Badanie rynku nawozów dla firmy Ekotech
Transkrypt
Badanie rynku nawozów dla firmy Ekotech
Badanie rynku nawozów odkwaszających w Polsce dla firmy Ekotech-IP Sp. z o.o Szczecin, Wrzesień 2015 RATKON Sp. z o.o. STRONA 2/78 RATKON Sp. z o.o. Spis treści 1. Cel badania ....................................................................................... 5 1.1. 1.2. 2. Executive summary ........................................................................................... 5 Metodyka ........................................................................................................... 6 Rynek nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych ................. 7 2.1. Wielkość i struktura rynku ................................................................................. 8 2.2. Prognozy rozwoju rynku .................................................................................. 18 2.3. Ceny ................................................................................................................ 21 2.4. Dystrybucja ..................................................................................................... 24 2.4.1. PPH DOWO .................................................................................................... 25 2.4.2. SOŁTYS SP. Z.O.O .......................................................................................... 27 2.4.3. OSADKOWSKI SA ........................................................................................... 29 2.4.4. ORŁY II ......................................................................................................... 31 2.4.5. EKO-WAP SP. Z.O.O ....................................................................................... 33 2.4.6. Agro-Efekt Sp. Z.O.O ...................................................................................... 34 2.4.7. ProCam Polska Sp. z.o.o ................................................................................. 36 2.4.8. Lechpol Sp. z.o.o ........................................................................................... 37 2.4.9. Chempest SA ................................................................................................. 39 2.4.10. SKR Strzelce Krajeńskie ............................................................................... 40 2.5. Wsparcie ze środków publicznych ................................................................... 42 3. Rynek nawozów organiczno-mineralnych ....................................... 44 3.1. Wielkość i struktura rynku ............................................................................... 44 3.2. Prognozy rozwoju rynku .................................................................................. 47 3.3. Ceny ................................................................................................................ 48 3.4. Dystrybucja ..................................................................................................... 49 3.4.1. Florovit ......................................................................................................... 52 3.4.2. Agrecol sp. z o.o ............................................................................................ 55 3.4.3. Agrosimex sp. z o.o ........................................................................................ 57 3.4.4. Ekodarpol...................................................................................................... 60 3.4.5. BioConcept-Gardenia ...................................................................................... 62 3.5. Wsparcie ze środków publicznych ................................................................... 63 4. Rynek nawozów SulCa .................................................................... 64 4.1. 4.2. 5. Charakterystyka obecnej sytuacji na rynku ..................................................... 64 Perspektywy i kierunki rozwoju ....................................................................... 74 Podsumowanie ................................................................................ 75 STRONA 3/78 RATKON Sp. z o.o. STRONA 4/78 RATKON Sp. z o.o. 1. Cel badania Celem badania przeprowadzonego dla firmy Ekotech-Inżynieria Popiołów było zebranie i prezentacja informacji dotyczących krajowego rynku nawozów wapniowych, wapniowo- magnezowych, organiczno-mineralnych. Dane te posłużą firmie do oceny potencjału rynkowego pod kątem rozszerzenia profilu działalności oraz wprowadzenia własnych produktów do tych segmentów. 1.1. Executive summary Ze względu na zmiany, jakie nastąpiły w strukturze rynku po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, przy ocenie jego potencjału dla wprowadzenia nowych produktów należy uwzględniać jedynie ostatnie lata. Pod kątem potencjalnych inwestycji rynek nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych należy uznać za środowisko stabilne w zakresie zgłaszanego popytu, o czym świadczy zużycie produktów z tej grupy w ostatnich latach. Od roku gospodarczego 2006/2007 do roku 2010/2011 utrzymywało się ono w granicach od ok. 520 do 630 tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik. W każdym z badanych okresów produkty wzbogacone jednocześnie o magnez stanowią ponad 50% rynku nawozów wapniowych. Korzystny jest również fakt, że ceny nawozów na polskim rynku rosną ze średnioroczny tempem na poziomie ok. 11%. W badaniu przeprowadzonym w kwietniu 2015 roku uzyskano ceny nawozów wapniowych na poziomie ok. 150 PLN/t dla wapna tlenkowego oraz 40-80 PLN/t dla wapna węglanowego. W przypadku nawozów wapniowomagnezowych otrzymano dwa przedziały cenowe: ok. 70-130 PLN/t oraz 350-500 PLN/t w zależności od specyfiki produktu. Przy obserwowanym poziomie cen, szacuje się, iż wartość rynku nawozów wapniowych wyniosła w roku gospodarczym 2010/2011 ok. 210 mln PLN. Biorąc pod uwagę potencjał ilościowego wzrostu rynku (ok. 3% rocznie), a także oczekiwany wzrost cen produktów z analizowanej grupy, szacuje się iż wartość rynku nawozów wapniowych wyniesie blisko 342 mln PLN w roku gospodarczym 2016/2017, co stanowi wartość większą o ponad 132 mln PLN w stosunku do roku 2010-2011. Natomiast dla grupy nawozów wapniowo-magnezowych wartości te wyniosą w tym okresie odpowiednio 241 mln PLN i 93 mln PLN. Należy jednak zwrócić uwagę, iż wzrost wartości rynku wynika w znacznie większym stopniu z rosnących cen niż ze zwiększającego się popytu. Dlatego też oferta skierowana na rynek przez STRONA 5/78 RATKON Sp. z o.o. potencjalnego nowego gracza powinna wyróżniać się, aby możliwe było zbudowanie przewagi konkurencyjnej i pozycji na rynku. Funkcjonujący model dystrybucji oparty o współpracę pośredników z kilkoma producentami jest korzystny dla nowego gracza rynkowego. Pośrednicy, dążąc do zwiększania atrakcyjności swojej oferty, powinni być chętni do nawiązania nawiązania współpracy z kolejnym producentem, gdy zaoferuje on atrakcyjny produkt, jako że nie są oni objęci umowami na wyłączność z dotychczasowymi dostawcami. Jednoznaczna ocena atrakcyjności segmentu nawozów organiczno-mineralnych organiczno jest niemożliwa, emożliwa, jako że obraz rozwoju rynku w przyszłości jest niejednoznaczny oraz trudny do przewidzenia z uwagi na możliwe zmiany w prawodawstwie i technologii wytwarzania. Nawozy organiczno-mineralne mineralne to grupa produktów o stosunkowo małej popularności w Polsce Polsc przeznaczona głównie dla sektora ogrodniczego, w mniejszym natomiast stopniu znajdująca zastosowanie w rolnictwie. Nawozy ogrodowe w formie granulatu stanowią ponad 50% sprzedaży detalicznej, co wynika przede wszystkim z przywiązania właścicieli ogrodów do nawozów w tej postaci. Model dystrybucji, charakteryzujący się dużym rozdrobnieniem hurtowników i sprzedawców detalicznych, stanowić może przeszkodę w osiągnięciu zadowalającego udziału w rynku, gdyż dotarcie do szerokiego grona odbiorców końcowych wymaga nawiązania współpracy z licznymi podmiotami. 1.2. Metodyka Dane przedstawione w raporcie pozyskane zostały w dwojaki sposób. W pierwszej kolejności przeprowadzono analizę desk research w celu zebrania informacji dotychczas dostępnych. ych. W tym zakresie wykorzystano m.in. następuje źródła: statystyczne bazy danych, m.in. Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego oraz Statystyki Euromonitor, raporty publikowane przez Główny Urząd Statystyczny, strony internetowe producentów i dystrybutorów nawozów wapniowych, wapniowo-magnezowych, magnezowych, organiczno-mineralnych organiczno oraz produktu SulCa, akty prawne dotyczące wsparcia ze środków publicznych, portale internetowe o tematyce nawozowej, rolniczej i ogrodniczej. Ponadto informacje zgromadzone w raporcie zostały pozyskane podczas telefonicznych STRONA 6/78 RATKON Sp. z o.o. wywiadów eksperckich przeprowadzonych z: pracownikami naukowymi uczelni o profilu rolniczym (m.in. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, w Szczecinie), Szczecinie przedstawicielami instytutów badawczych i naukowych (m.in. Instytut Nawozów Sztucznych, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa), producentami i dystrybutorami nawozów z opisywanych grup produktowych, Pozyskane informacje zostały przeanalizowane oraz na ich podstawie dokonano szacunków i prognoz, a następnie przedstawiono w formie raportu. 2. Rynek nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych magnezowych Na polskim rynku dopuszczone do obrotu mocą ustawy są nawozy wapniowe i wapniowowapniowo magnezowe spełniające wymogi ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. 2007 nr 147 poz. 1033 2009.11.16) i wymogi rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2008 r. (Dz.U. Nr 119, poz. 765)1. Ponadto wydane zostały akty wykonawcze dotyczące rynku nawozów wapniowych, m.in. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 września 2010 r. w sprawie sposobu pakowania nawozów mineralnych, umieszczania informacji o składnikach nawozowych na tych opakowaniach, sposobu badania badania nawozów mineralnych oraz typów wapna nawozowego (Dz.U. 2010 nr 183 poz. 1229)2. Nawozy wapniowe występujące na rynku dzieli się na dwie grupy: tlenkowe i węglanowe. Nawozy tlenkowe zawierają wapń w postaci tlenkowej (CaO), natomiast węglanowe w związkach związ węglanowych (CaCO3). 1 2 www.agroplony.pl http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20071471033+2009%2411%2416&min=1 STRONA 7/78 RATKON Sp. z o.o. 2.1. Wielkość i struktura rynku Wyniki badań dotyczące wielkości i struktury rynku nawozów wapniowych i wapniowo- magnezowych opracowano na podstawie raportów GUS opartych o badanie R-CzSR o użytkowaniu gruntów i powierzchni zasiewów przeprowadzone w gospodarstwach indywidualnych. Źródłem danych o zużyciu nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych w gospodarstwach państwowych, spółdzielczych oraz spółkach z udziałem mienia sektora publicznego i prywatnego było sprawozdanie R-03. Nawożenie wapniowe zastosowało 109,6 tys. gospodarstw rolnych w 2011 roku. Udział zużycia nawozów wapniowo-magnezowych w nawozach wapniowych w latach 1999-2011 wahał się w granicach 40%-54%. Wykres 1. Udział zużycia nawozów wapniowo-magnezowych w nawozach wapniowych w latach 2006-2014 53% 2013/2014 50% 2012/2013 54% 2011/2012 50% 2010/2011 2007/2008 54% 2009/2010 42% 2008/2009 40% 2006/2007 58% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2013/2014, GUS, 2015. Zużycie nawozów wapniowych wyniosło ponad 568 tys. ton w roku gospodarczym 2010/2011 roku, co oznaczało spadek o ok. 23 tys. w porównaniu do roku poprzedzającego oraz o ok. 1100 tys. ton względem 2000 roku. Ponadto, od roku gospodarczego 2000/2001 zauważalna była tendencja malejąca wielkości zużycia analizowanego typu nawozów. Roczna dynamika ulegała dużym fluktuacjom – występowały wahania w granicach od -40% do 7%. Jednak, od roku 2008 sytuacja się względnie ustabilizowała – nie odnotowano dużych zmian poziomu zużycia. Ponadto warty zauważenia jest znaczący spadek pomiędzy latami 2004/2005 oraz 2005/2006 wynikający ze zmian warunków wsparcia finansowego. Dla oceny otoczenia rynkowego oraz prognozowania rynku znaczące są dane po okresie przełomowym. STRONA 8/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 2. Zużycie nawozów wapniowych w latach 2003-2014 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) 1800 20% 1600 10% 1400 0% 1200 1000 -10% 800 -20% 600 -30% 400 Dynamika (rok/rok) 2013/2014 2012/2013 2011/2012 2010/2011 2009/2010 2008/2009 2007/2008 2006/2007 2005/2006 -50% 2004/2005 -40% 0 2003/2004 200 Zużycie ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2013/2014, GUS, 2015. Zróżnicowanie poziomu wapnowania gleb w poszczególnych województwach wahało się w granicach od ponad 2,2 tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik w województwie świętokrzyskim do blisko 73 tys. ton w województwie wielkopolskim. Stosunkowo wysokie zużycie nawozów wapniowych odnotowano również w województwie kujawsko-pomorskim – blisko 64 tys. ton. STRONA 9/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 3. Zużycie nawozów wapniowych w poszczególnych województwach w roku 2010/2011 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2013/2014, GUS, 2015. W przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych zużycie nawozów wapniowych w roku gospodarczym 2013/2014 wyniosło ok. 37 kg, co stanowiło spadek o ponad 1 kg w stosunku do roku poprzedzającego oraz o blisko 60 kg w porównaniu do roku gospodarczego 1999/2000 