Lokalny Program Rewitalizacji

Transkrypt

Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr
.
Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 19 listopada 2004 roku
Lokalny Program
Rewitalizacji
Miasta Wałbrzycha
na lata 2004-2006
i następne
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne
Spis treści:
1.WPROWADZENIE..............................................................................................................8
1.1Misja i wizja rewitalizacji Wałbrzycha......................................................................8
1.2Waga rewitalizacji......................................................................................................8
1.3Cele rewitalizacji w Wałbrzychu............................................................................... 9
1.4Priorytety rewitalizacji Wałbrzycha........................................................................... 9
1.5Kompleksowość rewitalizacji.................................................................................. 10
1.6Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha ...............................................11
1.7Struktura projektu sporządzenia programu rewitalizacji Wałbrzycha..................... 12
1.8Twórcy programu rewitalizacji Wałbrzycha............................................................ 13
2.DIAGNOZA FAKTOGRAFICZNA MIASTA WAŁBRZYCHA..................................19
2.1Aktualny stan rozwoju Wałbrzycha w skrócie.........................................................19
2.2Ogólna charakterystyka Gminy Wałbrzych............................................................. 22
2.3Historia Miasta.........................................................................................................22
2.4Zabytki wałbrzyskie (wybrane obiekty)................................................................... 23
2.5Zagospodarowanie przestrzenne.............................................................................. 23
2.5.1Charakterystyka struktury gruntów........................................................... 23
2.5.2Powierzchnia terenów mieszkaniowych w Wałbrzychu........................... 24
2.5.3Wielkość zasobów mieszkaniowych.........................................................25
2.5.4Charakterystyka zasobów mieszkaniowych.............................................. 25
2.5.5Zakup lokalu na rynku wtórnym............................................................... 26
2.5.6Granice stref ochrony konserwatorskiej....................................................26
2.5.7Charakterystyka komunalnego zasobu mieszkaniowego oraz zasad
gospodarowania tym zasobem.............................................................. 27
2.6Infrastruktura techniczna..........................................................................................29
2.6.1Źródła energii............................................................................................ 29
2.6.2Dostawa gazu............................................................................................ 30
2.6.3Zaopatrzenie w wodę oraz odbiór ścieków sanitarnych i deszczowych... 30
2.6.4Telekomunikacja....................................................................................... 30
2.6.5Sieć drogowa.............................................................................................30
2.6.6Komunikacja zbiorowa............................................................................. 31
2.6.7Gminne inwestycje infrastrukturalne........................................................ 31
2.6.8Restrukturyzacja zakładów budżetowych................................................. 32
2.6.9Ochrona środowiska..................................................................................32
2.6.10Gospodarka zasobami wodnymi............................................................. 33
2.6.11Gospodarka ściekowa w mieście............................................................ 33
2.6.12Gospodarka odpadami.............................................................................33
2.6.13Ochrona powietrza atmosferycznego...................................................... 34
2.6.14Ochrona zieleni....................................................................................... 34
2.6.15Wsparcie finansowe Gminy dla działań proekologicznych.................... 35
2.6.16Problemy związane z zakończeniem likwidacji kopalń wałbrzyskich....35
2.7Gospodarka.............................................................................................................. 36
2.7.1Główni pracodawcy/ struktura i trendy..................................................... 36
2.7.2Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON....................36
2.7.3Pakiet PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ...............................................................40
2.7.4Instytucje i organizacje wspierające rozwój przedsiębiorczości w Wałbrzychu.................................................................................................41
2.8Sfera społeczna........................................................................................................ 47
2
2.8.1Ludność .................................................................................................... 47
2.8.2Bezrobocie................................................................................................ 48
2.8.3Inicjatywy i programy realizowane przez Powiatowy Urząd Pracy w Wałbrzychu.................................................................................................50
2.8.4Budżet miasta i dochód na 1 mieszkańca..................................................51
2.8.5Dodatki mieszkaniowe..............................................................................51
2.8.6Przestępczość............................................................................................ 54
2.8.7Oświata i wychowanie.............................................................................. 57
2.8.8Ochrona zdrowia....................................................................................... 57
2.8.9Stan zdrowia mieszkańców.......................................................................58
2.8.10Pomoc społeczna.....................................................................................58
2.8.11Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Wałbrzychu....... 60
2.8.12Kultura i sztuka....................................................................................... 60
2.8.13Sport........................................................................................................ 62
2.8.14Struktura organizacji pozarządowych..................................................... 63
2.8.15Wsparcie przez Miasto organizacji pozarządowych............................... 63
2.8.16Aktualne programy społeczno-gospodarcze realizowane przez Urząd
Miasta....................................................................................................64
3.AKTYWNOŚĆ URZĘDU MIEJSKIEGO W WAŁBRZYCHU W ZAKRESIE
PROGRAMÓW POMOCOWYCH......................................................................... 65
3.1Projekty zrealizowane w latach ubiegłych............................................................... 65
3.2Projekty realizowane w roku 2004 oraz w latach najbliższych................................65
4.KLUCZOWE PROBLEMY UTRUDNIAJĄCE MIASTU REALIZACJĘ CELU
ZPORR – WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI ORAZ
PRZECIWDZIAŁANIA MARGINALIZACJI OBSZARÓW MIASTA............. 69
4.1Obszar gospodarczy................................................................................................. 69
4.2Obszar społeczny..................................................................................................... 69
4.3Obszar przestrzenno-środowiskowy........................................................................ 70
5.DIAGNOZA JAKOŚCIOWA OBECNEJ SYTUACJI SPOŁECZNEJ,
GOSPODARCZEJ I INFRASTRUKTURALNEJ W WAŁBRZYCHU..............71
5.1Mocne strony Miasta................................................................................................71
5.1.1Obszar gospodarczy.................................................................................. 71
5.1.2Obszar społeczny...................................................................................... 71
5.1.3Obszar przestrzenno-środowiskowy......................................................... 72
5.2Słabe strony Miasta.................................................................................................. 72
5.3Szanse Miasta...........................................................................................................74
5.4Zagrożenia Miasta....................................................................................................75
5.4.3Obszar przestrzenny.................................................................................. 75
6.POWIĄZANIA LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI................................76
3
6.1Strategiczne i długookresowe dokumenty planistyczne oddziałujące na rozwój
społeczno-gospodarczy Wałbrzycha................................................................. 76
6.2Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego..................................................... 76
6.3Strategia Rozwoju Wałbrzycha na lata 2004-2006.................................................. 78
6.4Polityka transportowa Miasta Wałbrzycha.............................................................. 80
6.5Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Wałbrzycha na
lata 2004 – 2008................................................................................................81
6.6Program współpracy Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na 2004 rok
...........................................................................................................................84
6.7Wieloletni program gospodarowania zasobem mieszkaniowym Gminy Wałbrzych
na lata 2004-2008..............................................................................................86
6.8Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego................ 87
7.ZASIĘG TERYTORIALNY REWITALIZOWANEGO OBSZARU
(WYZNACZENIE GRANIC) WRAZ Z UZASADNIENIEM...............................89
7.1Wyznaczenie granic rewitalizowanego obszaru...................................................... 89
7.2Wyznaczenie priorytetowych i pilotażowych projektów Miasta............................. 90
7.3Wyniki sondażu społecznego mieszkańców Wałbrzycha ..................................... 107
7.3.1Metodologia sondażu.............................................................................. 107
7.3.2Wyniki sondażu dla ogółu respondentów............................................... 110
7.3.3Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie przedsiębiorców.............113
7.3.4Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie młodzieży.......................116
7.3.5Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie bezrobotnych..................119
7.3.6Sylwetka respondentów.......................................................................... 122
8.PODOKRESY PROGRAMOWANIA............................................................................126
9.KLUCZOWE WIELOWĄTKOWE ZESPOŁY PROJEKTÓW ROZWOJOWYCH
WAŁBRZYCHA...................................................................................................... 127
9.1„Trakt Wałbrzyski”................................................................................................ 127
9.2„KOPALNIA”........................................................................................................129
9.3„CASTELLAND”.................................................................................................. 132
9.4„KSIĄŻĘCY KAMIEŃ”........................................................................................133
10.PLANOWANE DZIAŁANIA W LATACH 2004-2006
I NASTĘPNYCH – REWITALIZACJA ZDEGRADOWANYCH OBSZARÓW
MIEJSKICH.............................................................................................................134
10.1Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości ....................................... 134
10.2Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym
mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym ............................................... 135
10.3Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie
podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych ................................................ 135
10.4Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie
podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych. ................... 136
4
10.5Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności opiekuńczej ....................................................... 138
10.6Typ projektów: przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z
rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób
zdrowych i niepełnosprawnych ...................................................................... 139
10.7Typ projektów: porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia
i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni ..............................143
10.8Typ projektów: prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o
wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające
się do tworzenia stałych miejsc pracy ............................................................ 143
10.9Typ projektów: prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy .............................................................................146
10.10Typ projektów: poprawa warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha .......................................................................................................... 146
10.11Typ projektów: poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu
pieszego i estetyki przestrzeni publicznych ................................................... 146
10.12Typ projektów: remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w
zakresie ochrony środowiska.......................................................................... 147
10.13Typ projektów: tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w
zagrożonych patologiami społecznymi obszarach miasta ..............................147
I NASTĘPNYCH –
REWITALIZACJA OBSZARÓW PO-PRZEMYSŁOWYCH...........................149
11.1Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury w obiektach
po-przemysłowych, umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości .
149
11.2Typ projektów: prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się
do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów
muzealnych), rozwoju turystyki, działalności kulturalnej i społecznej oraz tworzenia stałych miejsc pracy..............................................................................149
11.3Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury obiektów
po-przemysłowych umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i
edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji włączając osoby
bezrobotne, a także podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych ................................................................................................................ 150
pieszego i estetyki przestrzeni publicznych na terenach po-przemysłowych,
budowa, przebudowa, remont infrastruktury transportowej .......................... 152
2Typ projektów: remonty i modernizacja infrastruktury technicznej obiektów po-przemysłowych, szczególnie w zakresie ochrony środowiska ..............................155
11.5Typ projektów: tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości, likwidacja patologii społecznych na terenach po-przemysłowych ...................155
11.6Typ projektów: zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego ............................................................................. 156
12.PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI.......................................... 157
5
12.1Przewidywane źródła finansowania zadań...........................................................157
12.2Plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach 2004-2006 oraz następnych – obciążenie budżetu Miasta Wałbrzycha..............................................................157
13.WYBRANE NARZĘDZIA FINANSOWO-ORGANIZACYJNE WSPIERAJĄCE
REWITALIZACJĘ..................................................................................................160
13.1Programy uzupełniające działania związane z wykorzystaniem środków UE.....160
13.2Wieloletnie plany inwestycyjne........................................................................... 160
14.SYSTEM WDRAŻANIA LPR.......................................................................................161
15.SYSTEM OKRESOWEJ AKTUALIZACJI WE WSPÓŁPRACY Z LOKALNYMI
PARTNERAMI SPOŁECZNO-GOSPODARCZYMI.........................................163
15.1Kategorie beneficjentów...................................................................................... 163
15.2Procedura wyboru projektów do LPR projektów zgłaszanych przez zewnętrznych
(w stosunku do gminy) beneficjentów............................................................ 164
15.3Procedura wyboru i hierarchizacji w LPR projektów zgłaszanych przez gminę
oraz podmioty zależne od gminy.................................................................... 166
15.4System okresowej aktualizacji we współpracy z lokalnymi partnerami społecznogospodarczymi................................................................................................ 170
16.SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ.....171
16.1Cele okresowej analizy i oceny realizacji LPR.................................................... 171
16.2System okresowej analizy i monitorowania.........................................................171
16.3Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania...................................................172
16.3.1Wskaźniki wkładu.................................................................................172
16.3.2Wskaźniki produktu.............................................................................. 172
16.3.3Wskaźniki rezultatu.............................................................................. 172
16.3.4Wskaźniki oddziaływania..................................................................... 172
16.3.5Nowe wskaźniki....................................................................................172
16.4Kanały komunikacji społecznej........................................................................... 173
17.ZAŁĄCZNIKI.................................................................................................................176
17.1Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania (działanie 3.3 ZPORR).............176
17.2Karta projektu do LPR......................................................................................... 178
17.3Formularz oceny finansowej zgłoszenia projektu przez beneficjenta zewnętrznego
do LPR............................................................................................................ 180
17.4Formularz oceny finansowej i merytorycznej zgłoszenia projektu przez gminę
bądź jej jednostkę do LPR.............................................................................. 182
17.5Słowniczek terminów...........................................................................................187
6
Spis najczęściej używanych skrótów
EFRR
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
EFS
Europejski Fundusz Społeczny
EQUAL
Inicjatywa wspólnotowa wspierająca realizację projektów transnarodowych
skierowanych na zwalczanie wszelkich form dyskryminacji i nierówności
na rynku pracy
INTERREG
Inicjatywa Unii Europejskiej wspierająca współpracę obszarów przygranicznych dwóch państw członkowskich
LPR
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha Na Lata 2004-2006 i
Następne
MGiP
Ministerstwo Gospodarki i Pracy
MSP
Małe i średnie przedsiębiorstwa
NPR
Narodowy Program Rozwoju
OOŚ
Ocena Oddziaływania na Środowisko
PARP
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
PHARE
Program pomocy w przebudowie gospodarczej państw Europy Środkowej i
Wschodniej
PWW
Podstawy Wsparcia Wspólnoty
SIMIK
System Informatycznego Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy
Strukturalnych i Funduszu Spójności
SPO RZL
Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich
SPO WKP
Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjności Przedsiębiorstw
SWOT
Analiza czynników rozwojowych – mocnych i słabych stron podmiotu
analizy oraz szans i zagrożeń wynikających z wpływu otoczenia.
UE
Unia Europejska
WPG
Wieloletni Program Gospodarowania Zasobem Mieszkaniowym Gminy
Wałbrzych na lata 2004-2008
ZPORR
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
Szersze wytłumaczenie powyższych oraz definicje pozostałych skrótów zamieszczono w
Słowniczku stanowiącym Załącznik nr 12 do LPR.
7
1. WPROWADZENIE
1.1 Misja i wizja rewitalizacji Wałbrzycha
Rewitalizacja stanowi odpowiedź na skumulowany przez lata, kompleksowy proces równoległej degradacji materialnej, społecznej i ekonomicznej Wałbrzycha.
Rewitalizacja jest zintegrowanym, świadomie inicjowanym przez Prezydenta Miasta
procesem przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych
częściach Wałbrzycha, przyczyniającym się do poprawy jakości życia mieszkańców, ożywienia gospodarczego i odbudowy więzi społecznych,
a także przywrócenia ładu przestrzennego
Rewitalizacja jest kompleksowym programem remontów, modernizacji zabudowy i przestrzeni publicznych, rewaloryzacji zabytków na wybranych obszarach miasta, bezpośrednio
powiązanych z rozwojem gospodarczym i społecznym Wałbrzycha.
Rewitalizacja to połączenie działań technicznych – wyburzeń, remontów, adaptacji, ulepszeń
itp. – z programami ożywienia gospodarczego i działaniem na rzecz rozwiązania problemów
społecznych, występujących we wskazanych obszarach: bezrobociem, przestępczością,
zanikiem więzi rodzinnych i ucieczką wykształconej młodzieży do innych, lepiej rozwiniętych
gospodarczo miast.
Rewitalizacja będzie realizowana z wykorzystaniem współfinansowania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.
1.2 Waga rewitalizacji
Harmonijny oraz trwały rozwój obszarów miejskich jest kluczem do osiągnięcia spójności
gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej. Dlatego też idea harmonijnego rozwoju miast i
aglomeracji jest szeroko propagowana na forum wspólnotowym oraz poszczególnych Państw
Członkowskich.
Wychodząc na przeciw toczącej się debacie Komisja Europejska stwierdziła, iż:
„Kwestia rozwoju obszarów miejskich (...) jest sercem przemian gospodarczych,
społecznych i terytorialnych. Miasta są kluczowym czynnikiem
dla prowadzenia strategii spójności i zrównoważonego rozwoju”
Problematykę harmonijnego rozwoju tkanki miejskiej zauważył również Parlament Europejski, który w swojej rezolucji dotyczącej Inicjatywy Wspólnotowej URBAN II zwrócił uwagę,
iż: „położenie znacznego nacisku na potrzebę zintegrowanego podejścia rozwoju polityki
miejskiej jako bieżącej wygląda na jedyną drogę do zaakcentowania problemów gospodarczych, społecznych, i środowiskowych w strefach miejskich”. Poza tym Komitet Regionów w
opinii dotyczącej ram działań, podkreślił: „decydującą rolę miast we wdrażaniu głównych celów UE - spójności gospodarczej i społecznej, zatrudnienia, konkurencyjności i równowagi
środowiskowej”. Zdaniem Komitetu Regionów „(...) demonstruje to potrzebę bliższego zaan8

gażowania władz lokalnych i regionalnych w formułowaniu przyszłej polityki i poznania, że
miasta (...) powinny być prawdziwymi partnerami w tym procesie”.
Problemy degradacji gospodarczej, przestrzennej i społecznej obserwowane są zarówno na
szczeblu wspólnotowym, jak i poszczególnych Państw Członkowskich. Dlatego też przygotowywanie kompleksowych programów rewitalizacji, łączących powyższe elementy jest
nieuniknioną drogą w kierunku poprawy jakości życia oraz rozwoju lokalnego miast i aglomeracji w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej.
1.3 Cele rewitalizacji w Wałbrzychu
Zasadniczym celem rewitalizacji Wałbrzycha jest:
Ożywienie gospodarcze i społeczne miasta, a także jego zwiększony potencjał
turystyczny i kulturalny, w tym nadane obiektom i terenom zdegradowanym
nowe funkcje społeczno-gospodarcze
Powyższy cel zasadniczy zostanie zrealizowany poprzez:




odnowę zdegradowanych obszarów miast i dzielnic mieszkaniowych
odnowę obiektów i terenów po-przemysłowych
zmianę ich dotychczasowych funkcji na gospodarcze, społeczne, edukacyjne, zdrowotne,
rekreacyjne i turystyczne
zachęcanie lokalnej społeczności do rozwijania nowych form aktywności gospodarczej generujących miejsca pracy
oferowanie infrastruktury do prowadzenia działalności dostosowanej do potrzeb nowych przedsiębiorstw,
troskę o ochronę stanu środowiska naturalnego warunkującego zrównoważony rozwój gospodarczospołeczny
ać przy tym należy, iż rewitalizacja dotyczy nie tylko infrastruktury, ale przede wszystkim stworzenia
powiednich warunków do poprawy bytu „tkanki” społecznej znajdującej się na rewitalizowanym obrze.
również zauważyć, że nie będzie możliwe zakończenie procesu rewitalizacji w ciągu roku, czy dwóch lat.
woce” programu nie pojawią się od razu, dlatego tak ważnym jest przygotowanie długotrwałego programu,
ry mimo zmian kadrowych będzie konsekwentnie realizowany w trakcie nadchodzących kilkudziesięciu lat.
1.4 Priorytety rewitalizacji Wałbrzycha
Priorytety projektu rewitalizacji Wałbrzycha zdefiniowano poprzez współpracę z lokalnymi
partnerami w trakcie:
1) prac warsztatowych i badań ankietowych radnych, członków Zespołu Zadaniowego
oraz Zespołu Doradczego,
2) sondażu społecznego wykonanego na przedstawicielach trzech krytycznych dla rewitalizacji miasta grupach społecznych – młodzieży, przedsiębiorcach oraz bezrobotnych.
9
Wyniki powyższych działań wskazują na konieczność priorytetowego podejścia do następujących działań:

Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój
działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych a także rozwój małej i średniej przedsiębiorczości

Poprawę funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki
przestrzeni publicznych oraz tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania
przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony środowiska

działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie
rozwój działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej, odbudowę więzi
społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym

Prace konserwatorskie i remonty zabytków, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w
rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju kultury, turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy

działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych

Marketing i promocja wałbrzyskich atrakcji turystycznych
1.5 Kompleksowość rewitalizacji
Celem realizacji rewitalizacji jest nie tylko na zapewnienie spójności społecznej i
gospodarczej, ale również i terytorialnej. Dlatego też tak ważnym jest włączenie w
proces przygotowania programu rewitalizacji i rozwoju miasta nie tylko lokalnych parterów społeczno-gospodarczych, ale i sąsiadujące samorządy terytorialne (wspólne planowanie rozwoju przestrzennego). Oznacza to, iż rewitalizacja to kompleksowy program,
który odnosi się do wybranych przez samorząd terytorialny obszarów w dawnych, często zabytkowych, lecz podupadłych dzielnicach mieszkaniowych, po-przemysłowych, czy po-wojskowych w miastach, a także poza nimi.
Projekty infrastrukturalne dotyczące rewitalizacji obszarów miejskich oraz terenów poprzemysłowych powinny być wdrażane w powiązaniu z projektami z zakresu ożywienia
gospodarczego oraz rozwiązywania problemów społecznych i ułatwienia przedsiębiorstwom warunków prowadzenia działalności gospodarczej – poprzez dostarczenie im dogodniejszych warunków, uzupełniając tym samym działania podejmowane w ramach
ZPORR Priorytetu 2 – „Wzmocnienie Regionalnych Zasobów Ludzkich” oraz SPO
„Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006” i SPO „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, lata 2004-2006”, a także Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL.
Wdrażanie projektów rewitalizacji miast i dzielnic miast, w ramach tego działania, wpłynie
również na stworzenie potencjału dla przyszłej realizacji w Polsce Inicjatywy Wspólnotowej
URBAN.
10
Rewaloryzacja urbanistyczna będzie polegać na wsparciu kompleksowych działań technicznych, takich jak: remonty, modernizacja infrastruktury podstawowej oraz rewaloryzacja zabudowy, poprawa funkcjonalności ruchu kołowego i ruchu pieszego, zwiększenie funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznych, w tym renowacja obiektów o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się na terenach rewitalizowanych.
Projekty wspierać będą także działania na rzecz walki z patologiami społecznymi. Ich
koncentracja na obszarach problemowych pozwoli na przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego pewnych grup, które w wyniku trudnej sytuacji na rynku pracy
znalazły się na marginesie życia społecznego.
1.6 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha
Kluczowym dokumentem strategicznym wyznaczającym zasady wykorzystania przez Polskę
pomocy finansowej Unii Europejskiej jest Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju
Regionalnego. II priorytetem ZPORR-u jest rozwój lokalny, który został opisany w działaniu
3.3 jako rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich, po-przemysłowych i powojskowych.
Celem strategicznym ZPORR jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności
regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby
sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej,
społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską.
Wzrost konkurencyjności regionów należy rozumieć jako oddziaływanie na zmiany struktury
gospodarczej i poprawę sytuacji województw w Polsce względem regionów europejskich w
zakresie produktywności gospodarki, wydajności pracy, tworzenia i absorpcji innowacji,
wykształcenia mieszkańców, dochodów ludności oraz ilości i jakości infrastruktury
technicznej.
Pod przeciwdziałaniem marginalizacji należy rozumieć podjęcie działań interwencyjnych na
obszarach o najmniejszych możliwościach rozwojowych oraz najtrudniejszej sytuacji
społeczno-gospodarczej. Odbywać się to powinno poprzez ograniczanie problemów
społecznych takich jak bezrobocie w drodze wsparcia rozbudowy infrastruktury oraz zasobów
ludzkich.
Konkurencyjność regionów powinno budować się na bazie ich najmocniejszych stron, zaś
przeciwdziałanie marginalizacji powinno być zwrócone w kierunku rozwiązania najbardziej
bolących problemów i likwidacji najsłabszych stron gmin.
W ramach Poddziałania 3.3 ZPORR wspierane są projekty, które wynikają ze zintegrowanych
programów rewitalizacji społeczno-gospodarczej, przestrzennej i funkcjonalnej
zdegradowanych: dzielnic mieszkaniowych, zespołów mieszkaniowych w miastach,
(szczególnie na obszarach zagrożonych lub dotkniętych zjawiskami patologii społecznej), a
także terenów po-przemysłowych i po-wojskowych wraz ze znajdującymi się na nich
obiektami.
Zgodnie z rozporządzeniem ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 sierpnia 2004 roku w
sprawie przyjęcia Uzupełnienia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego (Dz.U. z 14.09.2004 r., Nr 200, Poz. 2051), Miasta, które chcą uzyskać
wsparcie UE w ramach Poddziałania 3.3 muszą przygotować kilkuletni Lokalny
Program Rewitalizacji (zwany w dalszej części opracowania LPR).
11
LPR wyznacza granice obszaru poddawanego rewitalizacji, bazując na podstawie krytycznej
analizy wyników badań i analiz (w tym wniosków różnych podmiotów współuczestniczących
w procesie rewitalizacji) przeprowadzonych dla potrzeb przygotowania tego strategicznego z
punktu widzenia Miasta dokumentu.
Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne
obejmuje zarówno zdegradowane obszary miejskie, jak i obszary po-przemysłowe.
LPR zawiera listę projektodawców oraz opis proponowanych przez nich działań niezbędnych dla rozwoju gospodarczego Miasta Wałbrzycha, proponowane sposoby rozwiązywania problemów społecznych, a także kilkuletnie plany finansowe i inwestycyjne
Miasta dotyczące rewitalizacji.
LPR podlega zatwierdzeniu uchwałą Rady Miejskiej. Projekty inwestycji, które mają być
współfinansowane przez UE muszą być uwzględnione w treści LPR, zarówno pod względem
celów jakie w zamierzeniu projektodawców mają realizować, jak i udziału finansowego
Miasta w ich realizacji.
Warto zaznaczyć że wśród podmiotów uprawnionych do składania wniosku o
dofinansowanie rewitalizacji z Funduszy Strukturalnych UE, obok miasta występują
również podmioty wykonujące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu
terytorialnego, w których większość udziałów lub akcji posiada miasto, podmioty
wybrane w drodze Ustawy Prawo Zamówień Publicznych – zharmonizowanej z prawem
Wspólnot Europejskich, dostarczające usługi użyteczności publicznej na zlecenie
jednostek samorządu terytorialnego pod warunkiem przestrzegania zasad pomocy
publicznej określonych w przepisach szczególnych, organizacje pozarządowe nie
działające dla zysku, stowarzyszenia, fundacje oraz kościoły i związki wyznaniowe
(publiczne i non-profit), spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, instytucje użyteczności
publicznej: np. policja, straż pożarna oraz szkoły wyższe.
1.7Struktura projektu sporządzenia programu rewitalizacji Wałbrzycha
Współpraca nad opracowaniem wersji LPR objęła realizację trzech etapów: etapu przygotowania, etapu diagnozowania i etapu projektowania.
W trakcie etapu przygotowania Prezydent Miasta dokonał wyboru Pełnomocnika ds. Rewitalizacji. Na mocy zarządzenia Prezydenta Miasta stworzono Zespół Zadaniowy, w skład którego
weszli reprezentanci kluczowych wydziałów Urzędu Miejskiego oraz komunalnych jednostek
organizacyjnych.
Zespół Zadaniowy odpowiedzialny był za zarządzanie procesem planowania strategicznego,
którego efektem stało się opracowanie LPR.
W trakcie etapu diagnozowania przeprowadzona została analiza faktograficzna oraz
jakościowa aktualnej sytuacji demograficznej, społecznej i gospodarczej w mieście.
W trakcie etapu projektowania, na który złożyły się prace warsztatowe wszystkich zespołów,
zebrano, dokonano analizy oraz hierarchizacji projektów i zadań związanych z rewitalizacją
Miasta Wałbrzycha.
Dodatkowo, przy współpracy z Wałbrzyską Wyższą Szkołą Zarządzania i Przedsiębiorczości
wykonano sondaż społeczny, w trakcie którego zapytano przedstawicieli lokalnej społeczności – młodzież, przedsiębiorców i bezrobotnych – o ich preferencje związane z danym typem
projektów rewitalizacji oraz chęć zaangażowania się w realizację danego projektu.
12
Zespół Zadaniowy na bieżąco współpracował z przedstawicielami mediów, przekazując informacje dotyczące prac projektowych m.in. w trakcie specjalnych konferencji prasowych Prezydenta Miasta.
Zorganizowano również sesję informacyjną skierowaną do wałbrzyskich organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli instytucji zrzeszających lokalnych przedsiębiorców. Realizując politykę wspierania organizacji pozarządowych przez Urząd Miasta, zaproponowano
stworzenie narzędzia pozwalającego zaangażować do pomocy na rzecz organizacji pozarządowych wykształconą młodzież – studentów wyższych lat wałbrzyskich uczelni ekonomicznych.
Prezydent Miasta Pan Piotr Kruczkowski ogłosił konkurs dla studentów, którzy nawiążą
kontakt z jedną z wałbrzyskich organizacji pozarządowych i stworzą dla niej pełen wniosek
kierowany pod EFS bądź EFRR. Prezydent Miasta skierował również apel w stronę większych przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Wałbrzychu o zasponsorowanie nagrody dla tych studentów, których wnioski zostaną zaakceptowane przez UE. Poszukiwane są firmy, które zdecydują się ufundować zarówno nagrodę finansową, jak też zaproponują najlepszym studentom odbycie stażu zawodowego w swojej firmie. Rozwiązanie
powyższe ma pozwolić na aktywne zaangażowanie młodzieży wałbrzyskiej w życie społeczne i gospodarcze Miasta. Jedną z bolączek Wałbrzycha jest ucieczka absolwentów wyższych
uczelni do innych. Lepiej rozwiniętych gospodarczo miast. Organizacje pozarządowe cierpią
na brak potencjału instytucjonalnego pozwalającego wykazać wystarczającą trwałość realizacji projektu i brak dostępu do wykwalifikowanych osób gotowych nie tylko napisał poprawny
wniosek i studium wykonalności, ale również będą gotowe zaangażować się w realizację i
rozliczenie projektu dotowanego przez Unię Europejską.
Dodatkowo, nawiązano współpracę z zespołem przygotowującym aktualizację strategii zrównoważonego rozwoju Miasta Wałbrzycha (projekt realizowany przez zespół UNDP). Członkowie Zespołu Zadaniowego ds. rewitalizacji włączyli się w prace warsztatowe nad aktualizacją strategii oraz na bieżąco informowali uczestników prac o postępach prac projektowych
związanych z rewitalizacją Wałbrzycha.
W efekcie kilkumiesięcznych, intensywnych prac opracowany został niniejszy dokument.
Będzie on cyklicznie aktualizowany zgodnie z procedurą opisaną w dalszej części opracowania. Pierwsza aktualizacja planowana jest już w trakcie pierwszego kwartału 2005 roku.
1.8 Twórcy programu rewitalizacji Wałbrzycha
Lokalny Program rewitalizacji miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne powstał
dzięki inicjatywie Prezydenta Miasta Pana Piotra Kruczkowskiego, który zaproponował
przedstawicielom lokalnej społeczności ponadpartyjne porozumienie jako niezbędną
przesłankę rozpoczęcia i efektywnej realizacji trudnego i długotrwałego procesu rewitalizacji gospodarczej, społecznej i przestrzenno-środowiskowej Wałbrzycha.
Koordynatorem projektu stworzenia programu rewitalizacji stał się powołany na stanowisko Pełnomocnika ds. Rewitalizacji Pan Jacek Kramnik, Zastępca Naczelnika Wydziału
Infrastruktury Miasta.
Program powstał dzięki pracy Zespołu Zadaniowego, którego pracami kierował Zastępca Prezydenta Miasta Wałbrzycha Pan Mirosław Bartolik. Do grona członków Zespołu
zadaniowego zostały powołane następujące osoby:
13
1.1 Mirosław Bartolik
Zastępca Prezydenta Miasta - Przewodniczący Zespołu
2.2 Jacek Kramnik
Zastępca Naczelnika Wydziału Infrastruktury Miasta – Pełnomocnik ds. Rewitalizacji
3.3 Alicja Rosiak
Przewodnicząca Rady Miejskiej Wałbrzycha
4.4 Anna Adamkiewicz
Przewodnicząca Społecznej Komisji Mieszkaniowej,
5.5 Anna Porada
Zastępca Dyrektora Zarządu Dróg i Komunikacji
6.6 Krystyna Bartoszyńska
Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
7.7 Kazimierz Szewczyk
Kierownik Muzeum Przemysłu i Techniki
8.8 Grażyna Muszyńska -Szmaj
Prezes Zarządu Miejskiego Zarządu Budynków Sp. z o.o.
9.9 Augustyn Skrętkowicz
Prezes Zarządu Wałbrzyskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów
i Kanalizacji Sp. z o.o.
10 Franciszek Waśniowski
.1 Prezes Zarządu Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A.
0
11 Marian Stryjski
.1 Dyrektor Zakładu Gazowniczego w Wałbrzychu
1
12 Ireneusz Zarzecki
.1 Prezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Sp. z o.o.
2
13 Teresa Wójcikowska
.1 Prezes Zarządu Miejskiego Zakładu Usług Komunalnych Sp. z o.o.
3
14 Zenon Matuszko
.1 Koordynator Koalicji Wałbrzyskich Organizacji Pozarządowych
4
15 Jolanta Lompart
.1 Naczelnik Wydziału Infrastruktury Miasta
5
16 Bożena Dróżdż
.1 Zastępca Naczelnika Wydział Gospodarki Miasta
6
17 Stanisław Rejman
.1 Zastępca Naczelnika Wydziału Gospodarki Miasta – planowanie przestrzenne
7
18 Anna Grzonkowska
.1 Inspektor w Wydziale Gospodarki Miasta – planowanie przestrzenne
8
19 Lilianna Wierzbicka
.1 Inspektor w Wydziale Gospodarki Miasta – Biuro ds. Rewalidacji Pokopalnianej
9
14
20
.2
0
21
.2
1
22
.2
2
Andrzej Gizka
Główny Specjalista w Wydziale Gospodarki Miasta – polityka gospodarcza
Wiesław Zalas
Inspektor w Wydziale Edukacji i Spraw Społecznych
Dagmara Wodraszka
Podinspektor w Wydziale Infrastruktury Miasta
Wartość programu rewitalizacji wynika również z zaangażowania do jego stworzenia
szerokiej reprezentacji lokalnej społeczności. Do składu Zespołu Doradczego zaproszeni
zostali przedstawiciele lokalnych grup społecznych – liderzy lokalnej społeczności:
1.
ks. Marek Babuśka
Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej
p.w. św. Wojciecha
2.
dr hab. Andrzej Bator
Prorektor
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
3.
Sebastian Borecki
Koalicja Wałbrzyskich Organizacji Pozarządowych
4.
Eugenia Czajkowska
Dyrektor biura
Fundacja BIEDA
5.
Janusz Dziewit
Dyrektor Oddziału
AG "TEST" Human Resources
6.
mł. insp. mgr Janusz Figiel
Z-ca Komendanta Miejskiego Policji
7.
Ewa Frąckowiak
Rzecznik prasowy Prezydenta Miasta
8.
Mariusz Gawlik
Dyrektor OSiR
9.
Lidia Gibuła
Dyrektor
Inkubator Przedsiębiorczości
Członek Zarządu Fundacji Wałbrzych 2000
10.
Józef Gruszka
Prezes Zarządu
Fundacja Regionu Wałbrzyskiego
11.
Bogumiła Harazińska-Pilch
Licencjonowany Zarządca nieruchomości
15
12.
Sławomir Hunek
Prezes Zarządu DARR S.A.
13.
Sławomir Jagiełło
14.
Bożena Jaworska-Bodziony
Prezes Zarządu
„Twój Dom” Sp. z o.o. z. nieruchomościami
15.
Piotr Jonek
Stowarzyszenie Regionalne PRO SILESIA
16.
Jerzy Karmiński
Dyrektor Teatru Lalki i Aktora/Kolalicja Wałbrzyskich Organizacji Pozarządowych
17.
Jerzy Karski
Komendant Straży Miejskiej
18.
Cezary Kasiborski
Dyrektor Biblioteki pod Atlantami
19.
Jerzy Kristen
SM Podzamcze
Zastępca Prezesa ds. Technicznych
20.
