Skarga kasacyjna na wyrok WSA w Warszawie z 29.01.2013 r.

Konin, dnia 30 kwietnia 2013 r.
Naczelny Sąd Administracyjny
Izba Ogólnoadministracyjna
Wydział II
ul. Jasna 6
00-013 Warszawa
za pośrednictwem:
Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Warszawie
Wydział II
ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa
Skarżący:
Fundacja Instytut Myśli Obywatelskiej im. Stańczyka
reprezentowana przez adwokata Macieja Klamę.
Strona przeciwna:
Szef Kancelarii Sejmu RP
Sygnatura akt: II SA/Wa 1959/12
SKARGA KASACYJNA
Na podstawie art. 173 § 1, art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 177 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002
r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej
p.p.s.a), działając w imieniu Fundacji Instytut Myśli Obywatelskiej im. Stańczyka, na podstawie
pełnomocnictwa szczególnego, które załączam, wnoszę skargę kasacyjną na wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (dalej WSA) z 29 stycznia 2013r. (II
SA/Wa 1959/12) doręczony wraz z uzasadnieniem 2 kwietnia 2013r., oddalający
skargę Fundacji Instytut Myśli Obywatelskiej im. Stańczyka na decyzję Szefa Kancelarii Sejmu RP.
1/11
Sądowi pierwszej instancji zarzucam:
1. na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. naruszenie przepisów postępowania
poprzez:
−
naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a - polegające na niedostatecznym wyjaśnieniu
podstawy prawnej rozstrzygnięcia, poprzez powtórzenie w uzasadnieniu wyroku argumentów
skarżonego organu bez wykazania błędów w argumentacji skarżącej, która kontrargumentację
sformułowała już w skardze na decyzje, co mogło mieć wpływ na rozstrzygnięcie.
−
naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a – polegające na niewłaściwym ustaleniu stanu sprawy
poprzez nieustalenie charakteru świadczeń socjalnych o które zapytanie składał wnioskodawca,
a przez to nie wzięcie pod uwagę przepisów art. 35 ust. 1 pkt 5 i ust. 5 ustawy z dnia 9 maja 1996
r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora.
2. na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a ., naruszenie prawa materialnego poprzez:
−
błędną wykładnię, a w związku z tym niewłaściwe zastosowanie art. 61 ust. 3
Konstytucji Rzeczypospolitej 1 w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o
dostępie do informacji publicznej2 w związku z art. 35 ust. 1 pkt 5 i ust. 5 ustawy z dnia 9
maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora 3 polegające na przyjęciu, że informacja o
udzieleniu pożyczki posłom na cele mieszkaniowe wraz z wysokością tej pożyczki oraz imieniem i
nazwiskiem posła są informacjami, które objęte są prawem do prywatności posłów, a więc, że
dostęp do nich jest ograniczony.
−
błędną wykładnię, a w związku z tym niewłaściwe zastosowanie art. 5 ust. 2 u.d.i.p. w
związku z art. 41 ust. 1 u.w.m.p.s. o dostępie do informacji publicznej, polegające na
przyjęciu, że informacja o udzieleniu pożyczki posłom na cele mieszkaniowe wraz z wysokością
tej pożyczki oraz imieniem i nazwiskiem posła nie są informacjami związanymi w jakikolwiek
sposób z pełnieniem funkcji publicznej przez posłów w szczególności informacjami o warunkach
powierzenia i wykonywania funkcji.
−
naruszenie art. 2 oraz art. 8 ust. 2 w zw. z art. 54 ust. 1 i art. 61 ust. 1
Konstytucji w zw. z art. 3 ust. 1 u.d.i.p. poprzez zastosowanie wykładni ograniczającej co
do istoty prawo do uzyskania informacji publicznej w zakresie wskazanym we wniosku o
udostępnienie informacji publicznej.
wnoszę o:
1.
uchylenie wyroku w całości i przekazanie do ponownego rozpatrzenia,
zgodnie z dyspozycją art. 185 § 1 p.p.s.a,
2.
zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym
kosztów zastępstwa pr ocesowego.
1
Dz.U.1997.78.483 – dalej Konstytucja
Dz.U.2001.112.1198- dalej zwana u.d.i.p.
3
Dz.U.1996.73.350 – dalej zwana u.w.m.p.s.
2
2/11
Uzasadnienie
1.1.
