, która powinna być sukcesywnie uzupełniana wykorzystywaniem
energii słonecznej;
przygotowanie i wdrożenie programu termomodernizacji obiektów użyteczności
publicznej oraz wspieranie prac termomodernizacyjnych w budynkach mieszkalnych.
Realizacja ww. kierunków zagospodarowania w zakresie zaopatrzenia w ciepło przyczyni
się do ograniczenia emisji ze źródeł ciepła i wpłynie korzystnie na stan aerosanitany w gminie
Mikołajki Pomorskie.
Według „Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe gminy Mikołajki Pomorskie” (2012) gazyfikacja gminy jest możliwa, ale
powinna być prowadzona tylko tam, gdzie analizy techniczno-ekonomiczne wykażą
opłacalność Potencjalne źródła gazu to istniejący gazociąg przesyłowy wysokiego ciśnienia Ø
200 relacji Malbork – Sztum – Kwidzyn (przebiegający na północ od granic Mikołajki
Pomorskie). Wykorzystanie tego gazociągu jako źródła gazu wymagałoby wybudowania
odcinka gazociągu wysokiego ciśnienia o długości ok. 15 km i stacji redukcyjno - pomiarowej
10 na terenie gminy.
W związku z brakiem planów dotyczących gazyfikacji gminy ze strony obecnego
zarządcy sieci, w projekcie „Studium …” nie wskazano lokalizacji stacji redukcyjno pomiarowej 10, ani przebiegów sieci gazowej.
Sytuacja związana z gazyfikacją gminy może ulec zmianie, gdyby zostały
udokumentowane spodziewane zasoby gazu łupkowego oraz gdyby cena gazu łupkowego
była niższa (lub, co najmniej porównywalna) od ceny gazu ziemnego konwencjonalnego.
Zanieczyszczenia komunikacyjne
Wg projektu „Studium …”obsługę ruchu zewnętrznego, tranzytowego nadal będzie
zapewniała droga wojewódzka nr 522, która wraz z drogami powiatowymi będzie stanowiła
podstawę układu drogowego gminy.
Główne kierunki docelowego układu dróg wskazane w projekcie „Studium …” w gminie
Mikołajki Pomorskie są następujące:
•
w zakresie dotyczącym drogi wojewódzkiej nr 522:
- zmiana przebiegu drogi w obrębie miejscowości Kołoząb - przejście drogi wiaduktem
nad linią kolejową E6517;
- przebudowa skrzyżowania drogi wojewódzkiej nr 522 z drogami powiatowymi w
miejscowości Mikołajki Pomorskie;
- zmiana przebiegu drogi wojewódzkiej nr 522 w miejscowości Cierpięta (obwodnica);
•
poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz parametrów technicznych na drogach
powiatowych poprzez opracowanie projektów przebudowy odcinków dróg, ostrych
łuków, zabezpieczenie wysokich skarp, zastosowanie urządzeń bezpieczeństwa ruchu,
oznakowania, oświetlenia;
•
kompleksowy program przebudowy bądź poprawy parametrów technicznych dla dróg
17
"Modernizacja linii kolejowej E65 odcinek Warszawa Gdynia, Etap I w Polsce. LCS Malbork" 2010
107
proeko
gminnych.
Wg projektu „Studium …” remonty cząstkowe nawierzchni bitumicznych mających na
celu likwidację ubytków i wymianę zdegradowanych odcinków nawierzchni powinny objąć
następujące drogi:
•
DW 522 w rejonie przejazdu kolejowego w pobliżu miejscowości Kołoząb, oraz od
miejscowości Mikołajki Pomorskie do granicy gminy,
•
DP 3142G Pierzchowice - skrzyżowanie na Wilczewo,
•
DP 3137G w miejscowości Nowe Minięta,
•
DP 3146G Perklice - Stążki,
•
DP 3116G od miejscowości Cieszymowo w kierunku miejscowości Matule.
Priorytetem wg projektu „Studium …” powinny być działania mające na celu stworzenie
sieci dróg powiatowych o nawierzchni utwardzonej oraz sieci dróg gminnych o nawierzchni
ulepszonej a docelowo utwardzonej, co zwiększy komfort i bezpieczeństwo dojazdu do
miejscowości nimi połączonych.
Reasumując, realizacja zaproponowanego w projekcie „Studium…” programu
modernizacji dróg w gminie Mikołajki Pomorskie, mimo jednoczesnego wzrostu liczby
pojazdów, może spowodować poprawę warunków aerosanitarnych. Szanse na ograniczenie
emisji zanieczyszczeń motoryzacyjnych do atmosfery dają odpowiednie kształtowanie
parametrów technicznych modernizowanych dróg (odpowiednia geometria, typ nawierzchni,
wzrost płynności ruchu pojazdów) i postęp technologiczny w produkcji samochodów,
skutkujący spadkiem emisji jednostkowej.
Nowym źródłem emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych, mogą być drogi wewnętrzne w
zasięgu terenów rozwojowych wsi oraz drogi dojazdowe do elektrowni wiatrowych
(wykorzystywane również do dojazdów na pola). Wobec przewidywanego małego natężenia
ruchu na tych drogach nie przewiduje się ich istotnej uciążliwości w zakresie emisji
zanieczyszczeń komunikacyjnych do atmosfery.
Infrastruktura kolejowa
Linia kolejowa nr 09 stanowiąca element międzynarodowego korytarza transportowego
jest istotnym elementem rozwoju sieci transportowej kraju. W celu dostosowania parametrów
technicznych do szybkich prędkości zgodnie z umowami międzynarodowymi o głównych
międzynarodowych liniach kolejowych ruchu pasażerskiego i towarowego linia ta wraz z
infrastrukturą towarzyszącą - drogi, przejazdy, stacje kolejowe, itp., jest przebudowywana.
W granicach gminy Mikołajki Pomorskie zgodnie projektem modernizacji linii18
przewidywana jest likwidacja przejazdów w poziomie szyn i zastosowanie innych rozwiązań
szczegółowych:
•
18
likwidacja przejazdu kategorii C w ciągu drogi wojewódzkiej 522 i zamiana na wiadukt
drogowy; projektowany jest nowy odcinek drogi wojewódzkiej nr 522 wraz z wiaduktem
drogowym nad linią kolejową; do nowego przebiegu drogi wojewódzkiej nr 522
proponowane jest podłączenie istniejącego układu dróg gminnych i rolniczych;
"Modernizacja linii kolejowej E65 odcinek Warszawa Gdynia, Etap I w Polsce. LCS Malbork" 2010.
108
•
proeko
likwidacja przejazdu kategorii A w ciągu drogi powiatowej nr 3142G i zamiana na
wiadukt kolejowy;
•
likwidacja przejazdu kategorii A w ciągu drogi powiatowej nr 3113G i ustawienie barier
uniemożliwiających wjazd na tory; celu bezkolizyjnego przejazdu przez linię kolejową
projektowany jest nowy przebieg drogi powiatowej;
•
likwidacja przejazd kategorii A w ciągu drogi gminnej nr 230002G i zamiana na układ
dróg równoległych;
•
likwidacja przejazdu kategorii C w ciągu drogi gminnej 230006G, w miejscu rogatek
ustawienie barierek uniemożliwiających wjazd na tory.
•
zmiana rangi stacji kolejowej Mikołajki Pomorskie - zamiana na przystanek kolejowy i
przeniesienie w obszar wiaduktu kolejowego w ciągu drogi DP3142G.
Elektrownie wiatrowe i fotowoltaiczne, dopuszczone w projekcie „Studium …”, stanowią
źródło tzw. „czystej energii”. Ich wykorzystanie, dzięki zastępowaniu konwencjonalnych
źródeł energii, przyczynia się do spadku emisji do atmosfery CO2, SO2, NOx i pyłów, co
powoduje korzystne skutki środowiskowe w skalach od lokalnej (spadek zanieczyszczenia
powietrza, lepsze warunki aerosanitarne życia ludzi) po globalną (ograniczenie klimatycznych
i pochodnych skutków efektu cieplarnianego). Na etapie budowy emisja zanieczyszczeń do
powietrza atmosferycznego nie będzie znacząca. Bezpośrednie oddziaływania będą miały
zasięg lokalny i ograniczą się do terenu, na którym prowadzone będą prace budowlane.
Emisja zanieczyszczeń w trakcie wierceń poszukiwawczych gazu łupkowego
Oddziaływanie na stan aerosanitarny prac w otoczeniu wiertni w zakresie emisji spalin z
generatorów zasilających urządzenie wiertnicze oraz pomp do szczelinowania jest znikome.
Odczuwalny może być przede wszystkim wzmożony ruch pojazdów i związana z nim emisja
zanieczyszczeń komunikacyjnych, głównie na etapie zaopatrywania procesu szczelinowania
(przewóz pomp, ewentualnie także wody, piasku i innych komponentów płynu do
szczelinowania).
Klimat
Modyfikacje topoklimatu wystąpią głównie na terenach planowanego zainwestowania, w
wyniku oddziaływania nowo wprowadzonej zabudowy. Polegać one będą przede wszystkim
na zmianach:
•
termicznych (większa pojemność cieplna w stosunku do powierzchni pokrytej
roślinnością, sztuczne źródła ciepła);
•
anemometrycznych (powstanie lokalnej cyrkulacji jako efekt oddziaływania zabudowy i
podwyższenia temperatury),
•
wilgotnościowych (zmniejszenie retencji przypowierzchniowej i przenikania wody do
przypowierzchniowych warstw gruntu).
Pozytywne, pośrednie skutki klimatyczne w skali globalnej będą efektem zastosowania
przewidzianych w projekcie „Studium …” elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych oraz
biogazowni, czyli tzw. odnawialnych źródeł energii, przyczyniających się do ograniczenia
109
proeko
emisji zanieczyszczeń energetycznych do atmosfery i w konsekwencji ograniczających efekt
cieplarniany.
7.5. Hałas
W związku z realizacją ustaleń projektu „Studium…” przewidywany jest:
•
hałas komunikacyjny związany z obsługą nowych obiektów mieszkaniowych,
usługowych, produkcyjnych, rekreacyjnych i obiektów infrastruktury technicznej oraz
elektrowni wiatrowych i instalacji związanych z poszukiwaniem kopalin (obsługa
planowanej wiertni gazu łupkowego);
•
hałas ewentualnych urządzeń technologicznych obiektów usługowych i produkcyjnych;
•
hałas rekreacyjny;
•
hałas związany pracą planowanych biogazowni;
•
hałas związany pracą elektrowni wiatrowych;
•
hałas na etapie prac poszukiwawczych gazu łupkowego (wiercenia i szczelinowanie).
Dopuszczone w projekcie „Studium …” elektrownie fotowoltaiczne nie są źródłami
hałasu.
Ze względu na małą intensywność planowanej zabudowy nie przewiduje się wystąpienia
znacznej uciążliwości komunikacyjnej na terenach osadniczych. Obiekty rekreacyjne mogą
okresowo powodować nasilenie połączeń komunikacyjnych, ale będą to uciążliwości
sezonowe i prawdopodobnie krótkotrwałe.
W przypadku hałasu komunikacyjnego, rekreacyjnego i ewentualnego technologicznego
trudno jest określić jego natężenie, ze względu na brak informacji specyfikacji dotyczących
technologii i przewidywanej wielkości planowanych obiektów. Nie przewiduje się jednak ich
znacznego oddziaływania akustycznego.
Źródłem hałasu emitowanego z elektrowni wiatrowych do środowiska będzie praca
rotorów i śmigieł turbin, powodująca emisję energii akustycznej do otoczenia. Turbiny
elektrowni wiatrowych są źródłami o dużej mocy akustycznej, powodującymi okresowe (ok.
25 - 30 lat) zmiany klimatu akustycznego na terenach położonych w otoczeniu elektrowni
wiatrowych. Czynnikiem zwiększającym ich zasięg oddziaływania jest usytuowanie
ruchomych części turbiny na dużej, sięgającej od kilkudziesięciu do ponad stu metrów
wysokości.
Uruchomienie zespołów elektrowni wiatrowych w gminie Mikołajki Pomorskie zmieni (w
okresie eksploatacji) stan klimatu akustycznego w środowisku w rejonie ich lokalizacji. Fakt
ten znacząco wpływa na możliwość zmiany funkcji urbanistycznych i wprowadza
ograniczenia związane z użytkowaniem terenów sąsiadujących z dopuszczonymi w projekcie
„Studium …” zespołami elektrowni.
Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że jako bezpieczną odległość zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowy związanej za stałym lub czasowym pobytem dzieci i
młodzieży, zabudowy wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego, zabudowy zagrodowej oraz
terenów mieszkaniowo-usługowych od zespołu elektrowni wiatrowych (nie od pojedynczej
110
proeko
elektrowni) należy przyjąć 400 – 600 m w zależności od typu elektrowni i ich koncentracji.
Jednocześnie wymagają one weryfikacji poprzez obliczeniowe analizy akustycznej, dla
konkretnych lokalizacji elektrowni na etapie sporządzania miejscowych planów
W graficznej części projektu „Studium...” oznaczono tereny dopuszczalnej lokalizacji
elektrowni wiatrowych uwzględniając odległości 400 m od istniejących budynków
przeznaczonych na stały pobyt ludzi (zał. kartogr.), w dalszej procedurze lokalizacyjnej
elektrowni odległości te powinny być zweryfikowane tak, aby nie wystąpiły ewentualne
przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu na terenach osadniczych.
W projekcie „Studium …” wyznaczono strefy ochronne farm wiatrowych – stanowiące
obszary rolnicze i leśne gminy oraz tereny zabudowane i przeznaczone pod zabudowę o
funkcji niemieszkalnej. Na tych terenach możliwe będzie ustanowienie w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego ograniczeń w zabudowie oraz zagospodarowaniu i
użytkowaniu terenu, w tym np. zakazu lokalizacji nowej zabudowy o funkcji mieszkaniowej.
Źródłem hałasu będą również planowane wiercenia otworu poszukiwawczego gazu
łupkowego (południowa część gminy na zachód od wsi Mikołajki Pomorskie przy drodze
powiatowej 3142G).
Wg opracowania pt. „Środowiskowe aspekty poszukiwań i produkcji gazu ziemnego
łupkowego i ropy naftowej łupkowej” (2011) proces wiercenia generuje hałas w okresie 2-4
tygodni. Wzmożony hałas występuje również w czasie szczelinowania (praca pomp),
trwającego zwykle kilka do kilkudziesięciu godzin. Natężenie hałasu podczas tego procesu
nie przekracza poziomu 86 dB w odległości 200 m od inwestycji. Dla porównania hałas
generowany przez ruch uliczny w mieście to ok. 80 dB. W uzasadnionych przypadkach
możliwe jest stosowanie ekranów akustycznych. Planowana lokalizacja wiertni w gminie
Mikołajki Pomorskie znajduje się w odległości ok. 200 m od najbliższych terenów istniejącej
zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej.
Prognozowane poziomy hałasu, jakie mogą wytwarzać dopuszczone w projekcie
„Studium …” drogi oraz obiekty i instalacje winny spełniać wymogi określone w
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz. 826 z późn. zm., Dz. U. z dnia
08.10.2012, poz. 1109). Rozporządzenie określa zróżnicowane dopuszczalne poziomy hałasu,
w zależności od przeznaczenia terenu, wyrażone wskaźnikami hałasu LDWN, LN (mają
zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem)
oraz LAeq D i LAeq N (mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze
środowiska, w odniesieniu do jednej doby).
W zależności od rodzaju zagospodarowania terenu obowiązują następujące dopuszczalne
poziomy hałasu powodowanego przez drogi lub linie kolejowe:
•
19
dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowy związanej ze stałym lub
czasowym pobytem dzieci i młodzieży19, terenów domów opieki społecznej i szpitali w
Zgodnie z rozporządzeniem w przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze
nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy.
111
miastach - w porze dziennej 61 dB (LAeq
(LAeq N) i 59 dB (LN);
•
proeko
D) i 64 dB (LDWN) oraz w porze nocnej 56 dB
dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego,
terenów zabudowy zagrodowej, terenów rekreacyjno-wypoczynkowych, terenów
mieszkaniowo-usługowych - w porze dziennej 65 dB (LAeq D) i 68 dB (LDWN) oraz w
porze nocnej 56 dB (LAeq N) i 59 dB (LN).
Dla pozostałych obiektów i działalności będącej źródłem hałasu (z wyjątkiem hałasu
powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie
energetyczne) dopuszczalny poziom hałasu wynosi odpowiednio20:
•
dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zabudowy związanej ze stałym lub
czasowym pobytem dzieci i młodzieży, terenów domów opieki społecznej i szpitali w
miastach - w porze dziennej 50 dB i w porze nocnej 40 dB;
•
dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego,
terenów zabudowy zagrodowej, terenów rekreacyjno-wypoczynkowych, terenów
mieszkaniowo-usługowych - w porze dziennej 55 dB i w porze nocnej 45 dB.
Prognozowanie poziomu emisji hałasu z przyszłych obiektów przemysłowych, produkcyjnousługowych i usługowych jest na etapie ustaleń projektu „Studium..” niemożliwe, ze względu na
brak informacji nt. ich charakteru, a zwłaszcza technologii i przewidywanej wielkości.
7.6
Promieniowanie elektromagnetyczne
Na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie nie przewiduje się lokalizacji ponadlokalnych
źródeł energii elektrycznej dla zaopatrzenia ludności w energię elektryczną. Zaopatrzenie
istniejących i projektowanych terenów inwestycyjnych będzie odbywać się poprzez
rozbudowę istniejącej sieci średniego napięcia i budowę, w miarę potrzeb stacji
transformatorowych.
Zgodnie z ustaleniami projektu „Studium …”:
•
istniejące linie napowietrzne należy sukcesywnie wymieniać na kablowe;
•
nowe stacje elektroenergetyczne 15/0.4 kV powinny być stacjami wnętrzowymi
wolnostojącymi;
•
przewiduje się sukcesywną modernizację stacji transformatorowych poprzez wymianę
rozdzielnic średniego napięcia, wyposażenie ich w pełny monitoring oraz sterowanie
radiowe lub za pomocą łączy telemetrycznych;
•
sieć 15 kV powinna pracować w oparciu o istniejące stacje 110/15 kV, w układzie
pierścieniowym, umożliwiającym wielostronne zasilanie;
•
sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia 0.4 kV powinny być rozbudowywane głównie
jako kablowe, a ewentualne odcinki linii napowietrznych powinny posiadać przewody
izolowane;
20
Wartości wskaźników długookresowych LDWN, LN oraz wskaźników LAeq D i LAeq N (równoważny poziom
dźwięku w porze dnia i porze nocy) są w tym przypadku takie same w poszczególnych kategoriach
zagospodarowania
112
proeko
•
sieć oświetleniowa powinna być budowana i rozbudowywana jako sieć kablowa;
•
dopuszczono lokalizację farm wiatrowych oraz związanej z ich funkcjonowaniem
infrastruktury
elektroenergetycznej,
w szczególności
sieci
i
urządzeń
elektroenergetycznych wraz z siecią telekomunikacyjną i stacjami transformatorowymi
tzw. abonenckich punktów zasilania/odbioru energii - bez wskazania ich szczegółowej
lokalizacji;
•
dopuszczono lokalizacje sieci elektroenergetycznej przebiegającej „tranzytem”, służącej
do przesyłu energii elektrycznej z różnych źródeł wytwórczych istniejących i
planowanych na obszarze gminy i w jej otoczeniu, w szczególności farm wiatrowych;
•
istniejąca na obszarze gminy linia elektroenergetyczna WN 110kV planowana jest do
modernizacji (dopuszczono odbudowę, rozbudowę, przebudowę i nadbudowę linii).
Dla istniejącej linii wymagany jest pas technologiczny o szerokości 40m (po 20 m od osi
linii w obu kierunkach). W pasie technologicznym istniejącej linii elektroenergetycznej
należy:
•
warunki lokalizacji wszelkich obiektów oraz zasady zagospodarowania uzgadniać z
zarządcą sieci,
•
zapewnić dostęp w celu wykonania prac eksploatacyjnych.
W projekcie „Studium …” dopuszczono lokalizację sieci telekomunikacyjnych (lokalnych
i ponadlokalnych) zarówno w tradycyjnych jak i w nowych technologiach, w tym budowę
rozbudowę i modernizację istniejącej infrastruktury światłowodowej. Zalecono objęcie terenu
gminy Mikołajki Pomorskie zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym, połączonym
z systemami sieci internetowych: wojewódzkiej i krajowej. Na terenie gminy dopuszczono
rozwój systemów telekomunikacyjnych
i teleinformatycznych
(przewodowych
i bezprzewodowych) stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i
teleinformatyczne w gminie i w regionie.
Zgodnie z ustaleniami projektu „Studium …” lokalizacja nowych urządzeń i modernizacja
istniejących będzie się odbywać na podstawie przepisów odrębnych w zakresie
telekomunikacji. Na obecnym etapie oceny ze względu na ogólne zapisy w tym zakresie brak
możliwości oceny potencjalnego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego
infrastruktury telekomunikacyjnej.
Podsumowując, do nowych, istotnych źródeł promieniowania elektromagnetycznego w
gminie Mikołajki Pomorskie dopuszczonych w projekcie „Studium …” należeć będą
napowietrzne linie elektroenergetyczne i stacje elektroenergetyczne. Wymagają one jako
przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko przeprowadzenia
oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w ramach postępowania w sprawie
wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (zob. rozdz. 7.17). Ze względu na
ogólne zapisy projektu „Studium …” nie ma możliwości oceny potencjalnego oddziaływania
promieniowania
elektromagnetycznego
nowej
dopuszczonej
infrastruktury
elektroenergetycznej.
113
proeko
7.7. Roślinność, zwierzęta i różnorodność biologiczna
7.7.1. Wprowadzenie
Podstawowe elementy osnowy ekologicznej na terenie gminy Mikołajki Pomorskie i w
jej bezpośrednim sąsiedztwie scharakteryzowano w rozdz. 3.2. i przedstawiono na zał.
kartogr.
Wg projektu „Studium ..” w celu wzmocnienia ciągłości przestrzennej i wzbogacenia
różnorodności osnowy ekologicznej obszaru gminy Mikołajki Pomorskie wskazane są:
•
wzmocnienie struktury płatów i korytarzy ekologicznych przez dolesienia, zadrzewienia i
zakrzaczenia itp., głównie zboczy form dolinnych i najsłabszych gruntów rolnych;
•
wzmocnienie i wprowadzenie obudowy biologicznej cieków przez zadrzewienia i
zakrzaczenia, co ma na celu kształtowanie korzystnych warunków do wypełniania funkcji
hydrosanitarnej, ekologicznej i krajobrazowej;
•
ograniczenie barier antropogenicznych w systemie osnowy ekologicznej – stanowią je
przede wszystkim obiekty osadnicze i infrastrukturowe, w szczególności naziemne i
napowietrzne „przegradzające" korytarze ekologiczne i zaburzające przez to ciągłość
przestrzenną systemu (możliwe jest np. skonstruowanie przepustów pod ciągami
komunikacyjnymi i być może likwidacja niektórych obiektów kubaturowych); jako
podstawową zasadę należy przyjąć ograniczanie tworzenia nowych barier i w miarę
możliwości lokalizowanie nowych obiektów o takim charakterze wzdłuż już istniejących
barier;
•
rekultywacja w kierunku leśnym lub fitomelioracyjnym terenów zdewastowanych
(wyrobiska i dawne wysypisko odpadów).
Ochrona ww. struktur przyrodniczych przed zainwestowaniem sprzyjać będzie
funkcjonowaniu przyrody ożywionej, w tym ochronie roślinności i zwierząt i może
spowodować wzrost bioróżnorodności.
Generalnie, nowe tereny inwestycyjne wskazane w projekcie „Studium...” położone są
poza terenami najcenniejszymi przyrodniczo (doliny rzek i cieków, lasy, osnowa ekologiczna,
obszary chronione).
Wyjątki stanowią:
1) fragmenty zboczy rynny Jez. Balewskiego przeznaczone pod funkcję UT/ML (zabudowa
rekreacyjna i obsługi turystyki) - w przewadze grunty użytkowane rolniczo na zapleczu
pasa zadrzewień nadbrzeżnych;
2) fragment doliny Postolińskiej Strugi na południe od wsi Mikołajki Pomorskie
przeznaczony pod funkcję P/U (zabudowa produkcyjno-usługowa) - grunty użytkowane
rolniczo, w tym łąki w sąsiedztwie istniejących terenów przemysłowych wsi;
3) dno rynny Jez. Balewskiego - orientacyjna lokalizacja kąpieliska i plaży na południowym
brzegu Jez. Balewskiego w rejonie wsi Stążki.
Ww. obiekty prawdopodobnie nie spowodują istotnego, szkodliwego oddziaływania, ani
przerwania połączeń ekologicznych, choć ogólny opis planowanych funkcji nie pozwala na
bardziej szczegółową analizę zagrożeń.
114
proeko
Tereny lokalizacji elektrowni wiatrowych w projekcie „Studium …” dopuszczone zostały
odległości ponad 250 m od podstawowych elementów osnowy ekologicznej gminy. Ich
zasięgi zostaną zweryfikowane na etapie sporządzania miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem wartości przyrodnich terenów i ich
powiązań ekologicznych, w tym korytarzy migracyjnych fauny na podstawie wyników
monitoringów ornitologicznych i chiropterologicznych.
Lokalizacje elektrowni fotowoltaicznych w projekcie „Studium …” dopuszczone zostały
w obrębie gruntów rolnych na działkach geod. Nr 125/1 obr. Wilczewo oraz nr 85 i nr 158
obr. Krasna Łąka poza zasięgiem podstawowych elementów osnowy ekologicznej gminy, z
wyjątkiem fragmentu doliny Postolińskiej Strugi w rejonie Wilczewa (cześć działki geod. nr
125/1 obr. Wilczewo), która znajduje się w zasięgu korytarza ekologicznego rangi
subregionalnej.
7.7.2. Roślinność
Oddziaływanie na roślinność związane może być z realizacją dopuszczonych w projekcie
„Studium …” nowych terenów osadniczych, przedsięwzięć inwestycyjnych (liniowych), w
tym komunikacyjnych i infrastrukturowych np. dróg, linii elektroenergetycznych i
telekomunikacyjnych, a także elektrowni wiatrowych, farm fotowoltaicznych i innych
obiektów przemysłowych. W większości likwidacja roślinności dotyczyć będzie roślinności
agrocenoz i ruderalnej.
Miejscami może wystąpić konieczność ewentualnej wycinki pojedynczych drzew i
krzewów w miejscach kolizji z nową zabudową, układem komunikacyjnym i siecią
infrastruktury technicznej.
