D - Sąd Okręgowy w Kaliszu

Sygn. akt II Ca 57/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
K., dnia 17 kwietnia 2014 r.
Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Wojciech Vogt (spr.)
Sędziowie:
SSO Marian Raszewski
SSO Barbara Mokras
Protokolant:
st. sekr. sąd. Elżbieta Wajgielt
po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2014 r. w Kaliszu
na rozprawie
sprawy z powództwa I. T. (1)
przeciwko J. A.
o zachowek
na skutek apelacji powódki
od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu
z dnia 5 listopada 2013r. sygn. akt (...)
1. oddala apelację,
2. przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz adwokata J. W. kwotę 1800 zł (tysiąc osiemset
zł) powiększoną o 23 % podatek od towarów i usług tytułem opłacenie pomocy prawnej udzielonej z urzędu powódce
w postępowaniu apelacyjnym.
II Ca 57/14
UZASADNIENIE
Powódka I. T. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanej J. A. kwoty 35.000 zł tytułem zachowku po swoich zmarłych
rodzicach H. T. i E. T. (1) oraz zasądzenie kosztów procesu.
Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy w Kaliszu wyrokiem z dnia 5 listopada 2013 r. oddalił powództwo i nie obciążył powódki kosztami
postępowania. Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach:
Spadek po zmarłej w dniu 5 lutego 2006 r. H. T.na podstawie ustawy nabyli: mąż E. T. (2)i dzieci: W. T. (1), M. A.i
I. T. (2)po ¼ części każde. Spadek po zmarłym w dniu (...)r. E.t. na podstawie ustawy nabyły dzieci W. T. (2), M. A.i
I. T. (1)po 1/3 części.
Rodzice powódki byli właścicielami lokalu mieszkalnego przy ul. (...). Pozwana przekazała spadkodawcom środki ze
swojej książeczki mieszkaniowej na wykup lokalu. Umową darowizny z dnia 16 lutego 2005 r. H.t. i E. T. (2)przekazali
przedmiotowy lokal swojej wnuczce J. A., która jest córką M. A.. Wartość tego lokalu według stanu na dzień umowy
darowizny i aktualnych cen wynosi 88.700 zł.
Pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia. Zgodnie z art. 1007 k.c. roszczenia przeciwko osobie obowiązanej
do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od
otwarcia spadku. Przepis w tym brzmieniu wszedł w życie w dniu 23 października 2011 r. Mają one zastosowanie do
roszczeń, które powstały przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu nie przedawnionych. Roszczenia
powódki przedawniły się przed tym dniem, odpowiednio w dniu 5.2.2009 i 21 września 2011 r. Dłuższy okres
przedawnienia nie ma więc do niech zastosowania.
Apelację od tego rozstrzygnięcia złożyła powódka zaskarżając wyrok w całości. Zarzuciła, że Sąd bezpodstawnie
uwzględnił zarzut przedawnienia podczas gdy bieg przedawnienia został przerwany przez złożenie wniosku o
stwierdzenie spadku.
Pozwana wniosła o oddalenie apelacji.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 1007 § 2 k.c. roszczenia przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych
od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
Jednak przed dniem 23 października 2011 r. obowiązywał trzy letni termin przedawnienia i jeśli w dniu wejścia nowych
przepisów w życie roszczenia te uległy według dawnych przepisów przedawnieniu nie stosowało się do nich nowych
terminów przedawnienia ( art. 8 ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy k.c.)
W niniejszej sprawie otwarcie spadków miało miejsce odpowiednio w dniu 5 lutego 2006 r. i 21 września 2008
roku. Zobowiązanym do zapłaty zachowku jest pozwana, która otrzymała darowiznę od spadkodawców. Roszczenie
uprawnionej przedawniło się kolejno z upływem dnia 5 lutego 2009 r. i 21 września 2011 r. Powódka wystąpiła z
pozwem rok po terminie przedawnienia - w dniu 26 września 2012 r. Pozwana zaś podniosła zarzut przedawnienia.
Złożenie do Sądu sprawy o stwierdzenie nabycia spadku nie przerywa biegu terminu przedawnienia. Sprawa ta
bowiem toczyła się z udziałem spadkobierców ustawowych, do którego kręgów pozwana nie należała i słusznie w
sprawie tej nie brała udziału. Ponadto wystąpienie z roszczeniem zachowkowym nie jest uzależnione od zakończenia
sprawy o stwierdzenie nabycia spadku. Wystąpienie więc ze sprawa o stwierdzenie nabycia spadku nie jest czynnością
podjętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia (art. 123 k.c.)
Dla porządku jedynie należy wskazać, że uchwała S.N. z dnia 10 października 2013 r. (III CZP 53/13) dotyczy roszczenia
o zachowek należny od spadkobiercy ustawowego. Nie dotyczy więc stanu faktycznego, który występuje w niniejszej
sprawie.
Należy dodać, że w uchwale z dnia 11 października 1995 r. Sąd Najwyższy odstąpił od liberalnej wykładni przerwania
biegu terminu przedawnienia roszczeń o zachowek ( III CZP 134/95) . W uzasadnieniu uchwały stwierdził, że tylko
czynność przedsięwzięta przez uprawnionego (lub na jego rzecz) przeciwko zobowiązanemu może – przy spełnieniu
pozostałych wymagań - przerwać bieg przedawnienia i to tylko w stosunku między tymi podmiotami (por. Paweł
Księżak, Zachowek w polskim prawie spadkowym, Warszawa 2010. S. 452-458) .
Trzeba pamiętać, że nawet spadkobierca (nie mówiąc już o obdarowanym) pozwany o zachowek nie może bronić
się brakiem stwierdzenia nabycia spadku. (por. J. Kosik, /w/ System …s. 308). W sprawie o zachowek, gdy nabycie
spadku nie zostało stwierdzone, sąd samodzielnie ustala jako przesłankę rozstrzygnięcia sprawy to, czy pozwani są
spadkobiercami (por. uchwała SN z dnia 29 kwietnia 1967 r., III CZP 29/67). Jest to zgodne z ogólna regułą, że
wierzyciel spadku nie musi przedstawiać ostanowienia o stwierdzenie nabycia spadku, a przymiot spadkobiercy może
udowodnić na zasadach ogólnych (por. orzeczenie SN z dnia 18 maja 1954 r., I CR 492/54, NP. 1955, nr 7-8, s. 189;
orzeczenie z dnia 19 czerwca 1975 r., III CRN 102/75).
W niniejszej sprawie nie nastąpiło więc przerwanie biegu przedawnienia i dlatego zarzut apelacji nie jest zasadny.
Mając na uwadze powyższe okoliczności należało, zgodnie z art. 385 k.p.c., orzec jak w sentencji.