W zaskarżonym wyroku sąd pierwszej instancji nie dochował wymogów art. 141§4 p.p.s.a,
poprzez całkowite zignorowanie i nie odniesienie się do argumentów Skarżącej w odniesieniu do
przepisów, na które sam się powołał następnie w uzasadnieniu, a co za tym idzie nie wykazał
dostatecznie sposobu rozumowania w dwóch poniżej opisanych zakresach.
Sąd w uzasadnieniu wskazał, że za przyjęciem poglądu o braku związku żądanych informacji
z pełnieniem funkcji publicznej przemawia m.in. wykładnia z systematyki ustawy o wykonywaniu
mandatu (umiejscowienie przepisu będącego podstawą świadczeń socjalnych):
Art. 41, regulujący omawianą problematykę został bowiem umiejscowiony w rozdziale 5, natomiast
regulacje dotyczące praw i obowiązków posłów znalazły się w rozdziale 2 i 3 ustawy. Powyższe
dodatkowo potwierdza więc tezę, że możliwość otrzymania pomocy socjalnej przez posłów
uzależniona jest jedynie od ich sytuacji osobistej (…). Pomoc ta nie ma więc związku z pełnieniem
przez posłów funkcji publicznej. (s.7 uzasadnienia).
Należy wskazać, że skład orzekający tendencyjnie pominął tytuł rozdziału 5, na który wskazywała
w skardze na decyzje Szefa Kancelarii Sejmu Skarżąca Fundacja w pkt. 6 uzasadnienia skargi do
WSA w Warszawie:
Z punktu widzenia wnioskującego argument ten wydaje się całkowicie bezzasadny, gdyż sam tytuł
rozdziału 5, w którym zostało przewidziane owo uprawnienie, tj. Warunki wykonywania
mandatu, jest w zasadzie odpowiednikiem terminu , generującego ograniczenie prawa do
prywatności, o którym mowa w art. 5 ust. 2 u.d.i.p., tj. warunki wykonywania funkcji
publicznych, ergo wyraźnie dostrzegalny jest związek pomiędzy pełnieniem funkcji publicznej
przez posła a możnością pobierania świadczeń z sejmowego funduszu świadczeń socjalnych.
Tak samo Sąd postąpił z wykładnią przepisu art. 31 ust. 1 pkt 5 i ust. 5 u.w.m.p.s., wskazując że:
Za okoliczność pozostającą bez związku z materią świadczeń socjalnych uznać również należy
obowiązek składania przez posłów oświadczeń majątkowych.
Sąd pominął w ten sposób i nie odniósł się do całej argumentacji Skarżącej, wskazującej na
jednoznaczny charakter świadczeń socjalnych o których żądała informacje tj. pożyczek
w rozumieniu prawa cywilnego, a co za tym idzie obowiązku posłów do podawania w części
jawnej oświadczeń majątkowych informacji o pożyczkach wraz z opisem warunków na których
zostały udzielone oraz ich kwot. Powyższe zdaniem Skarżącej miało wpływ na rozważania
o zakresie prawa do prywatności posłów a przez to na sam wyrok.
Jak wskazywał w jednym z orzeczeń NSA - uzasadnienie powinno umożliwiać kontrolę toku
rozumowania, kierunku interpretacji sądu oraz pokazywać zasadność przyjętego rozstrzygnięcia.
Ma to pozwolić zarówno stronom jak i sądowi wyższej instancji w przeprowadzeniu skutecznej
kontroli i wychwyceniu błędów4.
4
Wyrok NSA z dnia 29 sierpnia 2012 r. II FSK 205/11, LEX nr 1218368
3/11
W innym orzeczeniu5 NSA stwierdza:
Samo przytoczenie przepisu prawnego z powołaniem się na jego literalne brzmienie nie jest
wystarczające. Nie jest wystarczające również ogólnikowe powołanie się na poglądy doktryny bez
odwołania się do konkretnego stanu faktycznego sprawy. Uzasadnienie powinno zawierać
interpretację przepisu do konkretnej sprawy. W uzasadnieniu powinna znaleźć się operacja logiczna,
którą przeprowadził sąd stosując określone normy prawne w rozstrzyganej sprawie.
Tej cechy nie odzwierciedla uzasadnienie zaskarżonego wyroku. Nie jest możliwe wskazanie
kolejnych etapów interpretacji i jej wyników, na których podstawie uznano że powyżej wskazane
argumenty i okoliczności nie mają znaczenia dla sprawy albo wręcz wysnuto skrajnie odmienne
wnioski od wskazywanego przez Skarżącą brzmienia literalnego opisanych powyżej przepisów.