Uwarunkowania ochrony drzew i krzewów na obszarze projektu „Studium...” zawiera
Ustawa o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2009, Nr 151, poz. 1220 ze zm.):
Art. 83.
1. Usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może nastąpić, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a,
po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta na wniosek
posiadacza nieruchomości. Jeżeli posiadacz nieruchomości nie jest właścicielem - do wniosku
dołącza się zgodę jej właściciela.
2. Zezwolenie na usuniecie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru
zabytków wydaje wojewódzki konserwator zabytków.
2a. Zezwolenie na usunięcie drzew w obrębie pasa drogowego drogi publicznej, z wyłączeniem
obcych gatunków topoli, wydaje się po uzgodnieniu z regionalnym dyrektorem ochrony
środowiska.
2b. Niewyrażenie stanowiska w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu zezwolenia, o którym
mowa w ust. 2a, przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska uznaje się za uzgodnienie
zezwolenia.
2c. Organ właściwy do wydania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, przed jego wydaniem
dokonuje oględzin w zakresie występowania w obrębie zadrzewień gatunków chronionych.”
(...)
5. Wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów na obszarach objętych ochroną krajobrazową
115
proeko
w granicach (...) rezerwatu przyrody wymaga uzyskania zgody (...) regionalnego dyrektora ochrony
przyrody.
6. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do drzew lub krzewów:
1) w lasach;
2) owocowych, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków
oraz w granicach parku narodowego lub rezerwatu przyrody - na obszarach nieobjętych
ochroną krajobrazową;
3) na plantacjach drzew i krzewów;
4) których wiek nie przekracza 10 lat;
5) usuwanych w związku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych;
6) (uchylony);
7) usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu z obszarów położonych między linią
brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano
trasę wału przeciwpowodziowego, z wałów przeciwpowodziowych i terenów w odległości
mniejszej niż 3 m od stopy wału;
8) które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają eksploatację
urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach zasp śnieżnych, usuwanych na
podstawie decyzji właściwego organu;
9) stanowiących przeszkody lotnicze, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu;
10) usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu ze względu na potrzeby związane z
utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych.
Ewentualne usunięcie drzew lub krzewów wymagać będzie uzyskania zgody Wójta Gminy
Mikołajki Pomorskie, a w odniesieniu do gruntów gminnych Starosty Sztumskiego.
Nie przewiduje się istotnego zwiększenia oddziaływania zanieczyszczeń
komunikacyjnych na roślinność w wyniku funkcjonowania ustaleń projektu „Studium…”.
Większe przekształcenia może wywołać funkcjonowanie nowych terenów zabudowy
rekreacyjnej i obsługi turystyki w rejonie Balewa oraz plaży (i dojazdu do plaży) w rejonie
wsi Stążki. Użytkowanie tego typu terenów wiąże się na ogół ze wzmożonym obciążeniem
otoczenia poprzez znaczną ilość zaparkowanych samochodów oraz intensywne rozjeżdżanie
brzegów jezior i brzeżnych partii lasów. Intensywna penetracja rekreacyjna terenu może
spowodować zniszczenia przejawiające się likwidacją roślinności runa i podszytu w pasie
lasu i zmianami struktury gatunkowej szaty roślinnej na pozostałych terenach.
Stan przekształcenia (zniszczenia) środowiska przyrodniczego w wyniku użytkowania
rekreacyjnego warunkują:
1) stan infrastruktury rekreacyjnej i sposób zagospodarowania terenu;
2) sposób spędzania czasu przez ludzi (formy rekreacji), w tym ich mobilność przestrzenna,
3) poziom kultury proekologicznej ludzi,
4) lokalne warunki przyrodnicze.
W celu ograniczenia niekorzystnych przekształceń szaty roślinnej i siedlisk realizacja tych
inwestycji powinna być uwarunkowana:
•
zorganizowaniem dojazdu i urządzeniem miejsc parkingowych;
•
ogrodzeniem terenów sąsiednich w celu uniemożliwienia rozjeżdżania innych terenów,
116
proeko
nie przeznaczonych na funkcje komunikacyjne.
Podsumowując, użytkowanie rekreacyjne będzie się koncentrować w sąsiedztwie
obiektów rekreacyjnych i w strefach dojść do brzegów Jez. Balewskiego oraz w strefie
przybrzeżnej jeziora. Przy odpowiednim zagospodarowaniu terenu nowego zainwestowania
rekreacyjnego i stosowaniu ogólnie obowiązujących przepisów możliwa jest znaczna
minimalizacja przekształceń biosfery w wyniku oddziaływania planowanych obiektów
rekreacyjnych.
7.7.3. Fauna
W rejonach wprowadzenia nowego zainwestowania osadniczego, przemysłowego,
infrastrukturowego w gminie Mikołajki Pomorskie na etapie budowy fauna wyemigruje
prawdopodobnie okresowo na sąsiednie tereny, z wyjątkiem gatunków łatwo podlegających
synantropizacji, o dużych zdolnościach adaptacyjnych do zmiennych warunków
środowiskowych. Obserwacje terenowe wykazują, że płoszenie fauny w trakcie prac
budowlanych sięga kilkuset metrów od placów budowy. Jest to typowe oddziaływanie
okresowe.
Na terenach bezpośredniej lokalizacji nowego zainwestowania, w związku z likwidacją
pokrywy glebowej, wystąpi także likwidacja fauny glebowej (edafon).
Nowe zainwestowanie nie będzie stanowić bariery dla zwierząt poruszających się po
lądzie - w rejonie gminy Mikołajki (poza jej południowo zachodnim i południowo wschodnim
skrajem nie występują korytarze migracji zwierząt lądowych (zob. rozdz. 3.3.), co eliminuje
takie zagrożenie.
Na etapie funkcjonowania ustaleń projektu „Studium …” spodziewana jest dalsza
synantropizacja fauny, zwłaszcza pospolitych gatunków ptaków, typowych dla terenów
zabudowanych i drobnych gryzoni.
Odrębne zagadnienie to oddziaływanie elektrowni wiatrowych na faunę na etapie
eksploatacji, zwłaszcza na zwierzęta fruwające (głównie ptaki i nietoperze). Może ono
przejawiać się przez:
•
śmiertelność w wyniku kolizji z konstrukcjami elektrowni;
•
zmiany rozmieszczenia zwierząt w wyniku utraty siedlisk i żerowisk na terenie lokalizacji
elektrowni i w jego otoczeniu, w tym w wyniku akustycznego oddziaływania elektrowni
wiatrowych;
•
zmiany tras przelotów.
Ptaki. Generalnie, liczba kolizji ptaków z turbinami jest funkcją liczebności ptaków
użytkujących dany teren. Największą śmiertelność ptaków notowano w przypadku elektrowni
wiatrowych zlokalizowanych na terenach (Gromadzki 2002):
•
atrakcyjnych dla ptaków jako żerowiska;
•
stanowiących trasy regularnych przelotów wędrówkowych;
117
proeko
•
stanowiących trasy regularnych dolotów na żerowisko lub noclegowisko.
Udokumentowano także wpływy składu gatunkowego ptaków na ich śmiertelność, co
wynika z międzygatunkowych różnic wysokości przelotów i dobowego rozkładu aktywności
wędrówkowej.
Istotny wpływ na śmiertelność ptaków mają ponadto:
•
•
•
parametry konstrukcji elektrowni: wysokość, średnica rotorów, prędkość obrotów
rotorów, oświetlenie nocne;
wielkość zespołu elektrowni i ich wzajemne rozmieszczenie;
warunki meteorologiczne (przede wszystkim widoczność);
•
pora doby: świt, dzień, zmierzch i noc (różna aktywność ptaków i widoczność);
•
pora roku: wiosenne przeloty, lęgi, jesienne przeloty, zimowanie.
Najbliższy obszar Natura 2000 położony jest w odległości min. 5 km od obszarów
dopuszczonych pod lokalizacje elektrowni wiatrowych w projekcie „Studium …”– jest to
obszar specjalnej ochrony ptaków „Lasy Iławskie" PLB280005.
W odległości ponad 15 km znajduje się obszar Natura 2000 „Dolina Dolnej Wisły"
PLB040003.
Elektrownie wiatrowe zlokalizowane w odległości min. 5 km od obszarów Natura 2000
nie będą mały wpływu na ptaki, w tym gatunki spełniające kryteria dla wyznaczenia obszarów
Natura 2000 (rozdz. 7.8.)
Nietoperze
Wg danych literaturowych najważniejszymi miejscami żerowania nietoperzy w
krajobrazie rolniczym są zwykle zbiorniki wodne, zaś podstawowymi trasami przelotów
między kryjówkami a żerowiskami – liniowe elementy krajobrazu, zwłaszcza szpalery drzew.
Istotnymi miejscami żerowania dla nietoperzy mogą być również płaty liściastych starodrzewi
i ich skraje. Natomiast na terenach otwartych aktywność nietoperzy znacznie spada.
Większość nietoperzy unika pozbawionych drzew, rozległych pól uprawnych (Lesiński i
in. 2000).
Inne zwierzęta
Gatunki dużych ssaków związane są przede wszystkim ze środowiskiem leśnym i
okrajkowym. Ich pojawianie się na terenach rolnych jest krótkotrwałe.
Z doświadczeń farm wiatrowych funkcjonujących w Europie Zachodniej oraz według
członków kół łowieckich w Polsce wynika, że elektrownie wiatrowe nie powodują znaczących
zmian w faunie „naziemnej” danego terenu. Elektrownie wiatrowe nie stanowią barier dla
przemieszczających się po lądzie zwierząt. Gmina Mikołajki Pomorskie położona jest poza
zasięgiem korytarzy migracji zwierząt lądowych (zob. rozdz. 3.2.).
Oddziaływanie realizacji elektrowni wiatrowych na terenach użytkowanych rolniczo będzie
zbliżone do oddziaływania innych obiektów infrastrukturowych i gospodarczych. W literaturze
dotyczącej wpływu elektrowni wiatrowych na zwierzęta brak informacji nt. ich oddziaływania na
zwierzęta poruszające się po ziemi – oddziaływanie takie stwierdzono tylko w odniesieniu do
zwierząt fruwających, przede wszystkim ptaków, i w mniejszym stopniu nietoperzy, które mogą
118
proeko
ulegać kolizjom z konstrukcjami elektrowni
Podsumowując, zgodnie z projektem „Studium …” szczegółowy zasięg terenów
lokalizacji elektrowni wiatrowych wyznaczony zostanie na etapie sporządzania miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego. Na obszarach planowanych farm wiatrowych
należy wykonać przedrealizacyjne monitoringi ptaków i nietoperzy z uwzględnieniem
możliwość skumulowanego oddziaływania z sąsiednimi obszarami farm wiatrowych. Poniżej
w rozdz. 7.7.4 i 7.7.5. przytoczono wnioski dostępnych z częściowych raportów z
monitoringów ornitologicznych i chiropterologicznych przeprowadzonych w rejonie gminy
7.7.4. Monitoring ornitologiczny
1. „Ocena lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych >Jasna 2< (gm. Stary Dzierzgoń i
zagrożeń dla ornitofauny. Raport I – okres migracji wiosennej i lęgowy” (Goc,
Kosmalski 2011)
Wykonane w okresie wiosennym i lęgowym badania ornitofauny wykazały, że teren
planowanego zespołu elektrowni wiatrowych „Jasna 2” jest atrakcyjny dla wielu gatunków
ptaków. Wynika to z położenia geograficznego (na trasie przelotu niektórych gatunków oraz
w sąsiedztwie 19 atrakcyjnych przyrodniczo i chronionych obszarów) i dość znacznego
urozmaicenia siedlisk. Liczne i dość długotrwałe występowanie wędrownych stad gęsi i
żurawi, które nie tylko przelatują nad analizowanym terenem, ale także wykorzystuję go jako
żerowisko i miejsce odpoczynku, może wskazywać na możliwość kolizji tych dużych ptaków z
elektrowniami wiatrowymi. Nie wydaje się jednak uzasadnione ani celowe na tym etapie
wskazywanie „kolizyjnych” siłowni, bo rozmieszczenie obserwowanych stad wynikało
prawdopodobnie z położenia pól, na których w poprzednim roku uprawiano kukurydzę. W
2011 roku rozmieszczenie upraw jest inne, ale kukurydza nadal zajmuje sporą ich część.
Dotychczasowe wyniki nie dają podstaw do formułowania kategorycznych i
ostatecznych opinii dotyczących zagrożeń dla ptaków jakie może wywołać cała inwestycja,
lub jej poszczególne jej elementy.
2. „Ocena lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych >Mikołajki Pomorskie< (gm.
zagrożeń dla ornitofauny. Raport końcowy” (Goc, Kosmalski 2012)
Łącznie na monitorowanym obszarze stwierdzono 125 gatunków ptaków, a spośród nich
94 uznano za lęgowe. Część z nich, zwłaszcza silnie związana ze środowiskiem leśnym (np.
dzięciołowe Piciformes) pojawiała się na terenach otwartych sporadycznie, a odnotowane
stwierdzenia w zdecydowanej większości dotyczą skraju lasu.
Różnorodność typów siedlisk sprawia, że badany obszar nabiera znaczenia również dla
większej liczby gatunków awifauny migrującej, jako miejsce odpoczynku i żerowania.
Zdecydowana większość koczujących stad w okresie wędrówki wiosennej składała się z
gatunków pospolitych, takich jak: zięba, śmieszka, kwiczoł, grzywacz, czajka czy szpak. Nie
119
proeko
stwierdzono na monitorowanej powierzchni odpoczywających lub żerujących dużych stad
blaszkodziobych Anseriformes (np. gęsi, łabędzie), mimo obserwowanej intensywnej migracji
wiosennej tej grupy ptaków, przelot jesienny był słabo zauważalny. Liczebności ptaków
siewkowych Charadriiformes nie przekraczały przeciętnych wartości w skali kraju, a
dominującym gatunkiem w tej grupie była czajka która stanowiła 57%, w następnej kolejności
znajdowała się mewa śmieszka stanowiąc 38%. Koncentracje stad czajki oraz mewy śmieszki
w okresie migracji wiosennej w rejonie wsi Nowe Minięta nie potwierdziły się w okresie
jesiennym i najprawdopodobniej związane były ze strukturą zasiewów na polach. Miejsca
koncentracji mogą być wykorzystywane losowo, mając związek z aktualną w danym czasie
strukturą roślinności lub stanowić regularne miejsca żerowania i odpoczynku na trasie
migracji. Wyniki monitoringu sugerują obszar zlokalizowany na południe i południowy
wschód od miejscowości Nowe Minięta (wspólny obszar koncentracji grzywacza, śmieszki i
kwiczoła, oraz ptaków wróblowych, głównie przedstawicieli rodzin Fringillidae i Paridae)
jako tereny atrakcyjne wykorzystywane przez stada różnych gatunków. Są to pola i treny
podmokłe w mniejszym stopniu przekształcone przez działalność ludzką, a z uwagi na
obecność drobnych ptaków obszar ten stawał się też terenem żerowania dla ptaków
drapieżnych, takich jak krogulec czy jastrząb. Na tych terenach nie planuje się posadowienie
elektrowni wiatrowych i dla zachowania obecnego stanu tych obszarów należy dołożyć
starań, by prace związane z przedmiotową inwestycją nie zaburzyły charakteru występujących
tam siedlisk.
W trakcie rocznego monitoringu odnotowano 188 obserwacji przelatujących ptaków
szponiastych Falconiformes, a intensywność wykorzystania przestrzeni powietrznej przez tą
grupę wynosiła prawie 0,86 os./1h. Największy udział przypadł występującemu powszechnie
na terenie całego kraju myszołowowi, którego stwierdzano 137 razy, co stanowi 73%. Na
drugim miejscu znajdował się błotniak stawowy, którego udział przekraczał 15%, a spora
część stwierdzeń dotyczyła lęgowej pary w granicach monitorowanego obszaru. Oba gatunki
wykorzystywały teren planowanej inwestycji jako miejsce żerowania, a większość przelotów
odbywała się na niskim pułapie. Zagęszczenia lęgowych populacji myszołowa w Polsce
kształtują się miedzy 2,5-186,2 par/100km2 (Tomiałojć i Stawarczyk 2003), a zagęszczenie
lęgowych par stwierdzonych w odległości do 2 km od planowanych lokalizacji elektrowni
planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie” znajduje się w dolnych granicach tego
przedziału i jest typowe dla krajobrazu rolniczego.
W okresie lęgowym odnotowano pojedyncze obserwacje bielika, jastrzębia, krogulca i
orlika krzykliwego, lecz nie stwierdzono lęgów tych gatunków na obszarze objętym cenzusem.
Rewiry żerowiskowe tych ptaków drapieżnych mogą znacznie wykraczać poza przyjętą strefę
buforową (2 km), a obserwacje nisko polujących ptaków sugerują, że ich gniazdowanie w
sąsiedztwie powierzchni planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie” wydaje się
możliwe. Biorąc pod uwagę, że obserwacje wspomnianych gatunków nie powtarzały się
wielokrotnie w okresie lęgowym, a w okresie dyspersji stwierdzono jedynie krogulca, należy
sądzić, że rozległe pola uprawne w tym rejonie nie stanowią stałego terenu polowań par
lęgowych z dalszej okolicy.
Na terenie planowanej inwestycji i w buforze 2 km stwierdzono kolonie dwóch gatunków:
kwiczoła oraz brzegówki. Osobniki obu gatunków pojawiały się na terenach otwartych niemal
120
proeko
wyłącznie na niskim pułapie, a same kolonie znajdują się co najmniej 500 m od planowanych
lokalizacji elektrowni wiatrowych. Charakter użytkowania powierzchni przez gatunki
gniazdujące kolonijnie sprawia, że przedmiotowa inwestycja prawdopodobnie nie będzie
miała istotnego wpływy na populacje lęgowe tych ptaków. Gatunkiem lęgowym w okolicy i
wartym podkreślenia jest bocian biały, którego sukces lęgowy w okolicznych gniazdach
mieścił się w zakresie od 1 do 5 młodych. Łąki i pastwiska w okolicy Krasnej Łąki stanowiły
żerowisko dla okolicznych par lęgowych, ale nie stwierdzono, by obszar ten stanowił miejsce
zgrupowań (sejmików) ptaków przygotowujących się do migracji. Nie stwierdzono też
żerowania bociana czarnego na obszarze monitoringu, a jednorazowa obserwacja
przelatującego osobnika tego gatunku miała miejsce w okresie migracje wiosennej, w
południowej części powierzchni.
Intensywność wykorzystania przestrzeni powietrznej była zmienna w ciągu roku i wahała
się od 26 os./1h w grudniu do 1194 os./1h na początku października i osiągała istotnie wyższe
wartości w okresach migracji, która odbywała się głównie na pułapie poniżej pracy śmigieł
elektrowni wiatrowej. Dane z 12 miesięcy obserwacji wskazują, że prawie 69% wszystkich
przelotów miało miejsce na niskim pułapie, a w strefie pracy rotora nieco ponad 18%. Udział
gatunków ptaków o niewielkich rozmiarach ciała na średnim pułapie wynosił około 10-11%,
a ponad 85% przelotów odbywało się na niskim pułapie. W przypadku ptaków o większych
rozmiarach ciała, udział przelotów w strefie pracy śmigła wahał się od 25% dla ptaków
szponiastych do 43% u siewkowych. Na tą ostatnią wartość wpływają głównie obserwacje
krążących stad czajek. Jedynie wśród gatunków o dużych rozmiarach ciała dominowały
przeloty na wysokim pułapie i stanowiły prawie 59% obserwacji w tej grupie. Na ten wynik
główny pływ miały zaobserwowane liczne stada przelatujących gęsi i łabędzi podczas
migracji wiosennej.
Wyniki uzyskane dla powierzchni planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie”
odzwierciedlają ogólne trendy wzrostu wykorzystania przestrzeni powietrznej przez ptaki w
okresach wędrówkowych i wydają się być typowe dla lokalizacji w krajobrazie rolniczym i
mozaiki polno-leśnej. Dla wędrówki jesiennej pokazują dobrze zaznaczony przelot gatunków
wróblowych, zwłaszcza łuszczaków, w tym zięby, której szczyt bardzo intensywnego, a
jednocześnie krótkotrwałego przelotu, przypadł na przełom września i października. Podobnie
jak wiosną, gatunki wróblowe wykorzystują powierzchnię jako miejsce odpoczynku i
żerowania. Na uwagę zasługują stada kwiczołów obserwowanych we wszystkich okresach
fenologicznych roku, co sugeruje, że na obszarze planowanej inwestycji znajdują się
atrakcyjne dla tego gatunku miejsca odpoczynku, żerowania oraz dogodne miejsca lęgowe.
Tereny objęte monitoringiem położone na południowy-zachód od linii kolejowej stanowią
głównie łąki i pastwiska, a ornitofauna lęgowa na tym obszarze była uboga. Tereny te, a także
okolice wsi Cierpięta, wykorzystywane były jako miejsce żerowania przez błotniaka
stawowego oraz myszołowa, a w okresie zimowym odnotowano jednorazową obserwację
bielika. W przypadku myszołowa wykazano, że postawienie elektrowni wiatrowych w części
przypadków spowodowało rezygnację z wykorzystania terenów żerowania, w innych
natomiast nie stwierdzono takiej zależności i ptaki te nadal wykorzystywały tereny jako
miejsca żerowania, (Hötker 2006, Zieliński i in. 2007, 2008). Niewiele wiadomo na temat
zmian w wykorzystaniu terenu przez błotniaka stawowego i żurawia, jednak odległości
121
proeko
planowanych lokalizacji elektrowni od stanowisk lęgowych tych gatunków przy obecnym
stanie wiedzy nie budzą większych kontrowersji.
Przeprowadzone analizy szacunkowej śmiertelności ptaków w wyniku zderzenia z
elementami elektrowni wiatrowych wskazują, że potencjalne kolizje z infrastrukturą
planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie” wydają się możliwe. Dyskusyjna
pozostaje ocena skali tego zjawiska z uwagi na brak precyzyjnych narzędzi pozwalających
uzyskać trafne prognozy. Dostępna metodyka przy zastosowaniu optymistycznego i
pesymistycznego wariantu pozwana otrzymać szacunki ryzyka od mniej niż 1 ptaka na rok do
kilkuset ptaków ginących rocznie, co daje jedynie zakres możliwej skali zagrożenia i trudno
na jego podstawie wyciągać wiążące wnioski. Zastosowanie oszacowania całkowitej liczby
ptaków przelatujących w ciągu całego roku przez obszar planowanego przedsięwzięcia i
mnożąc otrzymaną wartość przez frakcję ptaków kolidujących w trakcie przelotu na
określonym pułapie pozwala na oszacowanie liczby ofiar w roku z uwzględnieniem
intensywności przelotu. Jednak spory rozrzut współczynników mierzących frakcję ptaków
kolidujących z elektrowniami wiatrowymi sprawia, że uzyskane w ten sposób wyniki
obarczone są dużym błędem oszacowania. Dodatkowo przyjęta metodyka (PSEW 2008)
zakładająca przeciętnie 40 kontroli w roku i przy uwzględnieniu częstszych kontroli w
okresach większej aktywności ptaków dostarcza rzetelnych, lecz wciąż mało precyzyjnych
danych wejściowych do szacunków śmiertelności. Dane z okresów migracji, zwłaszcza
jesiennej, kiedy oprócz ptaków dorosłych lecą także młode ptaki w pierwszym roku życia, są w
dużej mierze losowym zbiorem informacji o natężeniu przelotu w trakcie wędrówek.
Nierzadko zdarza się, że szczyt przelotu jakiegoś gatunku trwa od jednego do kilku dni, co
przy kontrolach raz w tygodniu może oznaczać „trafienie” na szczyt migracji lub całkowitym
jego pominięciem, a w efekcie mocno zaniżyć lub zawyżyć uzyskane szacunki śmiertelności.
Dotyczy to zwłaszcza gatunków występujących pospolicie i przelotnych w dużej ilości (np.
zięba). Uzyskany na podstawie mediany z danych dotyczących śmiertelności na farmach w
Europie i Ameryce Północnej wynik 39,27 kolizji/rok, wydaje się wartością prawdopodobną
w kontekście przedstawionych wyników monitoringu, jednak wysoce wskazana byłaby jego
weryfikacja w trakcie monitoringu porealizacyjnego.
Najbliższe lokalizacje elektrowni na planowanej farmie „Mikołajki Pomorskie” miejscu
oddalone są od obszarów Natura 2000 o około 10,5 km od OSO Lasy Iławskie i około 15,5 km
od OSO Dolina Dolnej Wisły. Odległość ostoi ”Aleje Pojezierza Iławskiego”, a w
szczególności główny przedmiot ochrony (pachnica Osmoterma eremita) powodują, że nie
należy spodziewać się negatywnego oddziaływania zespołu elektrowni na jej przyrodę.
Zarówno odległości od Obszarów Specjalnej Ochrony jak i charakter użytkowania przez
awifaunę terenów planowanej inwestycji, przy obecnym stanie wiedzy pozwalają
przypuszczać, iż planowany projekt nie wpłynie na spójność sieci Natura 2000.
Podsumowując, wg wyników rocznego monitoringu ornitologicznego (Goc,
Kosmalski 2012) większość planowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych nie budzi
kontrowersji, a wątpliwości lokalizacyjne dotyczą pojedynczych elektrowni wiatrowych.
Raport końcowy (Goc, Kosmalski 2012) zawiera wnioski i zalecenia dotyczące
rezygnacji z lokalizacji pojedynczych elektrowni lub ich przesunięcia.
122
proeko
Wnioski z monitoringów ornitologicznych dotyczące szczegółowych lokalizacji
elektrowni wiatrowych wymagają uwzględnienia w pracach projektowych, na etapie
sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
7.7.5. Monitoring chiropterologiczny
projektowanej farmy wiatrowej „Jasna 2” (Kościów, Pietrzak 2011a)
Na obszarze badań wyznaczono 8 obszarów występowania nietoperzy, gdzie zanotowano
wyższą aktywność nietoperzy i wskazano miejsca potencjalnych konfliktów między
planowanymi lokalizacjami turbin a potrzebami ochrony środowiska. Jako najbardziej
konfliktową (w granicach gminy Mikołajki Pomorskie) wskazano lokalizację elektrowni
wiatrowych na wschód od Cieszymowa Wielkiego. W pozostałych rejonach nie stwierdzono
zagrożeń.
projektowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie” (Kościów, Pietrzak 2011b)
Na obszarze badań wyznaczono 10 obszarów względnie stałego występowania nietoperzy,
gdzie zanotowano wyższą aktywność nietoperzy i wskazano miejsca potencjalnych
konfliktów między planowanymi lokalizacjami turbin a potrzebami ochrony środowiska. Jako
najbardziej konfliktową wskazano lokalizację elektrowni wiatrowych w rejonie wsi Dworek.
