Instytucje ekonomii społecznej w Polsce

Transkrypt

Instytucje ekonomii społecznej w Polsce
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Instytucje
ekonomii społecznej
w Polsce
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
1. Wstęp.
W związku z tym, iŜ nie ma jednej, powszechnie uznanej i akceptowalnej
definicji ekonomii społecznej, nie ma równieŜ precyzyjnego określonego terminu
instytucji ekonomii społecznej, a podejście do definiowania jest roŜne, w zaleŜności
od autora.
Przy ich objaśnianiu wymienia się najczęściej podmioty, które obejmują one swym
zasięgiem oraz zasady ich funkcjonowania w gospodarce, a zatem instytucje ekonomii
społecznej obejmują ogół podmiotów, które działają na zasadzie spółdzielczości,
wzajemności oraz stowarzyszenia i fundacji prowadzących działalność gospodarczą,
a bazowymi wytycznymi ich funkcjonowania jest:1
• dominacja celów indywidualnych i społecznych nad kapitałem i zyskiem;
• dobrowolne i otwarte uczestnictwo;
• demokratyczna kontrola sprawowana przez członków;
• uznanie i rozwijanie takich wartości, jak solidarność i odpowiedzialność;
• niezaleŜność od organów władzy państwowej;
• autonomia w zarządzaniu;
• kierowanie zysku na rozwój celów, usług dla członków lub na rzecz interesu
społecznego.
Na przestrzeni wieków rozwinęło się szereg podmiotów ekonomii społecznej.
Stara ekonomia społeczna ( XIX wiek) wyróŜniała: spółdzielnie, stowarzyszenia i
towarzystwa pomocy wzajemnej, zaś nowa ekonomia społeczna ( przełom XX i XXI
wieku ) wymienia róŜne formy przedsiębiorstw społecznych2, wśród których do
1 A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii społecznej.,[w:]red. T. Kazimierczak, M.
Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna.,Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s.
238
2 T. Kazimierczak, Zrozumieć ekonomię społeczną., [w:]red. T. Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał
społeczny. Ekonomia społeczna.,Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 106
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
najpopularniejszych zaliczymy:3
• organizacje spółdzielcze
• spółdzielnie pracy
• bankowość spółdzielczą
• Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo – Kredytowe, tzw. SKOK-i
• Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych, tzw. TUW-y
• organizacje pozarządowe, czyli stowarzyszenia i fundacje
PoniŜej zostaną scharakteryzowane najpopularniejsze instytucje ekonomii
społecznej.
2. Instytucja spółdzielni
Regulacje prawne odnoszące się do spółdzielni znajdują się w ,, Ustawie
z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.” ( Dziennik Ustaw 2003, nr 188, pozycja
1848).
Ustawowa definicja głosi, iŜ ,, spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem
nieograniczonej liczby osób, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną
działalność gospodarczą.” A przy tym zmianie moŜe ulegać zarówno skład osobowy,
jak i fundusz udziałowy, a prowadzona działalność musi być działalnością społeczną i
oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.4 Do prowadzenia
spółdzielni niezbędne jest uchwalenie statutu.5
3 H. Izdebski, M. Małek, Formy prawne przedsiębiorczości społecznej w Polsce., [ w:]red. T.
Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna.,Instytut Spraw Publicznych,
Warszawa 2007, s. 194 - 195
4 Art 1 Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
5 Art. 6, ustęp 1Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Spółdzielnie produkcji rolnej
Spółdzielnia
produkcji
rolnej
opiera
się
gospodarstwa rolnego oraz działalności na rzecz
na
prowadzeniu
wspólnego
indywidualnych gospodarstw
rolnych członków, choć w jej ramach moŜna prowadzić inną działalność gospodarczą.6
Członkami spółdzielni mogą być rolnicy, którzy są właścicielami, bądź teŜ
posiadaczami
gruntów
rolnych,
dzierŜawcami,
uŜytkownikami
lub
innymi
posiadaczami zaleŜnymi gruntów rolnych. Dopuszcza się takŜe sytuację, Ŝe członkami
spółdzielni mogą być inne prócz rolników osoby, pod warunkiem posiadania przez
nich odpowiednich kwalifikacji, przydatnych do pracy w spółdzielni.7
Spółdzielnia pracy
Szczegółowe zasady dotyczące funkcjonowania spółdzielni pracy znajdują się
w art. 181 – 203 ,, Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.” ( Dziennik
Ustaw 2003, nr 188, pozycja 1848).