Biorąc pod uwagę powyższe, należy uznać, że wskazane uzasadnienie nie spełnia jednej z cech
określonych w art. 141§4 p.p.s.a tj. dostatecznego wyjaśnienia podstawy prawnej. Nie jest
możliwe odtworzenie przesłanek, jakimi kierował się sąd uznając umiejscowienie art. 41 za
przemawiające za twierdzeniami skarżonego organu oraz odmawiając znaczenia dla sprawy
przepisów o oświadczeniach majątkowych.
Naruszenie art. 141§4 p.p.s.a w niniejszej sprawie miało istotny wpływ na wynik
sprawy, gdyż prawidłowe przedstawienie sposobu interpretacji umożliwiłoby
stronom ocenę zasadności wyroku i składania powyższej skargi, pozwoliłoby
również na odtworzenie toku rozumowania w ramach kontroli przez sąd wyższej
instancji.
1.2.
Następnie wskazuję, iż informacje żądane przez Fundację dotyczyły świadczeń socjalnych
udzielanych posłom w postaci pożyczek oprocentowanych na 4% w skali roku na cele
mieszkaniowe opisanych w zarządzeniu nr 12 Marszałka Sejmu z dnia 14 grudnia 2001 r. 6 wraz z
załączonym Regulaminem (vide analiza par. 5-7 i 9 ust. 4 Regulaminu7).
Zgodnie więc z podstawą prawną dla tych konkretnych świadczeń socjalnych są one udzielane w
formie nisko-oprocentowanych pożyczek na podstawie umowy z Kancelarią Sejmu.
W tym zakresie Sąd I instancji poczynił nieprawidłowe ustalenia, traktując jak wynika z
uzasadnienia je wyłącznie w kategorii świadczenia socjalnego. Stało się to podstawą do
błędnego przyjęcia, iż informacje o tych świadczeniach nie zostały wyłączone z zakresu prawa do
prywatności posłów na mocy art. 35 ust. 5 w zw. z ust. 1 pkt 5 u.w.m.p.s.
2.1.
5
Wyrok NSA z dnia 11 stycznia 2011 r., I GSK 685/09, LEX nr 951904
Zarządzenie nr 12 Marszałka Sejmu z dnia 14 grudnia 2001 r. w sprawie zasad przeznaczania środków z funduszu
świadczeń socjalnych na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasad i warunków korzystania ze
świadczeń finansowanych z tego funduszu przez posłów i byłych posłów, a także członków ich rodzin.
7
Załącznik do zarządzenia nr 12 Marszałka Sejmu z dnia 14 grudnia 2001 r., Regulamin w sprawie szczegółowych
zasad i warunków korzystania przez posłów i byłych posłów oraz członków ich rodzin ze świadczeń finansowanych
z funduszu świadczeń socjalnych oraz trybu ich przyznawania.
6
4/11
By przyjąć podstawę do ograniczenia prawa do informacji z art. 5 ust. 2 u.d.i.p.
należało dokonać wpierw rozważenia zakresu prawa do prywatności w
konkretnym przypadku, kierując się art. 61 ust. 3 Konstytucji.
Analiza art. 5 ust. 2 u.d.i.p. wskazuje, że w pierwszej kolejności należy ustalić, czy prawo do
prywatności w ogóle obejmuje żądane informacje, dopiero później można rozpocząć
rozważania, czy informacje te związane są czy też nie z pełnieniem funkcji publicznej przez
osobę pełniącą funkcje publiczną.
Prawo do prywatności nie ma wbrew prawdopodobnie stanowisku Sądu I instancji jednolitego,
uniwersalnego zakresu dla każdego człowieka i jego granice są związane z specyfiką jego
aktywności, w tym przede wszystkim aktywności w sferze publicznej. Granice prawa do
prywatności mogą też wynikać wprost z przepisów prawa powszechnie obowiązującego.
Oceniając więc zakres prawa do prywatności jako przesłanki ograniczającej prawo
do informacji o działalności władz publicznych i osób pełniących funkcje
publiczne w konkretnej sytuacji - nie można bazować wyłącznie na art. 5 ust. 2
u.d.i.p. Zaś zgodnie z art. 61 ust. 3 należałoby wziąć pod uwagę całość systemu
prawnego, w tym zarówno inne uregulowania konstytucyjne jak i ustawowe.