W pozostałych rejonach nie stwierdzono zagrożeń lub określono je jako średnie.
Podsumowując, w raportach częściowych podkreślono fakt opracowywania ich na
podstawie częściowych danych, w zawiązku z czym ocena składu gatunkowego, liczebności i
aktywności nietoperzy może ulec istotnej zmianie po uzyskaniu pełnych danych z rocznego
monitoringu. Wobec powyższego wskazane w raportach (Kościów, Pietrzak 2011a i b)
lokalizacje miejsc konfliktowych należy traktować jedynie jako potencjalne.
W trakcie dalszych prac projektowych, na etapie sporządzania miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego, należy liczyć się z koniecznością zminimalizowania
oddziaływania elektrowni wiatrowych na obszary wyższej aktywności nietoperzy przez ich
przesunięcie na zalecaną wg wytycznych odległość 200 m (od łopaty śmigła) od siedlisk
ważnych dla nietoperzy (Kościów, Pietrzak 2011a i b).
7.8. Formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000
7.8.1. Ustanowione formy ochrony przyrody na obszarze gminy
W granicach gminy Mikołajki Pomorskie oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie, spośród
form ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r.
(tekst jednolity Dz. U. z 03.06.2013 r., poz. 627), występują (rys. 7 i zał. kartogr.):
•
•
Morawski Obszar Chronionego Krajobrazu – sąsiedztwo od południowego-zachodu;
123
•
proeko
obszar Natura 2000 mający znaczenie dla Wspólnoty „Mikołajki Pomorskie” PLH220076
– w południowej części gminy znajduje się północny skraj obszaru;
•
2 pomniki przyrody
•
ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Charakterystykę form ochrony przyrody na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie zawiera
rozdz. 5.2.1. Poniżej przedstawiono prawne uwarunkowania ochrony i problemy jej
wdrażania w świetle zapisów projektu „Studium …”.
Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń
Zgodnie z uchwałą Nr 1161/XLVII/10 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 28
kwietnia 2010 r. (Dz. Urz. woj. pom. Nr 80, poz. 1455) w obrębie obszarów chronionego
krajobrazu woj. pomorskiego, obowiązują m. in. następujące przepisy: (z wyłączeniami):
§5
1. Na obszarach chronionego krajobrazu, wymienionych w § 1 ust. 1, rozporządzenia wprowadza się
następujące zakazy:
1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc
rozrodu oraz tarlisk, łożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania
czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;
2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów
ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku jego ochronie ,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z
2008 r. Nr 199, poz 1227 ze zm.);
3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają
one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub
wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;
4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych
szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;
5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z
zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub
utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych;
6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub
zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub
rybacka;
7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;
8)
lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych
zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu
racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.
(…)
§7
1. Zakazy, o których mowa w § 5, nie dotyczą:
1) wykonywania zadań na rzecz obronności kraju i bezpieczeństwa państwa;
2) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym;
3) realizacji inwestycji celu publicznego
124
proeko
2. Zakaz, o którym mowa § 5 pkt 2, nie dotyczy:
1) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których
przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko wykazała brak znacząco negatywnego
wpływu na ochronę przyrody obszaru chronionego krajobrazu,
2) realizacji przedsięwzięć potencjalnie mogących znacząco oddziaływać na środowisko dla
których organ ochrony środowiska stwierdził brak konieczności przeprowadzenia oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
(…)
3. Zakazy, o których mowa § 5 ust. 8 oraz § 6, nie dotyczą:
1) obszarów zwartej zabudowy miast i wsi, w granicach określonych w studiach uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin (lub w równorzędnych dokumentach
planistycznych), gdzie dopuszcza się uzupełnianie zabudowy mieszkaniowej i usługowej pod
warunkiem wyznaczenia nieprzekraczalnej linii zabudowy od brzegu wód, określonej poprzez
połączenie istniejących budynków na przylegających działkach,
2) siedlisk rolniczych - w zakresie uzupełniania istniejącej zabudowy o obiekty niezbędne do
prowadzenia gospodarstwa rolnego, pod warunkiem nie przekraczania dotychczasowej linii
zabudowy od brzegów wód,
3) wyznaczanych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów dostępu do wód
publicznych oraz w zakresie niezbędnym do pełnienia funkcji plaż, kąpielisk i przystani,
4) odcinków plaż nadmorskich, na których właściwy Dyrektor Urzędu Morskiego dopuszcza
sytuowanie sezonowych obiektów budowlanych,
5) istniejących, obiektów letniskowych, mieszkalnych i usługowych, zrealizowanych na podstawie
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc przed dniem 1 stycznia
2004 r. - gdzie dopuszcza się przebudowę i modernizację istniejącego zainwestowania w celu
poprawy standardów ochrony środowiska oraz walorów estetyczno-krajobrazowych, pod
warunkiem nie zwiększania powierzchni zabudowy, a także nie przybliżania zabudowy do brzegów
wód, jeżeli w trakcie postępowania strona wykaże brak niekorzystnego wpływu planowanej
inwestycji na chronione w danym obszarze ekosystemy i krajobraz.
Uchwała Nr 1161/XLVII/10 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 28 kwietnia
2010 r. (Dz. Urz. woj. pom. Nr 80, poz. 1455) zawiera również ustalenia dotyczące czynnej
ochrony ekosystemów leśnych, nieleśnych ekosystemów lądowych i ekosystemów wodnych
w odniesieniu do obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa pomorskiego.
W świetle powyższych zapisów oceniono, że ustalenia projektu „Studium …” nie
naruszają przepisów obowiązujących w zasięgu Obszaru Chronionego Krajobrazu Jeziora
Dzierzgoń:
•
na nowych terenach inwestycyjnych (UT/ML) uwzględniono zakaz lokalizowania obiektów
budowlanych w pasie 100 od linii brzegowej Jez. Balewskiego (zgodnie z § 5 pkt. 1.8.
rozporządzenia);
•
przeznaczenie terenów we wsi Balewo pod funkcje produkcyjno-usługowe oraz
dopuszczenie lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych na gruntach użytkowanych rolniczo
nie jest sprzeczne z ww. uchwałą o ile spełnione zostaną zapisy § 5 pkt 2 i § 7 pkt 2
uchwały dotyczące zakazu realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko i możliwych odstępstw od tego zakazu - szczegółowa ocena będzie możliwa
125
proeko
na etapie sporządzania prognoz do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego i/lub postępowań w sprawie wydania decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach.
Wpływ realizacji ustaleń projektu „Studium ...” na walory krajobrazowe obszarów
chronionego będzie ograniczony. Dopuszczone zespoły elektrowni wiatrowych (poza
zasięgiem OChK) widoczne będą z Obszaru Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń i
Morawskiego Obszar Chronionego Krajobrazu z odległości od kilkuset metrów do kilku
kilometrów.
Oddziaływanie elektrowni fotowoltaicznych na krajobraz Obszaru Chronionego
Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń ze względu na małą wysokości konstrukcji (do kilku m) będzie
małe.
Obszar Natura 2000 „Mikołajki Pomorskie” PLH220076
Zgodnie z Art. 33. 1. Ustawy o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2009, Nr 151,
poz. 1220 ze zm.) w stosunku do obszarów Natura 2000 Zabrania się, z zastrzeżeniem art. 34,
podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco
negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla
których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub
2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura
2000, lub
3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do proponowanych obszarów mających znaczenie
dla Wspólnoty, znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1, do czasu
zatwierdzenia przez Komisję Europejską jako obszary mające znaczenie dla Wspólnoty i
wyznaczenia ich jako specjalne obszary ochrony siedlisk.
W ustawie o ochronie przyrody zapisano także:
Art. 34. 1. Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w
tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań
alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na
obszarach morskich - dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację
planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru
Natura 2000 lub obszary znajdujące się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1,
zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i
właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000.
2. W przypadku gdy znaczące negatywne oddziaływanie dotyczy siedlisk i gatunków
priorytetowych, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może zostać udzielone wyłącznie w celu:
1) ochrony zdrowia i życia ludzi;
2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego;
3) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska
przyrodniczego;
126
proeko
4) wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu
opinii Komisji Europejskiej.";
(...)
Art. 36.1. Na obszarach Natura 2000, z zastrzeżeniem ust. 2, nie podlega ograniczeniu
działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu
przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a
także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony
obszaru Natura 2000.";
2. Prowadzenie działalności, o której mowa w ust. 1, na obszarach Natura 2000 wchodzących
w skład parków narodowych i rezerwatów przyrody, jest dozwolone wyłącznie w zakresie, w
jakim nie narusza to zakazów obowiązujących na tych obszarach.
Uzupełniające przepisy prawa powszechnego w odniesieniu do obszarów Natura 2000
wprowadza Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także
kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura
2000 (Dz. U. z 2010 r., Nr 77, poz. 510 ze zm. ).
Zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 03.06.2013 r., poz. 627)
dla obszaru Natura 2000 sprawujący nadzór nad obszarem sporządza projekt planu zadań
ochronnych na okres 10 lat (projekt podlega ustanowieniu przez Regionalnego dyrektora
ochrony środowiska w drodze zarządzenia) i projekt planu ochrony na okres 20 lat (projekt
podlega ustanowieniu przez ministra właściwego do spraw środowiska w drodze
rozporządzenia). Projekty takie nie zostały dotychczas opracowane dla obszaru Natura
2000 „Mikołajki Pomorskie” PLH220076.
Obszar Natura 2000 mający znaczenie dla Wspólnoty „Mikołajki Pomorskie”
PLH220076 obejmuje południowy skraj gminy. W zasięgu obszaru występują następujące
typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG:
• 3150 – starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami
z Nympheion, Potamion;
•
7140 – Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z ScheuchzerioCaricetea);
•
9110 – Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion);
•
9160 – Grąd subatlantycki (Stellario-Carpinetum);
•
9190 – Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum);
•
91D0 – Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio
uliginosi-Pinetum, Pino).
Ponadto, w obrębie obszaru występuje jeden gatunek ryby - strzebla błotna Phoxinus
percnurus wymieniony w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG:
Najbliżej w stosunku do obszaru „Mikołajki Pomorskie” PLH220076 znajdują się:
a) tereny rolne z rozproszoną zabudową zagrodową, w minimalnej odległości 130 m;
b) nowe tereny produkcyjno-usługowe dopuszczone w projekcie „Studium …’’ w
127
proeko
południowej części wsi Mikołajki Pomorskie, w minimalnej odległości 1,2 km;
c) tereny prac poszukiwawczych gazu łupkowego, w tym lokalizacja planowanej wiertni na
południowy-wschód od wsi Mikołajki Pomorskie przy drodze powiatowej 3142G w
minimalnej odległości ok. 2,1 km;
d) tereny dopuszczone w projekcie „Studium …’’ pod lokalizacje elektrowni wiatrowych, w
minimalnej odległości 1,5 km.
Biorąc pod uwagę rolnicze użytkowanie terenu w otoczeniu, charakter planowanych
nowych inwestycji oraz ich odległości od obszaru Natura 2000 „Mikołajki Pomorskie”
PLH220076 nie przewiduje się istotnego oddziaływania ustaleń projektu „Studium …” na
siedliska i gatunek ryby - strzeblę błotną Phoxinus percnurus stanowiące przedmiot ochrony
obszaru.
Pomniki przyrody
W gminie Mikołajki Pomorskie znajdują się 2 pomniki przyrody (zob. rozdz. 5.2.1.).
W stosunku do pomników przyrody obowiązują zakazy określone w aktach
ustanawiających (Orzeczenie Nr 48 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Elblągu z
dnia 02.07.1954 r. i Rozporządzenie Nr 6/96 Wojewody Elbląskiego z dnia 25.06.1996 r.),
zgodne z ustawą o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2009, Nr 151, poz. 1220 ze
zm.).
Są to następujące zakazy:
1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;
2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac
związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową,
odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych;
3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby;
4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo
racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;
5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz
obszarów wodno-błotnych;
6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych;
7) zmiany sposobu użytkowania ziemi;
8) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych
szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;
9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz
tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności
związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;
10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych,
utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;
11) umieszczania tablic reklamowych.
Zakazy, o których mowa powyżej nie dotyczą:
1) prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organem ustanawiającym
daną formę ochrony przyrody;
128
proeko
2) realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę
ochrony przyrody;
3) zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa;
4) likwidowania nagłych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcji ratowniczych.
Realizacja ustaleń projektu „Studium ...” nie spowoduje negatywnego oddziaływania na
pomniki przyrody i nie naruszy przepisów obowiązujących w stosunku do nich.
Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody na obszarze opracowania, tak jak w całej Polsce,
obowiązuje ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Stan prawny w tym zakresie
regulują:
1) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 03.06.2013
r., poz. 627),
2) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony
gatunkowej roślin (Dz. U. z dnia 20 stycznia 2012 r., poz. 81),
3) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących grzybów objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764),
4) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony
gatunkowej zwierząt - Dz. U. 2011, Nr 237, poz. 1419.
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie występowanie gatunków roślin, grzybów i
zwierząt chronionych jest najbardziej prawdopodobne na terenach objętych terytorialnymi
formami ochrony przyrody i na pozostałych terenach o charakterze seminaturalnym (np.
tereny leśne, zadrzewienia i zarośla, tereny hydrogeniczne, wilgotne łąki, zbiorniki wodne).
Ze względu na rolniczy charakter terenów, które zostały przewidziane w projekcie
„Studium …” pod nowe zainwestowanie i sąsiedztwo terenów osadniczych, można z dużym
prawdopodobieństwem przyjąć, że lista potencjalnych gatunków chronionych roślin i
grzybów, a także zwierząt (poza ptakami), jest tu skromna i realizacja ustaleń projektu
„Studium...” nie spowoduje negatywnego oddziaływania na nie.
Ewentualna likwidacja stanowisk, siedlisk i ostoi gatunków chronionych będzie
wymagała zastosowania procedur przewidzianych ustawą o ochronie przyrody (tekst jednolity
Dz. U. z 03.06.2013 r., poz. 627) - ustawa ta zawiera m.in. zasady ochrony gatunkowej i
procedur wydawania decyzji dotyczących odstępstw od zakazów w stosunku do gatunków
chronionych.
Na etapie funkcjonowania ustaleń projektu „Studium …” potencjalnie możliwe jest
oddziaływanie elektrowni wiatrowych na chronione gatunki ptaków i nietoperzy. Ewentualne
działania minimalizujące w tym zakresie zawiera rozdz. 9. Szczegółowe zalecenia zostaną
określone w raportach końcowych z przeprowadzonych monitoringów ornitologicznych i
chiropterologicznych.
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 03.06.2013 r., poz. 627)
projekt studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, w
129
proeko
części dotyczącej form ochrony przyrody wymaga uzgodnienia z regionalnym
dyrektorem ochrony środowiska w zakresie ustaleń mogących mieć negatywny wpływ
na ochronę przyrody.
7.8.2. Formy ochrony w otoczeniu gminy Mikołajki Pomorskie
Rezerwaty przyrody
Nie przewiduje się wystąpienia negatywnego oddziaływania kierunków zagospodarowania
przewidzianych w projekcie „Studium …” na rezerwaty przyrody w otoczeniu gminy Mikołajki
Pomorskie - najbliższe z nich znajdują się w odległości ponad 6 km od jej granic.
Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego i obszary chronionego krajobrazu
Realizacja ustaleń projektu „Studium ...” nie będzie stanowić zagrożenia dla przyrody
Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego, znajdującego się w odległości ok. 4 km na
wschód od granicy gminy Mikołajki Pomorskie (granica otuliny Parku przebiega w odległości
ok. 2,4 km na wschód od granicy gminy) i obszarów chronionego krajobrazu w otoczeniu.
W zakresie oddziaływania dopuszczonych w projekcie „Studium …” elektrowni
wiatrowych na krajobraz, z uwagi na odległość oraz przesłonięcia przez kompleksy leśne,
zadrzewienia, zabudowę i wyniesienia terenu, będą one w małym stopniu widoczne z
północno-zachodnich obrzeży Parku i nie będą widoczne na jego tle.
Z podobnych względów elektrownie wiatrowe będą w ograniczonym zakresie widoczne z
najbliższych OCHK tj. Morawskiego i Ryjewskiego z odległości odpowiednio: od 1,6 km i
ponad 6 km. Nie wystąpi również negatywne oddziaływanie na ich funkcje jako korytarzy
ekologicznych.
Obszary Natura 2000
Najbliższy obszar Natura 2000 obszary specjalnej ochrony ptaków w otoczeniu gminy
Mikołajki Pomorskie to „Lasy Iławskie" PLB280005, w minimalnej odległości ok. 4 km w
kierunku wschodnim, w projekcie „Studium dopuszczono lokalizacje elektrowni wiatrowych
w minimalnej odległości ok. 5 km od obszaru.
1)
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Obszar Natura 2000 „Lasy Iławskie" PLB280005 utworzony został dla ochrony
następujących gatunków ptaków (ptaki z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG
wymienione w standardowym formularzu danych dla obszaru Natura ocenione w
kategoriach B i C - aktualność 2011-09):
Botaurus stellaris bąk;
Aythya nyroca Podgorzałka;
Milvus migrans Kania czarna;
Milvus milvus Kania ruda;
Haliaeetus albicilla Bielik;
Pandion haliaetus Rybołów;
Grus grus Żuraw;
130
proeko
8) Picus canus Dzięcioł zielonosiwy;
9) Dendrocopos medius Dzięcioł średni;
10) Luscinia svecica Podróżniczek;
11) Ficedula parva Muchołówka mała.
Zagrożenia dla obszaru stanowią: wycinka starodrzewi, melioracje terenów podmokłych i
bagiennych, niekontrolowana presja turystyczno-rekreacyjna, w tym presja osadnicza.
Określenie wpływu na gatunki ptaków i ich siedliska stanowiące przedmiot ochrony
obszarów Natura 2000, tym najbliższego z nich tj. „Lasy Iławskie" PLB280005 będzie
możliwe po opracowaniu wyników monitoringu ornitologicznego na etapie sporządzania
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i w trakcie postępowania w sprawie
oceny oddziaływania na środowisko.
Na podstawie dotychczasowych wyników monitoringów ornitologicznych (zob. rozdz.
3.1.4.1. i 7.7.3.) nie przewiduje się pogorszenia integralności obszarów Natura 2000 w
otoczeniu i osłabienia powiązań przyrodniczych obszarów Natura 2000 z innymi obszarami
cennymi przyrodniczo.
7.8.3. Planowane formy ochrony przyrody
Projekt „Studium …” uwzględnia propozycje obowiązującego „Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy Mikołajki Pomorskie” (2002) i
„Opracowania ekofizjograficznego…” (2011) dotyczące utworzenia pomników przyrody i
użytków ekologicznych (zał. kartogr.). Tereny te są wyłączone z nowego zainwestowania.
Na obszarach planowanych form ochrony przyrody, które mogą być ustanowione
uchwałami Rady Gminy Mikołajki Pomorskie mogą być wprowadzone zakazy i nakazy
wynikające z ustawy o ochronie przyrody oraz właściwych uchwał.
7.9. Zasoby naturalne
Zasoby agroekologiczne (glebowe)
Gmina Mikołajki Pomorskie charakteryzuje się dużym potencjałem agroekologicznym
(zob. rozdz. 3.3.2.). W projekcie „Studium …” postuluje się na terenach rolniczych, przy
utrzymaniu wysokiej intensywności i produktywności, wprowadzanie i popularyzowanie
zasad gospodarki rolnej, protegujących formy tzw. rolnictwa ekologicznego
(zrównoważonego), zgodnie z poniższymi zasadami:
1. Kształtowanie struktury krajobrazu rolniczego w sposób stymulujący utrzymanie lub
wzrost różnorodności biologicznej, przez różnicowanie warunków siedliskowych roślin i
przez stwarzanie warunków ostojowych dla możliwie jak największej liczby gatunków
zwierząt. W tym celu należy wykorzystywać nie zagospodarowane obszary rolnicze oraz
popierać i propagować przekształcanie pól o niskich klasach bonitacyjnych gleb na
zadrzewienia śródpolne, zalesienia, drobne zbiorniki wodne itp., jednakże po
uwzględnieniu wyznaczonych na obszarze gminy stref ochronnych planowanych farm
wiatrowych.
131
proeko
2. Na obszarach użytkowanych rolniczo pozostawianie nie przeorywanych pasów gruntu
wokół oczek wodnych i wszelkiego typu mokradeł, w celu umożliwienia rozwoju
półnaturalnych zbiorowisk roślinnych, które spontanicznie tworzą się w wyniku braku
bezpośredniego użytkowania (zarośla, szuwary, ugrupowania roślinności bagiennej) lub
pod wpływem koszenia i wypasu.
3. W dolinach rzek zachowanie tradycyjnej gospodarki łąkowej, a zwłaszcza nie
zastępowanie półnaturalnych łąk przez pola i intensywne użytki zielone, które ze względu
na sposób uprawy przyczyniają się m.in. do eutrofizacji i innych zanieczyszczeń wód
powierzchniowych.
4. Ochrona ekosystemów półnaturalnych (np. łąk) w warunkach normalnego użytkowania
gospodarczego dużych obszarów. Ponieważ ekosystemy te powstały i utrzymują się w
wyniku różnych form działalności ludzkiej, należy pielęgnować tradycyjne sposoby
gospodarowania, przynajmniej w takim zakresie, aby ww. typy ekosystemów utrzymywały
się.
5. Ochrona zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz dążenie do ich większego udziału
powierzchniowego, przez popieranie spontanicznego rozwoju drzew i krzewów na
miedzach, wokół oczek wodnych i innych miejsc nie nadających się do rolniczego
wykorzystania, jednakże po uwzględnieniu wyznaczonych w obszarze gminy stref
ochronnych planowanych farm wiatrowych..
6. Ochrona wszystkich torfowisk w kompleksach pól uprawnych przez zaniechanie
odwodnień i zapobieganie eutrofizacji.
7. Tworzenie barier biologicznych, przeciwdziałających rozprzestrzenianiu
zanieczyszczeń przez migrację wodną oraz powstawaniu erozji wietrznej i wodnej.
się
8. Zaniechanie osuszania łąk, torfowisk i mokradeł (unikanie nadmiernych melioracji).
9. Rekultywacja drobnych terenów zdewastowanych zgodnie z zasadą kształtowania
zróżnicowanych warunków środowiskowych, stosując głównie kierunek rekultywacji
fitomelioracyjny i krajobrazowy.
10. Dopuszcza się zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze w obszarach
dotychczas rolnych planowanych w polityce przestrzennej gminy pod zabudowę, w tym w
szczególności wyznaczonych w studium dla lokalizacji nowych terenów inwestycyjnych,
terenów planowanych do przekształceń o funkcji niezwiązanej z rolnictwem, a także w
obszarach rozmieszczenia obiektów produkujących energię ze źródeł odnawialnych o
mocy przekraczającej 100kW oraz infrastruktury komunikacyjnej i technicznej
towarzyszącej tym obiektom.
Lokalizacja nowego zainwestowania osadniczego, infrastruktury komunikacyjnej i
technicznej oraz elektrowni wiatrowych na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie spowoduje
wyłączenia terenów z produkcji rolnej. Ze względu na stosunkowo mały zasięg przestrzenny
rozwoju osadnictwa (tereny przeznaczone pod nowa zabudowę stanowią zaledwie 0,6 %
powierzchni gminy - zob. rozdz. 7.2.) nie będzie to oddziaływanie znaczące.
Zgodnie z Ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tj. Dz. U.
z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 ze zm., w tym Ustawą z dnia 8 marca 2013 r. o zmianie ustawy o
132
proeko
ochronie gruntów rolnych i leśnych. Dz. U. z dnia 25 kwietnia 2013 r., poz. 503 ) grunty
rolne wyższych klas bonitacyjnych podlegają ochronie prawnej. Art. 7.
21
1. Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne wymagające zgody, o
której mowa w ust. 2, dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
sporządzanym w trybie określonym w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
2. Przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne:
1) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III - wymaga uzyskania zgody ministra
właściwego do spraw rozwoju wsi;
2) gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa – wymaga uzyskania zgody Ministra
Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa [obecnie ministra właściwego do
spraw środowiska] lub upoważnionej przez niego osoby;
3) (skreślony)
4) (skreślony)
5) pozostałych gruntów leśnych
wymaga uzyskania zgody marszałka województwa wyrażonej po uzyskaniu opinii izby rolniczej.
Zmiana przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze dotyczyć będzie obszarów
wyznaczonych w projekcie „Studium …” dla lokalizacji nowych terenów inwestycyjnych i
terenów planowanych do przekształceń o funkcji niezwiązanej z rolnictwem, w tym na
terenach lokalizacji urządzeń farm wiatrowych, a w szczególności fundamentów elektrowni
wiatrowych oraz niezbędnych placów montażowych i dróg wewnętrznych farm wiatrowych
oraz na terenach lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych .
Ze względu na występowanie miejscami na terenie gminy Mikołajki Pomorskie gleb o
wysokich klasach bonitacyjnych (na gruntach ornych przeważają gleby klasy IIIb i IVa,
stosunkowo duży jest udział gleb IIIa oraz IV b), przeznaczenie gruntów na cele nierolnicze
może wymagać zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Zasoby leśne
Lasy na terenie gminy Mikołajki Pomorskie, w większości należące do Skarbu Państwa
(ponad 80% wszystkich lasów w gminie), administrowane są przez Nadleśnictwa Kwidzyn.
•
•
•
•
Część lasów uznana została za ochronne, w kategoriach:
wodochronne;
stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej;
stanowiące drzewostany nasienne;
mające szczególne znaczenie przyrodnicze (lasy cenne przyrodniczo).
Gospodarka leśna jest prowadzona według obowiązującego „Planu urządzenia lasu dla
nadleśnictwa Kwidzyn na lata 2006-2015”, zatwierdzonego decyzją Ministra Środowiska z
dnia 18 maja 2006 r. (znak: DLOPiK–L–lp–611–43/06).
Zgodnie z ustaleniami projektu „Studium …” lasy na obszarze gminy Mikołajki
Pomorskie podlegają ochronie w sensie terytorialnym i nie przewiduje się nowych funkcji na
21
Zmiana ustawy weszła w życie z dniem 26 maja 2013 r.