Piotr Kruszczyński
Dyrektor Artystyczny
Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu
21.
Elżbieta Krzan
Licencjonowany Zarządca Nieruchomości
22.
Grzegorz Kruszyński
WPWiK Sp. z o.o.
23.
Elżbieta Łaganowska
Dyrektor Wałbrzyskiego Ośrodka Kultury
24.
bryg. mgr inż. Andrzej Marzęda
Komenda Miejska PSP
25.
Zbigniew Michurski
SIDOM Zarządzanie nieruchomościami
26.
Stanisław Paluch
Starszy Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości
27.
Halina Pankanin
Zastępca Prezydenta Miasta
28.
Krzysztof Pączka
Prezes Zarządu SM „Górnik”
29.
Barbara Pisula
Dyrektor biura
Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości
30.
Tadeusz Rojek
16
31.
Marek Rząsowski
Izba Gospodarcza w Wałbrzychu
32.
Zofia Sikora
PTTK „Oddział Ziemi Wałbrzyskiej”
33.
Zbigniew Stanczewski
Prezes Zarządu SM SKARBEK
34.
Aleksander Szarapo
35.
ks. Waldemar Szczugieł
Proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Wałbrzychu
36.
Marek Śpiewak
Starosta Wałbrzyski
37.
Cezariusz Tkaczyk
Prezes SM Poniatów
38.
Zdzisław Tomczak
Prezes SM Podzamcze
39.
dr Jerzy Tutaj
Dziekan Wydziału Nauk Społecznych i Zdrowia WWSZiP
Prezes Zarządu „Zamek Książ” Sp. z o.o.
40.
Krzysztof Wasilewski
Stowarzyszenie Ochrony Bezrobotnych
41.
Grzegorz Ważny
THERM-BUD
42.
Andrzej Wieczorek
Dyrektor biura
Zrzeszenie Prywatnego Handlu i Usług
43.
Józef Wiłkomirski
Dyrektor Filharmonii Sudeckiej
44.
Iwona Żuk-Magierska
Dyrektor PUP
Prace zespołów śledzili przedstawiciele lokalnych mediów – prasy, radia i telewizji.
Projekt sporządzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 20042006 i następne zaprogramował oraz koordynował, a także zaproponował finalny kształt dokumentu stanowiącego wyniki prac zespołów Maciej Tertelis reprezentujący firmę konsultingową Remarket Doradztwo Sp. z o.o. W projekcie wspierało go również dwoje konsultantów
zewnętrznych – Aleksandra Czyżewska, współautorka projektu ustawy o rewitalizacji oraz
kształtu działania 3.3 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz
dr Julian Kołodziej, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Ochrony dziedzictwa Przemysłowego
TICCIH.
Prace projektowe wsparło również szereg pozostałych osób – przedstawicieli Urzędu Miasta
Wałbrzycha, komunalnych jednostek organizacyjnych, potencjalnych beneficjentów, lokalnych organizacji pozarządowych, instytucji kultury i sztuki, fascynacji historii i dziedzictwa
kulturowego Wałbrzycha:
17
1) Jarosław Chołodecki
konsultant UNDP
2) Robert Hadaś
Skarbnik Miasta Wałbrzycha
3) Jerzy Kosmaty
Kustosz Muzeum Przemysłu i Techniki
4) Marek Malinowski
Redaktor i fotografik
5) Marek Małecki
Naczelnik Wydziału Gospodarki Miasta Wałbrzycha
6) Alicja Młodecka
Dyrektor Wałbrzyskiej Galerii Sztuki Biuro Wystaw Artystycznych „Zamek Książ”
7) Michał Pacierpnik
Wałbrzyski Klub Górski i Jaskiniowy
8) Zdzisław Rostkowski
Agencja Reklamy ART AGORA
9) Bożena Smolnicka
animator kultury, Wałbrzyska Mafia Towarzyska
10) Jacek Szynalski
Wałbrzyski Klub Górski i Jaskiniowy
11) Wiesław Urbański
Członek Zarządu, Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o.
12) Stanisław Zydlik
Dyrektor Muzeum w Wałbrzychu
13) Barbara Nowak-Obelinda
Kierownik Delegatury w Wałbrzychu Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony
Zabytków we Wrocławiu
18
2. DIAGNOZA FAKTOGRAFICZNA MIASTA WAŁBRZYCHA
2.1 Aktualny stan rozwoju Wałbrzycha w skrócie
Finanse miejskie. Na koniec 2004 roku uległy radykalnej poprawie w stosunku do analogicznego okresu w 2002 roku. Udokumentowane zobowiązania wymagalne w tamtym okresie to
35 mln zł, realne ze względu na nieoczekiwane faktury, pozwy do sądu oraz interwencje
komornicze oszacowano na blisko 50 mln zł. Na koniec 2003 roku zobowiązania wymagalne
zostały zredukowane do 8 mln zł, na pierwsze półrocze 2004 roku – do 4 mln i to tylko wobec
miejskich spółek. Obecnie Gmina w terminie reguluje należności. Nie ma też problemów z
pozyskaniem kredytu, może też liczyć na wybór korzystniejszej oferty.
Rynek pracy. Według statystyk na koniec września br. w Wałbrzychu rejestrowano 13 879
osób pozostających bez pracy. To o 1719 osób mniej niż w momencie objęcia prezydentury
przez Piotra Kruczkowskiego, czyli w listopadzie 2002 roku. W ciągu trzech kwartałów br.
bezrobocie spadało szybciej tylko w czterech powiatach Dolnego Śląska (na 29 ogółem). W
październiku stopa bezrobocia w powiecie wałbrzyskim po raz pierwszy spadła poniżej 30%.
Połączenie powiatów ziemskiego i grodzkiego wyeliminowało statytyki odnośnie stopy bezrobocia w Wałbrzychu, tym niemniej można ją oszacować na poziomie nie wyższym niż 25%.
Gdyby Wałbrzych nadal był powiatem grodzkim, lokowałby się w pierwszej dziesiątce dolnośląskich powiatów o najniższej stopie bezrobocia. Ogólnopolski sukces Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej i rosnące zatrudnienie w pewnej mierze jest też osiągnięciem Gminy
uznawanej za przyjazną inwestorom, m.in. w związku z umarzaniem podatku od nieruchomości. Również takie firmy jak Wamag czy Zakłady Koksownicze podniosły zatrudnienie
m.in. dzięki wsparciu Gminy.
Walka z bezrobociem. Wałbrzyskie biedaszyby – alternatywne miejsca pracy. Podstawową
przesłanką powstania programu specjalnego „Wałbrzyskie biedaszyby...” było nie tylko nielegalne wydobycie zagrażające życiu i degradujące środowisko. Przede wszystkim dramatyczna sytuacja na rynku pracy, powstanie enklaw biedy i wykluczenia całych zbiorowości, niewykształconych, biernych zawodowo i społecznie. Program realizowany kosztem 6 mln zł pochodzących z Funduszu Pracy, współfinansowany przez Gminę Wałbrzych i Wojewódzki
Fundusz Ochrony Środowiska pozwolił na zatrudnienie 620 osób, przy 20-procentowej fluktuacji kadr. Wciąż niedoceniany skutek programu, to m.in. doraźna niezależność finansowa
pracowników i ich rodzin, przywrócenie wiary we własne możliwości, reintergracja społeczna
i zawodowa. Skutki wymierne dla miasta, to m.in. rekultywacja ponad 10 hektarów po nielegalnych wyrobiskach węgla, rewaloryzacja ponad 12 ha zieleni miejskiej, naprawa 20 km
dróg leśnych oraz kompleksowa renowacja systemu melioracyjnego miasta. Radykalnie zostało też ograniczone zjawisko biedaszybów – początkowo liczbę biedaszybników szacowano na
około 2 tys. osób, obecnie straż miejska wylicza około 180 osób zajmujących się nielegalnym
wydobyciem głównie na terenach nie podległych Gminie Wałbrzych. Konsekwencją
programu jest powstanie Wałbrzyskiego Centrum Zatrudnienia Socjalnego, przy czym powodzenie przedsięwzięcia jest przede wszystkim uzależnione od niepewnych środków rządowych. WCZS jest wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo jednostką realizująca zadania na
rzecz uniezależnienia społecznego i ekonomicznego osób dotkniętych wykluczeniem społecznym. Do zadań Centrum należy pomoc najsłabszym, najbardziej narażonym na ubóstwo.
Przedsięwzięcie pozytywnie weryfikuje się w obliczu nagłej potrzeby wykorzystania środków
na aktywizację rynku pracy. Miasta, które takiego zakładu nie posiadają, praktycznie nie mają
19
możliwości wykorzystania tych środków w krótkim czasie. Warunki inwestowania w Gminie
określa również wprowadzony już Pakiet Przedsiębiorczość - zbiór uchwał ustalających preferencyjne stawki podatków i opłat lokalnych, a także zwalniania z podatku od nieruchomości.
Ważną perspektywą rozwoju przedsiębiorczości jest też tworzona Strefa Aktywności
Gospodarczej na Poniatowie, która skorzysta z elementów infrastruktury wspólnej ze Strefą
Ekonomiczną i ułatwi poszukiwanie rynków zbytu.
Wieloletni Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Wałbrzych na
lata 2004-2008. Program został opracowany siłami specjalistów od zarządzania mieniem,
urzędników, pracowników MZB i radnych. Po raz pierwszy dokonano diagnozy faktograficznej i jakościowej struktury zasobów mieszkaniowych Gminy Wałbrzych, uwypuklając słabe i
mocne strony, identyfikując potrzeby i kierunki działań koniecznych do realizacji racjonalnej
gospodarki tymi zasobami. Program uchwalony w maju przez Radę Miejską jako Strategia
Gospodarki Mieszkaniowej wychodzi naprzeciw podstawowej powinności Gminy, czyli
trosce o zaspokojenie potrzeb najuboższych, racjonalizuje wydatki i zapobiega prywatyzacyjnemu chaosowi. Praktycznym przykładem racjonalizacji wydatków i wzrostu efektywności
jest Miejski Zarząd Budynków, którego koszt działalności spadł o 5,5 mln zł (w latach 20022003), natomiast rośnie liczba remontowanych mieszkań (150 w 2004, 140 w 2003, 85 w
2002) i dachów (41 w 2004, 37 w 2003), zaś w pierwszym kwartale przyszłego roku
wodomierzowanie zostanie zakończone w całym zasobie mieszkaniowym Gminy. Ważnym
wydarzeniem w dziejach miasta jest również powstała z inicjatywy Prezydenta Uchwała z 28
października w sprawie wyrażenia zgody na udzielenie bonifikat od ceny sprzedaży nieruchomości gruntowych oddanych w użytkowanie wieczyste i zabudowanych na cele mieszkaniowe. Zgoda na 99-procentowe bonifikaty dla spółdzielni mieszkaniowych, osób fizycznych i innych użytkowników wieczystych jest jedną z nielicznych w kraju prób tak radykalnego ułatwienia w nabywaniu gruntów i zapobiegania ryzyka wobec niemieckich roszczeń
majątkowych.
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne.
Program powstał przy współpracy 100-sobowego zespołu, w większości złożonego z szanowanych obywateli miasta zaproszonych przez Prezydenta. Celem tej pracy było określenie
kierunku przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w Wałbrzychu, co w przyszłości doprowadzi do ożywienia gospodarczego, społecznego i nowego ładu przestrzennego.
Program uwzględnia wiele projektów zmierzających m.in. do rozwoju markowego produktu
turystycznego w zabytku po-przemysłowym byłej kopalni Thorez, poprawy stanu technicznego wybranych fragmentów zabudowy śródmiejskiej (Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego, Gdańska, Sienkiewicza, Kościuszki, Kościelna, Moniuszki, Rynek), stworzenia centrum informacji i obsługi ruchu turystycznego, stworzenie bazy danych o kwaterach włączonej
do międzynarodowego systemu rezerwacji turystycznej oraz realizacji szeregu obiektów w
Parku Sobieskiego, np. ścieżek rowerowych, całorocznego stoku narciarskiego, toru saneczkowego i bazy gastronomicznej. Program może liczyć na wsparcie z funduszy strukturalnych
UE do 8 mln euro.
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Wałbrzycha. Strategia znajduje się w trakcie
opracowania, prawdopodobnie w grudniu zostanie przyjęta przez Radę Miejską. Jej celem jest
przyjęcie najważniejszych z punktu widzenia przyszłości miasta zadań oraz ustalenie zasad i
metod ich realizacji. Ma charakter nowatorski ze względu na wsparcie finansowe PKN Orlen,
wsparcie merytoryczne Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, założoną równowagę strategiczną rozwoju społeczeństwa, gospodarki i środowiska oraz powszechny udział w
dyskusji przedstawicieli praktycznie wszystkich środowisk. W ten sposób strategię realizuje
zaledwie 8 samorządów w Polsce.
20
Przezroczysta Gmina. Docelowy model służący przejrzystości życia publicznego w Wałbrzychu jest realizowany m.in. poprzez dostęp obywateli do informacji o strukturze i organizacji urzędu oraz do dokumentów dotyczących planów i działalności. Służy temu
Biuletyn Informacji Publicznej – urzędowy publikator teleinformatyczny. Zawiera dane dotyczące polityki wewnętrznej, formy prawnej, organizacji, przedmiotu działalności, kompetencji, załatwiania spraw, zasad funkcjonowania urzędu oraz informacji nt. przeprowadzanych
kontroli zewnętrznych. Zatem w BIP-ie dostępny jest m.in. statut miasta, budżet, uchwały
Rady Miejskiej, zarządzenia Prezydenta i procedury podejmowania uchwał. Od stycznia będą
dostępne dane dotyczące majątku publicznego.
Przyjazny urząd – Przejrzysta Gmina. Polityka jakości, której wyrazem jest przystąpienie
Gminy do do procesu wdrażania systemu zarządzania jakością wg normy PN-EN ISO
9001:2001. Jego celem jest poprawa jakości pracy urzędu i jak najefektywniejsze załatwianie
jego klientów. W ślad za tym Prezydent zatwierdził Księgę Jakości, która stawia za zadanie:
zagwarantowanie klientom usługi rzetelnej, obiektywnej i zgodnej z obowiązującymi przepisami, skrócenie czasu oczekiwania przez klientów na realizację usługi oraz umożliwienie im
szerokiej informacji nt. działalności urzędu. Certyfikację zaplanowano na marzec 2003 roku.
Realizując koncepcję Przyjaznego urzędu uruchomiono przy ul. Sienkiewicza Biuro Obsługi
Klienta, które już usprawnia obsługę mieszkańców, m.in. w zakresie spraw dotyczących
świadczeń rodzinnych, podatków lokalnych, wieczystego użytkowania terenu i dzierżawy
gruntu. Powstał również Punkt Informacyjny, gdzie można zasięgnąć informacji o usługach
świadczonych w urzędzie, pobrać formularze i złożyć pisma. Gmina Wałbrzych zgłosiła również akces do udziału w akcji Gazety Wyborczej Przejrzysta Polska, co polega na realizacji
sześciu zadań odpowiadającym zasadom dobrego rządzenia: przejrzystości. przeciwdziałania
korupcji, partycypacji społecznej, przewidywalności, fachowości i rozliczalności zgodnie z
modelem Przejrzystej Gminy opracowanych dla Fundacji im. Stefana Batorego. Nagrodą jest
specjalny certyfikat wydany przez organizatorów oraz umieszczenie na „mapie
przejrzystości”, czego skutkiem ma by wzrost zaufania obywateli i potencjalnych inwestorów
do Gminy.
Opieka społeczna, oświata, sport, kultura. Gmina starannie wywiązuje się z powinności w
zakresie pomocy społecznej, czego dowodzi fakt, że konieczność interwencji w tych sprawach
ma charakter sporadyczny. Natomiast za korzystny ewenement w skali kraju należy uznać
bezkolizyjną realizację zadania narzuconego gminom związanego z wypłatą świadczeń rodzinnych. Na dobre zaczęła funkcjonować Wałbrzyska Rada Oświatowa i Forum Dyrektorów gremia decydujące o strategii rozwoju edukacji, dokonujące surowej samooceny i otwarte na
lokalne środowiska dzielnic miasta, rozpoznając i zapobiegając zjawiskom patologicznym. Po
raz pierwszy od wielu lat budżet gminy zagwarantował środki na remonty szkół, także budżet
miasta jest gwarantem zajęć pozalekcyjnych - porzucono kryteria uznaniowe, proponując konkurs ofert. Imponującą nowością jest też Młodzieżowa Rada Miasta Wałbrzycha – przedstawicielstwo młodych wybrane w demokratycznych wyborach. Dzięki wsparciu finansowemu
gminy powstał Sudecki Uniwersytet Trzeciego Wieku, a ofertę wakacyjną przygotowano dla
26 000 dzieci i młodzieży. Wbrew wrażeniu, jakie mogło powstać na skutek nagłośnionych
przez media niedostatków związanych z finansowaniem imprezy, wielkim sukcesem
promocyjnym i sportowym okazały się Mistrzostwa Europy w Kolarstwie Górskim MTB. To
największe, najbardziej prestiżowe przedsięwzięcie sportowe o zasięgu międzynarodowym na
przestrzeni wielu lat. Nie do przecenienia dla zmiany wizerunku Gminy był również I Festiwal Muzyki Kameralnej z warsztatami mistrzowskimi interpretacji muzycznej. Ze względu
na poziom uczestników, festiwal miał nie tylko światowy poziom, mógł również liczyć na obszerne relacje telewizyjne. Udało się to uzyskać z pomocą minimalnego zaangażowania finansowego Gminy (16 000 zł) przy 120-tysięcznym ogólnym koszcie imprezy.
21
Inwestycje w 2005 roku. Planowane na 2005 r. inwestycje opiewają na kwotę 37 mln, z
czego 20,5 mln to środki zdewnętrzne, w tym zwłaszcza z Unii Europejskiej. W połączeniu z
wydatkami na terenie miasta z Funduszu ISPA, zwanym obecnie Funduszem Spójności, w
Wałbrzychu inwestycje pochłoną rekordową sumę około 90 mln zł. Priorytety inwestycyjne:
drogi, budownictwo socjalne, udostępnienie obszarów pod działalność gospodarczą, edukacja
i środowisko. Najważniejszym zadaniem jest budowa wschodniego odcinka obwodnicy (11,4
mln zł, z czego 8,5 mln z funduszy strukturalnych UE). Zapewni bezpieczeństwo funkcjonowania WSSE i pozwoli na uruchomienie nowych obszarów inwestycyjnych, czyli Strefy Aktywności Gospodarczej na Poniatowie, z czym ma związek m.in. budowa kolektora kanalizacji sanitarnej (7,8 mln, z czego 4,8 mln z funduszu PHARE). Priorytetem jest również budowa segmentu D oraz rozbudowa i przebudowa Publicznej Szkoły Podstawowej nr 26 (8 mln, z
czego 5,9 z UE i funduszy ochrony środowiska). Powstanie tu Lokalne Centrum Dydaktyczno
– Rehabilitacyjno – Kulturalne z salami rehabilitacyjnymi, gabinetami lekarskimi, biblioteką,
czytelnią i aulą dostępną dla osób niepełnosprawnych, ze świetlicą terapeutyczną i pracownią
plastyczną. Ważne znaczenie ma również budownictwo socjalne, które obejmuje m.in. przebudowę budynków przy ul. Beethovena 14d i Pankiewicza 15, przebudowę budynku mieszkalnego przy Dubois 47, remont budynku przy ul. Drzymały 7, kontynuację remontu przy
Drzymały 8 i 9. Inwestycje na Beethovena, Pankiewicza, Dubois i Drzymały to wydatek rzędu
3,3 miliona z budżetu gminy.
2.2 Ogólna charakterystyka Gminy Wałbrzych
Wałbrzych położony jest w południowo-zachodniej Polsce w województwie dolnośląskim, w
centralnej części Sudetów Środkowych, w pobliżu granic z Czechami i Niemcami.
Miasto leży na wysokości 450 - 500 m n.p.m. w malowniczej kotlinie, nad którą rozciągają się
lesiste pasma Gór Wałbrzyskich. Wałbrzych ma status gminy miejskiej, zajmuje powierzchnię
85 km², zamieszkały jest przez około 130.000 mieszkańców.
Wałbrzych posiada bardzo korzystne położenie komunikacyjne, leży w pobliżu skrzyżowania
autostrad – A4 (40 km) i planowanej A3 (29 km). Szlaki drogowe i kolejowe łączę Wałbrzych
z najważniejszymi miastami Polski, dzięki bliskości Wrocławia i Pragi możliwe jest szybkie
połączenie lotnicze z Europę.
2.3Historia Miasta
Historyczne początki miasta sięgają XII w. Za czasów panowania książąt piastowskich z linii
świdnicko-jaworskiej XII/XIV w. zbudowano Zamek Książ i warownię Nowy Dwór. Prawa
miejskie uzyskał Wałbrzych w XV wieku. Po wygaśnięciu rodu Piastów Wałbrzych był własnością śląskich rodów rycerskich początkowo Schaffgotsch’ów następnie Czettritz’ów, a od
1738 r. niemieckiej rodziny Hochbergów, posiadaczy Zamku Książ.
Pierwsze wzmianki o górnictwie węglowym pochodzą z 1536 roku.
Ośrodkiem przemysłowym Wałbrzych stał się w XVIII/ XIX wieku, nastąpił wówczas rozwój
górnictwa i tkactwa. Na początku XX w. powstała huta szkła i duże zakłady porcelany stołowej, które działają do dziś. Po II wojnie światowej, która oszczędziła miastu zniszczeń, w
wyniku łączenia pobliskich gmin i budowie nowych osiedli mieszkaniowych, nastąpił rozwój
przestrzenny miasta.
22
Na początku lat 90-tych nowe warunki społeczno-gospodarcze przyczyniły się do podjęcia
decyzji o likwidacji wałbrzyskich kopalń. Na terenie najstarszego zakładu przemysłu wydobywczego KWK ”Thorez” w 1995 r. utworzono Muzeum Przemysłu i Techniki.
2.4 Zabytki wałbrzyskie (wybrane obiekty)
Wśród zabytków Wałbrzycha można wymienić w szczególności:
-
-
-
-
Zamek Książ, zbudowany przez Bolka I na przełomie XIII/XIV w. trzeci co do
wielkości zamek w Polsce, otoczony pięknym parkiem, stanowi urzekający
konglomerat wielu stylów architektonicznych; imponująca bryła zamku posiada
ponad 400 pomieszczeń w tym reprezentacyjne sale, którym przywrócono dawny
blask, salony wystawowe, sale konferencyjne oraz wygodne wnętrza hotelowogastronomiczne,
Państwowe Stado Ogierów „Książ”
Stary Książ - romantyczne ruiny zamku
Staromiejski Rynek – kamienice XVIII i XIX wiek
Palmiarnia Lubiechów,
dawny pałac rodu Czettritz’ów zbudowany w latach 1604-1628,
były pałac kupiecki rodziny Albertich, zbudowany w 1801r. w stylu klasycystycznym, obecnie siedziba Muzeum eksponującego bogate zbiory z zakresu geologii,
górnictwa, ceramiki i historii miasta,
Muzeum Przemysłu i Techniki ulokowane w obiektach byłej kopalni Thorez
prezentuje górniczą historię miasta,
Kościółek pw. Matki Boskiej Bolesnej zbudowany w 1305 r., gruntownie przebudowany w stylu barokowym ok. 1720 r., najstarszy w mieście zabytek kultury
sakralnej
Neogotycki katolicki kościół pw. Aniołów Stróżów zbudowany w latach 18991904 na miejscu renesansowego kościółka z 1438 r.
Klasycystyczny kościół ewangelicki zbudowany w latach 1785-88 wg projektu
architekta J.G. Langhansa, twórcy berlińskiej Bramy Brandenburskiej,
Neogotycki Ratusz z 1856 r.
2.5Zagospodarowanie przestrzenne
2.5.1
Charakterystyka struktury gruntów
Powierzchnia Gminy: 85 km²
w tym m.in.:
a)
b)
c)
d)
e)
tereny przemysłowe - 7%
drogi - 7%
tereny mieszkaniowe i inne tereny zabudowane - 13%
użytki rolne i leśne - 66%
tereny wypoczynkowe - 1,7%
23
2.5.2
Powierzchnia terenów mieszkaniowych w Wałbrzychu
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wałbrzycha
przyjęte Uchwałą Nr XI/154/99 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 30 czerwca 1999 roku i
zmienione Uchwałą Nr XII/142/03 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 10 lipca 2003 roku odnośnie budownictwa mieszkaniowego na terenie miasta Wałbrzycha stanowi:
„Zgodnie z rozpoznaniem stanu zagospodarowania przestrzennego miasta wykonanym w
1998 roku stwierdzono, że powierzchnia terenów mieszkaniowych wynosiła 788 ha, z tego w
poszczególnych rejonach miasta przedstawiała się następująco:
-
Lubiechów Podzamcze Szczawienko Poniatów Piaskowa Góra Biały Kamień Nowe Miasto Śródmieście Sobięcin Podgórze Rusinowa Glinik -
20,9 ha
98,2 ha
57,0 ha
74,0 ha
91,6 ha
110,7 ha
106,0 ha
40,6 ha
43,0 ha
82,0 ha
30,0 ha
34,0 ha
Średnia gęstość zaludnienia terenów mieszkaniowych wynosi około 190 mk/ha. W poszczególnych jednostkach jest różna, od 362 mk/ha na terenie Podzamcza, 308 mk/ha na terenie Piaskowej Góry oraz 308 mk/ha w obszarze Śródmieścia do 17 mk/ha w Lubiechowie i 38
mk/ha w Poniatowie.
Duże zagęszczenie zaludnienia nowych osiedli należy uznać za niewłaściwe. Konsekwencją
tego są problemy komunikacyjne (brak miejsc postojowych, niedostateczna powierzchnia
terenów rekreacyjnych oraz niedostateczne wyposażenie w usługi podstawowe).
Duże zagęszczenie jednostki Śródmiejskiej powinno być systematycznie zmniejszane na
korzyść funkcji usługowej charakterystycznej dla obszarów centrum miasta.
24
2.5.3
Wielkość zasobów mieszkaniowych
Wielkość zasobów mieszkaniowych w Gminie Wałbrzych przedstawiono w tab. 1.
Tab. 1: Zasoby mieszkaniowe Wałbrzycha zamieszkane wg form własności
Forma własności
Ilość mieszkań
% udział
1
2
3
Gmina Wałbrzych
Spółdzielnie
Zakładowe
Prywatne
Ogółem
19 651
14 999
2 067
9 886
46 603
42,17 %
32,18 %
4,44 %
21,21 %
100,00
Zasoby mieszkaniowe zamieszkane wg form własności
21,21 %
Gmina Wałbrzych
Spółdzielnie
Zakładowe
Prywatne
42,17 %
4,44 %
32,18 %
2.5.4
Charakterystyka zasobów mieszkaniowych
Podstawową charakterystykę zasobów mieszkaniowych przedstawia tab. 2.
Tab. 2: Charakterystyka zasobów mieszkaniowych w Gminie Wałbrzych
Rok
Lp.
Pozycja
1988
1989
1990
1996
1
1
2
3
4
5
6
7
8
2
Mieszkania
na 1000 mk
Izby
na 1000 mk
pow. użytk. w tys. m2
pow. użytk. mk/m2
mk/mieszkanie
mk/izba
3
46 683
330
136 872
968
2 330,8
16,48
3,03
1,03
4
47 232
334
138 886
982
2 365,4
16,72
3,00
1,02
5
47 615
338
140 294
995
2 388,0
16,94
2,96
1,01
6
48 698
351
144 685
1 044
2 461,2
18,0
2,81
0,95
25
Struktura mieszkań wg okresu ich zabudowy przedstawia się jak w tab. 3.
Tab. 3: Struktura mieszkań wg okresu zabudowy
mieszkania wyLp. budowane w okreliczba mieszkań
%
sie
1
1
2
3
4
5
6
2
3
4
Przed 1918
1918 - 1944
1945 - 1970
1971 - 1978
1979 - 1996
Razem
16 570
11 560
5 140
6 550
8 880
48 700
34,00
23,70
10,60
13,50
18,20
100,00
Wynika z powyższej tabeli, że przeszło połowa zasobów mieszkaniowych (57,7%) została
wybudowana przed 1944 rokiem. Zabudowa ta charakteryzuje się dużym stopniem dekapitalizacji oraz niskim wskaźnikiem wyposażenia w urządzenia komunalne.
Biorąc pod uwagę poziom zaludnienia miasta, stan techniczny zabudowy, wielkość mieszkań
i ich wyposażenie, należy się liczyć z potrzebą zabezpieczenia znacznej powierzchni nowych
terenów pod budownictwo mieszkaniowe.
Istotny wpływ na zapotrzebowanie terenów będzie wynikał również z zakładanej poprawy warunków mieszkaniowych oraz rozgęszczenia.
2.5.5
Zakup lokalu na rynku wtórnym
Średnie ceny zakupu lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym w latach 2001-2003 przedstawiono w tab. 4.
Tab. 4: Średnie ceny nabycia lokalu na rynku wtórnym w latach 2001-2003
Lp
Ceny 1 m2 lokalu mieszkalnego
2001
2002
2003
.
1
1.
2.
2.5.6
2
Lokale w budynkach spółdzielczych (P.
Góra-Podzamcze)
Lokale prywatne w budynkach wspólnotowych z udziałem Miasta
3
4
5
1 100 zł
1 100 zł
1 100 zł
700 zł
750 zł
850 zł
Granice stref ochrony konserwatorskiej
W Wałbrzychu istnieje pięć historycznych układów urbanistycznych wpisanych do rejestru
zabytków:
1. Dzielnica Szczawienko. Najstarsza wzmianka zachowała się z roku 1221. Osada została
zniszczona prawie całkowicie w czasie wojny trzydziestoletniej. Rozwój jej nastąpił w II
26
poł. XVII i w XVIII w. W początku XX w. Szczawienko zostało włączone w obszar
miasta. Zabudowa w dużej mierze o charakterze wiejskim i podmiejskim. Dominantę stanowi gotycki kościół p.w. św. Anny. Wpisana do rejestru zabytków 31 maja 1978 r.
2. Dzielnica Stary Zdrój. Uzdrowisko Stary Zdrój znane było już w XIV w. Dzięki wodom
leczniczym osiągnęło znaczny rozkwit w XVIII w. Zachowały się niektóre budowle
zdrojowe jak „Lwi Gród” i sąsiednia hala spacerowa oraz dawna pijalnia (ob. budynek
Dworca Miasto). W XIX w. Na skutek rozwoju kopalnictwa węgla na przyległym terenie
Stary Zdrój Traci uzdrowiskowy charakter. W pocz. XX w. włączony zostaje w obszar
miasta Wałbrzycha. Wpisana do rejestru zabytków 31 maja 1978 r.
3. Dzielnica Sobięcin. Osada związana z rozwojem kopalnictwa na tym terenie w XVI w.
Rozkwit następuje w XIX w. Sobięcin od 1945 r. Dzielnica miasta Wałbrzycha – zachowała układ ulicówki o zabudowie pochodzącej głównie z XIX w., przełomu XIX/XX i
pocz. XX w. (ul. 1 Maja). Wpisana do rejestru zabytków 31 maja 1978 r.
4. Dzielnica Biały Kamień. Osada związana z rozwojem kopalnictwa na tym terenie w XVI
w. gwałtowny rozwój następuje po 1810 r. Na skutek budowy huty szkła. Osada od 1945
r. Dzielnica miasta Wałbrzycha Biały Kamień – zachowała swój pierwotny układ urbanistyczny ulicówki o zabudowie pochodzącej z XIX w., przełomu XIX/XX i pocz. XX w.
Wpisana do rejestru zabytków 19 czerwca 1978 r.
5. Dzielnica Śródmieście. W 1195 r. Istniała już osada posiadająca kościół p.w. NMP Panny. Do rozwoju przyczynił się książę świdnicki Bolesław Surowy nadając jej prawa miejskie prawdopodobnie ok. 1400 r. c przenosząc centrum w miejsce dzisiejszego rynku.
Stare miasto założone na planie szachownicowym zniekształconym falistością terenu z
rynkiem w centrum. Rozbudowane w części płn. ok. poł XIX w. z pl. Obrońców Stalingradu (obecnie pl. Magistracki) i ulicami będącymi kontynuacją przebiegu ulic starego
Miasta. Zabudowa z XVIII, XIX i pocz. XX w. Wpisana do rejestru zabytków 19 czerwca
1978 r.
2.5.7 Charakterystyka komunalnego zasobu mieszkaniowego oraz zasad gospodarowania
tym zasobem
Pod koniec 2003 roku w skład komunalnego zasobu mieszkaniowego wchodziło 3.020
budynków komunalnych i z udziałem Gminy, włączając:
1) 1.214 budynków w 100% komunalnych (zawierających 8.065 lokali o sumarycznej powierzchni 380.366 m2) oraz
2) 1.806 budynków wspólnotowych z udziałem Gminy (zawierających 18.034 lokale o
sumarycznej powierzchni 853.133 m2, w tym 11.470 lokali komunalnych o sumarycznej
powierzchni 517.848 m2).
Na 26.099 lokali – 6.564 lokale (25,15%) zostały wykupione.
W komunalnym zasobie mieszkaniowym znajdowało się więc 19.535 lokali komunalnych o
powierzchni 898.211 m2, włączając 18.756 lokali mieszkalnych o powierzchni 833.512 m2
oraz 779 lokali użytkowych o powierzchni 64.702 m2.
Zasób komunalny oraz wspólnotowy zarządzany jest przez jednego operatora – Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o.
27
Ogółem MZB Sp. z o.o. na 31.12.2003 r. zarządzał 24.681 lokalami o sumarycznej powierzchni 1.204.495 m2, włączając 23.387 lokali mieszkalnych o sumarycznej powierzchni
1.102.343 m2 oraz 1.294 lokale użytkowe o sumarycznej powierzchni 102.152 m2.
W zasobie lokali zarządzanych przez MZB Sp. z o.o. znajdowały się 18.402 lokale komunalnych o sumarycznej powierzchni 869.210 m2 oraz 6.279 lokale wykupione o sumarycznej powierzchni 335.285 m2. Podział komunalnego zasobu mieszkaniowego na poszczególne dzielnice Wałbrzycha przedstawiono w tab. 5.
Tab. 5: Wielkość komunalnego zasobu mieszkaniowego
w poszczególnych dzielnicach Wałbrzycha
Procent
Powierzchnia
Dzielnica
powierzchni
[m2]
[%]
Lp
.
1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
2
3
Śródmieście
Sobięcin
Piaskowa Góra i Podzamcze
Podgórze
Szczawienko
Nowe Miasto
Biały Kamień
Stary Zdrój
Razem
4
16,50%
10,20%
5,89%
17,05%
7,18%
14,60%
15,10%
13,48%
100,00%
143 420
88 659
51 196
148 200
62 409
126 905
131 251
117 170
869 210
Z 1.806 budynków wspólnotowych 722 to wspólnoty małe (do 7 lokali), zaś 1.084 to wspólnoty duże.
Na 31.12.2003 2.965 na 3.020 budynków komunalnych i wspólnotowych (98,18% ogółu
budynków komunalnych i wspólnotowych) nie posiada bądź posiada zdezaktualizowaną dokumentację techniczną (2.722 nieruchomości zarządzane przez MZB Sp. z o.o. oraz 243 nieruchomości zarządzane wówczas przez WTBS Sp. z z o.o.).
Tab. 6:Wyposażenie techniczne komunalnego zasobu mieszkaniowego w poszczególnych dzielnicach Wałbrzycha
1
Rejon
Śródmieście
Nowe Miasto
Podgórze
Stary Zdrój
Szczawienko
Sobięcin
Biały Kamień
Piaskowa G. – Podzamcze
Ogółem
2
3
c.o. (%)
łazienka (%)
3,92
21,69
3,67
3,67
0,59
20,81
2,57
17,16
3,79
20,77
6,04
19,44
5,20
23,60
99,10
99,10
10,28
26,89
4
gaz (%)
96,71
93,74
85,24
95,88
93,03
74,46
88,10
98,03
90,62
5
wc (%)
37,57
50,27
37,79
34,23
26,61
30,07
31,11
100,00
41,12
Blisko 97% budynków zostało wybudowanych przed 1945 rokiem, co świadczy o olbrzymich
potrzebach remontowych Zasobu oraz nieruchomości wspólnotowych powstałych na bazie
28
lokali wykupionych od Miasta. Szacunkowa, średnia ważona wartość potrzeb remontowych
dla budynków komunalnych oraz z udziałem Gminy Wałbrzych, oszacowana w oparciu o
strukturę wiekową wynosi dziś 1.655 milionów zł.
