D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

Sygn. akt III AUa 1932/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 maja 2013 r.
Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Barbara Mazur
Sędziowie:
SSA Bożena Grubba (spr.)
SSA Maria Sałańska – Szumakowicz
Protokolant:
Angelika Judka
po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2013 r. w Gdańsku
sprawy L. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
o prawo do emerytury
na skutek apelacji L. K.
od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 27 września 2012 r., sygn. akt IV U 229/12
oddala apelację.
Sygn. akt III AUa 1932/12
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 16 grudnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. –odmówił L. K. prawa do emerytury.
W uzasadnieniu organ rentowy podał, że ubezpieczony na dzień 31 grudnia 1998 r. nie uznał za udowodniony
okresu pracy w szczególnych warunkach od 1 listopada 1972 r. do 15 października 1990 r. w Spółdzielni (...) w
W. na stanowisku brakarza, gdyż w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wskazano wykaz C
zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego, a powinien być A, ponadto nie wskazano pełnej podstawy prawnej.
L. K. złożył odwołanie od wymienionej wyżej decyzji. Wskazał że ZUS w 2001 r. uznał ubezpieczonemu 18 lat
pracy w szczególnych warunkach szkodliwych i wypłacił mu 2.500 zł wyrównania z tytułu pracy w szkodliwych
warunkach. Podniósł, że jego zdaniem praca brakarza, polegająca na kontroli jakości na linii produkcyjnej tworzyw
sztucznych, liczenie i pakowanie wyrobów wtryskowych, liczenie i pakowanie wyrobów z folii PCV i PE, jest pracą w
szczególnych warunkach, którą wykonywał w pełnym wymiarze czasu. Ponadto część produktów z tworzyw sztucznych
była składowana przed dalszą wysyłką w pomieszczeniu, gdzie wykonywał on swoje obowiązki.
W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie.
W piśmie z dnia 16 kwietnia 2012 r. ubezpieczony podniósł, że do jego obowiązków poza pracą brakarza należało
także pakowanie produktów, konfekcjonowanie wyrobów z tworzyw sztucznych, a także obsługa pieca, gdzie suszone
były tworzywa sztuczne. Ponadto podniósł, że przez cały czas pracował w kontakcie z surowcami, mającymi szkodliwy
wpływ na zdrowie, gdyż zakład w którym pracował mieścił się baraku, gdzie nie było wentylacji.
Wyrokiem z dnia 27 września 2012 r. Sąd Okręgowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił
odwołanie. Uzasadniając swoje stanowisko Sąd wskazał, że L. K. ur. (...), nie przystąpił do otwartego funduszu
emerytalnego oraz rozwiązał stosunek pracy.
W dniu 21 września 2011 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę, który zaskarżoną decyzją został załatwiony
odmownie. Organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat ogólnego staży pracy i nie uznał
za udowodnione pracy w szczególnych warunkach za okres 1 listopada 1972 r. do 15 października 1990 r. w Spółdzielni
(...) w W. na stanowisku brakarza.
Analizując zgromadzony materiał dowodowy, Sąd wskazał, że ubezpieczony w toku swojej aktywności zawodowej
pracował od 1 listopada 1972 r. do 15 października 1990 r. w Spółdzielni (...) w W., która zajmowała się produkcją
wtryskową trzonków do pędzli, myjek autobusowych, nakrętek, części plastikowych dla (...), worków plastikowych,
wężyków, a także folii PCV i folii polietylenowych. Produkcja odbywała się w hali, gdzie było wydzielone ścianami
pomieszczenie dla brakarzy. Wnioskodawca w okresie od 1 listopada 1972 r. do 6 maja 1973 r. pracował jako chałupnik,
w okresie od 7 maja 1973 r. do 31 października 1974 r. jako wtryskiwacz, a od 1 listopada 1974 r. do 15 października 1990
r. jako brakarz-pakowacz (przy czym jego stanowisko było określane także jako brakarz kontroli międzyoperacyjnej,
kontroler produkcji jakości, kontroler produkcji końcowej, brakarz kontroli końcowej). Jako brakarz-pakowacz
początkowo pracował w zespole trzyosobowym, a następnie dwuosobowym, na jedną zmianę od godz. 7.00 do godz.