133
proeko
ich terenie.
Strefy ochronne ujęć wód podziemnych i obszary ochronne GZWP.
Dla ujęć wody podziemnej, dla których ustanowiono tereny ochrony bezpośredniej
obowiązują zasady gospodarowania określone w decyzjach o ich ustanowieniu lub w
pozwoleniach wodno-prawnych. W związku z wygrodzeniem terenów stref ochrony
bezpośredniej, zostały one jednocześnie wyłączone z bezpośredniego oddziaływania nie
związanego z (…) ujmowaniem wody pracą urządzeń ściśle z tym związanych zgodnie z
Ustawą Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 9 lutego 2012 r., poz. 145
ze zm.). W gminie nie występują pośrednie strefy ochronne ujęć wodnych.
W południowo-wschodniej części gminy ma swój zasięg Główny zbiornik wód
podziemnych (GZWP) nr 210 „Zbiornik Iławski”. Dokumentacja hydrogeologiczna dla GZWP
210 „Zbiornik Iławski” zawiera projekt stref ochronnych (obszaru o zaostrzonych rygorach i
obszaru ochronnego) oraz projekt zakazów odnośnie zasad gospodarowania w jego obrębie
(zob. rozdz. 3.3.4.). Strefy ochronne i przedstawione zasady gospodarowania w jego
granicach nie zostały dotychczas zatwierdzone przez Dyrektora RZGW w Gdańsku.
Nie przewiduje się wystąpienia zagrożeń dla wód podziemnych , w tym GZWP w
związku z realizacją ustaleń projektu „Studium...” - zabudowa wsi Cieszymowo położona w
zasięgu planowanego obszaru ochronnego zbiornika jest obsługiwana przez kanalizację
sanitarną, zagrożenia nie stanowią również zespoły elektrowni wiatrowych oraz planowana
biogazownia w Cieszymowie (zob. rozdz. 7.3).
Zasoby surowców
Na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie nie występują udokumentowane złoża surowców
mineralnych (zob. rozdz. 3.3.5.).
Prowadzone prace poszukiwawcze nowych złóż na obszarze gminy dotyczą:
•
•
złoża kruszywa naturalnego - wydana koncesja na poszukiwanie i rozpoznanie złoża
kruszywa naturalnego o znaczeniu lokalnym w miejscowości Krastudy, koncesja
obejmuje teren o powierzchni 2,0 ha w miejscowości Krastudy (część działki geodezyjnej
57/1);
złoża gazu łupkowego - wydana koncesja na poszukiwanie gazu łupkowego (nr 111 –
Maraton Oil Poland) - koncesja nr 68/2009/p obejmuje cały obszar gminy Mikołajki
Pomorskie, w rejonie miejscowości Mikołajki Pomorskie (przy drodze powiatowej w
kierunku miejscowości Pierzchowice) planowana jest lokalizacja wiertni (zał. kartogr).
Projekt „Studium …” nie zawiera ustaleń dotyczących eksploatacji złóż.
Ochrona i kształtowanie zasobów rekreacyjnych
Wyznaczona w projekcie „Studium …” strefa rozwoju funkcji rekreacyjnej i obsługi
turystyki obejmuje Jez. Balewskie i Kanał Juranda oraz tereny rolne i leśne w ich otoczeniu.
Strefa ta w dużej części pokrywa się z zasięgiem OCHK Jeziora Dzierzgoń.
Dopuszczone w projekcie „Studium …” nowe zagospodarowanie usług turystyki i
rekreacji charakteryzujące się małym zasięgiem przestrzennym i intensywnością, obejmuje:
134
proeko
• rozwój zabudowy usług turystyki, i letniskowej, rekreacyjnej nad Jez. Balewskim
(otoczenie wsi Balewo) – tereny częściowo objęte obowiązującym miejscowym planem
zagospodarowania przestrzennego i przewidywane do opracowania planu miejscowego
(zob. rozdz. 2.1.2. i 2.1.3.);
• urządzenie ogólnodostępnego kąpieliska i plaży w miejscowości Stążki;
• budowę tras rowerowych.
W projekcie „Studium …” dopuszczono rozwój zainwestowania rekreacyjnego
(postulowane wzbogacenie oferty turystycznej o obiekty o charakterze ogólnodostępnym pensjonaty, pola namiotowe, kwatery agroturystyczne) na gruntach rolnych, przy zachowaniu
zasad: lokalizowania zabudowy na terenach o umiarkowanych spadkach terenu i w oddaleniu
od brzegów jezior.
W gminie Mikołajki Pomorskie realizowany jest projekt pt. „Podniesienie atrakcyjności
turystycznej Szlaku Zamków Gotyckich na Powiślu – budowa trasy rowerowej łączącej
zamek w Malborku z atrakcjami turystycznymi powiatów malborskiego, sztumskiego,
kwidzyńskiego”22 w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Pomorskiego na lata 2007-2013. Projekt realizowany jest w partnerstwie gmin: Malbork,
Sztum, Stary Targ, Dzierzgoń, Stary Dzierzgoń, Mikołajki Pomorskie, Prabuty.
Na terenie gminy Mikołajki Pomorskie trasa ma obejmować docelowo następujące
odcinki:
•
Balewo – Cieszymowo – długość 4,5 km;
•
Cieszymowo – Stążki – długość 3,5 km;
•
Dworek – Perklice – Stążki – Rodowo – Prabuty – długość 13,5 km;
•
Obrzynowo – Cieszymowo – długość 2 km;
•
Cieszymowo – Matule – długość 2 km;
•
Mikołajki Pomorskie – Dworek – Balewo – Krasna Łąka – długość 8,5 km.
Odcinki Balewo-Cieszymowo, Cieszymowo-Stążki, Dworek – Perklice – Stążki –
Rodowo – Prabuty stanowią jednocześnie Szlak Jeziora Balewskiego, natomiast Mikołajki
Pomorskie – Dworek – Balewo – Krasna Łąka - Szlak Kościołów Powiśla23.
Trasy i ścieżki rowerowe będą elementami sieci drogowo - ulicznej. Ich realizacja
związana będzie z modernizacją istniejących dróg w gminie.
Dodatkowym działaniem, przy realizacji układu ścieżek rowerowych, jest budowa
bezpiecznych parkingów dla rowerów.
Elementem, który pośrednio może wpłynąć na atrakcyjność turystyczną terenu jest
realizacja elektrowni wiatrowych - wpływ na krajobraz (rozdz. 7.10.) oraz potencjalne
oddziaływania na ludzi (rozdz. 7.14.). Postrzeganie elektrowni wiatrowych oraz ocena ich
wpływu na krajobraz są subiektywne, zależne od upodobań obserwatora.
22
23
Informacja: http://www.dzierzgon.pl/szlak_rowerowy oraz Urząd gminy Mikołajki Pomorskie
http://www.powislanska.hg.pl
135
proeko
7.10. Krajobraz
Nie przewiduje się wystąpienia negatywnego wpływu na krajobraz gminy Mikołajki
Pomorskie w wyniku realizacji projektu „Studium…”, za wyjątkiem oddziaływania zespołu
elektrowni wiatrowych (zob. poniżej) oraz terenów i obiektów związanych z poszukiwaniem i
eksploatacją kopalin (okresowe oddziaływania wiertni i obiektów towarzyszących na
krajobraz na etapie prac poszukiwawczych gazu łupkowego - ograniczona widoczność z drogi
gminnej i najbliższej rozproszonej zabudowy siedliskowej).
Oddziaływanie zainwestowania osadniczego, w tym przedsięwzięć produkcyjnousługowych na krajobraz zależne będzie głównie od jego formy architektonicznej a ocena
estetyczna byłaby możliwa na etapie sporządzenia projektów budowlanych.
Ze względu na ochronę krajobrazu korzystne są ustalenia projektu „Studium …”
dotyczące przeprowadzenia wyprzedzających studiów krajobrazowych i historycznokulturowych dla miejscowości wskazywanych jako historyczne układy ruralistyczne (zob.
rozdz. 7.11.).
Zespoły elektrowni wiatrowych w gminie Mikołajki Pomorskie
Podstawowe, obiektywne uwarunkowania oceny wpływu na krajobraz lokalizacji
elektrowni wiatrowych na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie to:
• duża wysokość wież poszczególnych siłowni wiatrowych wynosząca około 100-150 m +
do 70 m długości śmigła; w zależności od typu turbiny i producenta oraz w związku z
następującymi zmianami technologicznymi w produkcji elektrowni wiatrowych wartości te
mogą być różne (w projekcie „Studium …” nie określono progowych wymiarów
elektrowni wiatrowych);
• konstrukcja obiektów w postaci pełnościennych słupów nośnych (stosowane są też
kratownicowe);
• biała lub szara kolorystyka konstrukcji elektrowni wiatrowej oraz oznakowanie
przeszkodowe;
• faliste ukształtowanie powierzchni obszaru gminy i zróżnicowanie morfologiczne terenu;
• występowanie kompleksów leśnych ograniczających widoki;
• występowanie wykorzystywanych
Balewskiego i Jeziora Dzierzgoń,
rekreacyjnie
zbiorników
wodnych
–
Jeziora
• zainwestowanie osadnicze wsi na terenie gminy, w tym znaczny udział zabudowy
rozproszonej oraz występowanie zainwestowania osadniczego w otoczeniu obszaru gminy
(m.in. miasta: Prabuty, Dzierzgoń, Sztum);
• przebieg drogi wojewódzkiej nr 522 przez centralną część gminy oraz dróg powiatowych
lokalnych, a także dróg wojewódzkich, powiatowych i lokalnych w otoczeniu obszaru;
• przebieg magistralnej linii kolejowej nr 9 relacji Gdańsk-Warszawa;
• występowanie na obszarze gminy form ochrony przyrody, których przedmiotem ochrony
jest też krajobraz (OChK Jeziora Dzierzgoń).
Z wstępnej oceny krajobrazowej wynika, że postrzeganie w krajobrazie zespołu
elektrowni wiatrowych zlokalizowanych w gminie Mikołajki Pomorskie miałoby miejsce
136
proeko
przede wszystkim:
1) z terenów upraw rolnych – ze wszystkich stron świata, z terenów lokalizacji oraz z ich
rozległego otoczenia;
2) z wiejskich jednostek osadniczych położonych w sąsiedztwie i otoczeniu terenów
lokalizacji (Mikołajki Pomorskie oraz wsie: Cieszymowo, Dworek, Dąbrówka Pruska,
Kołoząb, Krasna Łąka, Krastudy, Mikołajki Pomorskie, Mirowice, Nowe Minięta,
Perklice, Pierzchowice, Sadłuki, Stążki, Wilczewo);
3) z dróg, w tym z drogi wojewódzkiej nr 522 (z odległości od kilkuset m);
4) z magistrali kolejowej nr 9 relacji Gdańsk-Warszawa (z odległości od kilkuset m);
5) z obrzeży OChK Jeziora Dzierzgoń (z odległości od kilkuset m).
Szczegółowa analiza krajobrazowa zespołów elektrowni wiatrowych w gminie Mikołajki
Pomorskie będzie możliwa na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, po ustaleniu planowanych lokalizacji i parametrów elektrowni wiatrowych.
Fot. 1
Przykład zespołu elektrowni wiatrowych - elektrownie wiatrowe zespołu
„Koniecwałd” w gminie Sztum w odległości ponad 7 km od granic gminy
Źródło: www.sztum.info.pl
Elektrownie fotowoltaiczne mogą powodować oddziaływanie na krajobraz w przypadku
zajmowania dużych powierzchni. W gminie Mikołajki Pomorskie zgodnie z projektem
„Studium …” lokalizacja elektrowni fotowoltaicznych została dopuszczona w obrębie trzech
terenów:
• cz. dz. geod. nr 85 obręb Krasna Łąka - o powierzchni ok. 7,3 ha;
•
dz. geod. nr 158 obręb Krasna Łąka - o powierzchni ok. 8,7 ha;
137
proeko
•
cz. dz. geod. nr 125/1 obrąb Wilczewo - o powierzchni ok. 7,9 ha;
ponadto możliwa jest lokalizacja ogniw fotowoltaicznych w ramach terenów istniejącego i
planowanego zainwestowania wsi w gminie Mikołajki Pomorskie.
Ponieważ konstrukcje na których montowane są panele fotowoltaiczne są stosunkowo
niskie (do kilku m wysokości) oddziaływania na krajobraz będą miały charakter lokalny przy dużych powierzchniach i stosunkowo gęstym ustawieniu przysłaniać będą widoki
obserwatorom znajdującym w bliskim otoczeniu na tej samej wysokości n.p.m. Na ogół z
większych odległości będą niewidoczne poza lokalizacjami np. w obrębie doliny Postolińskiej
Strugi (fragment działki geod. nr 125/1, obręb Wilczewo ) lub na zboczach wysoczyzny w
zależności od ich ekspozycji (działka geod. nr 85, obręb Krasna Łąka - widoczność od strony
terenów zabudowanych wsi Krasna Łąka).
Fot. 2 Przykład dużego zespołu paneli fotowoltaicznych
źródło:www.inhabitat.com.
7.11. Zabytki i dobra kultury
Projekt „Studium …” zawiera ogólne zasady ochrony zasobów środowiska kulturowego
dotyczące:
•
obszarów i obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków;
•
historycznych układów ruralistycznych;
•
historycznych zespołów dworsko-parkowych;
•
historycznych cmentarzy;
•
obiektów archeologicznych
•
zabytków techniki.
138
proeko
Obszary i obiekty figurujące w gminnej ewidencji zabytków
Zgodnie z projektem „Studium …” w stosunku do obiektów zabytkowych ujętych w
gminnej ewidencji zabytków mają obowiązywać następujące wymogi:
•
przedmiotem ochrony są historyczne: bryła i kształt dachu, dyspozycja ścian
zewnętrznych, kształt i podziały stolarki okiennej i drzwiowej, detal architektoniczny,
układ budynków i sposób zagospodarowania terenu;
•
dopuszczono lokalizację nowej zabudowy w historycznych zespołach pod warunkiem
zharmonizowania z istniejącą zabudową o wartościach historycznych;
•
dopuszczono rozbudowę budynków na zasadzie kontynuacji pierwotnych proporcji
gabarytów obiektów;
•
postuluje się promocję obszarów i obiektów w celu zagospodarowania i utrzymania
zgodnego z ich wartością oraz wykorzystania ich w promocji gminy.
Czytelne, zachowane historyczne układy ruralistyczne
Zgodnie z projektem Studium …” we wszystkich miejscowościach w gminie z wyjątkiem
wsi Balewo należy wyznaczyć w planach miejscowych strefy ochrony konserwatorskiej. W
ich zasięgu zgodnie z projektem „Studium …” mają obowiązywać następujące wymogi:
•
przedmiotem ochrony są: historyczne podziały własnościowe, historyczny układ
komunikacyjny, układ zabudowy w zagrodach, obiekty małej architektury oraz historyczna
zieleń związana z zabudową i układem komunikacyjnym;
•
zachowanie historycznych zasad zagospodarowania w obrębie zabudowy zagrodowej, w
szczególności w zakresie rozmieszczenia budynków i zieleni kształtowanej w obrębie
obszaru zabudowanego;
•
ochrona historycznych rozgraniczeń nieruchomości, np. ich uczytelnienie poprzez
lokalizację zabudowy lub zieleni na granicy nieruchomości;
•
ochrona zabytkowej zieleni wysokiej,
•
zakaz wprowadzania zabudowy przeskalowanej w stosunku do historycznej zabudowy i
obniżającej estetykę otoczenia.
W obrębie historycznych miejscowości postulowane jest opracowanie studiów
ruralistyczno-krajobrazowych. Zakres opracowań studialnych obejmujących cenne układy
ruralistyczne zgodnie z projektem „Studium …” powinien obejmować przede wszystkim:
•
przedmiot ochrony wraz ze wskazaniem wszystkich jego elementów;
•
ograniczenia, nakazy i zakazy w użytkowaniu i zagospodarowaniu terenów;
•
działania niezbędne dla zapobiegania zagrożeniom dla zabytków;
•
możliwości wykorzystania obiektów i zespołów zabytkowych zgodnie z ich rangą.
Szczegółowe studia środowiska kulturowego powinny być sporządzane w fazie
przedprojektowej do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a ich wyniki
wykorzystane w ustaleniach tych planów. Dopiero plan miejscowy, stanowiący przepis
lokalnego prawa miejscowego stanowić może skuteczne narzędzie ochrony cennych walorów
środowiska kulturowego.
139
proeko
Zachowane historyczne zespoły dworsko-parkowe
Dla zespołów dworsko parkowych: Krastudy, Cierpięta, Wilczewo, Nowe Minięta,
Balewo, Cieszymowo (dwa zespoły), Stążki zgodnie z projektem „Studium …” mają
obowiązywać następujące wymogi:
•
przedmiotem ochrony jest historyczny układ przestrzenny, z elementami struktury:
historyczną zabudową i historyczną zielenią – starodrzew i elementy zieleni
komponowanej;
•
należy zapewnić jedność kompozycyjną i funkcjonalną zespołu dworsko-parkowego;
•
obowiązuje nakaz kontynuowania tradycji miejsca poprzez zachowanie tradycyjnych
zasad kształtowania przestrzeni, architektury i jej otoczenia przyrodniczego;
kontynuowania tradycji budowlanej poprzez utrzymanie (w przypadku modernizacji) i
stosowanie (w przypadku przebudowy i rozbudowy) zasad kształtowania tradycyjnej bryły
i form nawiązujących do form tradycyjnych w regionie;
•
przedmiotem ochrony obiektów architektonicznych są: historyczna bryła i kształt dachu,
dyspozycja ścian zewnętrznych, kształt i podziały stolarki okiennej, detal architektoniczny
oraz układ budynków i sposób zagospodarowania terenu;
•
zmiany sposobu zagospodarowania obszaru zespołu: budowa, rozbudowa, odbudowa
budynków, przekształcenia formy i kolorystyki obiektów oraz rewaloryzacja parku, a także
ich bezpośredniego sąsiedztwa, wymagają uzgodnienia z Pomorskim Wojewódzkim
Konserwatorem Zabytków;
•
postuluje się promocję obszarów i obiektów w celu zagospodarowania i utrzymania
zgodnego z ich wartością oraz wykorzystania ich w promocji gminy.
•
postuluje się rewaloryzacje parków w ich historycznych granicach z zachowaniem
wartościowego starodrzewu zieleni wyznaczającej układ kompozycyjny.
Obszary historycznych cmentarzy
W zasięgu historycznych cmentarzy w miejscowościach: Nowe Minięta, Krastudy,
Kołoząb, Mikołajki Pomorskie, Cieszymowo zgodnie z projektem „Studium …” mają
obowiązywać następujące zasady:
•
przedmiotem ochrony jest historyczna lokalizacja oraz zieleń,
•
postuluje się rehabilitację cmentarzy w ich historycznych granicach z zachowaniem
wartościowego starodrzewu zieleni wyznaczającej układ kompozycyjny,
Ochrona obiektów archeologicznych
Ogólne zasady ochrony dla obiektów archeologicznych zinwentaryzowanych zgodnie z
projektem „Studium …” są następujące:
•
dla zinwentaryzowanych stref ochrony archeologicznej (poza wpisanymi do rejestru
zabytków archeologicznych) ustalono wymóg uzgodnienia wszystkich planów i projektów
dotyczących terenu stref ochrony z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w
Gdańsku;
140
•
proeko
tereny płaskich stanowisk archeologicznych mogą być przeznaczone pod
zagospodarowanie po przeprowadzeniu archeologicznych badań ratowniczych i
sporządzeniu dokumentacji archeologiczno-konserwatorskiej;
•
dla stanowisk o własnej formie krajobrazowej – grodzisk i cmentarzysk przewidzianych do
trwałej ochrony – o znacznych ograniczeniach inwestowania na ich terenie i na obszarze
przylegającym bezpośrednio do nich – zasady zagospodarowania określi Wojewódzki
Konserwator Zabytków po przeprowadzeniu stosownych badań terenowych;
•
w folderach i przewodnikach turystycznych należy umieścić informacje o zabytkach
archeologicznych, uzyskanych w trakcie prac wykopaliskowych.
Zabytki techniki
W projekcie „Studium …” postulowana jest promocja zabytków techniki w celu
zagospodarowania i utrzymania zgodnego z ich wartością oraz wykorzystania ich w rozwoju
turystyki i promocji gminy poprzez:
•
Kanał Juranda (zwany też Malborską Młynówką) wijący się przez malownicze,
pagórkowate rolnicze tereny Powiśla:
- urządzenie szlaku pieszego i ścieżki rowerowej od istniejących i planowanych szlaków
wraz z oznakowaniem obiektu techniki (w dużej części przebiegu kanał jest zbyt wąski
dla kajaków);
- urządzenie punktów postojowo widokowych w dogodnych miejscach w pobliżu kanału.
•
nasyp dawnej linii kolejowej Prabuty – Myślice:
- urządzenie ścieżki rowerowej,
- oznakowaniem obiektu techniki,
- urządzenie punktów postojowo widokowych w dogodnych miejscach na trasie ścieżki
rowerowej.
Wdrożenie ww. zapisów projektu „Studium …” dotyczących rygorów ochronnych
spowoduje poprawę stanu materialnego dziedzictwa kulturowego na obszarze gminy
Na etapie budowy i eksploatacji dopuszczonych zespołów elektrowni wiatrowych w
gminie Mikołajki Pomorskie wraz z infrastrukturą towarzyszącą nie przewiduje się istotnego
oddziaływania na dobra kultury, poza ewentualnym przebiegiem towarzyszącej infrastruktury
technicznej i komunikacyjnej przez strefy ochrony archeologicznej, czy ww. zabytki techniki.
Na terenie stref ochrony archeologicznej obowiązuje uzgadnianie i opiniowanie wszelkich
zamierzeń inwestycyjnych i innych związanych z pracami ziemnymi przez Pomorskiego
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
w Gdańsku, w zakresie archeologii w
porozumieniu z Muzeum Archeologicznym w Gdańsku.
Nowym elementem w krajobrazie kulturowym gminy i jej otoczenia będą elektrownie
wiatrowe. Ich wpływ na krajobraz kulturowy (krajobraz rolniczo-osadniczy) będzie znaczny,
w wyniku zaistnienia dużych, specyficznych obiektów technicznych (zob. rozdz. 7.10.).
141
proeko
7.12. Dobra materialne
Na dobra materialne występujące na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie składa się
przede wszystkim zainwestowanie osadnicze, gospodarcze, rekreacyjne, sieć infrastruktury
drogowej i technicznej oraz tereny przestrzeni publicznej i zieleni urządzonej. Ustalenia
projektu „Studium ...” zawierają postulaty służące do utrzymania, modernizacji i wzbogacenia
dóbr materialnych w zakresach:
•
rozwoju zainwestowania osadniczego wsi;
•
nowych terenów lokalizacji obiektów produkcyjno-usługowych i usługowych (w tym
zabudowa rekreacyjna i obsługi turystyki);
modernizacji oraz rozwoju infrastruktury transportowej;
•
•
planowanej infrastruktury technicznej (przede wszystkim rozbudowa sieci kanalizacji
sanitarnej, modernizacja sieci wodociągowej, elektroenergetycznej), budowa biogazowni;
•
terenów lokalizacji przemysłu, w tym zespołów elektrowni wiatrowych.
Oddziaływanie na dobra materialne będzie dotyczyć zakresu dysponowania gruntami w
zasięgu oddziaływania elektrowni wiatrowych na klimat akustyczny. Tereny lokalizacji
elektrowni i ich oddziaływania w zakresie emisji hałasu na poziomie 45 dB w porze nocy / 55
dB w porze dnia (zob. rozdz. 7.5.) są i pozostaną w użytkowaniu rolniczym. Właściciele
terenów nie będą mogli starać się o przeznaczenie gruntów rolnych na cele budowlane,
związane ze stałym pobytem ludzi . Funkcjonowanie elektrowni nie spowoduje skutków dla
działalności rolniczej, w związku z czym grunty jako użytki rolne nie stracą na wartości.
7.13. Gospodarka odpadami
Odpady z obszaru gminy wywożone są do Zakładu Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. we
wsi Gliwa Mała, w gminie Kwidzyn (zob. rozdz. 6.2. - ustalenia „Planu gospodarki odpadami
dla województwa pomorskiego 2018” 2012).
W projekcie „Studium …” dopuszczono lokalizację instalacji do odzysku i
unieszkodliwiania odpadów w miejscowości Kołoząb Mały na obszarze byłego PGR Mały
Kołoząb. Jest to teren aktualnie wykorzystywany do wstępnej segregacji odpadów i
okresowego magazynowania do czasu przekazania do Zakładu Utylizacji Odpadów Sp. z o.o.
we wsi Gliwa Mała, w gminie Kwidzyn. Projekt „Studium …” nie zawiera informacji
dotyczących zakresu działania instalacji.
Obiekty służące unieszkodliwianiu odpadów powodują liczne przekształcenia środowiska
i uciążliwości, jednakże w ostatecznym bilansie ich funkcjonowanie jest korzystne
środowiskowo i konieczne w obliczu produkcji odpadów, co jest nieodłącznym procesem
funkcjonowania obecnej cywilizacji. W obrębie litosfery wystąpią analogiczne
przekształcenia jak na terenach produkcyjno – usługowych (omówione w rozdz. 7.2.),
związane z przystosowaniem terenu pod nowe obiekty i instalacje oraz drogi dojazdowe i
place manewrowe.
Zasięg i stopień nasilenia oddziaływań na pozostałe komponenty środowiska zależny
będzie od wielkości i charakteru planowanych obiektów i instalacji, co nie zostało
scharakteryzowane na etapie projektu „Studium...”.
142
proeko
7.14. Ludzie
Jednym z celów kształtowania i ochrony środowiska przyrodniczego w ramach
planowania przestrzennego jest poprawa ekologicznych warunków życia ludzi. Warunki te
określone są każdorazowo przez (Przewoźniak 2002):
•
stan czystości środowiska (warunki aerosanitarne i akustyczne, wody, powierzchnia
ziemi);
•
jakość wody pitnej i produktów spożywczych;
•
warunki bioklimatyczne;
•
przyrodnicze zjawiska katastroficzne;
•
powierzchnię i jakość przyrodniczych terenów rekreacyjnych;
•
walory krajobrazowe środowiska przyrodniczego.