Zgodnie z art. 35 ust. 5 u.w.m.p.s. informacje przedstawione w oświadczeniach
majątkowych są jawne, zaś zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 5 w zakres ujawnianych
informacji wchodzą informacje o zaciągniętych zobowiązaniach w tym pożyczkach
i kredytach oraz warunkach ich udzielenia. Art. 35 ust. 2 wskazuje zaś, że wzór
oświadczenia stanowi załącznik do ustawy. Zgodnie z wzorem oświadczenia każdy poseł
i senator ma podać w części jawnej oświadczenia:
Zobowiązania pieniężne o wartości powyżej 10 000 złotych, w tym zaciągnięte kredyty i pożyczki
oraz warunki, na jakich zostały udzielone (wobec kogo, w związku z jakim zdarzeniem,
w jakiej wysokości ).
Jak wskazano w pkt 1.2. niniejszej skargi – świadczenia socjalne o których informacje wnosiła
Fundacja są udzielane w formie pożyczek. Zgodnie z odpowiedzią Kancelarii Sejmu z 12 czerwca
2012 r. pożyczki te udzielane są w wysokości od 15 000 do 25 000 zł. Do czerwca 2012 r. w VII
kadencji skorzystało z niej 147 posłów na łączną kwotę 3 173 000 zł.
Jak wynika z powyższego posłowie, którzy rzetelnie wypełnią oświadczenia majątkowe powinni
podać informacje o pożyczkach również tych udzielonych przez Kancelarię Sejmu, wskazując ją
jako źródło, wskazując również wysokość udzielonej pożyczki jak i oprocentowanie.
Powyższe informacje są więc jawne zgodnie z powyżej wskazanymi przepisami. Same więc
przepisy art. 35 ust. 5 w zw. z ust. 1 pkt 5 wyłączają w tym zakresie prawo do
prywatności posłów. Koresponduje to z art. 51 ust. 1 Konstytucji jako główną podstawą
wyjątków do art. 47 Konstytucji. W ocenie więc Skarżącej się kasacyjnie prawo do prywatności
w zakresie informacji o imieniu, nazwisku oraz wysokości uzyskanej pożyczki przez posłów nie są
objęte w ogóle prawem do prywatności posłów.
5/11
A zatem nie spełniona została przesłanka do zastosowania art. 5 ust. 2 u.d.i.p. Należy też
podkreślić, że Fundacja nie dochodziła informacji w postaci szczegółowego uzasadnienia
udzielenia pożyczki, a więc ujawnione informacje nie naruszyłyby prawa do prywatności posłów
w zakresie informacji o ich konkretnej sytuacji rodzinnej, socjalnej lub mieszkaniowej, będącej
przesłanką do udzielenia pożyczki.
2.2.
Na wstępie należy zastrzec, że ponieważ przesłanka związku z pełnieniem funkcji publicznej
może być traktowana jako zasada ogólna ograniczania prawa do prywatności, to z ostrożności
procesowej należało się odnieść wprost do tego argumentu. Poniżej wskazano argumentację za
uznaniem związku z pełnioną funkcją publiczną informacji o zaciągniętych przez posłów
pożyczkach na cele mieszkaniowe ze środków publicznych na bazie samego art. 5 ust. 2 u.d.i.p.
oraz na podstawie wykładni systemowej art. 41 ust. 1 u.w.m.p.s.
Należy zauważyć, co już wskazywano, że zakres prawa do prywatności nie może być rozważany
wyłącznie na podstawie art. 5 ust. 2 u.d.i.p. tak jak i przesłanki do ograniczenia tego prawa na
rzecz prawa do informacji jak to próbował uczynić Sąd I instancji.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 11 maja 2007 r. (sygn. akt I CSK 47/07):
Ustalenie zakresu chronionej prywatności musi jednak uwzględniać inne normy
konstytucyjne, zwłaszcza art. 51 Konstytucji wskazujący na możliwość istnienia ustawowego
obowiązku udostępniania informacji o sobie, art. 54 zapewniający każdemu wolność wyrażania
swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, i art. 61 gwarantujący
obywatelom prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władz publicznej oraz osób
pełniących funkcje publiczne. Żadne z tych praw nie ma charakteru absolutnego ...
