Polityka spójności po 2013 r. - implikacje dla Polski i województwa

Polityka spójności po 2013 r. - implikacje dla Polski i województwa

Jacek Szlachta
Polityka spójności po 2013 r. –
implikacje dla Polski i
województwa warmińskowarmińskomazurskiego
Olsztyn 4 listopada 2010r.
1
Zmiany w doktrynie polityki
regionalnej (1)
Nowa geografia ekonomiczna, ekonomia
miejsc i ekonomia przepływów
OECD – w 2009 na konferencji ministrów
polityki regionalnej sformułowano załoŜenia
nowego paradygmatu
Bank Światowy – raport z 2009 roku
kwestionujący politykę aktywizacji obszarów
o niskim poziomie rozwoju społecznogospodarczego, gloryfikujący korzyści
koncentracji w obszarach metropolitalnych 2
Zmiany w doktrynie polityki
regionalnej (2)
Unia Europejska –
dąŜenie do zbudowania najbardziej
konkurencyjnej gospodarki światowej (Strategia
z Lizbony i Goeteborska 2000 i 2001,
Odnowiona Strategia Lizbońska 2005, Strategia
Europa 2020 z 2010)
Wejście w Ŝycie Traktatu Lizbońskiego
(1.12.2009) i nowy traktatowy wymiar polityki
spójności terytorialnej, przegląd budŜetowy z
19.10.2010 oraz piąty raport kohezyjny z
3
listopada 2010 roku
Stary i nowy paradygmat polityki regionalnej wg OECD
Cecha
stary
nowy
Cele
Okresowa
kompensacja w
regionach
zacofanych
Wykorzystanie potencjałów i wzmacnianie
konkurencyjności
regionalnej
Jednostka Jednostki
interwencji administracyjne
Funkcjonalne obszary
gospodarcze
strategie
Podejście
sektorowe
Zintegrowane projekty
rozwojowe
narzędzia
Subsydia i
Mix twardego i
pomoc publiczna miękkiego kapitału
Rząd centralny Wieloszczeblowe
zarządzanie publiczne
aktorzy
4
Procesy realne w Polsce
Systematycznie zwiększające się
zróŜnicowania społeczno-gospodarcze w
układach: metropolie-reszta kraju, miastowieś, Wschód-Zachód
W układzie międzyregionalnym i wewnątrz
województw
Brak skutecznych mechanizmów zwiększenia
mobilności przestrzennej ludności oraz
dyfuzji procesów rozwojowych z obszarów
wiodących na pozostałe części kraju
5
PKB na mieszkańca w odniesieniu do
UE27=100 w latach 1997-2008 (1)
Województwo
Mazowieckie
1997 2008
62,9 89,9
Zmiana
+27,0
Śląskie
49,9
61,6
+11,7
Wielkopolskie
46,3
59,5
+13,2
Dolnośląskie
46,0
61,3
+15,3
Zachodniopomorskie 44,3
51,7
+7,4
Pomorskie
43,5
54,1
+10,6
Lubuskie
40,5
48,9
+8,4
Opolskie
40,1
48,3
+8,2
6
PKB na mieszkańca w odniesieniu do
UE25=100 w latach 1997-2008 (2)
Województwo
Kujawsko-pomorskie
1997 2008
39,0 49,2
Łódzkie
39,0
53,1
+14,1
Małopolskie
39,0
49,2
+10,2
Podlaskie
35,4
41,6
+6,2
Warmińsko-mazurskie 35,2
42,3
+7,1
Lubelskie
33,6
39,6
+6,0
Podkarpackie
33,4
39,3
+5,9
Świętokrzyskie
33,3
45,6
+12,3
Polska
44,2
57,0
Zmiana
+10,2
7
+12,8
Zmiany PKB Polski na tle UE27
2008 – 57,1% UE27 (105,0% i 100,9%)
2009 – 60,7% UE27 (101,8% i 95,8%)
2010 – 61,7% UE 27 (103,4% i 101,8%)
Uwzględniając efekt statystyczny wynikający z
wejścia Chorwacji do UE (55% UE27 w 2007 i
4,5 mln mieszkańców) – 0,4% PKB UE28, da
to Polsce przyrost o około 0,3% w UE28
8
Podregiony województwa
warmińsko--mazurskiego
warmińsko
W roku 2008 w układzie NUTS 3
olsztyński 82,7% średniej krajowej (47,1%
UE 27),
elbląski 70,0% średniej krajowej (39,9%
UE 27),
ełcki 63,5% średniej krajowej (36,2% UE
27)
9
Podstawowe dokumenty
dotyczące przyszłości europejeuropejskiej polityki spójności – EPS (1)
Traktat reformujący którego 3 artykuł zawiera
zapis „Unia wspiera spójność gospodarczą,
społeczną i terytorialną oraz solidarność między
państwami członkowskimi” Ratyfikowany przez
wszystkie kraje. Wszedł w Ŝycie 1.12. 2009 roku
Według Traktatu kolejne raporty kohezyjne mają być
poświęcone tym trzem wymiarom spójności. Piąty
raport: „Inwestowanie w przyszłość Europy.