Projekt „Studium ...” zawiera szereg ustaleń (ogólnych i szczegółowych), których
realizacja w sposób bezpośredni lub pośredni i w różnym czasie przyczyni się do poprawy
ekologicznych warunków życia mieszkańców gminy Mikołajki Pomorskie. Dotyczy to w
szczególności wyposażenia w infrastrukturę techniczną, w tym ochrony środowiska (np.
budowa kanalizacji sanitarnej) oraz zagospodarowania rekreacyjno-turystycznego –
ogólnodostępnego.
Istotnym problemem w gminie Mikołajki Pomorskie jest poziom hałasu komunikacyjnego
na terenach zabudowanych. Wg projektu „Studium …” w obrębie zwartej zabudowy wsi:
Mikołajki Pomorskie, Cierpięta, Kołoząb na trasach drogi wojewódzkiej nr 522 i magistralnej
linii kolejowej nr 9, wskazane jest:
•
ograniczenie uciążliwości akustycznej i aerosanitarnej komunikacji samochodowej i
kolejowej;
•
zwiększenie płynności pojazdów samochodowych i modernizacja nawierzchni dróg;
•
uzupełnienie i wprowadzanie nasadzeń
zanieczyszczenia gazowe i pyłowe;
•
zagospodarowanie wielowarstwową zielenią terenów wolnych (nieużytków);
•
podczyszczanie wód opadowych przez ich skierowanie do odbiorników.
drzew
odpornych
na
komunikacyjne
Wg projektu „Studium …” w miejscowościach gminy wymagane są działania w celu
odpowiedniej organizacji i uporządkowania parkowania przede wszystkim w pobliżu miejsc
użyteczności publicznej, jak np. szkół, urzędów, kościołów, stacji kolejowej, obiektów
handlowo-usługowych. Parkingi wraz z infrastrukturą obsługującą przyległy teren
przewidzieć należy również we wskazanych strefach rozwoju funkcji turystycznych
i rekreacyjnych lub w ich pobliżu.
Odrębne zagadnienia w zakresie potencjalnego oddziaływania na warunki życia ludzi
stanową:
•
eksploatacja zespołów elektrowni wiatrowych;
•
eksploatacja obiektów produkcyjno-usługowych i biogazowni
143
proeko
•
prace poszukiwawcze gazu łupkowego.
Elektrownie fotowoltaiczne nie będą źródłem hałasu i zanieczyszczeń emitowanych do
środowiska - poza lokalnym oddziaływaniem krajobrazowym (zob. rozdz. 7.10.) nie będą
miały wpływu na warunki życia ludzi.
Wpływ zespołów elektrowni wiatrowych
Dopuszczone w projekcie „Studium…” elektrownie wiatrowe na etapie ich eksploatacji mogą
wywierać wpływ na zdrowie ludzi przez:
•
emisję hałasu przez elektrownie – omówiono w rozdz. 7.5.;
•
oddziaływanie w zakresie emisji infradźwięków – elektrownie wiatrowe emitują
infradźwięki na bardzo niskim poziomie, zdecydowanie poniżej wartości mogących
wpływać na zdrowie ludzi;
•
w sytuacji nadzwyczajnej (katastrofa budowlana) przez przewrócenie się konstrukcji
elektrowni – sytuacja nadzwyczajnego zagrożenia jest teoretycznie wykluczona, gdyż
konstrukcja elektrowni spełnia wszelkie normy w zakresie wytrzymałości i obciążeń;
•
efekt stroboskopowy – efekt optyczny wywoływanych okresowo refleksów świetlnych,
związanych z odbijaniem promieni słonecznych od obracających się śmigieł – nie wystąpi
ze względu na zastosowanie matowych powłok i farb zapobiegających odbiciom światła;
•
efekt migotania cieni – efekt optyczny związany z rzucaniem cienia na otaczające tereny
przez obracające się łopaty wirnika turbiny wiatrowej, może to dotyczyć obiektów zabudowy
mieszkalnej w otoczeniu, przez krótki okres czasu rzędu od kilkunastu sekund do kilku minut
średnio w ciągu dnia, co zdarza się jedynie w konkretnych porach roku (największe zasięgi
występują w okresie zimowym ) i dnia (w godzinach porannych i popołudniowych);
•
efekt zacienienia (cienia rzucanego przez konstrukcję elektrowni) – efekt ten dotyczy
przeważnie odległości rzędu 2-3 krotnej wysokości elektrowni, w zależności od pory roku
i dnia, zacienienie może krótkotrwale oddziaływać na większe odległości (do ok. 1 km)
jedynie w okresie zimowym, a w pozostałych porach roku przy niskich położeniach
Słońca; dodatkowym czynnikiem obniżającym częstotliwość tego efektu są warunki
atmosferyczne występujące na tym obszarze (duża liczba dni z pogodą pochmurną,
podczas której efekt zacienienia nie występuje - z powyższych względów oddziaływanie
efektu zacienienia na zdrowie ludzi nie ma istotnego znaczenia;
•
efekt percepcji zmienionego krajobrazu – oddziaływanie bardzo zróżnicowane ze względu
na indywidualne, subiektywne odczucia ludzi.
Różne aspekty oddziaływania elektrowni wiatrowych na zdrowie ludzi omówione są w
pracy „Człowiek i środowisko. Świadomość i akceptacja społeczna” (Mroczek – red. 2011), a
zwłaszcza w następujących zawartych w niej artykułach:
•
„Fakty wspierające projekt instalowania elektrowni wiatrowych” (Augustyn 2011) – artykuł
zawiera analizę badań naukowych nt. oddziaływania turbin wiatrowych na środowisko, ze
szczególnym uwzględnieniem aspektu wpływu poziomu hałasu, w tym infradźwięków, na
zdrowie ludzi. Zgodnie z wnioskami do artykułu (Augustyn 2011):
144
proeko
− Badania naukowe potwierdziły, iż poziom hałasu z uwzględnieniem infradźwięków,
wartości natężenia pola elektromagnetycznego czy powstającego efektu
stroboskopowego podczas pracy elektrowni wiatrowych nie stanowią zagrożenia dla
zdrowia ludzi.
− Praca elektrowni wiatrowych posadowionych w odległości kilkuset metrów od
domostw i zabudowań gospodarskich nie jest w ogóle słyszalna, z uwagi na to, że
dźwięk emitowany przez obracające się śmigła wirnika jest pochłaniany przez
otoczenie (szum wiatru w drzewach i roślinach, tzw. „hałas otoczenia”).
•
„Mity, przekonania stereotypy na temat farm wiatrowych w opinii dorosłych
mieszkańców miejscowości położonych w pobliżu farm wiatrowych w Polsce” (Mroczek
2011) – artykuł podejmuje analizę głównych przekonań mieszkańców miejscowości, w
otoczeniu których planowana jest lokalizacja farm wiatrowych. Zgodnie z wnioskami do
artykułu, przekonanie o niekorzystnym wpływie turbin wiatrowych wynika m.in. z braku
dostępu do informacji ze strony profesjonalistów (opartej na opiniach naukowych w
odniesieniu do najnowszych osiągnięć technicznych).
•
„Ocena wpływu farm wiatrowych na zdrowie człowieka w opinii mieszkańców Wolina
oraz okolicznych miejscowości” (Tarasiuk, Mroczek 2011a) – artykuł przedstawia ocenę
stanu zdrowia oraz zmian w stanie zdrowia mieszkańców Wolina i okolic, których
gospodarstwa domowe znajdują się w bliskim sąsiedztwie farm wiatrowych. Zgodnie z
wnioskami do artykułu (Tarasiuk, Mroczek 2011a):
− Mieszkańcy poddani badaniu za pomocą skali SF-36 [pozwalającej na ocenę 8
wskaźników jakości życia] oceniają swoje zdrowie pozytywnie zarówno w sferze
fizycznej, jak i psychicznej. Obecność turbin wiatrowych nie wpływa na ocenę
codziennego funkcjonowania. (…)
− Opinie mieszkańców na temat inwestycji były pozytywne, twierdzili, że turbiny nie
wpływają negatywnie na zdrowie ludzi.
•
„Krytyczna analiza wyników badań przedstawionych przez Ninę Pierpont w książce
zatytułowanej Wind Turbine Syndrome – A Report on a Natural Experiment” (Tarasiuk,
Mroczek 2011b) – w artykule zawarto porównanie wyników badań zawartych w książce
Niny Pierpont (książka stanowi jeden z głównych argumentów przeciwników lokalizacji
turbin wiatrowych), z innymi badaniami ekspertów w poszczególnych zagadnieniach
oddziaływania turbin wiatrowych. Zgodnie z wnioskami do artykułu (Tarasiuk, Mroczek
2011b):
− Wyniki badań pochodzące z metodologicznie prawidłowo prowadzonych badań w
wymiarze wieloaspektowym, przez specjalistów z różnych dziedzin, nie tylko
medycznych, ale także technicznych, pozwalają na odrzucenie wątpliwych
metodologicznie wyników badań Niny Pierpont, jednocześnie mogą posłużyć jako
dowody, naukowo udokumentowane do prowadzenia konsultacji społecznych.
Realizacja zespołów elektrowni wiatrowych spowoduje ograniczenia w lokalizacji
przyszłej zabudowy (w tym zagrodowej) - w zasięgu emitowanego hałasu od planowanych
elektrowni wiatrowych na poziomach wskazanych w przepisach szczególnych.
145
proeko
Jak już wspomniano w projekcie „Studium …” wyznaczono strefy ochronne farm
wiatrowych – stanowiące obszary rolnicze i leśne gminy oraz tereny zabudowane
i przeznaczone pod zabudowę o funkcji niemieszkalnej. Na tych terenach możliwe będzie
ustanowienie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ograniczeń w
zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, w tym np. zakazu lokalizacji nowej
zabudowy o funkcji mieszkaniowej.
Obiekty produkcyjno-usługowe i biogazownie
Wpływ na warunki życia ludzi mogą potencjalnie wywierać obiekty produkcyjnousługowe i biogazownie, przede wszystkim przez oddziaływanie na warunki aerosanitarne,
akustyczne i przez zmiany krajobrazowe. Zagadnienia te omówiono odpowiednio w rozdz.
7.4., 7.5. i 7.10.
Prace poszukiwawcze gazu łupkowego
Najbardziej odczuwalne oddziaływania prac poszukiwawczych gazu łupkowego na
warunki życia ludzi związane będą przede wszystkim z emisją hałasu i zanieczyszczeń
komunikacyjnych w czasie prowadzenie wierceń i szczelinowania (zob. rozdz. 7.4. i 7.5.).
Oddziaływania te są jednak ograniczone do krótkiego okresu czasu. Proces wiercenia
generuje hałas w okresie 2-4 tygodni. Wzmożony hałas ma miejsce w czasie szczelinowania
(praca pomp), trwającego zwykle kilka do kilkudziesięciu godzin. Jak wskazano w rozdz. 7.3.
prawdopodobieństwo wystąpienia oddziaływania na zasoby wód pitnych jest małe.
7.15. Klasyfikacja oddziaływań projektu „Studium...” na środowisko
Klasyfikację oddziaływań ustaleń projektu „Studium ...” na poszczególne elementy
środowiska w ich wzajemnym powiązaniu, w tym oddziaływania skumulowanego na zdrowie
ludzi i na biosferę, zgodną z art. 51 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 Nr 199, poz. 1227 ze zm.)
przedstawiono w tabelach 8 - 10.
146
Tabela 8
proeko
Klasyfikacja oddziaływań na środowisko ustaleń projektu „Studium ...” w zakresie zainwestowania osadniczego, przedsięwzięć produkcyjnousługowych, układu drogowego i infrastruktury technicznej
Oddziaływania na środowisko
Rodzaje oddziaływania
bezpośred-nie pośrednie
wtórne
Czas oddziaływania
krótkoterminowe
średnioterminowe
Mechanizm oddziaływania
długoterminowe
chwilowe
okresowe
stałe
Ocena oddziaływania
pozytywne negatywne neutralne
A. ETAP BUDOWY
Przekształcenia wierzchniej
warstwy litosfery (prace ziemne)
X
X
X
X
Likwidacja pokrywy glebowej
X
X
X
X
Likwidacja roślinności głównie
agrocenoz i ruderalnej
X
X
X
Synantropizacja fauny
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Przekształcenie obiegu wody
X
X
Emisja zanieczyszczeń do
atmosfery (samochody i sprzęt
budowlany)
X
X
X
X
Emisja hałasu (samochody i sprzęt
budowlany)
X
X
X
X
Powstanie odpadów (głównie
ziemia z wykopów)
X
X
X
X
Skumulowane oddziaływanie na
zdrowie ludzi
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
B. ETAP EKSPLOATACJI
atmosfery (głównie źródła ciepła,
emisja technologiczna i
zanieczyszczenia komunikacyjne)
X
Emisja hałasu, głównie,
technologicznego i
komunikacyjnego
X
Zagrożenia dla wód
powierzchniowych, podziemnych i
gruntowych (gospodarka ściekowa
i odprowadzanie wód opadowych)
X
X
Antropizacja krajobrazu
X
X
X
Powstawanie odpadów
(komunalnych i technologicznych)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
biosferę (roślinność, fauna,
bioróżnorodność)
X
X
X
X
Zagrożenia dla form ochrony
przyrody, w tym
obszarów Natura 2000
X
X
X
X
X
Oddziaływanie na dziedzictwo
kulturowe, zwłaszcza na zabytki
X
X
X
X
X
zdrowie ludzi
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Źródło: opracowanie własne.
Tabela 9
Klasyfikacja oddziaływań na środowisko ustaleń projektu „Studium ...” w zakresie realizacji zespołu elektrowni wiatrowych, w tym
oddziaływania potencjalnie znaczące
Oddziaływania na
środowisko
wtórne
Czas oddziaływania
krótkoterminowe
średnioterminowe
długoterminowe
(ok. 25 lat)
chwilowe
okresowe
stałe
A. ETAP BUDOWY
warstwy litosfery (wykopy)
X
X
X
X
X
X
X
X
Likwidacja roślinności
X
X
X
X
Wpływ na faunę
X
X
X
X
X
X
X
Emisja zanieczyszczeń do atmosfery
(samochody i sprzęt budowlany)
X
X
147
proeko
budowlany)
X
X
X
X
Powstanie odpadów (głównie
ziemia z wykopów)
X
X
X
X
B. ETAP EKSPLOATACJI
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń
do atmosfery z konwencjonalnych
źródeł energii
Emisja hałasu przez elektrownie
X
X
X
X
24
X
X
X
Emisja infradźwięków przez
elektrownie
X
X
X
X
Emisja promieniowania
elektromagnetycznego przez
infrastrukturę towarzyszącą
X
X
X
X
Wpływ na awifaunę
X
X
X
X
X
Wpływ na chiropterofaunę
X
X
X
X
X
Antropizacja krajobrazu
X
Wpływ na zdrowie ludzi –
oddziaływanie skumulowane
X
X
Wpływ na formy ochrony przyrody
(poza oddziaływaniem na krajobraz)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
C. ETAP LIKWIDACJI
Emisja zanieczyszczeń do atmosfery
(samochody i sprzęt rozbiórkowy)
X
X
X
X
rozbiórkowy)
X
X
X
X
Powstanie odpadów materiałów
budowlanych
X
X
X
X
Tabela 10
Klasyfikacja oddziaływań na środowisko ustaleń projektu „Studium ...” w zakresie poszukiwania złóż kopalin (gaz łupkowy)
Oddziaływania na środowisko
wtórne
Czas oddziaływania
krótkoterminowe
średnioterminowe
długoterminowe
chwilowe
okresowe
stałe
warstwy litosfery w rejonie placu
związanego z obsługą wiertni
X
X
X
X
X
X
X
X
Likwidacja roślinności głównie
agrocenoz i ruderalnej
X
X
X
X
Synantropizacja fauny
X
X
X
X
X
Pobór wód używanych w procesie
szczelinowania hydraulicznego
X
X
X
X
X
X
X
Powstawanie ścieków w procesie
szczelinowania i ich utylizacja
X
atmosfery (transport, urządzenia
wiertnicze i inne wykorzystywane
przy szczelinowaniu)
X
X
X
X
Emisja hałasu (transport,
urządzenia wiertnicze i inne
wykorzystywane przy
szczelinowaniu)
X
X
X
X
Powstanie odpadów
wydobywczych
X
X
X
X
X
zdrowie ludzi
X
X
X
X
X
24
w zakresie dopuszczalnych norm (Rozp. Min. Środowiska z dn. 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz. 826 ze zm.)
148
proeko
7.16. Oddziaływanie skumulowane
Efekt kumulowania się oddziaływań środowiskowych
Oddziaływania skumulowane wdrożonych kierunków rozwoju gminy Mikołajki
Pomorskie obejmować będą przede wszystkim:
•
zmiany w użytkowaniu gruntów (zmniejszenie udziału gruntów użytkowanych rolniczo)
spowodowane rozwojem osadnictwa wiejskiego i zainwestowania rekreacyjnego - ww.
oddziaływania będą mało intensywne ze względu na małą powierzchnię terenu planowaną
pod nowe zainwestowanie, nowe tereny inwestycyjne stanowią kontynuację istniejących
układów przestrzennych, co jest korzystne z uwagi na zachowanie ładu przestrzennego i
ochronę krajobrazu oraz łatwiejsze uzbrojenia terenu, co również ograniczy
przekształcenia środowiska na etapie inwestycyjnym;
•
wzrost obciążenia rekreacyjnego głównie w otoczeniu Jez. Balewskiego - możliwe
przekształcenia siedlisk, niekorzystne oddziaływania na biosferę - objęcie tego terenu
planem miejscowym umożliwi wprowadzenie regulacji i odpowiedniego
zagospodarowania, co w efekcie może przeciwdziałać potencjalnym niekorzystnym
przekształceniom środowiska;
•
poprawę czystości wód powierzchniowych i podziemnych w wyniku rozwoju kanalizacji
sanitarnej w gminie Mikołajki;
•
poprawę stanu aerosanitarnego powietrza atmosferycznego w wyniku zwiększenia udziału
odnawialnych źródeł w produkcji energii do celów grzewczych i ograniczenia emisji do
atmosfery ze źródeł ciepła - budowa biogazowni;
•
oddziaływania na krajobraz, w tym:
− przekształcenia krajobrazu z rolnego w osiedlowy i lokalnie przemysłowy;
− wdrożenie zasad: ochrony krajobrazu przyrodniczego (formy ochrony przyrody
ustanowione i planowane (zob. rozdz. 7.8.), kształtowania systemu osnowy
ekologicznej (zob. rozdz. 7.7.), kształtowania środowiska terenów rolnych i ochrony
krajobrazu kulturowego (zob. rozdz. 7.10. i 7.11.) spowoduje skumulowane,
pozytywne oddziaływanie na krajobraz gminy Mikołajki Pomorskie.
Ponadto, skumulowane oddziaływanie na środowisko może spowodować realizacja
zapisów projektu „Studium ...”, dotyczących przedsięwzięć o charakterze przemysłowym i
infrastrukturowym oraz o znaczeniu ponadlokalnym, które należą lub mogą należeć (w
zależności od ich zakresu i parametrów) do kategorii mogących zawsze lub potencjalnie
znacząco oddziaływać na środowisko i mogą wymagać przeprowadzenia oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (zob. rozdz. 7.17.).
Ocena efektu skumulowanego oddziaływania na środowisko planowanych zgodnie z
projektem „Studium…” zespołów elektrowni wiatrowych w gminie Mikołajki Pomorskie
Dopuszczone, zgodnie z projektem „Studium…”, lokalizacje elektrowni wiatrowych w
gminie Mikołajki Pomorskie przyczynią się do wzrostu udziału proekologicznych źródeł
energii w bilansie produkcji energii elektrycznej. Proekologiczność elektrowni wiatrowych
149
proeko
polega na wykorzystaniu przez nie odnawialnego źródła energii oraz na braku emisji
energetycznych pyłów i gazów do środowiska. Zespół elektrowni powoduje jednak
oddziaływanie na środowisko, zwłaszcza w zakresie jego stanu fizycznego (zagadnienia
sozologiczne), funkcjonowania przyrody (zagadnienia ekologiczne) i fizjonomii krajobrazu
(zagadnienia estetyczne).
Zagadnienia sozologiczne w przypadku elektrowni wiatrowych dotyczą przede wszystkim
emisji hałasu (oddziaływanie energetyczne). Ocena oddziaływania dopuszczonych w
projekcie „Studium …” zespołów elektrowni wiatrowych w tym zakresie możliwa będzie po
wykonaniu studiów akustycznych na etapie oceny oddziaływania na środowisko miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego (prognozy) lub oceny oddziaływania na
środowisko przedsięwzięć (raporty).
Elektrownie nie spowodują na etapie eksploatacji oddziaływania materialnego na
środowisko (emisja odpadów stałych, ciekłych i gazowych) i pozwolą na uniknięcie
dodatkowej emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery z energetyki
konwencjonalnej. Tym samym wpływają doraźnie lub docelowo na ograniczenie emisji do
atmosfery produktów spalania, czyli przede wszystkim CO2, SO2, NOx i pyłów, a zatem
korzystnie oddziaływać będą na stan zanieczyszczenia atmosfery i ograniczenie skutków
efektu cieplarnianego. Przyczynek do tego stanowić mogą dopuszczone w projekcie „Studium
…” zespoły elektrowni wiatrowych. Skumulowany efekt oddziaływania farmy elektrowni
wiatrowych na środowisko w zakresie sozologicznym można uznać za pozytywny.
Budowa i eksploatacja elektrowni wiatrowych spowoduje skumulowane oddziaływanie na
ekosystemy, w tym:
1) likwidację siedlisk przyrodniczych na etapie budowy (place montażowe, fundament
elektrowni, drogi dojazdowe i montażowe, stacje GPZ/GPO) – dotyczyć to będzie
głównie agroekosystemów o małej wartości ekologicznej;
2) likwidację roślinności na etapie budowy – dotyczyć to będzie głównie agrocenoz i
roślinności ruderalnej o małej wartości ekologicznej;
3) przekształcenia siedlisk na etapie eksploatacji (oddziaływanie hałasu) – małe znaczenie ze
względu na ograniczony zakres przestrzenny oddziaływania, charakter siedlisk (przeważnie
użytki rolne) i zdolności adaptacyjne przyrody ożywionej;
4) potencjalne oddziaływanie na zwierzęta fruwające, przede wszystkim na ptaki i nietoperze
– zakres oddziaływania planowanych elektrowni wiatrowych na zwierzęta fruwające i
ewentualne działania minimalizujące zostaną określone w raportach z przeprowadzonych
monitoringów ornitologicznych i chiropterologicznych (dostępne wyniki sprawozdań z
monitoringów przytoczono w „Prognozie” w rozdz. 7.7.3. i 7.7.4.).
Skumulowane oddziaływanie dopuszczonych elektrowni wiatrowych na ekosystemy na
obecnym etapie rozpoznania oceniono jako potencjalnie małe.
Eksploatacja elektrowni wiatrowych spowoduje skumulowane oddziaływanie na zdrowie
ludzi (rozdz. 7. 14). Będzie to oddziaływanie o charakterze długoterminowym i stałym,
odczuwalne przede wszystkim w zakresie emisji hałasu (przy zachowaniu norm dla terenów
chronionych) i percepcji zmienionego krajobrazu.
150
proeko
W generalnej ocenie skumulowane oddziaływanie dopuszczonych elektrowni wiatrowych
po stronie oddziaływań pozytywnych spowoduje ograniczanie emisji zanieczyszczeń do
atmosfery, a po stronie oddziaływań negatywnych wpłynie przede wszystkim na zmiany
krajobrazu i na warunki życia ludzi. Należy podkreślić, że oddziaływanie na krajobraz będzie
okresowe (ok. 25 - 30 lat) – po likwidacji elektrowni nastąpi powrót krajobrazu do stanu
zbliżonego do obecnego i ustanie emisja hałasu.
Ocena efektu skumulowanego oddziaływania na środowisko elektrowni wiatrowych
w otoczeniu
Znaczące, negatywne oddziaływania elektrowni wiatrowych na środowisko na poziomach
subregionalnym i regionalnym mogą wystąpić tylko na etapie eksploatacji. Są to
(Przewoźniak 2012):
1)
potencjalne oddziaływanie na ptaki,
2)
potencjalne oddziaływanie na nietoperze,
3)
zmiany fizjonomii krajobrazu,
4)
zmiany walorów rekreacyjno-turystycznych otoczenia terenu lokalizacji (o ile
występują),
5)
oddziaływanie na warunki życia ludzi przez zmiany fizjonomii krajobrazu;
6)
ograniczenie terytorialnych możliwości rozwoju
gospodarczych, w tym zainwestowania osadniczego.
innych
funkcji
społeczno-
Największe znaczenie mają zmiany fizjonomii krajobrazu.
Ww. oddziaływania należą do w największym stopniu ulegających kumulacji. W
przypadku ptaków i nietoperzy jest to kumulacja pełna, czyli powstająca w wyniku
oddziaływania kilku czynników (śmiertelność, przeloty, żerowiska) i oddziaływania rożnych
zespołów elektrowni wiatrowych oraz w wyniku kumulacji skutków oddziaływań w czasie.
Kumulacja zmian fizjonomii krajobrazu i w efekcie zmian warunków życia ludzi, powstaje
tylko w wyniku oddziaływania rożnych zespołów elektrowni wiatrowych i ma głównie
wymiar terytorialny.
Znaczące, negatywne oddziaływania elektrowni wiatrowych na środowisko na poziomie
lokalnym mogą wystąpić również tylko na etapie eksploatacji Są to te same oddziaływania, co
na poziomie regionalnym oraz:
1) emisja hałasu,
2) oddziaływanie na warunki życia ludzi.
Kumulacja hałasu emitowanego z rożnych zespołów elektrowni wiatrowych może
wystąpić przy odległości zespołów mniejszej niż ok. 1 - 2 km, co zdarza się rzadko, w
jednostkowych przypadkach i ma lokalny zasięg.
Istniejące elektrownie wiatrowe i ich zespoły
W gminie Mikołajki Pomorskie w sąsiedztwie istniejącego GPZ we wsi Mikołajki
Pomorskie (dz. geod. 467/1) znajduje się 1 elektrownia wiatrowa typu NTK 300 (moc
maksymalna 300 kW). Planowane jest podwyższenie wieży elektrowni wiatrowej do 100 m.
151
proeko
W gminie Sztum, w odległości ponad 7 km od granic gminy Mikołajki Pomorskie
funkcjonuje farma wiatrowa >Koniecwałd< - 12 elektrowni wiatrowych 1.5 MW, łącznie 18
MW (rys. 8 i fot. 1).