15.00. Do jego obowiązków należało kontrolowanie i segregacja worków zgrzewanych przez pracowników na dziale
zgrzewarek, liczenie worków, pakowanie i oddawanie do magazynu, wybiórcza kontrola zgrzewarek, sprawdzanie
parametrów technicznych wyrobów wytwarzanych na hali wtryskarek, pobieranie, liczenie, przebieranie, pakowanie
wyrobów wtryskowych wykonanych przez chałupników i odnoszenie ich do magazynu. Ubezpieczony nie otrzymywał
dodatku za pracę w warunkach szkodliwych.
W zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 12 czerwca
2001 r. podano, że ubezpieczony w okresie od 1 listopada 1972 r. do 15 października 1990 r. wykonywał prace stale i
w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku brakarz (Wykaz C, część VII, pkt 1) zakwalifikowanym do stanowisk,
na których wykonywana jest praca zgodnie z Wykazem C, część VII, pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia
nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. (Dz. URZ. MPCiL nr 4 z dnia 3.08.1987 r.).
Sąd przyjął, że ubezpieczony w okresie od 7 maja 1973 r. do 31 października 1974 r. pracował jako wtryskiwacz, gdyż
wynikało to z treści umów o prace zawieranych przez ubezpieczonego, a także z jego zeznań.
Istota sporu w niniejszym postępowaniu koncentrowała się wokół ustalenia, czy praca świadczona na rzecz Spółdzielni
(...) przez L. K. od 1 listopada 1972 r. do 15 października 1990 r. jako chałupnika, wtryskiwacza i brakarza-pakowacza
była pracą w szczególnych warunkach, a w konsekwencji czy wnioskodawca spełnił ostatnią przesłankę do przyznania
prawa do wcześniejszej emerytury.
Wnikliwa analiza całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy pozwoliła – zdaniem Sądu
Okręgowego – na ustalenie, że L. K. nie legitymuje się co najmniej 15 – letnim stażem pracy w warunkach szczególnych
– według stanu na dzień wejścia w życie przepisów ustawy emerytalnej, tj. na 1 stycznia 1999 r. – wymaganym do
nabycia prawa do emerytury, o której mowa w przepisie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Sąd zaznaczył bowiem, że ani wnioskodawca ani żaden ze świadków nie wskazał, jakie czynności wykonywał
ubezpieczony pracując jako chałupnik w okresie od 1 listopada 1972 r. do 6 maja 1973 r. Nie wynikało to także z
dokumentów znajdujących się w jego aktach osobowych. Dlatego też tego okresu nie można było zaliczyć do okresu
pracy w warunkach szczególnych.
Analizując okres zatrudnienia ubezpieczonego w charakterze wtryskiwacza, tj. pracy którą wykonywał w okresie od
7 maja 1973 r. do 31 października 1974 r. (1 rok, 5 miesięcy i 24 dni), Sąd uznał, że należy ona do stanowisk pracy,
na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, albowiem wskazane stanowisko zostało wymienione
w wykazie A Dział IV „W Chemii” poz. 17 „Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja
surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków
i woskoli” stanowiącego załącznik nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 r.,
Nr 83, poz. 43), a ponadto jest ono wymienione w wykazie A, dziale IV, poz. 17 pkt 26 (wtryskarkowy) stanowiącego
załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. (Dz. URZ. MPCiL
nr 4 z dnia 3.08.1987 r.).
Dokonując oceny okresu zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku brakarza-pakowacza, którą ubezpieczony
wykonywał od 1 listopada 1974 r. do 15 października 1990 r., Sąd stwierdził, że praca pakowacza należy do stanowisk
pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach. Jest ono wymienione w wykazie A Dział IV
„W Chemii” pod pozycją 17 „Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców,
półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli”
stanowiącego załącznik nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 r., Nr 83, poz.
43), a ponadto jest ono wymienione w wykazie A, dziale IV, poz. 17 pkt 39 (pakowacz) stanowiącego załącznik nr 1
do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. (Dz. URZ. MPCiL nr 4 z dnia
3.08.1987 r.).