Przedmiotem jej działalności jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w
oparciu o osobistą pracę jej członków,8 choć w odniesieniu do konkretnej grupy osób
objętych wykluczeniem społecznym, przedmiot tej działalności jest szczegółowo
regulowany wcześniej wspomnianą ustawą. Tak w przypadku spółdzielni inwalidów i
spółdzielni niewidomych, przedmiotem działalności jest zawodowa i społeczna
rehabilitacja inwalidów i niewidomych przez pracę w prowadzonym wspólnie
przedsiębiorstwie.9 Z kolei spółdzielnie pracy rękodzieła ludowego i artystycznego
tworzą nowe i kultywują tradycyjne wartości kultury materialnej, organizują i
6
7
8
9
Art. 138 Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
Art. 139 Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
Art. 181 Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
Art. 181a, ustęp 1 Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
rozwijają rękodzieło ludowe i artystyczne, sztukę i przemysł artystyczny.10
Warunkiem koniecznym jest, aby spółdzielnia i jej członek pozostawali ze sobą w
stosunku pracy,11 a członek spółdzielni ma prawo do zatrudnienia stosownie do swych
kwalifikacji zawodowych, osobistych oraz aktualnych moŜliwości gospodarczych
spółdzielni.12
Spółdzielnia socjalna
Podstawami prawnymi regulującymi kwestie dotyczące spółdzielni socjalnej są:
• ,, Ustawie z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.” ( Dziennik Ustaw 2003,
nr 188, pozycja 1848), art. 203 a – 203 d ;
• ,, Ustawa z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych.” ( Dziennik Ustaw
2006, nr 94, pozycja 651 );
• ,, Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.”( Dzienni Ustaw
2003, nr122, pozycja 1143 );
• ,, Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.”( Dziennik Ustaw 1997, nr 123,
pozycja 776 );
Spółdzielnia socjalna prowadzi wspólne przedsiębiorstwo w oparciu o osobistą
pracę członków13 i prowadzi działalność na rzecz: społecznej reintegracji członków,
tzn. działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia
w Ŝyciu
społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy,
zamieszkania lub pobytu oraz zawodowej reintegracji jej członków, a więc działania
mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia
pracy na rynku pracy przy czym działania te nie są wykonywane w ramach
10
11
12
13
Art. 181a, ustęp 2 Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
Art. 182, ustęp 1 Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
Art. 182, ustęp 2 Ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
Art. 2, ustęp 1 Ustawy z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
prowadzonej przez spółdzielnię działalności gospodarczej.14 MoŜe ona równieŜ
prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków
oraz ich środowiska lokalnego, a takŜe działalność społecznie uŜyteczną w sferze
zadań publicznych.15
Istnieje ograniczona liczba podmiotów uprawnionych do załoŜenia spółdzielni
socjalnej. ZałoŜyć ją mogą osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych,
a w szczególności:16
• osoby bezrobotne;
• bezdomni, realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności;
• osoby uzaleŜnione od alkoholu, po zakończeniu programu psychoterapii w
zakładzie lecznictwa odwykowego;
• osoby uzaleŜnione od narkotyków lub innych środków odurzających, po
zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej;
• chorzy psychicznie;
• osoby zwalniane z zakładów karnych, mających trudności w integracji
ze środowiskiem;
• uchodźcy realizujący indywidualny program integracji;
• osoby niepełnosprawne.
