HISTORIA ŚREDNIOWIECZNEJ POLSKI – KONWERSATORIUM

ZASADNICZE PROBLEMY HISTORII ŚREDNIOWIECZA :
1. Źródła do historii Polski – zarys problemu:
 T. Jasiński, Początki polskiej annalistyki, [w:] Nihil superfluum esse. Prace z dziejów
średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, pod red. J. Strzelczyka, Poznań
2000, s. 129-146.
 J. Wyrozumski, Historia Polski do roku 1505, Warszawa 1986, s. 5-37.
2. Początki państwa polskiego w świetle przekazu Anonima zw. Gallem:
 J. Banaszkiewicz, „Podanie bohaterskie” o Mieszku I zanotowane w Kronice Galla Anonima
(I, 4), [w:] Homines et societas. Czasy Piastów i Jagiellonów, Poznań 1997, s. 35-45.
 Anonim tzw. Gall, Kronika Polska, przeł. R. Grodecki, Wrocław 1996, s. V-LVIII (wstęp).
 J. Banaszkiewicz, Podanie o Piaście i Popielu, Warszawa 1986, s. 40-84; 85-124 (podział
grupy wg rozdziałów).
 P. Wiszewski, Po co Mieszko wzrok odzyskał, czyli między historią a „wiedzą o człowieku”,
[w:] Mundur hominis – cywilizacja, kultura, natura, pod red. S. Rosika, P. Wiszewskiego,
Wrocław 2006, s. 457-473.
3. Początki państwa polskiego w świetle przekazu Wincentego zw. Kadłubkiem:
 J. Banaszkiewicz, Podanie o Leszku I. Złotniku Mistrza Wincentego "Kronika polska" I 9, 11,
„Studia Źródłoznawcze”, t. XXX, 1987, s. 39-49.
 Idem, Rudiger von Bechelaren, którego nie chciała Wanda. Przyczynek do kontaktu
niemieckiej Heldenepik z polskimi dziejami bajecznymi, „Przegląd Historyczny”, t. LXXV,
1984, 2, s. 239-246.
 Idem, Polskie dzieje bajeczne Mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 2002, s. 7-43.
 Mistrza Wincentego Kronika Polska, tłum. B. Kürbis, Warszawa 1974, s. 10-28, 34-70
(wstęp).
4. Od plemion do państwa gnieźnieńskiego. Cz. 1.
 S. Szczur, Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2002, s. 23-38.
 A. Buko, Małopolska „czeska” i Małopolska „polańska”, [w:] Ziemie polskie w X wieku i ich
znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, pod red. H. Samsonowicza, Kraków 2000,
s. 143-162.
 Z Kurnatowska, Wielkopolska w X wieku i formowanie się państwa polskiego, [w:] Ziemie
polskie w X wieku..., s. 99-117.
5. Od plemion do państwa gnieźnieńskiego. Cz. 2:
 S. Moździoch, Śląsk między Gnieznem a Pragą, [w:] Ziemie polskie w X wieku..., s. 169-198.
 W. Łosiński, Pomorze – bardziej słowiańskie czy bardziej bałtyckie?, [w:] Ziemie polskie w X
wieku..., s. 119-132.
 W. Duczko, Obecność skandynawska na Pomorzu i słowiańska w Skandynawii we wczesnym
średniowieczu, [w:] Salsa Cholbergiensis, pod red. L. Leciejewicza, M. Rębkowskiego,
Kołobrzeg 2002, s. 23-39.
 M. Dulinicz, Mazowsze w X w., [w:] Ziemie polskie w X wieku..., s.199-213.
6. Rozwój terytorialny i rola państwa Franków :
 M. H. Serejski, Karol Wielki na tle swoich czasów, s. 18-28, 44-57, 96-114, 116-132, 198214, 290-306.
 P. Riche, Życie codzienne w czasach Karola Wielkiego, Warszawa 1979, s. 177-182, 188-195,
206-210.
 Idem, Karolingowie. Ród który stworzył Europę, Warszawa 1997, s. 21-37, 39-55, 78-79, 8391, 102-106, 109-114.
1
7. Powstanie islamu. Świat arabski.
 Ph. Hitti, Dzieje Arabów, Warszawa 1969, s. 9-30, 97-118, 119-124, 143-150, 209-211.
 W. Baranowski, Świat islamu, Łódź 1987, s. 35-67.
8. Państwo Samona i Państwo Wielkomorawskie:
 G. Labuda, Pierwsze państwo słowiańskie. Państwo Samona, Poznań 1949, s. 93-101, 105106, 124-132, 285-295.
 H. Łowmiański, Studia nad dziejami Słowiańszczyzny, Polski i Rusi w wiekach średnich,
Poznań 1986,s. 89-94.
 J. Strzelczyk, Apostołowie Europy, Warszawa 1997, s. 143-145, 146-154, 156-168.
 J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski, Historia Słowian południowych i zachodnich,
Warszawa 1977, s. 15-26, 48-52.
9. Normanowie i wikingowie:


L. Leciejewicz, Normanowie, Wrocław 1979 (ksero).
R. Allen Brown, Historia Normanów, Gdańsk 1996, s. 22-51.
10. Waregowie i powstanie Rusi Kijowskiej:


W. Duczko, Ruś Wikingów, Warszawa 2007, s. 17-36, 55-62, 69-72, 99-108, 169-187,209213.
H. Łowmiański, Zagadnienie roli Normanów w genezie państw słowiańskich, Warszawa
1957, s. 116-123.
11. Otton III a Bolesław Chrobry. Zjazd gnieźnieński:
 G. Labuda, Studia nad początkami..., s. 474-514.
 R. Michałowski, Przesłanki ideowe zjazdu gnieźnieńskiego. Przyczynek do rozstrzygnięcia
problemu, [w:] Homines et societas..., s. 47-52.
 J. Fried, Otton III i Bolesław Chrobry, Warszawa 2000, s. 74-134.
12. Kryzys w Polsce lat 30-tych XI w.:
 Z. Górczak, Bunt Bezpryma jako początek tzw. reakcji pogańskiej w Polsce [w:] Nihil
superfluum esse, pod red. J. Strzelczyka i J. Dobosza, Poznań 2000, s. 111-121.
 G. Labuda, Mieszko II król Polski, Kraków 1992, s. 9-22, 42-48, 60-71, 73-139.
 D. Borawska, Kryzys monarchii wczesnopiastowskiej w latach trzydziestych XI wieku,
Warszawa 1964, s. 44-56, 100-127.
13. Papiestwo i cesarstwo. Współpraca i konflikt:
 J. Kracik, Grzegorz VII, Kraków 2005, s. 5-96.
 K. Skwierczyński, Recepcja idei gregoriańskich w Polsce do początku XIII w., Wrocław
2005, s. 25-56, 69-81,97-112, 295-316.
 J. Baszkiewicz, Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej, Warszawa 1964, s. 1630, 61-64, 185-203 lub Idem, Myśl polityczna wieków średnich, Warszawa 1970, s. 184-208.
14. Biskup Stanisław a Bolesław Śmiały-Szczodry:
 M. Plezia, Dookoła sprawy św. Stanisława. Studium źródłoznawcze, Bydgoszcz 1999, s. 3563, 67-130, 165-189.
 Idem, Wincenty z Kielc historyk polski z pierwszej połowy XIII wieku, „Studia
Źródłoznawcze”, VII, 1962, s. 15-40.
 S. Grudziński, Bolesław Śmiały-Szczodry i biskup Stanisław. Dzieje konfliktu, Warszawa
1982, s. 164-203.
 J. Banaszkiewicz, Czarna i biała legenda Bolesława Śmiałego, „Kwartalnik Historyczny”, 88,
1981, 2, s. 353-390.
2
15. Wyprawy krzyżowe do Ziemi Świętej. Geneza i skutki:
 Podstawowa faktografia z podręcznika (B. Zientara lub T. Manteuffel)
 S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, Warszawa 1987, t. 1, s. 47-67, 85-93; t. 3, s. 434445.
 S. Leśniewski, Jerozolima 1099, Warszawa 1995, s. 15-33, 168-204.
16. Organizacja gospodarcza wczesnopiastowskiej Polski:
 K. Modzelewski, Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Wrocław 1987, s. 62-106.
 Idem, Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X-XIII wiek, Poznań 2000, s. 144152, 155-206.
17. Geneza rozbicia dzielnicowego w Polsce:





G. Labuda, Studia nad początkami..., Poznań 1988, t. II, s. 313-320.
K. Maleczynski, Bolesław III Krzywousty, Wrocław 1975, s. 320-341.
T. Grudziński, O akcie sukcesyjnym z czasów Bolesława Krzywoustego, „Czasopismo
Prawno – Historyczne”, XXIV, 1972, z. 1, s. 35-62.
E. Rymar, Primogenitura zasadą regulującą następstwo w pryncypat w ustawie sukcesyjnej
Bolesława Krzywoustego, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, XLVIII, 1993, nr 1, s. 116.
J. Bieniak, Polska elita polityczna XII wieku (część 1. Tło działalności) , [w:] Społeczeństwo
Polski średniowiecznej, pod red. S. Kuczyńskiego, t. II, Warszawa 1982, s. 30-61
18. Średniowieczne miasto i wieś – kolonizacja, lokacja, prawo niemieckie:
 K. Kamińska, Lokacja miast na prawie magdeburskim na ziemiach polskich do 1370 r., Toruń
1990, s. 116-197.
 J. Bardach, Historia państwa i prawa polskiego, Warszawa 1979 i nn., s. 45-56.
 A. Rutkowska-Płachcińska, Wyniki przemian osadniczych i rozwoju produkcji, [w:] Historia
kultury materialnej Polski, t. II, pod red. A. Rutkowskiej-P łachcińskiej, Wrocław 1978, s. 224245.
 B. Zietnara, Źródła i geneza „prawa niemieckiego” (ius Teutonicum) na tle ruchu osadniczego
w Europie zachodniej i środkowej, „Przegląd Historyczny”, t. LXIX, 1978, s. 47-71.
19. Mongołowie:
 S. Kałużyński, Dawni Mongołowie, Warszawa 1983, s. 15-37, 190-198, 241-249, 273-285 lub
Idem, Imperium mongolskie, Warszawa 1970, s. 44-71.
 B. Grekow, A. Jakubowski, Złota Orda i jej upadek, Warszawa 1953, s. 166-169, 170-189.
20. Ruś pod jarzmem mongolskim:
 H. Paszkiewicz, Początki Rusi, Kraków 1996, s. 333-364.
 L. Podhorodecki, Kulikowe Pole 1380, Warszawa 1986, s. 112-146.
 J. Tyszkiewicz, Ruś podzielona: XIV – XV stulecie, [w:] Schyłek średniowiecznej Europy...,
red. H. Samsonowicz. Warszawa 2003 s. 224-241.
21. „Imperium Henryków śląskich”. Najazd Tatarów na ziemie polskie 1240/1241 r.:
 B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997, s. 149-160; 189-223; 303-320,
325-337, 363-379.
 S. Szczur, op. cit., s. 288-295.
 J. Maroń, Legnica 1241, Warszawa 1996 (podział grupy wg rozdziałów).
22. Klęski elementarne w Polsce i Europie XIV-XV w:
 W. Naphy, A. Spicer, Czarna śmierć, Warszawa 2004, s. 5-57.
 A. Rutkowska-Płachińska, Dżuma w Europie Zachodniej w XIV w. - straty demograficzne i
skutki psychiczne, „Przegląd Historyczny”, t. LXIX, 1978, z. 1, s. 75-100.
3

J. Tyszkiewicz, Ludzie i przyroda w Po lsce średniowiecznej, Warszawa 1983, ro zdz. 3-7.
23. Rządy Andegawenów w Polsce:
 J. Wyrozumski, Geneza sukcesji andegaweńskiej w Polsce, „Studia Historyczne”, t. XXV,
1982, z. 2, s. 185-197.
 J. Gzella, Małopolska elita władzy w okresie rządów Ludwika Węgierskiego, „Studia
Historyczne”, t. XCIII, 1993, z. 4, s. 416-429.
 S. Sroka, Kariera Władysława Opolczyka na dworze węgierskim w drugiej połowie XIV
wieku, [w:] Europa środkowa i wschodnia w polityce Piastów, pod red. K. ZielińskiejMelkowskiej, Toruń 1997, s. 265-274.
24. Jan Hus i idea husytyzmu:
 Jan Hus, [w:] Encyklopedia Katolicka
 S, Bylina, Hussitica, Warszawa 2007, s. 16-31, 45-61, 65-85, 99-111.
25. Polska a husytyzm:
 P. Kras, Husyci w piętnastowiecznej Polsce, Lublin 1998, s. 33-58; 99-115; 311-317.
 J. Krzyżaniakowa, Stanowisko polskiej elity intelektualnej wobec Jana Husa i husytyzmu – do
roku 1420, [w:] Polskie echa husytyzmu, pod red. S. Byliny, R. Gładkiewicza, Warszawa 1999, s.
32-61.
 J. Drabina, Episkopat polski wobec husytyzmu, [w:] Polskie echa…, s. 62-81.
26. Anglia i Francja w późnym średniowieczu – wojna stuletnia:
 Podstawowa faktografia z podręcznika (B. Zientara lub T. Manteuffel)
 E. Potkowski, Crécy-Orlean 1346-1429, Warszawa 1986, s. 9-30, 188-200.
4