Natomiast stanowisko brakarza nie należy do stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych
warunkach. Jest ono wymienione w Wykazie C, część VII, pkt 1 (Kontroler jakości) stanowiącym załącznik nr 1 do
zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. (Dz. URZ. MPCiL nr 4 z dnia
3.08.1987 r.), a tymczasem wykaz ten zawiera stanowiska pracy, na których praca nie uprawnia do wcześniejszej
emerytury, a jedynie dawała – po spełnieniu odpowiednich warunków – prawo do wzrostu emerytury o 15% podstawy
jej wymiaru.
Zatem skoro tylko praca pakowacza jest pracą w szczególnych warunkach, a brakarza już nie, nie można było
ubezpieczonemu zaliczyć tego okresu do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, gdyż z prawa do
wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy
byli zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach. Wobec tego dopuszczalne jest
uwzględnienie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganym do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym,
innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej zmiany oraz prac, które oddziaływały szkodliwie na
organizm pracownika i zostały zaliczone do prac w szczególnych warunkach w wykazie A załącznika do rozporządzenia
z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 II UK 306/07 OSNP 2009/21-22/290).
Tym samym przyjmując, że ubezpieczony wykonywał obok pracy pakowacza pracę brakarza – niebędącą pracą w
warunkach szczególnych uznać należało, iż w okresie od 1 listopada 1974 r. do 15 października 1990 r. nie spełniał on
warunku jakim było stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu
pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy
W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, przy zastosowaniu przepisów art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 r., Nr 83, poz. 43), Zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7
lipca 1987 r. (Dz. URZ. MPCiL nr 4 z dnia 3.08.1987 r.), w oparciu o przepis art. 477 14 §1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
Apelację od wyroku wywiódł wnioskodawca zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie
odwołania oraz zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa
adwokackiego, względnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego
rozpoznania.
Skarżonemu wyrokowi ubezpieczony zarzucił:
1. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu tezy, iż L. K. nie był zatrudniony stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, podczas gdy okoliczności faktycznie prowadzą do odmiennych
wniosków,
2. naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 ustawy o
emeryturach i rentach z FUS i uznanie, że L. K. nie spełnia wymogu 15-letniego stażu pracy w warunkach
szczególnych.
Uzasadniając swoje stanowisko skarżący podniósł, iż sporny w sprawie pozostaje okres zatrudnienia ubezpieczonego
od 1 listopada 1974 r. do 15 października 1990 r. w przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku brakarza – pakowacza,
albowiem okres pracy ubezpieczonego od 7 maja 1973 r. do 31 października 1974 r. został skarżącemu zaliczony do
okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.
Ubezpieczony podkreślił, że zakład pracy, w którym był zatrudniony mieścił się w baraku, sufit podbity był
trzciną, nie posiadał żadnych wyciągów, wentylacji, filtrów powietrza - w budynku znajdowały się jedynie okna. W
przedsiębiorstwie zajmowano się produkcją tworzyw sztucznych, stąd w całym pomieszczeniu unosiła się drażniąca,
przenikliwa i szkodliwa woń produkcji tychże wyrobów.
Nadto wnioskodawca podkreślił, że według jego świadectwa pracy z dnia 12 czerwca 2001 r. w okresie od 01.11.1974
r. do 15.10.1990 r. wykonywał on pracę w szczególnych warunkach, na stanowisku brakarz, oznaczonym w wykazie
C, część VII, pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z
dnia 07.07.1987 r. W ówczesnym stanie prawnym stanowisko brakarza kwalifikowało się do wykonywania pracy w
szczególnych warunkach. Pismem z dnia 29.09.2011 r. ZUS wezwał Spółdzielnię (...) w W. do wystawienia nowego
świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach. Znamiennym pozostaje, iż Sąd Okręgowy w Toruniu
przyjął, iż skarżący w okresie od 01.11.1974 r. do 15.10.1990 r. zatrudniony był na stanowisku brakarza-pakowacza.
Wnioskodawca zaznaczył, że zmiana stanowiska pracy L. K. spowodowana została wyłącznie okolicznością, iż
w zakładzie musiała być formalnie zatrudniona osoba odpowiedzialna za kontrolę jakości. W rzeczywistości
jednak, większość czasu pracy wnioskodawcy zajmowały obowiązki właściwe dla stanowiska pakowacza. Powyższe
potwierdzili również słuchani w sprawie świadkowie, w tym świadek D. M..