Dynamika również ulegała dużym fluktuacjom, gdyż wahała się w granicach od -40% do 16%. STRONA 10/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 4. Zużycie nawozów wapniowych w latach 2002-2014 (w kg na 1 ha użytków rolnych) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% Dynamika (rok/rok) 2013/2014 2012/2013 2011/2012 2010/2011 2009/2010 2008/2009 2007/2008 2006/2007 2005/2006 2004/2005 2003/2004 2002/2003 -50% Zużycie na 1 ha Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2013/2014, GUS, 2015 oraz Rocznik Statystyczny Rolnictwa, GUS, 2010. Zróżnicowanie poziomu wapnowania gleb w poszczególnych województwach wahało się w granicach od 4,2 kg na 1 ha użytków rolnych w województwie świętokrzyskim do 99,5 kg w województwie opolskim. Stosunkowo wysokie zużycie nawozów wapniowych odnotowano również w województwach zachodniopomorskim i kujawsko-pomorskim – średnio 60 kg oraz dolnośląskim – 54,6 kg. STRONA 11/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 5. Zużycie nawozów wapniowych w poszczególnych województwach w roku 2010/2011 (w kg na 1 ha użytków rolnych) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011. W roku gospodarczym 2010/2011 w rolnictwie zużyto 299,3 tys. ton (w przeliczeniu na czysty składnik) nawozów wapniowo-magnezowych8. Ich zużycie od 2004 roku charakteryzowało się tendencją malejącą. Dynamika w ciągu analizowanego okresu ulegała dużym fluktuacjom, wahając się od -36% do 3%. Podobnie jak w przypadku grupy nawozów wapniowych, dla dokonywania oceny rynku i jego prognoz istotne są dane po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, co jest efektem zmiany warunków wsparcia finansowego. STRONA 12/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 6. Zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w latach 2007-2014 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) 700 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% -25% -30% -35% -40% 600 500 400 300 200 100 Dynamika (rok/rok) 2013/2014 2012/2013 2011/2012 2010/2011 2009/2010 2008/2009 2007/2008 0 Zużycie ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2010/2011, Zróżnicowanie poziomu zużycia nawozów wapniowo-magnezowych w poszczególnych województwach wahało się w granicach od 976 ton w przeliczeniu na czysty składnik w województwie świętokrzyskim do blisko 39 tys. ton w województwie wielkopolskim. Stosunkowo wysokie zużycie nawozów wapniowych odnotowano również w województwach kujawskopomorskim – blisko 34 tys. ton oraz opolskim – ok. 31 tys. ton. STRONA 13/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 7. Zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w poszczególnych województwach w roku 2010/2011 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011. W przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych zużycie nawozów wapniowo-magnezowych wyniosło ok. 19,5 kg w 2010/2011 r., co stanowiło wzrost o blisko 0,5 kg na 1 ha w stosunku do roku poprzedzającego oraz spadek o ponad 18 kg na 1 ha w porównaniu do roku gospodarczego 1999/2000. Dynamika również ulegała dużym fluktuacjom, gdyż wahała się w granicach od -36% do 7%. STRONA 14/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 8. Zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w latach 2007-2014 (w kg na 1 ha użytków rolnych) 40 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% -25% -30% -35% -40% 35 30 25 20 15 10 5 Dynamika (rok/rok) 2013/2014 2012/2013 2011/2012 2010/2011 2009/2010 2008/2009 2007/2008 0 Zużycie na 1 ha Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011 oraz Rocznik Statystyczny Rolnictwa, GUS, 2010 oraz Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2008/2009, GUS, 2009. W ośmiu województwach zużycie nawozów wapniowo-magnezowych na 1 ha użytków rolnych w roku gospodarczym 2010/2011 było wyższe od średniego w kraju (19,4 kg), przy czym najwyższe w województwach: opolskim – 57,2 kg, zachodniopomorskim – 32,1 kg, kujawskopomorskim – 31,9 kg i dolnośląskim – 29,5 kg. Najniższe zużycie nawozu CaO+MgO na 1 ha użytków rolnych odnotowano w województwie świętokrzyskim – 1,8 kg, małopolskim – 2,4 kg, podkarpackim – 6,4 kg oraz podlaskim – 8,8 kg. STRONA 15/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 9. Zużycie nawozów wapniowo-magnezowych wapniowo magnezowych w poszczególnych województwach w roku 2010/2011 (w kg na 1 ha użytków rolnych) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011. Opakowalnictwo Zarówno producenci, jak i dystrybutorzy nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych wapniowo oferują takie możliwości opakowalnictwa jak: opakowania luzem, big-bag 0,5 t i 1 t, palety, opakowania 10 kg, 15 kg, 20 kg, 25 kg. STRONA 16/78 RATKON Sp. z o.o. Klienci najczęściej przy rzy wyborze odpowiedniego opakowania opakowania kierują się ceną. W związku z tym popularnymi produktami ze względu na typ opakowalnictwa jest nawóz sprzedawany luzem, a także big-bagi o pojemności 0,5 t i 1 t – tak sądzi większość producentów i dystrybutorów, z którymi zostały przeprowadzone wywiady (m.in. Grempix, JKSM). Według firmy Orły II oraz SKR Strzelce Krajeńskie stosunek sprzedawanych nawozów luzem do sprzedaży w big big-bagach wynosi 60% do 40%. Według przedsiębiorstwa Osadkowski oraz Agro-Efekt Agro Efekt Syców, kiedyś zdecydowanie najwięcej sprzedawanych było nawozów luzem, teraz więcej rolników jest zainteresowanych bigbagami, które są zazwyczaj wybierane przez klientów, gdy skł składają adają oni duże zamówienie bądź też potrzebują specjalnego systemu magazynowania nabytych nawozów. Na podstawie zebranych danych o wielkości rynku nawozów wapniowych i wapniowowapniowo magnezowych w ujęciu ilościowym oraz cen rynkowych, oszacowano ujęcie wartościowe. wartościo W tym celu dodatkowo wykorzystano następujące dane i przyjęto założenia: wielkość sprzedaży nawozów wapniowych w roku 2010 r. wyniosła 877 066 t, do wyznaczenia wielkości sprzedaży nawozów wapniowych w latach poprzednich zastosowano stosunek sprzedaży do zużycia tej grupy produktowej w 2010 roku, wartość sprzedaży nawozów wapniowo-magnezowych wapniowo magnezowych została obliczona jako udział zużycia nawozów wapniowo-magnezowych magnezowych w nawozach wapniowych, poziom cen na czysty składnik na 1 tonę zarówno dla nawozów wapniowych, jak i wapniowo-magnezowych magnezowych oparto o średnią cen produktów oferowanych przez dystrybutorów, poziom cen na czysty składnik na 1 tonę zarówno dla nawozów wapniowych, jak i wapniowo-magnezowych magnezowych w latach poprze poprzedzających dzających został obliczony poprzez zastosowanie indeksu cenowego dla nawozów, natomiast dla lat, dla którego nie jest dostępna wartość tego indeksu, przyjęto wartość średnią. W związku z powyższymi założeniami wartość rynku nawozów wapniowych w roku 2010/2011 011 ukształtowała się na poziomie ponad 209 mln PLN, z czego nawozy wapniowowapniowo magnezowe stanowiły blisko 148 mln PLN. Wartości te charakteryzowały się tendencją rosnącą od roku gospodarczego 2006/2007. Należy również zauważyć, iż w ciągu lat 2005-2011, 2005 najwyższa wartość zarówno rynku nawozów wapniowych, jak i wapniowo-magnezowych wapniowo magnezowych została osiągnięta w 2010/2011 roku. STRONA 17/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 10. Wartość rynku nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych w latach 2008-2014 (w tys. PLN) 250000 200000 Nawozy wapniowe 150000 100000 Nawozy wapniowomagnezowe 50000 2013/2014 2012/2013 2011/2012 2010/2011 2009/2010 2008/2009 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011 2.2. Prognozy rozwoju rynku Od połowy 2009 r. obserwuje się w skali globalnej wzrost popytu na nawozy, głównie fosforowe i potasowe. Zmiana ta jest zarówno wynikiem ożywienia gospodarczego na świecie, jak i oczekiwań odnośnie wzrostu cen surowców rolnych. Według prognoz Międzynarodowego Zrzeszenia Producentów Nawozów (IFA), w ciągu najbliższych pięciu lat zużycie nawozów będzie rosło w tempie ok. 2,3% rocznie. Jednakże w zachodniej i centralnej Europie przewiduje się, iż w popyt będzie rósł wolniej – przeciętnie o ok. 1% rocznie. Oczekiwany wzrost popytu na nawozy będzie czynnikiem działającym w kierunku wzrostu ich cen na rynku światowym. Europejskie Stowarzyszenie Producentów Nawozów (EFMA) prognozuje, że zużycie nawozów w Polsce wzrośnie o ok. 15% do 2017 roku. Popyt na te produkty zwiększy się w 2017 roku o ok. 300 tys. ton. Jedni z największych producentów nawozów – Luvena Spółka Akcyjna – prognozuje jednak o wiele większy wzrost zużycia nawozów przez polskich rolników na następne lata, o co najmniej 20% a nawet 30%. Tendencja wzrostowa wiąże się z polepszeniem sytuacji polskich rolników w związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej, a także ze zmianą kultury upraw, koncentracją areału oraz wzrostem powierzchni przeznaczonej na uprawy takich roślin jak kukurydza czy rzepak. Ponadto, również jednym z powodów będą dopłaty unijne dla rolników w Polsce i innych nowych państwach członkowskich. STRONA 18/78 RATKON Sp. z o.o. Na podstawie zebranych danych o wielkości rynku nawozów wapniowych i wapniowomagnezowych w ujęciu ilościowym oszacowano prognozy do roku gospodarczego 2014/2015. W tym celu przyjęto średnioroczną stopę wzrostu z ostatnich trzech lat gospodarczych. W przeliczeniu na czysty składnik zużycie nawozów wapniowych wyniesie ok. 654 tys. ton w roku gospodarczym 2014/2015. Jest to wyższa wartość od tej, która kształtowała się na przestrzeni lat 2008-2011. Natomiast zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w przeliczeniu na czysty składnik wyniesie blisko 334 tys. ton w tym samym okresie. Wykres 11. Zużycie nawozów wapniowych w latach 2008/2009-2010/2011 oraz prognozy na lata 2011/2012-2014/2015 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) 700,0 600,0 500,0 Nawóz wapniowy 400,0 300,0 Nawóz wapniowomagnezowy 200,0 100,0 0,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie – Powszechny Spis Rolny 2010, GUS, 2011. Na podstawie szacowanego zużycia nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych dokonano prognoz wartościowych. W tym celu dodatkowo przyjęto następujące założenia: prognozy cen nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych zostały obliczone poprzez oszacowanie średniego rocznego indeksu cenowego dla nawozów na podstawie danych z lat 2000-2010, relacja sprzedaży do zużycia nawozów wapniowych wyniosła 1,54 na podstawie danych z roku 2010. STRONA 19/78 RATKON Sp. z o.o. Według prognoz wartość rynku nawozów wapniowych wyniesie blisko 342 mln PLN w roku gospodarczym 2014/2015, co stanowi wartość większą o ponad 132 mln PLN w stosunku do roku 2010-2011. Wartość rynku nawozów wapniowo-magnezowych w tym okresie wyniesie blisko 241 mln PLN, co stanowi wartość wyższą o ok. 93 mln PLN w stosunku do roku gospodarczego 20102011. Wykres 12. Wartość rynku nawozów wapniowych w latach 2008/2009-2010/2011 oraz prognozy na lata 2011/20122014/2015 (w tys. PLN) 400000 350000 300000 250000 Nawozy wapniowe 200000 150000 Nawozy wapniowomagnezowe 100000 50000 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011, Dystrybutorzy mają swoje przewidywania dotyczące trendów na rynku. Przykładowo według dystrybutora Osadkowski SA w najbliższych latach spadnie sprzedaż nawozów luzem na rzecz big-bagów. Wiele przedsiębiorstw (m.in. Osadkowski SA, DOWO, Agro-Efekt Syców) zwróciło uwagę na to, iż coraz ważniejsza dla producentów rolnych jest organizacja pomiaru pola, szkoleń w zakresie nawożenia, fachowa pomocy w doborze nawozu, a także dowóz do klienta. Ponadto, właściciele gospodarstw rolnych coraz częściej pytają i sprawdzają informacje na temat certyfikatów oraz referencji uzyskanych przez poszczególnych dystrybutorów. Według przedsiębiorstwa JKSM oraz ZCH Siarkopol wzrośnie zapotrzebowanie na produkty ekologiczne. STRONA 20/78 RATKON Sp. z o.o. Ponadto, przewiduje się, iż wysokie, niestabilne kursy walut i rosnące stawki surowców sprawią, że wzrosną ceny środków do uprawy roślin. Od listopada 2011 roku ceny większości nawozów wzrosły, a najbardziej zdrożały nawozy wapniowe. 