Mogą ją równieŜ załoŜyć: inne osoby niŜ wskazane wyŜej pod warunkiem, Ŝe liczba
tych osób nie stanowi więcej jak 50 % ogólnej liczby załoŜycieli, a takŜe kościelne
osoby prawne oraz organizacje pozarządowe.17
14 Art. 2, ustęp 1, 2 Ustawy z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych.
15 Art. 2, ustęp 3 Ustawy z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych.
16 Art. 4, ustęp 1-3 Ustawy z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych. oraz Art. 1 ust. 2 pkt
1-4, 6 i 7 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
17 Art.4, ustęp 2 Ustawy z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
3. Stowarzyszenie
Podstawowe informacje odnoszące się do stowarzyszenia zawarte zostały
w ,, Ustawie z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach.” ( Dzienni Ustaw 2001,
nr 79, pozycja 855 ).
Definicja ustawowa mówi, Ŝe ,, stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym,
trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych i przy tym samodzielnie określa swoje
cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne
dotyczące jego działalności. ” Ponadto opiera swoją działalność na pracy społecznej
swych członków, choć moŜe zatrudniać równieŜ pracowników do prowadzenia swych
spraw.18
Aby utworzyć stowarzyszenie posiadające osobowość prawną, niezbędnych jest co
najmniej piętnaście osób, które następnie uchwalają status i wybierają komitet
załoŜycielski.19 MoŜliwe jest równieŜ powołanie stowarzyszenia tzw. zwykłego, które
jest uproszczoną formą stowarzyszenia i nie posiada osobowości prawnej. Mogą je
załoŜyć juŜ co najmniej trzy osoby, które uchwalą regulamin działalności, określa jego
nazwę, cel, teren i środki działania oraz siedzibę i przedstawiciela reprezentującego
stowarzyszenie.20
4. Fundacja
Fundacja działa w oparciu o przepisy ,, Ustawy z 6 kwietnia 1984 r. o
fundacjach.” ( Dziennik Ustaw 1991, nr 46, pozycja 203 ). Przepisy ustawy jednak nie
definiują czym jest fundacja, dlatego teŜ w literaturze pojawia się wiele określeń tego
terminu. I tak na przykład przez fundację rozumiemy ,, majątek przeznaczony
stosownie do woli fundatora na określony cel i trwale z nim związany oraz mający
18Art. 2, Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach.
19Art. 9, Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach.
20 Art 40, ustęp 1,2 , Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
zazwyczaj osobowość prawną” lub teŜ ,, jednostkę organizacyjną typu zakładowego
wyposaŜoną w osobowość prawną, utworzoną z inicjatywy osób fizycznych, bądź
prawnych do realizacji, w sposób trwały i na podstawie wpływów uzyskanych z
przekazanego majątku, celów uŜyteczności publicznej wskazanych w akcie
fundacyjnym”.21 Ustawa zaś precyzuje cel, dla jakiego fundacja moŜe zostać powołana
– są to cele społecznie lub gospodarczo uŜyteczne tj.: ochrona zdrowia, rozwój
gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna,
ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami.22
5. Centrum integracji społecznej
,, Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.”( Dzienni Ustaw
2003, nr122, pozycja 1143 ) określa czym jest CIS i na jakich zasadach funkcjonuje.
Centrum Integracji Społecznej realizuje reintegrację zawodową23 i reintegrację
społeczną24 poprzez: kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról
społecznych i osiąganie pozycji społecznych dostępnych osobom niepodlegającym
wykluczeniu społecznemu, nabywanie umiejętności zawodowych oraz przyuczenie do
zawodu, przekwalifikowanie lub podwyŜszanie kwalifikacji zawodowych oraz naukę
planowania Ŝycia i zaspokajania potrzeb własnym staraniem, zwłaszcza przez
moŜliwość osiągnięcia własnych dochodów poprzez zatrudnienie lub działalność
gospodarczą oraz uczenie umiejętności racjonalnego gospodarowania posiadanymi
21 H. Izdebski, M. Małek, Formy prawne przedsiębiorczości społecznej w Polsce., [ w:]red. T. Kazimierczak, M.
Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna.,Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 216
22 Art. 1 Ustawa z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach.
23 Oznacza ,, działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie u osoby uczestniczącej w
zajęciach w centrum integracji społecznej i klubie integracji społecznej zdolności do
samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy”art. 2, punkt 5 Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o
zatrudnieniu socjalnym.