Dodatkowo ubezpieczony podniósł, że na hali produkcyjnej znajdowała się oddzielona jedynie ścianami przestrzeń,
którą nazywano brakarnią, gdzie znajdował się magazyn gotowych, spakowanych tworzyw. Jednak nie było to
pomieszczenie szczelnie wyizolowane w baraku, ponieważ wszędzie unosiły się opary, jako efekt uboczny procesu
produkcji tworzyw sztucznych. Z tego względu wszyscy pracownicy przebywający w baraku produkcyjnym byli
narażeni bez przerwy na kontakt ze szkodliwymi substancjami. Nadto – jak podkreślił apelujący – do obowiązków
brakarza należało spakowanie towaru, zgrzanie worków i przygotowanie towaru do wysyłki. To podczas pakowania
następowało przeliczanie i kontrolowanie jakości produktów przez wnioskodawcę, co oznacza, że kontrola jakości
wchodziła w skład obowiązków pakowacza. Dodatkowo wnioskodawca zaznaczył, że kontrola produkcji wiązała
się także ze sprawdzeniem jakości produktu na wtryskarkach, co wymagało od ubezpieczonego bezpośredniego
zaangażowania w czynności wtryskiwacza. Ubezpieczony zmuszony był każdorazowo przygotować wtryskarkę
do produkcji, poprzez jej uruchomienie, dostrojenie parametrów i wykonanie osobiście próbnych wtrysków.
Zatem czynności, jakie faktycznie wówczas wykonywał, były czynnościami odpowiadającymi pracy na stanowisku
wtryskiwacza.
Długotrwały rodzaj wykonywanej pracy sprawił, iż skarżący stał się osobą trwale, całkowicie niezdolną do pracy (od
16.10.1990 r.).
Wnioskodawca zaznaczył także, że choć nie otrzymywał dodatku za pracę w warunkach szczególnych, to w 2001 r.
ZUS, uznając pracę L. K. za pracę w szczególnych warunkach, wypłacił mu 2.500 złotych wyrównania.
Wobec powyższego uznać należało, iż pomimo braku stwierdzenia formalnie zatrudnienia na stanowisku
wtryskiwacza czy pakowacza, a brakarza-pakowacza, skarżący w okresie od 01.11.1974 r. do 15.10.1990 r.
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę pakowacza oraz wtryskiwacza. A skoro tak, to
nabył uprawnienia do emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, co aktualnie winno skutkować
przyznaniem mu prawa do żądanego świadczenia.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił
stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie
wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie
popełnił on też błędów w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej,
albowiem prawidłowo zinterpretował i zastosował odpowiednie przepisy prawa.
Prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
przewidziane zostało w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (jedn. tekst Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zawartym w rozdziale 2 działu II ustawy dotyczącym
urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Przepis ten w ust. 4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1,
rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje
prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie
Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 powyższego
rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa
prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres
zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje
emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy
osiągnęli: (1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz
(2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej 25 lat dla mężczyzn). W myśl ust. 2
emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego
oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Przepis ten ma charakter
przejściowy, bowiem zawarty został w rozdziale 2 działu X ustawy zawierającym przepisy intertemporalne. Dotyczy on
wyłącznie tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r., już legitymowali się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym
- a w tym wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego.
Obniżenie wieku emerytalnego niektórym grupom zawodowym uzasadnia się narażeniem tych osób na szybsze niż
przeciętne zrealizowanie się emerytalnego ryzyka z powodu wystąpienia w ich zawodach czynników negatywnych
(najczęściej szkodliwych dla zdrowia lub obniżających sprawności psychofizyczne), które doprowadzają do
wcześniejszej niż powszechnie utraty sił do wykonywania dotychczasowej pracy. Stąd też prawo do emerytury
w wieku niższym nie jest tu przywilejem, lecz co do zasady wynika ze szczególnych właściwości wykonywanej
pracy. Cechą niezbędną do uznania danego zatrudnienia za wykonywane w szczególnych warunkach w rozumieniu
rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. jest wykonywanie pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
obowiązującym na danym stanowisku. Stanowi o tym przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia, wskazując przez to, że intencją
ustawodawcy było zawężenie zakresu okresów szczególnych tylko do tych okresów zatrudnienia, w których praca
była faktycznie wykonywana, a nie do samego pozostawania w zatrudnieniu. Zaznaczyć bowiem trzeba, że tylko
okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium
uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej
wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi
się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze
obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania
pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku
stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (vide
wyrok SN z 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329).
W ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, iż wnioskodawca
w okresie zatrudnienia w C. – (...) Spółdzielni (...) w W. w okresie od 1 listopada 1973 r. do 15 października 1990 r. na
stanowisku pakowacza - brakarza, nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach,
co aktualnie uprawniałoby go do ubiegania się o przyznanie prawa do tzw. wcześniejszej emerytury.
Sąd Okręgowy analizując przedmiotową sprawę prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe dopuszczając
dowód z zeznań świadków O. K.. M. W., D. M. oraz wyjaśnień wnioskodawcy jak i zgromadzonej dokumentacji,
na okoliczność ustalenia, czy ubezpieczony istotnie wykonywał zatrudnienie w szczególnych warunkach przez okres
co najmniej 15 lat. W jego wyniku dokonał trafnej oceny stwierdzając, że L. K. nie spełnił przesłanek do nabycia
wcześniejszej emerytury, albowiem praca, którą wykonywał w okresie od 1 listopada 1972 r. do 6 maja 1973 r. oraz od
1 listopada 1974 r. do 15 października 1990 r. nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co było
niezbędne do zaliczenia jej w skład „szczególnego” okresu zatrudnienia.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Apelacyjny podzielił i uznał, za własne ustalenie Sądu I instancji
w zakresie, w jakim przyjął on, że w okresie od 7 maja 1973 r. do 31 października 1974 r. wnioskodawca będąc
zatrudnionym na stanowisku wtryskiwacza, bezsprzecznie wykonywał zatrudnienie w warunkach szczególnych. Sąd I
instancji trafnie bowiem wskazał, że stanowisko, o którym mowa zostało wymienione w wykazie A Dział IV „W Chemii”
pod pozycją 17 „Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i
środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli” stanowiącego
załącznik nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 r., Nr 83, poz. 43), jak również
w wykazie A, dziale IV, poz. 17 pkt 39 (pakowacz) stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu
Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. (Dz. URZ. MPCiL nr 4 z dnia 3.08.1987 r.), co czyni uprawnionym
zaliczenie go w poczet zatrudnienia tzw. „szczególnego”.
Jednocześnie Sąd Apelacyjny, podzielił ustalenie Sądu Okręgowego w zakresie uznania, że nie ma podstaw do
poczynienia ustaleń w zakresie uznania zatrudnienia ubezpieczonego w charakterze chałupnika w okresie od 1
listopada 1972 r. do 6 maja 1973 r. za zatrudnienie „szczególne”, albowiem w żaden sposób nie jest możliwym ustalenie,
jakiego rodzaju czynności wnioskodawca wówczas wykonywał – powyższe nie wynika bowiem ani z wyjaśnień
wnioskodawcy, ani z zeznań powołanych w sprawie świadków. Wobec powyższego zaliczenie wskazanego okresu do
stażu, od którego zależą uprawnienia do emerytury w wieku obniżonym nie było możliwe.