2.3. Ceny Jednym ze sposobów przybliżających zmiany poziomu cen nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych obowiązujących na rynku polskim jest indeks cen. Podstawę do opracowania tego wskaźnika stanowiła obserwacja ok. 1800-2100 sztuk nawozów mineralnych, chemicznych i wapniowych w latach 1999-2010. Jako system wag przyjęto strukturę sprzedaży nawozów z roku poprzedzającego rok badany. Wskaźnik cen nawozów mineralnych, chemicznych oraz wapniowych wynosił w 2009 r. ok. 107 w stosunku do roku poprzedniego i blisko 159 w porównaniu do 2005 roku. Ponadto, od 2000 roku (z wyjątkiem 2008 r.) zauważyć można względną stabilność tempa wzrostu cen nawozów. Wykres 13. Wskaźnik cen nawozów mineralnych lub chemicznych oraz wapniowych (rok poprzedni = 100) 150 140 138,4 130 120 110 107,9 107,3 107,1 106,6 101,6 100 90 80 70 60 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rocznik Statystyczny Rolnictwa, GUS, 2010. STRONA 21/78 RATKON Sp. z o.o. Według ankiety przeprowadzonej przez Bank BGŻ w dniach 25-29.08.2011 roku średnia cena detaliczna wapna tlenkowego 50% mieściła się w przedziale 240-250 PLN za tonę. Cena produktu zarówno u dystrybutorów jak i producentów zależy głównie od ilości zamawianego towaru, kosztów transportu, zawartości składników czy opakowalnictwa. Przy realizacji zamówień zawierających standardowe produkty głównym czynnikiem pozwalającym na obniżkę ceny jest regularność zamówień oraz ich wielkość. Zarówno nawozy wapniowe, jak i wapniowo-magnezowe cechują się bardzo zróżnicowanymi cenami w zależności od typu nawozu, co jest widoczne na przykładzie firmy Lhoist – jednego z największych producentów w analizowanym regionie. Przykładowo ceny detaliczne brutto nawozów wapniowych wynosiły ok. 31 PLN za tonę za nawóz wapniowo-węglanowy o zawartości CaO min. 50% pakowany luzem. W przypadku nawozu wapniowo-magnezowego o zawartości CaO i MgO min. 60% w tym MgO min. 20% pakowane w big-bagi o pojemności 1 tony, kosztowały 270 PLN za tonę. Wykres 14. Ceny detaliczne brutto nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych w 2012r. w firmie Lhoist (w PLN za tonę) 270 216 162 31,32 Nawóz wapniowy Nawóz wapniowy Nawóz wapniowy Nawóz wapniowowęglanowy, odmiana 04, tlenkowy, odmiana 03tlenkowy, odmiana 03magnezowy 0-1mm zaw. zawartość CaO min. 50% wapno tlenkowe, wapno tlenkowe, CaO+MgO min 60% w tym (luzem) zawartość CaO min. 60% zawartość CaO min. 60% MgO min 20% (big-bag 1t) (luzem) (big-bag + paleta 1t) Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.lhoist.pl STRONA 22/78 RATKON Sp. z o.o. Ceny poszczególnych dystrybutorów cechują się znaczącym zróżnicowaniem. Przykładowo ceny oferowane przez dystrybutorów nawozów w Polsce, wahają się od 66 PLN/t do 135 PLN/t za nawóz wapniowo-magnezowy pakowany luzem. Z kolei cena nawozu wapniowego wynosi ok. 150 PLN/t dla wapno tlenkowego oraz waha się w granicach 29-121 PLN/t dla wapna węglanowego (również pakowanego luzem). Tabela 1. Zestawienie cen produktów wybranych dystrybutorów Cena netto Produkt Zawartość Zawartość MgO CaO Opakowanie Cena w przeliczeniu netto na czysty Dystrybutor składnik Wapno tlenkowe - 60% luzem 155 zł/t 258 zł/t Grempix Wapno tlenkowe - 60% luzem 150 zł/t 250 zł/t Wapnowanie.com Wapno węglanowe - 50% luzem 45 zł/t 90 zł/t Dowo Wapno węglanowe - 50% luzem 62 zł/t 124 zł/t Grempix Wapno węglanowe - 50% luzem 29 zł/t 58 zł/t Wapnowane.com Wapno węglanowe - 50-55% luzem 121 zł/t 220 – 242 zł/t Womar Wapno węglanowe - 50% luzem 79 zł/t 158 zł/t Osadkowski SA Wapno węglanowe <0,6% >52% luzem 111 zł/t 211 zł/t SKR 15% 50% luzem 74 zł/t 114 zł/t Osadkowski SA 15% 30% luzem 66 zł/t 147 zł/t Grempix 19% 28% luzem 113 zł/t 240 zł/t SKR 0,7% 51% luzem 116 zł/t 224 zł/t SKR Nawóz wapniowomagnezowy Nawóz wapniowomagnezowy Nawóz wapniowomagnezowy Nawóz wapniowo- STRONA 23/78 RATKON Sp. z o.o. magnezowy Nawóz wapniowomagnezowy Nawóz wapniowomagnezowy 12-20% 28-36% luzem 127 zł/t 227-318 zł/t Womar 8-15% 32-42% luzem 121 zł/t 212-303 zł/t Womar 2% 51% luzem 135 zł/t 255 zł/t SKR 16% 28% Worki 50 kg 390 zł/t 886 zł/t Lepchpol 16% 28% Big-bag 1t 410 zł/t 932 zł/t Lepchpol 16% 28% worki 50 kg 445 zł/t 1011 zł/t Lechpol 16% 28% Big-bag 1t 465 zł/t 1057 zł/t Lechpol 10% 39% Big-bag 1t 340 zł/t 694 zł/t Wapnowanie.com Nawóz wapniowomagnezowy Nawóz wapniowomagnezowy Nawóz wapniowomagnezowy Nawóz wapniowomagnezowy z mikroelementami (B, Cu, Mo, Zn) Nawóz wapniowomagnezowy z mikroelementami (B, Cu, Mo, Zn) Nawóz wapniowomagnezowy z mikroelementami (B, Cu, Mo, Zn) Źródło: Opracowanie własne. 2.4. Dystrybucja Model dystrybucji panujący na rynku opiera się na kilkunastu największych producentach nawozów (m.in. Lhoist Polska, Jeleniogórskie Kopalnie Surowców Mineralnych, ZCH Siarkopol, Koszelowskie Zakłady Kredowe) i bardzo dużej liczby dystrybutorów działających zarówno lokalnie, jak i na terenie całej Polski. Istnieją także dystrybutorzy, którzy sprzedają swoje produkty za granicę. Praktycznie żaden z dystrybutorów nie ma umowy na wyłączność z producentem – każdy z nich współpracuje z wieloma podmiotami produkującymi nawozy. STRONA 24/78 RATKON Sp. z o.o. Oferta firm kierowana jest do sektora rolniczego – głównie do gospodarstw rolnych i hurtowni. Sieci dystrybucyjne zazwyczaj składają się z centrali magazynowej znajdującej się w siedzibie firmy oraz z oddziałów terenowych posiadających własną bazę magazynową (np. ProCam Polska, Sołtys). Dystrybutorzy dają możliwość bezpośredniego dowozu nawozów do klienta lub odbioru z fabryki. Przedsiębiorstwa oferują zarówno transport samochodowy, jak i kolejowy. Jednak nawozy praktycznie zawsze przewożone są samochodami. Sieć dystrybucyjna wspierana jest w większości przez własną flotę transportową (m.in. ProCam Polska, Eko-Wap) lub firmy spedycyjne (m.in. Osadkowski, Lechpol, SKR Strzelce Krajeńskie). Istotną rolę w procesie dystrybucji odgrywają doradcy i przedstawiciele handlowi działający w terenie, co umożliwia bezpośrednie dotarcie do klientów (np. Osadkowski, Agro-Efekt, Lechpol). Ponadto, często oferowana jest pomoc w zakresie nawożenia (np. DOWO, Osadkowski, Agro- Efekt, Chempest, SKR Strzelce Krajeńskie). Zamówienie można składać telefonicznie, mailowo, wypełniając formularz dostępny na stronie internetowej lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. 2.4.1. PPH DOWO PPH DOWO www.dowo.pl Stargard Szczeciński (woj. zachodniopomorskie) Informacje podstawowe: Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe „DOWO” jest firmą prywatną, założoną w 1985 roku. Od początku działalności związana jest z branżą rolniczą. W pierwszym okresie istnienia głównym profilem przedsiębiorstwa był skup i przetwórstwo ziół. W następnych latach poszerzono ofertę o sprzedaż wapna nawozowego i rozpoczęto współpracę z kopalniami dolomitu. STRONA 25/78 RATKON Sp. z o.o. Obecnie firma sprzedaje wapno nawozowe w formie węglanowej i tlenkowej z najwyższej jakości złóż od wiodących producentów krajowych i zagranicznych. Produkty firmy posiadają certyfikaty do stosowania w rolnictwie ekologicznym. PPH DOWO brało również udział w imprezach targowo-wystawienniczych – np. AGRO- TARGI. Model dystrybucji: Oferta firmy kierowana jest do sektora rolniczego – głównie duże gospodarstwa rolne. Obszarem działania przedsiębiorstwa jest województwo zachodniopomorskie, lubuskie oraz wielkopolskie. Wapno nawozowe jest dowożone do odbiorcy samochodami samowyładowczymi o ładowności ok. 26 ton. Firma jest autoryzowanym przedstawicielem i dealerem wapna nawozowego. W swojej ofercie posiada nawozy od wiodących producentów krajowych i zagranicznych. Przedsiębiorstwo posiada bezpośredni kontakt z klientem – wykonywany jest np. pomiar kwasowości pola rolnika, co umożliwia podjęcie szybkiej decyzji dotyczącej wapnowania. Klienci mogą również skorzystać z fachowego doradztwa dotyczącego rodzajów, dawki, sposobu i terminu zastosowania wapna nawozowego. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: W ofercie firmy znajdują się nawozy wapniowe, występujące w formie tlenkowej oraz węglanowej, która dzieli się na nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe (dolomit). Wapno nawozowe sprzedawane jest luzem. Ponadto, wszystkie oferowane nawozy wapniowe zostały dopuszczone do obrotu w rolnictwie przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Posiada również certyfikaty do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Nawóz wapniowy tlenkowy sprzedawany przez tą firmę zawiera 50%-70% CaO. Wapno tlenkowe o takiej zawartości pierwiastków nadaje się przede wszystkim na gleby cięższe i zlewne, których odczyn zmienia się bardzo powoli, a gleby te odznaczają się wysoką zdolnością buforową. Nawóz tego typu pakowany jest luzem i przewożony samochodem o ładowności ok. 26 ton. Kolejnym produktem jest nawóz wapniowy węglanowy, który zawiera 50%-52% CaO. Zalecany jest przez przedsiębiorstwo do stosowania szczególnie na glebach lekkich i STRONA 26/78 średnich. RATKON Sp. z o.o. Wysoka zawartość wapnia umożliwia również jego stosowanie na glebach zwięzłych. Nawóz pakowany jest luzem i transportowany samochodem o ładowności ok. 26 ton. Z kolei nawóz wapniowo-magnezowy węglanowy (dolomit) zawiera ponad 90% węglanów, co w przeliczeniu na tlenek wynosi ok. 30% CaO i 18% MgO. Zawiera ponadto mikroelementy takie jak: bor, miedź, mangan, cynk, żelazo. Wapno z magnezem można stosować na wszystkie gleby i pod wszystkie uprawy, a w szczególności na gleby lekkie kwaśne wymagające zwiększonej ilości magnezu. Nawóz pakowany jest luzem i przewożony samochodem o ładowności ok. 26 ton. 2.4.2. SOŁTYS SP. Z.O.O. SOŁTYS SP. Z.O.O. www.soltys.eu Małogoszcz (woj. świętokrzyskie) Informacje podstawowe: Spółka Sołtys istnieje od 2007 roku. Powstanie jej jest częścią przekształceń F.T.U. Sołtys Grzegorz mających na celu dostosowanie działań do zmian rynku transportowego, kruszyw oraz nawozów. Od początku istnienia spółka zajmuje się sprzedażą nawozów węglanowych, kruszyw oraz świadczeniem usług transportowych na terenie kraju oraz za granicą. Przedsiębiorstwo posiada również wiele referencji od największych klientów, które świadczą o wysokiej jakości usług i sprzedawanych towarów. Część produktów firmy posiada certyfikaty do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Model dystrybucji: Spółka Sołtys prowadzi sprzedaż nawozów węglanowych, magnezowych oraz tlenkowych jednych z ważniejszych producentów krajowych – Lafarge Kruszywa, Lhoist polska oraz Kopalnia Wapienia Morawica. STRONA 27/78 RATKON Sp. z o.o. Oferta firmy kierowana jest do sektora rolniczego i sadowniczego – dużych gospodarstw rolnych oraz hurtowni. Obszarem działania przedsiębiorstwa są zarówno wszystkie regiony w Polsce, jak i wybrane państwa graniczące z Polską. Klientom zapewnione są kompleksowe usługi logistyczne takie jak transport samochodowy, przeładunki, rozładunki oraz załadunki samochodów i wagonów, a także magazynowanie. Pomimo, że przedsiębiorstwo oferuje m.in. transport samochodowy i kolejowy, nawozy praktycznie zawsze przewożone są samochodami. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: W ofercie firmy znajduje się pełna gama wysokiej jakości nawozów mineralnych i wapniowych ważniejszych na rynku producentów: Lafarge, Lhoist oraz Kopalnia Wapienia Morawica. Ponadto, część oferty obejmuje nawozy posiadające świadectwo do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Produktami firmy są także kruszywa budowlane i drogowe. Tabela 2. Zestawienie produktów oferowanych przez firmę Sołtys Zawartość Zawartość MgO CaO Wapno węglanowe 0,6% 52% Wapno węglanowe - Wapno tlenkowe Produkt Opakowanie Producent luzem, big-bag, worki Kopalnia Wapienia 25 kg Morawica 50% luzem, big-bag Lhoist Polska - 80% luzem, big-bag Lhoist Polska Wapno tlenkowe - 60% luzem, big-bag Lhoist Polska Nawóz wapniowo-magnezowy 20% 60% luzem, big-bag Lhoist Polska Nawóz wapniowo-magnezowy 25% 75% luzem, big-bag Lhoist Polska 15-20% 30-35% luzem, big-bag Lafarge 8-15% 45% luzem Lafarge Nawóz wapniowo-magnezowy (Radkowit) Nawóz wapniowo-magnezowy (Radkowit) STRONA 28/78 RATKON Sp. z o.o. Nawóz wapniowo-magnezowy z mikroelementami (K2O) 6% 25% big-bag, worki 25kg Kopalnia Wapienia Morawica Źródło: Opracowanie własne. 2.4.3. OSADKOWSKI SA OSADKOWSKI SA www.osadkowski.pl Bierutów (woj. dolnośląskie) Informacje podstawowe: Firma Osadkowski SA od ponad 20 lat oferuje kompleksowe wsparcie rolnictwa oraz gwarantuje najwyższe standardy obsługi gospodarstw rolnych. Przedsiębiorstwo to jest częścią Grupy Osadkowski, która zapewnia kompleksową obsługę branży rolno-spożywczej w obszarze obrotu płodów rolnych, zaopatrzenia w środki do produkcji rolnej, sprzedaży i serwisu maszyn rolniczych, pomocy w pozyskiwaniu środków lub zwrotu kosztów inwestycji z funduszy UE. Ponadto, grupa zapewnia szkolenia oraz doradztwo rolnicze i ekonomiczne, a także prowadzi działalność społeczną na rzecz rozwoju środowisk wiejskich. Jako lider w sprzedaży roztworów saletrzano-mocznikowych (RSM) w kraju firma promuje i inwestuje w rozwój tego segmentu nawozów. Ponadto, przedsiębiorstwo jest obecne w wielu rankingach i zestawieniach biznesowych. Przykładowo uzyskało tytuł Diament Forbes 2012 dla firm najszybciej zwiększających swoją wartość – w kategorii przedsiębiorstw o poziomie przychodów powyżej 250 mln PLN. Innym uzyskanym wyróżnieniem był tytuł Perła Polskiej Gospodarki 2011 dla najbardziej efektywnych polskich przedsiębiorstw. Organizatorem był Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk oraz Oficyna Wydawnicza ,,Rynek Polski" Sp. z o.o. Model dystrybucji: Głównymi odbiorcami firmy są duże gospodarstwa rolne. STRONA 29/78 RATKON Sp. z o.o. Osadkowski SA jest bezpośrednim przedstawicielem producentów i importerów nawozów – współpracuje z czołowymi krajowymi i zagranicznymi producentami nawozów mineralnych. Firma jest autoryzowanym dystrybutorem renomowanych producentów producentów nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych: Lhoist Polska Sp. z o.o., Zakłady Przemysłu Wapienniczego "Trzuskawica" S.A., Górnicze Zakłady Dolomitowe, Nordkalk Sp.z o.o., Omya Sp.z o.o., Jeleniogórskie Kopalnie Surowców Mineralnych Spółka Jawna, Koszelowskie Zakłady Kredowe, SeNaPro. Przedsiębiorstwo zapewnia fachowe doradztwo, wysokiej jakości nawozy, a także obsługę logistyczną i posprzedażową. Dzięki współpracy z wieloma firmami logistycznymi realizowane są terminowe dostawy transportem samochodowym oraz kolejowym. Bardzo istotną rolę w procesie dystrybucji odgrywają przedstawiciele handlowi, którzy oferują fachowe doradztwo w zakresie ustalania dawek nawozów, a w sezonach zmniejszonej ilości prac polowych przeprowadzają szkolenia dotycz dotyczące m.in. potrzeb i zasad nawożenia. Sprzedaż przedaż prowadzona jest z możliwością wymiany barterowej za dostarczone płody rolne. Możliwa jest również sprzedaż z wydłużonym terminem płatności oraz na przedpłatę – zależnie od preferencji klienta. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: Dział Nawozów Osadkowski SA oferuje szeroką gamę nawozów azotowych, fosforowych, potasowych, wapniowych i wieloskładnikowych. Szeroki wachlarz oferowanych produktów produk i usług obejmuje m.in.: środki do produkcji rolnej, m.in.: środki ochrony roślin, nawozy, nasiona, STRONA 30/78 RATKON Sp. z o.o. skup, kontraktacja i sprzedaż płodów rolnych, serwis i szeroka oferta maszyn rolniczych, środki do produkcji zwierzęcej, folie, siatki i sznurki rolnicze, paliwa stałe (węgiel, miał, ekogroszek), drobny sprzęt rolniczy i ogrodniczy, pomoc w uzyskaniu zwrotów kosztów inwestycji z funduszy pomocowych UE, usługi finansowe (kredyty, leasingi, raty) oraz ubezpieczenia ubezpieczenia dla gospodarstw rolnych, szkolenia i doradztwo rolnicze oraz ekonomiczne. Tabela 3. Zestawienie nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych wapniowo magnezowych oferowanych przez firmę Osadkowski SA Zawartość Zawartość MgO CaO Wapno węglanowe - Wapno węglanowe Nawóz wapniowo-magnezowy Produkt Opakowanie Producent 50% luzem, big-bag bag Nordkalk - 50% luzem, big-bag bag Omya 15% 50% luzem, big-bag bag Omya Źródło: Opracowanie własne. 2.4.4. ORŁY II ORŁY II www.orly2.pl Przemyśl (woj. podkarpackie) Informacje podstawowe: Firma Orły II została założona w maju 2000 roku i jest spółką córką firmy istniejącej na rynku od 1991. Zajmuje się sprzedażą wapna nawozowego z produkcji podstawowej dla rolników, STRONA 31/78 RATKON Sp. z o.o. sadowników oraz właścicieli śródlądowych stawów rybnych. Nawozy pochodzą z produkcji podstawowej z kopalń na terenie Gór Świętokrzyskich. Model dystrybucji: Firma działa na terenie całego kraju i jest dystrybutorem takich producentów jak Lhoist Bukowa, KOSD SA oraz KKSM SA. ORŁY II współpracuje jednak głównie z Lhoist. Firma posiada również wielu zaufanych klientów, którzy polecają ją innym przedsiębiorstwom. Głównym odbiorcą produktów firmy są rolnicy oraz sadownicy. Towar dowożony jest ciągnikami siodłowymi z naczepą o ładowności ok. 25 Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: W ofercie firmy znajdują się: nawóz wapniowy węglanowy o symbolu 04, nawóz wapniowy tlenkowy o symbolu 03, nawóz wapniowo - magnezowy węglanowy o symbolu 03 lub 05, nawóz wapniowo - magnezowy tlenkowy o symbolu 02. Tabela 4. Zestawienie nawozów wapniowych i wapniowo wapniowo-magnezowych magnezowych oferowanych przez firmę Orły II Zawartość Zawartość MgO CaO Wapno węglanowe - Wapno tlenkowe Produkt Opakowanie Producent 50% luzem, big-bag bag 0,5t i 1t Lhoist - 60% luzem, big-bag bag 0,5t i 1t Lhoist Nawóz wapniowo-magnezowy 20% 40% luzem, big-bag bag 0,5t i 1t KKSM SA Nawóz wapniowo-magnezowy 15% 30% luzem, big-bag bag 0,5t i 1t KOSD SA Źródło: Opracowanie własne. STRONA 32/78 ton. RATKON Sp. z o.o. 2.4.5. EKO-WAP SP. Z.O.O. EKO-WAP SP. Z.O.O. www.ekowap.pl Miechów (woj. małopolskie) Informacje podstawowe: EKO-WAP WAP sp. z.o.o. zajmuje się produkcją i sprzedażą kruszyw drogowych oraz nawozów wapniowych. Firma posiada cztery oddziały: Kopalnia Kamień Śląski, Biuro Siedliska, Oddział Bukowa, Oddział Wielkanoc. Model dystrybucji: Spółka jest dystrybutorem producenta Lhoist. Ponadto, firma Eko-Wap Eko Wap zarówno produkuje, jak i sprzedaje nawozy. Dzięki takiemu rozwiązaniu jest w stanie dostosować się do specjalnych zamówień klientów. Oferta firmy skierowana jest do branży rolniczej i budowlanej. Obszar działania spółki obejmuje gminy i gospodarstwa rolne na terenie całej Polski. Nawóz dostarczany jest własnym transportem na miejsce wskazane przez odbiorcę. Powyżej 1000 ton istnieje możliwość wysiewu. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo, wypełniając formularz dostępny na stronie internetowej lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: Oferta firmy obejmuje produkcję i sprzedaż surowców takich jak: wapno, wapno dolomitowe, nawóz i kruszywa drogowe oraz dolomitowe. laboratoryjnie, co potwierdzają wierdzają atesty Stacji Chemiczno-Rolniczych. STRONA 33/78 Jakość nawozu jest badana RATKON Sp. z o.o. Specjalnością spółki jest produkcja i sprzedaż nawozów o zawartości tlenku wapnia (CaO) powyżej 50% odmiana 04. Firma posiada również w sprzedaży nawozy wapniowomagnezowe i nawozy tlenkowe o zawartości tlenku wapnia (CaO) powyżej 60%. Nawozy pakowane są luzem oraz w big-bagi 0,5 tony lub 1 tona. 2.4.6. Agro-Efekt Sp. Z.O.O. Agro-Efekt Sp. z.o.o. www.agroefekt.pl Syców (woj. dolnośląskie) Informacje podstawowe: Przedsiębiorstwo Handlowo-Promocyjne Agro-Efekt Sp. z o.o. od kilkunastu lat kompleksowo obsługuje podmioty rolne na rynku polskim. Celem firmy jest zapewnienie profesjonalnej obsługi poprzez doradztwo, skup płodów rolnych, serwis, sprzedaż środków do produkcji rolnej oraz nowych technologii. Od wielu lat wysiłki przedsiębiorstwa skierowane są w budowanie silnej, stabilnej i bezpiecznej firmy o czytelnej, znanej marce zapewniającej satysfakcję klientów oraz rozwój pracowników. Agro-Efekt posiada 30 oddziałów w województwie dolnośląskim, opolskim i wielkopolskim. Spółka zatrudnia ok. 170 osób. Wszystkie zakupione nawozy posiadają odpowiednie certyfikaty i świadectwa jakości. Model dystrybucji: Spółka jest jednym z największych dystrybutorów roztworów saletrzano-mocznikowych (RSM) w kraju. Obszar działania firmy obejmuje województwo dolnośląskie, opolskie i wielkopolskie. Firma posiada wielu doradców i przedstawicieli handlowych działających w terenie, co umożliwia bezpośrednie dotarcie do klientów. Ponadto, oferowana jest pomoc w STRONA 34/78 zakresie RATKON Sp. z o.o. nawożenia. Przedsiębiorstwo daje możliwość bezpośredniego dowozu nawozów do klienta lub odbioru z określonego punktu sprzedaży. Ponadto, możliwa jest wymiana barterowa nawozów za dostarczone płody rolne. Oferta produktowa: Oferta firmy składa się z: środków ochrony roślin, nawozów, nasion, pasz, maszyn rolniczych i części, materiałów budowlanych. Spółka prowadzi sprzedaż nawozów do wszystkich rodzajów upraw. W ofercie znajdują się nawozy doglebowe i dolistne, biostymulatory i użyźniacze. Ponadto, sprzedawane są nawozy: azotowe, fosforowe, potasowe, wapniowe, wieloskładnikowe. Nawozy pakowane są luzem lub w big-bagi o pojemności 0,5 tony i 1 tona. STRONA 35/78 RATKON Sp. z o.o. 2.4.7. ProCam Polska Sp. z.o.o ProCam Polska Sp. Z.O.O. www.procam.pl Tczew (woj. pomorskie) Informacje podstawowe: Firma ProCam Polska jest częścią grupy ProCam Group, która jest największym przedsiębiorstwem branży rolniczej w Wielkiej Brytanii. Spółka posiada czternaście placówek w Polsce. Zadaniem każdego oddziału jest profesjonalne doradztwo agrotechniczne oraz dostarczanie środków do produkcji roślinnej dla gospodarstw z terenu Polski południowo-zachodniej, a w szczególności województwa dolnośląskiego. Kadrę placówek stanowią przedstawiciele handlowi ProCam Polska będący jednocześnie doradcami agrotechnicznymi oraz pracownicy odpowiedzialni za logistykę i realizację dostaw nawozów i środków ochrony roślin. Funkcjonowanie przedsiębiorstwa opiera się o sprawdzone procedury i standardy wdrożone i stosowane przez ostatnie lata zarówno w Polsce, jak i Europie. Model dystrybucji: Oferta firmy jest skierowana głównie do gospodarstw rolnych. Obszar działania firmy obejmuje tereny południowo-zachodniej Polski, a w szczególności województwo dolnośląskie. Spółka współpracuje zarówno z producentami polskimi, jak i zagranicznymi. Wśród nich wyróżnić można m.in. ADOB, Agro Pak, BASF, DuPont, NordKalk czy Timac Agro. Sieć dystrybucyjna ProCam składa się z centrali magazynowej znajdującej się w siedzibie firmy w Tczewie oraz z 11 oddziałów terenowych posiadających własną bazę magazynową. Sieć ta wspierana jest w większości przez własną nowoczesną flotę transportową będącą w stanie realizować każdej wielkości zamówienia. STRONA 36/78 RATKON Sp. z o.o. Firma tylko w małym zakresie dysponuje własnymi magazynami, które są przeznaczone są pod nawozy wysokospecjalistyczne i zawierające żywe mikroorganizmy. Cała pozostała gama nawozów jest składowana bezpośrednio u producentów i importerów. Logistyka dostaw dzięki współpracy z licznymi spedycjami oraz posiadaniu własnego transportu pozwala realizować zamówienia nawet w 24 godziny. Oferta produktowa: Oferta firmy składa się z nawozów oraz materiałów siewnych. W ofercie nawozów znajduje się wiele dostępnych na rynku krajowym i światowym nawozów mineralnych i organicznych. Poprzez nawozy mineralne rozumie się grupy azotowe, potasowe, fosforowe, wieloskładnikowe, wapno nawozowe w formach węglanowych i tlenkowych lub ich mieszaninach, a także nawozy specjalistyczne do produkcji warzyw, owoców, kwiatów, drzew i krzewów ozdobnych. Produkty dostępne są luzem, w big-bag 1800 kg, 1200 kg, 1000 kg, 600 kg, 500 kg oraz workach 50 kg i 25 kg. W ofercie znajdują się także rolnicze nawozy specjalistyczne, które w swoim składzie posiadają także żywe organizmy w postaci grzybów i bakterii, których głównym celem jest poprawa życia biologicznego gleby, co pozwala na mineralizację składników z form nie przyswajalnych, a gromadzonych w glebie przez lata. 2.4.8. Lechpol Sp. z.o.o. Lechpol Sp. Z.O.O. www.lechpol-szubin.pl Szubin (woj. kujawsko-pomorskie) Informacje podstawowe: Firma Lechpol powstała w 1990 roku. W początkowym okresie działalność spółka koncentrowała się na zakupie zboża i sprzedaży nawozów mineralnych. Poza sprzedażą hurtową STRONA 37/78 RATKON Sp. z o.o. i detaliczną nawozów producentów krajowych i nawozów importowanych, w 1998 roku uruchomiono również własną mieszalnię nawozów. Aktualnie siedziba firmy znajduje się w Szubinie, a jej oddziały w Dziewierzewie, Krajence i Piotrkowie Kujawskim. Producenci nawozów przyznali Spółce liczne nagrody i podziękowania. Firma posiada również wiele ele nagród i wyróżnień. Dynamika rozwoju została odznaczona miejscem w pierwszej pięćdziesiątce edycji Złotej Setki Pomorza i Kujaw za 1996 r. organizowanej przez Gazetę Pomorską. W kolejnej edycji Lechpol zwyciężył w kategorii wydajności netto, dystansując dystansują kolejnego konkurenta o 35%. W 2004 roku Lechpol został laureatem nagrody Fair Play. Model dystrybucji: Od początku działalności Lechpol współpracuje z takimi producentami nawozów jak: Z.A. Puławy, Z.A. Tarnów, GZNF FOSFORY Gdańsk, Luvena Spółka Akcyjna, Z.Ch Siarkopol, Z.Ch. Police, Fosfan Szczecin, Z.A. Anwil, Z.A. Kędzierzyn-Koźle. Głównymi odbiorcami produktów spółki są duże gospodarstwa rolne. Obszar działania firmy obejmuje województwo wielkopolskie oraz kujawsko-pomorskie. Firma stworzyła własną sieć sprzedaży nawozów mineralnych i odbioru płodów rolnych opartą na przedstawicielach handlowych oraz firmach kooperujących, dzięki czemu oferta Lechpolu dociera bezpośrednio do producentów rolnych. Znaczącą role w procesie obsługi kontrahentów odgrywa wiedza przedstawicieli handlowych poparta najnowszymi wynikami badań, w tym na własnych plantacjach doświadczalnych. Ponadto, stworzono sprawnie funkcjonujący funkcjonują mechanizm, w którym gospodarstwa rolne otoczone są opieką indywidualnych przedstawicieli handlowych. Dzięki temu można lepiej dopasować się do potrzeb producentów rolnych. STRONA 38/78 RATKON Sp. z o.o. Oferta produktowa: Na ofertę przedsiębiorstwa składa się: sprzedaż nawozów krajowych i importowanych (głównie wapniowych i wapniowo- magnezowych), sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego, sprzedaż środków ochrony roślin, obrót płodami rolnymi, paszami, koncentratami i śrutami poekstrakcyjnymi sprzedaż hurtowa węgla krajowego i importowanego. 