Planowane elektrownie wiatrowe i ich zespoły w otoczeniu gminy Mikołajki Pomorskie
W sąsiednich gminach trwają procesy inwestycyjne i procedury planistyczne (na różnych
etapach zaawansowania), zmierzające do umożliwienia lokalizacji innych zespołów
elektrowni wiatrowych (rys. 8):
• w gminie Dzierzgoń, zgodnie z uchwalonym „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Dzierzgoń” (Uchwała Nr
XXXVII/368/10 Rady Miejskiej w Dzierzgoniu z dnia 29 kwietnia 2010 r.), zostały
wyznaczone tereny dopuszczalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych, opracowano
miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego m. in. w rejonie Jasna-Bągart-Bruk,
Jasna-Żuławka Sztumska, Nowiec i Poliksy, obowiązuje miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego przyjęty Uchwałą Nr XII/123/2012 Rady Miejskiej W
Dzierzgoniu z dnia 23 lutego 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego dla wskazanych obszarów, położonych w obrębach
geodezyjnych Chojty, Budzisz i Bruk, gmina Dzierzgoń;
• w gminie Stary Targ - w uchwalonym „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego dla gminy Stary Targ” (Uchwała Rady Gminy Stary
Targ Nr XXIII/197/2012 z dnia 28 grudnia 2012 r. dopuszczono lokalizacje elektrowni
wiatrowych w centralnej części gminy w rejonie Waplewo Wielkie, Dziewięć Włók,
Trankwice, Rozalia, w odległości ok. 4 km od granic gminy Mikołajki Pomorskie opracowany projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;
•
w gminie Sztum - uchwałą Rady Miejskiej w Sztumie z dnia 29.12.2010 r. Nr III/14/10
przystąpiono do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Sztum (trakcie opracowania), dnia 28.08.2010 r. Rada Miejska w Sztumie
podjęła uchwałę Nr XLIX/389/10 w sprawie przystąpienia do opracowania miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu działki nr 178/15 z obszarem terenów
przyległych dla lokalizacji Farmy Wiatrowej w Szpitalne Wsi, obręb Barlewice w
odległości ok. 1,2 km od granicy gm. Mikołajki Pomorskie, poza ww. terenem nie
przewiduje się w gminie nowych lokalizacji elektrowni wiatrowych;
•
w gminie Ryjewo - w uchwalonym „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Ryjewo” (Nr XLII/295/10 Rady Gminy Ryjewo
z dnia 27 Kwietnia 2010 r.), zostały wyznaczone tereny dopuszczonej lokalizacji
elektrowni wiatrowych w okolicach wsi Pułkowice, Klecewko, Watkowice i Watkowice
Małe, w tym w sąsiedztwie granicy gminy Mikołajki Pomorskie;
•
w gminie Prabuty w uchwalonej zmianie „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Prabuty” (Uchwała Nr VI/28/2011
Rady Miejskiej w Prabutach z dnia 28 kwietnia 2011 r. dopuszczona została lokalizacja
zespołu elektrowni wiatrowych „Grodziec” w południowej części gminy w odległości
152
proeko
ponad 16 km, obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przyjęty
Uchwałą Nr XIII/75/2011 Rady Miejskiej w Prabutach z dnia 28 grudnia 2011r. w
sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Grodziec – Park
Elektrowni Wiatrowych” w gm. Prabuty obręb Grodziec (do 17 elektrowni wiatrowych);
•
w gminie Stary Dzierzgoń - 27 listopada 2009 r. Rady Gminy Stary Dzierzgoń podjęła
Uchwałę Nr VIII/42/09 w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stary Dzierzgoń (w trakcie
opracowania), wszczęto procedurę opracowania miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego w rejonie miejscowości Monasterzysko Wielkie i Wartule dla potrzeb
lokalizacji farmy wiatrowej w gminie Stary Dzierzgoń (Uchwała Nr II/22/12 Rady Gminy
Stary Dzierzgoń z dnia 28 czerwca 2012 r.).
Skumulowane oddziaływanie na środowisko elektrowni wiatrowych na ww. terenach, w
przypadku ich realizacji, przedstawiać się będzie następująco:
1. Skumulowane oddziaływanie na krajobraz może dotyczyć elektrowni wchodzących w skład
najbliższych zespołów w szczególności w na styku gmin Mikołajki Pomorskie i Stary
Dzierzgoń – wystąpi widoczność z jednostek osadniczych położonych w ich otoczeniu; z
ciągów komunikacyjnych, w tym z drogi powiatowej Nowy Targ - Krasna Łąka Cieszymowo Wielkie oraz z dróg lokalnych.
2. Zespoły elektrowni w małym stopniu będą postrzegane jednocześnie, przede wszystkim ze
względu na odległości między nimi i przesłaniające widoki wzniesienia terenu oraz lasy.
3. Oddziaływanie na faunę, zwłaszcza awifaunę dotyczyć może zmniejszenia atrakcyjności
terenów lokalizacji zespołów elektrownia wiatrowych, jako żerowisk, miejsc odpoczynku
oraz ewentualnego oddziaływania, jako przeszkód (efekt bariery). Wg wyników rocznego
monitoringu ornitologicznego (Goc, Kosmalski 2012) (…)Charakterystyka i lokalizacja
parków wiatrowych w regionie pozwala przypuszczać, że efekt bariery będzie pomijalny i
wzrost nakładów energetycznych powstały na skutek omijania planowanych inwestycji w
okolicy nie wpłynie znacząco na populacje zinwentaryzowanych gatunków na powierzchni
planowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie”.
4. Ze względu na położenie terenu lokalizacji przedsięwzięcia poza szlakami
wędrówkowymi ptaków oraz występowanie alternatywnych żerowisk w otoczeniu
(rozległe obszary pól uprawnych), zagrożenie to jest niewielkie; nie wystąpi również
zwielokrotnienie efektu bariery (zob. rozdz. 3.1.4. i 7.7.).
5. Realizacja planowanego zespołu elektrowni wiatrowych, w skumulowanym oddziaływaniu
z innymi planowanymi zespołami elektrowni wiatrowych, nie spowoduje oddziaływania na
formy ochrony przyrody, w tym na obszary Natura 2000. W szczególności nie spowoduje ich
dezintegracji (wszystkie planowane zespoły elektrowni mają być zlokalizowane poza
granicami obszarów Natura 2000) oraz pogorszenia powiązań przyrodniczych.
Rys. 8
Położenie zespołu elektrowni wiatrowych dopuszczonych w projekcie „Studium …” na tle innych planowanych lokalizacji elektrowni w
otoczeniu
154
proeko
6. Skumulowane oddziaływanie na klimat akustyczny może wystąpić tylko w skali lokalnej,
w przypadku bliskiego sąsiedztwa zespołów. Ponieważ planowane lokalizacje elektrowni
wiatrowych w gm. Mikołajki Pomorskie nie są ustalone w projekcie „Studium …”
obliczeniowa ocena oddziaływania skumulowanego nie jest obecnie możliwa.
Oddziaływanie skumulowane zostanie ocenione na etapie sporządzania planów
miejscowych czy decyzji środowiskowej.
Najważniejszym efektem skumulowanym oddziaływania elektrowni wiatrowych na
środowisko, będzie ich oddziaływanie w zakresie zmiany fizjonomii krajobrazu.
Skumulowane oddziaływanie poszukiwań gazu łupkowego
Wg opracowania „Środowiskowe aspekty poszukiwań i produkcji gazu ziemnego
łupkowego i ropy naftowej łupkowej” (2011) opracowanego przez Ministerstwo Środowiska
oraz Państwowy Instytut Geologiczny (…) Jedynie skumulowany efekt oddziaływania wielu
otworów może mieć istotne znaczenie dla środowiska. Wynika to z braku naturalnej
przepuszczalności ośrodka skalnego, powodującego brak możliwości napływu do otworu
węglowodorów czy solanek spoza bezpośredniego zasięgu szczelinowania (tj. około strefy o
zasięgu 100-200 m od szczelinowanego interwału otworu), jak również brak możliwości
rozprowadzania w górotworze zatłaczanych płynów.
Szczelinowanie, podobnie jak wiercenie konwencjonalnych otworów wiertnicznych,
górnictwo, tworzenie sztucznych jezior itp. w niewielkim stopniu mogą modyfikować układ
naprężeń prowadząc do drobnych wstrząsów, nieodczuwalnych dla człowieka. Możliwość ich
występowania ma miejsce tylko w terenach aktywnych sejsmicznie, zatem nie dotyczy to
Polski.
7.17. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko
Uwarunkowania prawne ocen oddziaływania na środowisko określa Ustawa z dnia 3
października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U.
Nr 199, poz. 1227 ze zm.).
Zgodnie z ww. ustawą przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na
środowisko w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach wymaga realizacja następujących planowanych przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko:
1) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
2) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na
środowisko.
Do kategorii znacząco oddziaływujących na środowisko, w rozumieniu ww. Ustawy,
Rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 Nr 213 poz. 1397) i Rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie
155
proeko
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z dnia 17 lipca 2013
r., poz. 817)25 mogą należeć przedsięwzięcia, których dotyczą następujące kierunki
zagospodarowania przestrzennego, zapisane w projekcie „Studium ...”, lub inwestycje
wymienione w projekcie „Studium…”, których realizacja będzie konieczna jako obiektów
towarzyszących planowanym funkcjom:
•
•
budowa nowych dróg i ich przebudowa;
modernizacja linii kolejowej;
•
zabudowa przemysłowa lub magazynowa, wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą o
powierzchni zabudowy nie mniejszej niż 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony
przyrody i o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż 1 ha na pozostałych terenach (w
tym m.in. tereny lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych);
•
obiekty turystyczno-rekreacyjne (np. hotele o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż 0,5
ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody);
•
•
budowa systemów kanalizacji sanitarnej i magistralnych linii wodociągowych;
instalacje do produkcji paliw z produktów roślinnych, z wyłączeniem instalacji do
wytwarzania biogazu rolniczego o zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niż 0,5
MW lub wytwarzających ekwiwalentną ilość biogazu rolniczego wykorzystywanego do
innych celów niż produkcja energii elektrycznej;
•
•
•
zespoły elektrowni wiatrowych;
przebudowa i rozbudowa linii elektroenergetycznej 400 kV;
budowa elementów sieci elektroenergetycznej: linii i stacji elektroenergetycznych
wysokich napięć;
instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów i punkty do zbierania lub
przeładunku złomu;
•
•
poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, w tym metodą otworów wiertniczych o
głębokości powyżej 5000 m.
Ww. przedsięwzięcia należą lub mogą należeć (w zależności od ich zakresu i parametrów)
do kategorii mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wymaga (dla przedsięwzięcia
mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko) lub może wymagać (dla
przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko) uprzedniego
wykonania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.
Procedurę OOŚ przeprowadza się ponadto w przypadku, gdy RDOŚ uzna, że zachodzi
ewentualność negatywnego wpływu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.
25
Większość nowych przepisów zacznie obowiązywać po 14 dniach od daty ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw
tj. od 1.08.2013 r. wyjątkiem przepisów § 1 pkt 1 lit. d i lit. n oraz pkt 2 lit. a tiret czwarte i tiret dziesiąte,
które wchodzą w życie w dniu wejścia w życie ustawy dotyczącej sekwestracji dwutlenku węgla.
156
proeko
8.
INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU
USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM
NA ŚRODOWISKO
Analiza skutków środowiskowych związanych z realizacją celów i kierunków rozwoju
przestrzennego sformułowanych w projekcie „Studium ...”, wskazuje, że ze względu na ich
charakter i znaczną odległość gminy Mikołajki Pomorskie od granic państwa nie wystąpią
niekorzystne oddziaływania transgraniczne.
157
proeko
9. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB
KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA
ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTU
STUDIUM, W SZCZEGÓLNOŚCI ODDZIAŁYWAŃ NA CELE I PRZEDMIOT
OCHRONY OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TYCH
OBSZARÓW
Ograniczenie przekształceń środowiska i krajobrazu związanych z realizacją ustaleń
projektu „Studium…” w zakresie osadnictwa, usług, infrastruktury technicznej i
komunikacyjnej jest możliwe poprzez podjęcie następujących działań:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
maksymalne ograniczenie rozmiarów placów budowy w celu ograniczenia przekształceń
wierzchniej warstwy litosfery;
zabezpieczenie terenów poddanych niwelacjom, wykopom i/lub innym przekształceniom, za
pomocą nasadzeń zieleni niskiej i ewentualnych umocnień mechanicznych (jeżeli takie są
wymogi bezpieczeństwa);
ochrona drzewostanu; ewentualna wycinka drzew na podstawie obowiązujących
przepisów;
kształtowanie terenów zieleni pełniącej funkcje izolacyjno-krajobrazowe (sąsiedztwo
terenów komunikacyjnych i przemysłowych);
rekultywacja terenów zniszczonych w procesie budowlanym;
jak najszybsza realizacja kanalizacji sanitarnej i podłączenie do niej nowych i istniejących
obiektów,
uwarunkowanie
realizacji
obiektów
kubaturowych
uprzednim
skandalizowaniem terenu i obligatoryjnym podłączeniem planowanych obiektów do
kanalizacji sanitarnej;
zakaz pogarszania warunków gruntowo-wodnych, w tym stanu sanitarnego gruntu, wód
powierzchniowych i podziemnych, obowiązek stosowania skutecznego systemu
unieszkodliwiania ścieków sanitarnych (szczelnych zbiorników bezodpływowych lub
przydomowych oczyszczalni ścieków);
wykluczenie substandardowej zabudowy i zabudowy o krzykliwej, obcej w regionie
architekturze;
wzmożona dbałość o estetykę nowej zabudowy, zwłaszcza w obrębie i sąsiedztwie form
ochrony krajobrazu i przyrody;
edukacja ekologiczna, oznakowanie terytorialnych form ochrony przyrody i
egzekwowanie samodyscypliny rekreantów;
odpowiednie zagospodarowanie terenu w obrębie obszarów rekreacyjnych, przeciwdziałające
degradacji elementów przyrodniczych środowiska (zastosowanie podstawowych rozwiązań,
tj. wyposażenie terenu w kosze na śmieci i terenowe szalety, utwardzenie dróg i parkingów
oraz zorganizowanie odbioru i oczyszczenia wód opadowych, wytyczenie i utwardzenie
ścieżek pieszych i rowerowych itp.).
158
proeko
Ograniczenie oddziaływania na środowisko dopuszczonych projektem „Studium…”
elektrowni wiatrowych, można teoretycznie osiągnąć przez:
1) na etapie budowy:
•
•
•
•
•
maksymalne ograniczenie rozmiarów placów budowy w celu ograniczenia
przekształceń wierzchniej warstwy litosfery;
prowadzenie prac budowlanych poza godzinami nocnymi (22 - 6), za wyjątkiem transportu
elementów elektrowni wiatrowych;
wywożenie urobku z wykopów pod fundamenty oraz transport materiałów
budowlanych poza godzinami nocnymi (22 – 6);
wykorzystanie urobku z wykopów pod fundamenty elektrowni do rekultywacji
wyrobisk poeksploatacyjnych i innych terenów zdewastowanych w gm. Mikołajki
Pomorskie lub w jej otoczeniu lub w inny sposób, zgodnie z przepisami prawa;
przywrócenie stanu środowiska terenów przekształconych w trakcie prac
budowlanych do funkcji pierwotnej, w tym zabezpieczenie wierzchniej warstwy gleby
z wykopów budowlanych i po zakończeniu budowy wykorzystanie jej do rekultywacji
terenu;
2) przez dobór parametrów elektrowni:
•
•
•
•
•
•
•
zastosowanie podobnego typu elektrowni, aby ograniczyć oddziaływanie ich zespołu
na krajobraz;
nieumieszczanie na konstrukcji elektrowni reklam, w celu ograniczenia ich
oddziaływania na krajobraz (za wyjątkiem logo właściciela lub producenta turbin);
biała lub szara kolorystyka konstrukcji elektrowni (kolory te w największym stopniu
powodują zanik elektrowni w krajobrazie);
zastosowanie farb eliminujących efekt wizualny – stroboskopowy;
w miarę możliwości zastosowanie w zespołach elektrowni o jednakowej wysokości w
celu ograniczenia sfery potencjalnych konfliktów ze zwierzętami fruwającymi;
w miarę możliwości rozmieszczenie turbin w rozproszeniu (ograniczenie wpływu na
krajobraz przez eliminację geometryzacji krajobrazu);
zastosowanie elektrowni wykonywanych w nowoczesnej technologii (BAT najlepszych dostępnych technologii).
3) w celu ograniczenia potencjalnego oddziaływania elektrowni na ptaki (w tym nie
zwiększanie dla nich atrakcyjności terenu lokalizacji elektrowni) - przestrzeganie
następujących zaleceń na obszarze zespołów elektrowni wiatrowych i w strefach ich
oddziaływania:
•
•
•
•
nie tworzyć nowych terenów zielonych, zwłaszcza obsadzonych zielenią wysoką (w
odległości mniejszej niż 200 m od lokalizacji elektrowni);
nie wprowadzać nowych zalesień – w odległościach jw.;
nie obsadzać, zwłaszcza zielenią wysoką, dróg dojazdowych do elektrowni
wiatrowych, dróg przebiegających przez teren zespołu oraz znajdujących się w
zasięgu jego oddziaływania;
nie tworzyć oczek wodnych i stawów;
159
•
•
proeko
zastosować rozstawienie elektrowni wiatrowych w rozproszeniu, co zmniejszy ryzyko
kolizji ptaków z elektrowniami;
w miarę możliwości zastosować turbiny tej samej wysokości, nie tworzyć barier na
różnych wysokościach dla ptaków, co zmniejszy ryzyko kolizji.
4) zastosowanie zaleceń opracowanych i opublikowanych w grudniu 2009 roku przez
Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy (PON) i rekomendowanych do stosowania m.in.
przez Państwową Radę Ochrony Przyrody:
•
nie stosować sztucznego oświetlenia terenu inwestycji np. latarnie, podświetlenia
turbin i masztów (za wyjątkiem wymaganego innymi przepisami prawa) – światło
takie koncentruje owady, zapewniając łatwe miejsce żerowania dla nietoperzy;
•
nie zalesiać gruntów rolnych w obszarze planowanej inwestycji oraz nie wprowadzać
zadrzewień i zakrzewień zwłaszcza o charakterze ciągłym (np. szpalerów
przydrożnych drzew) mogących stanowić nowe trasy migracji oraz korytarze
ekologiczne wykorzystywane przez nietoperze;
•
zapobiegać powstawaniu zadrzewień i zakrzewień (np. w wyniku naturalnej dyspersji)
zwłaszcza o charakterze ciągłym (jw.) na gruntach dzierżawionych przez inwestora w tym
przy drogach dojazdowych do elektrowni wiatrowych.
Farmy fotowoltaiczne
W celu uniknięcia i zminimalizowania zagrożeń dla środowiska związanych z realizacją i
eksploatacją dopuszczonych w projekcie „Studium …” farm fotowoltaicznych zalecane są:
• lokalizacja farm fotowoltaicznych poza zasięgiem korytarzy ekologicznych - elementami
osnowy ekologicznej wskazanymi w projekcie „Studium do wzmocnienia i ochrony ograniczenie zasięgu terenów przewidzianych pod lokalizacje elektrowni
fotowoltaicznych w obrębie Wilczewo, dz. geod. nr 125/1 (południowa część terenu
położona jest w dolinie Postolińskiej Strugi);
• analiza uwarunkowań przyrodniczych i potencjalnych oddziaływań elektrowni
fotowoltaicznych dopuszczonych w projekcie „Studium …” w ramach terenów
istniejącego i planowanego zainwestowania wsi w gminie Mikołajki Pomorskie - na
etapach sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub
postępowań w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Biogazownie
W celu uniknięcia i zminimalizowania zagrożeń dla środowiska związanych z realizacją i
funkcjonowaniem dopuszczonych w projekcie „Studium …” biogazowni konieczne są:
• zastosowanie nowoczesnych technologii warunkujących osiągnięcie i utrzymanie
właściwej stabilności procesu fermentacji; odpowiednie uszczelnienie urządzeń i
rurociągów technologicznych;
• stały monitoring stanu technicznego obiektów i urządzeń;
• odpowiednie przeszkolenie obsługi w zakresie czynności eksploatacyjnych, zasad BHP i
przepisów przeciwpożarowych;
160
•
•
proeko
zastosowanie systemu monitoringu składu powietrza, a w tym szczególnie w budynkach
biogazowni;
montowanie systemów sterowania alarmujących o awariach i generujących meldunki o
awariach.
Poszukiwania gazu łupkowego
Projekt wiercenia jest zatwierdzany przez uprawniony organ nadzoru, którym jest Urząd
Górniczy. Niezależnie od tego organ koncesyjny, organy nadzoru górniczego oraz organy
ochrony środowiska posiadają instrumenty prawne umożliwiające kontrolę zakładów
górniczych, procesu szczelinowania, monitoring środowiska oraz wpływ inwestycji na
gospodarkę wodną.
Podobnie jak w przypadku wierceń na konwencjonalnych złożach istotna jest dbałość na
placu w otoczeniu wiertni o prawidłowe przechowywanie wszelkich składników używanych
w procesie technologicznym, a także o zgodne z przepisami gromadzenie i usuwanie
bieżących odpadów. Duże znaczenie ma wyposażenie w odpowiednie środki i infrastrukturę,
stanowiącą zabezpieczenie na okoliczność awarii (np. zbiorniki przechwytujące płyny
wyciekające w wyniku awarii).
Planowane zainwestowanie osadnicze, usługowe, przemysłowe i infrastrukturowe oraz
dopuszczone w projekcie „Studium…” zespoły elektrowni wiatrowych w gminie Mikołajki
Pomorskie nie spowodują znaczącego oddziaływania na formy ochrony przyrody, w tym na
obszary Natura 2000. Jak wynika z „Prognozy...” przewidziane w projekcie „Studium...”
zainwestowanie nie spowoduje (zob. rozdz. 7.8.):
•
•
•
•
znaczącego oddziaływania na ptaki i ich siedliska chronione w obrębie obszarów specjalnej
ochrony ptaków, w tym najbliższego z nich „Lasy Iławskie" PLB280005;
znaczącego pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i siedlisk zwierząt w
obrębie obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty (specjalnego obszaru ochrony siedlisk)
„Mikołajki Pomorskie” PLH220076;
dezintegracji obszaru Natura 2000 „Mikołajki Pomorskie” PLH220076 i obszarów Natura
2000 w otoczeniu gminy;
naruszenia spójności sieci obszarów Natura 2000.
Nie ma potrzeby podejmowania działań z zakresu kompensacji przyrodniczej w
rozumieniu ustawy o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z dnia 03.06.2013 r., poz.
627).
Poza granicami gminy Mikołajki Pomorskie (w tym na terenach chronionych) nie
przewiduje się wystąpienia negatywnego oddziaływania ustaleń projektu „Studium…” na
środowisko.
161
proeko
10. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W
PROJEKCIE STUDIUM
Rozwój osadnictwa i infrastruktury towarzyszącej
Dla terenów nowego zainwestowania osadniczego wskazana jest wyprzedzająca budowa
kanalizacji sanitarnej i podłączenie nowych obiektów do niej.
Dla planowanych terenów o funkcji produkcyjno-usługowej we wsiach Mikołajki
Pomorskie i Dworek – ze względu na położenie poza formami ochrony przyrody, funkcje
sąsiedztwa i przewidywane uciążliwości sozologiczne są to lokalizacje optymalne.
Natomiast w przypadku planowanych terenów produkcyjno-usługowych we wsi Balewo
w sąsiedztwie planowanych terenów zabudowy rekreacyjnej i obsługi turystyki oraz w
zasięgu Obszaru Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń jako rozwiązanie wariantowe,
proponuje się wykluczenie lokalizacji obiektów należących do kategorii zawsze znacząco
oddziaływujących na środowisko i preferencje dla funkcji nieuciążliwych środowiskowo.
W zakresie rozwoju usług turystyki i rekreacji alternatywne rozwiązania mogą dotyczyć
przede wszystkim ograniczenia programu inwestycyjnego przedsięwzięć w dostosowaniu do
uwarunkowań środowiskowych oraz odpowiedniego zagospodarowania terenu w celu
zminimalizowania niekorzystnych przekształceń szaty roślinnej i siedlisk (urządzenie
dojazdów, miejsc postojowych, ciągów pieszych, terenów zieleni urządzonej itp.).
Część przewidzianych w projekcie „Studium...” przedsięwzięć, w tym w szczególności w
zakresie funkcji produkcji, składów, infrastruktury gospodarki odpadami, realizacji zespołu
elektrowni wiatrowych oraz poszukiwania i rozpoznania złóż kopalin, może wymagać
przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (rozdz. 7.17 ).
W postępowaniach tych wymagane jest wskazanie rozwiązań alternatywnych.
Zaopatrzenie w ciepło
W „Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe gminy Mikołajki Pomorskie” (2012) i w projekcie „Studium …” przewidziano dwa
warianty lokalnych scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło, w których główną
przesłanką jest wykorzystywanie bardzo dużych zasobów biomasy. Wybór wariantu do
realizacji wymaga przeprowadzenia specjalistycznych analiz, w tym ekonomicznych
wykraczających poza zakres opracowania niniejszej „Prognozy …”
Zespoły elektrowni wiatrowych
Tereny proponowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych wyznaczone w projekcie
„Studium …” stanowią grunty użytkowane rolniczo, w obrębie wierzchowiny wysoczyzny o
małych nachyleniach terenu. Warunki fizjograficzne i pokrycie terenu (agrocenozy) nie
stanowią ograniczeń dla lokalizacji elektrowni wiatrowych. Proponowane tereny lokalizacji
elektrowni wiatrowych wskazane w projekcie „Studium …” będą podlegały weryfikacji z
uwzględnieniem wyników monitoringu ornitologicznego, chiropterologicznego, analiz
akustycznych i krajobrazowych na dalszych etapach projektowania przedsięwzięcia.
Planowane zespoły elektrowni wiatrowych mogą wymagać przeprowadzenia
postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (zob. rozdz.. 7.17.). W
postępowaniach tych możliwe będzie wskazanie rozwiązań alternatywnych z uwzględnieniem
162
proeko
wyników studiów akustycznych i monitoringów ptaków i nietoperzy (po opracowaniu
raportów końcowych z monitoringów).
Elektrownie fotowoltaiczne
Ze względu na zachowanie ciągłości osnowy ekologicznej wskazane jest wyłączenie z
możliwości lokalizacji farm fotowoltaicznych fragmentu dna doliny Postolińskiej Strugi w
rejonie Wilczewa (cześć działki geod. nr 125/1 obr. Wilczewo) w zasięgu korytarza
ekologicznego rangi subregionalnej.