Szacunkową ocenę stanu technicznego budynków będących własnością lub współwłasnością
Gminy Wałbrzych przedstawiono w tab. 7. W tab. 8 przedstawiono wyjaśnienie oznaczeń
wykorzystanych w opisie stopni pilności remontu.
Lp.
Tab. 7: Szacunkowy stan techniczny budynków będących własnością
Gminy Wałbrzych, z podziałem na rejony
Rejon / stan
Zadowalający
Dobry (%)
Średni (%) Lichy (%) Zły (%)
techniczny
(%)
1
2
1.
2.
Sobięcin
Śródmieście
Piaskowa G. –
Podzamcze
Podgórze
Szczawienko
Nowe Miasto
Biały Kamień
Stary Zdrój
3.
4.
5.
6.
7.
8.
3
4
5
6
7
0,74
0,66
3,68
0,00
51,47
26,32
38,24
55,92
5,88
17,11
0,00
0,00
75,00
25,0
0,00
0,00
0,94
3,30
2,04
4,05
0,40
5,60
10,99
0,00
3,38
33,20
72,20
72,53
58,50
58,11
54,0
19,40
9,89
36,73
29,05
12,40
1,85
3,30
2,72
5,41
Kształtowanie systemu polityki czynszowej oraz w jej ramach poziomu czynszu jest ważnym
zagadnieniem. Jego wysokość stanowi przede wszystkim źródło zasilania gminnych zasobów
mieszkaniowych.
Zgodnie z przyjętą strategią finansowania gospodarki mieszkaniowej Gminy Wałbrzych,
wpływy z czynszów powinny stać się podstawowym źródłem pokrycia kosztów związanych
z jej prowadzeniem, na poziomie pozwalającym na utrzymanie mieszkań i budynków w stanie nie pogorszonym. Prowadząc bowiem na szczeblu Gminy aktywną politykę czynszową
można oczekiwać, że wysokość dopłat z Budżetu Gminy będzie ulegać stopniowej redukcji,
bez konieczności obniżania nakładów na techniczne utrzymanie zasobów.
2.6 Infrastruktura techniczna
2.6.1
Źródła energii
Głównym dostawcą energii jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A..
Ogółem w mieście działa ponad 350 lokalnych kotłowni. Największe eksploatowane przez
PEC to:
- centralna Ciepłownia C-3 o mocy 104,14 MW,
- osiedlowa Ciepłownia C-1 o mocy 15,2 MW,
- Ciepłownia C-4 o mocy 5,2 MW.
- Ponadto PEC eksploatuje 46 kotłowni o łącznej mocy 8,55 MW.
- Długość sieci ciepłowniczej wynosi ok. 49 km, w tym 29,3 km zarządzane przez PEC. Od
lat prowadzone są działania zmierzające do zmiany tradycyjnych systemów ogrzewania na
proekologiczne.
29
2.6.2
Dostawa gazu
Jedynym dostawcą gazu sieciowego na terenie miasta jest Zakład Gazowniczy w Wałbrzychu.
Sieć miejska tak zasilająca jak i rozdzielcza jest konsekwentnie rozbudowywana i w miarę
potrzeb zgłaszanych przez odbiorców modernizowana. Obecnie całkowita długość tej sieci
przekracza 263 km (łącznie na średnim i niskim ciśnieniu). Na obszarze Wałbrzycha jest zlokalizowanych 29 stacji redukcyjno-pomiarowych IIo i jedna Io.
2.6.3
Zaopatrzenie w wodę oraz odbiór ścieków sanitarnych i deszczowych
Dostawa wody i odbiór ścieków na terenie Wałbrzycha zapewniona jest poprzez sieć, której
zarządcą jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Wałbrzychu. Woda
pitna jest zapewniona z ujęć głębinowych w Marciszowie Dolnym i Górnym, Gorzeszowie i
Unisławiu Śląskim. Łączna długość sieci rozdzielczej w mieście przekracza 212 km. Roczne
zużycie wody wynosi ok. 6,47 mln m3, przy obecnej wydajności całego przedsiębiorstwa
sięgającej 30 mln m3.
Sieć kanalizacji sanitarnej na terenie miasta ma łączną długość 150 km.
Sieć kanalizacji deszczowej o łącznej długości ok. 160 km z racji swojej
przynależności do dróg jest w większości w dostatecznym stanie technicznym.
Brak możliwości jej remontu bez jednoczesnych robót drogowych,
wymagających znacznych nakładów finansowych, był główną przyczyną braku
niezbędnych robót remontowych. Również wiek tej sieci ma istotny wpływ na
jej stan bowiem ok. 70% tych instalacji było wybudowanych przed rokiem
1945.
2.6.4
Telekomunikacja
Wałbrzych dysponuje siecią połączeń automatycznych z abonentami w kraju i za granicą.
Usługi telekomunikacyjne w mieście świadczy Zakład Telekomunikacji S.A. Oprócz Zakładu
Telekomunikacji usługi telekomunikacyjne w mieście od grudnia 1998 roku świadczy także
Telefonia DIALOG S.A., która objęła już swoim zasięgiem Śródmieście, Piaskową Górę,
Podzamcze, Szczawienko. Dotychczasowy rozwój tej dziedziny gospodarki, uwzględniający
przychylność władz Miasta, pozwala na stwierdzenie, że telekomunikacja, przy obecnym
układzie dwóch obecnych na rynku niezależnych dostawców, rozwija się w sposób zgodny z
zapotrzebowaniem mieszkańców. Konkurencja występująca na rynku wałbrzyskim w istotny
sposób wpływa na poprawę jakości usług telekomunikacyjnych i poprzez bardzo łatwy dostęp
do sieci internetowej stanowi dobrą podstawę tworzenia społeczeństwa informatycznego.
2.6.5
Sieć drogowa
Układ komunikacyjny Wałbrzycha, ze względu na uwarunkowania wynikające z ukształtowania terenu a także niedokończenia budowy obwodnicy miasta, jest mało funkcjonalny. Główny kierunek komunikacji samochodowej północ – południe opiera się zasadniczo na jednym
ciągu ulic. Jest to przyczyna poważnych utrudnień w komunikacji samochodowej na terenie
miasta, w rezultacie przejazd przez Wałbrzych w warunkach wzmożonego ruchu i złych warunków atmosferycznych jest bardzo utrudniony.
Przez miasto przebiega droga krajowa Nr 35 (Wrocław – Golińsk – granica Państwa) o długości 16,9 km, pozostałe główne ciągi komunikacyjne tworzy sieć dróg wojewódzkich (20,4
30
km) i powiatowych (27,5 km). Układ uzupełniający stanowią drogi gminne o długości 142,1
km.
Od roku 2003, kiedy miasto straciło status powiatu grodzkiego (miasta na prawach powiatu)
każda z tych kategorii dróg publicznych ma swojego zarządcę, co powoduje trudności w koordynowaniu działań związanych z ich utrzymaniem w skali miasta, w szczególności dotyczy to
utrzymania czystości i akcji zimowej.
Stan techniczny dróg publicznych, za wyjątkiem oddanych do ruchu inwestycji lat
dziewięćdziesiątych, tj. odcinków ul. Sikorskiego (DK 35), ul. Uczniowskiej (droga gminna),
jest zły. Jest to spowodowane trwającym od końca lat osiemdziesiątych brakiem inwestowania
w istniejące drogi. Doprowadziło to do znacznej ich dekapitalizacji, pogłębionej bardzo
dużym wzrostem natężenia ruchu, który nastąpił w latach dziewięćdziesiątych.
Jednym z priorytetowych zadań na najbliższe lata, oprócz kontynuacji obwodnicy zachodniej,
jest rozpoczęcie inwestowania w modernizację istniejącego układu.
2.6.6
Komunikacja zbiorowa
Organizowanie w miastach transportu zbiorowego osób stanowi realizację jednego z podstawowych zadań samorządu lokalnego, polegającego na zaspokojeniu potrzeb mieszkańców w
zakresie przemieszczenia się w obrębie administracyjnym miasta.
Usługi przewozowe w zakresie przewozów osób na liniach komunikacyjnych na terenie Wałbrzycha i Szczawna Zdroju świadczy, na podstawie zawartej z Gminą umowy, Miejskie
Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o.
Komunikacja miejska gwarantowana przez gminę uzupełniona jest dodatkowo transportem
prywatnym prowadzącym przewozy na kilku liniach obsługujących miasto Wałbrzych jak
również przewozy na liniach łączących Wałbrzych z pobliskimi miejscowościami tj. Boguszów Gorce, Szczawno Zdrój, Świdnica. Komunikacja pozamiejska i transport obsługiwany
jest przez PPKS, PKP oraz prywatnych przewoźników
2.6.7
Gminne inwestycje infrastrukturalne
Inwestycje infrastrukturalne realizowane są przez Gminę z myślą o mieszkańcach, a także w
równym stopniu w celu poprawy warunków inwestowania na terenie miasta. W ich finansowaniu wykorzystywane są środki finansowe z budżetu gminy oraz pozyskiwane ze źródeł
zewnętrznych.
Największe inwestycje infrastrukturalne realizowane w ostatnich latach, i mające najistotniejsze znaczenie dla poprawy infrastruktury technicznej miasta to :
-
uzbrojenie infrastrukturalne obszaru Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej,
-
budowa nowych kolektorów kanalizacyjnych w dzielnicy Poniatów,
-
zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, realizowane w ramach środków pomocowych programu ISPA, obejmujące docelowo swym zasięgiem ponad połowę
mieszkańców miasta,
-
obwodnica wałbrzyska.
31
2.6.8
Restrukturyzacja zakładów budżetowych
W celu podniesienia poziomu świadczonych usług komunalnych, oraz racjonalizacji związanych z nimi kosztów władze Miasta Wałbrzycha przeprowadziły proces restrukturyzacji miejskich zakładów budżetowych. Konieczność podjęcia przez te jednostki samodzielnego funkcjonowania spowodowała racjonalizację działań w zakresie zarządzania majątkiem, finansami, polityką inwestycyjną i zasobami ludzkimi oraz elastyczne reagowanie na wymogi
otoczenia zewnętrznego, co jednocześnie przyczynia się do lepszego zaspokojenia potrzeb
wspólnoty samorządowej.
Realizując powyższe postulaty zmieniono formę własności pięciu zakładów budżetowych:
Miejskiego Zakładu Oczyszczania (obecnie: Wałbrzyskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp.
z o.o.), Miejskiego Zakładu Energetyki Cieplnej (obecnie: Przedsiębiorstwo Energetyki
Cieplnej S.A. w Wałbrzychu), Miejskiego Zarządu Budynków Komunalnych (obecnie Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o.), Miejskiego Zakładu Usług Komunalnych (obecnie Miejski
Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o.) oraz Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego (obecnie
Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o.)
2.6.9
Ochrona środowiska
Zmiany zachodzące w gospodarce Wałbrzycha na przestrzeni ostatnich lat, odniosły pozytywny wpływ na środowisko naturalne miasta.
Analizy prowadzone przez służby ochrony środowiska wykazują systematyczna poprawę stanu środowiska naturalnego w Wałbrzychu, w porównaniu do okresu działalności kopalń
węgla kamiennego i zakładów współpracujących z nimi, przede wszystkim koksowni.
- wskaźniki czystości powietrza mieszczą się w granicach norm, a
decydujący
udział
w zanieczyszczeniach ma tak zwana niska emisja oraz komunikacja,
- systematycznie porządkowana jest gospodarka odpadami; Wałbrzych
posiada nowoczesne składowisko odpadów komunalnych, dysponuje
gruzowiskiem, odpady medyczne spalane są w nowoczesnej spalarni
przyszpitalnej; możliwa jest też utylizacja odpadów przemysłowych
poprzez składowanie na komercyjnym składowisku przy ul. Górniczej,
- w ostatnich latach wzrosła ilość ścieków poddanych procesowi
oczyszczania w związku z rozbudową sieci kanalizacji sanitarnej; należy
jednak stwierdzić, że wciąż ilość ścieków poddawanych oczyszczaniu nie
jest zadowalająca, a zasadniczym problemem w zakresie gospodarki
wodno – ściekowej pozostaje brak kanalizacji na niektórych obszarach
miasta
- brak kanalizacji w kilku rejonach miasta (Lubiechów, Poniatów)
powoduje problem ochrony zasobów wód podziemnych, które narażone
są na bezpośrednie oddziaływanie zanieczyszczeń przemysłowych i
komunalnych, co w konsekwencji prowadzi do zagrożenia wód
pierwszego horyzontu, ujmowanych przez studnie komunalne oraz
przydomowe studnie wody pitnej.
32
2.6.10 Gospodarka zasobami wodnymi
Mieszkańcy Wałbrzycha zaopatrywani są w wodę w ok. 95 %, z ujęć położonych na terenie
byłego województwa jeleniogórskiego: w Marciszowie i Gorzeszowie oraz z ujęć wUnisławiu
Śląskim w gminie Mieroszów. Woda dostarczana do miasta odpowiada normom fizyko – chemicznym i bakteriologicznym, jakim powinna odpowiadać woda do picia. W dzielnicach nie
posiadających wodociągu mieszkańcy korzystają z własnych ujęć wody pitnej.
W ostatnich kilku latach, w efekcie konsekwentnie prowadzonych przez Zarządców zasobów
komunalnych i Spółdzielnie mieszkaniowe, działań związanych z opomiarowaniem punktów
poboru wody, daje się zauważyć wzrost świadomości obywatelskiej w zakresie racjonalnego
wykorzystywania wody pitnej.
2.6.11 Gospodarka ściekowa w mieście
Kanalizacja sanitarna w Wałbrzychu w dużej części budowana była w latach 1905 – 1910, w
związku z czym w chwili obecnej jest znacznie przeciążona. Na terenie miasta znajduje się
oczyszczalnia przy ul. Piotrowskiego o przepustowości 13 600 m3/d. Większość ścieków z
miasta Wałbrzycha odprowadzana jest do oczyszczalni Ciernie w Świebodzicach. Od roku
2000 ścieki z terenu Wałbrzycha oczyszczane są w całości zarówno mechanicznie jak i biologicznie.
Poza systemem kanalizacji sanitarnej pozostają dzielnice: Konradów, Poniatów, Glinik,
Lubiechów oraz częściowo Podgórze, Szczawienko, Kozice i Rusinowa. Istniejące urządzenia
do oczyszczania bądź przetrzymywania ścieków są w bardzo złym stanie technicznym i
niejednokrotnie niewłaściwie eksploatowane. Nagminnie zmienia się ich funkcje z bezodpływowych na przepływowe. Funkcjonują również zbiorniki „chłonne” (bez dna). Remonty
kanalizacji sanitarnej prowadzone są na bieżąco w miarę posiadanych środków finansowych.
Obecnie przygotowuje się budowę nowych kolektorów: „Konradów”, „Śródmieście” oraz
kolejnego odcinka kolektora „Poniatów”. Planowane skanalizowanie Rusinowej i Kozic ma
stanowić kontynuację realizowanego wspólnie z Gminą Walim kolektora sanitarnego w
Dziećmiorowicach.
2.6.12 Gospodarka odpadami
Zmiana struktury wytworzonych w ostatnim okresie odpadów na terenie Gminy Wałbrzych
wynika przede wszystkim z likwidacji wałbrzyskich kopalń. Zjawisko to obrazuje duży
spadek wytworzonych odpadów skalnych, odpadów poflotacyjnych, ilości pyłów z odpylania,
a także ilości powstałego żużla i popiołu. Celem zmniejszenia tzw. niskiej emisji przeprowadzono w ostatnim okresie modernizacje kotłowni lokalnych na kotłownie z ekologicznym nośnikiem ciepła.
W następstwie prowadzonej działalności przez wałbrzyskie kopalnie pozostały hałdy o powierzchni ok. 130 ha, z czego ok. 70 ha zostało zrekultywowanych, w tym 7 obiektów w całości.
Na terenie Wałbrzycha zlokalizowane jest komercyjne składowisko odpadów stałych przemysłowych przy ulicy Górniczej, które uruchomione zostało w roku 1993 na terenie byłych stawów osadowych na Polu „Mieszko” i prowadzi usługi w zakresie składowania odpadów stałych przemysłowych również dla podmiotów gospodarczych spoza miasta Wałbrzycha.
33
Wybudowana w roku 1996 na terenie Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego spalarnia odpadów szpitalnych obsługuje placówki służby zdrowia Gminy Wałbrzych oraz szereg obiektów spoza miasta. Pozyskane ciepło ze spalania wykorzystywana jest w obiektach szpitala.
Odpady powstałe w procesie spalania odbierane są do unieszkodliwiania przez firmę specjalistyczną spoza Wałbrzycha.
Odpady komunalne z terenu miasta gromadzone są na nowym składowisku odpadów
komunalnych przy ulicy Beethovena. W lutym 2001 r. Rada Miejska Wałbrzycha przyjęła
„Kompleksowy Program Gospodarki Odpadami dla Miasta Wałbrzycha”. Zgodnie z przepisami Ustawy Prawo Ochrony Środowiska Gmina ma obowiązek posiadania Programu Ochrony
Środowiska, a jedną z jego części jest program gospodarki odpadami.
2.6.13 Ochrona powietrza atmosferycznego
W roku 1998 łącznie zinwentaryzowano 369 kotłowni lokalnych, z których ok. 310 kotłowni
węglowych zmodernizowano na ekologiczne (gazowe, olejowe i elektryczne). Były to kotłownie w obiektach użyteczności publicznej, placówkach służby zdrowia, oświaty.
Zakłady emitujące największe ilości zanieczyszczeń posiadają zatwierdzone zakładowe plany
inwestycyjno – modernizacyjne, które w chwili obecnej realizują, a rzeczowe efekty ekologiczne są już widoczne. Świadczą o tym wyniki monitoringu zanieczyszczeń powietrza na
terenie miasta, które jednoznacznie wskazują, że w Wałbrzychu na przestrzeni ostatnich lat
notuje się stały spadek stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, jak również nie występują przekroczenia dopuszczalnych norm średniorocznych.
W wyniku ciągłego ograniczania emisji zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych, licznych
inwestycji związanych z likwidacją źródeł niskiej emisji, a szczególnie zmianą sposobu
ogrzewania mieszkań na gazowe bądź olejowe – nastąpił wyraźny spadek stężeń dwutlenku
siarki i pyłu zawieszonego.
Można przyjąć, że zmiany zanieczyszczenia powietrza będą miały w dalszym ciągu tendencje
spadkowe, uwzględniając poza kontynuacją modernizacji lokalnych źródeł grzewczych na
ekologiczne, przebudowę układu komunikacyjnego miasta – budowa obwodnicy.
2.6.14 Ochrona zieleni
Od dwóch lat przebudowywana jest zieleń wysoka na terenie dwóch osiedli mieszkaniowych
Podzamcza i Piaskowej Góry. Zadanie to ma na celu wymianę drzewostanu nasadzonego w
sposób nieprawidłowy (z przewagą topól) - na drzewa niskopienne, różnych gatunków i odmian. Kontynuowany jest również program rozwoju zieleni miejskiej nadzorowany przez
Ogrodnika Miejskiego, polegający na realizacji projektów nasadzeń sporządzanych przez zarządców terenów.
W celu rozwijania funkcji rekreacyjno – wypoczynkowej w lasach komunalnych MZUK Sp. z
o.o. zbudował i na bieżąco remontuje deszczochron na Ptasiej Górze oraz w tym samym rejonie utworzył dwa punkty widokowe. Przy drogach w kompleksach leśnych corocznie montuje
się ławki typu leśnego. Oznakowano również szlaki ścieżki spacerowo – rowerowej na Ptasią
Górę. W parkach miejskich przeprowadza się bieżące remonty elementów małej architektury
oraz zakłada place zabaw dla dzieci. W ostatnich latach takie place zostały urządzone w parku
im. Kościuszki, w parku im. Sobieskiego i odrestaurowano plac w parku w Rusinowej. W
1996 roku Uchwałą Rady Miejskiej Wałbrzycha uznano za pomniki przyrody 43 pojedyncze
drzewa.
34
2.6.15 Wsparcie finansowe Gminy dla działań proekologicznych
Za priorytetowe zadania dofinansowywane ze środków gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej na terenie miasta Wałbrzycha, od momentu jego funkcjonowania tj.
czerwca 1993 roku, uznane zostały: ochrona powietrza, gospodarka ściekowa, gospodarka odpadami, a od roku 1996 Uchwałą Zarządu Miasta Wałbrzycha uruchomione zostały dotacje
dla osób fizycznych modernizujących ogrzewanie w swoich mieszkaniach.
W ostatnich latach przy udziale środków z gminnego funduszu realizowano modernizacje
kotłowni, budowano nowe przyłącza budynków do sieci kanalizacji sanitarnej w dzielnicach
Podgórze i Biały Kamień. Równocześnie w zakresie ochrony zieleni prowadzona jest przebudowa i porządkowanie terenów zielonych na terenie jednostek B, C, D osiedla Podzamcze,
i wykonywane są zabiegi pielęgnacyjne zieleni miejskiej i otoczeniu gminnych obiektów
oświatowych.
Poza działaniami związanymi bezpośrednia z ochroną środowiska prowadzono edukację
ekologiczną w szkołach tj. konkursy wiedzy ekologicznej, konkursy plastyczne, warsztaty
ekologiczne. Również przy udziale szkół i innych jednostek oświatowo-wychowawczych (np.
LOP, PTTK, WOM) prowadzono nasadzenia drzew i krzewów, oraz organizowano akcję
„Sprzątanie Świata”.
Przychody gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej w latach 1995 - 2003
kształtowały się na różnych poziomach, od 520.000 zł w roku 1995 do 740.000 zł w roku
2003.
2.6.16 Problemy związane z zakończeniem likwidacji kopalń wałbrzyskich
Wałbrzyskie Kopalnie Węgla Kamiennego z dniem 1 września 1999 roku, decyzją Ministra
Skarbu Państwa zostały postawione w stan likwidacji. Związane to było z wypełnieniem zadania, które WKWK realizowały od momentu utworzenia w 1993 roku. Zadaniem przedsiębiorstwa było kontynuowanie restrukturyzacji i likwidacji zakładów górniczych wchodzących w
jego skład w zakresie majątku i zatrudnienia. W dniu 1 marca 2001 roku WKWK zostały
przejęte przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A. z siedzibą w Bytomiu. Oznacza to, że
wszystkie obowiązki związane z likwidacją kopalń wałbrzyskich spoczywają na tej spółce.
W dniu 30.09.1996 roku zakończono wydobycie węgla, a tym samym rozpoczęto ostatni etap
likwidacji Zakładu Górniczego “Julia”.
Na skutek podjęcia decyzji o całkowitej technicznej likwidacji Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu S.A. oraz o odstąpieniu od budowy zakładu pompowania wody, musiały
być przeprowadzone prace mające na celu ochronę powierzchni miasta i okolic Wałbrzycha
przed odbudowującym się karbońskim poziomem wodonośnym. Ochrona powierzchni Miasta
Wałbrzycha przed konsekwencjami hydrogeologicznymi zlikwidowanych kopalń została zapewniona przez zaprojektowanie i wykonanie w całości systemu grawitacyjnego odprowadzania wód pokopalnianych z wyrobisk poprzez szyb Chwalibóg, sztolnię Friedrich Wilhelm do
rzeki Pełcznicy (wylot w rejonie filii Politechniki Wrocławskiej). System funkcjonuje od 15
kwietnia 2002 r. Podczas zatapiania kopalń zachodziło zjawisko migracji metanu i dwutlenku
węgla w kierunku powierzchni terenu. Jest to proces niekontrolowany, wymagający stałego
monitorowania i ewentualnego zwalczania. Problem jaki należy przewidzieć do rozwiązania
w najbliższym czasie polega na tym że z chwilą zakończenia całkowitego procesu likwidacji
WKWK ustanie również prowadzony przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń w Katowicach O/
35
Wałbrzych monitoring gazowy. Monitoring powinien być prowadzony nadal (w mniejszym
zakresie) i niezbędne będą na ten cel środki finansowe.
2.7 Gospodarka
2.7.1
Główni pracodawcy/ struktura i trendy
Przemysł wałbrzyski reprezentowany jest głównie przez branżę ceramiczną, szklarską,
odzieżową, metalową, motoryzacyjną i spożywczą. Największe firmy z tych branż to:
-
Zakłady Porcelany Stołowej “KRZYSZTOF” S.A.,
Fabryka Porcelany “WAŁBRZYCH” S.A.,
“CAMELA” S.A. Fabryka Wkładów Odzieżowych,
“WAMAG” S.A. Zakłady Urządzeń Górniczych,
“RONAL” POLSKA S.A. - produkcja felg aluminiowych,
„ENITRA „ Sp. z o.o. – produkcja pasów transmisyjnych,
„NORDIS Chłodnie Polskie” Sp. z o.o. – produkcja mrożonek,
„SIR-BUD” – przedsiębiorstwo ogólnobudowlane.
Dobrze rozwija się Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna “INVEST-PARK”. W podstrefie wałbrzyskiej 14 firm posiada zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej, zainwestują one łącznie ok. 910 mln PLN i zatrudnią ponad 4,5 tys. osób.
Działalność rozpoczęły już:
-
TOYOTA MOTOR MANUFACTURING POLSKA Sp. z o.o.
FAURECIA WAŁBRZYCH Sp. z o.o.
CERSANIT III S.A.
GLAVERBEL SILESIA Sp. z o.o.
QUINN POLSKA Sp. z o.o.
MIGAPOL Sp. z o.o.
Poland Smelting Technologies POLST Sp. z o.o.
TAKATA PETRI Sp. z o.o.
TRELLEBORG AUTOMOTIVE Sp. z o.o.
FOLSTOP EXPORT - IMPORT
2.7.2
Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON
Tab. 9: Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON
Koniec roku:
2001
2002
2003
Przyrost
1
2
3
4
5
36
Ogółem:
w tym, m.in.
- zakłady osób fizycznych
- przedsiębiorstwa państwowe
- spółki
- spółdzielnie
12,8 tys.
14,2 tys.
15,2 tys.
1,0 tys.
9.028
7
725
51
9.648
4
771
51
10.249
2
709
50
601
2
-62
-1
W końcu 2003r. WUS w Wałbrzychu działalność gospodarczą prowadziło 15.161 podmiotów
gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON. W sektorze publicznym zarejestrowanych było 1.547 podmiotów, zaś w sektorze prywatnym 13.614.
Dla porównania w 2001 roku w sektorze publicznym zarejestrowanych było 6,1 % podmiotów gospodarczych, w 2002 roku już 9,3 %, natomiast w 2003 roku 10,2 %. W sektorze
prywatnym zarejestrowanych było w roku 2001 93,9 % podmiotów gospodarczych, w 2002
roku 90,7% a w 2003 roku 89,9 %.
W 2003 roku nastąpił wzrost ogólnej liczby podmiotów gospodarczych w stosunku do roku
2002 o 961 podmiotów, natomiast w porównaniu do roku 2001 nastąpił wzrost jednostek
gospodarczych o 2.361 podmiotów. Największy udział wśród zarejestrowanych podmiotów
ma działalność gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne. Według danych na koniec
2003 roku zarejestrowaną działalność na własny rachunek prowadziło 10.249 osób, natomiast
na koniec 2001 roku było ich 9.028, w ciągu dwóch lat nastąpił wzrost o 1.221 przedsiębiorców. Liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego w mieście Wałbrzychu w latach 20012003 kształtuje się na podobnym poziomie i wynosiła 138 w roku 2001, natomiast w 2002
roku 139, zaś w 2003 roku nastąpił niewielki spadek do liczby 107 spółek.
Według rodzaju działalności największy odsetek firm funkcjonował w handlu i naprawach
(30,2%), oraz obsłudze nieruchomości i firm (25,9%). W transporcie, składowaniu i łączności
9,8%, w budownictwie 7,5%, a w działalności produkcyjnej udział ten wyniósł 6,3%.
Tab. 10: Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane
w KRUPGN-REGON według sekcji
Sekcja
Podmiotów
1
Ogółem
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
Górnictwo i kopalnictwo
Działalność produkcyjna
Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę
Budownictwo
Handel i naprawy
Hotele i restauracje
Transport, składowanie i łączność
2
15.161
462
12
956
6
1.134
4.587
323
1.489
37
Pośrednictwo finansowe
Obsługa nieruchomości i firm
Administracja publiczna i obrona narodowa
Edukacja
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna
i indywidualna
561
3.931
25
260
527
888
38
Tab. 11: Dynamika liczby zatrudnionych w poszczególnych branżach w gospodarce
narodowej według sekcji PKD
31.12.200
Przyrost /
Dział gospodarki
31.12.2002
3
spadek
1
Ogółem
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo oraz rybactwo i
rybołówstwo
Przemysł
górnictwo i kopalnictwo
przetwórstwo przemysłowe
zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i
wodę
Budownictwo
Handel i naprawy
Transport,gospodarka magazynowa i łączność
Obsługa nieruchomości i firm; nauka
Administracja publiczna i obrona narodowa
Edukacja
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Pozostała działalność usługowa komunalna,
społeczna i indywidualna
2
3
4
28.049
177
27.942
191
107
-14
34
9.177
1.237
36
8.730
1.255
-2
447
-18
515
2.108
215
2.943
665
2.375
3.112
2.483
2.355
653
779
2.068
263
2.790
805
2.059
2.761
2.581
2.963
661
-264
40
-48
153
-140
316
351
-98
-608
-8
Zmiany w zatrudnieniu wg działów gospodarki
Ogółem
Rolnictwo, leśnictwo
Górnictwo i kopalnictwo
350
Przetwórstwo przemysłowe
Zaopatrywanie w media
150
Budownictwo
Handel i naprawy
-50
Transport, łączność
-250
Obsługa nieruchomości
-450
Administracja publiczna
Edukacja
Ochrona zdrowia i opieka społ.
-650
Działy gosp. wg PKD
Pozostałe usługi
39
Zmiany w zatrudnieniu mieszkańców Wałbrzycha w podstawowych działach gospodarki,
które zaszły w ciągu 2003 roku ilustrują wyraźnie zachodzące w Wałbrzychu zjawisko
zmiany struktury pracodawców. Uwzględniając ogólnie słaby w ciągu 2003r. stan gospodarki
polskiej można przypuszczać, że jest ona drugim z podstawowych czynników wywołujących
takie zmiany.
Pierwszy z nich dotyczy bezpośrednio Wałbrzycha i wynika z likwidacji przemysłu ciężkiego
i ogólnego spadku zapotrzebowania na roboty budowlane (generujące w odniesieniu do nakładów relatywnie największą liczbę miejsc pracy) wymagające niskich kwalifikacji. W roku
2003 nie było w Wałbrzychu żadnych znaczących inwestycji a prowadzone w niewielkiej ilości roboty budowlane miały charakter specjalistyczny wymagający oferty niedostępnej w Wałbrzychu.
Znaczący wzrost zatrudnienia obsłudze nieruchomości spowodowany był zapewne faktem
chwilowej koniunktury na rynku nieruchomościami i wzrostem liczby firm zajmujących się
administrowaniem i obsługą wspólnot mieszkaniowych.
Wzrost zatrudnienia w grupie administracja publiczna ma swoje źródło w programach aktywnego zwalczania bezrobocia prowadzonych głównie przez Urząd Miejski w Wałbrzychu i
wynika wprost z zatrudnienia na etacie Urzędu Miejskiego ok. 500 osób w ramach programu
„Wałbrzyskie biedaszyby – alternatywne miejsca pracy”.
Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że jedynym realnym generatorem miejsc pracy w
Wałbrzychu, były w 2003r. nowe zakłady przemysłowe, których realizacja rozpoczęła się
wcześniej i które w tym właśnie roku rozpoczęły nabór pracowników, stąd tak duży wzrost
zatrudnienia w dziale przetwórstwo przemysłowe. Oznacza to jednak, że mieszkańcy Wałbrzycha wykazują znikomą aktywność przy tworzeniu nowych miejsc pracy. Potwierdzeniem
takiej konkluzji jest zestawienie zawarte w tabeli „Podmioty gospodarcze zarejestrowane w
systemie REGON”. Przyrost 601 nowych podmiotów gospodarczych prowadzonych przez
osoby fizyczne, występuje równocześnie z likwidacją 62 spółek. Na tej podstawie z dużą pewnością można wnioskować, że osoby wcześniej zatrudnione w różnego rodzaju spółkach, po
ich likwidacji kontynuują pracę już samodzielnie, jednakże w tym gronie nie ma osób
wcześniej nie pracujących.
2.7.3
Pakiet PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ
Główne czynniki skutecznie wpływające na rozwój podmiotów gospodarczych są uzależnione
głównie od warunków makroekonomicznych. Jednak nawet w przypadku słabszej koniunktury na rynku miasto lub gmina mogą być skutecznym katalizatorem rozwoju przedsiębiorczości. W 2004 roku, po wielu analizach i przygotowaniach Gmina wprowadza PAKIET
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, którego celem są lepsze warunki prowadzenia działalności
gospodarczej. Pakiet ten to zbiór uchwał ustalających preferencyjne stawki podatków i opłat
lokalnych, a także zwolnienia z podatku od nieruchomości.
Innym działaniem poprawiającym sytuację wałbrzyskich przedsiębiorców jest tworzenie
STREFY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ na Poniatowej, w bezpośrednim sąsiedztwie
Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Bliskość strefy pozwala na korzystanie z
elementów wspólnej infrastruktury oraz ułatwia poszukiwanie rynków zbytu szczególnie firmom zajmującym się usługami dla przedsiębiorstw.
Pakiet PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ to:
1) Mniejsze obciążenia z tytułu podatku od środków transportowych
2) Efektywnie niższe stawki dziennej opłaty targowej
40
3)
4)
5)
6)
7)
8)
2.7.4
Niższe opłaty administracyjne
Zamrożone stawki podatku od nieruchomości
Atrakcyjny program pomocy regionalnej
Zwolnienie z opłaty za wpis do ewidencji działalności gospodarczej
Szerszy dostęp do wszechstronnej informacji i pomocy merytorycznej
Nowe zasady najmu lokali użytkowych oraz pomoc w pozyskaniu kapitału
Instytucje i organizacje wspierające rozwój przedsiębiorczości w Wałbrzychu
Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego1
1) Doradztwo (bezpłatne) w ramach Punktu Konsultacyjno-Doradczego:- usługi doradcze i informacyjne, związane z adm.-prawnymi aspektami prowadzenia działalności
gospodarczej oraz zarządzaniem przedsiębiorstwem (prawo, marketing, finanse i podatki, produkcja, inne),- informacje o ofercie banków, skierowanej do sektora
małych i średnich przedsiębiorstw oraz innych instytucji finansowych,- informacje
na temat projektów pomocowych dla małych i średnich przedsiębiorstw,- informacje
na temat możliwości i zasad uzyskiwania bardziej złożonych (odpłatnych) usług dostępnych w sieci ośrodków Krajowego Systemu Usług oraz w innych instytucjach.
2) Bezpłatne przekwalifikowujące szkolenia zawodowe dla byłych pracowników górnictwa.
3) Szkolenia związane z działalnością marketingową, zarządzaniem finansami firmy
oraz związane z reformami gospodarczymi i zmianami przepisów prawnych.
4) Specjalistyczne usługi doradcze (odpłatne) w zakresie: budowanie regionalnych i lokalnych strategii rozwoju, ocena projektowanych przedsięwzięć inwestycyjnych,
analizy wykonalności, restrukturyzacja przedsiębiorstw, ocena ryzyka przedsięwzięć
gospodarczych, plany strategiczne, doradztwo ekonomiczno-finansowe, badania i
analizy rynku.