W niniejszej sprawie zdaniem Skarżącej mamy do czynienia z właśnie
ograniczeniem prawa do prywatności na gruncie art. 51 Konstytucji w związku
z omówionym w pkt 2.1. skargi przepisem art. 31 ust 5 w zw. z ust. 1 pkt 5 ustawy
o wykonywaniu mandatu, a co za tym idzie brakiem podstawy do ograniczenia prawa do
informacji.
Wskazane przepisy stanowią zdaniem Skarżącej właśnie przejaw zauważenia przez
ustawodawcę istnienia związku pomiędzy pełnieniem funkcji publicznej
a zaciągniętymi
zobowiązaniami
finansowymi
przez
parlamentarzystów
i wyrażeniem tego w konkretnej normie ustawy o wykonywaniu mandatu w zw.
z art. 51 Konstytucji. Dzięki temu niejako a priori ustawodawca przewidział rozwiązanie
dylematu interpretacyjnego dla tego rodzaju spraw.
Warto podkreślić, co wskazał w ww. orzeczeniu dalej Sąd Najwyższy:
W orzecznictwie i w doktrynie panuje również zgodność co do tego, iż osoba podejmująca
działalność publiczną powinna być świadoma, że jej życie, czyny oraz poglądy będą
poddawane ocenie i weryfikacji, ponieważ społeczeństwo ma prawo do pełnej
6/11
informacji o wszystkich przejawach życia publicznego. (...) Poza tym ujawnienie danej
informacji powinno służyć ochronie konkretnego, społecznie uzasadnionego interesu ...
Zdaniem Skarżącej w niniejszej sprawie mamy do czynienia właśnie z zasadnym
zainteresowaniem strony społecznej tym, czy konkretni parlamentarzyści korzystają
(z bezdyskusyjnie) przywileju, jaki im przysługuje w postaci pożyczki na 4%, na cele
mieszkaniowe, udzielanej ze środków publicznych. To pozwoliłoby stronie społecznej ocenić
również wiarygodność swoich przedstawicieli dzięki możliwości porównania tak uzyskanych
informacji z Kancelarii Sejmu z złożonymi oświadczeniami majątkowymi posłów jak również
sposobu i skali dysponowania środkami publicznymi na rzecz swoich przedstawicieli. Stąd
zasadnym jest poddanie co najmniej w wątpliwość bezkrytycznego twierdzenia Sądu I instancji
o braku związku z pełnieniem funkcji publicznej informacji o które wystąpiła Fundacja.
Związek z pełnieniem funkcji publicznej z pewnością jest pojęciem nieostrym,
który wypełniany będzie m.in. treściami zależnymi od sposobu postrzegania
funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego oraz zasady jawności przez
osoby go interpretujące. Warto więc podkreślić, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego
zarysował się pogląd uznający za związane z pełnionymi funkcjami publicznymi informacje o
wszelkich zobowiązaniach finansowych szeroko rozumianych osób publicznych ( więc nie tylko
parlamentarzystów). I tak w wyroku z dnia 20 kwietnia 2011 r. (sygn. akt I CSK
500/10) SN stwierdził m.in.:
W przypadku jednak osób publicznych sfera życia prywatnego podlega mniejszej ochronie, niż w
przypadku osób, które działalności publicznej nie podejmują, pod warunkiem, że wykazany jest
związek tych informacji z działalnością publiczną. Nie może budzić wątpliwości, że ma
związek z działalnością publiczną fakt, czy osoba taką działalność podejmująca
reguluje swoje długi, niezależnie od tego, czy chodzi o zadłużenie wobec Skarbu
Państwa, czy wobec innych wierzycieli. Posłowie w oświadczeniach majątkowych wykazują
swoje zobowiązania finansowe, powinni zatem mieć także świadomość, czy zobowiązania takie
ciążą na osobach, uczestniczących w pracach legislacyjnych. Ujawnianie tego rodzaju informacji nie
może być zatem oceniane jako bezprawne.
Wydaje się, że skoro zaistniał powyższy pogląd na gruncie sprawy osoby, która była wyłącznie
działaczem organizacji lobbującej na rzecz określonego projektu ustawy, to tym bardziej
zasadne jest uznanie takiego związku w przypadku parlamentarzystów.