24 Oznacza ,, działania, takŜe o charakterze samopomocowym, mające na celu odbudowanie i
podtrzymanie u osoby uczestniczącej w zajęciach w centrum integracji społecznej, klubie integracji
społecznej lub zatrudnionej u pracodawcy, umiejętności uczestniczenia w Ŝyciu społeczności
lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu” art. 2, punkt 4
Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
środkami pienięŜnymi.25
CIS moŜe zostać stworzony przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta lub teŜ
organizację pozarządową,26 a wniosek w tej sprawie składa się do wojewody
właściwego ze względu na siedzibę centrum27. Szczegółowe informacje, które
powinny znaleźć się w tymŜe wniosku wymienia art. 4, ustęp 2 Ustawy z 13 czerwca
2003 r. o zatrudnieniu socjalnym ( Dzienni Ustaw 2003, nr122, pozycja 1143 ).
6. Klub integracji społecznej
Jego funkcjonowanie opiera się o przepisy Ustawy z 13 czerwca 2003 r.
o zatrudnieniu socjalnym.”( Dzienni Ustaw 2003, nr122, pozycja 1143 ).
Mogą je załoŜyć gminy lub organizacje pozarządowe, które prowadzą reintegracje
społeczną i zawodową28 osób objętych wykluczeniem społecznym, które ze względu
na swą sytuację Ŝyciową nie są w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb
Ŝyciowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemoŜliwiającej lub
ograniczającej uczestnictwo w Ŝyciu zawodowym, społecznym i rodzinnym.29 Ich
celem jest organizowanie: działań w celu pomocy
w znalezieniu pracy na czas
określony lub na czas wykonania określonej pracy, w pełnym lub niepełnym wymiarze
czasu
pracy
u
pracodawców,
wykonywania
usług
na
podstawie
umów
cywilnoprawnych oraz przygotowanie do podjęcia zatrudnienia, prac społecznie
uŜytecznych,
robót
publicznych,
poradnictwa
prawnego,
działalności
samopomocowej w zakresie zatrudnienia, spraw mieszkaniowych i socjalnych.
30
Uczestnictwo w KIS jest dobrowolne, a warunkiem członkostwa jest realizacja
25
26
27
28
29
30
Art. 3, ustęp 1 Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
Art. 3, ustęp 2 Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
Art. 4, ustęp 1 Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
Art. 18, ustęp 1 Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
Art. 1Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
Art. 18, ustęp 2 Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
kontraktu socjalnego.31
7. Zakład aktywności zawodowej
Kwestie dotyczące regulacji działania zakładów aktywności zawodowej
reguluje ,, Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.”( Dziennik Ustaw 1997, nr 123, pozycja 776 )
uzupełniona ,, Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 grudnia
2007 r. w sprawie zakładów aktywizacji zawodowej.”( Dziennik Ustaw 2007, nr 242,
pozycja17208 ).