5) Organizacja konferencji, seminariów, targów, wystaw.
Fundusz „Mikro”2
W przedstawicielstwach lokalnych Funduszu Mikro pracują życzliwi ludzie, zorientowani w
problemach, z jakimi spotykają się właściciele małych firm. Zależy nam na tym, żeby przedsiębiorcy uważali ich za partnerów w rozmowie, a Fundusz Mikro – za partnera w biznesie.
Każdy przedsiębiorca wnioskujący o Finansowanie Partnerskie jest traktowany indywidualnie.
Składając wniosek o pożyczkę przedsiębiorca musi przedstawić cel wydatku i umieć określić
konkretną korzyść, którą odniesie jego firma dzięki zainwestowaniu pożyczonej kwoty. Fun1
2
DARR, ul. Wysockiego 10, 58-300 Wałbrzych, tel. (074) 842-69-04, 842-35-66, email: [email protected], http://www.darr.pl
Fundusz Mikro, ul. Piłsudskiego 102, 58-301 Wałbrzych, tel. (074)849-00-13, email: [email protected], http://www.funduszmikro.pl
41
dusz Mikro nie ma wykazu warunków ani listy kryteriów, które trzeba spełnić, żeby
wnioskować o pożyczkę na zasadach Finansowania Partnerskiego.
W przypadku wniosków o mikropożyczkę tradycyjną lista kryteriów do spełnienia jest krótka.
Wystarczy udokumentować swoją zdolność kredytową przedstawiając dokumenty wskazane
przez przedstawicieli lokalnych. Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się wystąpić o mikropożyczkę nie musi dokumentować swojej zdolności kredytowej. W zamian musi zapoznać nas z planem wykorzystania kapitału w swojej firmie i przedstawić zabezpieczenie w postaci poręczenia cywilnego.
Mikropożyczka startowa oraz "Mistrz i uczeń" to oferty adresowane do wszystkich zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą. Osoby starające sie o taką formę
finansowania powinny przedłożyć opis swojego pomysłu i przemyślany plan jego realizacji.
Działalność powinna już być zarejestrowana. Absolwenci szkół i wyższych uczelni, którzy
planują rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, mogą skorzystać z adresowanej do
nich oferty: Wiedza za doświadczenie.
Fundacja „Wałbrzych 2000” - Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości - Wałbrzyski Inkubator
Przedsiębiorczości3
1) INKUBATOR PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – daje małym firmom szansę obniżki kosztów
stałych poprzez zaoferowanie po preferencyjnych cenach: pomieszczeń biurowych, pomieszczeń warsztatowych i magazynowych, obsługę księgowo-prawną i dostęp do usług
dodatkowych (mała poligrafia, usługi sekretarskie, całodobowy dozór, itp.), możliwość
wypożyczenia sprzętu technicznego (samochód dostawczy, betoniarka, szlifierki, tokarki, piła, młot pneumatyczny, wózki widłowe, wiertarki, spawarki, itp.).
2) OŚRODEK WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – prowadzi działalność
szkoleniową i doradczą dla osób bezrobotnych, zagrożonych bezrobociem i chcących
podnieść swoje kwalifikacje, między innymi: „ABC działalności gospodarczej”, „Jak
założyć małą firmę?”, „Podstawy księgowości”, szkolenia dla kadry menedżerskiej.
3) FUNDUSZ ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – udziela pożyczek na preferencyjnych zasadach osobom bezrobotnym rozpoczynającym działalność gospodarczą i tworzącym nowe miejsca pracy.
Cech Rzemiosł Różnych4
1) Usługi informacyjne.
2) Usługi doradcze.
Dolnośląska Izba Gospodarcza5
1) Udzielanie informacji na temat powstawania firm w Polsce i zagranicą.
2) Udzielanie informacji na temat firm, które działają w danej branży.
3
4
5
ul. Ludowa 1c, 58-304 Wałbrzych, tel. (074)843-45-62, 846-38-14, e-mail:
[email protected]
Pl. Magistracki 3, 58-300 Wałbrzych, tel. (074)842-22-19
DIG, ul. Świdnicka 39, 50-029 Wrocław, tel. (071) 372-44-91, e-mail: [email protected]
42
3) Udzielanie informacji na temat środków pomocowych, jakie są dostępne na rynku.
4) Możliwość umieszczenia oferty na stronach internetowych krajowych i zagranicznych.
5) Pomoc w znalezieniu partnerów krajowych i zagranicznych.
6) Organizowanie misji gospodarczych.
7) Bezpłatne szkolenia z zakresu biznesu i poruszania się po rynku.
8) Pomoc w nawiązywaniu kontaktów z przedsiębiorcami dolnośląskimi.
Polsko-Czeska Izba Handlowa6
1) Organizacja misji gospodarczych.
2) Informacja dotycząca działalności gospodarczej w Czechach
3) Szkolenia dla pracodawców.
4) Organizacja seminariów i spotkań.
Wałbrzyska Izba Gospodarcza7
1) Usługi szkoleniowe.
2) Wspieranie przedsiębiorców i inicjatyw gospodarczych.
3) Doradztwo biznesowe.
4) Pomoc prawna dla przedsiębiorców.
Punkt Obsługi Przedsiębiorców8
6
PCIH, Rynek 1a, 58-100 Świdnica, tel. (074) 853-50-09, 856-93-88, 856-88-72, email: [email protected]
7
8
WIG, ul. Słowackiego 26, 58-300 Wałbrzych, tel. (074) 842-90-32, email: [email protected]
POP, ul. Matejki 3, 58-300 Wałbrzych, tel. (074) 66-55-289, 66-55-288, email: [email protected]
43
1) Udzielanie informacji nt. obowiązków rejestracyjnych w zakresie Ewidencji Działalności Gospodarczej, ewidencji REGON oraz związanych z opodatkowaniem dla osób
chcących założyć własną firmę
2) Udzielanie przedsiębiorcom informacji o ofercie inwestycyjnej Gminy oraz obowiązujących stawkach podatków lokalnych i zwolnieniach z nich na terenie Gminy Wałbrzych.
3) Udzielanie informacji o planowanych i realizowanych inwestycjach na terenie Gminy
Wałbrzych.
4) Udzielanie potencjalnym inwestorom informacji o wymaganiach formalno - prawnych w
zakresie realizacji inwestycji.
5) Udzielanie informacji o właściwości jednostek organizacyjnych Urzędu Miejskiego i innych organów samorządu terytorialnego w zakresie załatwiania poszczególnych spraw
związanych z planowanym zamierzeniem inwestycyjnym.
6) Udzielanie informacji o możliwościach pozyskania kapitału w formie poręczeń, dotacji
oraz kredytów.
7) Udzielanie informacji o możliwościach pozyskania dofinansowania inwestycji ze środków Unii Europejskiej.
8) Współpraca z instytucjami rynku pracy oraz innymi podmiotami wspierającymi przedsiębiorczość
Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych9
1) Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.
2) Wspomaganie organizacji pozarządowych oraz inicjatyw obywatelskich.
3) Inicjowanie współpracy sektora pozarządowego z administracją publiczną, biznesem
oraz mediami.
4) Informacje z zakresu: zakładania organizacji pozarządowych, źródeł finansowania organizacji pozarządowych, przepisów prawnych dotyczących sektora pozarządowego, aktualnych działań podejmowanych na rzecz organizacji społecznych, form pomocy
społecznej dostępnej na Dolnym Śląsku.
9
RCWIP, ul. Beethovena 10, 58-300 Wałbrzych, (074) 843-30-00, 843-30-31, email: [email protected]
44
5) Poradnictwo z zakresu: zarządzania organizacją, pisania projektów i wypełniania
wniosków o dotacje, problemów występujących w codziennym funkcjonowaniu organizacji.
6) Organizowanie szkoleń w powyższym zakresie.
7) Integracja europejska.
Fundusz Regionu Wałbrzyskiego10
1) Usługi szkoleniowe.
2) Usługi finansowe.
3) Punkty szansy, które udzielają informacji na temat rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej.
Punkt szansy11
Realizując politykę współpracy z samorządem terytorialnym, Fundusz Regionu Wałbrzyskiego utworzył w porozumieniu z gminami oraz powiatami Punkty Szansy – lokalne ośrodki
wspierania przedsiębiorczości. Celem tych ośrodków jest wspomaganie rozwoju gmin i
regionu poprzez usuwanie barier dla rozwoju przedsiębiorczości, pozafinansowe wspieranie
przedsięwzięć tworzących stabilne miejsca pracy oraz bezpośrednia pomoc mieszkańcom podejmującym inicjatywy gospodarcze. W chwili obecnej na terenie województwa funkcjonują
22 takie ośrodki.
Przedmiotem działania ośrodków wspierania przedsiębiorczości - Punktów Szansy jest:
a) wsparcie doradcze dla lokalnych małych firm oraz osób rozpoczynających działalność
gospodarczą lub planujących jej rozpoczęcie, w szczególności zaś pomoc w zakresie:
-
b)
c)
d)
e)
f)
g)
10
11
określenia rodzaju działalności i wyboru lokalizacji,
wyboru źródła pozyskania kapitału,
samodzielnego opracowania biznes planu i projektu przedsięwzięcia,
odradzania realizacji przedsięwzięcia w przypadku złych projektów,
udostępniania aktualnych informacji w zakresie obowiązujących przepisów dotyczących działalności gospodarczej.
gromadzenie i udostępnianie informacji gospodarczych,
dostarczanie danych teleadresowych,
udzielanie informacji na temat dostępnej na rynku oferty instytucji finansowych,
współpracę z FRW w zakresie jego działalności pożyczkowej,
promocję gmin i lokalnych przedsiębiorstw,
współpracę w zakresie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu.
FRW, Al. Wyzwolenia 24, 58-300 Wałbrzych, tel. (074)842-57-50, 842-23-62, email:
[email protected], HTTP://www.region-walbrzych.org.pl/frw
PS, ul. Matejki 3, 58-300 Wałbrzych, (074) 66-55-327, email: [email protected]
45
Punkt Szansy12
1) Preferencyjne pożyczki i kredyty dla osób prowadzących działalność gospodarczą.
2) Pomoc przy pisaniu biznes planu.
3) Informacje w zakresie pozyskiwania środków pomocowych z funduszy Unii Europejskiej.
4) Informacja o innych organizacjach mogących udzielić kredytów lub pożyczek.
Centrum Doskonalenia Kadr „Alfa”13 (Szkolenia)
Fundusz pożyczkowy FRW
Fundusz Regionu Wałbrzyskiego, od stycznia 1993 prowadzi Fundusz Pożyczkowy, w ramach którego funkcjonują wyodrębnione fundusze celowe. Wspierając istotne dla regionu
przedsięwzięcia, przede wszystkim gospodarcze, udzielane są preferencyjnych pożyczek dla
podmiotów gospodarczych i jednostek samorządów terytorialnych.
Środki Funduszu mogą być przeznaczone na finansowanie działalności gospodarczej, na cele
inwestycyjne, eksploatacyjne, oraz inne uzasadnione potrzeby wnioskodawcy, w szczególności przyczyniające się do utrzymania dotychczasowych i tworzenia nowych miejsc pracy na
terenie województwa dolnośląskiego.
O pożyczkę ze środków Funduszu Pożyczkowego FRW mogą ubiegać się podmioty z terenu
województwa dolnośląskiego, które spełniają następujące kryteria:
a) posiadają zdolność do spłaty pożyczki i odsetek w umownym terminie spłaty,
b) prowadzą rachunkowość zgodnie z ustawą o rachunkowości lub ewidencją księgową
zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego,
c) mają odpowiednie warunki oraz możliwości techniczno-organizacyjne do zarządzania
proponowanym przedsięwzięciem,
d) prowadzą określoną przepisami prawa działalność gospodarczą i spełniają warunki jej
wykonywania (wpis do właściwego rejestru, koncesje, zezwolenia, posiadanie odpowiednich uprawnień zawodowych itp.),
e) nie wykazali w roku poprzedzającym złożenie wniosku znaczącej straty bilansowej,
12
13
PS, ul. Zamkowa 4, 58-300 Wałbrzych, tel. (074)846-06-28, email: [email protected]
CDK Alfa, ul. Ludowa 1c, 58-304 Wałbrzych, (074) 843-95-87.
46
f) terminowo regulują płatności podatkowe wobec Skarbu Państwa oraz zobowiązania
wobec ZUS.
Z uwagi na specyficzne formy prowadzenia działalności oraz różnorodne pochodzenie środków na pożyczki i wyznaczone cele, w ramach Funduszu Pożyczkowego funkcjonują:
a) Fundusz Pożyczkowy dla przedsiębiorców z sektora małych przedsiębiorstw,
b) Samorządowy Fundusz Pożyczkowy,
c) Program Praca dla Absolwenta.
Środki Funduszu Pożyczkowego FRW mogą być przeznaczone również na krótkoterminowe
pożyczki interwencyjne. W przypadku, kiedy dany podmiot ubiegający się o pożyczkę nie
spełnia któregoś z warunków udzielania pożyczek z w/w funduszy, może ubiegać się o dofinansowanie na ogólnych zasadach udzielania pożyczek z Funduszu Pożyczkowego FRW.
2.8 Sfera społeczna
2.8.1
Ludność
Liczbę mieszkańców Wałbrzycha z podziałem na grupy wiekowe przedstawiono w tab. 12:
Tab. 12: Liczba mieszkańców z podziałem na grupy wiekowe
L.p.
Podział wiekowy
Liczba osób
1
2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
od 0 do 6 lat
od 7 do 13 lat
od 14 do 16 lat
od 17 do 21 lat
od 22 do 40 lat
od 41 do 60 lat
powyżej 60 lat
RAZEM
3
6 736
8 879
5 007
10 796
32 405
41 104
24 871
129 798
Dane na podstawie zestawień Biura Ewidencji Ludności i Spraw Wewnętrznych UM w Wałbrzychu
Istotnym problemem jest fakt systematycznego zmniejszania się liczby mieszkańców Wałbrzycha. Do sytuacji takiej przyczynia się ujemny przyrostu naturalny wynoszący na koniec
2003 roku: – 507 osób (w 2002: – 505 osób, w 2001:– 385 osób, w 2000: – 474 osoby) oraz
wysoki odsetek osób, szczególnie młodych, które podejmują decyzję o wyjeździe na stałe z
Wałbrzycha. (saldo migracji w 2003 roku wynosiło: - 481 osób i nieznacznie wzrosło w porównaniu z rokiem 2002, kiedy to wynosiło : - 459 osób). Najwyższe wskaźniki ujemnego salda odnotowane zostały w roku 2000: - 522 osoby oraz w roku 2001 : - 697 osób.
Liczbę mieszkańców Wałbrzycha z podziałem na płeć przedstawiono w tab. 13:
Tab. 13: Liczba mieszkańców z podziałem na płeć
Rok
2001
2002
2003
1
2
Ogółem
133.713
W tym mężczyźni
63.359
W tym kobiety
70.354
Kobiety na 100 mężczyzn
111
3
4
129.724
61.287
68.437
111,7
129.798
61.834
67.964
109,9
47
Podział mieszkańców Wałbrzycha według kategorii wieku produkcyjnego przedstawiono w
tab. 14:
Tab. 14: Podział mieszkańców Wałbrzycha według kategorii wieku produkcyjnego
2000
Lata
1
2
134.720
84.456
50.264
27.418
22.846
2.8.2
2001
2002
2003
4
5
3
Ludność Wałbrzycha ogółem
Ludność w wieku produkcyjnym
Ludność w wieku nieprodukcyjnym ogółem; w tym:
Ludność w wieku przedprodukcyjnym
Ludność w wieku poprodukcyjnym
133.713
84.756
48.957
25.871
23.086
129.724 129.798
82.679
47.045
23.785
23.260
Bezrobocie
Sytuacja na rynku pracy w Wałbrzychu jest trudna. Wskaźniki bezrobocia dla Powiatu Wałbrzyskiego od kilku lat utrzymują się na wysokim poziomie i należą do najwyższych w kraju.
W efekcie rośnie grupa osób zagrożonych różnego rodzaju patologiami – wstępuje konieczność organizacji pomocy dla osób pozostających bez pracy i nieprzystosowanych społecznie.
Liczbę zarejestrowanych osób bezrobotnych i stopa bezrobocia w latach 1999-2003 przedstawiono w tab. 15:
Tab. 15: Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych i stopa bezrobocia
w latach 1999-2003
1999
2000
2001
2002
2003
1
Miasto Wałbrzych ogółem
W tym kobiet:
Powiat Wałbrzyski ogółem
w tym kobiet:
Stopa bezrobocia dla Powiatu Wałbrzyskiego
2
3
4
5
6
8.938
4.892
14.727
7.861
11.371
6.328
17.682
9.598
14.033
7.459
21.610
11.227
15.518
8.150
23.451
12.123
14.309
7.830
22.056
11.728
20,0%
31,8%
36,5%
39,1%
30,1%*
* spadek stopy bezrobocia w 2003 roku wynika z faktu, że wskaźnik bezrobocia od tego roku dla powiatu
liczony z uwzględnieniem obszaru Wałbrzycha (po utracie praw powiatu grodzkiego).
jest
Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według wieku przedstawiono w tab. 16:
Tab. 16: Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku
według wieku
Liczba zarejestrowanych
Lp.
Wiek w latach
bezrobotnych
1
2
3
1
2
3
15 – 17
18 – 24
25 – 34
1
3.029
3.426
48
4
5
6
7
Razem
35 – 44
45 – 54
55 – 59
60 i więcej
3.404
4.051
367
31
14.309
Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według wykształcenia zobrazowano w
tab. 17:
Tab. 17: Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku
według wykształcenia
Lp.
Poziom wykształcenia
bezrobotnych
1
1
2
3
4
5
Razem
2
wyższe
policealne i średnie zawodowe
średnie ogólne
zasadnicze zawodowe
gimnazjalne i poniżej
3
622
3.294
839
4.566
4.988
14.309
Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według stażu pracy zobrazowano w tab.
18:
Tab. 18: Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003
roku według stażu pracy
Lp.
Staż pracy w latach
bezrobotnych
1
2
3
1
2
3
4
5
6
7
do 1 roku
1-5
5 – 10
10 - 20
20 - 30
30 i więcej
bez stażu
Razem
1502
2803
1826
3061
2323
186
2608
14.309
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Wałbrzychu (stan na 31.12.2003)
Wśród zarejestrowanych bezrobotnych dominują osoby w przedziale wiekowym 45-54 lat –
4.051 osób, tj. 28,3% ogółu bezrobotnych, 23,9% bezrobotnych znajduje się w przedziale 2534 lata (3.426 osób), zaś w przedziale wiekowym 35 - 44 lat liczba bezrobotnych wynosi
3.404 osoby tj. 23,7 % ogółu bezrobotnych.
Pogarszająca się sytuacja na rynku pracy znalazła swoje odzwierciedlenie we wzroście liczby
osób należących do grupy tak zwanego „szczególnego ryzyka”, zagrożonych wykluczeniem
społecznym. Są to osoby długotrwale bezrobotne, dla których jedynym źródłem dochodów
przez długi okres są świadczenia pomocy społecznej. Jest to stale powiększająca się grupa
49
ludzi, którzy w większości nie są w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudnych sytuacji życiowych, znaleźć zatrudnienie bądź usamodzielnić się. Osoby te w większym stopniu niż inne
grupy są narażone na różnego rodzaju patologie społeczne - alkoholizm, narkomania i przestępczość. Niektóre z tych osób podejmują ryzyko nielegalnej pracy zarobkowej, czego najbardziej jaskrawym przykładem z ostatnich lat jest zjawisko nielegalnego wydobycia węgla –
tzw. „biedaszyby”.
Liczba bezrobotnych bez prawa do zasiłku wynosiła na koniec 2002 roku 12.494. Bezrobotni
bez prawa do zasiłku, a więc będący w najtrudniejszej sytuacji dochodowej stanowili aż 80,5
% ogółu bezrobotnych. W 2001 roku stanowili 73,8% ogółu bezrobotnych, co oznacza wzrost
o 6,7%. Tak więc niekorzystne zjawisko ubożenia społeczności miasta wzrasta. Długotrwały
charakter bezrobocia w Wałbrzychu oznacza, że duża część osób traci prawa do zasiłku. Bezrobotni z prawem do zasiłku w 2002 roku stanowili zaledwie 19,5 % ogółu bezrobotnych a
ich liczba zmalała z 3.680 w 2001 roku do 3.024 w 2002 r.
Jak wynika z powyższych danych tempo wzrostu liczby bezrobotnych bez prawa do zasiłku
jest zbliżone do tempa wzrostu liczby bezrobotnych ogółem. Bezrobocie długotrwałe dotyka
relatywnie częściej kobiety. Dodatkowo pozostają one bez pracy dłużej niż mężczyźni. Ponad
połowa z nich tj. 53,1 % oczekuje na pracę ponad rok i dłużej. W 2002 roku długotrwale bezrobotnych kobiet było 4.325 przy ogólnej liczbie kobiet bezrobotnych która wynosiła 8.150.
Podobnie zjawisko kształtowało się w 2001 roku wskaźnik wyniósł 50%. W końcu 2002 roku
było w Wałbrzychu 7.499 osób pozostających bez pracy powyżej roku, co stanowiło 48,3 %
ogółu bezrobotnych. W 2001 roku te relacje kształtowały się na poziomie 43,1 %, czyli w
2002 roku zanotowano dalszy wzrost o 5,2 %. W porównaniu ze stanem na 2001 rok liczba
osób długotrwale bezrobotnych wzrosła o 19,4 % tj. o 1.453 osoby (w 2001 r. ich liczba
wynosiła – 6.046 osób).
We wrześniu 2003 roku porównując z tym samym miesiącem roku ubiegłego zanotowano
spadek ogólnej liczby osób z prawem do zasiłku o 892 co daje procentowy wskaźnik 27,2 %
mniej, zaś w przypadku osób bez prawa do zasiłku zanotowano spadek liczby osób o 70, co
daje procentowy wskaźnik 0,6 %.
Znaczny wzrost można zaobserwować w grupie osób, które są długotrwale zarejestrowane
jako bezrobotne. W tym miejscu przy ogólnej liczbie osób bezrobotnych w tej kategorii
procentowy wskaźnik wzrósł o 2,1 %, co daje liczbę 156 osób więcej we wrześniu 2003 r. niż
w tym samym miesiącu roku ubiegłego. Relacje kobiet i mężczyzn w grupie bezrobotnych
długotrwale zarejestrowanych w porównywanych okresach też przyjmują tendencję
wzrostową, gdzie wzrost wystąpił na poziomie 106 kobiet ( 2,4 %) i 50 mężczyzn (1,6 % ).
W sprawozdaniach Powiatowego Urzędu Pracy można zauważyć kategorię osób poszukujących pracy. Wśród ogólnej liczby zarejestrowanych osób w tej kategorii tendencja wzrostu
kształtuje się na poziomie 7 osób w porównywanych okresach co daje, procentowo 2,74%
wzrostu. W relacji grupy kobiet i mężczyzn tej kategorii występuje spadek na poziomie 8,8 %
u kobiet i wzrost o 9,4 % u mężczyzn.
2.8.3
Inicjatywy i programy realizowane przez Powiatowy Urząd Pracy w Wałbrzychu
Z informacji uzyskanych na stronach internetowych Powiatowego Urzędu Pracy, Urząd realizuje aktualnie następujące programy:
1) Program Inicjatywa II,
2) Program Junior,
3) Program Pierwsza Praca,
50
4) Program „IM-PULS”.
2.8.4
Budżet miasta i dochód na 1 mieszkańca.
Dochody, wydatki budżetowe oraz dochód budżetowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca Wałbrzycha przedstawiono w tab. 19.
Tab. 19: Charakterystyka budżetu Wałbrzycha w latach 2001-2003
Rok
Budżet Miasta
Dochody
Budżet Miasta
Wydatki
Dochód
na 1 mieszkańca
w zł
1
2
3
4
2001
2002
2003
306.019.048
319.668.759
213.289.102
328.030.676
328.625.667
269.302.494
2.289
2.464
1.656
3 000
2 000
Dochód na 1 mieszk. w zł
1 000
0
2001
2002
2003
Lata
W latach 2001-2003 nastąpił drastyczny spadek dochodów miasta w przeliczeniu na jednego
mieszkańca. W związku z faktem, iż wskaźnik ten uwzględnia fakt malejącej liczby mieszkańców Wałbrzycha, stanowi on jedną z najlepszych wartości porównawczych oddających
dramatyzm sytuacji gospodarczej Wałbrzycha.
Na zjawisko to miało wpływ wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Najważniejszym czynnikiem zewnętrznym było połączenie miasta Wałbrzych na prawach powiatu z Powiatem Wałbrzyskim, a co za tym idzie utrata znacznej części zasilających miasto dochodów.
Najważniejszym czynnikiem wewnętrznym, który spowodował obecną sytuację finansową
miasta okazało się dramatyczne zubożenie mieszkańców będące wynikiem ponad 30% bezrobocia. W efekcie tego zjawiska do budżetu Miasta nie wpłynęły w 2003r. środki w wysokości przekraczającej 20 mln zł, na które składały się przede wszystkim wpływy z czynszów oraz udział w podatkach stanowiących dochód budżetu Państwa.
2.8.5
Dodatki mieszkaniowe
Dodatki mieszkaniowe wypłacane są na podstawie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r., która
reguluje zasady i tryb przyznawania, ustalania wysokości, finansowania i wypłacania dodatków mieszkaniowych oraz właściwość organów w tych sprawach. Zgodnie z ustawą, uprawnionymi do otrzymania świadczenia są gospodarstwa domowe o niskich dochodach, które zaj51
mują mieszkania o powierzchni nie przekraczającej powierzchni normatywnej określonej
ustawą, a ich wydatki na mieszkanie przekraczają określony odsetek ogólnych dochodów
gospodarstwa domowego. Zatem wysokość dodatku mieszkaniowego zależy od:
1) wysokości bieżących dochodów (im niższe, tym większe dodatki),
2) wysokości wydatków za zajmowany lokal (im większe, tym większe świadczenie).
Na podstawie przeprowadzonej analizy w kwestii przyznawania dodatków mieszkaniowych
na przestrzeni 2002-2003 można stwierdzić, że średnia wysokość dodatku mieszkaniowego
wzrasta. Główną przyczyną wzrostu wysokości średniego dodatku mieszkaniowego był
wzrost obowiązujących – oprócz czynszu – opłat za mieszkanie, tzn. świadczeń i kosztów
energii cieplnej (centralnego ogrzewania i centralnej ciepłej wody), które w licznych przypadkach stanowiły około 65% łącznej opłaty za mieszkanie o współczesnym standardzie. Reasumując można stwierdzić, że system dodatków mieszkaniowych spełnia rolę rekompensującą
głównie wzrost wydatków mieszkaniowych związanych ze wzrostem cen nośników energii
elektrycznej i cieplnej.
Jednocześnie należy dodać, iż prowadzenie aktywnej polityki czynszowej i pełnego urynkowienia gospodarki mieszkaniowej, jak również zapewnienie prawidłowości tej gospodarki
w prywatnych zasobach mieszkaniowych oraz kształtowanie się dochodów mieszkańców
korzystających z tej formy świadczeń, może mieć istotny wpływ na modyfikację dodatków
mieszkaniowych. Albowiem pełne urynkowienie czynszów spowoduje wzrost liczby
gospodarstw domowych uprawnionych do otrzymania dodatku mieszkaniowego, a radykalny
wzrost stawki czynszu wiązałby się ze wzrostem wydatków na ten cel, tak więc skutki finansowe wynikające ze zwiększenia kwot dodatków mieszkaniowych obciążą jedynie budżet
gminy, a wysokie czynsze mogłyby okazać się w wielu przypadkach trudne do ściągnięcia.
Systematycznie przybywa gospodarstw domowych, których nie stać na samodzielne utrzymanie mieszkania, co w dużej części spowodowane jest bardzo wysokim bezrobociem.
Sytuacja gospodarcza kraju powoduje, iż istnieje ścisły związek pomiędzy poziomem bezrobocia na lokalnym rynku pracy a upowszechnieniem systemu dodatków mieszkaniowych.
Wysoka stopa bezrobocia dotknęła nasze miasto, tak więc szczególnie mieszkańcy mocno odczuwają zachodzące procesy transformacji gospodarki.
Reasumując: dodatek mieszkaniowy jest formą pomocy dla osób, które nie są w stanie pokryć
kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania. Przyznanie dodatku mieszkaniowego następuje w drodze decyzji administracyjnej, która ma charakter decyzji związanej, a nie
uznaniowej. Oznacza to, że organ zobligowany jest przyznać dodatek mieszkaniowy, jeżeli
osoba, która wystąpiła z takim wnioskiem, spełnia określone ustawowe przesłanki. Decyzja
ma przy tym również charakter decyzji czasowej, jest bowiem wydawana na określony czas –
6 miesięcy, a przyznanie dodatku mieszkaniowego na kolejne sześciomiesięczne okresy następuje po złożeniu nowego wniosku. Wypłata dodatków należy do zadań własnych gminy.
W poniższym zestawieniu przedstawiono podsumowanie wydatków na dodatki mieszkaniowe
za lata 2002, 2003 oraz połowę roku 2004.
52
Informacja o dodatkach mieszkaniowych przyznanych w 2002 r.
Tab. 20: Informacja o dodatkach mieszkaniowych
przyznanych w 2002 r.
Miesiąc
Ilość wniosków
Kwota dodatków [zł]
1
2
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Maj
Czerwiec
Lipiec
Sierpień
Wrzesień
Październik
Listopad
Grudzień
Razem
3
110
656
1.746
1.401
1.312
1.065
1.087
1.050
1.157
960
743
1.415
12.702
11.857,05
70.327,85
205.655,66
161.381,21
162.413,95
132.575,70
137.293,34
132.011,66
147.984,67
130.307,67
97.721,35
189.986,64
1.579.516,75
Liczba rozpatrzonych wniosków w 2002 r.:
1) załatwionych pozytywnie
2) załatwionych odmownie
3) RAZEM
11.565
1.137
12.702
Informacja o przyznanych dodatkach mieszkaniowych w 2003r
Tab. 21: Informacja o dodatkach mieszkaniowych
przyznanych w 2003 r.
Miesiąc
Ilość wniosków
kwota dodatków
1
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Maj
Czerwiec
Lipiec
Sierpień
Wrzesień
Październik
Listopad
Grudzień
Razem
2
3
1.513
1.046
1.069
962
1.005
751
923
700
1.294
1.599
1.077
801
12.740
201.368,50
136.676,06
145.376,26
130.703,71
141.206,98
105.054,22
121.358,80
91.788,92
183.370,19
220.686,40
156.985,20
109.104,48
1.743.679,72
Liczba rozpatrzonych wniosków w 2003 r.:
53
3) RAZEM
12.059
681
12.740
Informację o przyznanych dodatkach mieszkaniowych w 2004 r. (pomiędzy 1.01. a 30.06)
przedstawiono w tab. 22:
Tab. 22: Informacja o przyznanych dodatkach mieszkaniowych
w 2004 r. (pomiędzy 1.01. a 30.06)
Miesiąc
Ilość wniosków
Kwota dodatków [zł]
1
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Maj
Czerwiec
Razem
2
3
1.307
707
1.502
802
933
844
6.095
178.347,70
94.611,06
207.749,68
106.160,36
127.780,74
108.996,28
823.645,82
Liczba rozpatrzonych wniosków w pierwszej połowie 2004 r.:
3) RAZEM
2.8.6
5.722
373
6.095
Przestępczość
W poniższych tabelach 23 oraz 24. przedstawiono dane dotyczące przestępstw popełnianych
na terenie Wałbrzycha w latach 2002, 2003 oraz w pierwszej połowie 2004 roku, przedstawione przez Komendę Miejską Policji w Wałbrzychu.
54
Rok
200
2
200
3
104
0
109
3
437
396
273
225
666
581
257
291
267
2
258
6
Tab. 23: Zestawienie wybranych kategorii przestępstw zaistniałych na terenie KMP w latach 2002 i 2003 r.
Bó Ro
Kradzież
Kr
Art.
Samochody
jzz włamaniem
a43 o Kra Wła Okr Raki, boj Ob Sz Mi Inne dzi
wy- dzie man a- zem
po
e
eż
choiek ko esz
ż
ie
dabi
mie wat
ły, ka
nie
cia
nia niu w
ha za ni
Lp
trzeź
n- kł
a
Jednostka
Obszar działania
.
wości
dlo awy dy
,
insty
tu
cje
Piaskowa Góra, Stary
Komisariat I Po1.
Zdrój, Poniatów, Szcza- 10 89 86 26 31
467 384 1 450
53 223
54 330
licji
wienko, Książ
Komisariat II
2.
Nowe Miasto
14 44 22 17 20
158 131 1 002
10 124
13 147
Policji
Komisariat III
3.
Podgórze, Konradów
8 20
8
8
9
71 101
198
5
40
7
52
Policji
Komisariat IV
4.
Śródmieście, Gaj
6 60 51 29 19
237 179
590
5 184
24 213
Policji
Komisariat V
5.
Biały Kamień
4 22 11 14 11
140
89
576
12 105
10 127
Policji
RAZEM 2003
17
42 235
94 90 1 073 884 3 816
85 676 108 869
6. MIASTO
8
2002
43 174
1 435/1 538 939
100 764 132 996
55
Rok
2003
2004
546
467
206
243
113
109
283
259
152
153
1299
1231
Tab. 24: Zestawienie wybranych kategorii przestępstw zaistniałych na terenie KMI w pierwszej połowie 2003 i 2004 r.
Jednostka
Obszar działania
Kradzież z włamaniem
Samochody
Sz
Art.
O
ko
43 o
bi
ły,
B
wyek
za
ójKra
Ro
chot
kł
ki,
Mie
dzi
zwah
aKraWłaOkr
Lp.
po
szInn
eż
bo
niu
a
dy
dzie
mani
adabi
ka
e
mie
je
w
n,
ż
e
nie
ci
nia
nia
trze
dl
ina
źwoost
ści
w
yt
y
uc
je
Piaskowa Góra, Stary
Komisariat I Po1.
Zdrój, Poniatów, Szcza12
40 33
16
11 162
193
757
17
83
39
licji
wienko, Książ
Komisariat II Po2.
Nowe Miasto
4
44 14
4
14 108
55
504
3
70
7
licji
Komisariat III
3.
Podgórze, Konradów
4
8 10
3
5
32
47
97
2
15
0
Policji
Komisariat IV
4.
Śródmieście, Gaj
6
37 28
13
10 106
59
310
5
69
7
Policji
Komisariat V Po5.
Biały Kamień
0
13
8
5
8
74
45
293
5
48
13
licji
6.
26 142 93
41
48 482
399 1961
32
285
66
RAZEM 2004
MIASTO 2003
26 134
664/674
489
38
311
51
Razem
56
139
80
17
81
66
383
400
2.8.7
Oświata i wychowanie
Od roku 1991 Gmina była organem prowadzącym publiczne przedszkola i żłobki. Ilość
przedszkoli wynosiła wówczas 26, a żłobków 10. W roku 2001 w mieście funkcjonowało 19
przedszkoli - 10 publicznych i 9 niepublicznych, do których uczęszczało łącznie 1.782 dzieci
oraz 4 żłobki, do których uczęszczało łącznie 124 dzieci.
W roku 1996, tj. w roku przejęcia przez Gminę szkół podstawowych, było ich w mieście
29. W roku 1999 rozpoczęła się reforma systemu edukacji, tj. tworzenie nowego typu szkół
jakimi są gimnazja. Szkoły gimnazjalne w większości powstały na bazie likwidowanych szkół
podstawowych. W roku szkolnym 2000/2001 funkcjonowało 28 szkół podstawowych publicznych, w tym szkoła przyszpitalna i szkoła specjalna jedna szkoła niepubliczna oraz szkoła
muzyczna, które łącznie kształciły 9.126 uczniów. Od 1996 roku likwidacji uległy szkoły
podstawowe - PSP Nr 13, 2, 7, 24, 25, 34. Zlikwidowano Publiczne Szkoły Podstawowe Nr
1, 11, 16, 32, a szkoły podstawowej nr 4 i 14 zostały połączone w jedną placówkę – Publiczną
Szkołę Podstawową Nr 2. W 2003 r. połączono również w zespół Publiczną Szkołę Podstawową nr 19 i Przedszkole Publiczne nr 10 tworząc Zespół Szkolno – Przedszkolny.