W świetle powyższego za niecelowe wydają się być rozważania Sądu i instancji na temat
przepisów regulujących fundusz socjalny. Sama podstawa, czy też przesłanka
przekazania komuś środków publicznych nie może być wyłączną przesłanką
kwalifikującą informacje o tym do udostępnienia opinii publicznej . Również nie
można ograniczać do niej rozumienia związku z pełnieniem funkcji publicznej . W ten
sposób rozumując ad absurdum należałoby zakwestionować zasadność udostępniania informacji
o umorzeniach podatkowych, pomocy publicznej, o przydzielonych mieszkaniach komunalnych,
o zamówieniach na materiały biurowe, dostępu do faktur czy rachunków za usługi na rzecz
instytucji publicznych, bo nie mają związku z pełnieniem funkcji czy wykonywaniem zadań
publicznych, bo zgodnie z przepisami innymi kryteriami kieruje się przy udzielaniu ich, bo każdy
7/11
podmiot wszak korzysta z materiałów biurowych albo wywozu śmieci albo usług
komunikacyjnych, więc nie ma to związku.
Taka więc koncepcja objaśniania pojęcia związku z pełnieniem funkcji publicznej jest nie do
zaakceptowania dla Skarżącej Fundacji.
Powyższe rozważania powinny budzić co najmniej uzasadnione wątpliwości co do ograniczenia
prawa do informacji i braku uznania związku żądanych informacji z pełnieniem funkcji
publicznych przez posłów. Co za tym idzie należałoby zastosować zasadę in dubio pro
libertate, wskazywaną przez Naczelny Sąd Administracyjny w kontekście prawa do
informacji już w wyroku z dnia 7 marca 2003 r. (sygn. akt II SA 3572/02):
Prawo do informacji jest zasadą, a wyjątki od niego powinny być interpretowane
ściśle.
Tymczasem Sąd I instancji bez wykazania swojego toku myślowego przyjął skrajnie przeciwny
wniosek w niniejszej sprawie.
Powyższe rozważania wzmacnia też zdaniem Skarżącej wbrew wskazanym już w
pkt 1.1. twierdzeniom Sądu I instancji wykładnia systemowa art. 41 ust. 1
u.w.m.p.s.
Umiejscowienie art. 41 ust. 1 w rozdziale 5, tj. Warunki wykonywania mandatu , jest w
zasadzie odpowiednikiem terminu, generującego ograniczenie prawa do
prywatności, o którym mowa w art. 5 ust. 2 u.d.i.p., tj. warunki wykonywania
funkcji publicznych , ergo wyraźnie dostrzegalny jest związek pomiędzy pełnieniem funkcji
publicznej przez posła a możnością pobierania świadczeń z sejmowego funduszu świadczeń
socjalnych.
Nawiązując do wskazanej powyżej wykładni systemowej art. 41 ust. 1 ustawy o wykonywaniu
mandatu, należy również stwierdzić, iż uprawnienie posłów do korzystania z funduszu
świadczeń socjalnych zostało zamieszczone w tym samym rozdziale, w którym znajdują się
uprawnienia: do pobierania uposażenia oraz dodatków do uposażenia poselskiego (art. 25 i 26
ustawy o wykonywaniu mandatu), do uzyskania odprawy parlamentarnej (art. 38 i 39), do
pokrycia kosztów związanych z wydatkami poniesionymi w związku z wykonywaniem mandatu
na terenie kraju, tj. diety parlamentarnej (art. 42), do bezpłatnego przejazdu środkami
publicznego transportu zbiorowego oraz przelotów w krajowym przewozie lotniczym, a także
do bezpłatnych przejazdów środkami publicznej komunikacji miejskiej (art. 43), jak i również
obowiązki: powiadomienia Marszałka Sejmu o zamiarze podjęcia dodatkowych zajęć, z
wyjątkiem działalności podlegającej prawu autorskiemu i prawom pokrewnym (art. 33 ust. 1),
złożenia oświadczenia o stanie majątkowym (art. 35 ust. 1), a także zakazy: podejmowania
dodatkowych zajęć lub otrzymywania darowizn, mogących podważyć zaufanie wyborców do
wykonywania mandatu (art. 33 ust. 2), wykonywania wskazanych zawodów (art. 30 ust. 1),
prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia państwowego lub
komunalnego (34 ust. 1).
8/11
Trudno nie oprzeć się refleksji, że jest to zbiór warunków wykonywania funkcji
publicznej, który służy z jednej strony gwarantowaniu przejrzystości i rzetelności
wykonywaniu funkcji z drugiej zaś ułatwieniom w realizowaniu tej funkcji. Na
marginesie wszystkie wymienione uprawnienia przysługują przede wszystkim z tytułu pełnienia
mandatu parlamentarzysty, co stanowi warunek sine qua non – bez którego nie da się np.
w efekcie uzyskać oprocentowanej na 4% w skali roku pożyczki na cele mieszkaniowe opisanej
w zarządzeniu nr 12 Marszałka Sejmu z dnia 14 grudnia 2001 r. wraz z załączonym Regulaminem
(vide analiza par. 5-7 i 9 ust. 4 Regulaminu).