Strategia Rozwoju Regionalnego do roku 2020” ma
zostać przyjęty w Liege przez konferencję
ministrów ds. polityki regionalnej 22.11. 2010 10roku
Podstawowe dokumenty
dotyczące przyszłości EPS (2)
Agenda Terytorialna Unii Europejskiej
identyfikująca nowe wyzwania została przyjęta
przez ministrów ds. spójności terytorialnej 2425 maja 2007r. Są to:
Konsekwencje globalizacji gospodarki
Skutki zmian klimatycznych
Skutki niekorzystnego przebiegu procesów
demograficznych
Oddziaływanie rosnących cen energii
11
Obecnie trwają pracę nad nową edycją AT
Podstawowe dokumenty
dotyczące przyszłości EPS (3)
Zielona Księga na temat spójności terytorialnej z
6.10. 2008r. wyróŜnia cztery jej wymiary
1. Koncentracja czyli pokonywanie róŜnic w
gęstości zaludnienia
2. Tworzenie połączeń między terytoriami czyli
przezwycięŜanie odległości
3. Współpraca czyli przezwycięŜanie róŜnic
(sieciowanie)
4. Podjęcie problemów regionów o specyficznych uwarunkowaniach geograficznych
12
Co dalej?
Podstawowe dokumenty
dotyczące przyszłości EPS (4)
Raport F. Barca An Agenda for a Reformed
Cohesion Policy z 2009 roku. W raporcie tym
promuje się: politykę rozwojową
zorientowaną na miejsca, nową interpretację
zawartości EPS, potrzebę zasadniczej zmiany
kierunków tej polityki, koncentrację
interwencji na selektywnych europejskich
dobrach publicznych oraz bardziej
strategiczne i efektywne zarządzanie w tej
sferze
13
Podstawowe dokumenty
dotyczące przyszłości EPS (5)
P.Samecki Orientation Paper on Future Cohesion
Policy z grudnia 2009r. jest doskonałą próbą
dostosowania EPS do nowych wyzwań.
Jest wykorzystywany w róŜnych propozycjach
odnośnie przyszłości tej polityki
14
Podstawowe dokumenty dotydotyczące przyszłości - EU 2020 (1)
Kluczowy dokument wyznaczający polityki
Wspólnoty do roku 2020
Dokument zastępujący Odnowioną Strategię
Lizbońską przy wydłuŜeniu horyzontu do roku
2020
Dokument który będzie podstawą nowej edycji
Zintegrowanych Wytycznych dotyczących polityki
makroekonomicznej, mikroekonomicznej i rynku
pracy (24 wytyczne)
Zaprezentowany 3.3. 2010 roku, przyjęty w 15
czerwcu 2010 roku
Podstawowe dokumenty dotydotyczące przyszłości - EU 2020 (2)
Jako priorytety określono:
1. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy i
innowacjach
2. Promocja gospodarki oszczędzającej zasoby,
zielonej i konkurencyjnej
3. Sprzyjanie gospodarce o wysokim zatrudnieniu,
zapewniając wysoką spójność społeczną i
terytorialną
16
Podstawowe dokumenty doty
doty-czące przyszłości - EU 2020 (3)
Z tego wynikają następujące cele jakie powinny
zostać osiągnięte do roku 2020:
1. 75% wskaźnik zatrudnienia dla grupy 20-64
2. 3% PKB przeznaczane na badania i rozwój
3. Cel 20/20/20 klimat/energetyka (energia ze źródeł
odnawialnych, ograniczenie emisji CO2,
zwiększenie efektywności wykorzystania energii)
4. Udział kończących wcześniej edukację do 10% i
minimum 40% młodzieŜy kończącej studia