W roku szkolnym 2004/2005 połączono Publiczną Szkołą Podstawową Nr 9 i Przedszkole
Samorządowe Nr 22 w Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 2. Istniejący Zespół Szkolno-Przedszkolny otrzymał nazwę Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 1.
W roku szkolnym 2004/2005 w mieście funkcjonuje 21 gimnazjów, 12 z nich to placówki
ogólnodostępne (gimnazja publiczne prowadzone przez Gminę), 4 to gimnazja specjalne
(prowadzone przez Powiat), 1 sportowe prowadzone przez Powiat, 3 to placówki niepubliczne a 1 resortowa. Wszystkie te placówki kształcą łącznie 4 767 uczniów.
W roku szkolnym 2004/2005 funkcjonuje w mieście Wałbrzychu 25 szkół podstawowych, w
tym 18 szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę, 1 resortowa, 5 prowadzonych przez
Powiat, 1 niepubliczna. W szkołach podstawowych kształci się łącznie 7.893 uczniów.
W mieście funkcjonuje 5 przedszkoli samorządowych (w tym dwa w Zespołach Szkolno –
Przedszkolnych), 14 przedszkoli niepublicznych, a także 2 żłobki samorządowe.
Szkolnictwo ponad podstawowe było prowadzone przez Gminę Wałbrzych od 1 stycznia
1996 r. do 31 grudnia 2002 r. Przejęto wówczas 10 szkół ponad podstawowych. Od 1 stycznia
1999 r. przejęto kolejne 4 szkoły ponad podstawowe. Ilość szkół ponad podstawowych prowadzonych przez miasto wynosiła 15, w tym szkoła zawodowa specjalna. Organem prowadzącym dla tych placówek od 1 stycznia 2003 r. jest starostwo powiatowe. Istnieje 13 szkół
publicznych ponadgimnazjalnych oraz 8 szkół niepublicznych ponadgimnazjalnych.
2.8.8
Ochrona zdrowia
Od 1 stycznia 1996 roku Gmina na mocy obwiązujących przepisów przejęła od administracji
rządowej jako zadanie własne do prowadzenia i finansowania Zespół Zakładów Opieki
Zdrowotnej z siedzibą przy ul. Browarnej 3 w Wałbrzychu.
Tuż przed wdrożeniem reformy ochrony zdrowia, która weszła w życie od 1 stycznia 1999
roku, Rada Miejska zobowiązana została do przekształcenia Zespołu Zakładów Opieki
Zdrowotnej jako jednostki budżetowej w samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej
pod nazwą Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wałbrzychu. Proces ten został przeprowadzony w czerwcu 1998 r. stosowna uchwałą Rady. W skład jego ówczesnej struktury organizacyjnej wchodziło 25 jednostek, z tego 15 przychodni wałbrzyskich oraz 10 placówek
usytuowanych poza granicami administracyjnymi miasta. W sierpniu 1999 roku z inicjatywy
57
lokalnego środowiska medycznego, Rada Miejska Wałbrzycha zaakceptowała proces przekształcania jednostek organizacyjnych ZZOZ w niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej.
Na przestrzeni 2000-2003 roku powstały na terenie Wałbrzycha i Powiatu Wałbrzyskiego
podmioty niepubliczne, które zachowały ciągłość udzielanych świadczeń zdrowotnych, a nawet jego zakres poszerzyły o dodatkowe ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne, np.: okulistyczne, onkologiczne, chirurgię stomatologiczną. Przeprowadzone działania spowodowały
korzystne zmiany w systemie organizacji i zarządzania placówkami ochrony zdrowia.
Restrukturyzację wałbrzyskiego lecznictwa otwartego zakończono likwidacją ZZOZ, którego
proces zakończono ostatecznie z dniem 31 marca 2002 roku zgodnie z podjętą Uchwałą Rady
Miejskiej Wałbrzycha.
Obecnie ambulatoryjną opiekę zdrowotną w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego zapewniają:
-
niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, w tym praktyki lekarza rodzinnego,
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, dla których organem założycielskim jest Sejmik Województwa Dolnośląskiego,
indywidualne praktyki lekarskie i pielęgniarskie,
Poradnia Chorób Płuc i Gruźlicy, ul. Szmidta 15 w Wałbrzychu, będąca w strukturze
Wojewódzkiego Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej Chorób Płuc w
Sokołowsku,
Stacjonarną opiekę zdrowotną w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego zapewniają:
- Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. E. Biernackiego,
- Wałbrzyskie Szpitale im. S. Batorego, im. dr A. Sokołowskiego, oraz Specjalistyczny
Zespół Opieki nad Matką i Dzieckiem – połączone od 1 stycznia 2004 r., w wyniku
przeprowadzonego procesu restrukturyzacji szpitali.
2.8.9
Stan zdrowia mieszkańców
Corocznie odnotowuje się wysoki wskaźnik umieralności, który utrzymuje się na poziomie
10-12 osób na 1000 mieszkańców miasta. Sytuacja ta jest odzwierciedleniem struktury ludności (starzejące się społeczeństwo) oraz negatywnego oddziaływania lokalnego przemysłu do
końca lat dziewięćdziesiątych.
Gmina Wałbrzych dofinansowuje w drodze ogłaszanych konkursów ofert, profilaktyczne
programy zdrowotne, w celu wczesnego rozpoznania chorób, ze szczególnym uwzględnieniem chorób układu krążenia oraz chorób nowotworowych, przy współudziale lokalnego
środowiska medycznego, organizacji pozarządowych, placówek oświatowo-wychowawczych.
Realizowane programy są zgodne z celami Narodowego Programu Zdrowia.
2.8.10 Pomoc społeczna
Rolę, miejsce i znaczenie pomocy społecznej wyznacza przede wszystkim sytuacja społecznoekonomiczna i rozwój gospodarczy.
Główne cele i zadania pomocy społecznej określa ustawa o pomocy społecznej, która podzieliła zadania na zlecone – finansowane z budżetu centralnego i własne – finansowane z
budżetu gminy. Ponadto ustawa wyodrębniła katalogi zadań obowiązkowych, które muszą być
58
realizowane po spełnieniu, przez ubiegających się, określonych ustawowo wymogów oraz zadania fakultatywne, których realizacja zależna jest od potrzeb, ale także możliwości.
Ta sama ustawa postanawia jednocześnie, że pomoc organizują organy administracji rządowej
i samorządowej, współpracując w tym zakresie na zasadzie partnerstwa z organizacjami
społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi Kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie został powołany przez Radę Miejską 30 kwietnia 1999
roku stosowną uchwałą i powstał na bazie zreorganizowanego Ośrodka Pomocy Społecznej.
Poza zadaniami ustawowymi, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie przejął całość zadań realizowanych przez zlikwidowany Miejski Ośrodek Profilaktyki Alkoholowej. Dnia 16 października 2004 roku Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie zmienił nazwę i obecnie funkcjonuje jako
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
Podstawowym celem pomocy społecznej jest:
umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych,
których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i
możliwości,
2) wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokajania niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka
1)
Podstawowe funkcje pomocy społecznej to:
1)
2)
3)
4)
wsparcie samopomocy,
uzupełnianie posiadanego dochodu,
usamodzielnienie i integracja ze środowiskiem
profilaktyka.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje również zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii.
Model rozwiązywania problemów alkoholowych zakłada, że większość kompetencji i środków finansowych jest zlokalizowanych na poziomie samorządów gmin, które na mocy ustawy
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi uzyskały kompetencje do rozwiązywania problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych. Gminy, z racji dysponowania największą wiedzą o problemach swojej społeczności oraz o dostępnych zasobach,
mogą tym samym przedsięwziąć środki zaradcze oraz naprawcze skierowane do lokalnych
społeczności.
Podstawowym aktem prawnym na podstawie, którego prowadzona jest realizacja działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych gminy jest gminny
program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, uchwalany corocznie przez
radę gminy. Zadania ujęte w gminnym programie są inicjowane przez Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Środki finansowe na realizację programu pochodzą z
opłaty pobieranej za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i nie mogą
być przeznaczone na inne cele.
Działania gminy w zakresie przeciwdziałania narkomanii skoncentrowane są na rozwijaniu i
popieraniu działalności edukacyjnej, informacyjnej i kulturalnej podejmowanej w celu informowania społeczeństwa o szkodliwości narkomanii oraz prowadzeniu działalności wychowawczej i zapobiegawczej, szczególnie wśród dzieci i młodzieży.
59
2.8.11 Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Wałbrzychu
U podstaw planowania działań na rzecz osób niepełnosprawnych leży powszechne, uniwersalne uznanie że:
-
osoby niepełnosprawne mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz korzystania na zasadzie równości praw i obowiązków, ustanowionych dla
ogółu obywateli bez względu na rodzaj, przyczynę i stopień niepełnosprawności,
osoby niepełnosprawne mają prawo do uzyskania niezbędnych środków, umożliwiających wyrównanie zmniejszonych wskutek niepełnosprawności szans w korzystaniu z przysługujących im praw, wszelkie działania na rzecz osób niepełnosprawnych,
powinny być podejmowane z poszanowaniem ich prawa do dokonywania suwerennych wyborów życiowych.
Istotą programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych jest stworzenie takich lokalnych
warunków oraz zagwarantowanie i udzielenie osobie niepełnosprawnej takiej indywidualnej
pomocy, która umożliwi maksymalne wykorzystanie potencjalnej zdolności i możliwości dla
osiągnięcia jak największej życiowej samodzielności i aktywności.
Po utracie przez miasto Wałbrzych statusu miasta na prawach powiatu, zadania dotyczące
działań na rzecz osób niepełnosprawnych przejął samorząd powiatowy – zgodnie z ustawowo
przypisanymi kompetencjami. W tym kontekście, za szczególnie ważne należy uznać w
działaniach organów samorządu gminnego na rzecz lokalnej społeczności osób niepełnosprawnych – przede wszystkim wspieranie działań w takich dziedzinach, jak:
-
profilaktyka i oświata zdrowotna,
leczenie i pomoc terapeutyczna,
oświata i kształcenie,
poradnictwo i szkolenie zawodowe,
zatrudnianie,
integracja społeczna i środowisko życia codziennego
ochrona socjalna i ekonomiczna.
2.8.12 Kultura i sztuka
Na terenie miasta funkcjonuje osiem instytucji kultury, z których cztery pierwsze prowadzone
są przez Gminę Wałbrzych, następne dwie przez Starostwo Powiatowe, a pozostałe przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego. Są to w szczególności:
- Muzeum w Wałbrzychu,
- Wałbrzyska Galeria Sztuki BWA "Zamek Książ",
- Wałbrzyski Ośrodek Kultury,
- Miejska Biblioteka Publiczna,
- Teatr Lalki i Aktora,
- Powiatowa Biblioteka Publiczna "Biblioteka pod Atlantami",
- Filharmonia Sudecka,
- Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego.
Muzeum w Wałbrzychu poza siedzibą posiada następujące oddziały:
- oddział Muzeum Przemysłu i Techniki,
- oddział Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego.
W zakresie podstawowej działalności muzealnej dotyczącej gromadzenia zbiorów, Muzeum
pozyskało w 2003 roku 649 obiektów. Ponadto do zbiorów Działu Historii Miasta i Regionu
60
pozyskano 945 obiektów dokumentujących współczesne życie społeczne. W ramach działalności merytorycznej do biblioteki pozyskano 98 woluminów, opracowano 421 kart katalogu
naukowego zabytków. W 2003 roku Muzeum odwiedziło 27.319 osób.
Ponadto Muzeum prowadziło szeroko zakrojoną działalność oświatową m. in.: prelekcje, lekcje muzealne, wieczory poezji i prozy, zajęcia plastyczne dla dzieci i młodzieży, warsztaty
muzyczne itp. Ważnym elementem działalności jest również prezentowanie wystaw
czasowych.
Wałbrzyska Galeria Sztuki BWA „Zamek Książ” zrealizowała, w 2003 roku, 12 wystaw w
siedzibie własnej oraz przygotowała i zaprezentowała 3 wystawy w placówkach obcych. Wystawy w siedzibie obejrzało w ciągu roku 157.534 osoby. Spektakularnym sukcesem było
przede wszystkim zaprezentowanie „Arcydzieł malarstwa polskiego w zbiorach Lwowskiej
Galerii Sztuki”. Galeria była wydawcą okolicznościowych katalogów do trzech wystaw:
Adama Bojary, Krzysztofa Glassa i Stefana Chabrowskiego. Innym wystawom towarzyszyły
katalogi pozyskane dzięki współpracy i uprzejmości artystów i innych Galerii.
Wiele z zrealizowanych wystaw było możliwych do zaprezentowania dzięki wieloletniej
współpracy Galerii z różnymi placówkami w kraju oraz pomocy i hojności sponsorów. Zorganizowane wystawy prezentowały bardzo wysoki poziom artystyczny, zdobywały uznanie
wielu fachowców, artystów, krytyków czy historyków sztuki. Również media pochlebnie wypowiadały się na temat licznych realizacji. Propozycje przedstawiane zwiedzającym były bardzo urozmaicone i dlatego cieszyły się tak dużym zainteresowaniem. Na wystawach prezentowana była twórczość artystów uprawiających różne dziedziny sztuki; malarstwo, grafikę,
rzeźbę fotografię, ceramikę. Wystawy posiadały wartość historyczną, edukacyjną, ale były
także niezwykłej urody i łatwej do odszyfrowania dla publiczności estetyki.
Wałbrzyski Ośrodek Kultury został utworzony z dniem 01 stycznia 2000 roku, na mocy
Uchwały Nr XVII/255/99 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 28 grudnia 1999 roku. Jednostka
powstała na bazie działającego od 01 września 1997 roku zakładu budżetowego, którego likwidacja podyktowana była koniecznością zwiększenia możliwości pozyskiwania pozabudżetowych środków finansowych. „Wałbrzyski Ośrodek Kultury” posiada osobowość prawną.
Jest wpisany do rejestru instytucji kultury.
Od początku swego istnienia Wałbrzyski Ośrodek Kultury akcentuje swą obecność w mieście
prężną działalnością, podejmując się realizacji przedsięwzięć o wymiarze lokalnym jak i o zasięgu ogólnopolskim. Obejmuje swoimi działaniami bardzo szeroki obszar, od dzieci w wieku
przedszkolnym, poprzez młodzież, do osób dorosłych i seniorów, od imprez amatorskich do
zawodowych. W 2003 roku Wałbrzyski Ośrodek Kultury zrealizował około 200 imprez,
przedsięwzięć programowych, spotkań i prelekcji dla ponad 50.000 osób. Był również organizatorem zajęć w kołach, klubach, sekcjach i kursach dla około 1.000 osób miesięcznie.
Miejska Biblioteka Publiczna została utworzona w 2003 roku, na bazie dotychczasowych filii
Powiatowej Biblioteki Publicznej „Biblioteki Pod Atlantami”, jako instytucja kultury, realizująca zadania gminy w zakresie zaspokajania potrzeb oświatowych, kulturalnych i informacyjnych oraz upowszechniania wiedzy i kultury.
Wałbrzyskie filie biblioteczne udostępniają wyłącznie zbiory tradycyjne, zarówno na zewnątrz
jak i w sposób prezentacyjny. Szczególnie ważnym elementem pracy filii bibliotecznych jest
prowadzenie działalności środowiskowej, zmierzającej do integracji i aktywizacji lokalnej
społeczności oraz popularyzacji czytelnictwa. Stąd, w ofercie poszczególnych jednostek, odnajdujemy liczne programy edukacyjne i konkursy, wysoko oceniane zarówno przez odbiorców indywidualnych jak i partnerów pozyskanych do współpracy /przedszkola, szkoły, stowarzyszenia, inne instytucje kultury oraz sponsorów/.
61
2.8.13 Sport
Uprawianie sportu, rekreacja i turystyka są jednym z istotnych elementów życia mieszkańców
miast. Największym organizatorem imprez sportu amatorskiego w Wałbrzychu jest Ośrodek
Sportu i Rekreacji, który zorganizował w roku 2003, 464 różnego rodzaju imprez i cykli sportowych, między innymi: Ferie z OSiR-em, Wakacje z OSiR-em, współzawodnictwo sportowe
(w różnych dyscyplinach) szkół podstawowych i gimnazjalnych.
Ponadto na terenie miasta Wałbrzycha organizowanych jest wiele innych imprez - różnej rangi - promujących miasto i sport. Do najważniejszych w roku ubiegłym można zaliczyć:
-
III Giant Maraton Wałbrzych
Podsumowanie Sportu Wałbrzyskiego – edycja 2003
XXV Bieg Gwarków
Międzynarodowy Turniej Zapaśniczy- Memoriał im. Wł. Pytlasińskiego
Metę VI Etapu 56 Wyścigu Pokoju
Nocny Półmaraton
Międzynarodowe Nocne Kryterium "O Złotą Spinkę Miasta Wałbrzycha"
Mistrzostwa Polski MTB
Mistrzostwa Polski Karate Kyokushinkai IFK w Kata
Eliminacje Młodzieżowych Mistrzostw Europy w koszykówce mężczyzn
W roku 2004, oprócz imprez cyklicznych, na terenie Zamku Książ, w Szczawnie Zdroju oraz
w dzielnicy Wałbrzycha Biały Kamień odbyły się prestiżowe Mistrzostwa Europy MTB. Wymienione miejsca słyną z doskonałych tras do uprawiania praktycznie wszystkich odmian
kolarstwa górskiego.
W związku z likwidacją wałbrzyskich kopalń na terenie miasta pozostało do zagospodarowania wiele obiektów sportowych. Gmina Wałbrzych przejęła na siebie obowiązek ich reaktywowania, modernizacji i dostosowania do aktualnych potrzeb mieszkańców miasta.
Zarządcą komunalnych obiektów sportowych jest Ośrodek Sportu i Rekreacji. Jego obiekty są
wykorzystywane zarówno przez najmłodszych mieszkańców miasta, poprzez młodzież aż do
ludzi dojrzałych i starszych.
Na terenie miasta Wałbrzycha w roku 2003 aktywnie działało 17 klubów sportowych,
reprezentujących następujące dyscypliny sportowe:
MKSz Hetman – szachy, KSN Start – lekkoatletyka (sport niepełnosprawnych), KS Akropol –
piłka nożna, SLKS Książ – hippika (ujeżdżanie, powożenie), KJ Impuls Lubiechów – hippika,
ZKS Zagłębie – zapasy, KP Górnik - Zagłębie – piłka nożna, KS Juwentur-Szczawienko –
piłka nożna, CKS Zagłębie – podnoszenie ciężarów, LKS Górnik – lekkoatletyka, KS Biathlon – biathlon, KKS Górnik Wałbrzych – kolarstwo, KS „Juventur” – siatkówka, JKKS Górnik Wałbrzych – koszykówka, MKS Atri – tenis ziemny, KP Podgórze – piłka nożna, KP
„Gwarek” – piłka nożna.
Zawodnicy klubów sportowych reprezentują zróżnicowany poziom wyszkolenia; 13 wałbrzyskich podmiotów kultury fizycznej osiągnęło wyniki punktowane przez Federację Sportu,
uzyskując łącznie 680,75pkt. Wynik ten plasuje powiat Wałbrzyski na drugim miejscu w klasyfikacji dolnośląskiej, a miasto Wałbrzych na 35 miejscu w kraju. W roku 2003 kluby
zrzeszały 1807 zawodników, trenerów i sędziów.
Na terenie miasta Wałbrzycha w roku 2003 funkcjonowało 13 stowarzyszeń kultury fizycznej.
Stowarzyszenia te zrzeszały blisko 1850 zawodników, trenerów (instruktorów) i sędziów.
62
Uczniowskie Kluby Sportowe są szczególnym rodzajem klubu sportowego, działającym na
podstawie tych samych przepisów, co pozostałe podmioty kultury fizycznej, tj. na podstawie
Ustawy o Kulturze Fizycznej oraz Ustawy – Prawo o Stowarzyszeniach. Na terenie aglomeracji wałbrzyskiej aktualnie działa 13 Uczniowskich Klubów Sportowych, w tym powołane w
roku 2000 do życia: UKS "Górniczek" przy Zespole Szkół Nr 2 oraz UKS "Rekord" przy Zespole Szkół Specjalnych oraz utworzony w 2002r UKS „Podzamcze”. Aktualnie wszystkie
UKS-y zrzeszają około 670 zawodników, trenerów i sędziów.
2.8.14 Struktura organizacji pozarządowych
Działalność organizacji pozarządowych jest nierozłącznym elementem życia społecznego Wałbrzycha.
Samorząd Gminy dąży do szerokiej współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Wykaz organizacji pozarządowych, obejmujący jednostki terenowe, stowarzyszenia zwykłe,
stowarzyszenia Rejestrowe oraz wykaz członków Koalicji Wałbrzyskich Organizacji
Pozarządowych przedstawiono w Załączniku nr 2.
2.8.15 Wsparcie przez Miasto organizacji pozarządowych
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96 poz. 874 z późniejszymi zmianami) dokonała
zmiany brzmienia art. 118 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych
określając, iż zlecanie zadań i udzielanie dotacji podmiotom, które nie są zaliczone do sektora
finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku następuje zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W
przypadku natomiast zadań innych niż określone w tej ustawie, zlecenie zadania i udzielenie
dotacji ww. podmiotom następuje na podstawie umowy oraz uchwały organu stanowiącego
jednostki samorządu terytorialnego.
Uchwała powinna określać tryb postępowania o udzielenie dotacji, sposób jej rozliczenia oraz
sposób kontroli wykonywania zleconego zadania. Art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia
2003r. - Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
stanowi, iż dostosowanie treści uchwał organów stanowiących samorządu terytorialnego podejmowanych dotychczas na podstawie art. 118 ust 3. ustawy o finansach publicznych powinno nastąpić do końca marca 2004r.
Jednocześnie zmiana wprowadzona w grudniu 2003r. do art. 23 ustawy z dnia 24 kwietnia
2003r. – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie umożliwia jednostkom samorządu terytorialnego do dnia 1 czerwca 2004r. zlecanie zadań publicznych w trybie określonym w Uchwale Nr XII/161/99 Rady Miejskiej Wałbrzycha
z dnia 26 sierpnia 1999r. w sprawie trybu postępowania o udzielenie z budżetu miasta Wałbrzycha dotacji, sposobu jej rozliczenia oraz kontroli wykonania zleconego zadania przez
podmioty nie zaliczane do sektora finansów publicznych i nie działające w celu osiągnięcia
zysku.
Tryb postępowania o udzielenie dotacji podmiotom nie zaliczonym do sektora finansów publicznych i nie działającym w celu osiągnięcia zysku na cele publiczne związane z realizacją
63
zadań gminy, sposobu jej rozliczania oraz kontroli wykonania zleconego zadania został określony w uchwale Nr XXIII/26/04 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 30 marca 2004 roku.
Podmiotom niezaliczonym do sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu
osiągnięcia zysku mogą być udzielane z budżetu Miasta Wałbrzycha dotacje na cele publiczne
związane z realizacją zadań gminy, do których nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 24
kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
O udzielenie dotacji mogą ubiegać się organizacje pozarządowe prowadzące działalność statutową związaną z realizacją zadań gminy.
2.8.16 Aktualne programy społeczno-gospodarcze realizowane przez Urząd Miasta
1) „II Wałbrzyski Jarmark Świąteczny” realizowany w terminie 06-23.12.2004 przez
Dział Promocji i Integracji Europejskiej Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu w Rynku. Celem przedsięwzięcia jest ożywienie handlowe i kulturalne wałbrzyskiego Rynku, a także stworzenie świątecznego nastroju i radosnego oczekiwania na Święta
Bożego Narodzenia. Jarmark zeszłoroczny został entuzjastycznie przyjęty przez
mieszkańców Wałbrzycha, okazał się nie tylko udaną imprezą handlową (świąteczne
upominki, ozdoby choinkowe, wyroby rękodzieła ludowego, prace artystów plastyków), ale również imprezą kulturalną (przedstawienia teatralne, występy grup artystycznych i zespołów muzycznych, impreza mikołajkowa dla dzieci i wigilijne
spotkanie mieszkańców z Władzami Miasta). W 2004 roku dodatkowo imprezie
towarzyszyć będzie giełda staroci. Miasto zwalnia handlowców od opłaty targowej,
koszt dzierżawy stoiska wynosi 300 zł.
2) „Konkurs na świąteczno-bożonarodzeniowy wystrój witryny” organizowany przez
Dział Promocji i Integracji Europejskiej Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu.
Uczestnikami konkursu są wszyscy prowadzący działalność gospodarczą w placówkach usytuowanych wzdłuż ul. Słowackiego, Placu Magistrackiego, Rynku, ul. Gdańskiej, Kościuszki, Sienkiewicza, Moniuszki do Kościoła pod wezwaniem Aniołów
Stróżów oraz 1 maja do Kościoła Matki Boskiej Bolesnej. Konkurs polega na najefektowniejszym świątecznym udekorowaniu witryny lokalu w okresie od 1 grudnia
br. do 3 stycznia 2005 roku. Nagrodą w konkursie jest zaproszenie dla dwóch osób
na Bal w Zamku Książ.
3) Program „Bramka zamiast Bramy” realizowany przez wrocławską fundację „Kalos
Kai Agathos” przy współpracy z wałbrzyskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji. Akcja
skierowana jest do dzieci i młodzieży szkolnej z Wałbrzycha, polega na organizacji
czasu wolnego, profilaktyki uzależnień, propagowaniu alternatywnych sposobów zachowań, poprzez inicjowanie i przeprowadzanie przez trenerów osiedlowych
różnych form aktywności ruchowej. Udział w projekcie jest bezpłatny i dobrowolny.
Program rozpoczął się 27 września i potrwa do grudnia w czterech miejscach w Wałbrzychu (boiska szkolne).
64
3. AKTYWNOŚĆ URZĘDU MIEJSKIEGO W WAŁBRZYCHU W ZAKRESIE PROGRAMÓW POMOCOWYCH
3.1 Projekty zrealizowane w latach ubiegłych
W latach ubiegłych Urząd Miasta Wałbrzycha zrealizował
współfinansowane ze środków pomocowych:
następujące
projekty
1) 5 projektów dotyczących remontu obudowy rzeki Pełcznicy (Bank Światowy),
2) Projekt nr 4031: Budowa Centrum Szkolenia i Treningu ul. Orkana (Bank
Światowy),
3) Projekt nr MP 082/98: Accession Local Authorities Network-ECOS Ouverture,
4) Projekt nr PL9207/06/04/L001: Modernizacja ul. Ludowej w Wałbrzychu (Phare
STRUDER),
5) Projekt nr 2.1.2: Budowa obwodnicy Wałbrzycha odcinek wschodni dł.1500 mb. z
wiaduktem drogowym dł.67 mb. (Kontrakt Wojewódzki 2001-2003),
6) Projekt nr 02/0337: faza 5 „Współpraca miast partnerskich w zakresie wymiany
doświadczeń w zarządzaniu gospodarką odpadami komunalnymi” (Town Twinning),
7) Projekt nr 5992/00/1F: Konferencja „Lisia Sztolnia w Wałbrzychu jako zabytek
techniki europejskiego dziedzictwa kulturowego” – Fundacja Współpracy Polsko
Niemieckiej.
3.2 Projekty realizowane w roku 2004 oraz w latach najbliższych
W 2004 roku opracowane zostały wnioski Gminy Wałbrzych o dofinansowanie w ramach
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejskiego Funduszu
Socjalnego (EFS).
Zespół ds. Przygotowania Projektów ze środków pomocowych UE powołany przez
Prezydenta Miasta Wałbrzycha, na podstawie danych uzyskanych z Wydziałów Urzędu
Miejskiego oraz Przedsiębiorstwa Zamek Książ, Ośrodka Sportu i Rekreacji oraz Muzeum w
Wałbrzychu dokonał analizy propozycji zadań inwestycyjnych pod kątem możliwości ich
finansowania w ramach EFRR. Na tej podstawie Zespół ds. Integracji Działu Promocji
i Integracji Europejskiej opracował i wprowadził projekty do Internetowego Systemu
Ewidencji Kart Projektów (ISEKP) Ministerstwa Gospodarki i Pracy. Dzięki temu projekty
zostały wstępnie ocenione przez pracowników Urzędu Marszałkowskiego – Wydziału
Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej. Prace nad wprowadzaniem projektów do bazy
ISEKP zakończyły się w I połowie 2004 roku.
W lipcu 2004 roku Rada Miasta Wałbrzycha uchwaliła Plan Rozwoju Lokalnego Wałbrzycha,
z którego wynika harmonogram zgłaszania projektów inwestycyjnych Gminy Wałbrzych do
dofinansowania w ramach EFRR.
W lipcu 2004 r. w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego złożone zostały
dwa projekty inwestycyjne Gminy Wałbrzych:
1) „Budowa odcinka obwodnicy służąca pozyskiwaniu inwestycji w obszarze
aktywizacji gospodarczej Wałbrzycha”; okres realizacji: 05.2004 – 12.2005;
65
2) „Lokalne centrum dydaktyczno-rehabilitacyjno-kulturalne przy Zespole Szkół
Integracyjnych Wałbrzychu”; okres realizacji 10.2004 – 07-2006;
Decyzja o przyznaniu dofinansowania do powyższych inwestycji nie została jeszcze podjęta.
Trwa procedura oceny wniosków.
W związku z ogłoszeniem przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego naboru
projektów, w ramach Priorytetu III, Działania 3.2 Zintegrowanego Programu Operacyjnego
Rozwoju Regionalnego (ZPORR), w 2004 roku złożony zostanie projekt inwestycyjny Gminy
Wałbrzych: „Rekultywacja wysypiska odpadów komunalnych przy ul. Stacyjnej w
Wałbrzychu”.
W ramach Priorytetu I, działania 1.5 ZPORR zostanie złożony projekt Gminy Wałbrzych pn.
„E – Urząd” - budowa elektronicznego systemu usług publicznych w wałbrzyskim Urzędzie
Miejskim.
W ramach Priorytetu I, działania 1.4 ZPORR zostanie złożony projekt Gminy Wałbrzych pn.
„Zagospodarowanie kompleksu pałacowo – parkowego Zamek Książ”.
Przedmiotem starań o dofinansowanie z EFS w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego
Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), Priorytet II będą działania z zakresu aktywizacji bezrobotnych i
pomocy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Dotychczas, na podstawie danych przedstawionych przez Wydziały Urzędu Miejskiego oraz
MOPR przygotowane zostały następujące propozycje projektów możliwych do sfinansowania
w ramach EFS.
Pierwszą z nich jest projekt pn. „Miejski program wspierania tworzenia nowych miejsc
pracy”. Celem projektu jest reaktywacja byłego środowiska górniczego poprzez uruchomienie
miejsc pracy dla byłych górników i ich rodzin. Program przewiduje zatrudnienie bezrobotnych
na okres co najmniej 24 miesięcy, w tym 12 miesięcy zatrudnienia subsydiowanego i co
najmniej 12 miesięcy zatrudnienia finansowanego przez pracodawców uczestniczących w
programie. W realizacji uczestniczyć mogą prywatne firmy i przedsiębiorstwa miejskie, które
zobowiążą się do zapewnienia miejsc pracy przez okres 24 miesięcy.
Projekt pn. „Przygranicze” – dotyczy wspierania zatrudnienia bezrobotnych mieszkańców
Wałbrzycha w Czechach. Celem programu jest zatrudnienie osób bezrobotnych z terenu
Wałbrzycha w przygranicznych miastach czeskich. Działania podjęte w ramach programu
będą dotyczyły poradnictwa zawodowego, pośrednictwa pracy, szkoleń oraz innych metod
wspierania bezrobotnych. Ponadto przewidywana jest częściowa refundacja kosztów dojazdu
lub zakwaterowania na terenie Czech. Wszystkie działania dostosowane będą do oczekiwań i
potrzeb pracodawców czeskich.
Projekt pn. „Pracownik poszukiwany” – analiza potrzeb pracodawców i sytuacji na
wałbrzyskim rynku pracy. Celem projektu jest zdiagnozowanie wałbrzyskiego rynku pracy
poprzez przeprowadzenie różnego rodzaju badań i analiz. Szacunkowa wartość projektu to
65.000 zł.
Projekt pn. „Moja praca w moim mieście” -wałbrzyski program integracji społecznej. Projekt
ma na celu reintegrację zawodową oraz subsydiowanie zatrudnienia na okres 6 miesięcy dla
grupy 50 osób długotrwale bezrobotnych i nielegalnie wydobywających węgiel. Szacunkowa
wartość projektu to 500.000 zł.
Projekt pn. „Nie jestem taki jak myślisz” – promocja wolontariatu przygotowany przez
MOPR w Wałbrzychu. Celem projektu jest ułatwienie zdobycia doświadczenia zawodowego
młodzieży, w tym absolwentom szkół wyższych zawodowych, zgodnego z kierunkiem
66
wykształcenia (pedagogika i psychologia), poprzez umożliwienie pracy w charakterze
wolontariusza. Zadaniem projektu jest udzielenie możliwie pełnego wsparcia absolwentom
tak, aby nie stawali się i nie pozostawali bezrobotnymi. Projekt przewiduje zatrudnienie w
charakterze wolontariuszy 42 osób przez okres 10 miesięcy.
W fazie przygotowań znajduje się projekt dotyczący zorganizowania szkoleń dla
pracowników Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu w celu podniesienia ich kwalifikacji
zawodowych.
Opracowano również projekty do innych programów pomocowych UE.
Wniosek „Wałbrzych – przez edukację do pracy” do programu Integracja społeczna i
zawodowa grup zagrożonych wykluczeniem w ramach Phare SSG 2002 „Aktywne formy
zwalczania bezrobocia”. Projekt zakłada przeszkolenie 80 osób bezrobotnych
zarejestrowanych od co najmniej 12 miesięcy w Powiatowym Urzędzie Pracy, zagrożonych
wykluczeniem społecznym. Podstawowym jego założeniem jest przezwyciężenie problemów,
którymi obarczone są osoby długotrwale bezrobotne oraz zwiększenie ich samodzielności
życiowej. Projekt obejmuje zorganizowanie czterech szkoleń, o zróżnicowanej tematyce,
adekwatnej do potrzeb lokalnego rynku połączonej z działaniami o charakterze integracji
społeczno – zawodowej.
Projekt uzyskał akceptację Polskiej Agencji Rozwoju
Przedsiębiorczości (PARP).
Wniosek o przyznanie dotacji do Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej na organizację
szkolenia dla pracowników Urzędu Miejskiego i instytucji gminnych z zakresu programów
pomocowych Unii Europejskiej. Projekt uzyskał akceptację.
Wniosek o przyznanie dotacji do Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej na organizację
obchodów Tygodnia Europejskiego w Wałbrzychu. Podczas Tygodnia Europejskiego odbyły
się festyny przeznaczone dla młodzieży, dzieci i mieszkańców Wałbrzycha, parada
europejska, zorganizowano seminaria przeznaczone dla samorządowców, przedsiębiorców,
pracowników bibliotek i dziennikarzy o tematyce europejskiej.
We współpracy z Wałbrzyską Wyższą Szkołą Zarządzania i Przedsiębiorczości, MOPR, PUP,
Fundacją „Razem” opracowany został projekt Gminy Wałbrzych do programu EQUAL
„Partnerstwo na rzecz rozwoju otwartego rynku pracy”. Projekt został złożony w sierpniu br.
decyzja w sprawie ewentualnego uzyskania środków na realizację projektu jest spodziewana
na przełomie października i listopada. Całkowita wartość projektu wynosi 9,5 mln zł, w
sytuacji przyznania dofinansowania będzie on w 100% finansowany przez program EQUAL.
W ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL Gmina Wałbrzych zadeklarowała swój udział
także jako partner w projekcie UNDP (Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju) pn.
„Teraz ROM - tworzenie potencjału zawodowego i społecznego mniejszości romskiej”.
