Badania Badania

Badania
LINY ALPINISTYCZNE – OPIS POJĘĆ PODSTAWOWYCH
%
Określenie niewątpliwie oddające charakter takich lin to „liny statodynamiczne”.
4. Krzywe obrazujące wzrost wydłużenia liny
do wzrostu obciążenia.
wydłużenie
50 54
lina dynamiczna φ11
lina statodynamiczna φ11
lina statyczna φ11
25
Celem niniejszego artykułu jest eliminacja z używanej terminologii błędnych pojęć.
Liny dopuszczone do stosowania w technikach alpinistycznych są produkowane wg jednej
z trzech obowiązujących norm (EN 892, EN 1891,
EN 564).
1. Decydująca różnica między linami dynamicznymi (EN 892) i linami statycznymi (EN 1891)
jest zdefiniowana statycznym wydłużeniem liny
przy normatywnym obciążeniu (% różnicy długości liny pomiędzy obciążeniem ciężarem o wadze
- 50 kg i 150 kg).
Liny dynamiczne EN 892:
5% < lina pojedyncza <= 10% jedna żyła
5% < lina połówkowa <= 12% jedna żyła
5% < lina bliźniacza <= 10% dwie żyły
Liny statyczne EN 1891:
typ A <= 5% jedna żyła
typ B <= 5% jedna żyła
2. Decydującą różnicą między linami statycznymi (EN 1891) a sznurami pomocniczymi REEP
(EN 564) jest zdefiniowana średnicą liny przy
normatywnym obciążeniu ciężarem o wadze
10 kg.
Liny statyczne EN 1891:
8,5 mm <= STATIC <=16 mm
4 mm <= REEP <= 8,5 mm
Technicznie REEP sznury zachowują się jak
liny statyczne, czyli jak liny o niskim wydłużeniu!
3. Z powyższego wynika, że prawodawca nie przewidział określeń podobnych jak liny półdynamiczne, półstatyczne, semistatyczne itd. Wymienione
określenia, chociaż nieprecyzyjne, odnoszą się
do specyficznej konstrukcji lin, których rdzeń
zawiera zarówno włókna o właściwościach dynamicznych, jak i włókna o niskim wydłużeniu
(np. wysoko wytrzymałościowe włókna aramidowe Kevlar).
Podczas poruszania się po linie (tj. w granicach
naprężania liny od 0 od 6 kN) lina zachowuje niskie wydłużenie. W momencie poważnego
upadku i przekroczenia granicy 6 kN, wchodzi w tryb dynamicznej amortyzacji. Statyczne
splotki rdzenia ulegają nieodwracalnej destrukcji, a użytkownikowi pozostaje dynamiczna lina
o zmiennej sprężystości w różnych jej fragmentach.
Skonstruowanie rdzenia wymagające utrzymania statycznych splotek w centrum przekroju
liny jest bardzo pracochłonne. Dodając do tego
drogi materiał, otrzymujemy produkt o nieproporcjonalnie wysokiej cenie.
(
)
moment
25 kN przerwania
lin
0
3
6
12
25 kN
obciążenie
5. Liczne pomiary dowodzą, że w technikach jaskiniowych – używając przyrządów zjazdowych
(nawet gwałtownie hamując) i przyrządów zaciskowych – nigdy nie można przekroczyć obciążenia liny siłą 3 kN.
Odwrotnie jest podczas poważnych odpadnięć –
w obiektywnie niesprzyjających okolicznościach
siła uderzenia w linie osiąga 12 kN, a spadający
jest zgniatany grawitacją 15 G.
wolnego tłumaczenia z publikacji: Radomil
Matýsek*: SPELEOALPINISMUS, 2002, dokonał
ing. Petr Řehak.
* Ing. Radomil Matýsek (1954-2007) od wczesnych lat studenckich był aktywnym speleologiem.
Penetrował jaskinie w Polsce, Austrii, na Węgrzech,
Ukrainie i we Francji. W latach 1988-1994 był prezesem Centralnej Komisji Technicznej Czeskiego
Towarzystwa Speleologicznego. Przez ostatnie lata
życia uczestniczył aktywnie w Speleologicznym
Pogotowiu Ratowniczym. Odkrywał nowe techniki
jaskiniowe i współpracował przy tworzeniu nowych
przepisów dotyczących tej branży. W 1993 r. wydał
publikację „Speleoalpinismus I”. W 1998 r., jako
dyrektor akcji „Labský traverz”, miał znaczący
udział w osiągnięciu rekordu świata w trawersie
linowym. Był również eksternistycznym wykładowcą w Wyższej Szkole Górniczej w Ostrawie
na Wydziale Ochrony Przeciwpożarowej i Bezpieczeństwa w Przemyśle. Pracował również jako
ekspert sądowy w zakresie bezpieczeństwa pracy
na wysokości.
44
TATERNIK 1•2010