Przytoczone powyżej przykłady uprawnień, obowiązków i zakazów są więc nieodłącznie
skorelowane z wykonywaniem przez posłów mandatu, tj. z pełnieniem funkcji publicznej.
W związku z tym nie sposób zgodzić się z konstatacją organu zobowiązanego, iż ustawodawca
celowo umiejscowił art. 41 w rozdziale 5, a nie w rozdziałach 2 lub 3 (dotyczących praw i
obowiązków posłów), z uwagi na fakt, iż korzystanie z funduszu świadczeń socjalnych jest
niezależne od sprawowania mandatu poselskiego. Należy wręcz sformułować wniosek
odwrotny. To jest, że umiejscowienie art. 41 w Rozdziale 5 Warunki wykonywania
mandatu wśród powyżej wymienionych uprawnień i obowiązków może jedynie być
argumentem upewniającym o pozostawaniu w związku z zasadami pełnienia
mandatu, a co za tym idzie z warunkami pełnionej funkcji publicznej, a więc
w związku z pełnieniem funkcji publicznej.
2.3.
Podsumowując powyższą argumentację w ocenie Skarżącej Sąd I instancji
doprowadził do naruszenia art. 54 ust. 1 i art. 61 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 3
ust. 1 i 2 u.d.i.p. poprzez przyjęcie takiej wykładni i zastosowania omawianych
przepisów, które doprowadziło do ograniczenia co do istoty w niniejszej sprawie
prawa do informacji Skarżącej Fundacji poprzez całkowite pozbawienie dostępu
do informacji w postaci imion, nazwisk i wysokości pożyczonej kwoty na cele
mieszkaniowe na podstawie indywidualnych umów z Kancelarią Sejmu przez
posłów VII kadencji. Sąd I instancji naruszył tym samym art. 2 oraz art. 8 ust. 2
Konstytucji poprzez wykładnię prawa sprzeczną z zasadą demokratycznego
państwa prawa oraz zasadą bezpośredniego, niesamoistnego stosowania
Konstytucji.
W zakresie naruszenia art. 61 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 3 ust. 1 i 2 u.d.i.p.
Art. 3 ust. 1 i 2 u.d.i.p. stanowią swoistego rodzaju powtórzenie aspektu materialnego prawa
ukształtowanego w art. 61 ust. 1 Konstytucji, a obejmującego prawo do niezwłocznego
uzyskiwania aktualnej informacji o działalności organów władz publicznych oraz osób pełniących
funkcję publiczną bez względu na formę i nośnik informacji. Stosując wykładnię ograniczającą
prawo do informacji (co omówiono w pkt 2.1. i 2.2. skargi) Sąd I instancji błędnie ustalił w
przedmiotowej sprawie zakres prawa do informacji, odmawiając tego prawa do informacji
9/11
żądanych we wniosku Fundacji, stąd zarzut naruszenia ww. przepisów poprzez błędną ich
wykładnię i zastosowanie jest zasadny.
W zakresie naruszenia art. 54 ust. 1 Konstytucji.
Prawo do informacji stanowi prawo człowieka, które może być również na tle niniejszej sprawy
odnalezione w art. 54 Konstytucji. Należy zwrócić uwagę, że art. 54 jest w swojej istocie
odpowiednikiem art. 19 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, który to z
kolei przepis jest uznawany w dokumentacji organizacji międzynarodowych za źródło prawa do
informacji o działalności władz publicznych i pozytywnego obowiązku udostępniania takich
informacji przez władze. Tak też wskazuje np. stanowisko Komitetu Praw Człowieka Organizacji
Narodów Zjednoczonych z dnia 12 września 2011 r. (sygn. CCPR/C/GC/34, w pkt. 18 na s. 48):
Article 19, paragraph 2 embraces a right of access to information held by public bodies. Such
information includes records held by a public body, regardless of the form in which the information
is stored, its source and the date of production.
