SKUTKI NIEPRAWIDŁOWEGO STANU ODŻYWIENIA U DZIECI I

Autor: dr inż. Katarzyna
Wolnicka
...
SKUTKI NIEPRAWIDŁOWEGO
STANU ODŻYWIENIA U DZIECI I
MŁODZIEŻY
Jednym z czynników determinujących zdrowie jest prawidłowe odżywianie. Na
negatywne skutki zarówno w przypadku niedożywienia, jak i nadwagi oraz otyłości
szczególnie narażone są dzieci i młodzież.
Niedożywienie
Długotrwałe niedożywienie prowadzi do wystąpienia niedoborów energetyczno-białkowych,
czego skutkiem, szczególnie w młodym wieku, może być zahamowanie rozwoju fizycznego,
intelektualnego, upośledzenie funkcji poznawczych czy zaburzenia odporności. Co więcej na
skutek niedoboru wapnia i witaminy D oraz nadmiernego spożycia fosforu może dochodzić
do nieprawidłowej mineralizacji kości i tym samym problemów z osiągnięciem prawidłowej
masy kostnej w czasie wzrostu i rozwoju dziecka, a także utrzymania jej w prawidłowym
stanie w wieku dorosłym. Z powodu nieprawidłowej diety może wystąpić niedokrwistość
związana z niedoborem żelaza, folianów, witaminy B12 i B6, cynku, miedzi i innych
mikroelementów.
Niedożywienie może mieć również swoje następstwa w sferze psychologicznej (powiązane z
ubóstwem może obniżać poczucie własnej wartości) oraz społecznej (gorsze wyniki w nauce,
a w powiązaniu z ubóstwem – ryzyko braku akceptacji przez grupę rówieśniczą).
Otyłość i nadwaga
Otyłość u dzieci wpływa z kolei negatywnie na zdrowie i rozwój nie tylko w dzieciństwie,
lecz także ma decydujący wpływ na zdrowie w życiu dorosłym, zwiększając ryzyko rozwoju
przewlekłych chorób niezakaźnych i niesprawności. Czworo z pięciorga otyłych nastolatków
pozostaje otyłymi w życiu dorosłym. Dlatego szczególnie ważne jest zapobieganie nadwadze
i otyłości już w wieku dziecięcym. Wiele zaburzeń towarzyszących otyłości, diagnozowanych
u osób dorosłych, stwierdza się obecnie u dzieci, m.in. dyslipidemię, oporność insulinową,
cukrzycę typu 2, dysfunkcje śródbłonka, stłuszczenie wątroby oraz wady postawy (skolioza).
Uważa się, że częstsze występowanie u dzieci zaburzeń, takich jak cukrzyca typu 2 i choroby
układu sercowo-naczyniowego, jest konsekwencją epidemii otyłości. Dzieci otyłe są około
trzykrotnie bardziej narażone na zachorowanie na nadciśnienie niż te z prawidłową masą
ciała. Poza czynnikami zdrowotnymi, otyłość wpływa również na jakość życia dzieci na
płaszczyźnie społecznego i psychicznego funkcjonowania.
Autor: dr inż. Katarzyna Wolnicka
...
WPŁYW DIETY NA ROZWÓJ
POZNAWCZY DZIECKA
Glukoza
Do pracy mózgu niezbędna jest glukoza. Dlatego tak ważne jest regularne (4–5 razy
dziennie) spożywanie pełnowartościowych posiłków. Udowodniono, że np. dzieci
niespożywające pierwszego śniadania mają problemy z koncentracją uwagi w czasie lekcji.
Bardzo ważne jest, aby glukoza była dostarczana do organizmu stopniowo, a więc nie z
produktów bogatych w cukry proste (jak słodycze, słodkie napoje), ale z węglowodanów
złożonych, których źródłem są produkty zbożowe z pełnego przemiału (razowe pieczywo,
razowe makarony, kasze, brązowy ryż). Z produktów bogatych w węglowodany złożone
cukier uwalniany jest do krwi stopniowo i organizm może go dłużej wykorzystywać. Poza
tym są one bogate w wiele cennych składników mineralnych i witamin.
Kwasy tłuszczowe
Kwasy tłuszczowe n-3 (EPA i DHA) biorą udział w rozwoju centralnego systemu
nerwowego oraz wpływają na prawidłową pracę i rozwój mózgu, poprawiają koncentrację.
Ich najlepszych źródłem jest tłuszcz rybny (np. łosoś, makrela, dorsz) i roślinny (np. olej
rzepakowy, lniany). Ważne jest również żywienie już w okresie płodowym i okresie
karmienia. Spożywanie kwasu dokozaheksaenowego (DHA) przez matkę wspomaga
prawidłowy rozwój mózgu u płodu i niemowląt karmionych piersią.
Witaminy i składniki mineralne
Dla dobrej pracy mózgu i układu nerwowego niezbędne są między innymi magnez, cynk,
żelazo, witaminy z grupy B.
Żelazo przyczynia się do prawidłowego rozwoju funkcji poznawczych u dzieci. Największym
źródłem żelaza jest czerwone mięso. Oprócz produktów zbożowych z pełnego przemiału
dobrym źródłem pozostałych składników w diecie są warzywa, orzechy, nasiona roślin
strączkowych, pestki dyni i słonecznika.
Witaminy z grupy B (zwłaszcza B6, B12 i foliany) przyczyniają się do optymalnego działania
centralnego układu nerwowego, ponieważ pełnią funkcje pomocnicze przy wytwarzaniu
neuroprzekaźników. Badania przeprowadzone wśród szwedzkich 15-latków wykazały także
pozytywną korelację pomiędzy spożywaniem z dietą kwasu foliowego (w szpinaku,
brukselce, kalafiorze, brokułach, nasionach roślin strączkowych, pomarańczach i bananach) a
osiąganiem lepszych wyników w nauce. Dieta bogata w kwas foliowy nie jest jednak, jak
podkreślają autorzy, jedynym warunkiem osiągania sukcesów w nauce. Istnieje wiele
czynników, które mają równie znaczący wpływ na wyniki w szkole. Jednym z nich jest
prawidłowe odżywianie, które powinno być traktowane kompleksowo.
Lecytyna jest niezbędna do powstania jednego z neuroprzekaźników i wpływa na pamięć.
Występuje w orzeszkach ziemnych, soi, siemieniu lnianym i kiełkach pszenicy.
Długotrwałe niedobory jodu prowadzą do niedoczynności tarczycy i powstawania wola.
Zaawansowana niedoczynność tarczycy prowadzi natomiast do ospałości, spowolnienia
umysłowego, obniżenia wydolności intelektualnej. U dzieci zaś jest przyczyną opóźnienia
rozwoju fizycznego i psychicznego.