Sąd Odwoławczy nie miał również wątpliwości co trafności poczynionych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego
ustaleń w zakresie, w jakim wynika z nich, że w okresie od 1 listopada 1974 r. do 15 października 1990 r. wnioskodawca,
będąc zatrudnionym w C. – (...) Spółdzielni (...) na stanowisku pakowacza-brakarza nie wykonywał stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy zatrudnienia w warunkach szczególnych, tj. pakowacza. Do zakresu jego obowiązków - jak
wynika zarówno z wyjaśnień ubezpieczonego, jak i zeznań powołanych w sprawie świadków - należało bezsprzecznie
sprawdzanie wyrobów oraz ich pakowanie. Wnioskodawca po otrzymaniu partii towaru, tj. pędzli plastikowych,
cienkich oraz grubych woreczków foliowych, złączeń do mat łazienkowych oraz folii dmuchanej dokonywał ich
weryfikacji pod kątem jakościowym, a nadto przeliczał ilość otrzymanego towaru, a następnie pakował je do worków
papierowych lub w paczki i oddawał na magazyn. Ubezpieczony dokonywał bieżącej kontroli jakości na produkcji,
przeglądu zwróconych przez chałupników produktów, ich segregacji oraz pakowania i oddania – po uprzednim
sporządzeniu dokumentacji - na magazyn. Wnioskodawca dokonywał również kontroli jakości zgrzewu worków oraz
ich parametrów technicznych. Tak dokonane – na podstawie wyjaśnień wnioskodawcy oraz zeznań świadków ustalenia znalazły dodatkowo potwierdzenie w aktach osobowych ubezpieczonego, z których jednoznacznie wynika,
że wnioskodawca przez sporny okres był zatrudniony na stanowisku brakarza, czyli kontrolera jakości, nie zaś
pakowacza, choć w zakresie jego obowiązków niewątpliwie znajdowało się wiele czynności charakterystycznych
dla osób zatrudnionych na tymże stanowisku. A zatem – jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego jedynym obowiązkiem L. K. w okresie zatrudnienia w (...)Spółdzielni Inwalidów (...) od 1 listopada 1974 r. do 15
października 1990 r. nie było pakowanie, tj. wykonywanie prac, o których mowa w wykazie A, dziale IV (W chemii),
poz. 17, załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. - praca pakowacza, choć te czynności
również bezsprzecznie wykonywał. Podkreślić bowiem należy, że ubezpieczony stale wykonywał również czynności
kontrolera jakości – brakarza, które to stanowisko nie zostało wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), podczas gdy – zgodnie ze stanowiskiem
zaprezentowanym przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 19 kwietnia 2012 r. (III AUa 222/12, LEX
nr 1171355), które Sąd meriti w całej rozciągłości podziela i przyjmuje za własne - dla uznania konkretnego rodzaju
lub stanowiska pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze decydujące
znaczenie ma to, czy jest to praca wymieniona w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 4 ze zm.).
Nie inaczej we wskazanym zakresie wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 marca 2012 r. (III UK
86/11, LEX nr 1215157) w którym zaznaczył, że decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu
widzenia uprawnień emerytalnych ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie
A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Skoro zatem
stanowisko brakarza nie zostało wymienione we wskazanym wyżej załączniku do rozporządzenia, to tym samym nie
jest możliwe zaliczenie wskazanego okresu do stażu pracy wnioskodawcy wykonywanej w warunkach szczególnych.
Reasumując wyjaśnić trzeba, że choć wnioskodawca przez cały sporny okres bezsprzecznie wykonywał prace, uznane
za prace wykonywane w warunkach szczególnych, to jednak stale wykonywał również inne czynności pozbawione
przedmiotowego charakteru, co czyni uprawnionym twierdzenie, że we wskazanym w zaskarżonej decyzji okresie
ubezpieczony nie był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze pakowacza, a tym samym
nieuprawnionym byłoby przyjęcie, że niniejszą pracę wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
obowiązującym na danym stanowisku, co jest niezbędną przesłanką uznania danego zatrudnienia za szczególne.
Tożsame stanowisko zajął Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 kwietnia 2012 r. ( III AUa 181/12, LEX
nr 1163532) wyjaśniając, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas,
gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku, nie wykonuje
czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem, ale stale tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych
warunkach lub szczególnym charakterze. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2012
r. ( I UK 227/11, LEX nr 1157544) wskazując, że z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym,
przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą
korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w
szkodliwych warunkach pracy. Nie jest więc dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia
prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej
miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, z czego a contrario wynika, że
mogą i powinny być uwzględnione takie równocześnie wykonywane czynności, które miały szkodliwy wpływ na
zdrowie zatrudnionego, bo zostały uznane przez ustawodawcę za pracę w warunkach szczególnych (por. wyrok SA w
Katowicach z 30 stycznia 2001 r., III AUa 1887/0, PP 2002, nr 9, wyroki SN: z 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97,
OSNAPiUS 1998/21/638 i z 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00, OSNPUSiSP 2003/17/419).