Opracowane i złożone zostały 3 projekty do programu Phare CBC w ramach Euroregionu
Glacensis: „Wydanie Przewodnika Turystycznego Wałbrzych – Hradec Kralove połączone
z promocją podczas obchodów Światowego Dnia Turystyki w Wałbrzychu”, „Polsko-czeskie
młodzieżowe rozgrywki sportowe” oraz „Polsko-czeskie targi miast partnerskich”. Wnioski
oczekują na zatwierdzenie w przedstawicielstwie Komisji Europejskiej (oczekiwana kwota
dotacji 35 tys. EURO).
Przy współpracy z OSiR- em opracowany został projekt „Edukacja przez sport” do programu
EYES 2004. Projekt nie uzyskał dofinansowania. Opracowany został projekt „Festiwal
muzyki kameralnej w Wałbrzychu” do programu Phare CBC w ramach Euroregionu
Glacensis. Projekt nie uzyskał dofinansowania.
67
Złożono również projekty do krajowych programów pomocowych. Opracowane i złożone
zostały wnioski do Ministerstwa Infrastruktury w sprawie dotacji na budowę lokali socjalnych
w dwóch budynkach.
Opracowane i złożone zostały wnioski w ramach Kontraktu Wojewódzkiego w sprawie
dotacji na: remont budynku, w którym mieści się siedziba MOPR przy ul. Beethovena; remont
kapitalny dachu w PSP nr 21 oraz zagospodarowanie terenu wokół Zespołu Szkół
Integracyjnych nr 26. Wnioski uzyskały akceptacje, powyższe zadania są w trakcie realizacji.
Opracowane i złożone zostały wnioski do Rządowego Programu na Rzecz Społeczności
Romskiej w sprawie dotacji na realizację następujących działań: „Wyrównywanie różnic
edukacyjnych dzieci romskich w szkole”; „Dni Romskie w szkole”; „Sytuacja bytowa
społeczności romskiej”. Projekty są w trakcie oceny. Decyzja o ewentualnym przyznaniu
dotacji – luty/marzec 2005.
W maju 2004 w ramach Rządowego Programu na Rzecz Społeczności Romskiej na sytuację
bytową Gmina Wałbrzych otrzymała dotację w kwocie 40.000 zł. Obecnie projekt jest w
trakcie realizacji.
W 2005 roku opracowywane i składane będą wnioski Gminy Wałbrzych o przyznanie
dofinansowania w ramach następujących programów pomocowych Unii Europejskiej.
Zgodnie z Planem Rozwoju Lokalnego Wałbrzycha, przyjętym 13 lipca 2004 roku na mocy
Uchwały Rady Miejskiej Wałbrzycha, w 2005 roku do dofinansowania w ramach ERDF
zostały przewidziane następujące projekty:
1) Stworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości Poniatowa.
2) Modernizacja dróg gminnych na terenie Miasta Wałbrzycha.
3) Modernizacja hali lekkoatletycznej służącej rozwojowi infrastruktury
edukacyjno – sportowej.
4) Budowa wielofunkcyjnej hali sportowej przy PSP nr 2 w Wałbrzychu.
5) Kontynuacja budowy sieci wodno – kanalizacyjnej w Śródmieściu i
Konradowie.
Projekty kierowane do EFS dotyczyły będą przede wszystkim wspierania
zatrudnienia, szkoleń zawodowych, warsztatów reintegracji i aktywizacji
zawodowej osób bezrobotnych, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
kobiet oraz promocji wolontariatu. Projekty będą zgłaszane w odpowiedzi na
ogłaszane konkursy
Projekty kierowane do INTERREG III będą dotyczyły wspierania rozwoju
infrastruktury o znaczeniu transgranicznym, rozwoju społeczności lokalnej
pogranicza, a także transgranicznych działań na rzecz rozwoju gospodarczego
oraz stymulowania przedsiębiorczości i rozwoju małych firm. Projekty będą
zgłaszane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy.
68
4. KLUCZOWE PROBLEMY UTRUDNIAJĄCE MIASTU REALIZACJĘ CELU ZPORR – WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI ORAZ
PRZECIWDZIAŁANIA MARGINALIZACJI OBSZARÓW MIASTA
Poniższe zestawienie zawiera wyniki z ankiet wypełnionych w trakcie warsztatów Zespołu
Zadaniowego oraz zespołu doradczego w dniu 16.07.2004 oraz z ankiet wypełnionych przez
osoby nieobecne na warsztatach. Wyniki pogrupowano w trzy obszary – gospodarczy,
społeczny i przestrzenno-środowiskowy. Wymieniono czynniki najczęściej powtarzające się
w opiniach uczestników konsultacji.
4.1 Obszar gospodarczy
1. Duże bezrobocie – brak nowych miejsc pracy – powiększająca się liczba bezrobotnych.
2. Zła i wciąż pogarszająca się sytuacja finansowa dużej części mieszkańców.
3. Migracja fachowej siły roboczej.
4. Nie wystarczająco rozwinięty oraz niestabilny sektor MŚP (usługi, handel) oraz
trudności w utrzymaniu i rozwoju nowych inwestycji w tych przedsiębiorstwach,
tworzących nowe miejsca pracy.
5. Niepełne wykorzystanie potencjalnych walorów turystycznych miasta i okolic.
6. Mała aktywność małych firm rodzinnych.
7. Braku wiary w możliwość zmiany swojej sytuacji zawodowej (w szczególności –
materialnej).
8. Brak „wędki”. Niewystarczająca pomoc dla małych przedsiębiorców ze strony
Państwa, banków i innych instytucji.
9. Niski potencjał budżetowy gminy.
4.2 Obszar społeczny
1. Duże bezrobocie strukturalne (głównie robotnicy o niskich kwalifikacjach, długotrwale bezrobotni) i jego skutki społeczne w postaci apatii społecznej, ubóstwa,
patologii, przestępczości.
2. Brak perspektyw dla ludzi zaczynających swoją dorosłość, co powoduje odpływ
do metropolii najlepiej wykształconych młodych ludzi.
3. Atomizacja części społeczeństwa. Brak identyfikacji z miastem i zaangażowania
w jego życie oraz poczucia wpływu na to co się w nim dzieje w przypadku znacznej części mieszkańców.
4. Postawa roszczeniowa i brak zaangażowania się znacznej części mieszkańców,
pesymizm, obiegowe opinie „gdzieś jest lepiej – brak szans rozwoju”.
5. Mało inicjatyw lokalnych skierowanych do młodzieży (pobudzanie aktywności,
pokazanie perspektyw), brak miejsc w których młodzież mogłaby spędzać wolny
czas.
6. Wzrost patologii społecznych. Destrukcja tkanki społecznej. Wzrost liczby mieszkańców korzystających z pomocy społecznej.
7. Polityka mediów: podkreślanie zjawisk patologicznych i biedy.
8. Niedostatki w sferze kultury.
9. Monokulturyzm społeczeństwa miasta.
69
10. Niski poziom stopy życiowej części mieszkańców wynikający z wysokiego poziomu bezrobocia po transformacji gospodarczej (m.in. zamknięcie kopalń, brak
wypełnienia nowymi podmiotami gospodarczymi oferującymi nowe miejsca
pracy).
11. Marazm społeczny, pogarda dla działań społecznych nie przynoszących profitów
finansowych.
4.3 Obszar przestrzenno-środowiskowy
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Bardzo zły stan techniczny zaniedbanej infrastruktury miejskiej.
Zdekapitalizowane zasoby mieszkaniowe wpływające na estetykę miasta.
Brak zagospodarowania zdegradowanych terenów i obiektów po-przemysłowych.
Fatalny stan większości dróg, zła przepustowość na poszczególnych ciągach
komunikacyjnych.
Brak wystarczającej liczby mieszkań socjalnych w mieście powodujący długotrwałe procesy degradacji lokali mieszkalnych zajętych przez osoby o bardzo
niskich dochodach i korzystających z pomocy finansowej w sposób ciągły, a
mimo tej pomocy – mających trwałe i pogłębiające się zadłużenie z tytułu czynszów.
Nadmierny ruch samochodowy w zabytkowym centrum miasta.
Brak dróg rowerowych w mieście i na jego obrzeżach.
Brak bazy informacyjnej o zasobach nieruchomości w gminie. Brak narzędzi informatycznych do gromadzenia i przetwarzania informacji (sprzęt, oprogramowanie).
70
5. DIAGNOZA JAKOŚCIOWA OBECNEJ SYTUACJI SPOŁECZNEJ,
GOSPODARCZEJ I INFRASTRUKTURALNEJ W WAŁBRZYCHU
Poniższe zestawienie zawiera wyniki z ankiet wypełnionych w trakcie warsztatów zespołu zadaniowego oraz zespołu doradczego w dniu 16.07.2004 oraz z ankiet wypełnionych przez
osoby nieobecne na warsztatach. Wyniki pogrupowano w trzy obszary – gospodarczy,
społeczny i przestrzenno-środowiskowy. W pierwszej kolejności wymieniono czynniki najczęściej powtarzające się w opiniach uczestników konsultacji.
5.1 Mocne strony Miasta
5.1.1
Obszar gospodarczy
1. Dywersyfikacja rozwoju działalności gospodarczej – wspieranie rozwoju nowych
branż, włączając w szczególności rozwój sektora MŚP w obszarze obsługi ruchu
turystycznego.
2. Rozwój i działalność wyspecjalizowanych instytucji zajmujących się wspieraniem
przedsiębiorczości (DARR Dolnośląskie Centrum Euro Info, Fundusz Regionu
Wałbrzyskiego,
Fundacja
Wałbrzych
2000,
Wałbrzyski
Inkubator
Przedsiębiorczości).
3. Dobre warunki do stworzenia w Wałbrzychu ośrodka bazy noclegowej dla
studentów oraz w obszarze turystyki rekreacyjnej, po-przemysłowej, kulturalnej i
rozrywkowej (zabytki kultury w mieście i okolicach, bliskość uzdrowisk).
4. Zaangażowanie do prac na rzecz miasta przedsiębiorców (inicjacja i udoskonalanie
funkcjonującego programu pobudzania lokalnej przedsiębiorczości oferującego
system ulg w podatkach dla przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy),
organizacji i stowarzyszeń działających w mieście.
5. Działalność specjalnej strefy ekonomicznej (WSSE) – nowe inwestycje, nowe
miejsca pracy, wymuszenie wysokiej jakości wyrobów i usług.
5.1.2
Obszar społeczny
1. Duża liczba zabytków (np. Zamek Książ, unikalna kameralna zabudowa miejskiej
starówki) oraz obiektów o ponadregionalnej wartości architektonicznej i znaczeniu
historycznym, stanowiąca dziedzictwo zabytkowe i kultury przemysłowej
(Muzeum Przemysłu i Techniki w obiektach byłej kopalni Thorez i inne obiekty).
2. Możliwość adaptacji obiektów po-przemysłowych na centrum targowowystawowe dla promocji wyrobów przemysłowych ziemi wałbrzyskiej, np.
organizacja targów kamieni, ceramiki, budownictwa, wyrobów rolno-spożywczych
itp.
3. Istniejące i rozwijające się szkolnictwo wyższe, dobrze zorganizowana sieć szkół
integracyjnych, doskonaląca się kadra kierownicza szkół i placówek oświatowych.
4. Aktywna działalność organizacji pozarządowych oraz prężne środowisko
działaczy społecznych szczególnie w sferze wspierania przedsiębiorczości.
5. Sieć instytucji kultury oraz placówki kulturalne z dużymi tradycjami (Teatr Lalek,
Teatr Dramatyczny, Biblioteka, Filharmonia).
6. Dobra sieć placówek służby zdrowia.
7. Bogata i ciekawa historia miasta Wałbrzycha.
71
8. Duży potencjał intelektualny mieszkańców miasta.
9. Prężnie działający OSiR i kluby osiedlowe.
5.1.3
Obszar przestrzenno-środowiskowy
1. Walory krajobrazowe i olbrzymi potencjał turystyczny miasta i najbliższej okolicy
(Zamek Książ), możliwości stworzenia Regionalnego Centrum Turystycznego.
2. Potencjał rozwoju turystyki pieszej i rowerowej oraz uprawiania sportów letnich i
zimowych na wyznaczonych szlakach i ścieżkach wokół Wałbrzycha.
3. Korzystne położenie geograficzne w środku Sudetów (droga krajowa nr 35
prowadząca z Wrocławia do przejścia granicznego z Czechami w Golińsku),
bliskość granicy z Czechami oraz korzystny układ komunikacyjny.
4. Połączenia kolejowe z największymi miastami w kraju.
5. Dużo zieleni w mieście oraz potencjał niewykorzystanych miejskich parków.
6. Piękne fasady budynków, zwłaszcza w śródmieściu i na Starym Zdroju oraz
Starówka mogąca stać się atrakcją turystyczną i wizytówką Wałbrzycha, traktem
kupieckim, miejscem spotkań towarzyskich, biznesowych oraz ulicznych
ekspozycji prac artystów.
7. Duża baza (tereny inwestycyjne, budynki itp.) do zagospodarowania na różnorodną
działalność.
8. Duża ilość pustych, zdewastowanych lokali, które można byłoby oddać
nieodpłatnie najemcy w zamian za remont i spłatę ewentualnego zadłużenia i ulgi
przez określony czas w płaceniu podatku.
9. Systematyczna poprawa stanu środowiska naturalnego po likwidacji przemysłu
wydobywczego i ciężkiego.
10. Narzędzia finansowe wspierające remonty nieruchomości wspólnych uchwalone w
przyjętym w 2004 roku Wieloletnim programie gospodarowania zasobem
komunalnym Wałbrzycha.
5.2 Słabe strony Miasta
5.2.1 Obszar gospodarczy
1. Wysoki stopień bezrobocia w tym szczególnie osób długotrwale bezrobotnych
powyżej jednego roku i więcej (na koniec 2002 r. stanowili oni 48,3% ogółu
bezrobotnych).
2. Ograniczone środki na inwestycje Gminy.
3. Zbyt małe środki finansowe Miasta na wspieranie działalności podmiotów
zajmujących się pomocą dla małych i średnich przedsiębiorstw.
4. Niewystarczająca pomoc finansowa Miasta dla działających podmiotów
gospodarczych (np. zwolnienia z podatków) poza Strefą Ekonomiczną.
5. Niedostatecznie rozwinięta turystyczna baza noclegowa – brak tanich schronisk
młodzieżowych w Wałbrzychu i okolicach.
6. Niski przeciętny poziom wykształcenia mieszkańców, brak kadry w
poszukiwanych (np. przez strefę ekonomiczną) zawodach.
7. Drastyczny spadek dochodów Gminy.
8. Utrata statusu miasta na prawach powiatu.
9. Brak lokalnego przemysłu pamiątkarskiego np. górniczego, ceramicznego.
72
5.2.2
Obszar społeczny
1. Wysokie bezrobocie, zmniejszająca się liczba ludności o średnim poziomie
dochodów (stanowiącej siłę nabywczą).
2. Wzrost liczby rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej (na koniec
2003 roku 6.198 rodzin, a w połowie 2004 r. – 17.071 było objętych pomocą
społeczną).
3. Nierozwiązane problemy społeczne – alkoholizm, narkomania, wzrastająca
przestępczość, biedaszyby.
4. Mała aktywność młodzieży oraz ucieczka z miasta młodych ludzi z wyższym
wykształceniem.
5. Brak poczucia identyfikacji części mieszkańców z miastem, brak patriotyzmu
lokalnego wśród znacznej części społeczeństwa.
6. Starzejące się społeczeństwo, dużo osób chorych, ujemna migracja.
7. Brak poczucia wpływu ludzi na to, co się dzieje.
8. Roszczeniowość znacznej części młodzieży i dorosłych mieszkańców miasta.
9. Brak zorganizowanych lokalnych środowisk artystycznych, brak ”snobizmu” w
dobrym tego słowa znaczeniu.
10. Brak wystarczającej liczby ciekawych propozycji zagospodarowania wolnego
czasu młodzieży.
11. Utrwalony nieprawdziwy obraz miasta w ocenie turystów.
12. Brak zaangażowania się większości dużych firm w problemy miasta.
13. Deficyt budżetowy oraz drastyczny spadek dochodów miasta w przeliczeniu na 1
mieszkańca – 2003r. - 1.656 zł, a w 2001r. - 2.289zł.
14. Niedofinansowanie działalności kulturalnej w mieście.
15. Zła opinia w mediach na temat Wałbrzycha, afery i skandale.
16. Niewykorzystanie potencjału intelektualnego miasta.
17. Niedofinansowanie działalności kulturalnej i sportowej w mieście.
18. Zamieszkanie zamożniejszej ludności miasta poza jego historycznymi granicami.
5.2.3
1. Zdegradowane nieruchomości leżące u podstaw opinii o Wałbrzychu jako mieście
brzydkim, zaniedbanym i zanieczyszczonym przemysłowo.
2. Degradacja środowiska naturalnego – zanieczyszczenie wód powierzchniowych
oraz pylenie z hałd kopalnianych oraz posiadanie w centrum miasta obszarów poprzemysłowych objętych szkodami górniczymi i skażonych węglopochodnymi
(kopalnie, koksownie), na których inwestorzy nie są zainteresowani
inwestowaniem w budowle przemysłowe i budownictwo mieszkaniowe (np.
obszary po byłej kopalni „Wałbrzych” i „Victoria” i koksowni „Biały Kamień” i
„Wałbrzych”)
3. Niszczejące zabytkowe budowle przemysłowe (np. kompleks budowli byłej
Kopalni „Thorez”) oraz pozostałości po eksploatacji górniczej – kilkadziesiąt
starych szybów i sztolni połączonych z powierzchnią miasta, w dużej części
nieudokumentowanych i mogących stwarzać problemy w przyszłości (np. przy
realizacji inwestycji infrastrukturalnych).
4. Zły stan techniczny układu komunikacyjnego miasta – nawierzchni dróg, ciągów
dla pieszych.
5. Zła infrastruktura drogowa, zniechęcająca potencjalnych inwestorów – brak
obwodnicy, mała przepustowość głównych ulic (korki), fatalny stan nawierzchni,
73
brak parkingów (zwłaszcza strzeżonych), szczególnie w kontekście niespójności
terytorialnej dzielnic.
6. Utrudniony dojazd do Wałbrzycha z powodu złej jakości dróg i torów kolejowych
oraz likwidacji lub ograniczenia ruchu kolejowego oraz autobusowego na
niektórych trasach i okolicach Dolnego Śląska.
7. Brak turystyczno-rekreacyjnej i sportowej bazy noclegowej i gastronomicznej o
odpowiednim standardzie, uwzględniającej możliwości finansowe różnych grup
społecznych.
8. Brak wystarczającej liczby ścieżek rowerowych.
9. Źle wykorzystane walory usytuowania geograficznego miasta – brak
zainteresowania lokalnych biur turystycznych miejscowymi zabytkami i trasami
turystycznymi. Najczęściej organizują wycieczki w inne zakątki Dolnego Śląska
lub poza granice Polski.
10. Niekorzystna struktura społeczna zasiedlenia budynków zabytkowych starówki.
11. Brak centrum targowo-wystawowego do promocji wyrobów przemysłowych na
Ziemi Wałbrzyskiej.
12. Rozwój niekontrolowanej „dzikiej” działalności wydobywczej w biedaszybach i
zbierania złomu co doprowadza do niszczenia środowiska naturalnego i istniejącej
infrastruktury (kradzież kabli, szyn kolejowych, węgla na bocznicach kolejowych,
włamań do obiektów i kradzież dobrych elementów na złom)
5.3 Szanse Miasta
5.3.1
Obszar gospodarczy
1. Członkostwo w UE stwarzające możliwość pozyskiwania środków unijnych na
rozwój społeczny i poprawę infrastruktury przyciągającą inwestorów i podnoszącą
jakość życia mieszkańców.
2. Potencjalny popyt zewnętrzny na lokalne atrakcje turystyczne, kulturalne i
historyczne włączając obiekty dziedzictwa historycznego (zamek Książ i inne) i
po-przemysłowego (Kopalnia Thorez).
3. Potencjalny popyt zewnętrzny na masowe imprezy sportowe np. rajdy
samochodowe, terenowe, kolarstwo górskie, biegi narciarskie itp. które
ściągnęłyby do miasta więcej turystów.
4. Udział Gminy w Euroregionie Glacensis.
5. Nowi inwestorzy umożliwiający dalszy rozwój strefy ekonomicznej.
5.3.2
Obszar społeczny
1. Unijne wsparcie podporządkowania programu nauki w szkołach oraz na
uczelniach wyższych dla potrzeb miejscowego rynku pracy, np. turystycznego ze
znajomością języków obcych, górnictwa skalnego, obróbki kamienia,
włókiennictwa, przetwórstwa rolno-spożywczego.
2. Rosnąca i budząca się świadomość (szczególnie młodych ludzi) konieczność
kształcenia się i podnoszenia kwalifikacji, którą przy odpowiednim motywowaniu
można wykorzystać do kreowania przyszłego rozwoju gminy.
3. Wspieranie przez UE inwestycji w kulturę i zabytki jako siłę przyciągającą
turystów do miasta.
4. Wspieranie przez UE przeciwdziałania migracji wykształconych mieszkańców do
74
obszarów lepiej rozwiniętych gospodarczo.
5. Pozytywne tendencje w mediach do ukazywania dobrych stron miasta w miejsce
afer i stałego narzekania.
6. Pomoc finansowa UE w działaniu i rozwoju placówek służby zdrowia.
5.3.3
1. Bliskie położenie cennych zabytków, uzdrowisk oraz atrakcyjne krajobrazowo i
turystycznie otoczenie Wałbrzycha kreujące potencjał do rozwoju ekonomicznego
miasta.
2. Bliskość lotniska we Wrocławiu oraz rozwój tanich połączeń lotniczych.
3. Poprawa stanu dróg i układu komunikacyjnego w ramach programów krajowych.
4. Wejście Polski do Unii Europejskiej powoduje zwiększenie możliwości napływu
obywateli UE w ramach ruchu turystycznego bądź z zamiarem inwestowania lub
osiedlenia się.
5.4 Zagrożenia Miasta
5.4.1 Obszar gospodarczy
1. Fiskalizacja polityki podatkowej państwa skutkująca zbyt słaby rozwojem MŚP.
2. Niewystarczające dotacje z budżetu państwa na inwestycje infrastrukturalne
tworzące miejsca pracy w gminach zagrożonych strukturalnym bezrobociem.
3. Obarczanie gmin dodatkowymi zadaniami z zakresu administracji rządowej bez
przekazywania na ten cel wystarczających środków finansowych.
4. Rozwój sąsiednich Gmin oraz konkurencja w pozyskiwaniu inwestorów do stref
ekonomicznych.
5.4.2
Obszar społeczny
1. Negatywne oddziaływanie polityki państwa na dochody gospodarstw domowych
oraz postępujące zubożenie społeczeństwa.
2. Niewystarczające środki w budżecie państwa przeznaczone na utrzymanie
placówek kultury i zabytków.
3. Rosnący poziom przestępczości w kraju wpływający na przestępczość w
Wałbrzychu.
4. Coraz mniejszy udział budżetu państwa w wydatkach na pomoc społeczną.
5.4.3
Obszar przestrzenny
1. Brak rządowej koncepcji zagospodarowania terenów po-przemysłowych, w tym
po-kopalnianych.
2. Niszczejąca infrastruktura drogowa komunalna, wielość zarządców dróg – główne
ciągi komunikacyjne miasta są w gestii powiatowych, wojewódzkich i krajowych
Dyrekcji Dróg.
3. Likwidacja połączeń kolejowych i autobusowych.
4. Nieefektywny system udzielania dotacji państwowych na remonty i konserwację
zabytków oraz brak zachęt dla osób podejmujących remonty i konserwację
zabytków (np. kredyty, zwolnienia podatkowe).
75
6. POWIĄZANIA LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI
6.1Strategiczne i długookresowe dokumenty planistyczne oddziałujące na rozwój
społeczno-gospodarczy Wałbrzycha
LPR zgodny jest z priorytetami i celami rozwojowymi, zapisanymi zarówno w szeregu dokumentów strategicznych i długookresowych jak i programów z poziomu operacyjnego, wśród
których można wyróżnić w szczególności:
1)
2)
3)
4)
Strategię rozwoju województwa dolnośląskiego
Strategię Rozwoju Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006
Politykę transportową Miasta Wałbrzycha,
Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Wałbrzycha na lata
2004-2008
5) Program współpracy Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi oraz innymi
podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na 2004 rok
6) Wieloletni program gospodarowania zasobem mieszkaniowym Gminy Wałbrzych na
lata 2004-2008
7) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
W grudniu 2004 roku planowane jest ukończenie prac nad stworzeniem strategii
zrównoważonego rozwoju miasta, w związku z czym w LPR wskazano cele strategiczne
zawarte w obowiązującej jeszcze Strategii Rozwoju Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006. W
momencie sfinalizowania prac nad nową strategią konieczna stanie się aktualizacja LPR.
6.2 Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego
Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego została opracowana i przyjęta 15 grudnia
2000 roku przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego uchwałą nr XXVIII/511/2000.
Strategia formułuje następującą misję Dolnego Śląska: „Dolny Śląsk to region, który łączy
Polskę z Europą”.
Cel zasadniczy strategii to stworzenie kompleksu uwarunkowań sprawiających, że na Dolnym
Śląsku da się żyć w spokoju ducha, w zgodzie z ludźmi i w harmonii z naturą.
Droga do celu zasadniczego prowadzi poprzez realizację pięciu celów strategicznych, które
określają podstawowe kierunki polityki władz samorządowych:
1)
2)
3)
4)
5)
integracja dolnośląska,
renesans cywilizacyjny,
społeczeństwo obywatelskie,
innowacyjna gospodarka,
otwarcie na świat.
Integracja dolnośląska związana jest z koniecznością budowania tożsamości i dążenia do
wzmocnienia związków mieszkańców z regionem. Podłożem tożsamości jest duma i
patriotyzm lokalny. Należy propagować markowe produkty regionu, wzmacniać sygnały o
zaistniałych w regionie wyjątkowych dokonaniach. Pierwszoplanową rolę mają tu do
odegrania kultura, edukacja i turystyka. Ważna jest też integrująca rola sportu. Warunkiem
76
integracji jest sprawny przepływ wiadomości i idei. Koniecznością staje się wprowadzenie
regionu w przestrzeń informacyjną. Aby odczuwać więź z regionem, należy go poznać –
niezbędnym elementem edukacji młodego pokolenia powinna stać się historia, geografia i
kultura regionu. Olbrzymie znaczenie ma tu rozwój wewnątrzregionalnego ruchu
turystycznego, a w szczególności weekendowych wycieczek. Należy wspierać i propagować
takie sposoby spędzania wolnego czasu, przystosowując przy tym system komunikacyjny i
bazę turystyczną do możliwości nawet niewiele zarabiających Dolnoślązaków. Działania takie
wygenerują przy okazji nowe miejsca pracy i zwiększą atrakcyjność regionu dla średnio
zamożnych turystów z kraju i z zagranicy. Oczywistym warunkiem integracji regionów jest
współdziałanie samorządów. Należy więc pozyskiwać gminy i powiaty do współpracy w
przedsięwzięciach regionalnych.
Podstawą renesansu cywilizacyjnego jest edukacja, przy czym niezbędne jest wyrównanie
szans edukacyjnych w regionie. Należy wspierać trendy powstawania szkół wyższych w
mniejszych ośrodkach przy dbałości o wysoką jakość kształcenia. Ważnym nośnikiem
tożsamości i aspiracji cywilizacyjnych jest życie kulturalne regionu i jej skierowanie w stronę
przeciętnych odbiorców. Kluczowe znaczenie ma również ład i bezpieczeństwo przestrzeni
publicznej.
Rolą samorządów jest bycie rzecznikiem i liderem mieszkańców. Naturalnym partnerem
samorządów są organizacje pozarządowe – związki, stowarzyszenia i organizacje
mieszkańców. Samorządy powinny otwierać się na inicjatywy obywateli i organizacji
pozarządowych, tworzyć warunki wyrażania takich inicjatyw i promować obyczaj aktywności
obywatelskiej.
Jednym z wiodących działów Dolnego Śląska powinna być turystyka. Kreowanie oferty
turystycznej powinno uwzględniać aktualne tendencje w turystyce krajowej i zagranicznej,
regionalne uwarunkowania środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz położenie
przygraniczne z Niemcami i Czechami. Na szczególne znaczenie zasługuje rozwijanie
agroturystyki, turystyki przyrodniczej i kulturowej, związanych z poznawaniem osobliwości
przyrodniczych, zespołów zabytków i wybitnych obiektów architektonicznych i turystyki
zdrowotnej, wiążących turystykę wypoczynkową z lecznictwem uzdrowiskowym i
poznawaniem regionu.
Turystyka jest również najlepszym sposobem na otwarcie regionu na świat i jego
popularyzacja. W regionie istnieje wiele atrakcji przyrodniczych i kulturowych,
wystarczających w międzynarodowej konkurencji do przyciągnięcia turystów. Wymaga to
jednak zasadniczego urozmaicenia obecnej oferty wypoczynkowej i uzdrowiskowej,
modernizacji bazy pobytowej, polepszenia warunków dojazdu i szerokich działań na rzecz
poprawy standardów otoczenia.
Wśród priorytetów rozwoju gospodarczego Dolnego Śląska można wymienić w
szczególności:
1) zwiększenie konkurencyjności gospodarki województwa w stosunku do innych
regionów kraju i Europy,
2) rozwój małych i średnich przedsiębiorstw jako warunek trwałego i efektywnego
generowania miejsc pracy w województwie,
3) rozwój turystyki połączony z rozwojem usług rekreacyjnych i uzdrowiskowych.
Wśród priorytetów rozwoju infrastrukturalnego Dolnego Śląska można wymienić w
szczególności:
1) tworzenie produktów turystycznych i dbanie o stałe podnoszenie ich atrakcyjności,
77
2) poszerzenie bazy w zakresie sportu, edukacji, służby zdrowia, np. nowe przestrzenie
wystawiennicze i kongresowe, nowoczesne campusy dla dolnośląskich uczelni,
nowoczesne obiekty sportowe i rekreacyjne,
3) w celu rozwoju turystyki – dbałość o dziedzictwo kulturowe, w tym konserwacja
najważniejszych zabytków architektury.
Wśród priorytetów rozwoju społecznego Dolnego Śląska można wymienić w szczególności:
1) uzdrowienie rynku pracy, podejmowanie różnorodnych działań służących
pobudzaniu aktywności ekonomicznej oraz zwiększaniu liczby miejsc pracy;
niezbędne jest zapewnienie wysokiej adaptatywności i elastyczności pracobiorców,
przede wszystkim poprzez umożliwienie zdobycia nowych kwalifikacji oraz
mobilność na rynku pracy; niezbędne wydaje się wspomaganie rozwoju
przedsiębiorczości, szczególnie rzemiosła oraz sektora MŚP, tworzących nowe
miejsca pracy; należy chronić te miejsca pracy, które nie wymagają stosowania
zaawansowanych technologicznie rozwiązań,
2) podstawą rozwoju powinien stać się wysoko wyedukowany potencjał ludzki,
tworzący elity gospodarcze,
3) priorytetem jest poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia mieszkańców,
restrukturyzacja i reorganizacja sieci placówek służby zdrowia,
4) należy podjąć starania w kierunku wyeliminowania istniejących na Dolnym Śląsku
lęków i niepokojów poprzez uregulowanie stosunków własnościowych;
5) kluczową rzeczą jest stworzenie sprawnego systemu opieki nad upośledzonymi,
bezradnymi i społecznie wykluczonymi, opartego na zasadach pomocniczości i
czynnym zaangażowaniu lokalnej społeczności, kościołów, organizacji
pozarządowych i charytatywnych itp.;
6) należy zagwarantować minimum socjalne wraz z mechanizmami aktywnej pomocy
dla osób, które znalazły się poza nawiasem życia społecznego,
7) duże znaczenie ma likwidacja zagrożeń o charakterze kryminalnym, w wypadku
których niezbędna jest stała współpraca i integracja służb prewencyjnych i struktur
obywatelskich,
8) duże znaczenie ma zasada poszanowania środowiska naturalnego i zapobieganie
katastrofom naturalnym (np. powodziom),
9) szczególnej pieczy powinno podlegać wielowiekowe dziedzictwo kulturowe; w celu
integracji regionu, kreowaniu jego tożsamości i wizerunku, należy dążyć do scalania,
udostępniania oraz upowszechniania dorobku kulturalnego Dolnego Śląska i jego
mieszkańców; upowszechnienie kultury – tej wysokiej, jak i uszlachetnianie kultury
masowej – możliwe będzie głównie poprzez wspieranie inicjatyw obywatelskich i
kształcenie odbiorców kultury i sztuki; aby to jednak było możliwe, zapewnić należy
należytą infrastrukturę instytucji kultury i odpowiednie warunki do jej
funkcjonowania.
6.3 Strategia Rozwoju Wałbrzycha na lata 2004-2006
„Strategia rozwoju miasta Wałbrzycha na lata 2004 – 2006” definiuje następujący, nadrzędny
cel jego rozwoju:
Poprawa jakości życia mieszkańców Wałbrzycha
poprzez zwiększenie możliwości rozwoju zawodowego i społecznego
78
Tak zdefiniowany cel nadrzędny może być osiągnięty poprzez rozwijanie trzech podstawowych założeń strategicznych:
1. Wałbrzych - miasto konkurencyjne dla inwestowania.
2. Wałbrzych - miasto czyste i przyjazne dla środowiska.
3. Wałbrzych - miasto oferujące swoim mieszkańcom możliwość rozwoju, kształcenia i godnego życia.
„Strategia..” definiuje kluczowe obszary, na których należy się skupić, aby dalszy rozwój i
postęp był szybszy i bardziej zauważalny. Obszarów tych jest osiem i zostały one przedstawione poniżej.
1. Promocja przedsiębiorczości oraz rozwoju małych i średnich firm.
2. Rozwój infrastruktury technicznej i mieszkaniowej zapewniającej osiągnięcie możliwie
najlepszego klimatu do inwestowania.
3. Inwestowanie w swoich mieszkańców i ich przygotowanie do wymogów nowoczesnej
gospodarki.
4. Prowadzenie polityki gospodarczej miasta zgodnej z regionalnym rozwojem gospodarczym i społecznym.
5. Budowa wizerunku Wałbrzycha oraz jego właściwe promowanie.
6. Ochrona i dalsza poprawa środowiska naturalnego oraz właściwe wykorzystywanie walorów turystycznych i historycznych miasta.
7. Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego i socjalnego.
8. Rozwój edukacji, profilaktyki, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, sportu i rekreacji,
kultury i turystyki jako niezbędnych elementów całościowego rozwoju miasta.
Strategia definiuje następujące ogólne cele strategiczne:
1. Rozwój przestrzenny i urbanistyczny miasta umożliwiający jak najlepsze warunki życia
i pracy jego mieszkańców.
2. Wspieranie przez Miasto rozwoju firm wałbrzyskich ze zwróceniem szczególnej uwagi
na sektor MŚP.
3. Rozbudowa infrastruktury technicznej i dostosowanie jej do potrzeb nowoczesnej
gospodarki i poprawiają ofertę inwestycyjną miasta.
4. Przygotowanie szerokiego wachlarza wniosków i dokumentów o charakterze planistycznym umożliwiających aplikowanie o środki z funduszy europejskich.
5. Poprawa stanu miejskich zasobów mieszkaniowych i dostosowanie ich do lokalnych potrzeb.
6. Poprawa stanu środowiska naturalnego.
7. Rewalidacja obszarów pokopalnianych.
8. Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego oparta na działaniach związanych z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego.
9. Poprawa dostępności do podstawowej opieki zdrowotnej i realizowanych przez miasto
działań w zakresie pomocy społecznej.
79
10. Poprawa jakości kształcenia i zwiększenie skuteczności działań wychowawczych w placówkach oświatowych Gminy.
11. Zwiększenie możliwości rekreacyjnego uprawiania sportu i poprawa stanu technicznego
istniejących obiektów sportowych.