163
proeko
11.
PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY
SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTU STUDIUM ORAZ
CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA
Na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie szczególnie istotne są:
•
monitoring systemów unieszkodliwiania ścieków, w tym okresowa (raz w roku) kontrola
szczelności i systematycznego opróżniania zbiorników bezodpływowych (szamb) na
ścieki sanitarne oraz ich likwidacja po zakończeniu budowy kanalizacji sanitarnej;
•
ciągła kontrola systemu gospodarki odpadami.
Ponadto należy:
•
w sposób ciągły diagnozować zmiany w zakresie zagospodarowania przestrzeni na
podstawie systematycznych inwentaryzacji (zadanie samorządu gminnego);
•
wprowadzić monitoring obszarów i obiektów ochrony przyrody i obiektów planowanych do
objęcia ochroną, między innymi dla oceny stanu ich siedlisk, szaty roślinnej i fauny oraz
skuteczności prowadzonych zabiegów ochronnych (zadanie służb Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska w Gdańsku i Samorządu Województwa Pomorskiego);
• wprowadzić monitoring obiektów ochrony dziedzictwa kulturowego i obiektów planowanych
do objęcia ochroną (zadanie służb Pomorskiego Konserwatora Zabytków).
•
na terenach zrealizowanych zespołów elektrowni wiatrowych należy monitorować ich
oddziaływanie na środowisko zgodnie z obowiązującymi przepisami, a także zgodnie z
wydanymi decyzjami środowiskowymi dla przedsięwzięć.
164
proeko
12.
WSKAZANIE NAPOTKANYCH W PROGNOZIE TRUDNOŚCI
WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE
WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY
Przy sporządzaniu prognozy oddziaływania na środowisko projektu „Studium...” nie
napotkano trudności wynikających z niedostatków techniki i luk we współczesnej wiedzy.
165
13.
proeko
WYKAZ ŹRÓDEŁ INFORMACJI - SPIS LITERATURY, MATERIAŁÓW
ARCHIWALNYCH I AKTÓW PRAWNYCH
Augustyn S., 2011, Fakty wspierające projekt instalowania elektrowni wiatrowych. W: Mroczek B.
(red.), 2011, Człowiek i środowisko. Świadomość i akceptacja społeczna. V Konferencja Rynek
Energetyki Wiatrowej. Wydawnictwo Continuo Wrocław
Diagnoza stanu i koncepcja ochrony środowiska przyrodniczo-kulturowego w województwie
pomorskim. Materiały do monografii przyrodniczej Regionu Gdańskiego, T.8., 2002, praca
zbior. pod red., A. Kostarczyka i M. Przewoźniaka, Gdańsk.
Goc M., Kosmalski W., 2011, Ocena lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych „Jasna 2” (gm. Stary
Dzierzgoń i Mikołajki Pomorskie, pow. sztumski, woj. pomorskie) pod kątem potencjalnych
zagrożeń dla ornitofauny. Raport I – okres migracji wiosennej i lęgowy, Ecotone, Gdynia.
Goc M., Kosmalski W., 2012, Ocena lokalizacji planowanego zespołu elektrowni wiatrowych
„Mikołajki Pomorskie” (gm. Mikołajki Pomorskie, pow. sztumski, woj. pomorskie) pod
kątem potencjalnych zagrożeń dla ornitofauny. Raport końcowy, Ecotone, Gdynia.
Kondracki J., 1998, Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa.
Kepel A. (red.), Ciechanowski M., Furmankiewicz J.,Górawska M., Hejduk J., Jaros R., Jaśkiewicz M.,
Kasprzyk K., Kowalski M., Przesmycka A., Stopczyński M., Urban R. 2009. Tymczasowe
wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (na rok 2009).
http://www.oton.sylaba.pl/wiatraki_nietoperze_wytyczne_2009.pdf.
Kościów R., Pietrzak L., 2011a, Raport częściowy z monitoringu nietoperzy przeprowadzonego na
terenie projektowanej farmy wiatrowej „Jasna 2”, Biuro Projektów Przyrodniczych
BAGNIK, Szczecin – Olsztyn.
Kościów R., Pietrzak L., Raport częściowy z monitoringu nietoperzy przeprowadzonego na terenie
projektowanej farmy wiatrowej „Mikołajki Pomorskie”, Biuro Projektów Przyrodniczych
BAGNIK, Szczecin – Olsztyn.
Lindenberg M., 2008, Potencjał społeczno-ekonomiczny jednostek samorządowych województwa
pomorskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk.
Michałowska-Knap 2006. Wpływ elektrowni wiatrowych na zdrowie człowieka. Instytut Energetyki
Odnawialnej, Warszawa.
Mroczek B. (red.) 2011, Człowiek i środowisko. Świadomość i akceptacja społeczna. V Konferencja
Rynek Energetyki Wiatrowej. Wydawnictwo Continuo Wrocław
Mroczek B., 2011, Mity, przekonania stereotypy na temat farm wiatrowych w opinii dorosłych
mieszkańców miejscowości położonych w pobliżu farm wiatrowych w Polsce. W: Mroczek
B. (red.), 2011, Człowiek i środowisko. Świadomość i akceptacja społeczna. V Konferencja
Rynek Energetyki Wiatrowej. Wydawnictwo Continuo Wrocław
Ocena roczna jakości powietrza w województwie pomorskim za rok 2009, 2010, WIOŚ w Gdańsku.
Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe gminy Mikołajki Pomorskie dla potrzeb Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, 2011, BPiWP Proeko,
Gdańsk.
Opracowanie ekofizjograficzne do planu zagospodarowania przestrzennego województwa
pomorskiego, praca zbior. pod. red. J. Czochańskiego, Pomorskie Studia Regionalne,
Gdańsk.
Plan gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego 2018, Uchwała Nr 415/XX/12 Sejmiku
Województwa Pomorskiego z dnia 25 czerwca 2012 r.
Plan gospodarki odpadami dla gminy Mikołajki Pomorskie na lata 2010-2013 z uwzględnieniem lat
2014-2017, 2010.
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016, Minister
Środowiska, 2008, Warszawa.
Problematyka przyrodnicza w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy, 1997, praca zbior. pod red. M. Teisseyre-Sierpińskiej, IGPiK, Warszawa.
Problemy Ocen Środowiskowych, 1998-2010, nr 1 – 48.
166
proeko
Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska województwa pomorskiego
na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011-2014”, którego część stanowi
projekt Planu gospodarki odpadami, 2007, Gdańsk.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Planu zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego”, 2008, WBPP w Słupsku.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Regionalnego programu operacyjnego dla woj.
pomorskiego na lata 2007-2013”, 2006, WBPP w Słupsku.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Regionalnej strategii rozwoju transportu
województwa pomorskiego na lata 2007-2020”, 2008, WBPP w Słupsku.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Strategii rozwoju województwa pomorskiego”
2020, 2005, WBPP w Słupsku.
Program ochrony środowiska województwa pomorskiego na lata 2013-2016 z perspektywą do roku
2020” (2007) - Uchwała nr 528/XXV/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego w Gdańsku z
dnia 21 grudnia 2012 r.
Program rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w Województwie
Pomorskim do roku 2025, 2010 r.
Przewoźniak, 1987, Podstawy geografii fizycznej kompleksowej, Wyd. UG, Gdańsk.
Przewoźniak M., 1995, Studia przyrodniczo-krajobrazowe w ocenach oddziaływania na środowisko,
w: Studia krajobrazowe jako podstawa racjonalnej gospodarki przestrzennej, mat. sem.,
Uniwersytet Wrocławski, Wrocław
Przewoźniak M., 1997, Teoria i praktyka w prognozowaniu zmian środowiska przyrodniczego dla
potrzeb planowania przestrzennego, w: Materiały szkoleniowe do konferencji nt. “Prognoza
skutków wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na
środowisko przyrodnicze, jako istotne narzędzie przeciwdziałania powstawaniu zagrożeń
ekologicznych”, TUP, Katowice.
Przewoźniak M. 2004, Walory przyrodnicze, w: Uwarunkowania i kierunki rozwoju turystyki w
województwie pomorskim, praca zbior. pod red. M. Wanagos, Urząd Marszałkowski Woj.
Pomorskiego, 67-102.
Przewoźniak M. 2005, Ochrona przyrody w planowaniu przestrzennym. Teoria – prawo- realia,
Przegląd Przyrodniczy, t.XVI, z 1-2.
Przewoźniak M., 2007a, Ochrona przyrody w planowaniu przestrzennym, czyli o tym, że przyroda jest
krzywa, a jej ochrona w planowaniu przestrzennym nie jest prosta, Urbanista 1(49).
Przewoźniak M., 2007b, Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na środowisko – zagadnienia
sozologiczne, ekologiczne i krajobrazowe, w: II Konferencja „Rynek energetyki wiatrowej w
Polsce“, PSEW, Warszawa 20-21.03.2007
Przewoźniak M, 2007, Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na środowisko – zagadnienia
sozologiczne, ekologiczne i krajobrazowe – referat na II Konferencję „Rynek energetyki
wiatrowej w Polsce Polskie, Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej, Warszawa 2007.
Raporty o stanie środowiska w województwie pomorskim w latach 2009 - 2010, WIOŚ w Gdańsku
Regionalna strategia energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł odnawialnych, 2006,
Uchwała nr 1098/LII/06 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 23 października 2006
r.
Rejestracja i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju (ze
szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk geodynamicznych)”. Projekt
badawczy nr: 415/2002/Wn-12/FG-go-tx/D. AGH Kraków
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r., w sprawie ochrony gatunkowej
zwierząt (Dz. U. Nr 237,poz. 1419).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
(Dz. U. z dnia 20 stycznia 2012 r.).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 w sprawie obszarów specjalnej ochrony
ptaków (Dz. U. 2011, Nr 25, poz. 133 ze zm.).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów
hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz. 826 ze zm.).
167
proeko
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania
dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących
grzybów objętych ochroną. Dz. U. Nr 168, poz. 1764.
Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 14 stycznia 2006 r. zmieniającym
rozporządzenie w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych (Dz.
U. Nr 9, poz. 53).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko ze zm. (Dz. U. Nr 213, poz. 1397 i Dz. U. z dnia 17
lipca 2013 r., poz. 817).
Sidło P.O., Błaszkowska B., Chylarecki P. (red.) 2004, Ostoje ptaków o znaczeniu europejskim w
Polsce, OTOP, Warszawa.
Skolud Piotr, 2006, Zalesianie gruntów rolnych i nieużytków. Poradnik właściciela, Centrum
Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy Mikołajki
Pomorskie, 2002.
Tarasiuk E., Mroczek B., 2011b, Krytyczna analiza wyników badań przedstawionych przez Ninę
Pierpont w książce zatytułowanej Wind Turbine Syndrome – A Report on a Natural
Experiment. W: Mroczek B. (red.), 2011, Człowiek i środowisko. Świadomość i akceptacja
społeczna. V Konferencja Rynek Energetyki Wiatrowej. Wydawnictwo Continuo Wrocław
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 03.06.2013 r.,
poz. 627 ze. zm.).
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. „Prawo wodne” (tekst jednolity Dz. U. z 9 lutego 2012 r., poz. 145 ze
zm.).
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity z 2004 r. Dz. U.
Nr 121, poz. 1266 ze zm.).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony środowiska” (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr
25, poz. 150 ze zm.).
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z dnia 8 stycznia 2013 r., poz. 21).
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (tekst jedn. Dz. U. z
12.06.2012 r., poz. 647 ze zm.).
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U.
Nr 199, poz. 1227 ze zm.).
Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P., 2010, Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w
Polsce”, wyd. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Warszawa.
Woś A., 1999, Klimat Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
www.natura2000.gdos.gov.pl
www.kzgw.gov.pl
www.mos.gov.pl
168
proeko
14. SPIS DOKUMENTACJI KARTOGRAFICZNEJ I FOTOGRAFICZNEJ
Spis rysunków
Rys. 1
Rys. 2
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle podziału administracyjnego
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle mapy „Ilość energii promieniowania
słonecznego w Polsce w kWh/m2”
Rys. 3
Zasoby energii odnawialnej w Polsce (część B - energia wiatrowa) Koncepcja
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (2011)
Rys. 4
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle obszarów objętych monitoringiem
ornitologicznym i chiropterologicznym
Rys. 5
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle koncepcji korytarzy ekologicznych wg
opracowań krajowych
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle mapy „Koncepcji systemu powiązań
ekologicznych” - „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa
Pomorskiego” (2009)
Położenie gminy Mikołajki Pomorskie na tle form ochrony przyrody w regionalnym
otoczeniu
Położenie zespołu elektrowni wiatrowych dopuszczonych w projekcie „Studium …”
na tle innych planowanych lokalizacji elektrowni w otoczeniu
Rys. 6
Rys. 7
Rys. 8
Spis fotografii
Fot. 1
Fot. 2
Przykład zespołu elektrowni wiatrowych - elektrownie wiatrowe zespołu
„Koniecwałd” w gminie Sztum
Przykład dużego zespołu paneli fotowoltaicznych
Załącznik kartograficzny:
1. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki Pomorskie” (1:15.000).
169
proeko
15.
STRESZCZENIE PROGNOZY W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
1. Wprowadzenie
Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki Pomorskie”,
opracowanego w 2013 r.
Projekt „Studium …” dotyczy obszaru całej gminy w granicach administracyjnych i
stanowi całościową aktualizację dokumentu opracowanego w 2002 r., na podstawie
obowiązującej wówczas Ustawy o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym z dnia 7
lipca 1994 r.
2. Założenia projektu „Studium...”
Przedmiotem projektu „Studium...” jest uwzględnienie bieżących potrzeb gminy w
zakresie planowania przestrzennego oraz aktualizacji stanu prawnego.
Planowane zmiany w stosunku do aktualnie funkcjonującego dokumentu „Studium …”
(2002 r.), dotyczyć będą (poza aktualizacją stanu form ochrony przyrody i środowiska
kulturowego oraz przepisów prawnych) przede wszystkim:
•
lokalizacji nowych terenów zainwestowania, o następujących funkcjach:
- zabudowy mieszkaniowo-usługowej;
- zabudowy usługowej;
- zabudowy produkcyjno-usługowej;
- zabudowy rekreacyjnej i obsługi turystyki;
- zabudowy urządzeń produkujących energię ze źródeł odnawialnych – biogazowni.
•
obszarów rozmieszczenia obiektów produkujących energię ze źródeł odnawialnych
zespołów elektrowni wiatrowych, elektrowni fotowoltaicznych (solarnych);
•
terenów poszukiwań gazu łupkowego.
W sumie w Gminie Mikołajki Pomorskie wyznaczono w projekcie „Studium…” ogółem
46,82 ha nowych terenów inwestycyjnych (tj. ok. 0,6% ogólnej powierzchni gminy).
Najwięcej terenów przeznaczono na zabudowę mieszkaniową, następnie na zabudowę
mieszkaniowo-usługową oraz na usługi turystyki.
Nowe tereny o funkcjach mieszkaniowo-usługowych, usługowych i produkcyjno usługowych wyznaczone zostały w miejscowości Mikołajki Pomorskie, produkcyjnousługowych w miejscowości Dworek i Balewo, zabudowy rekreacyjnej i obsługi turystyki w
miejscowości Balewo oraz biogazowi w miejscowości Cieszymowo.
Ponadto jako elementy zagospodarowania ważne dla rozwoju gminy w projekcie
„Studium …” wskazano (lokalizacje orientacyjne):
•
planowaną stację paliw w miejscowości Mikołajki Pomorskie,
•
instalację do odzysku i unieszkodliwiania odpadów w miejscowości Kołoząb Mały,
•
kąpielisko i plażę ogólnodostępną w miejscowości Stążki.
W projekcie „Studium …” wyznaczono strefy ochronne farm wiatrowych – stanowiące
170
proeko
obszary rolnicze i leśne gminy oraz tereny zabudowane i przeznaczone pod zabudowę o
funkcji niemieszkalnej. Na tych terenach możliwe będzie ustanowienie w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego ograniczeń w zabudowie oraz zagospodarowaniu i
użytkowaniu terenu, w tym np. zakazu lokalizacji nowej zabudowy o funkcji mieszkaniowej.
W
projekcie
„Studium
…”
wyznaczono
trzy
tereny
lokalizacji
elektrowni
fotowoltaicznych obejmujące:
•
cz. dz. geod. nr 85 obręb Krasna Łąka,
•
dz. geod. nr 158 obręb Krasna Łąka,
•
cz. dz. geod. nr 125/1 obręb Wilczewo.
Poza wymienionymi powyżej obszarami w projekcie „Studium …” dopuszczono
lokalizowanie ogniw fotowoltaicznych w obrębie obszarów istniejącego i planowanego
zainwestowania, w wyznaczonym obszarze urbanizacji, jako instalacji montowanych na
istniejących budynkach lub jako zespołów wolnostojących urządzeń.
Cały obszar gminy Mikołajki Pomorskie objęty jest koncesją na poszukiwanie gazu
łupkowego (nr 111 – Maraton Oil Poland) - koncesja nr 68/2009/p wydana przez
Ministerstwo Środowiska w 2009 r.). W rejonie miejscowości Mikołajki Pomorskie (przy
drodze powiatowej nr 3142G w kierunku miejscowości Pierzchowice) planowana jest
lokalizacja wiertni.
3. Środowisko przyrodnicze i problemy jego ochrony
Gmina Mikołajki Pomorskie jest gminą wiejską, o powierzchni 91,46 km², położoną w
południowo-wschodniej części województwa pomorskiego w powiecie sztumskim. W ujęciu
regionalnym, pod względem przyrodniczym gminę Mikołajki Pomorskie wyróżniają:
•
położenie w obrębie mezoregionu Pojezierza Iławskiego;
•
genetyczne i morfometryczne urozmaicenie rzeźby terenu;
•
występowanie dużych powierzchniowo jezior: Balewskiego i fragmentu Jez. Dzierzgoń;
•
mozaikowate zróżnicowanie użytkowania ziemi, wyrażone w występowaniu wielu
drobnych kompleksów leśnych, łąkowych, torfowiskowych i wodnych, urozmaicających
rozległe powierzchnie użytków rolnych.
Korytarze ekologiczne
W regionalnym otoczeniu gminy Mikołajki Pomorskie, w odległości kilku - kilkunastu
km, przebiegają ponadregionalne korytarze ekologiczne (wg „Planu zagospodarowania
przestrzennego województwa pomorskiego”, 2009):
•
ponadregionalny korytarz ekologiczny doliny Wisły, stanowiący główną oś ekologiczną
kraju, obejmujący całą dolinę Wisły (w minimalnej odległości ok. 8,5 km na zachód od
granic gminy);
•
ponadregionalny korytarz ekologiczny Pojezierny – Północny, w otoczeniu gminy
Mikołajki Pomorskie obejmuje środkowo-zachodnią część lasów Pojezierza Iławskiego i
dolinę rzeki Liwy, przez którą łączy się z korytarzem doliny Wisły (w minimalnej
171
proeko
odległości ok. 2,5 km na południe od granic gminy);
•
regionalny korytarz ekologiczny doliny rzeki Dzierzgoń (w odległości ok. 2 km na
północny wschód od granic gminy);
•
regionalny korytarz ekologiczny Morawski (w odległości ok. 8 km na południe od granic
gminy).
4. Ochrona przyrody i dziedzictwa kulturowego
Ochrona przyrody. W granicach gminy Mikołajki Pomorskie oraz w jej bezpośrednim
sąsiedztwie, spośród form ochrony przyrody występują:
•
•
•
•
Morawski Obszar Chronionego Krajobrazu – sąsiedztwo gminy od południowegozachodu;
obszar Natura 2000 mający znaczenie dla Wspólnoty „Mikołajki Pomorskie” – w
południowej części gminy znajduje się północny skraj obszaru;
2 pomniki przyrody.
W ramach rozpoznania awifauny i nietoperzy, realizowanego w rejonach planowanych
lokalizacji elektrowni wiatrowych, stwierdzono dotychczas występowanie ok. 120
chronionych gatunków ptaków i 6-7 chronionych gatunków nietoperzy.
W dotychczas obowiązującym „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego dla gminy Mikołajki Pomorskie” (2002) zaproponowano utworzenie nowych
form ochrony przyrody w postaci pomników przyrody i użytków ekologicznych. W
„Opracowaniu ekofizjograficznym…” (2011) wskazano dodatkowe tereny proponowane do
objęcia ochroną w postaci użytków ekologicznych. Obiekty te uwzględnione zostały w
projekcie „Studium …”.
W regionalnym otoczeniu gminy Mikołajki Pomorskie występują następujące,
ustanowione obszarowe formy ochrony przyrody:
•
rezerwaty przyrody: z których najbliższe to "Jezioro Liwieniec", w minimalnej odległości
ok. 6,2 km w kierunku południowym i "Jezioro Gaudy", w minimalnej odległości ok. 7,3
km w kierunku południowo-wschodnim, pozostałe w odległościach ponad 10 km;
•
Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, znajdujący się w minimalnej odległości ok. 4
km na wschód (otulina Parku znajduje się w minimalnej odległości ok. 2,4 km);
•
obszary chronionego krajobrazu: z których najbliższe to Ryjewski OChK, w minimalnej
odległości ok. 4,1 km i OChK Białej Góry, w minimalnej odległości ok. 6 km w kierunku
zachodnim, pozostałe w odległościach ponad 10 km;
•
obszary Natura 2000, w tym:
− ustanowione obszary specjalnej ochrony ptaków:
o „Lasy Iławskie" PLB280005, w minimalnej odległości ok. 4 km w kierunku
wschodnim;
172
proeko
o „Dolina Dolnej Wisły" PLB040003, w minimalnej odległości ok. 13 km w kierunku
zachodnim;
− obszary mające znaczenie dla Wspólnoty:
o „Aleje Pojezierza Iławskiego" PLH280051, w minimalnej odległości ok. 4,1 km w
o „Ostoja Iławska" PLH280053, w minimalnej odległości ok. 6,8 km w kierunku
wschodnim;
o „Sztumskie Pole" PLH220087, w minimalnej odległości ok. 9,7 km w kierunku
o „Dolna Wisła" PLH220033, w minimalnej odległości ok. 13 km w kierunku
zachodnim.
Dziedzictwo kulturowe. W gminie Mikołajki Pomorskie znajduje się 12 obiektów i
zespołów wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego, w miejscowościach
Cieszymowo, Balewo, Dworek, Stążki, Cierpięta, Krasna Łąka i Mikołajki Pomorskie.
W gminnej ewidencji zabytków wpisane są 164 obiekty i zespoły o wartościach
kulturowych i zabytkowych. Są to głównie ceglane obiekty mieszkalne i gospodarcze z
przełomu XIX i XX w oraz z początku XX wieku.
Na terenie gminy Mikołajki pomorskie znajduje się 25 stanowisk archeologicznych
objętych ochroną konserwatorską. Jedno z nich tj. grodzisko w Stążkach zostało wpisane do
rejestru zabytków archeologicznych województwa pomorskiego.
5. Prognozowane oddziaływania realizacji projektu „Studium...” na środowisko
Litosfera: Przekształcenia powierzchni ziemi związane z rozwojem osadnictwa, przemysłu
oraz infrastruktury drogowej i technicznej będą miały bardzo mały zasięg przestrzenny.
Łącznie w projekcie „Studium …” przeznaczono 46,82 ha (ok. 0,6 % powierzchni gminy pod
nowe zainwestowanie osadnicze).
W projekcie „Studium …” wskazano tereny przewidywanej lokalizacji elektrowni
fotowoltaicznych, o łącznej powierzchni ok. 24 ha w obrębach Krasna Łąka i Wilczewo
(wiązać się to będzie z wyłączeniem z dotychczasowego użytkowania rolniczego) oraz
dopuszczono lokalizację ogniw fotowoltaicznych w zasięgu istniejącego i planowanego
zainwestowania.
Pozostałe przekształcenia powierzchni ziemi związane będą z realizacją kierunków
zagospodarowania dotyczących inwestycji o charakterze punktowym (elektrowni wiatrowych,
wiercenia poszukiwawczego gazu łupkowego) lub liniowym (budowa nowych i modernizacja
istniejących dróg oraz budowa nowych sieci infrastruktury technicznej). Ww. przekształcenia
dotyczyć będą głównie etapu budowy i związane będą przede wszystkim z pracami
ziemnymi, zmianą aktualnego użytkowania gruntów, likwidacją pokrywy glebowej oraz
powstaniem odpadów budowlanych.
Na etapie funkcjonowania ustaleń „Studium …” nie będą powstawać znaczące przekształcenia
wierzchniej warstwy litosfery. Głównie będą to wydeptywanie i rozjeżdżanie terenu w wyniku
obsługi komunikacyjnej (zwłaszcza na terenach dróg nieutwardzonych). Przekształcenia
173
proeko
powierzchni ziemi (wydepczyska) mogą być również związane z penetracją pieszą brzegów
jezior i brzeżnych partii lasów w sąsiedztwie terenów użytkowanych rekreacyjnie.
Etap likwidacji dotyczyć może głównie elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych, po ok. 25
– 30 latach powierzchnia ziemi zostanie uwolniona od obiektów i instalacji elektrowni. W
wyniku ich likwidacji powstaną duże ilości odpadów materiałów budowanych (w przypadku
elektrowni wiatrowych) i odpady pochodzące z demontowanych konstrukcji. Teren po ich
likwidacji zostanie zrekultywowany.
Hydrosfera: Wszystkie tereny inwestycyjne planowane w projekcie „Studium …”
zlokalizowane są w zasięgu obsługi przez istniejące układy wodociągowe i będą wymagały
jedynie uzbrojenia w sieci wodociągowe rozdzielcze. W zakresie gospodarki ściekowej
planowana jest rozbudowa istniejącej sieci kanalizacyjnej we wschodniej części gminy i
sukcesywna budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Pierzchowice, Wilczewo,
Mirowice, Dąbrówka Pruska, Sadłuki, Kołoząb, Krastudy i Cierpięta z odprowadzeniem do
oczyszczalni ścieków w Mikołajkach Pomorskich w zachodniej części gminy. Do czasu
zrealizowania systemów kanalizacji sanitarnej (w miarę posiadanych środków finansowych),
ścieki z nowych terenów inwestycyjnych będą musiały być odprowadzane do szczelnych
zbiorników okresowo opróżnianych.
Wpływ na wody powierzchniowe w przypadku elektrowni wiatrowych może wystąpić jedynie na
etapie inwestycyjnym w sytuacjach przecięcia planowanych dróg i sieci infrastruktury technicznej
z istniejącymi rowami melioracyjnymi. Nie przewiduje się oddziaływania elektrowni na wody
podziemne.