5. 20 milionów ludzi mniej w strefie ubóstwa
17
Podstawowe dokumenty dotydotyczące przyszłości - EU 2020 (4)
7 flagowych inicjatyw:
(1) Innowacyjna Europa
(2) Młodzi w ruchu
(3) Digitalna agenda dla Europy
(4) Oszczędzająca zasoby Europa
(5) Polityka przemysłowa dla ery globalizacji
(6) Agenda dla nowych umiejętności i miejsc
pracy
(7) Europejska platforma przeciw biedzie
18
Podstawowe dokumenty dotydotyczące przyszłości – EU 2020 (5)
Strategia EU 2020 ma następujące słabości:
A. Jest aprzestrzenna, została napisana w
tradycyjnym nurcie ekonomii, abstrahuje od
nowych nurtów związanych z ekonomią miejsc i
ekonomią przepływów
B. Wyrazem tego jest odgrzewanie pojęcia i
konceptu polityki przemysłowej jako
uniwersalnego remedium na kryzysogenne
struktury społeczne i ekonomiczne, uzupełniającej
politykę makroekonomiczną
19
Podstawowe dokumenty dotydotyczące przyszłości - EU 2020 (6)
Cd. Strategia EU 2020
C. Procesy rozwojowe we Wspólnocie widzi w
partnerstwie państw członkowskich i instytucji
UE, niemal zupełnie pomija poziom regionalny
D. Podstawowym sposobem rozwiązania
problemów terytorialnych we Wspólnocie jest
wzrost mobilności siły roboczej i redukcja
negatywnego oddziaływania granic wewnętrznych
20
Podstawowe dokumenty dotydotyczące przyszłości – EU 2020 (7)
Cd. Strategia EU 2020
E. Kluczowe wg EU 2020 jest oddziaływanie na
emigrantów i zwiększanie mobilności
F. Pominięto kwestii stymulowania dyfuzji
procesów rozwojowych
G. Praktycznie sankcjonuje wyprowadzenie
Europejskiego Funduszu Społecznego z polityki
spójności
21
Podstawowe dokumenty doty
doty-czące przyszłości – EU 2020 (8)
W wyniku konsultacji społecznych polityka
spójności została wymieniona jako instrument
wdraŜania EU 2020. Pojawiły się odniesienia do
spójności:
1. Spójność terytorialna została wymieniona w
priorytecie ”Rozwój sprzyjający włączeniu
społecznemu” – wspieranie gospodarki o wysokim
poziomie zatrudnienia zapewniającej spójność
społeczną i terytorialną
2. Działania realizowane w ramach priorytetu
22
„ZrównowaŜony rozwój” takŜe sprzyjają spójności
Podstawowe dokumenty doty
doty-czące przyszłości – EU 2020 (9)
3. „WaŜne, aby korzyści ze wzrostu
gospodarczego rozkładały się równo w całej Unii,
w tym w regionach bardziej oddalonych,
zwiększając w ten sposób spójność”
4. „Bardzo waŜnym elementem Strategii EU 2020
będzie nadal kwestia spójności gospodarczej,
społecznej i terytorialnej, tak aby wykorzystać całą
energię i potencjał i skierować je na realizację
priorytetów strategii”
23
Przegląd budŜetowy UE z
19.10.2010 (1)
Przed 1 lipca 2011 roku ma powstać projekt
wieloletniej perspektywy budŜetowej 20142020
Podstawowa rola tej perspektywy budŜetowej
– sfinansowanie wdroŜenia Strategii Europa
2020
Podejmowanie finansowania tam gdzie
występuje wspólnotowa wartość dodana
BudŜet zorientowany na rezultaty
Wielostronne korzyści dzięki solidarności (gra
24
o sumie dodatniej)
Przegląd budŜetowy UE z
19.10.