12. Zwiększenie oferty imprez i działań kulturalnych zaspakajających potrzeby różnych
środowisk mieszkańców miasta.
13. Wykreowanie pozytywnego wizerunku Wałbrzycha i zwiększenie zaangażowania
mieszkańców i władz miasta w działania promocyjne i rozwojowe.
6.4 Polityka transportowa Miasta Wałbrzycha
W polityce transportowej Miasta Wałbrzycha przyjęto strategię zrównoważonego rozwoju
systemu transportu. Celem tej strategii jest zapewnienie takiego podziału zadań między transportem zbiorowym i indywidualnym, aby w żadnym obszarze miasta poziom ruchu samochodowego nie przekroczył ekologicznej pojemności systemu (przestrzeganie obowiązujących
norm m.in. w zakresie emisji spalin, poziomu natężenia hałasu itp.).
Ogólnym celem polityki transportowej Miasta Wałbrzycha jest realizacja strategii zrównoważonego rozwoju miasta poprzez stworzenie warunków do sprawnego i bezpiecznego przemieszczania ludzi i ładunków. Celem strategicznym jest przekształcenie systemu transportowego Wałbrzycha w sprawny element węzła transportowego Miasta, zapewniający
mieszkańcom warunki życia na poziomie europejskim oraz stwarzający odpowiednie warunki
do rozwoju gospodarczego, w tym bardzo istotnego elementu rozwoju Wałbrzycha – turystyki.
Realizując cel strategiczny polityki transportowej Miasta Wałbrzycha należy dążyć do:
1) stworzenia zintegrowanego systemu transportu miejskiego w ramach funkcjonowania w komunikacji zbiorowej wielu przewoźników oraz ujednolicenia systemu taryfowo-biletowego w transporcie zbiorowym,
2) ograniczenia uciążliwości transportu drogą eliminacji ruchu tranzytowego przez
obecnie zagospodarowane obszary, gdzie występują szczególnie jaskrawe konflikty
przestrzenno-transportowe,
3) ograniczenia użytkowania samochodów osobowych w śródmieściu Wałbrzycha i
ujednolicenia zasad ich parkowania,
4) rozwoju form i środków transportu alternatywnego dla podróży samochodem
osobowym, szczególnie w obszarach o ograniczonej pojemności środowiskowej lub
ograniczonej dostępności komunikacyjnej; w tym zakresie preferowanie transportu
zbiorowego powinno być wyznacznikiem strategii rozwoju transportu miejskiego
Wałbrzycha,
5) aktywizowania podsystemu rowerowego, którego rola jako ośrodka komunikacyjnego w zakresie przemieszczania się osób powinna wzrosnąć w znaczący sposób.
Do środków realizacji celu strategicznego należy zaliczyć:
1) koncentrację miejsc pracy i usług w obszarach, w których rozwinięty jest transport
zbiorowy,
80
2) mieszanie funkcji mieszkaniowych, pracy, usług i rekreacji celem ograniczenia potrzeb podróżowania na większe odległości i stworzenie możliwości osiągnięcia celu
podróży pieszo bądź rowerem,
3) uwzględnienie w planach urbanistycznych potrzeb ruchu pieszego i rowerowego
oraz zapewnienie dogodnych i bezpiecznych dojść do przystanków autobusowych.
Wśród zadań priorytetowych i środków realizacji polityki transportowej można wyróżnić w
szczególności:
1) zadanie 3.1: niedopuszczenie do obniżania sprawności systemu transportowego poprzez a) inwestycje służące usprawnieniu transportu zbiorowego, w tym: wydzielenie pasów na jezdni dla priorytetowych przejazdów oraz b) modernizację systemu organizacji ruchu przy zastosowaniu priorytetu dla transportu zbiorowego i
ograniczanie ruchu samochodowego w wybranych obszarach,
2) zadanie 3.2: utworzenie i rozwinięcie obszaru ruchu pieszego oraz układów tras i
parkingów rowerowych,
3) zadanie 3.4: zminimalizowanie przejazdów w mieście w ramach koordynacji polityki transportowej z polityką przestrzenną poprzez a) koncentrację miejsc pracy,
nauki i usług w obszarach, w których rozwinięta jest komunikacja zbiorowa, b)
dążenie do zwartości struktury urbanistycznej miasta i hamowanie dekoncentracji
osadnictwa w obszarach, które nie będą mogły być efektywnie obsługiwane przez
transport zbiorowy oraz c) rezerwowanie terenów na parkingi oraz infrastrukturę dla
potrzeb komunikacji zbiorowej,
4) utrzymywanie przejezdności układu drogowego miasta poprzez: a) zahamowanie
degradacji istniejącej infrastruktury drogowej poprzez realizację prac remontowych i
eksploatacyjnych, b) istnienie efektywnego systemu zarządzania i sterowania ruchem, przy jednoczesnym utrzymaniu priorytetu dla komunikacji zbiorowej i
ograniczenia ruchu pojazdów w wybranych obszarach miasta oraz c) stymulowanie
działań organizacyjnych i ekonomicznych służących przyspieszeniu realizacji powiązań międzyosiedlowych z ominięciem centrum miasta, w tym szczególnie wałbrzyskiej obwodnicy,
5) dostosowanie pojemności parkingowej centrum miasta do przepustowości układu
drogowego,
6) zwiększenie atrakcyjności komunikacji zbiorowej poprzez: a) odpowiednią politykę
cenową, b) reformowanie systemu taryfowego w stronę preferencji dla biletów okresowych, c) poprawę warunków ruchu autobusów w celu skrócenia czasu przejazdu
na poszczególnych liniach (tworzenie wydzielonych pasów autobusowych oraz systemów sygnalizacji preferencyjnych dla komunikacji zbiorowej), d) modernizację
przystanków i węzłów przesiadkowych (budowa zatok autobusowych, montaż i
utrzymanie wiat przystankowych).
6.5Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Wałbrzycha na
lata 2004 – 2008
Wśród priorytetów gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych można wyróżnić:
1) kształtowanie świadomego i odpowiedzialnego społeczeństwa zdolnego do rozwiązywania swoich problemów życiowych,
81
2) realizację działań profilaktycznych i edukacyjnych w celu integracji osób i rodzin z
grup szczególnego ryzyka,
3) budowę gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną.
Priorytety te będą realizowane poprzez następujące programy:
1) pomocy społecznej,
2) profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii,
3) profilaktyki i promocji zdrowia,
4) edukacji publicznej.
1
W programie pomocy społecznej wyróżniono następujące priorytety:
1) umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji, których nie są
w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia,
2) zapobieganie powstawaniu takich sytuacji,
3) zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im
bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka,
4) doprowadzenie w miarę możliwości do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Z celów tych wynikają następujące funkcje pomocy społecznej:
1)
2)
3)
4)
wsparcie samopomocy,
uzupełnianie posiadanego dochodu,
usamodzielnienie i integracja ze środowiskiem,
profilaktyka.
Cele strategiczne programu pomocy społecznej:
1) Cel 1: Kształtowanie samodzielności i odpowiedzialności wśród korzystających z pomocy społecznej, stymulowanie aktywności
2) Cel 2: Uzupełnianie możliwości i wysiłków jednostki i rodziny, aby doprowadzić do stanu, w którym będą mogły one w sposób niezależny zaspokajać swoje potrzeby
3) Cel 3: Stworzenie spójnego systemu wsparcia dla rodzin dotkniętych dysfunkcjami
społecznymi.
4) Cel 4: Zatrzymanie mechanizmów społecznego wykluczenia, zapobieganie społecznej
izolacji i marginalizacji najsłabszych i najbardziej zagrożonych grup społecznych.
5) Cel 5: Aktywizacja zawodowa i społeczna osób objętych pomocą społeczną.
6) Cel 6: Wykorzystanie potencjału organizacji pozarządowych, grup samopomocowych
i wolontariatu w realizacji zadań pomocy społecznej.
7) Cel 7: Eliminowanie źródeł społecznego niezadowolenia oraz złej oceny pracy instytucji
zajmujących się pomocą społeczną.
W programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii wyróżniono następujące priorytety:
1)
2)
3)
4)
Zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych i narkotycznych,
Zmniejszanie rozmiarów problemów alkoholowych i narkotycznych,
Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z już istniejącymi problemami,
Zmiana zachowań i postaw mieszkańców Wałbrzycha w sytuacjach związanych z alkoholem i narkotykami.
82
Cele strategiczne programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii:
1) Cel 1: Ograniczanie i zmiana struktury picia napojów alkoholowych.
2) Cel 2: Wdrożenie nowoczesnych form profilaktyki kierowanej w szczególności do
dzieci i młodzieży.
3) Cel 3: Budowanie skutecznych form kontroli prawnej i społecznej nad szkodliwymi formami postępowania osób nadużywających alkoholu (w szczególności przeciwdziałania
przemocy w rodzinie).
4) Cel 4: Zwiększanie skuteczności i dostępności terapii poprzez stosowanie nowoczesnych strategii i metod rozwiązywania problemów alkoholowych i narkotycznych.
5) Cel 5: Wspomaganie działalności organizacji pozarządowych i osób fizycznych realizujących zadania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych.
6) Cel 6: Monitorowanie problemów alkoholowych i narkotycznych poprzez organizowanie badań, sondaży, diagnoz, pozwalających dokonać oceny aktualnego stanu
problemów alkoholowych, narkotycznych oraz efektywności podejmowanych działań.
W programie profilaktyki i promocji zdrowia wyróżniono następujące priorytety:
1) Realizacja działań profilaktyki i promocji zdrowia jako drogi prowadzącej do utrzymania i do poprawy stanu zdrowia mieszkańców, z uwzględnieniem osób z grup
szczególnego ryzyka.
2) Zmiana zachowań i postaw mieszkańców w kreowaniu zdrowego stylu życia.
3) Budowanie systemu integracji i koordynacji zadań prozdrowotnych realizowanych na
terenie miasta.
4) Wspieranie systemu opieki domowej dla przewlekle chorych oraz paliatywnej opieki domowej.
Cele strategiczne programu profilaktyki i promocji zdrowia:
1) Cel 1: Podejmowanie przez samorząd działań z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia
w celu utrzymania i poprawy stanu zdrowia mieszkańców, poprzez świadome oddziaływanie na styl życia i warunki środowiskowe.
2) Cel 2: Wspieranie działań na rzecz paliatywnej opieki domowej oraz nowotworzonego
hospicjum przy ul. Krasińskiego 8 w Wałbrzychu.
Cel generalny programu edukacji publicznej:
Budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do
rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia.
W programie edukacji publicznej wyróżniono następujące priorytety:
1)
2)
3)
4)
Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy
Stwarzanie szans dla rozwoju własnej aktywności i samorealizacji młodego pokolenia
Przeciwdziałanie marginalizacji młodzieży
Atrakcyjna oferta dla aktywnie spędzających czas wolny mieszkańców miasta.
Cele strategiczne programu edukacji publicznej.
1) Cel 1: Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy
2) Cel 2: Stwarzanie szans dla rozwoju własnej aktywności i samorealizacji młodego pokolenia
3) Cel 3: Przeciwdziałanie marginalizacji młodzieży
4) Cel 4: Atrakcyjna oferta dla aktywnie spędzających czas wolny mieszkańców miasta.
83
Zadania realizacyjne poszczególnych programów oraz wykaz podmiotów odpowiedzialnych
za ich realizację przedstawiono w Załączniku nr 3.
6.6 Program współpracy Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na 2004 rok
Program współpracy Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego, zwany dalej Programem, stanowi
istotny element lokalnej polityki społecznej Miasta. Celem programu jest określenie czytelnych zasad współpracy Miasta Wałbrzycha, z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego, w zakresie realizacji zadań publicznych na wykonanie których zabezpieczone są środki finansowe w budżecie Miasta Wałbrzycha.
Obszarami współpracy samorządu Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi są zadania własne gminy w zakresie:
1) Pomocy społecznej rodzinom i osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej
oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób niepełnosprawnych.
2) Ochrony i promocji zdrowia.
3) Edukacji, oświaty i wychowania.
4) Promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej.
5) Kultury, ochrony dóbr kultury i tradycji.
6) Upowszechnianie kultury fizycznej i sportu.
7) Krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży.
8) Ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego.
9) Porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym.
10) Ratownictwa i ochrony ludności i pomocy ofiarom katastrof, konfliktów i klęsk żywiołowych.
11) Działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości.
12) Działania na rzecz lokalnej demokracji.
13) Działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijanie kontaktów i współpracy
między społeczeństwem.
14) Promocji i organizacji wolontariatu.
W zakresie pomocy społecznej celem priorytetowym jest pomoc społeczna rodzinom i
osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób niepełnosprawnych. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano:
1) dofinansowanie środowiskowego domu samopomocy dla osób niepełnosprawnych intelektualnie prowadzonego przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Umysłowo – Koło w Wałbrzychu,
2) dofinansowanie kuchni dla ubogich prowadzonych przez Parafię Rzymsko-Katolicką
p.w. Św. Aniołów Stróżów, Parafię Rzymsko-Katolicką p.w. Św. Jerzego oraz Polski
Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Okręgowy w Wałbrzychu,
3) dofinansowanie do śniadań wielkanocnych i kolacji wigilijnych,
4) dofinansowanie Polskiego Czerwonego Krzyża i Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej – magazyny interwencyjne,
5) dofinansowanie stowarzyszeń realizujących zadania w sferze opieki społecznej,
84
6) rehabilitacja społeczna osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności – udział własny
w programach PFRON,
W zakresie działań na rzecz bezdomnych celem priorytetowym są działania związane z
profilaktyką uzależnień oraz z integracją osób uzależnionych. Wśród zadań realizujących ww.
cel zaplanowano:
1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków,
2) udzielanie pomocy rodzinom, w których występuje przemoc, problemy alkoholowe i
narkomania,
3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, zwłaszcza dla dzieci
i młodzieży,
4) organizacja wypoczynku letniego dla dzieci i młodzieży z rodzin alkoholowych,
5) zorganizowanie i prowadzenie schroniska dla osób bezdomnych.
W zakresie kultury fizycznej i sportu celem priorytetowym jest organizowanie działalności
w dziedzinie rekreacji ruchowej dzieci i młodzieży. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano:
1) rekreację ruchową dzieci i młodzieży (prowadzenie zajęć sportowych),
2) organizację imprez sportowych,
3) udostępnianie bazy sportowej.
W zakresie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego celem priorytetowym są przedsięwzięcia kulturalne wspierające rozwój i integrację społeczności lokalnej. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano:
1) promowanie działań lokalnego środowiska kulturalnego – stypendia twórcze,
2) wspieranie działalności stowarzyszeń artystycznych, kulturalnych, muzycznych itp.
w zakresie przedsięwzięć z dziedziny kultury, sztuki i ochrony dziedzictwa narodowego,
3) podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowania polskości,
4) wspieranie działalności Domu Bretanii (składka),
5) imprezy kulturalne promujące miasto i kulturę.
W zakresie turystyki celem priorytetowym jest wspieranie różnych form wypoczynku i turystyki wśród dzieci i młodzieży. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano:
1) wspieranie stowarzyszeń turystycznych w zakresie upowszechniania turystyki,
2) inwentaryzację turystyczną miasta.
W zakresie ochrony środowiska celem priorytetowym jest ochrona środowiska naturalnego i
edukacja proekologiczna. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano:
1) IX Festiwal ekologiczny EKOFRONTACJE,
2) przeprowadzenie akcji „Sprzątanie Świata”,
3) zakup materiałów informacyjnych dla szkół.
Wałbrzych proponuje ponadto organizacjom pozarządowym następujące formy współpracy:
1) wspieranie oraz powierzanie zadań publicznych organizacjom pozarządowym i innym
podmiotom prowadzącym działalność pożytku publicznego, będzie się odbywało po
przeprowadzeniu stosownego konkursu ofert, zgodnie z art. 13 ustawy o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie,
2) publikowanie przez Miasto ważnych informacji z zakresu zadań publicznych gminy na
stronach internetowych Urzędu, w internetowym Biuletynie Informacji Publicznej oraz
85
przekazywanie za pomocą poczty elektronicznej do zainteresowanych organizacji pozarządowych,
3) wspólną organizację i współudział w konferencjach, naradach, szkoleniach organizowanych przez inne podmioty w sprawach dotyczących funkcjonowania organizacji – partnerów programu.
4) promocja działalności organizacji pozarządowych – współrealizatorów programu.
6.7Wieloletni program gospodarowania zasobem mieszkaniowym Gminy Wałbrzych na
lata 2004-2008
Wizją Gminy Wałbrzych w zakresie gospodarowania komunalnym zasobem mieszkaniowym
jest:
„Wałbrzych miastem zadbanym, ekologicznym i życzliwym mieszkańcom, miastem rozwijającym swe funkcje gospodarcze, wspierającym zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych lokalnej społeczności oraz zapewniającym szczególną opiekę osobom
osiągającym niskie dochody”
Misja programu ma brzmienie:
1) Wałbrzych gospodaruje komunalnym zasobem mieszkaniowym w sposób odpowiedzialny, zapewniając lokale i domy socjalne najbiedniejszym mieszkańcom miasta,
2) efektywnie wspiera zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych lokalnej społeczności,
propagując własność lokali, podnosząc atrakcyjność mieszkaniową Miasta,
3) nadrabia wieloletnie zaległości w remontach nieruchomości komunalnych
i wspólnych, pozyskując partnerów i inwestorów wśród osób fizycznych i prawnych,
4) wprowadza innowacyjne zmiany organizacji zarządzania nieruchomościami komunalnym i w celu optymalizacji kosztów utrzymania Zasobu oraz jakości usług świadczonych przez zarządców nieruchomości.
Wśród celów strategicznych programu w pierwszym jego obszarze – „Wielkość oraz stan
techniczny komunalnego zasobu mieszkaniowego” wyróżniono:
1) zaspokojone potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o najniższych dochodach,
2) Gmina posiada zasób mieszkaniowy o optymalnej wielkości, z wystarczającą liczbą lokali socjalnych, zamiennych i standardowych, ze zróżnicowanym czynszem,
3) ulepszony stan techniczny oraz standard zamieszkiwania w zasobie mieszkaniowym
Gminy. Odzyskana i podwyższona wartość funkcjonalna, techniczna, ekonomiczna i
kulturowa – szczególnie zabytkowej – substancji mieszkaniowej,
4) mieszkańcy komunalnego zasobu mieszkaniowego zaangażowani w proces gospodarowania, dbający o budynki i ich otoczenie.
W drugim obszarze programu – „Potrzeby oraz plany remontowe” wyróżniono jeden cel:
Precyzyjnie zdefiniowane oraz zrealizowane potrzeby oraz plany remontowe, w horyzoncie
krótkoterminowym oraz długoterminowym.
Wśród celów strategicznych programu w trzecim jego obszarze – „Sprzedaż lokali” wyróżniono:
1) racjonalnie sprywatyzowany zasób mieszkaniowy Gminy,
2) świadomi swych praw i obowiązków właściciele lokali, efektywnie gospodarujące nieruchomością wspólnoty mieszkaniowe z udziałem Gminy.
Wśród celów strategicznych programu w jego czwartym obszarze – „Polityka czynszowa”
wyróżniono:
86
1) opłaty czynszowe dostosowane do możliwości finansowych najemców i odpowiadające
rodzajowi (standard, wyposażenie, położenie w budynku, lokalizacja budynku w obrębie
dzielnicy) zajmowanego lokalu,
2) wykorzystane wewnętrzne i zewnętrzne źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej
w Gminie,
3) wdrożona, efektywna ochrona socjalna najbiedniejszych mieszkańców Gminy.
Wśród celów strategicznych programu w jego piątym obszarze – „Struktura zarządzania
komunalnym zasobem mieszkaniowym” wyróżniono:
1) podniesiona efektywność (niskie koszty – jakość odpowiadająca potrzebom) świadczonych usług zarządzania zasobem mieszkaniowym Gminy,
2) podniesiona efektywność (niskie koszty – jakość odpowiadająca potrzebom) świadczonych usług zarządzania nieruchomościami wspólnymi z udziałem Gminy,
3) mieszkańcy zasobu zaangażowani w proces gospodarowania, dbający o budynki i ich
otoczenie.
Wśród celów strategicznych programu w jego szóstym obszarze – „Źródła finansowania” wyróżniono jeden cel: Wykorzystane wewnętrzne i zewnętrzne źródła finansowania gospodarki
mieszkaniowej w Gminie.
Wśród celów strategicznych programu w jego siódmym obszarze – „Wydatki na utrzymanie
komunalnego zasobu mieszkaniowego” wyróżniono cele:
1) racjonalny poziom kosztów utrzymania komunalnego zasobu mieszkaniowego,
2) wdrożone programy wsparcia prywatnych inwestycji mieszkaniowych (inicjacja lokalnego programu rewitalizacji).
Wśród celów strategicznych programu w jego ostatnim, ósmym obszarze – „Pozostałe działania” wyróżniono cele:
1) Gmina posiada zasób mieszkaniowy o optymalnej wielkości, z wystarczającą liczbą lokali socjalnych, zamiennych i standardowych, ze zróżnicowanym czynszem,
2) Gmina wspiera utrzymanie techniczne kamienic prywatnych zasiedlonych na podstawie
decyzji administracyjnej o przydziale.
6.8 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
Politykę przestrzenna Miasta określa studium uwarunkowana i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta – uchwalone przez Radę Miejską Wałbrzycha, uchwalą Nr XII/142/03
z dnia 10 lipca 2003 roku.
Studium zostało wykonane w oparciu o ustawę z dnia 7 lipca 1994r o zagospodarowaniu przestrzennym. Studium nie jest przepisem gminnym i nie stanowi podstawy prawnej dla wydawanych decyzji administracyjnych. Jest natomiast wykładnią polityki przestrzennej miasta i służy
przede wszystkim jako materiał koordynujący prace Prezydenta i Rady Miejskiej związane np.
z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, a także innymi sferami, za które
odpowiedzialny jest samorząd miasta.
Ustalenia szczegółowe studium przewidują następujące uwarunkowania rozwoju przestrzennego dla poszczególnych jednostek urbanistycznych miasta:
1. ZAMEK KSIĄŻ – obszar położony w strefie A ścisłej ochrony konserwatorskiej oraz
w obszarze Książańskiego Parku Krajobrazowego. Na części terenu utworzono rezerwat (Dolina Szczawnika i Pełcznicy). Stadnina koni z zapleczem widowiskowo-spor-
87
2.
3.
4.
5.
6.
7.
towym, parking, cmentarz. Obowiązują ustalenia miejscowego plan zagospodarowania
przestrzennego.
LUBIECHÓW – obszar wiejski o zabudowie zagrodowej i jednorodzinnej, podlegający szczególnej ochronie ze względu na położenie w obszarze Książańskiego Parku Narodowego. Teren objęty ochroną krajobrazu, ochroną zabudowy osiedlowej i zabytkowej zieleni. Wprowadzono możliwość ograniczenia funkcji rolnej na korzyść
funkcji rekreacyjnej bez możliwości trwałej zabudowy (np. pola golfowe). Obszar wymagający przeprowadzenia działań rehabilitacyjnych, w tym uporządkowania
gospodarki wodno-ściekowej. Obowiązują ustalenia miejscowego plan zagospodarowania przestrzennego.
PODZAMCZE – teren zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, kompleks ogrodów
działkowych, tereny rolne, zaplecze usługowo-remontowe S.M Podzamcze. Część
terenu znajduje się w otulinie Książańskiego Parku Krajobrazowego. Przewiduje się
lokalizację w tym obszarze zespołu usług sportowo-rekreacyjnych na obecnych terenach rolnych.
SZCZAWIENKO – obszar wielofunkcyjny (zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i
wielorodzinna, produkcyjna, centralna ciepłownia, usługi. Stwierdzono konieczność
poszerzenia ulicy Wrocławskiej (wjazd do miasta) na odcinku od wlotu do miasta do
skrzyżowania z ul. Uczniowską – likwidacji ulegnie część zabudowy. Zagospodarowanie terenu wymaga szczególnej dbałości o formę i charakter zabudowy. Istnieje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla zabudowy usługowo-ogrodniczej w
rejonie Palmiarni, dla pozostałych obszarów konieczność sporządzania planu miejscowego. Strefa „B” ochrony konserwatorskiej.
PONIATÓW – obszar wielofunkcyjny, zabudowa zagrodowa, przemysłowa, jednorodzinna, tereny rolne i leśne, cmentarz (z możliwością powiększenia). Część terenu
znajduje się w otulinie Książańskiego Parku Krajobrazowego. W obszarze tym zlokalizowana jest Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna (istnieje plan miejscowy).
Przewidziano rozbudowę osiedla zabudowy jednorodzinnej oraz przeznaczenie części
terenów niezabudowanych pod funkcję produkcyjno-usługową, przy czym wymagane
jest opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wymagane
działania rehabilitacyjne, uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej.
PIASKOWA GÓRA – osiedle zabudowy wielorodzinnej, zabudowa jednorodzinna,
tereny przemysłowo-składowe, ogrody działkowe, zieleń parkowa, szpital im.
Sokołowskiego, tereny sportowe i szkoły ponadpodstawowe. Fragmenty terenu objęte
są ochroną uzdrowiskową – strefa ochrony „C” uzdrowiska Szczawno Zdrój. Możliwość zabudowy terenów wolnych. Teren zabudowy przemysłowo-składowej kwalifikowany jest do przekształceń funkcjonalnych. Dla części terenu obowiązują ustalenia
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Możliwa intensyfikacja zabudowy mieszkaniowo-usługowej. Teren przekształceń funkcjonalnych i strukturalnych, rehabilitacja obecnego zainwestowania.
BIAŁY KAMIEŃ – teren wielofunkcyjny, przeważa zabudowa mieszkaniowa o
niskiej intensywności i różnego wieku, częściowo objęta ochroną konserwatorską, w
większości realizowana w latach 70. i 80., cmentarz, teren hałd kopalnianych
częściowo zrekultywowanych. Część terenu zagospodarowana jest funkcją przemysłową (nieczynna Kopalnia Julia) oraz zabudową o charakterze usługowo-składowym.
Tereny przemysłowe po kopalni podlegają przekształceniom funkcjonalnym i strukturalnym. Możliwe rozszerzenie funkcji usługowo-składowej w rejonie ul. Ludowej –
pod warunkiem uporządkowania stanu gospodarki wodno-ściekowej w porozumieniu
z Miastem Szczawno-Zdrój. Teren położony w sąsiedztwie masywu Chełmca, objęte-
88
go ochroną krajobrazową, proponowany pod zabudowę mieszkaniową o niskiej intensywności. Znaczne powierzchnie zabudowy mieszkaniowej objęte są ochroną konserwatorską. Duże powierzchnie terenu niezainwestowane oraz nieużytkowane rolniczo
ze względu na niską bonitację gruntów. W obszarze zlokalizowany jest ogólnomiejski
kompleks terenów sportowych. Planowany przebieg drogi klasy G (głównej). W rejonie Konradowa możliwość intensyfikacji zabudowy mieszkaniowej w związku z realizacją nowego kolektora ścieków sanitarnych. Wymagane opracowanie miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego.
8. NOWE MIASTO – obszar wielofunkcyjny, zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna o
niskiej intensywności zabudowy, tereny zielone (park miejski, lasy komunalne, zespół
urządzeń sportowo-rekreacyjnych, cmentarz), usługi. Obszar w przeważającej części
objęty ochroną konserwatorską. Przewidziano stopniowe ograniczanie funkcji mieszkaniowej.
9. ŚRÓDMIEŚCIE – obszar wielofunkcyjny. Centrum usługowo-mieszkaniowe miasta,
zabudowa przemysłowa, tereny pokopalniane (hałdy i stawy osadowe), tereny niezagospodarowane, cmentarz. Całość terenów objęta różnymi formami ochrony konserwatorskiej, włączając ochronę najwyższą (zabudowa staromiejska). Obszar przekształceń funkcjonalnych i strukturalnych, konieczna rehabilitacja obecnego zainwestowania. Ograniczenie funkcji produkcyjnej. Rozwój funkcji usługowej w obszarze centrum. Teren częściowo objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
10. SOBIĘCIN – obszar wielofunkcyjny. Funkcja podstawowa – zabudowa przemysłowa
oraz zabudowa mieszkaniowa, tereny leśne oraz tereny zdegradowane (teren byłej
kopalni i koksowni „Victoria” objęty ochroną konserwatorską), cmentarz. Możliwość
zagospodarowania części terenów rolnych pod funkcję mieszkaniową – konieczne jest
jednak opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Obszar
podlegający przekształceniom funkcjonalnym i strukturalnym. Teren zdegradowany –
hałdy – wymagający rekultywacji poprzez zalesienie.
11. PODGÓRZE – obszar zabudowy mieszkaniowej i przemysłowej, w części objęty
ochroną konserwatorską. Hałda i staw osadowy w trakcie rekultywacji. Tereny po
byłej kopalni i koksowni „Mieszko”. Cmentarz. Przewidywane jest utrzymanie
wielofunkcyjności obszaru oraz prowadzenie działań w zakresie przekształceń funkcjonalnych i strukturalnych. Część obszaru zalesiona z rozproszoną zabudową mieszkaniową. W części terenu obowiązują ustalenia ochrony konserwatorskiej (Zamkowa
Góra). Fragment Parku Krajobrazowego „Sudety Wałbrzyskie”. Potencjalny obszar
budownictwa mieszkaniowego – konieczne jest jednak opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
12. RUSINOWA – obszar wielofunkcyjny. Zabudowa mieszkaniowa, tereny rolne, usługowe, park miejski oraz lasy. Przewidziano intensyfikację zagospodarowania oraz
ograniczenie funkcji mieszkaniowej ze względu na realizację fragmentu obwodnicy
miejskiej. Wymagane opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
7. ZASIĘG TERYTORIALNY REWITALIZOWANEGO OBSZARU
(WYZNACZENIE GRANIC) WRAZ Z UZASADNIENIEM
7.1Wyznaczenie granic rewitalizowanego obszaru
Lokalny Program Rewitalizacji określa obszary miejskie oraz po-przemysłowe czy powojskowe poddawane rewitalizacji. Granice ww. obszarów są wyznaczane na podstawie
89
krytycznej analizy wyników badań i analiz (w tym wniosków różnych podmiotów
współuczestniczących w procesie rewitalizacji) przeprowadzonych dla potrzeb przygotowania
Lokalnego Programu Rewitalizacji.
Dokonując wyboru granic obszaru rewitalizacji bierze się pod uwagę poziom:
-
bezrobocia,
ubóstwa oraz trudne warunki mieszkaniowe,
przestępczości,
wykształcenia mieszkańców,
przedsiębiorczości mieszkańców,
degradacji technicznej infrastruktury i budynków,
zanieczyszczenia środowiska naturalnego.
Proces degradacji społeczno-ekonomicznej dostrzegalny jest na terenie całego Wałbrzycha,
choć należy zauważyć, że stopień różni się on pomiędzy poszczególnymi dzielnicami.
Niezależnie od stopnia rozwoju społecznego i gospodarczego poszczególnych dzielnic – obszary wymagające interwencji można odnaleźć we wszystkich dzielnicach Wałbrzycha, niezależnie od wieku czy też rodzaju zabudowy.
W związku z powyższym należy przyjąć, że obszar objęty rewitalizacją powinien obejmować
między innymi:
a) teren historycznej zabudowy miejskiej, objęty równocześnie ochroną
konserwatorską,
b) teren nieekonomicznie wykorzystywanej przestrzeni o dużym potencjale
gospodarczym (np. po-przemysłowy),
c) tereny „blokowisk”,
d) teren najbardziej zdegradowanych dzielnic mieszkaniowych,
e) tereny śródmiejskie o słabej dynamice rozwoju, stanowiącej barierę
w harmonijnym rozwoju całego miasta,
f) teren o niedostatecznym wyposażeniu w sieci i urządzenia infrastruktury
technicznej (z pominięciem infrastruktury przeznaczonej na cele mieszkalne).
Celem LPR jest zaplanowanie działań podejmowanych w okresie 2004-2006 r. oraz w latach
późniejszych mających na celu zatrzymanie wspomnianego powyżej procesu degradacji.
Zgodnie z zapisami ZPORR projekty, które nie będą uwzględnione w LPR zarówno jeśli chodzi o typ działania, jak i lokalizację – nie będą mogły otrzymać dofinansowania z EFRR bądź
EFS w ramach Działania 3.3.
W związku z powyższym, nie chcąc ograniczać dostępu do środków pomocowych Unii
Europejskiej innym potencjalnym beneficjentom (zewnętrznym w stosunku do miasta), LPR
obejmuje swoim zasięgiem obszar całego Wałbrzycha.
7.2 Wyznaczenie priorytetowych i pilotażowych projektów Miasta
Z uwagi na ograniczone możliwości budżetu miasta oraz potrzeby interwencji wynikające z
degradacji społecznej, gospodarczej oraz przestrzennej Miasta, w trakcie prac nad niniejszym
LPR – w oparciu o wyniki prac warsztatowych Zespołu Zadaniowego oraz Zespołu Doradczego, a także sondaż lokalnej społeczności – dokonano wyboru priorytetowych:
1) zespołów (wiązek) projektów,
2) projektów i
3) zadań.
90
W pierwszym okresie programowania (lata 2004-2006) priorytetowo należy potraktować
projekty oraz zadania realizowane w dzielnicach Śródmieście, Piaskowa Góra i Podzamcze,
chyba, że w wyniku składanych projektów i wniosków, priorytety te ulegną zmianie.
W każdym z zespołów wskazano wstępne projekty oraz wybrane zadania, które będą realizowane w pierwszej kolejności – zarówno przez Miasto Wałbrzych i jego jednostki organizacyjne, jak i beneficjentów zewnętrznych w stosunku do Miasta.
Obciążenie budżetu Miasta Wałbrzycha w latach 2004-2006 oraz w latach następnych
wskazano w rozdziale 10 LPR.
Zespoły projektów będą uzupełniane o nowe projekty oraz zadania w miarę postępów wdrażania rewitalizacji Miasta Wałbrzycha oraz aktualizacji niniejszego LPR.
W trakcie wyboru pilotażowych projektów i zadań wykorzystano trzy narzędzia:
1) analizę danych faktograficznych oraz diagnozę jakościową obecnej sytuacji
społecznej, gospodarczej i przestrzennej miasta,
2) badanie ankietowe członków Zespołu Zadaniowego oraz Radnych Miasta Wałbrzycha związane z określeniem priorytetowych typów projektów do realizacji w
trakcie pierwszego okresu programowania UE (lata 2004-2006) oraz wyboru
priorytetowych obszarów w Wałbrzychu, przeprowadzone w dniach 27 października oraz 5 listopada 2004 r.,
3) ocenę merytoryczną projektów zgłoszonych przez Urząd Miasta Wałbrzycha oraz
jego jednostki organizacyjne bądź też wreszcie beneficjentów zewnętrznych,
które jednak podlegają finansowaniu z budżetu miasta przeprowadzoną w gronie
członków Zespołu Zadaniowego oraz zaproszonych radnych w dniu 5 listopada
2004 r.
Analiza faktograficzna oraz diagnoza jakościowa wykazały potrzebę zogniskowania interwencji infrastrukturalnej w dwóch dzielnicach Wałbrzycha – Śródmieściu oraz Piaskowej Górze.
Pierwsza z nich – Śródmieście – stanowi zabytkowy, objęty ochroną konserwatorską kompleks zdegradowanych technicznie i infrastrukturalnie nieruchomości mieszkalnych oraz zgrupowanie szeregu kluczowych dla Miasta Wałbrzycha instytucji kultury. W Śródmieściu występuje również nagromadzenie problemów i patologii społecznych – bezrobocie, przestępczość, ubóstwo i trudne warunki mieszkaniowe. Na poniższej mapce zaznaczono trzy kwartały zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek) które będą traktowane priorytetowo w trakcie działań pilotażowych w latach 2004-2006.