Mając na uwadze powyższe uznać należało, że ubezpieczony nie spełnił podstawowego warunku, o którym mowa w
art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
tj. nie wykazał piętnastoletniego stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Stąd nie było możliwym
przyznanie mu prawa do żądanego świadczenie emerytalnego.
Zajmując stanowisko w przedmiocie zarzutu wnioskodawcy naruszenia przez Sąd prawa procesowego poprzez
dokonanie nieprawidłowej oceny poczynionych na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustaleń
faktycznych, czyli de facto naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w sposób, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy,
uznać należy, że jest on bezprzedmiotowy. W pierwszej kolejności wskazać należy, że wykazanie przez stronę, iż
Sąd naruszył powołany przepis nie może być zastąpione odmienną interpretacją dowodów zebranych w sprawie,
chyba że strona jednocześnie wykaże, iż ocena dowodów przyjęta przez Sąd za podstawę rozstrzygnięcia przekracza
granice swobodnej oceny dowodów (por. wyrok SN z 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC 2000/10/189,
Biul. SN 2000/6/13, Wokanda 2000/7/10). Oznacza to, że postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu nie może
polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny
dowodów; skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco
naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to
miało wpływ na wynik sprawy (por. postanow. Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC
2000/7-8/139, wyr. Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2005 r., IV CK 387/04, Lex nr 1771263). Wskazać przy tym należy,
iż Sąd pierwszej instancji ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków
logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów, nie będzie zachowana
jedynie wtedy, gdy wnioski wyprowadzone przez Sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną
z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także, gdy nie istnieje logiczne powiązanie
wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2009 r.,
IV CSK 290/09, Lex nr 560607, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 lutego 2012 r., I ACa 44/12, LEX
nr 1126426).
Zdaniem instancji odwoławczej, Sąd Okręgowy przeprowadził skrupulatnie postępowanie dowodowe, podejmując się
wnikliwej analizy wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów, stanowiących podstawę dokonywanych ustaleń
faktycznych. Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się błędu w logice rozumowania Sądu I instancji w zakresie zarówno oceny
wiarygodności jak i mocy dowodowej materiału zaoferowanego przez strony, stąd postawiony w apelacji zarzut uznać
należało za bezzasadny.
Podnieść należy, że Sąd Okręgowy analizując zasadność odwołania w świetle zgromadzonych w toku postępowania
dowodów, zasadnie podniósł, że to nie nazwa stanowiska, lecz rodzaj powierzonych ubezpieczonemu obowiązków
decyduje o tym, czy daną pracę można uznać za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych, czy też nie. Mając
na uwadze powyższe, Sąd I instancji precyzyjnie, szczegółowo i logicznie wyjaśnił z jakiego powodu zatrudnienie
wnioskodawcy na stanowisku pakowacza – brakarza nie może zostać uznane za zatrudnienie „szczególne”.
Z tych względów, Sąd doszedł do przekonania, że wywiedziona przez wnioskodawcę apelacja, a także zaprezentowane
w niej zarzuty, w żadnej mierze nie podważyły skutecznie prawidłowości dokonanych przez Sąd Okręgowy
ustaleń, oceny mocy dowodowej i wiarygodności zebranego w sprawie materiału dowodowego, a także prawidłowo
przeprowadzonej subsumcji prawnej.
Skoro zatem wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a co za tym idzie nie spełnił
wszystkich, koniecznych do przyznania wcześniejszej emerytury warunków (wieku 60 lat, 25 lat okresów składkowych
i nieskładkowych), określonych w przepisie art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U nr 153, poz. 1227 t. jedn. z 2009r. ze zm.) oraz rozporządzeniu Rady
Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U nr 8, poz.43), to nie uprawnionym było przyznanie mu prawa do żądanego
świadczenia, dlatego też Sąd Apelacyjny, podzielając stanowisko Sądu I instancji i uznając apelację ubezpieczonego
za bezzasadną, orzekł, na mocy art. 385 k.p.c., jak w sentencji.