2.4.9. Chempest SA Chempest SA www.chempest.com.pl Racibórz (woj. śląskie) Informacje podstawowe: Chempest rozpoczął działalność w 1990 roku i zajmuje się kompleksowym zaopatrzeniem producentów rolnych w środki do produkcji. Spółka posiada 40 punktów sprzedaży na terenie województw śląskiego, opolskiego i małopolskiego. Firma świadczy także usługi doradcze w zakresie uprawy roślin i hodowli zwierząt. Model dystrybucji: Oferta firmy skierowana jest głównie do gospodarstw rolnych. Co więcej, producentów rolnych firma obsługuje uje poprzez rozległą sieć Punktów Sprzedaży zlokalizowaną na terenie województw śląskiego, opolskiego i małopolskiego. Sieć ta obejmuje obecnie 40 Punktów Sprzedaży i jest w dalszym ciągu rozwijana. Klienci firmy mają możliwość skorzystania z bezpośrednieg bezpośredniego o i bezpłatnego doradztwa specjalistów w zakresie uprawy roślin, jak i hodowli zwierząt. Poszczególne rozwiązania dobierane STRONA 39/78 RATKON Sp. z o.o. są po dokładnym zapoznaniu z potrzebami i możliwościami Klienta. Rozwiązania propagowane przez Chempest stosuje wielu producentów rolnych. Chempest współpracuje z takimi producentami nawozów jak: Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A. Zakłady Azotowe KĘDZIERZYN S.A. G.Z.N.F. FOSFORY Sp. z.o.o. Timac Agro Polska AurePio Sp. z.o.o. YARA Polans Sp. z.o.o. Luvena S.A. Nordkalk Sp. z.o.o. Oferta produktowa: Chempest zajmuje się zaopatrzeniem producentów rolnych w takie produkty jak środki ochrony roślin, nawozy, nasiona, pasze, maszyny rolnicze, paliwa, węgiel. Firma prowadzi również kontraktację i skup płodów rolnych. W ofercie znajduje się m.in. nawóz wapniowy węglanowy o zawartości 52% CaO oraz nawóz wapniowo-potasowo-magnezowy magnezowy o zawartości 12% K, 6% MgO oraz 26% CaO. Nawozy oferowane są luzem oraz w big-bag big 0,5 tony i 1 tona. 2.4.10. SKR Strzelce Krajeńskie SKR Strzelce Krajeńskie www.skrstrzelce.pl Strzelce Krajeńskie (woj. lubuskie) STRONA 40/78 RATKON Sp. z o.o. Informacje podstawowe: Spółdzielnia Kółek Rolniczych W początkowych latach w działalności Strzelcach Krajeńskich Spółdzielnia powstała zajmowała się w 1975 głównie roku. usługami mechanizacyjnymi i transportowymi w rolnictwie. Obecnie organizacja zajmuje się działalnością handlową, a w jej ramach h sprzedażą nawozów i innych środków do produkcji rolnej. Rocznie SKR Strzelce Krajeńskie sprzedaje ponad 100 tys. ton nawozów w kraju, głównie w woj. lubuskim i zachodniopomorskim. Spółdzielnia posiada 10 kombajnów zbożowych, w większości nowej generacji, które spełniają wymogi wyższej jakości usług. SKR corocznie uczestniczy w regionalnych targach rolniczych w Barzkowicach i w Kalsku. W 2007 roku SKR Strzelce Krajeńskie znalazła się w prestiżowym gronie Gazel Biznesu, czyli przedsiębiorstw, w, które osiągają bardzo dobre wyniki finansowe, dynamicznie się rozwijają oraz są rzetelnymi partnerami w biznesie. Model dystrybucji: Spółdzielnia jest koncesjonowanym sprzedawcą środków ochrony roślin wielu producentów: ZA PUŁAWY, ZA w TARNOWIE-MOŚCICACH, MOŚCICACH, ZCH POLICE, ANWIL Włocławek, LUVENA Spółka Akcyjna, ZCH SIARKOPOL Tarnobrzeg. Odbiorcami są głównie podmioty z województwa zachodniopomorskiego i lubuskiego. Sprzedaż detaliczną firma prowadzi z magazynów własnych zlokalizowanych w trzech Zakładach Usługowo-Handlowych Handlowych – Lipie Góry, Zwierzyn, Buszów, zaś sprzedaż hurtowa prowadzona jest przez Dział Sprzedaży. Dostawy realizowane są transportem samochodowym lub kolejowym. Spółdzielnia świadczy również usługi usługi mechanizacyjne w szczególności specjalistyczne, m.in. zbiór zbóż i rzepaku kombajnami, prasowanie słomy, zakiszanie traw podsuszanych. STRONA 41/78 RATKON Sp. z o.o. Oferta produktowa: W ofercie produktowej znajduje się sprzedaż nawozów i innych środków do produkcji rolnej, takich jak środki ochrony roślin, węgiel, pasze, materiał siewny. Do nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych wapniowo magnezowych oferowanych przez firmę zalicza się: nawóz wapniowo-magnezowy magnezowy 27% CaO, 16% MgO, nawóz wapniowo-magnezowy magnezowy 28% CaO, 16% MgO, nawóz wapniowo-magnezowy magnezowy z mikroelementami 28% CaO, 16% MgO, Cu, Mo, Zn, nawóz wapniowo-węglanowy węglanowy 52% CaO, 0,7% MgO, Kompleksor 1 26%CaO, 12% K2O, 6% MgO, 0,12% Cu, 0,11% Zn, 0,02% B, 0,6% Fe. Nawozy dostępne są luzem, w workach PE 25kg i 50kg oraz w big-bag big 0,5 2.5. tony. Wsparcie ze środków publicznych Wsparcie ze środków publicznych udzielane producentom nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych magnezowych zostało zniesione zniesione na mocy rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2007 roku. Obecnie obowiązujący akt prawny to Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa lnictwa z dnia 18 maja w 2010 r. r. W późniejszych latach wprowadzane były zmiany do danego aktu prawnego, jednak nie dotyczyły one tematyki nawozowej. Ostatnie obowiązujące stawki dotacji do nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych wapniowo były udzielane w wysokości: 50 PLN za tonę czystego składnika CaO w nawozach wapniowych i wapniowo- magnezowych z produkcji podstawowej (odmiany – symbole od 01 do 05), 60 PLN za tonę czystego składnika sk MgO w nawozach wapniowo-magnezowych magnezowych (odmiany – symbole od 01 do 07), 45 PLN za tonę czystego składnika CaO w nawozach wapniowych z pozysku, z wyłączeniem wapna defekacyjnego. Fundusze ekologiczne wspierały wapnowanie, jednak po wejściu Polski do UE pomoc krajową w rolnictwie wstrzymano. Uznano, że wapnowanie jest typowym zabiegiem agrotechnicznym, a niezwiązanym z ochroną środowiska. Z czasem resorty rolnictwa i środowiska STRONA 42/78 RATKON Sp. z o.o. uzgodniły, że możliwe jest dofinansowanie zakupu nawozów wapniowych z funduszy ekologicznych, gdy służy to ochronie środowiska i zmierza do przywrócenia stanu gleby do optymalnego poziomu. Przykładowo, w połowie 2012 roku w województwie śląskim uruchomione zostanie finansowanie programu wapnowania gleb kwaśnych i skażonych metalami ciężkimi. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach zarezerwował na ten cel 2 mln PLN, przyznając dofinansowanie do zakupu wapna nawozowego w 2011 r. na poziomie 75 PLN na tonę czystego składnika nawozowego. Podstawowym kryterium umożliwiającym skorzystanie ze środków Funduszu na wapnowanie było posiadanie w woj. śląskim gleb użytkowanych rolniczo, wymienionych w ekspertyzie naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Trzeba było także posiadać dokument wystawiony przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą, potwierdzający i ustalający potrzeby ilościowe i jakościowe wapnowania gleb w danym gospodarstwie. Innym przykładem jest Świętokrzyska Izba Rolnicza, która wielokrotnie starała się o dofinansowanie, jednak go nie uzyskiwała. W 2010 roku Minister Środowiska uznał dofinansowanie zakupów nawozów wapniowych z funduszy ekologicznych na użytkach rolnych za uzasadnione, o ile działanie to służyło ochronie środowiska, tzn. dotyczyło gruntów, na których zakwaszenie gleb łączyło się z obecnym lub przeszłym kwaśnym opadem spowodowanym emisją zanieczyszczeń do atmosfery i zmierzał do przywracania pH gleby do optymalnego poziomu. Dlatego też Zarząd Izby ponownie zabiegał o powstanie i obsługę programu rekultywacji zakwaszonych gleb poprzez nawożenie wapnem nawozowym ze wsparciem finansowym z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach. Nawozy wapniowe objęte są wsparciem finansowym w województwie lubuskim. Mianowicie z budżetu województwa można uzyskać środki pieniężne związane z wyłączaniem gruntów rolnych z produkcji rolniczej. Środki te przeznacza się na finansowanie zadań określonych w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych, m.in. użyźnianie gleb o niskiej wartości produkcyjnej, ulepszanie rzeźby terenu i struktury przestrzennej gleb, usuwanie kamieni i odkrzaczanie. Dofinansowanie do zakupu nawozów wapniowych wynosi 290 PLN do 1 hektara gruntu ornego oraz 145 PLN do 1 hektara użytku zielonego, jednak nie więcej niż 50% udokumentowanych kosztów brutto związanych z wapnowaniem gruntów. Wnioski o przyznanie środków budżetu województwa na dofinansowanie składa się w Kancelarii Ogólnej Urzędu Marszałkowskiego lub korespondencyjnie w terminie od 1 stycznia do końca lutego roku, w którym środki będą wykorzystywane. STRONA 43/78 RATKON Sp. z o.o. 3. Rynek nawozów organiczno-mineralnych Nawozy organiczno-mineralne to grupa produktów o stosunkowo małej popularności w Polsce. Powstają poprzez wzbogacanie substancji organicznych substancjami mineralnymi, a następnie przetworzenie do postaci łatwo aplikowanej (na przykład poddanie procesowi granulacji lub przetworzenie do postaci płynnej). Produkty tego typu powstają najczęściej na bazie wermikompostu, obornika, humusu, torfu, biologicznych produktów ubocznych produkcji rolniczej lub innych. Nawozy organiczno-mineralne dzięki wzbogacaniu działają znacznie szybciej niż organiczne, jednocześnie nie mają tak negatywnego wpływu na gleby jak produkty mineralne. Ze względu na swą niską zawartość azotanów część nawozów organiczno-mineralnych może znaleźć zastosowanie w rolnictwie ekologicznym. 3.1. Wielkość i struktura rynku Oceniając rynek nawozów organiczno-mineralnych, największa jego część jest przeznaczona dla ogrodnictwa. Branża ta przeżyła w ostatnich latach intensywny rozwój – w roku 2006 rynek ogrodniczy wart był około 2 mld PLN, obecnie jego rozmiary szacuje się na około 3 mld PLN. W ramach tej szerokiej dziedziny wyodrębniono podgrupę nawozów ogrodniczych, których roczną sprzedaż szacuje się na około 400 mln PLN rocznie. Jest to również najszybciej rosnąca kategoria produktów na rynku ogrodniczym. W sprzedaży ogrodniczych nawozów mineralnych, organiczno-mineralnych i organicznych największy udział mają te pierwsze. Zwiększa się jednak grupa klientów kupujących nawozy STRONA 44/78 organiczno-mineralne. Większa RATKON Sp. z o.o. świadomość odbiorców o korzyściach płynących z tego rodzaju środków (poprawa struktury gleby, wzbogacanie mikroflory, mniejsze ryzyko przenawożenia) oraz wzrost popularności trendu eko stymulują popyt na te produkty, a coraz większa grupa klientów może sobie pozwolić na ich zakup. Zdaniem przedstawiciela firmy Agrecol, zdecydowanie największy udział (nawet kilkadziesiąt procent) w opisywanym rynku nawozów ogrodniczych, wartym 400 mln PLN, mają mineralne nawozy do zastosowań profesjonalnych. Natomiast same nawozy organiczno- mineralne, ze względu na niewielkie zainteresowanie oraz relatywnie niską cenę, mają wartość wielokrotnie niższą. Dodatkowo, według szacunków portalu „Biznes ogrodniczy”, przeciętny Polak wydaje 49,50 PLN rocznie na utrzymanie własnego ogrodu. Z kolei odsetek ludności żyjącej w blokach przyczynia się do wzrostu popytu na produkty typu indoor living. Wydatki tych konsumentów, którzy odwiedzają niezależne centra ogrodnicze co najmniej dwa razy do roku, osiągają wartość 150 PLN. Tak znacząca skłonność Polaków do wydatków na produkty pomagające we wzroście ich roślinom wpływa korzystnie na rynek nawozów organiczno-mineralnych. W oparciu o analizę oferty produktowej podmiotów występujących na rynku ustalono, że najczęściej występujące opakowania nawozów organiczno-mineralnych na rynku rolniczym to luz, opakowania do około 25l lub kg oraz tonowe big-bagi. Natomiast w przypadku ogrodnictwa są to worki i wiadra o wielkościach od 1 do 25kg oraz butelki, z reguły o pojemnościach pomiędzy 0,25 do 5l. STRONA 45/78 RATKON Sp. z o.o. Wykres 15. Struktura sprzedaży nawozów ogrodniczych w sezonie 2010-2011 – na podstawie ankiety „Biznesu Ogrodniczego” wśród detalistów 11% Nawozy w postaci granulowanej Nawozy w postaci płynnej 53% 36% Inne Źródło: opracowanie własne na podstawie www.biznes-ogrodniczy.pl/pl/wiersz_1_koluma_1/kondycja_rynku_nawozow_i. html Nawozy ogrodowe w formie granulatu mają największy, ponad 50-procentowy udział w sprzedaży detalicznej. Wpływ na to mają przede wszystkim przywiązanie właścicieli ogrodów do nawozów w tej postaci oraz niska cena. Choć nawozy posypowe nadal sprzedają się najlepiej, na uwagę zasługuje rosnący wolumen sprzedaży wyrobów w formie płynnej. W handlu internetowym sprzedają się one równie dobrze jak nawozy granulowane, co należy łączyć z popularyzacją roślin balkonowych i domowych. Geograficznie największą sprzedaż nawozów organiczno-mineralnych należy wiązać z występowaniem regionów sadowniczych (przede wszystkim w województwach mazowieckim, łódzkim świętokrzyskim oraz lubelskim) oraz obszarami w pobliżu dużych aglomeracji. Najwięcej dystrybutorów nawozów ogrodniczych, w tym organiczno-mineralnych zlokalizowanych jest w Polsce centralnej oraz południowej. Dotyczy to w szczególności województw: mazowieckiego, lubelskiego, łódzkiego, śląskiego, opolskiego, wielkopolskiego oraz kujawsko-pomorskiego. Natomiast najmniejszą gęstością sieci dystrybucji cechuje się pas województw północnych (warmińsko-mazurskie, pomorskie) oraz zachodnich (zachodniopomorskie, lubuskie). STRONA 46/78 RATKON Sp. z o.o. 3.2. Prognozy rozwoju rynku Obraz rozwoju rynku w przyszłości jest niejednoznaczny oraz trudny do przewidzenia z uwagi na możliwe zmiany w prawodawstwie i technologii wytwarzania. W celu ustalenia, jakie perspektywy ma ta grupa produktów, odwołano się do instytutów rolniczych oraz uczelni o takim samym profilu. Zdaniem profesora Łabętowicza z Zakładu Chemii Rolniczej SGGW, nawozy organiczno-mineralne są najbardziej perspektywiczną grupą i w niedalekiej przyszłości czeka je znaczny rozwój. Uczelnia współpracuje obecnie z kilkoma inwestorami przy opracowywaniu nowych form pozyskiwania substancji organicznych pozwalających na ich przemysłowe wytwarzanie. W najbardziej zaawansowanym stadium rozwoju są projekty wytwarzania nawozów z odpadów po produkcji pieczarek oraz dotyczące wykorzystywania odpadów z biooczyszczalni. Zdaniem profesora Łabętowicza do tej pory trudno było wypromować nawóz organiczno-mineralny i skłonić rolników do jego powszechnego stosowania – stąd też nie ma obecnie na polskim rynku znaczących producentów środków tego rodzaju poprawiających właściwości gleby. Przeciwną opinię posiadają pracownicy Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego oraz Uniwersytetu Rolniczego w Poznaniu. Główną wadą produktów organiczno-mineralnych jest ich wysoka cena, co zmniejsza opłacalność ich zastosowania w rolnictwie towarowym praktycznie do zera. Dlatego też stosuje się je obecnie przede wszystkim w ogrodnictwie hobbystycznym oraz szkółkach i taka sytuacja utrzyma się w najbliższej przyszłości. Dodatkowo z uwagi na stosowanie zupełnie innej technologii niż tradycyjna uprawa w ziemi (sztucznych podłoży) obszarem zastosowania takich nawozów nie jest profesjonalna produkcja ogrodnicza i warzywnicza. Pewnym istotnym kierunkiem w produkcji nawozów organiczno-mineralnych jest wytwarzanie ich zgodnie z wymogami określonymi w Ustawie o Rolnictwie Ekologicznym z 25 czerwca 2009 oraz Rozporządzeniem Rady UE nr 834/2007 z 28 czerwca 2007, aby znalazły się one na zamkniętej liście nawozów ekologicznych. Gwarantuje to zwiększenie popytu na własne wyroby, ponieważ rolnicy otrzymują dodatkowe środki, jeśli będą używać wyłącznie tych nawozów. Jednak zdaniem przedstawicieli firm zajmujących się taką produkcją (przede wszystkim Host-International oraz Varichem) polskie prawo nie sprzyja producentom. Częste zmiany przepisów zmuszają ich do kosztownej zmiany receptury oraz długotrwałej, ponownej rejestracji. Do roku 2004 nie istniały żadne regulacje odnośnie składu nawozów ekologicznych. Następnie wprowadzono limit określający minimalną ilość składników mineralnych, by trzy lata później znieść ten wymóg i tym razem ustalić maksymalną dopuszczalną zawartość substancji odżywczych (głównie azotanów). Sprawiło to, że wielu drobnych producentów zmuszonych było porzucić STRONA 47/78 RATKON Sp. z o.o. produkcję, gdyż koszt ponownego ubiegania się o rejestrację ich produktów okazał się zbyt wysoki Pomimo kłopotów z popytem oraz występowaniem wielu barier prawnych produkcja nawozów organiczno-mineralnych ma przed sobą korzystne perspektywy, a to za sprawą rosnącego zainteresowania ogrodnictwem w Polsce. Według raportu Euromonitor „DIY and gardening in Poland” z 2008 roku, ten obszar rozwija się nieprzerwanie od kilkunastu lat, osiągając średnioroczne tempo wzrostu w latach 2003-2008 równe 11,3%. Prognozy na następne lata (do 2013) są mniej korzystne, ze względu na trudniejszą sytuację na rynkach finansowych. Niemniej jednak, według szacunków Euromonitor średnioroczne tempo wzrostu dla lat 2008-2013 wynosi 5%, co nadal świadczy o dużej atrakcyjności branży. 