Zgodnie z rozporządzeniem, zakład aktywizacji zawodowej ma na celu zatrudnianie
osób niepełnosprawnych, w stosunku do których orzeczono znaczny stopień
niepełnosprawności, a tym samym poprzez rehabilitację społeczną i zawodową,
przygotuje ich do Ŝycia w otwartym środowisku oraz udzieli pomocy by mogli Ŝyć
pełnie, niezaleŜnie, samodzielnie i aktywnie w miarę ich indywidualnych
moŜliwości.32
Procedura przyznania statusu zakładu aktywności zawodowej
Wniosek o dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych kosztów utworzenia i działania zakładu aktywności
zawodowej dla jednostki wyodrębnionej pod względem organizacyjnym i finansowym
składa się we właściwej jednostce organizacyjnej samorządu województwa, a
podmiotami upowaŜnionymi do jego złoŜenia są: powiat, gmina, fundacja,
stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, ze statusu której wynika rehabilitacja
zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych.33 Szczegółowe dane, które naleŜy
31 Art. 18, ustęp3, 4 Ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
32 Art. 2, pkt 1, Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 21 stycznia 2000 r. w sprawie
zakładów aktywizacji zawodowej.
33 Art.2, pkt 1Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 grudnia 2007 r. w sprawie
zakładów aktywizacji zawodowej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
zawrzeć w tym wniosku znajdują się w ustępie 3, pkt 2 Rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z 21 stycznia 2000 r. w sprawie zakładów aktywizacji
zawodowej.”( Dziennik Ustaw 2000, nr 6, pozycja 77 ). Następnie, złoŜony wniosek
przedstawia się właściwemu staroście, który w ciągu 14 dni wydaje opinię dotyczącą
zasadności utworzenia zakładu.34 Po uzyskaniu pozytywnej opinii starosty właściwa
jednostka organizacyjna samorządu województwa rozpatruje wniosek pod kątem
prawidłowości planowanych kosztów utworzenia i działania zakładu.35 Wciągu
30 dni od dnia otrzymania opinii starosty, właściwa jednostka organizacyjna
samorządu województwa ma za zadanie powiadomić organizatora ZAZ- u o sposobie,
w jakim wniosek zostanie rozpatrzony. Gdy zostanie pozytywnie rozpatrzony, w ciągu
kolejnych 30 dni ( od dnia powiadomienia organizatora ) przeprowadza negocjacje z
organizatorem odnośnie przedmiotu warunków umowy i wysokości dofinansowania ze
środków pochodzących z Funduszu.36 Następnie, gdy porozumienie zostanie
osiągnięte, negocjacje zostają zakończone i strony zawierają wówczas umowę o
dofinansowanie ze środków Funduszu kosztów utworzenia i działania zakładu.37
8. Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych (TUW)
Działa na podstawie Ustawy z 22 maja 2003 roku o działalności
ubezpieczeniowej. ( dziennik Ustaw 2010 r. nr 11 pozycja 66 ). TUW ubezpiecza
swoich członków na zasadzie wzajemności, a do umów ubezpieczenia pomiędzy
towarzystwem a podmiotami, będącymi jego członkami, nie stosuje się przepisów o
zamówieniach publicznych.38 Posiada ograniczony zakres działalności ze względu na
34 Art. 2, pkt 4 Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 grudnia 2007 r. w sprawie
zakładów aktywizacji zawodowej.
35 Art. 2, pkt 5 Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 grudnia 2007 r. w sprawie
zakładów aktywizacji zawodowej.
36 Art. 3, pkt 1 Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 grudnia 2007 r. w sprawie
zakładów aktywizacji zawodowej.
37 Art. 3, pkt 2 Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 grudnia 2007 r. w
sprawie zakładów aktywizacji zawodowej.