2010
(2)
BudŜet wieloletni powinien słuŜyć finansowaniu
priorytetów określonych w strategii Europa 2020.
Dlatego trzeba wpisać się w te trzy priorytety:
(1) inteligentny wzrost czyli badania naukowe,
innowacje, infrastruktura dla przyszłości
(2) trwały wzrost – krytyczna ocena płatności bezpośrednich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.
Przesunięcie interwencji na środowisko i klimat
ze sfery społecznej i gospodarczej. Powiązanie
interwencji na obszarach wiejskich z innymi
politykami
25
Przegląd budŜetowy UE z
19.10. 2010 (3)
(3) Gospodarka o wysokim zatrudnieniu
sprzyjająca spójności
Polityka spójności okazała się dla UE jednym ze
skuteczniejszych sposobów zademonstrowania
solidarności, rozszerzając wzrost i dobrobyt w
całej UE
Gra o sumie dodatniej, EPS katalizatorem zmian
we wszystkich regionach i stymulatorem wzrostu
w słabiej rozwiniętych częściach Wspólnoty
Podporządkowanie polityki spójności Strategii
26
Europa 2020
Przegląd budŜetowy UE z
19.10. 2010 (4)
Polityka spójności dla wszystkich regionów
Znaczenie interwencji w biednych regionach a
szczególna uwaga na tych regionach które nie
weszły na ścieŜkę rozwojową
Rola partnerstwa układu centralnego,
regionalnego i lokalnego
Propozycja wspólnych strategicznych podstaw
dla wszystkich funduszy UE
Propozycja kontraktu pomiędzy UE a państwem
członkowskim
27
Przegląd budŜetowy UE z
19.10.2010 (5)
Alokacja środków funduszy zaleŜna od
„administrative capacity” – czyli
instytucjonalnego i administracyjnego
potencjału
Propozycja stworzenia globalnej rezerwy
wdraŜania zaleŜnej od wdroŜenia Strategii
Europa 2020
Podkreślenie znaczenia współpracy z
najbliŜszymi sąsiadami
28
Wnioski dla województwa
warmińsko--mazurskiego (1)
warmińsko
1. Utrzymanie dotychczas obowiązującego
algorytmu podziału środków w ramach
segmentu regionalnego EPS (80,10, 10)
2. Zwiększenie udziału segmentu
regionalnego w alokacji, bowiem niska
konkurencyjność regionu ogranicza dostęp
do segmentu sektorowego
3. Kontynuowanie makroregionalnego PO
Rozwój Polski Wschodniej, w miarę
moŜliwości finansowanego takŜe z
Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Wnioski dla województwa
warmińsko--mazurskiego (2)
warmińsko
4. Działanie na rzecz zintegrowania osi
priorytetowej 3 i 4 EFRROW z EPS, ze względu
na istotną rolę obszarów wiejskich w
województwie
5. Wspieranie dąŜenia do wielofunduszowości
programów operacyjnych
6. Podjęcie prac nad aktualizacją strategii rozwoju
społeczno-gospodarczego województwa w
świetle nowego zestawu dokumentów
strategicznych Unii Europejskiej i polskich
30
Wnioski dla województwa
warmińsko--mazurskiego (3)
warmińsko
7. Stymulowanie współpracy w ramach
obszaru metropolitalnego Olsztyna (FUA)
celem przygotowania się do zmian w EPS (w
Polsce zidentyfikowano 8 MEGA+11 FUA)
8. Aktywne uczestnictwo we współpracy
bałtyckiej
9. Pozytywne reagowanie na moŜliwości
szerszego rozwijania współpracy z okręgiem
Kaliningradzkim w ramach Instrumentu
Sąsiedztwa i Partnerstwa
31
Wnioski dla województwa
warmińsko--mazurskiego (4)
warmińsko
10. Rozwinięcie prac analitycznych celem
zdefiniowania spójności terytorialnej na
terenie regionu
11. Budowanie potencjału w zakresie
gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa
informacyjnego oraz otwartego na zmiany i
innowacje regionu
12. Wykorzystanie moŜliwości stymulowania
rozwoju na poziomie obszarów typu NUTS 3
(trzy sensownie wyznaczone podregiony) 32
Dziękuję Państwu za uwagę
33