Ten sam art. 54 jest również odpowiednikiem art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Na
gruncie art. 10 Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazywał już, że może być naruszeniem
przez Państwo – sygnatariusza odmówienie dostępu do informacji, będącej w posiadaniu władz
(por. wyrok z 14 kwietnia 2009 r., sygn. Nr 37374/05, tzw. sprawa TASZ przeciwko Węgrom).
W niniejszej sprawie, w związku z rozważaniami z pkt 2.1. oraz 2.2 w zakresie kwalifikacji
żądanych informacji jako i tak przewidzianych przez prawo do ujawnienia, zdaniem Skarżącej
Fundacji doszło do naruszenia powyżej omówionych norm Konstytucji i prawa
międzynarodowego. Naruszenie nastąpiło w zakresie w jakim Szef Kancelarii Sejmu a następnie
Sąd I instancji zaingerował (poprzez nieudostępnienie) w przepływ żądanych informacji tj. w
rozpowszechnianie, pozyskiwanie i otrzymywanie informacji o pożyczkach zaciągniętych w
Kancelarii Sejmu przez posłów, a które to informacje wskazywanymi przepisami (art. 35 ust. 5 w
zw. z ust. 1 pkt 5 u.w.m.p.s.) są uznane przez ustawodawcę za jawne i nie są objęte ochroną
prawa do prywatności.
W ten sposób Sąd I instancji uniemożliwił opinii publicznej realizację ważnego
interesu społecznego w postaci możliwości weryfikacji wiarygodności i
rzetelności parlamentarzystów oraz stopnia korzystania przez nich z przywileju
w postaci nisko-oprocentowanych pożyczek na cele mieszkaniowe udzielanych ze
środków publicznych.
W zakresie naruszenia art. 2 i 8 ust. 2 Konstytucji.
Art. 2 Konstytucji zobowiązuje organy władz publicznych w tym sądy do takiego stosowania
prawa dostępu do informacji publicznej, które będzie pozostawało w zgodzie z jego ustrojowym
umiejscowieniem w Konstytucji, jak również w obowiązujących Rzeczpospolitą Polską umowach
prawa międzynarodowego. Stosowanie więc ustawy o dostępie do informacji publicznej nie
może sprowadzać się do traktowania jej jako przepisów czysto administracyjnych, a za każdym
8
http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/docs/GC34.pdf
10/11
razem powinno być dokonywane, z uwzględnieniem statusu tego prawa jako prawa człowieka
chronionego przez normy konstytucyjne oraz międzynarodowe.
Ponieważ prawo do informacji o działalności władz jest prawem uregulowanym w zakresie
materialnym w Konstytucji, a zgodnie z art. 61 ust. 4 tylko aspekt proceduralny miał zostać
uregulowany w ustawie, należy przyjąć, że na mocy art. 8 ust. 2 należy do stosowania prawa do
informacji odnosić zasadę bezpośredniego, niesamoistnego stosowania Konstytucji.
Na tym tle ujawnia się wskazywany już główny problem w sprawie będącej przedmiotem
niniejszej skargi tj. ustalenia zakresu prawa do prywatności przez Sąd I instancji bez wzięcia pod
uwagę innych niż wyłącznie art. 5 ust. 2 u.d.i.p. przepisów oraz poglądów, co omówiono w pkt
2.1. oraz w pierwszych akapitach pkt 2.2. niniejszej skargi. Oznacza to więc w efekcie
nieprawidłowe ustalenie zakresu prawa z art. 61 ust. 1 Konstytucji w oparciu o wyłącznie
zawężającą wykładnię przepisu u.d.i.p. oraz zaakceptowanie postępowania organu
ograniczającego wolność pozyskiwania i rozpowszechniania informacji z art. 54 Konstytucji.
Jak już wskazywano dokonana przez Sąd I instancji wykładnia ogranicza prawo do informacji
pomimo zasadnych wątpliwości, nie rozstrzygając ich, a przez to naruszając jedną z
podstawowych zasad wykładni w demokratycznym państwie prawa w razie wątpliwości na rzecz
wolności.
Dokonana więc wykładnia Sądu I instancji zasadnie zasługuje jak wspomniano na zarzut
naruszenia również art. 2 i 8 Konstytucji.
Z wszystkich opisanych w skardze powodów wnoszę jak w petitum, uznając że
skarga zasługuje na uwzględnienie w całości.
Załączniki:
-
odpis skargi kasacyjnej;
-
pełnomocnictwo szczególne;
-
potwierdzenie opłaty sądowej;
-
potwierdzenie opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.
11/11