38 Art. 38 Ustawy z 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
małą liczbę członków oraz niewielką liczbę lub małe sumy zawieranych umów
ubezpieczeniowych, bądź teŜ niewielki zakres terytorialny działalności.39
9. Spółka non-profit
Powołanie spółki non-profit
jest moŜliwe w oparciu o
art. 151
1 oraz
pośrednio art. 301 ,, Kodeksu spółek handlowych”, które głoszą, iŜ moŜliwe jest
załoŜenie zarówno spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej, nie
tylko
w
celach
zarobkowych,
lecz
równieŜ
w
celach
niezarobkowych,
niegospodarczych. Nie istnieją równieŜ przeszkody, aby spółka kapitałowa ( zgodnie z
umową / statutem ) miała charakter not – for – profit, czyli przeznaczała cały zysk nie
do podziału między akcjonariuszy, a na działalność społecznie uŜyteczną. Spółka,
która nie została powołana do prowadzenia działalności gospodarczej, nie jest
przedsiębiorcą ( wynika to z przepisów ,, Ustawy z 2 lipca 2004 roku o swobodzie
działalności gospodarczej.” - Dziennik Ustaw 2004, nr 173, poz. 1807 ).40
10. Organizacja poŜytku publicznego
Pojęcie organizacji poŜytku publicznego oraz zasady jej funkcjonowania
zawierają przepisy ,, Ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego
i o wolontariacie.” ( Dziennik Ustaw 2003, nr 96, pozycja 873 ) oraz ,, Ustawy z 4
kwietnia 2003 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o działalności poŜytku publicznego
i o wolontariacie.” ( Dziennik Ustaw 2003, nr 96, pozycja 874 ).41
Zgodnie z ustawą za działalność poŜytku publicznego uwaŜa się działalność
39 Art. 43, ustęp 1 Ustawy z 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej.
40 H. Izdebski, M. Małek, Formy prawne przedsiębiorczości społecznej w Polsce., [ w:]red. T.
Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna.,Instytut Spraw Publicznych,
Warszawa 2007, s. 226
41 H. Izdebski, M. Małek, Formy prawne przedsiębiorczości społecznej w Polsce., [ w:]red. T.
Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna.,Instytut Spraw Publicznych,
Warszawa 2007, s. 227
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
społecznie uŜyteczną, prowadzoną przez organizacje pozarządowe w obszarze zadań
publicznych.42 Kolejno, organizacjami pozarządowymi są: osoby prawne lub jednostki
organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje
zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, które nie są jednostkami sektora
finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku.43 Działalność
poŜytku publicznego moŜe być prowadzona równieŜ przez: spółdzielnie socjalne,
stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, spółki akcyjne i spółki z o. o.,
kluby sportowe będące spółkami, osoby prawne i jednostki organizacyjne działające
na podstawie przepisów o stosunku Państwa do kościoła i związków wyznaniowych,
jeŜeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności poŜytku publicznego,
które to nie działają w celu osiągnięcia zysku, a przy tym przeznaczają całość
dochodu na realizację celów statusowych a nie na podział między swych członków,
udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.44 Ustawa określa szczegółowy katalog
zadań, które zaliczane są do sfery zadań publicznych w tym m.in. pomoc społeczną,
działalność charytatywną, działalność na rzecz mniejszości narodowych i osób w
wieku emerytalnym i wielu innych.45
11. Indywidualna działalność gospodarcza i działalność w formie spółki cywilnej
Podjęcie działalności w formie indywidualnej działalności gospodarczej
reguluje ,, Ustawa z 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej.”
(Dziennik Ustaw 2004, nr 173, poz. 1807 ). Zaś wszelkie wytyczne odnoszące się do
spółki cywilnej znajdują się w Kodeksie Cywilnym.
Omówienie powyŜszych form zostanie pominięte ze względu na fakt, iŜ obie formy
prowadzenia działalności gospodarczej zaliczymy do powszechnych i bardzo
42 Art. 3, ustęp 1Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie.
43 Art. 3 ustęp 2, pkt 1, 2 Ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i o
wolontariacie.
44 Art. 3, ustęp 3 Ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie.
45 Art. 4, ustęp 1 Ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
popularnych oraz nie są one tak specyficzne dla ekonomii społecznej, jak wcześniej
wymienione.
12. Zakończenie
Jak widzimy istnieje szeroka gama podmiotów ekonomii społecznej, z których kaŜdy
posiada pewne cechy specyficzne wyróŜniające go na tle pozostałych i nadające mu
unikatowy charakter.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
oraz przez BudŜet Państwa