Farmy fotowoltaiczne nie spowodują oddziaływania na warunki wodne, z wyjątkiem
niewielkiego wzrostu parowania. Wody opadowe w zdecydowanej większości spłyną po
nachylonych powierzchniach paneli i będą (jak dotychczas) infiltrować w podłoże.
Eksploatacja biogazowni może wpływać potencjalnie na środowisko gruntowo wodne w
zakresie poboru wody, zanieczyszczenia wód ściekami i wodami opadowymi, szczególnie
związkami azotu. Zagrożenie środowiska może wystąpić przede wszystkim w sytuacjach
awaryjnych.
Oddziaływania na wody podziemne na etapie prac poszukiwawczych gazu łupkowego
dotyczą przede wszystkim: dużego zapotrzebowania na wodę (płyn) do szczelinowania i
konieczności ujmowania wód do tego celu i utylizacji wód powracających na powierzchnię
po szczelinowaniu. Pozostałe zagrożenia dla wód podziemnych tj. możliwość
zanieczyszczenia wód pitnych metanem czy płynem szczelinującym oraz możliwość
wydostania się gazu ziemnego ze złoża do płytkich warstw geologicznych w przypadku
awarii są mało prawdopodobne.
Docelowo realizacja ustaleń projektu „Studium …” w zakresie gospodarki ściekowej, w
szczególności odnośnie rozwoju kanalizacji sanitarnej w gminie Mikołajki Pomorskie
przyczyni się do poprawy czystości wód powierzchniowych i podziemnych w zlewniach i
realizacji celów środowiskowych określonych w „Planie gospodarowania wodami na
obszarze dorzecza Wisły” (2011). Pozostałe ustalenia projektu „Studium …” nie stwarzają
istotnego zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych i podziemnych
174
proeko
Atmosfera: Realizacja kierunków zagospodarowania w zakresie zaopatrzenia w ciepło
(budowa lokalnych scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło, w oparciu o biomasę
i biogaz, a w miejscowościach niewłączonych do systemu całkowitą eliminację węgla i
przystosowanie indywidualnych źródeł ciepła do ogrzewania za pomocą biomasy, biogazu
lub innych źródeł energii odnawialnej – np. geotermalnej, słonecznej) przyczyni się do
ograniczenia emisji ze źródeł ciepła i wpłynie korzystnie na stan aerosanitany w gminie
Nowym źródłem emisji zanieczyszczeń do atmosfery mogą być obiekty produkcyjnousługowe (ewentualna uciążliwość prowadzonej działalności winna być ograniczona do granicy
działki).
Dopuszczone w projekcie „Studium …” elektrownie wiatrowe i fotowoltaiczne stanowią
źródło tzw. „czystej energii”. Ich wykorzystanie, dzięki zastępowaniu konwencjonalnych
źródeł energii, przyczynia się do spadku emisji do atmosfery zanieczyszczeń gazowych i
pyłów, co powoduje korzystne skutki środowiskowe w skalach od lokalnej (spadek
zanieczyszczenia powietrza, lepsze warunki aerosanitarne życia ludzi) po globalną
(ograniczenie klimatycznych i pochodnych skutków efektu cieplarnianego).
Zagrożenie dla jakości powietrza atmosferycznego na etapie eksploatacji biogazowni
dotyczyć może głównie sytuacji awaryjnych, a prowadzenie prac poszukiwawczych w
zakresie gazu łupkowego odczuwalne może być przede wszystkim poprzez wzmożony ruch
pojazdów I związaną z nim emisję zanieczyszczeń komunikacyjnych na etapie wiercenia i
zaopatrywania procesu szczelinowania.
Przewidywane jest powstanie nowych źródeł hałasu. Będzie to hałas komunikacyjny
związany z obsługą nowego zainwestowania, hałas ewentualnych urządzeń technologicznych
obiektów usługowych, produkcyjnych i biogazowni oraz hałas na etapie prac
poszukiwawczych gazu łupkowego (wiercenia i szczelinowanie). Zgodnie z przepisami prawa
powszechnego ewentualna uciążliwość prowadzonej działalności usługowej i produkcyjnej
winna być ograniczona do granicy działki.
Istotnym źródłem hałasu będą elektrownie wiatrowe. W projekcie „Studium …” na obszarach
rozmieszczenia obiektów produkujących energię ze źródeł odnawialnych (poza lokalizacjami
turbin, sieci i urządzeń infrastruktury technicznej oraz dróg) dopuszczono prowadzenie
gospodarki rolnej z możliwością ustanowienia zakazu lokalizacji zabudowy zagrodowej oraz
wprowadzenia ograniczeń w zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu.
Na obecnym etapie oceny (ogólne ustalenia, brak lokalizacji) niemożliwa jest ocena
potencjalnego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego infrastruktury
elektroenergetycznej i telekomunikacyjnej.
Biosfera: W procesie zagospodarowania przestrzennego obszaru gminy Mikołajki Pomorskie
obowiązywać ma ochrona elementów lokalnej osnowy ekologicznej. Ochrona i kształtowanie
systemu osnowy ekologicznej, równolegle z ustawową ochroną przyrody w obrębie Obszaru
Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń, sprzyjać będą funkcjonowaniu przyrody
ożywionej, w tym ochronie roślinności i zwierząt.
175
proeko
Generalnie, nowe tereny inwestycyjne wskazane w projekcie „Studium...” położone są poza
terenami najcenniejszymi przyrodniczo (doliny rzek i cieków, lasy, osnowa ekologiczna,
obszary chronione).
Tereny osnowy ekologicznej obejmujące fragment dna doliny Postolińskiej Strugi w
rejonie Wilczewa (cześć działki geod. nr 125/1 obr. Wilczewo) w zasięgu korytarza
ekologicznego powinny być wyłączone z możliwości lokalizacji farm fotowoltaicznych.
Oddziaływanie na roślinność związane może być z realizacją dopuszczonych w projekcie
„Studium …” nowych terenów osadniczych, przedsięwzięć inwestycyjnych (liniowych), w
tym komunikacyjnych i infrastrukturowych np. dróg, linii elektroenergetycznych i
telekomunikacyjnych, a także elektrowni wiatrowych i innych pojedynczych obiektów
przemysłowych. W większości likwidacja roślinności dotyczyć będzie roślinności upraw
polowych i roślinności ruderalnej.
Użytkowanie rekreacyjne będzie się koncentrować w sąsiedztwie obiektów rekreacyjnych i w
strefach dojść do brzegów Jez. Balewskiego oraz w strefie przybrzeżnej jeziora. Przy
odpowiednim zagospodarowaniu terenu i stosowaniu ogólnie obowiązujących przepisów
możliwa jest znaczna minimalizacja przekształceń biosfery w wyniku oddziaływania
planowanych obiektów rekreacyjnych.
W zakresie oddziaływania na zwierzęta fruwające wg dotychczasowych wyników
monitoringu ptaków (Goc, Kosmalski 2011 - sprawozdanie ze wstępnego etapu) dla terenów
położonych we wschodniej części gminy (…) Dotychczasowe wyniki nie dają podstaw do
formułowania kategorycznych i ostatecznych opinii dotyczących zagrożeń dla ptaków jakie
może wywołać cała inwestycja, lub jej poszczególne jej elementy. Natomiast wg wyników
raportu końcowego z monitoringu ptaków dla centralnej i zachodniej części gminy (Goc,
Kosmalski 2012) większość planowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych nie budzi
kontrowersji, a wątpliwości lokalizacyjne dotyczą pojedynczych elektrowni wiatrowych. Ww.
raport zawiera wnioski i zalecenia dotyczące rezygnacji z lokalizacji pojedynczych elektrowni
lub ich przesunięcia.
Planowane zespoły elektrowni wiatrowych wg dotychczasowych wyników monitoringów nie
będą stanowiły zagrożenia dla gatunków ptaków, dla których zostały ustanowione obszary
Natura 2000 w otoczeniu w tym najbliższy z nich „Lasy Iławskie", jak również dla innych
obszarów ochrony w dalszej okolicy.
W raportach częściowych z monitoringów nietoperzy podkreślono fakt opracowywania ich na
podstawie częściowych danych, w zawiązku z czym ocena składu gatunkowego, liczebności i
aktywności nietoperzy może ulec istotnej zmianie po uzyskaniu pełnych danych z rocznego
monitoringu. W związku z tym wskazane w raportach (Kościów, Pietrzak 2011a i b)
lokalizacje miejsc konfliktowych należy traktować jedynie jako potencjalne. W trakcie
dalszych prac projektowych, na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, należy liczyć się z koniecznością zminimalizowania oddziaływania
elektrowni wiatrowych na obszary o wyższej aktywności nietoperzy.
176
proeko
Formy ochrony przyrody na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie:
1. Ustalenia projektu „Studium …” nie naruszają przepisów obowiązujących w zasięgu
Obszaru Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń:
a) na nowych terenach zabudowy rekreacyjnej i obsługi turystyki nad Jez. Balewskim
uwzględniono zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie 100 od linii
brzegowej jeziora;
b) przeznaczenie terenów we wsi Balewo pod funkcje produkcyjno-usługowe oraz
dopuszczenie lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych na gruntach użytkowanych
rolniczo nie jest sprzeczne z przepisami dotyczącymi OChK w województwie
pomorskim o ile spełnione zostaną zapisy uchwały dotyczące zakazu realizacji
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko i możliwych odstępstw
od niego - szczegółowa ocena będzie możliwa na etapie sporządzania prognoz do
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i/lub postępowań w sprawie
wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Wpływ realizacji ustaleń projektu „Studium ...” na walory krajobrazowe obszarów
chronionego krajobrazu będzie ograniczony. Dopuszczone zespoły elektrowni wiatrowych
widoczne będą z Obszaru Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń i Morawskiego
Obszar Chronionego Krajobrazu z odległości od kilkuset metrów do kilku kilometrów.
Oddziaływanie elektrowni fotowoltaicznych na krajobraz Obszaru Chronionego
Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń ze względu na małą wysokości konstrukcji (do kilku m)
będzie znikome.
2. Najbliżej w stosunku do obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty „Mikołajki
Pomorskie” znajdują się:
a) tereny rolne z rozproszoną zabudową zagrodową, w minimalnej odległości 130 m;
b) nowe tereny produkcyjno-usługowe w południowej części wsi Mikołajki Pomorskie,
w minimalnej odległości 1,2 km;
c) tereny prac poszukiwawczych gazu łupkowego, w tym lokalizacja planowanej wiertni
na południowy-wschód od wsi Mikołajki Pomorskie przy drodze powiatowej 3142G
w minimalnej odległości ok. 2,1 km;
d) tereny możliwej lokalizacji elektrowni wiatrowych, w minimalnej odległości 1,5 km.
Biorąc pod uwagę rolnicze użytkowanie terenu w otoczeniu, charakter planowanych
nowych inwestycji oraz ich odległości od obszaru Natura 2000 „Mikołajki Pomorskie”
PLH220076 nie przewiduje się istotnego oddziaływania ustaleń projektu „Studium
…” na stan środowiska oraz cele ochrony obszaru.
3. Realizacja ustaleń projektu „Studium ...” nie spowoduje negatywnego oddziaływania na
pomniki przyrody i nie naruszy przepisów obowiązujących w stosunku do nich.
4. Ze względu na rolniczy charakter terenów, które zostały przewidziane pod nowe
zainwestowanie
i
sąsiedztwo
terenów
osadniczych,
można
z
dużym
prawdopodobieństwem przyjąć, że realizacja ustaleń projektu „Studium...” nie spowoduje
negatywnego oddziaływania na chronione gatunki roślin. Na etapie eksploatacji
potencjalnie możliwe jest oddziaływanie elektrowni wiatrowych na chronione gatunki
177
proeko
ptaków i nietoperzy. Ewentualne działania minimalizujące zawiera rozdz. 9., a
szczegółowe zalecenia zostaną określone w raportach końcowych z przeprowadzonych
monitoringów ptaków i nietoperzy.
Ewentualna likwidacja stanowisk, siedlisk i ostoi gatunków chronionych będzie
wymagała zastosowania procedur przewidzianych ustawą o ochronie przyrody
Ze względu na znaczne odległości nie przewiduje się wystąpienia negatywnego oddziaływania
kierunków zagospodarowania przewidzianych w projekcie „Studium …” na najbliższe formy
ochrony przyrody w otoczeniu gminy Mikołajki Pomorskie, w tym na rezerwaty przyrody, Park
Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego.
Określenie wpływu na siedliska i gatunki ptaków związane z obszarami Natura 2000, tym
najbliższego z nich tj. „Lasy Iławskie" PLB280005 będzie możliwe po opracowaniu wyników
monitoringu ptaków na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego i w trakcie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.
Na podstawie dotychczasowych wyników monitoringów ptaków nie przewiduje się
pogorszenia integralności obszarów Natura 2000 w otoczeniu i osłabienia powiązań
przyrodniczych obszarów Natura 2000 z innymi obszarami cennymi przyrodniczo.
Zasoby naturalne: podstawowe zasoby naturalne obszaru projektu „Studium...” to zasoby
agroekologiczne (glebowe), leśne, wodne (częściowe położenie w zasięgu głównego
zbiornika wód podziemnych (GZWP) nr 210 „Zbiornik Iławski”.), surowcowe (prace
poszukiwawcze nowych złóż) i rekreacyjne. Projekt „Studium...” zakłada ich racjonalną
eksploatację, zgodną z zasadami rozwoju zrównoważonego.
Krajobraz: Nie przewiduje się wystąpienia negatywnego wpływu na krajobraz gminy
Mikołajki Pomorskie w wyniku realizacji projektu „Studium…”, za wyjątkiem oddziaływania
zespołu elektrowni wiatrowych (zob. poniżej) oraz terenów i obiektów związanych z
poszukiwaniem i eksploatacją kopalin (okresowego oddziaływania wiertni i obiektów
towarzyszących).
Planowane zespoły elektrowni wiatrowych stanowić będą swoisty element w krajobrazie
gminy Mikołajki Pomorskie. W największym stopniu elektrownie będą widoczne z terenów
upraw rolnych, z wiejskich jednostek osadniczych położonych w sąsiedztwie i otoczeniu
terenów lokalizacji (Mikołajki Pomorskie, Cieszymowo, Dworek, Dąbrówka Pruska,
Kołoząb, Krasna Łąka, Krastudy, Mikołajki Pomorskie, Mirowice, Nowe Minięta, Perklice,
Pierzchowice, Sadłuki, Stążki, Wilczewo), z dróg, w tym z drogi wojewódzkiej nr 522 oraz
dróg powiatowych i gminnych o charakterze lokalnym, a także z magistrali kolejowej nr 9
relacji Gdańsk-Warszawa.
Ponieważ konstrukcje na których montowane są panele fotowoltaiczne są stosunkowo niskie
(do kilku m wysokości) oddziaływania na krajobraz będą miały charakter lokalny - przy
dużych powierzchniach i stosunkowo gęstym ustawieniu przysłaniać będą widoki
obserwatorom znajdującym w bliskim otoczeniu na tej samej wysokości n.p.m. Na ogół z
większych odległości elektrownie fotowoltaiczne będą niewidoczne poza lokalizacjami np. w
obrębie dolin lub na zboczach wysoczyzny.
178
proeko
Oddziaływanie zainwestowania osadniczego, w tym przedsięwzięć produkcyjno-usługowych,
składowych, a także planowanych biogazowni na krajobraz zależne będzie od ich formy
architektonicznej i zagospodarowania terenu zielenią a ocena estetyczna będzie możliwa na
etapie sporządzenia projektu budowlanego planowanych obiektów.
W aspekcie ochrony krajobrazu gminy Mikołajki Pomorskie korzystne są ustalenia projektu
„Studium …” dotyczące przeprowadzenia wyprzedzających studiów krajobrazowych
i historyczno-kulturowych dla miejscowości wskazywanych jako historyczne układy
ruralistyczne.
Zabytki: Projekt „Studium …” zawiera ogólne zasady ochrony zasobów środowiska
kulturowego dotyczące:
•
obszarów i obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków;
•
historycznych układów ruralistycznych;
•
historycznych zespołów dworsko-parkowych;
•
historycznych cmentarzy;
•
obiektów archeologicznych;
•
zabytków techniki.
Wdrożenie zapisów projektu „Studium...” w tym zakresie spowoduje poprawę stanu
materialnego dziedzictwa kulturowego na jego obszarze.
Na etapie budowy i eksploatacji dopuszczonych zespołów elektrowni wiatrowych w gminie
Mikołajki Pomorskie wraz z infrastrukturą towarzyszącą nie przewiduje się istotnego
oddziaływania na dobra kultury, poza ewentualnym przebiegiem towarzyszącej infrastruktury
technicznej i komunikacyjnej przez strefy ochrony archeologicznej.
Dobra materialne: realizacja projektu „Studium...” spowoduje wzrost zasobności gminy
Mikołajki Pomorskie w dobra materialne w zakresie zainwestowania osadniczego,
infrastruktury komunikacyjnej i technicznej.
Gospodarka odpadami: w projekcie „Studium …” dopuszczono lokalizację instalacji do
odzysku i unieszkodliwiania odpadów w miejscowości Kołoząb Mały na obszarze byłego
PGR Mały Kołoząb. Jest to teren aktualnie wykorzystywany do wstępnej segregacji odpadów
i okresowego magazynowania do czasu przekazania do Zakładu Utylizacji Odpadów Sp. z
o.o. we wsi Gliwa Mała, w gminie Kwidzyn. Zasięg i stopień nasilenia oddziaływań na
środowisko zależny będzie od wielkości i charakteru planowanych obiektów i instalacji, co
nie zostało scharakteryzowane na etapie projektu „Studium...”.
Ludzie: projekt „Studium ...” zawiera szereg ustaleń, których realizacja przyczyni się do
poprawy ekologicznych warunków życia mieszkańców gminy. Dotyczy to w szczególności
rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej i komunikacyjnej, oraz
zagospodarowania rekreacyjno-turystycznego – ogólnodostępnego.
Wpływ na warunki życia ludzi mogą potencjalnie wywierać:
•
elektrownie wiatrowe (przede wszystkim przez oddziaływanie na warunki akustyczne w
środowisku i przez zmiany krajobrazowe);
179
•
proeko
obiekty produkcyjno-usługowe i biogazownie (przede wszystkim przez oddziaływanie na
warunki aerosanitane, akustyczne i przez zmiany krajobrazowe).
Oddziaływania prac poszukiwawczych gazu łupkowego na warunki życia ludzi będą
krótkotrwałe i dotyczyć będą przede wszystkim emisji hałasu i zanieczyszczeń
komunikacyjnych w czasie prowadzenia wierceń i szczelinowania.
Dopuszczone w projekcie „Studium …” elektrownie fotowoltaiczne nie będą oddziaływać na
warunki życia ludzi, poza oddziaływaniem krajobrazowym.
Projekt „Studium...” zawiera ustalenia zabezpieczające tereny
ponadnormatywnym oddziaływaniem akustycznym i aerosanitarnym.
osadnicze
przed
Skumulowane oddziaływanie na środowisko obejmować będzie:
• zmiany w użytkowaniu gruntów (zmniejszenie udziału gruntów użytkowanych rolniczo)
oraz rozwojem osadnictwa wiejskiego i zainwestowania rekreacyjnego - oddziaływania te
będą mało intensywne;
•
wzrost obciążenia rekreacyjnego głównie w otoczeniu Jez. Balewskiego - możliwe
przekształcenia siedlisk i niekorzystne oddziaływania na biosferę - objęcie tego terenu
planem miejscowym umożliwi wprowadzenie regulacji i odpowiedniego
zagospodarowania, co w efekcie może przeciwdziałać potencjalnym niekorzystnym
przekształceniom środowiska;
•
poprawę czystości wód powierzchniowych i podziemnych w wyniku rozwoju kanalizacji
sanitarnej w gminie Mikołajki;
•
wzrost udziału proekologicznych źródeł energii w bilansie produkcji energii elektrycznej
w gminie (rozwój energetyki wiatrowej oraz budowa biogazowni) i ograniczenie emisji do
atmosfery ze źródeł ciepła.
Skumulowane oddziaływania elektrowni wiatrowych to emisja hałasu (tylko w
przypadku bliskiego sąsiedztwa zespołów), oddziaływania na ekosystemy, potencjalne
oddziaływania na ptaki i nietoperze oraz odbiór zmienionego krajobrazu. Nie wiadomo
obecnie, które z planowanych i prawdopodobnych zespołów w otoczeniu gminy uzyskają
pozwolenia na budowę, zostaną zbudowane i tym samym stworzą skumulowane
oddziaływanie na środowisko.
Dopuszczone w projekcie „Studium …” przedsięwzięcia:
•
•
budowa nowych dróg i ich przebudowa;
modernizacja linii kolejowej;
•
zabudowa przemysłowa lub magazynowa, wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą (w tym
m.in. tereny lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych);
•
obiekty turystyczno-rekreacyjne (np. hotele o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż 0,5
ha);
•
•
budowa systemów kanalizacji sanitarnej i magistralnych linii wodociągowych;
instalacje do produkcji paliw z produktów roślinnych, z wyłączeniem instalacji do
wytwarzania biogazu rolniczego o zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niż 0,5
MW lub wytwarzających ekwiwalentną ilość biogazu rolniczego wykorzystywanego do
180
proeko
innych celów niż produkcja energii elektrycznej;
•
•
zespoły elektrowni wiatrowych;
instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów i punkty do zbierania lub
przeładunku odpadów, w tym złomu;
•
poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, w tym metodą otworów wiertniczych o
głębokości powyżej 1000 m;
należą lub mogą należeć (w zależności od ich zakresu i parametrów) do kategorii mogących
zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wymaga (dla przedsięwzięcia
mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko) lub może wymagać (dla
przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko) uprzedniego
wykonania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.
7. Oddziaływanie transgraniczne
Analiza skutków środowiskowych związanych z realizacją celów i kierunków rozwoju
przestrzennego sformułowanych w projekcie „Studium ...”, wskazuje, że względu na ich
charakter i znaczną odległość gminy Mikołajki Pomorskie od granic państwa nie wystąpią
niekorzystne oddziaływania transgraniczne.
8. Rozwiązania minimalizujące negatywne oddziaływania na środowisko
Ustalenia projektu „Studium …” są poprawne z punktu widzenia ochrony środowiska –
zapewniają minimalizację negatywnego oddziaływania na środowisko, przy jednoczesnym,
skumulowanym oddziaływaniu pozytywnym (wkład w ograniczenie efektu cieplarnianego i
jego skutków klimatycznych).
Ustalenia projektu „Studium ...”, w tym w szczególności dotyczące rozwoju osadnictwa,
możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych, elektrowni fotowoltaicznych, biogazowni i
prac poszukiwawczych gazu łupkowego nie spowodują pogorszenia stanu siedlisk
przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także nie wpłyną negatywnie na
gatunki, dla których ochrony zostały wyznaczone lub zatwierdzone przez KE obszary Natura
2000. W związku z tym realizacja ustaleń projektu „Studium...” nie spowoduje przekształceń
wymagających kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego
funkcjonowania obszarów Natura 2000.
Propozycje minimalizacji negatywnego oddziaływania na środowisko dopuszczonych w
projekcie „Studium …” przedsięwzięć zawiera rozdz. 9.
9.
Rozwiązania alternatywne
Dla planowanych w projekcie „Studium…” kierunków zagospodarowania alternatywne
rozwiązania mogą dotyczyć przede wszystkim:
•
planowanych terenów produkcyjno-usługowych we wsi Balewo w sąsiedztwie
planowanych terenów zabudowy rekreacyjnej i obsługi turystyki oraz w zasięgu Obszaru
Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń - jako rozwiązanie wariantowe, proponuje się
181
proeko
wykluczenie lokalizacji obiektów należących do kategorii zawsze znacząco
oddziaływujących na środowisko i preferencje dla funkcji nieuciążliwych środowiskowo;
•
terenów rozwoju usług turystyki i rekreacji - ograniczenie programu inwestycyjnego
przedsięwzięć w dostosowaniu do uwarunkowań środowiskowych oraz odpowiednie
zagospodarowanie terenu w celu zminimalizowania niekorzystnych przekształceń szaty
roślinnej i siedlisk (urządzenie dojazdów, miejsc postojowych, ciągów pieszych, terenów
zieleni urządzonej itp.);
•
proponowanych terenów lokalizacji elektrowni, które będą podlegały weryfikacji na
dalszych etapach projektowania przedsięwzięcia z uwzględnieniem wyników monitoringu
ptaków, nietoperzy oraz analiz akustycznych i krajobrazowych;
•
ze względu na zachowanie ciągłości osnowy ekologicznej wskazane jest wyłączenie z
możliwości lokalizacji farm fotowoltaicznych terenów obejmujących fragment doliny
Postolińskiej Strugi w rejonie Wilczewa (cześć działki geod. nr 125/1 obr. Wilczewo) w
zasięgu korytarza ekologicznego rangi subregionalnej.
10. Metody analizy skutków realizacji projektu „Studium...”
Pod względem kontroli stanu środowiska na obszarze gminy Mikołajki Pomorskie istotne
są: monitoring systemów unieszkodliwiania ścieków sanitarnych i wód opadowych oraz
skuteczność i prawidłowości gospodarki odpadami, a także monitoring wielkości
zanieczyszczeń powietrza i poziomu dźwięku na granicy własności terenów inwestycji
produkcyjnych usługowych i infrastrukturowych.
Na terenach zrealizowanych zespołów elektrowni wiatrowych należy monitorować ich
oddziaływanie na środowisko zgodnie z obowiązującymi przepisami, a także zgodnie z
wydanymi decyzjami środowiskowymi dla przedsięwzięć.
11. Wskazanie napotkanych w prognozie trudności wynikających z niedostatków
techniki lub luk we współczesnej wiedzy
Przy sporządzaniu prognozy oddziaływania na środowisko projektu „Studium...” nie
napotkano trudności wynikających z niedostatków techniki i luk we współczesnej wiedzy.
-.-.-

prognoza oddziaływania na środowisko projektu zmiany ,,studium

Transkrypt

Podobne dokumenty

Uprzejmie informuję, iż dnia 26 marca 2016 roku o godz. 13 00 w

Mikołajki w naszej szkole

Zawiadomienie wspolne posiedzenie 10.11.2016

FERIE ZIMOWE W 2016 ROKU

2016 Mikołajki` Mikołajki`

WAKACYJNY

Mikołajki klasy V

Zarządzenie Numer - BIP Gmina Mikołajki Pomorskie