3.3. Ceny Ze względu na ogromne zróżnicowanie rynku zarówno pod kątem dostępnych produktów i opakowań, jak również obszarów zastosowań zakres cen nawozów organiczno-mineralnych cechuje się dużą rozpiętością. To właśnie ceny, oprócz wielkości opakowania, warunkują zastosowanie danego produktu. W przeliczeniu na 1l czy 1kg najwyższą ceną charakteryzować się będą nawozy do użytku typowo hobbystycznego, tj. do kwiatów czy przydomowych ogródków. Na przeciwnym biegunie znajdują się produkty przeznaczone do rolnictwa – od pewnego pułapu cenowego stosowanie tych nawozów staje się nieopłacalne. Do najdroższych nawozów należą również produkty nowoczesne, o aktywnym działaniu. Preparat Condit, dystrybuowany przez firmę BioConcept, kosztuje 1300 PLN za tonę, przez co stosuje się go wyłącznie do upraw wartościowych, gwarantujących duże zyski z 1ha: truskawek, ogórków czy jagód. Średnie ceny produktów organiczno-mineralnych przeznaczonych dla ogrodników i hobbystów, z uwagi na swą szeroką dostępność w wielu sklepach, zostały opisane. Poniższa tabela zawiera przykładowe ceny wybranych produktów z oferty firmy Florovit, Agrecol oraz Ekodarpol – czołowych producentów tego typu nawozów w Polsce. STRONA 49/78 RATKON Sp. z o.o. Tabela 5. Ceny wybranych nawozów organiczno-mineralnych w sklepach Produkt Cena Florovit pro natura uniwersalny 15kg 61,00 (Andar-ogród); 56,42 (sklepdlaogrodu.pl); 53,99 (alleogrodniczy), Florovit pro natura uniwersalny 4kg 19,35 (Rolmarket); 21,00 (Andar-ogród); 19,18 (sklepdlaogrodu.pl) Florovit pro natura uniwersalny 1l 8,90 (Szarotka) Florovit EKO Nawóz Organiczno-Mineralny 9,58 (kwiateo.pl); 9,90 (ABCogrod.pl), uniwersalny 1,5kg Agrecol Biohumus forte uniwersalny 2,5l Agrecol Biohumus forte do roślin kwitnących 1,2l 12,05 (gardeneo.pl); 15,68 (FH Kaktus); 16,00 (Floks.pl) 5,71 (gardeneo.pl); 7,50 (FH Kaktus); 7,50 (Floks.pl) Ekodarpol Komposter Bio 1l 9,80 (Dom I ogród); 11,00 (sklep-ogrodnik.pl) Ekodarpol Uniflor Bio 1l 7,50 (Dom I ogród); 7,99 (sklep Gadar) Źródło: Opracowanie własne na podstawie cenników sklepów. 3.4. Dystrybucja Dystrybucja grupy nawozów organiczno-mineralnych odbywa się w zróżnicowany sposób, w zależności od odbiorcy końcowego oraz obszaru zastosowania. Produkty przeznaczone dla rolnictwa są sprzedawane najczęściej w sposób bezpośredni (BioConcept) lub poprzez dużych regionalnych dystrybutorów (np. Agrecol). Dzieje się tak, ponieważ cena tych nawozów w przeliczeniu na 1 kg jest relatywnie niska oraz ważne jest jej utrzymywanie na takim poziomie, aby zagwarantować opłacalność upraw. Skracanie łańcucha dystrybucji przyczynia się do redukcji kosztów i w tej części rynku jest bardzo wskazane. Odmienna sytuacja dotyczy produktów dla domów i ogrodów, które cechują się bardzo gęstą siecią dystrybucji. Handel ogrodniczy skupia około 4,5 tys. niezależnych centrów ogrodniczych i 280 placówek sieciowych. W Polsce z roku na rok wzrasta znaczenie tych ostatnich – obecnie 30 proc. wartego około 3 mld PLN rynku ogrodniczego należy do marketów sieciowych. STRONA 49/78 RATKON Sp. z o.o. Warto podkreślić, że liczba producentów i konfekcjonerów nawozów hobbystycznych wzrasta. Według szacunków portalu „Biznes ogrodniczy” na rynku krajowych działa obecnie ok. 50 firm oferujących ten asortyment – głównie dzięki niewielkim barierom wejścia na ten rynek. Znaczna część z nich posiada w sprzedaży produkty będące mieszankami organiczno-mineralnymi. Ostatnim elementem analizowanego łańcucha dystrybucji są odbiorcy końcowi. Należą do nich rolnicy towarowi, ogrodnicy, szkółkarze oraz hobbyści: właściciele przydomowych ogródków, rabatek, kwiatów na balkonach i doniczkowych. O strukturze odbiorców świadczy opisana wcześniej analiza sprzedaży pod względem opakowań. Nabywcy nawozów granulowanych to głównie trzy pierwsze grupy odbiorców – taka forma jest bowiem najłatwiejsza do wysiewu na dużych powierzchniach. Z kolei hobbyści najczęściej wybierają nawozy płynne. STRONA 50/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 1. Schemat modelu dystrybucji nawozów organiczno-mineralnych Źródło: Opracowanie własne. Charakterystycznym elementem opisywanego modelu dystrybucji jest sezonowość popytu – jego szczyt przypada na okres od kwietnia do lipca, choć duży wpływ na okres i wolumen sprzedaży ma pogoda44. Producenci tacy jak Florovit czy Agrecol Agrecol próbują przełamać stagnację w pozostałych miesiącach, oferując nawozy jesienne i zimowe, jednak do tej pory były to produkty mało znane odbiorcom. STRONA 51/78 RATKON Sp. z o.o. 3.4.1. Florovit Grupa INCO S.A. www.florovit.pl Góra Kalwaria, woj. mazowieckie Informacje podstawowe: Firma Florovit jest częścią grupy kapitałowej Grupa INCO S.A., która skupia wiele znanych marek, głównie z zakresu chemii gospodarstwa domowego. Natomiast sam Florovit posiada w swojej ofercie ponad 100 rodzajów produktów. Ich produkcja odbywa się w zakładach w Suszu i Górze Kalwarii, przy użyciu nowoczesnych maszyn oraz linii granulacji. Udziały firmy w sprzedaży na rynku ogrodniczym w 2008 roku wyniosły około 8,2%. Model dystrybucji: Firma należy do największych producentów nawozów o zastosowaniach hobbystycznych, ogrodniczych i warzywniczych, dlatego też obszar jej działania obejmuje cały kraj. Umożliwia jej to gęsta sieć dystrybutorów – produkty marki Florovit dostępne są w niemal każdej hurtowni oraz sklepie ogrodniczym. W każdym z województw znajdują się przynajmniej dwie hurtownie współpracujące z tym producentem, natomiast w województwie mazowieckim jest ich aż 16. STRONA 52/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 2. Rozmieszczenie geograficzne dystrybutorów produktów firmy Florovit Źródło: Opracowanie własne. Największe sieci hurtowni, współpracujące z Florovitem, to: Hortico SA, ZZO Warka, Agrochem Węgrów. Wsparciem sieci sprzedaży zajmują się również przedstawiciele handlowi, zorganizowani w dwa główne regiony sprzedaży: północ i południe. W ramach każdego z nich działają regionalni kierownicy sprzedaży oraz po czterech terenowych przedstawicieli. W ten sposób każdy z nich współpracuje z około 100-120 centrami i sklepami ogrodniczymi, co w sumie pozwala na dotarcie do około 30% detalistów o największym krajowym znaczeniu. Dodatkowo firma na życzenie odbiorcy może stworzyć dowolną mieszankę bezpośrednio dla niego, komponując niezbędne elementy odżywcze w swoim laboratorium. STRONA 53/78 RATKON Sp. z o.o. Oferta produktowa: W ramach oferty producenta wydzielono 4 marki produktowe. Obraz 3. Oferta produktowa firmy Florovit Florovit – mineralne nawozy ogrodnicze •najszersza oferta; •nawozy mineralne w workach od 1kg do 25kg – między innymi takie warianty jak: do trawników z mchem, z dolomitem, do róż, do iglaków, do winorośli, truskawek i krzewów owocowych; • nawozy mineralne w wersji JESIENNEJ (1kg worki): uniwersalny, do iglaków, do trawników; • nawóz uniwersalny w płynie: butelka 0,25l, 0,5l, 1l, kanister 5l oraz beczka 30l; • butelka 1l nawozu zawierającego wybrany mikroelement (np. żelazo, mangan, itp); •nawozy w płynie do specjalnych typów roślin (np. zielonych, kwitnących, storczyków, kaktusów, iglaków), również wersja jesienna, butelki 0,25l-1l. Florovit pro natura – organiczno-mineralne nawozy ogrodnicze • dostępne zarówno w postaci płynnej, jak i stałej; •nawozy organiczno-mineralne w 1l butelkach: uniwersalny, do roślin zielonych, do roślin kwitnących, do pelargonii; •nawozy organiczno-mineralne w workach 4, 8, 15, 20kg do trawników, roślin kwitnących, iglaków uniwersalny. Azofoska – mineralny nawóz ogrodniczy • występuje w postaci granulowanej i pylistej; • wariant pylisty dostępny jest w workach 3kg, 5kg, 10kg, 20kg; • nawóz granulowany jest dostępny w opakowaniach od 3 do 25kg (worki lub wiadra). Fruktovit - nawozy do trawników, kwiatów oraz iglaków • dostępne w 3 kg i 15kg wiadrach oraz workach 2kg, 5kg, 10kg i 25kg; • występujące odmiany to: do iglaków, do trawników, do kwiatów oraz uniwersalny. STRONA 54/78 i RATKON Sp. z o.o. 3.4.2. Agrecol sp. z o.o. Agrecol sp. z o.o. www.agrecol.pl Mesznary, woj. łódzkie Informacje podstawowe: Agrecol to firma zajmująca się produkcją nawozów oraz środków do pielęgnacji roślin. W asortymencie posiada ponad 500 produktów skierowanych do wszystkich grup odbiorców od hobbystów, aż po ogrodniczą produkcję towarową. Powstała w 1988 roku i jako jedna z pierwszych w Polsce zajęła się produkcją nawozów organiczno-mineralnych. Agrecol sprzedaje swoje produkty również za granicą: na Litwie, Łotwie i w Estonii, planuje także jej rozpoczęcie w Czechach, na Słowacji i Ukrainie. Za swoje produkty firma została uhonorowana wieloma nagrodami oraz wyróżnieniami, m.in. Eko Znak Ekologiczny czy Złoty Medal Krajowej Wystawy Ogrodniczej. Firma wdrożyła również nowoczesne metody zarządzania jakością ISO 9001 oraz zarządzania środowiskiem ISO 14001. Model dystrybucji: Producent współpracuje z dostawcami z całego kraju, co gwarantuje szeroką dostępność produktów w sklepach ogrodniczych. Agrecol posiada własne zaplecze produkcyjne i transportowe, a współpracą z sprzedawcami zajmują się regionalni koordynatorzy. Do największych hurtowni, posiadających w swojej ofercie produkty marki Agrecol, należą Hortico SA oraz Green-land. STRONA 55/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 4. Mapa koordynatorów sprzedaży firmy Agrecol Źródło: www.agrecol.pl Oferta produktowa: Wśród propozycji tego producenta znajdują się nawozy, środki ochrony roślin, środki do pielęgnacji roślin oraz nasiona traw. Na poniższym schemacie przedstawiono szczegółowo rodzaje nawozów w ofercie wraz z wielkościami dostępnych opakowań. STRONA 56/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 5. Oferta produktowa firmy Agrecol płynne nawozy organiczno-mineralne •Produkowane na bazie ekstraktów wermikompostów wytwarzanych przez dżdżownice kalifornijskie. AGRECOL posiada największą w Polsce profesjonalną hodowlę dżdżownic. • Dostępne warianty to m.in BIOHUMUS forte w butelkach 0,35l, 0,75l, 1,2l, 2,5l, 5l. •W sprzedaży są również warianty specjalistyczne: do roślin doniczkowych, balkonowych, iglaków, hortensji, róż, roślin zielonych i kwitnących w takich samych opakowaniach jak BIOHUMUS. • Istnieje również wariant ZIMOWIT do nawożenia w okresie zimowym (butelki 0,33l - 2,5l). płynne nawozy mineralne •Płynne nawozy mineralne z dodatkiem witaminy C do uprawiania roślin w domu, ogrodzie i na balkonie. Dostępne są 2 wielkości butelki: 0,25l oraz 0,5l oraz warianty: m.in. do pelargonii, kaktusów, cytrusów czy roślin kwitnących. •Nawozy Mineral Żel o konsystencji żelu, która zapewnia przedłużone uwalnianie się składników odżywczych. Dostępne w butelkach 0,25l, 0,5l oraz 1l oraz ponad 20 specjalistycznych odmianach. • Seria nawozów płynnych Dobrovit z dodatkiem magnezu w opakowaniach 0,35l oraz 0,7l. posypowe • Granulowane nawozy posypowe, przede wszystkim do trawników, dostępne są w opakowaniach kartonowych 1,5kg i 3kg oraz wiaderkach 5kg i 10kg. Wybrane nawozy, jak Hortifoska, dostępne są również w opakowaniach do 25kg. • Przede wszystkim mineralne, ale także organiczno-mineralne (np. guano plus). krystaliczne - interwencyjne •Nawozy o najszybszym przyswajaniu przez roślinę. 14 wariantów, z których każdy sprzedawany jest w 350-gramowych opakowaniach. o przedłużonym działaniu • Nawozy 100 dni w postaci płynnej 0,5l i 1l oraz stałej w kartonie 1,5kg i wiaderek 5kg i 10kg. •Nawóz OSMOVIT składający się z dwóch rodzajów granulek: działających natychmiast oraz tych rozpuszczających się stopniowo. Dostępny w opakowaniach 0,3kg, 1,5kg oraz 5kg. Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.agrecol.pl 3.4.3. Agrosimex sp. z o.o. Agrosimex sp. z o.o. www.agrosimex.pl Goliany, woj. mazowieckie STRONA 57/78 RATKON Sp. z o.o. Informacje podstawowe: Firma Agrosimex powstała w 1991 roku. Dzisiaj należy do największych w Polsce dystrybutorów środków ochrony roślin i ciągle rozwija swoją pozycję w segmencie nawozowym. Ze względu na swą lokalizację – w pobliżu zagłębia polskiego sadownictwa – Agrosimex szczególnie interesuje się tym segmentem upraw. Firma za swoje produkty otrzymała nagrody, takie jak Firmowy Hit Roku 2011 dla nawozu Microstar. Agrosimex jest również wielokrotnym laureatem nagrody dziennika Puls Biznesu – „Gazele Biznesu", przyznawanej najprężniej rozwijającym się firmom. Obecne zatrudnienie w spółce wynosi ponad 160 pracowników. Model dystrybucji: Sprzedaż realizowana jest zarówno modelem pośrednim, jak i bezpośrednim. Produkty firmy Agrosimex trafiają do współpracujących hurtowni i sklepów w całej Polsce oraz do własnej sieci detalicznej: 24 punktów firmowych i 28 sklepów patronackich. Przedsiębiorstwo posiada własną flotę logistyczną. Odbiorcy końcowi to przede wszystkim sadownicy i ogrodnicy, ale coraz częściej także producenci rolni. Rysunek 1. Schemat dystrybucji firmy Agrosimex własna sieć sadownicy sprzedaży producenci firma nawozów Agrosimex ogrodnicy hurtownie współpracujące producenci rolni Źródło: Opracowanie własne. Oferta produktowa: Firma Agrosimex prowadzi różnorodną działalność handlową i usługową, która zostawiła przedstawiona na poniższym schemacie. STRONA 58/78 RATKON Sp. z o.o. Rysunek 2. Działalność firmy Agrosimex dystrybucja nawozów specjalistycznych doradztwo i szkolenia sadownicze dystrybucja nasion dystrybucja środków ochrony roślin dystrybucja akcesoriów do produkcji Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.agrosimex.pl Oferta firmy jest szeroka i posiada około 5,5 tys. pozycji. Wśród nich znajdują się zarówno wyroby własne, jak i innych producentów. Propozycja firmy pogrupowana jest na cztery działy: nawozy specjalistyczne, środki ochrony roślin, akcesoria do produkcji oraz nasiona. Nawozy specjalistyczne podzielono z kolei na: wapniowe, azotowe, fosforowe, potasowe, rolnicze, dolistne, magnezowe, doglebowe, do fertykacji oraz wolnodziałające. Na szczególną uwagę zasługuje produkt o nazwie Rosahumus. Zawiera kwasy humusowe, potas i żelazo i służy do poprawy żyzności gleb. Stosowanie Rosahumusu pozwala ograniczyć nawożenie mineralne nawet o 50% oraz zdecydowanie poprawia wzrost i plonowanie roślin. Ze względu na niską zawartość azotanów w tym produkcie jego stosowanie jest uznane za „rolnictwo ekologiczne”. Rosahumus dostępny jest w opakowaniach 200g, 1kg oraz 10kg. Jakość nawozu została dostrzeżona i uhonorowana Zielonym Laurem Konsumenta 2010. STRONA 59/78 RATKON Sp. z o.o. 3.4.4. Ekodarpol PPH Ekodarpol www.ekodarpol.pl Dębno, woj. lubuskie Informacje podstawowe: Działalność pod marką Ekodarpol rozpoczęto się w roku 1993. Pierwszym produktem był Biohumus, który wymagał założenia hodowli dżdżownic kalifornijskich. Obecnie oferta firmy to około 130 rodzajów nawozów mineralnych, organicznych, ich mieszanek oraz środków ochrony roślin. Firma korzysta ze środków unijnych, które przeznacza na rozwój swojej innowacyjności i konkurencyjności. W ciągu ostatnich kilku lat firma unowocześniła park maszynowy, znacznie powiększyła moce produkcyjne i magazynowe, jak również zintensyfikowała działania promocyjne w formie szkoleń, audycji radiowych, artykułów prasowych czy dotowania upraw doświadczalnych. Model dystrybucji: Sieć dystrybucji produktów firmy to prawie 100 hurtowni rozlokowanych w obrębie całego kraju, głównie w województwach lubelskim, mazowieckim i zachodniopomorskim. Oprócz tego sprzedaż wspiera 9 regionalnych przedstawicieli handlowych. Firma gwarantuje dostawy realizowane szybciej niż konkurencja, co argumentuje posiadaniem sprawnej sieci dystrybucyjnej. Odbiorcami finalnymi są najczęściej rolnicy zajmujący się rolnictwem ekologicznym, ogrodnicy oraz właściciele przydomowych ogrodów. STRONA 60/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 6. Rozmieszczenie geograficzne dystrybutorów produktów firmy Ekodarpol (po lewej) oraz ich przedstawicieli handlowych (po prawej) Źródło: www.ekodarpol.pl Oferta produktowa: Oferta firmy Ekodarpol skierowana jest do domów i ogrodów oraz dla rolników, stąd produkty podzielone są na właśnie takie kategorie. Ich podział oraz konfekcjonowanie przedstawiono poniżej. Obraz 7. Oferta produktowa firmy Ekodarpol Produkty dla domu i ogrodu: Produkty dla rolników: • produkty naturalne: • płynne 0,5l, 1l, 5l • posypowe - biohumus 1l, 5l i 10l • nawozy mineralne: • płynne - dostępne w butelkach 0,3l, 0,5l i 1l • posypowe w kartonach 1kg • rozpuszczalne 200g • w pałeczkach • nawozy organiczno-mineralne: • Komposter Bio na bazie biohumusu i torfu (1l oraz 3l) • kompletny nawóz obornikowy granulowany Plonar U Granulat w 5kg wiaderkach • dodatek do ziemi i podłoży Agro-Perlit w opakowaniach 1l, 2l, 5l, 125l, 200l • ekologiczne płynne środki ochrony roślin • polepszacze glebowe (płynne i w papce) • płynne nawozy mineralne-dolistne w 5l kanistrach • płynne polepszacze glebowe (opakowania 1l, 5l) • nawóz organiczno-mineralny granulowany z Trwałą Aktywną Próchnicą oraz namnażaczem Pozytywnych Mikroorganizmów w opakowaniach 20kg Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.ekodarpol.pl STRONA 61/78 RATKON Sp. z o.o. 3.4.5. BioConcept-Gardenia BioConcept-Gardenia www.bioconcept.pl Kańczuga, woj. podkarpackie Informacje podstawowe: Firma BioConcept-Gardenia jest przede wszystkim ekologicznym producentem i przetwórcą owoców i warzyw. Jednak firma rozszerzyła swoją działalność i jest obecnie jedynym w Polsce dystrybutorem ekologicznego organiczno-mineralnego środka poprawiającego właściwości gleby o nazwie Condit, którego produkcją zajmuje się firma Condit International. Produkt ten został zakwalifikowany do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Model dystrybucji: Firma posiada wyłączność na dystrybucję środka Condit w Polsce i do tej pory współpracowała z około 500 gospodarstwami, głównie z województwa podkarpackiego, lubelskiego i mazowieckiego. Wyłącznym modelem dystrybucji jest sprzedaż bezpośrednia, lecz obecnie są prowadzone rozmowy z hurtownikami w obrębie całego kraju. Oferta produktowa: Oferta firmy zawiera jedynie ekologiczny nawóz Condit. Stosuje się go w uprawach polowych, warzywnictwie, uprawach sadowniczych, uprawie roślin ozdobnych i na trawniki, lasach oraz uprawach pod osłonami. Używając tego preparatu w odpowiednich dawkach raz na dwa lata, uzyskuje się wzrost plonów bez potrzeby dodatkowego nawożenia. Cechy charakterystyczne nawozu to: zwiększanie ilości materii organicznej i próchnicy w glebie, zawartość bakterii pobierających azot z powietrza, wydłużanie maksymalnego czasu przechowywania zbiorów oraz korzystny wpływ na odporność roślin. Dostępne opakowania to worki 10kg i 25kg oraz tonowe big-bagi. Wysoka cena produktu może być zrekompensowana dopłatami do rolnictwa ekologicznego, bowiem ten nawóz został zaklasyfikowany do tej kategorii przez Instytut Uprawy i Nawożenia Gleb w Puławach. STRONA 62/78 RATKON Sp. z o.o. 3.5. Wsparcie ze środków publicznych Obecnie w polskim prawie nie istnieją dopłaty do nawozów organiczno-mineralnych. Znaczna część rolników stosuje środki z dopłat bezpośrednich do zakupu nawozów, jednak z uwagi na wyższe ceny tych nawozów od produktów całkowicie mineralnych oraz brak dodatkowych zachęt ze strony państwa, nie jest to rozwiązanie często stosowane w przypadku nawozów organiczno-mineralnych. Innym rozwiązaniem może być przestawienie rolnictwa na produkcję ekologiczną i skorzystanie z dopłat Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW 2007-2013) w ramach pakietu Rolnictwo Ekologiczne. W zależności od rodzaju uprawy rolnik może uzyskać znaczne kwoty dopłat, które zrekompensują wyższe koszty nawozów. Jednym z warunków zakwalifikowania do programu jest stosowanie wyłącznie ekologicznych nawozów i środków poprawiających właściwości gleby, o bardzo niskiej zawartości azotanów. Lista zatwierdzonych produktów jest publikowana przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Jednak znakomita większość obecnych tam środków jest pochodzenia wyłącznie organicznego – tylko nieliczne wyjątki posiadają domieszkę mineralną. Dodatkowo z uwagi na prawodawstwo, wykluczające w rolnictwie ekologicznym użycie nawozów organiczno-mineralnych, produkty, które za granicą są sklasyfikowane właśnie w tej kategorii, w Polsce nazywane są środkami poprawiającymi własności gleby. Tabela 6. Dopłaty do rolnictwa ekologicznego na podstawie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW 2007-2013) w ramach pakietu Rolnictwo Ekologiczne Stawka dopłaty (w PLN/ha) Rodzaj uprawy gospodarstwa w okresie przestawiania Stawka dopłaty (w PLN/ha) gospodarstwa z certyfikatem Uprawy rolnicze 680 600 Trwałe użytki zielone 330 260 Uprawy warzywnicze 980 940 Uprawy sadownicze i jagodowe 800 1540 Źródło: www.uprawyekologiczne.pl/408_Dotacje_do_gospodarstw_ekologicznych.html STRONA 63/78 RATKON Sp. z o.o. Zdaniem producentów nawozów organiczno-mineralnych, obecnie stosowane rozwiązania są niewystarczająco zachęcające. Dopłaty są znaczne, ale bardzo restrykcyjne warunki ich uzyskania i wysokie koszty działalności powodują, że przedsięwzięcie znajduje się na granicy opłacalności, dlatego niewielu rolników decyduje się na finansowanie nawozów organicznomineralnych środkami pochodzącymi z dopłat do rolnictwa ekologicznego. 4. Rynek nawozów SulCa 4.1. Charakterystyka obecnej sytuacji na rynku Nawóz typu SulCa, czyli dwuwodny siarczan wapnia (tzw. reagips) uzyskiwany drogą odsiarczania spalin z elektrowni (tzw. metodą mokrą) rozpowszechniany jest obecnie przez jedynego producenta, firmę Utex. Nazwa handlowa tego produktu to AgroSulCa. Z uwagi na to, że nawóz został wprowadzony do obrotu stosunkowo niedawno (w czerwcu 2010 roku), istnieje niewielka znajomość produktu zarówno wśród odbiorców końcowych, jak i ekspertów zajmujących się agrotechniką. Głównymi zaletami siarczanu wapnia są przede wszystkim duża zawartość substancji odżywczych (17% S i 21% Ca), bardzo atrakcyjna cena w przeliczeniu na kilogram zawartej siarki oraz szybkość działania. Do wad zalicza się dosyć niską rozpuszczalność tego produktu – na 1 kg AgroSulCa potrzeba aż 400 litrów wody. Kwestią sporną są właściwości odkwaszające – zdaniem dystrybutora opisywany nawóz posiada do 2,5 razy silniejszą zdolność do wiązania jonów wodorowych niż tradycyjnie stosowany węglan wapnia. Z drugiej strony w trakcie przeprowadzania wywiadów eksperckich IDI z pracownikami uczelni przyrodniczych i rolniczych, wiele autorytetów zakwestionowało tę właściwość, sugerując nawet możliwość dalszego zakwaszania gleby (kwas SO4 jest „silniejszy” niż wodorotlenek wapnia). Niemniej jednak podstawową rolą tego produktu jest dostarczanie siarki roślinom siarkolubnym i efektywność nawozu w tej kwestii jest bezsporna. Substytuty dla nawozów SulCa obecne na rynku to m.in. siarczan amonu, superfosfat, saletrosan oraz inne nawozy zawierające siarkę, węglan wapnia oraz tlenek wapnia. Główne zastosowanie nawozu SulCa przedstawione zostało na poniższym rysunku. STRONA 64/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 8. Zastosowanie nawozu SulCa Rzepak Gorczyca Kukurydza Burak Cukrowy Zboża Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.agrosulca.pl Potencjał rynkowy dla tego typu nawozu jest bardzo duży. Wynika to przede wszystkim z popularności upraw roślin siarkolubnych w Polsce. Ich łączny areał to ponad 8 mln ha, co ma wpływ na znaczne wielkości potencjalnego rocznego zużycia produktu AgroSulCa – szacuje się je na 1,9 – 2,2 mln ton rocznie. Obecnie założenia te wypełnione są w około 1% – według danych firmy Energetyk-Serwis, głównego dystrybutora tego nawozu w Polsce, roczna sprzedaż to 20-25 tys. ton. Perspektywą na najbliższe 2-3 lata jest podwojenie tej sprzedaży. Tabela 7. Potencjalne roczne zużycie nawozu AgroSulCa Potencjalne zużycie Zużycie nawozu Areał upraw w Polsce AgroSulCa w kg/ha w roku 2010 w tys. ha Rzepak 400-500 946 378 – 473 Gorczyca 400-450 poniżej 30 12 – 13,5 300-400 729 219 – 292 Typ uprawy Kukurydza (na ziarno i pastewna) STRONA 65/78 nawozu AgroSulCa w tys. ton RATKON Sp. z o.o. Burak cukrowy 350-400 206 71 – 82 200-225 6086 1217 – 1369 200-225 44 9 – 10 ok. 8041 od 1 907 do 2 240 Zboża (pszenica, żyto, owies, jęczmień, pszenżyto) Rośliny strączkowe Łącznie Źródło: Opracowanie własne na podstawie Powszechnego Spisu Rolnego 2010, GUS. Zawartość siarki w glebie warunkuje poziom plonów, szczególnie w przypadku rzepaku, kukurydzy, buraków cukrowych i innych roślin o dużym zapotrzebowaniu na ten pierwiastek. Ograniczone zużycie energii i coraz lepsze odsiarczanie spalin w Polsce przyczyniło się do tego, że emisja siarki do atmosfery, a następnie jej przedostawanie się do gleby w postaci kwaśnych deszczy zmalała. Coraz powszechniejsze stosowanie wysokoprocentowych nawozów spowodowało również, że ilość dostarczanej do gleby siarki maleje. Dlatego obecnie gleby w Polsce wykazują niedobór tego pierwiastka, co sprawia, że jedynie w wybranych rejonach Polski zachodniej i południowej na bardziej zasobnych glebach intensywnie uprawia się rośliny siarkolubne. STRONA 66/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 9. Zasobność gleb w siarkę w regionach Polski Źródło: Perspektywy nawożenia roślin siarką, IUNG Puławy. Do najpopularniejszych roślin o dużym zapotrzebowaniu na siarkę zalicza się przede wszystkim rzepak, którego pola uprawne zlokalizowane są najczęściej w woj. zachodniopomorskim, wielkopolskim, dolnośląskim oraz kujawsko-pomorskim. W porównaniu do roku 2002 w całym kraju uprawy tej rośliny spopularyzowały się, najbardziej w województwach podlaskim oraz łódzkim. STRONA 67/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 10. Uprawa rzepaku i rzepiku w Polsce w roku 2010 oraz procentowa zmiana w latach 2002-2010 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2010, Główny Urząd Statystyczny. Podobnie jak w przypadku rzepaku, również inne uprawy o względnie dużym zapotrzebowaniu na siarkę rozlokowane są w tych samych regionach kraju. Do najważniejszych z nich zalicza się kukurydzę, która z roku na rok zyskuje na popularności i w roku 2011 osiągnęła rekordowy poziom ponad 750 tys. ha upraw w Polsce. Główne ośrodki jej upraw to województwa dolnośląskie, wielkopolskie oraz opolskie. W porównaniu do roku 2002, obecnie obserwuje się tendencję do przesuwania tych upraw w kierunku północno-wschodnim. STRONA 68/78 RATKON Sp. z o.o. Obraz 11. Uprawa kukurydzy na ziarno w Polsce w roku 2010 oraz procentowa zmiana w latach 2002-2010 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2010, Główny Urząd Statystyczny. W przypadku buraka cukrowego, obszar obejmuje przede wszystkim województwa: kujawsko-pomorskie, wielkopolskie oraz lubelskie. Jednakże jest to roślina coraz mniej popularna STRONA 69/78 RATKON Sp. z o.o. w całym kraju. W porównaniu do roku 2002 relatywnie najmniej jej produkcja zmniejszyła się w województwach małopolskim oraz zachodniopomorskim. Obraz 12. Uprawa buraków cukrowych w Polsce w roku 2010 oraz procentowa zmiana w latach 2002-2010 Źródło: Powszechny Spis Rolny 2010, Główny Urząd Statystyczny. STRONA 70/78 RATKON Sp. z o.o. Łańcuch dystrybucyjny nawozu AgroSulCa, czyli droga, jaką pokonuje od producenta do odbiorcy finalnego, składa się z czterech elementów. Poniższy schemat przedstawia jego strukturę. Obraz 13. Łańcuch dystrybucji nawozu AgroSulCa Utex – producent Energetyk – Serwis – główny dystrybutor sprzedaje produkt lokalnym dystrybutorom oraz bezpośrednio do odbiorców rolnicy – odbiorcy finalni Źródło: Opracowanie własne na podstawie wywiadów z dystrybutorami. Wszystkie elementy łańcucha dystrybucji zostały zaznaczone na poniższej mapie. Znacznik turkusowy oznacza producenta, szary – głównego dystrybutora. Na złoto oznaczono lokalnych dystrybutorów nawozu. Ich lokalizacja pokrywa się z rozmieszczeniem upraw siarkolubnych – występują one przede wszystkim na zachodzie i południu Polski. Zatem rodzaj upraw, a nie niedobór siarki w glebie, jest kluczowym czynnikiem decydującym o korzystnej lokalizacji dystrybutora. Jedynie dystrybutor z województwa warmińsko-mazurskiego pochodzi o wysokim niedoborze siarki w glebie. STRONA 71/78 z regionu RATKON Sp. z o.o. Obraz 14. Lokalizacja poszczególnych elementów łańcucha dystrybucji nawozu AgroSulCa w Polsce Amiga Agro-handel BIS Agro-Efekt Energetyk-Serwis i Techmot Utex Źródło: Opracowanie własne. Całkowitą dystrybucją produktu AgroSulCa zajmuje się z kolei Energetyk-Serwis. Przedsiębiorstwo to zajmuje się przede wszystkim agroenergetyką, sprzedając paliwa: węgiel, olej opałowy i napędowy. Oprócz tego dystrybuuje dodatki paszowe i nawozy, skupuje również biomasę (słomę) na cele energetyczne. W latach 2004-2009, czyli w początkach istnienia spółki, przedsiębiorstwo pełniło wyłącznie usługi ochroniarskie i porządkowe. Dopiero w latach 2009-2010 nastąpiła zmiana profilu spółki na działalność usługową dla rolnictwa. Oprócz analizowanego produktu, pozostałe nawozy dostępne w ofercie tego przedsiębiorstwa to: sól potasowa granulowana, superfosfat wzbogacony, saletra amonowa, saletrzak oraz nawozy wapniowe specyficzne i wzbogacane. Ofertę firmy Energetyk-Serwis uzupełniają usługi takie jak: doradztwo, analizy, przygotowywanie strategii marketingowych oraz prowadzenie sondaży wśród ponad 20 tys. gospodarstw towarowych na obszarze całego kraju. Zestawienie dystrybutorów lokalnych produktu SulCa przedstawia poniższa tabela. STRONA 72/78 RATKON Sp. z o.o. Tabela 8. Zestawienie dystrybutorów posiadających w ofercie nawóz AgroSulCa Nazwa dystrybutora Lokalizacja Zasięg sprzedaży cały kraj, najczęściej dolnośląskie, Energetyk – Serwis Opole (woj. opolskie) pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie Techmot sp. z o.o. (wapnowanie.com.pl) Amiga sp. z o.o. P.H.P. Agro-Efekt sp. z o.o. "Agro-Handel" Ireneusz Idkowiak P.H.U „BIS” Opole (woj. opolskie) cały kraj Kętrzyn (woj. warmińsko- warmińsko-mazurskie mazurskie) Perzów (woj. wielkopolskie) Gorzów Wielkopolski (woj. wielkopolskie, opolskie, dolnośląskie, łódzkie lubuskie i zachodniopomorskie lubuskie) Poznań (woj. Wielkopolskie) wielkopolskie oraz województwa otaczające Źródło: Opracowanie własne na podstawie wywiadów IDI. Nawóz SulCa oferowany jest w trzech wariantach: opakowaniach tzw. big-bag o masie 1t oraz 0,5t oraz dostarczany luzem. Wariant ostatni jest najtańszy, jednak z uwagi na konieczność zabezpieczania produktu przed wpływem warunków atmosferycznych to rozwiązanie powinno być stosowane wyłącznie w celu bieżącego wykorzystania. Kupując nawóz na zapas, należy sięgnąć po dostępne opakowania, przy czym te półtonowe są najdroższe w przeliczeniu na tę samą masę. Struktura sprzedaży jest zgodna z poziomem cen: najczęściej rolnicy wybierają dostawy luzem, następnie big bagi 1t. Opakowania 0,5t kupowane są najrzadziej. Dystrybutor AgroSulCa z Gorzowa Wielkopolskiego, firma Agro-Handel, szacuje że około 50% jego sprzedaży stanowił nawóz luzem, pozostała połowa to big bagi. Z kolei firma Amiga z Kętrzyna w ubiegłym roku sprzedała około 200 ton nawozu, w większości w formie big bagów. Transport nawozu najczęściej STRONA 73/78 RATKON Sp. z o.o. organizowany jest przez dystrybutora (Techmot, BIS), ale rolnicy mogą w tym celu wykorzystać również własne pojazdy. Koszt transportu jest wyliczany indywidualnie w zależności od lokalizacji odbiorcy. Produkt cechuje się sezonowością zamówień (szczyt przypada głównie w okresie przedsiewnym – jesień i wiosna), co bywa problematyczne dla dystrybutorów. Zamówienia często kumulują się w krótkim czasie, przez co pojawia się problem dostępności środków do ich przetransportowania. Dlatego też firma Amiga promuje kupowanie nawozu w big bagach odpowiednio wcześniej, by rozłożyć zamówienia w czasie. Tabela 9. Ceny nawozu według cennika na stronie www.agrosulca.pl wraz z średnimi cenami transportu dystrybutorów Rodzaj opakowania Cena netto (1t) Cena netto z dostawą Luzem 95 PLN 120-175 PLN big bag 1t 120 PLN 145-205 PLN big bag 0,5t 140 PLN 165-225 PLN Źródło: Opracowanie własne na postawie www.agrosulca.pl oraz wywiadów z dystrybutorami. 4.2. Perspektywy i kierunki rozwoju W celu rozpoznania perspektyw i kierunku rozwoju nawozu mineralnego AgroSulCa, przeprowadzono szereg wywiadów eksperckich z profesorami z uczelni przyrodniczych i rolniczych oraz z instytutami zajmującymi się nawozami i agrotechniką. Podstawową obserwacją wynikającą z tych rozmów jest fakt, że żadna z osób w nich uczestniczących nie słyszała jak dotąd o produkcie AgroSulCa. Profesor Jerzy Łabętowicz z Zakładu Chemii Rolniczej SGGW wyjaśnił, że pomysł nawożenia gleb gipsem jest znany od dawna, chociaż jego zdaniem nie jest to nawóz perspektywiczny. Nie spełnia deklarowanej roli, ponieważ siarczan wapnia nie ma działania odkwaszającego. Pomimo tego jest bardzo dobrym źródłem siarki. Zdaniem profesora, na rynku istnieje wiele skuteczniejszych nawozów, na przykład superfosfat. Podobne wnioski co do stosowania gipsu w rolnictwie ma profesor Witold Grzebisz z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Jego zdaniem przecenia się znaczenie siarki jako składnika odżywczego roślin i nie ma potrzeby nawożenia tak dużymi ilościami tego pierwiastka. STRONA 74/78 RATKON Sp. z o.o. Podmioty zaangażowane w ten produkt reprezentują zróżnicowane zdanie. Według części z nich produkt ma bardzo duży potencjał. Najczęściej dostrzegane przez odbiorców końcowych zalety produktu to duża zawartość siarki i wapnia w przeliczeniu na 1t nawozu i widoczne efekty występujące najpóźniej przy żniwach – szybkość działania jest o wiele większa niż przy konkurencyjnych produktach. Dodatkowym atutem jest oszczędność wynikająca z tego, że w tym samym roku nie ma konieczności przeprowadzania wapnowania gleb. Powodem dosyć niskiej popularności są silne przyzwyczajenia rolników do tradycyjnych produktów oraz fakt, że AgroSulCa jest dostępna na rynku dopiero od 2011 roku. Do dystrybutorów chwalących ten nawóz zaliczają się BIS, Techmot oraz Agro-Handel. Z kolei przedstawiciel firmy Agro-Efekt sugeruje kompletny brak zainteresowania ze strony rolników – w ciągu roku z ich udziałem została przeprowadzona tylko jedna transakcja sprzedaży produktu SulCa. Jednak cechą wspólną wszystkich powyższych podmiotów jest dosyć słaba znajomość produktu, zwłaszcza wśród odbiorców finalnych. Każdy z dystrybutorów przyznał, że w ubiegłym roku promocja tego nawozu w ich wykonaniu nie była kwestią pierwszorzędną. Niektórzy z nich (Ci, którzy wystawili mu pozytywną opinię) planują na ten rok intensywną promocję, zaczynając już od pierwszych miesięcy prac rolnych. Inne spółki najprawdopodobniej wycofają ten produkt z oferty. Ze względu na dosyć specyficzne wykorzystanie tego nawozu (uprawy siarkolubne) zarówno grupy odbiorców, jak i ich lokalizacja geograficzna są ograniczone. Jednak z uwagi na rosnący areał tych upraw oraz upowszechnianie się ich w nowych regionach Polski (np. województwa wschodnie) perspektywy przed tym produktem są korzystne. 5. Podsumowanie Sytuacja na polskim rynku nawozów uległa diametralnej zmianie wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, gdy wycofano dotacje dla rolników, w wyniku czego inaczej ukształtowała się struktura sprzedaży. Oceniając atrakcyjność rynku oraz dokonując jego prognoz, należy skupić się na danych z lat późniejszych. Od roku gospodarczego 2006-2007 poziom zużycia nawozów wapniowych waha się w granicach od ok. 520 do 630 tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik CaO. Jak wskazują dane regionalne za rok 2013/2014 największym rynkiem zbytu charakteryzują się województwa Zachodniej Polski, gdzie zużycie tej grupy nawozów w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych jest nawet 3-krotnie wyższe niż we wschodnich regionach kraju. Przy cenie nawozów wapniowych na STRONA 75/78 RATKON Sp. z o.o. poziomie ok. 150 PLN/t dla wapna tlenkowego oraz 40-80 PLN/t dla wapna węglanowego, szacuje się, iż wartość tego rynku wyniosła we wspomnianym okresie ok. 210 mln PLN. Ponad 50% rynku nawozów wapniowych (w ujęciu ilościowym) stanowi grupa produktów wzbogaconych jednocześnie o magnez. Geograficzne zróżnicowanie zużycia kształtuje się porównywalnie do całej grupy nawozów wapniowych – najwyższe cechuje województwa: wielkopolskie, kujawsko-pomorskie i opolskie, najniższe natomiast – świętokrzyskie, małopolskie i podkarpackie. Wartość tego segmentu rynku w roku 2010/2011 szacowana była na niespełna 150 mln PLN. Na podstawie danych historycznych dokonano prognoz ujęcia ilościowego i wartościowego rynku do roku gospodarczego 2016/2017. W tym okresie zużycie nawozów wapniowych wyniesie ok. 654 tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik, z czego ok. 334 tys. stanowić będą nawozy wzbogacone jednocześnie o magnez. W ujęciu wartościowym nastąpi większa różnica, co jest wynikiem prognozowanego wzrostu cen. Szacowana wartość rynku nawozów wapniowych wyniosła blisko 342 mln PLN w roku gospodarczym 2014/2015, co stanowi wartość większą o ponad 132 mln PLN w stosunku do roku 2010-2011. Natomiast dla grupy nawozów wapniowomagnezowych wartości te wyniosą w tym okresie odpowiednio 241 mln PLN i 93 mln PLN. Nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe na ogół znajdują się w ofercie tych samych producentów i dystrybutorów, co świadczy o zbliżonym modelu dystrybucji. Pośrednicy swój model działalności opierają o siedzibę firmy oraz oddziały terenowe posiadające własną bazę magazynową, zwłaszcza w przypadku dystrybutorów działających na większym obszarze geograficznym. Istotną rolę w procesie dystrybucji odgrywają doradcy i przedstawiciele handlowi działający w terenie, co umożliwia bezpośrednie dotarcie do klientów. Nawozy organiczno-mineralne to grupa produktów o stosunkowo małej popularności w Polsce przeznaczona głównie dla sektora ogrodniczego, w mniejszym natomiast stopniu znajdująca zastosowanie w rolnictwie. Nawozy ogrodowe w formie granulatu stanowią ponad 50% sprzedaży detalicznej, co wynika przede wszystkim z przywiązania właścicieli ogrodów do nawozów w tej postaci. Ze względu na zróżnicowanie rynku, zakres cen nawozów organicznomineralnych cechuje się dużą rozpiętością. W przeliczeniu na 1l czy 1kg najwyższą ceną charakteryzują się nawozy do użytku typowo hobbystycznego. Model dystrybucji produktów organiczno-mineralnych różni się w zależności od grupy odbiorców – produkty przeznaczone do rolnictwa sprzedawane są bezpośrednio lub poprzez dużych regionalnych dystrybutorów, natomiast nawozy o zastosowaniu ogrodniczym i hobbystycznym są szeroko dostępne. STRONA 76/78 RATKON Sp. z o.o. Geograficznie największa gęstość sieci dystrybucji charakteryzuje Polskę centralną oraz południową. Obraz rozwoju rynku w przyszłości jest niejednoznaczny oraz trudny do przewidzenia z uwagi na możliwe zmiany w prawodawstwie i technologii wytwarzania. Przez wybranych ekspertów branżowych nawozy organiczno-mineralne uważane są najbardziej perspektywiczną grupę, którą czeka znaczący rozwój. Według innych natomiast produkty te znajdować zastosowanie będą jedynie w ogrodnictwie hobbystycznym. Nawóz SulCa, produkowany przez firmę Utex, został wprowadzony do obrotu w czerwcu 2010 roku, w wyniku czego istnieje niewielka znajomość produktu zarówno wśród odbiorców końcowych, jak i ekspertów zajmujących się agrotechniką. Znajduje on zastosowanie głównie na obszarze Polski południowo-zachodniej oraz w mniejszy stopniu północno-wschodniej, co wiąże się z obszarami upraw roślin siarkolubnych. STRONA 77/78