91
Piaskowa Góra to dzielnica zamieszkiwana przez ok. 23% mieszkańców Wałbrzycha, o fatalnym stanie infrastruktury technicznej (szczególnie w odniesieniu do dróg). Dzielnicę cechuje
nagromadzenie patologii społecznych charakterystycznych dla terenów „blokowisk
miejskich” – przestępczość, alkoholizm i wandalizm.
Badanie ankietowe członków Zespołu Zadaniowego oraz Radnych Miasta Wałbrzycha związane było z określeniem priorytetowych typów projektów do realizacji w trakcie pierwszego
okresu programowania UE (lata 2004-2006) oraz wyboru priorytetowych obszarów w Wałbrzychu. Większość ankietowanych osób wskazała na konieczność realizacji projektów pilotażowych przede wszystkim w Śródmieściu i Piaskowej Górze. Wyniki badania przedstawiono w tabeli. Ciemnym tłem zaznaczono typy projektów, które większość respondentów
(powyżej 50% ankietowanych) wskazała jako niezbędne do realizacji w pierwszym okresie
programowania tj. w latach 2004-2006.
Ocena merytoryczna projektów została wykonana w oparciu o narzędzie skorelowane z systemem oceny merytorycznej wniosków projektowych stosowanym przez Panel Ekspertów w
Urzędzie Marszałkowskim oceniający złożone przez beneficjentów projekty. Ocena punktowa
(im wyższa liczba punktów – tym lepszy projekt) wskazuje na priorytetowe projekty
(zadania), które powinny być realizowane w pierwszej kolejności.
Ciemnym tłem oznaczono projekty, które uzyskały najwyższe średnie oceny wśród członków
Zespołu Zadaniowego oraz Radnych biorących udział w warsztatach w dniu 5.11.2004 r., tj.
pomiędzy 26 a 29 punktów.
92
Tab. 25: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji projektów
związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena członków Zespołu Zadaniowego (5.11.2004)
2004-2006
Lata następne
(2007-2013)
Chęć wzięcia
udziału w
realizacji
liczb.
%
Wskazania na realizację
projektu w konkretnej dzielnicy w pierwszej kolejności
Lp.
Typ projektu
Liczba złożon. ankiet
liczb.
%
liczb.
%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1.
Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające
rozwój małej i średniej przedsiębiorczości
13
9
69%
4
31%
0
0%
Śródmieście (2)*
2.
rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym
mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym
13
6
46%
7
54%
3
23%
Śródmieście (1)
3.
rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie
podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych
13
9
69%
4
31%
4
31%
Śródmieście (2), Gaj (1), Podgórze (1)
4.
rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie
podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych
13
6
46%
7
54%
4
31%
Śródmieście (1)
5.
rozwój działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej
13
8
62%
5
38%
1
8%
Śródmieście (1), Stary Zdrój (1),
Piaskowa Góra (1), Podgórze (1)
6.
Przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację
osób zdrowych i niepełnosprawnych
13
5
38%
8
62%
4
31%
Śródmieście (1), Piaskowa Góra
(1)
7.
Porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i
odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni
13
5
38%
8
62%
1
8%
Śródmieście (1)
93
związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena członków Zespołu Zadaniowego (5.11.2004) – c.d.
Lata następne
(2007-2013)
Chęć wzięcia
udziału w
realizacji
liczb.
%
Lp
.
Typ projektu
Liczba
złożon.
ankiet
liczb.
%
liczb.
%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
8.
Prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości
architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze
zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające
się do tworzenia stałych miejsc pracy bądź rozwoju kultury
13
7
54%
6
46%
0
0%
Śródmieście (5), Podgórze (1) i
Sobięcin (1), Podgórze (1)
9.
Prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się
do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów
muzealnych), ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia stałych
miejsc pracy
13
3
23%
10
77%
3
23%
Śródmieście (2)
10.
Zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich
rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego
13
4
31%
9
69%
2
15%
Śródmieście (1)
13
9
69%
4
31%
3
23%
Śródmieście (2), Podgórze (1) i
Sobięcin (1)
13
13
5
6
38%
46%
8
7
62%
54%
2
2
15%
15%
13
10
77%
3
23%
0
0%
Piaskowa Góra (2), Śródmieście
(3)
13
10
77%
3
23%
0
0%
Śródmieście (2)
31%
2
15%
(2), Gaj (1), Podgórze (1)
11.
12.
13.
14.
15.
Prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem
przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia
stałych miejsc pracy
Poprawa warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha
Poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych
Remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie ochrony środowiska
2004-2006
Tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w za13
9
69%
4
grożonych patologiami społecznymi obszarach
(*) W nawiasie wskazano liczbę oddanych głosów za wskazaniem danego typu projektu w danej dzielnicy miasta.
16.
94
związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena Radnych (5.11.2004)
Lata następne
(2007-2013)
Chęć wzięcia
udziału w reali- Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w
zacji
pierwszej kolejności
liczb.
%
Lp.
Typ projektu
Liczba
złożon.
ankiet
liczb.
%
liczb.
%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1.
Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości
3
2
67%
1
33%
0
0%
2.
Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za
zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym
3
2
67%
1
33%
0
0%
3.
Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych
3
2
67%
1
33%
0
0%
4.
Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych
3
2
67%
1
33%
0
0%
5.
Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej
3
2
67%
1
33%
0
0%
6.
Przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem
funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób
zdrowych i niepełnosprawnych
3
0
0%
3
100%
1
33%
7.
Porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni
3
1
33%
2
67%
0
0%
2004-2006
10
Sobięcin (2), Podgórze (2), Śródmieście (2), Nowe Miasto (1)
Śródmieście (1)
Tab. 26: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji danych rodzajów projektów
95
związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena Radnych (5.11.2004) – c.d.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
24
2
68
3
4
56
9
1
57
2
24
2
70
3
4
62
10
1
62
3
24
2
63
3
4
56
9
1
70
3
24
2
74
3
4
60
10
1
71
3
24
2
72
3
4
63
11
1
65
3
24
2
70
3
4
64
11
1
66
3
„Rewitalizacja Wąwozu Pełcznicy i Szczawnika – Ogród Skalny”
24
2
67
3
4
58
10
1
64
3
„Monitoring wizyjny miasta Wałbrzycha””
24
2
68
3
4
63
11
1
65
3
„Zagospodarowanie podziemi Wałbrzycha – inwentaryzacja, zabezpieczenie, udostępnienie
dla turystów”
24
2
72
3
4
62
10
1
62
3
„Modernizacja dróg w dzielnicy Piaskowa Góra”
24
2
78
3
4
68
11
1
64
3
„Modernizacja ulic i infrastruktury zabytkowego centrum Wałbrzycha”
24
2
79
3
4
68
11
1
62
3
„Równe szanse, równy dostęp – ułatwienia infrastrukturalne dla niepełnosprawnych”
24
2
76
3
4
66
11
1
68
3
"Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości i Innowacji"
24
2
75
3
4
68
11
1
66
3
„Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju
osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Pawilon magazynowy w dzielnicy Piaskowa Góra”
„Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju
osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Wieża Szybu Tytus”
1
5
1
6
1
7
„Zagospodarowanie przestrzeni parkowej Skweru Sybiraków w Wałbrzychu”
„Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Renowacja elewacji oraz
uporządkowanie otoczenia budynku wspólnoty mieszkaniowej ul. Sienkiewicza 1/1A, Sienkiewicza 4, Słowackiego 3/3A”
„Adaptacja do nowych funkcji części Śródmieścia Wałbrzycha położonej przy ul. Słowackiego 6a i 6b”
„Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Instalacja oświetlenia w celu
poprawy bezpieczeństwa”
1
8
1
9
2
0
2
1
2
2
2
3
2
4
2
5
2
6
2
7
Lp.
Typ projektu
Liczba
złożon.
ankiet
liczb.
%
liczb.
%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się
do tworzenia stałych miejsc pracy bądź rozwoju kultury
3
3
100%
0
0%
0
0%
8.
2004-2006
Lata następne
(2007-2013)
Chęć wzięcia
udziału w
realizacji
liczb.
%
96
9.
10.
Prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do
zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów
muzealnych), ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia stałych
miejsc pracy
3
2
67%
1
33%
0
0%
Śródmieście (1)
3
0
0%
3
100%
0
0%
3
2
67%
1
33%
0
0%
11.
12.
13.
97
związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena członków Zespołu Doradczego
Lp.
Typ projektu
Liczba
złożon.
ankiet
1
2
3
2004-2006
Lata następne
(2007-2013)
Chęć wzięcia
udziału w
realizacji
liczb.
%
liczb.
%
liczb.
%
4
5
6
7
8
9
10
1.
małej i średniej przedsiębiorczości
6
4
67%
1
17%
1
17%
2.
odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym
6
6
100%
0
0%
1
17%
6
6
100%
0
0%
3
50%
Podzamcze (1), Biały Kamień
(1) Sobięcin (1) Stary Zdrój (2)
Śródmieście (1) Szczawienko (1)
Śródmieście (2),Biały Kamień
Pogórze(2) Szczawienko (2)
Podzamcze (1) Nowe Miasto (1)
Piaskowa Góra (1)
Sobięcin (1) Stary Zdrój (1) Pogórze(1) Szczawienko (2)
6
4
67%
2
33%
1
17%
Podzamcze (1) Śródmieście (1)
Szczawienko (1)
3.
4.
działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie
kwalifikacji osób bezrobotnych
kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych
5.
działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej
6
1
17%
4
67%
0
0%
6.
6
2
33%
3
50%
1
17%
7.
6
2
33%
3
50%
1
17%
Podzamcze (1) Sobięcin (2) Stary Zdrój (1) Pogórze(2) Szczawienko (1) Piaskowa Góra (1)
Biały Kamień (1)
Sobięcin (1) Stary Zdrój (1) Pogórze(1) Szczawienko (1) Podzamcze (1) Nowe Miasto (1)
Piaskowa Góra (1) Biały Kamień
(1)
Śródmieście (2) Biały Kamień
Podgórze (1)
98
związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena członków Zespołu Doradczego c.d.
Lp.
Typ projektu
Liczba
złożon.
ankiet
1
2
3
12.
architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do
tworzenia stałych miejsc pracy bądź rozwoju kultury
Prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych
wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych),
ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia
Prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych
miejsc pracy
13.
8.
9.
10.
11.
14.
15.
16.
Poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych
Remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie
ochrony środowiska
Tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach
2004-2006
Chęć wzięcia
udziału w
realizacji
liczb.
%
liczb.
%
liczb.
%
4
5
6
7
8
9
6
6
Lata następne
(2007-2013)
2
33%
3
50%
2
33%
6
2
33%
3
50%
0
0%
6
1
17%
4
67%
0
0%
6
2
33%
2
33%
0
0%
6
1
17%
3
50%
0
0%
6
3
50%
2
33%
0
0%
6
1
17%
3
50%
0
0%
6
3
50%
2
33%
0
0%
5
83%
0%
2
33%
10
Szczawienko (1)
Śródmieście (1) Stary Zdrój (1)
Sobięcin (1)
Biały Kamień (2) Sobięcin (2
Podzamcze (1)
Biały Kamień (1) Sobięcin (2)
Szczawienko (1)
Podzamcze (1) całe miasto (2)
99
związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena sumaryczna - Radni, członkowie ZZ oraz ZD - listopad 2004
Lp
.
Typ projektu
Liczba
złożon.
ankiet
1
2
3
2004-2006
Lata następne
(2007-2013)
Chęć wzięcia
udziału w
realizacji
liczb.
%
liczb.
%
liczb.
%
4
5
6
7
8
9
1.
małej i średniej przedsiębiorczości
22
15
68%
6
27%
0%
2.
odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym
22
14
64%
8
36%
0%
22
17
77%
5
23%
0%
22
12
55%
10
45%
0%
3.
4.
kwalifikacji osób bezrobotnych
kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych
5.
działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej
22
11
50%
10
45%
0%
6.
22
7
32%
14
64%
0%
7.
22
8
36%
13
59%
0%
10
Podzamcze (1), Biały Kamień
Śródmieście (3) Szczawienko (1)
Śródmieście (5),Biały Kamień
(2) Sobięcin (5), Stary Zdrój (3),
Pogórze(4), Szczawienko (2),
Podzamcze (1), Nowe Miasto
(2), Piaskowa Góra (1)
Sobięcin (1), Śródmieście (2),
Gaj (1), Stary Zdrój (1), Pogórze
(2), Szczawienko (2)
Podzamcze (1) Śródmieście (2)
Szczawienko (1)
Śródmieście (3), Podzamcze (1),
Sobięcin (4), Stary Zdrój (2), Pogórze(5), Szczawienko (1),
Piaskowa Góra (2), Biały
Kamień (1), Nowe miasto (1)
Sobięcin (1), Stary Zdrój (1), Pogórze(1), Szczawienko (1), Podzamcze (1), Nowe Miasto (1),
Piaskowa Góra (2), Biały
Kamień (1), Śródmieście (1)
Podgórze (1)
100
związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena sumaryczna - Radni, członkowie ZZ oraz ZD - listopad 2004
Lata następne
(2007-2013)
Chęć wzięcia
udziału w
realizacji
Lp
.
Typ projektu
Liczba
złożon.
ankiet
liczb.
%
liczb.
%
liczb.
%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
22
12
55%
9
41%
0%
Śródmieście (7), Biały Kamień
(1), Sobięcin (2), Stary Zdrój (2),
Szczawienko (1), Podgórze (2)
22
7
32%
14
64%
0%
Sobięcin (1)
8.
9.
10.
architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do
tworzenia stałych miejsc pracy bądź rozwoju kultury
Prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych
wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych),
ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia
rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego
bądź sportowego
12.
Prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych
miejsc pracy
13.
11.
14.
15.
16.
Poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki
przestrzeni publicznych
Remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie
ochrony środowiska
Tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach
2004-2006
22
5
23%
16
73%
0%
Biały Kamień (2), Sobięcin (4),
Śródmieście (4), Stary Zdrój (1)
Podzamcze (1), Podgórze (2),
Nowe miasto (1)
22
13
59%
7
32%
0%
Biały Kamień (1), Sobięcin (3),
Śródmieście (2), Podgórze (1)
22
6
27%
14
64%
0%
22
11
50%
10
45%
0%
22
13
59%
7
32%
0%
22
15
68%
6
27%
0%
Śródmieście (2)
0%
Podzamcze (1), całe miasto (2),
(2), Gaj (1), Podgórze (3),
Sobięcin (2), Nowe miasto (1)
22
16
73%
5
23%
Szczawienko (1)
Piaskowa Góra (2), Śródmieście
(1)
101
Tab. 29: Tabela oceny merytorycznej projektów gminy oraz współfinansowanych przez gminę
Lp
.
1
1
2
3
4
5
6
7
8
Nazwa projektu
2
„Przystosowanie pomieszczeń szkoleniowych w budynku UM przy ul. Matejki 1 na potrzeby
osób niepełnosprawnych”
„Adaptacja budynku przy ul. Pocztowej 22 w Wałbrzychu na Ośrodek Integracji dla Bezdomnych”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny stok
narciarski”
Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowa nartostrada
– letnia górska trasa rowerowa”
Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowy tor saneczkowy – letnia górska trasa rowerowa”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Górska trasa
rowerowa”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny tor
saneczkowy typu Coaster”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Wspinaczka
skałkowa i strzelnica do łucznictwa”
I. Trwałość projektu
II. Wpływ projektu na
(min. 5 lat po
rozwój gospodarczy
ukończeniu inwestycji)
miasta oraz powstawaLicz
i wykonalność innie miejsc pracy
ba
stytucjonalna
anwynik
wynik
kiet
ocena średnia
ocena średnia
waga
waga
suma (max
suma
(max
8)
16)
III. Zgodność projektu z
politykami horyzontalnymi UE (równość szans,
ochrona środowiska,
społeczeń. informacyjne)
waga
ocena
suma
wynik
średnia
(max 4)
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
24
2
67
6
4
51
9
1
61
3
24
2
72
3
4
52
9
1
61
3
24
2
70
3
4
67
11
1
61
3
24
2
74
3
4
71
12
1
68
3
24
2
72
3
4
66
11
1
63
3
24
2
69
3
4
63
11
1
62
3
24
2
68
3
4
62
10
1
64
3
24
2
69
3
4
62
10
1
63
3
9
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Paintball Park”
24
2
62
3
4
56
9
1
57
2
10
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Baza gastronomiczno-rekreacyjna”
24
2
67
3
4
63
11
1
61
3
11
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Parking”
24
2
68
3
4
59
10
1
63
3
12
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Stadion Górnika”
24
2
68
3
4
59
10
1
65
3
24
2
76
3
4
63
11
1
71
3
24
2
69
3
4
50
8
1
70
3
13
14
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Hala lekkoatletyczna oraz ścianka wspinaczkowa”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Poprawa bezpieczeństwa w parku”
102
103
Tab. 30: Tabela oceny merytorycznej projektów gminy oraz współfinansowanych przez gminę
Lp
.
1
Nazwa projektu
2
2
„Przystosowanie pomieszczeń szkoleniowych w budynku UM przy ul. Matejki 1 na potrzeby osób niepełnosprawnych”
„Adaptacja budynku przy ul. Pocztowej 22 w Wałbrzychu na Ośrodek Integracji dla Bezdomnych”
3
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny stok narciarski”
1
4
5
6
Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowa nartostrada – letnia górska
trasa rowerowa”
Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowy tor saneczkowy – letnia górska
trasa rowerowa”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Górska trasa rowerowa”
IV. Kompleksowość
projektu i jego oddziaływanie zarówno na sferę
gospodarczą, jak i
społeczną
waga
ocena
suma
wynik
średnia
(max
8)
13
14
2
V. Komplementarność
projektu z innymi działaniami finansowanymi z
EFS (II priorytet ZROPP,
SPO RZL, EQUAL)
Ocena
punktowa
projektu
waga
ocena
suma
wynik
średnia
(max
8)
15
16
17
18
25
52
4
2
54
5
25
2
59
5
2
60
5
24
2
62
5
2
52
4
26
2
67
6
2
60
5
28
2
63
5
2
57
5
27
2
65
5
2
57
5
26
2
64
5
2
54
5
26
2
67
6
2
55
5
26
2
64
5
2
51
4
24
9
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny tor saneczkowy typu Coaster”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Wspinaczka skałkowa i strzelnica do
łucznictwa”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Paintball Park”
10
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Baza gastronomiczno-rekreacyjna”
2
62
5
2
52
4
25
11
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Parking”
2
65
5
2
51
4
25
12
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Stadion Górnika”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Hala lekkoatletyczna oraz ścianka
wspinaczkowa”
2
71
6
2
60
5
26
2
70
6
2
61
5
28
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Poprawa bezpieczeństwa w parku”
2
65
5
2
52
4
24
7
8
13
14
104
1
2
13
14
15
16
17
18
25
15
„Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Pawilon magazynowy w dzielnicy Piaskowa Góra”
2
72
6
2
65
5
26
16
„Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Wieża Szybu Tytus”
2
70
6
2
66
6
27
17
„Zagospodarowanie przestrzeni parkowej Skweru Sybiraków w Wałbrzychu”
2
73
6
2
68
6
27
18
„Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Renowacja elewacji oraz uporządkowanie otoczenia
budynku wspólnoty mieszkaniowej ul. Sienkiewicza 1/1A, Sienkiewicza 4, Słowackiego 3/3A”
2
75
6
2
66
6
28
19
„Adaptacja do nowych funkcji części Śródmieścia Wałbrzycha położonej przy ul. Słowackiego 6a i 6b”
2
76
6
2
68
6
28
2
68
6
2
59
5
27
2
65
5
2
66
6
26
21
„Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Instalacja oświetlenia w celu poprawy bezpieczeństwa”
22
„Monitoring wizyjny miasta Wałbrzycha”
2
64
5
2
62
5
27
23
„Zagospodarowanie podziemi Wałbrzycha – inwentaryzacja, zabezpieczenie, udostępnienie dla turystów”
2
70
6
2
64
5
27
24
„Modernizacja dróg w dzielnicy Piaskowa Góra”
2
0
2
0
26
25
2
0
2
0
26
26
„Równe szanse, równy dostęp – ułatwienia infrastrukturalne dla niepełnosprawnych”
2
72
6
2
70
6
29
27
"Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości i Innowacji"
2
76
6
2
70
6
29
20
105
7.3 Wyniki sondażu społecznego mieszkańców Wałbrzycha
7.3.1
Metodologia sondażu
W trakcie prac nad stworzeniem LPR został przeprowadzony sondaż społeczny mieszkańców
Wałbrzycha. Celem nadrzędnym sondażu było nawiązanie dialogu ze społeczeństwem, próba
pozyskania zaufania do działań władz miejskich, współtworzenie korzystnego klimatu do
rewitalizacji tj. rozwoju gospodarczego, społecznego i przestrzennego miasta nakierowanego
na poprawę jakości życia. Wśród celów szczegółowych można wyróżnić:
1) poinformowanie społeczeństwa o projekcie opracowania LPR, celach i narzędziach
rewitalizacji,
2) przekazanie informacji o planowanych projektach rewitalizacji, które będą podstawą
do ubiegania się o refundację kosztów z funduszy strukturalnych,
3) uzyskanie indywidualnej oceny mieszkańców proponowanych przedsięwzięć (priorytetyzacja pozwalająca ustalić które projekty powinny być realizowane w latach 2004,
2005, 2006, a które w latach następnych) – ze szczególnym uwzględnieniem różnic w
ocenie mieszkańców poszczególnych dzielnic Wałbrzycha oraz różnic związanych ze
pozycją społeczno - zawodową,
4) ocena gotowości mieszkańców do aktywnego zaangażowania się w określone przedsięwzięcia (ze wskazaniem – pod które) bądź zaistnienia jako nowy beneficjent (chęć
złożenia wniosku pod przedsięwzięcie danego typu),
5) pozyskanie nowych pomysłów na rewitalizację i partnerów do rewitalizacji
Badania miały charakter otwartego dialogu pomiędzy władzami miasta ze społecznością lokalną – przedstawicielami poszczególnych grup społecznych.
Ponadto badania miały także charakter edukacyjny, przyczyniający się do zwiększenia wiedzy
na temat LPR i absorpcji mieszkańców do aktywnego uczestnictwa w jego realizacji.
Dobór próby – losowy rozproszony. Cała populacja została podzielona na trzy grupy. Pierwsza grupa to przedstawiciele wałbrzyskiej młodzieży: studenci, młodzież szkół średnich – 120
osób. Druga grupa to bezrobotni mieszkańcy Wałbrzycha – 120 osób. Trzecia grupa to wałbrzyscy przedsiębiorcy – 60 osób. W badaniach uczestniczyli mieszkańcy poszczególnych
dzielnic Wałbrzycha – przedstawiciele powyższych grup respondentów.
W treści sondażu ankietowanym osobom wskazano 16 typowych projektów rewitalizacyjnych
oraz zadano pytania – które z wskazanych projektów należałoby realizować w pierwszej
kolejności, które projekty zdaniem respondenta są najważniejsze oraz w realizacji których
projektów pytana osoba chciałaby wziąć udział. Wśród typowych projektów rewitalizacyjnych
wyróżniono 16 działań:
1) remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i
średniej przedsiębiorczości (np. obsługa ruchu turystycznego – parkingi,
gastronomia, kwatery turystyczne, sprzedaż pamiątek, toalety, przewoźnicy i
przewodnicy, kwatery turystyczne i hotele, budynki mieszczące inkubatory
przedsiębiorczości oraz bezpłatne punkty dostępu do internetu),
2) remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój
odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych
wykluczeniem społecznym (przedszkola, szkoły, domy dziecka, poradnie
psychologiczne, gabinety lekarskie, lokalne ośrodki zdrowia i przychodnie, świetlice
dla dzieci i młodzieży, teatry osiedlowe, kluby zainteresowań, zespoły muzyczne,
106
wystawy, domy kultury, muzea, galerie sztuki, biblioteki, opieka nad osobami
zależnymi od osób bezrobotnych itp.),
kwalifikacji osób bezrobotnych (indywidualne plany kształcenia zawodowego,
treningi i warsztaty pracy, kursy specjalistyczne, dokształcające itp.),
kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych,
działalności społeczno-opiekuńczej i zdrowotnej (domy opieki społecznej, domy dla
bezdomnych, noclegownie, przychodnie zdrowia itp.),
6) przebudowę lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji
rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób zdrowych i
niepełnosprawnych (parki, skwery i stadiony, ścianki wspinaczkowe, ścieżki i tory
rowerowe itp.),
7) porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i
odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni (na cele rekreacyjne –
boiska do koszykówki, place zabaw, mała architektura na cele kulturalne np. wystawy
itp.),
8) prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości
architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze
zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do
tworzenia stałych miejsc pracy (np. budynki komunalne i wspólnot mieszkaniowych),
9) prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych
wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania
dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), ochrony
środowiska naturalnego oraz tworzenia stałych miejsc pracy (np. zabudowań po
byłej Kopalni Thorez, oczyszczenie chodników i szybów),
10) zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich
rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego
bądź sportowego (ścieżki rowerowe i turystyczne, samochodowe trasy rajdowe),
11) prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem
przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych
miejsc pracy (np. Zamku Książ i otaczających go obiektów, Lisiej Sztolni i innych
podziemi Wałbrzycha),
12) poprawę warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha
(oznakowanie i poprawa jakości ścieżek turystycznych, budowa parkingów i toalet
oraz obiektów małej gastronomii, ubezpieczenie skalnych ścian wspinaczkowych,
wydanie przewodników i map itp.),
13) marketing i promocja wałbrzyskich atrakcji turystycznych (Zamek Książ, Trakt
Wałbrzyski, Kopalnia Thorez, Lisia Sztolnia i inne) mające na celu przyciągnięcie do
Wałbrzycha turystów oraz tworzenie miejsc pracy w obsłudze ruchu turystycznego
(internetowe bazy danych o zabytkach i atrakcjach turystycznych, akcje promocyjne i
publikatory itp.),
107
14) poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki
przestrzeni publicznych (poszerzanie i poprawa jakości dróg, chodników, placów,
parkingów, placów zabaw dla dzieci, publiczne toalety miejskie, tarasy widokowe,
parki itp.),
15) remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie
ochrony środowiska (sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, ujęć wody pitnej,
punktów uzdatniania wody, oczyszczalni ścieków itp.), usuwanie azbestu w
budynkach publicznych,
16) tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych
patologiami społecznymi obszarach (montaż systemów monitoringu – kamery –
budowa bądź modernizacja oświetlenia).
Wśród wniosków ogólnych z przeprowadzonego sondażu można wyróżnić:
1) mieszkańcy Wałbrzycha zdecydowanie kojarzą rewitalizację z programem rozwoju
gospodarczego, społecznego i przestrzennego miasta, nakierowanym na poprawę
jakości życia mieszkańców,
2) mieszkańcy Wałbrzycha zdecydowanie wyrażają potrzebę realizacji programu ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzennego w postaci LPR,
3) mieszkańcy Wałbrzycha za najpilniejsze uznają następujące projekty: rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób
bezrobotnych (projekt 3), tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach (projekt 16) i poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych
(projekt 14),
4) mieszkańcy Wałbrzycha osobiście za najważniejsze uznają projekty: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej,
kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych
wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym (projekt 2), poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni
publicznych (projekt 14) i Prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu (projekt 8),
5) mieszkańcy Wałbrzycha bardzo rzadko wskazują projekty w realizacji których chcieliby wziąć udział,
6) odnotowano znikomą ilość własnych pomysłów, możliwych do realizacji w postaci
projektów LPR,
7) mieszkańcy Wałbrzycha w zależności od pozycji społeczno – zawodowej (bezrobotni,
uczący się, przedsiębiorcy) wykazują zróżnicowanie w zakresie potrzeb realizacji
projektów LPR,
8) mieszkańcy Wałbrzycha w zależności od miejsca zamieszkania w poszczególnych
dzielnicach miasta wykazują duże zróżnicowanie w zakresie potrzeb realizacji projektów LPR.
108
7.3.2
Wyniki sondażu dla ogółu respondentów
1. Z czym kojarzy się Panu(i) pojęcie rewitalizacji?
z programem
zwalczania grzybicy
stóp
1%
z konserwacją
zabytków
6%
z akcją sprzątania
świata
0%
z rozwojem
gospodarczym,
społecznym i
przestrzennym
miasta,
nakierowanym na
poprawę jakości życia
mieszkańców
93%
2. Czy Pana(i) zdaniem naszemu miastu potrzebny jest program ożywienia
gospodarczego, społecznego i przestrzennego w postaci Lokalnego Programu
Rewitalizacji na lata 2004 – 2006 i następne?
raczej nie
1%
zdecydowanie nie
1%
raczej tak
18%
zdecydowanie tak
80%
109
3. Realizację których projektów należy, Pana(i) zdaniem, rozpocząć w
pierwszej kolejności? (w %)
80
73
70
60
66
64
63 63
59
56
57
54
51
50
50
56
52
50
47
42
40
30
20
10
0
projekt
1
projekt
3
projekt
5
projekt
7
projekt
9
projekt
11
projekt
13
projekt
15
4 a. Które z poniższych projektów uważa Pan(i) osobiście za
najważniejsze? (w %)
20
19
18
19
18
17
16
14
12
10
12
12
11
10
8
6
6
10
7
7
projekt
7
projekt
9
6
8
8
projekt
13
projekt
15
6
4
2
0
projekt
1
projekt
3
projekt
5
projekt
11
110
4 b. W realizacji których projektów chciał(a)by Pan(i) wziąć udział? (w
%)
6
6
5
5
4
5
5
4
5
4
3
3
3
3
2
2
3
2
1
1
0
projekt
1
5
projekt
3
projekt
5
projekt
7
projekt
9
1
projekt
11
projekt
13
projekt
15
111
7.3.3
Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie przedsiębiorców.
z programem
zwalczania grzybicy
stóp
0%
z konserwacją
zabytków
7%
świata
0%
z rozwojem
gospodarczym,
społecznym i
przestrzennym miast a,
nakierowanym na
mieszkańców
93%
raczej nie
0% zdecydowanie nie
raczej tak
18%
0%
zdecydowanie tak
82%
112
80 78
70
60
35
50
80
72
4 a. Które68
z poniższych
projektów
uważa
Pan(i)
osobiście
za
65
63
60
57
57
57
52 35
52
47
47
40
30
32
30
25
20
20
10
15
0
projekt
10 projekt
10 10
1
73
5
0
14
projekt
5
3
projekt
1
projekt
3
27
15
12
projekt
7
5
projekt
5
32
projekt
9
5
projekt
7
projekt
9
8
projekt
11
3
projekt
11
projekt
13
8
projekt
15
projekt
13
projekt
15
7
3
113
4 b. W realizacji których projektów chciał(a)by Pan(i) wziąć udział? (w
%)
5
5
4,5
4
3,5
3
3
3
3
3
2,5
2
2
2
2
1,5
1
0,5
0
0
projekt
1
projekt
3
0
projekt
5
0
0
projekt
7
0
0
projekt
9
0
0
projekt
11
projekt
13
projekt
15
114
7.3.4
Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie młodzieży.
z programem
zwalczania grzybicy
stóp
0%
z konserwacją
zabytków
1%
świata
0%
z rozwojem
gospodarczym,
społecznym i
przestrzennym
miasta,
nakierowanym na
mieszkańców
99%
raczej tak
14%
raczej nie zdecydowanie nie
0%
1%
zdecydowanie tak
85%
115
80
73
70
70
60
60
51 49
47
45
40
56
54
53
51
50
66
64
40
38 36
30
20
10
0
projekt
1
projekt
3
projekt
5
projekt
7
projekt
9
projekt
11
projekt
13
projekt
15
30
26
25
25
20
15
18
16
16
15
12
10
10
8
9
10
14
12
11
11
9
5
0
projekt
1
projekt
3
projekt
5
projekt
7
projekt
9
projekt
11
projekt
13
projekt
15
116
4 b. W realizacji których projektów chciał(a)by Pan(i) wziąć
udział? (w %)
9
9
8
7
7
7
7
6
6
5
4
4
3
3
3
3
2
2
1
0
1
projekt
1
1
projekt
3
2
2
1
projekt
5
projekt
7
projekt
9
1
projekt
11
projekt
13
projekt
15
117
7.3.5
Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie bezrobotnych.
z programem
zwalczania grzybicy
stóp
3%
z konserwacją
zabytków
12%
z akcją sprząt ania
świata
1%
z rozwojem
gospodarczym,
społecznym i
przestrzennym
miasta,
nakierowanym na
poprawę jakości
życia mieszkańców
84%
zdecydowanie nie
3%
raczej nie
3%
raczej tak
23%
zdecydowanie tak
71%
118
3. Re alizację których projektów należy, Pana(i) zdaniem, rozpocząć
w pierwsze j kolejności? (w %)
80
70
25
60
50
20
40
15
30
76
75
71
68
67
65 67
63
61
22
21
21
51
51
19
45
45
43
18
39
33
15
20
10
9
10
50
0
8
7
projekt
1
projekt
3
projekt
5
projekt
1
projekt
3
projekt
5
8
projekt
3
7
projekt
7
5
projekt
9
projekt
9
6
4
projekt 4projekt
11
1
projekt
11
13
projekt
13
projekt
15
projekt
15
119
4 b. W realizacji których projektów chciał(a)by Pan(i) wziąć udział?
(w %)
9
9
8
9
8
8
7
7
6
6
6
5
5
4
3
3
2
2
2
1
1
0
projekt
1
projekt
3
projekt
5
projekt
7
1
0
0
projekt
9
projekt
11
1
projekt
13
projekt
15
120
7.3.6
Sylwetka respondentów.
Płeć:
kobiety
44%
mężczyźni
56%
Wiek:
36 - 50 lat
18%
25 - 35 lat
16%
pow. 50 lat
7%
15 - 24 lata
59%
121
Wykształcenie:
wyższe
9%
podstawowe
32%
średnie
44%
zawodowe
15%
Przeciętny miesięczny dochód na osobę w
gospodarstwie domowym (netto):
do 1500 zł
11%
do 2000 zł
2%
pow. 2000 zł
2%
do 300 zł
25%
do 1000 zł
21%
do 500 zł
39%
122
Zamieszkiwany typ lokalu:
dom prywatny
13%
mieszkanie
komunalne
34%
mieszkanie
własnościowe
27%
mieszkanie
spółdzielcze
26%
Czy Pan(i) pracuje?
uczę się/studiuję
40%
prowadzę własną
działalność
gospodarczą
20%
jestem bezrobotny/a
40%
123
Dzielnica
Podgórze Rusinowa Gaj
2%
3%
6%
Biały Kamień
10%
Poniatów
3%
Piaskowa Góra
12%
Podzamcze
20%
Szczawienko
4% Zdrój
Stary
7%
Sobięcin
7%
Śródmieście
14%
Nowe Miasto
12%
124
8. PODOKRESY PROGRAMOWANIA
W niniejszej wersji LPR przyjęto dwa okresy programowania, tj.:
1) lata 2004-2006,
2) lata następne włączając kolejny okres programowania UE (2007-2013)
Okres 2004-2006 obejmował będzie realizację zadań pilotażowych. Kolejny podokres będzie
obejmował realizację zadań pozostałych.
125
9. KLUCZOWE WIELOWĄTKOWE ZESPOŁY PROJEKTÓW ROZWOJOWYCH WAŁBRZYCHA
9.1 „Trakt Wałbrzyski”
Zarówno wyniki prac projektowych nad stworzeniem LPR, jak i cele strategiczne opracowane
w trakcie aktualizacji strategii zrównoważonego rozwoju Wałbrzycha wskazują na konieczność oparcia rozwoju miasta na jego potencjale turystycznym i wartościach kulturalnych.
Zespół Zadaniowy ds. rewitalizacji przedstawił pomysł wykorzystania ruchu turystycznego,
który jest generowany przez znajdujący się w granicach administracyjnych miasta Zamek Książ do rozwoju gospodarczego Miasta poprzez „wciągnięcie” turystów odwiedzających Zamek
Książ w głąb Wałbrzycha.
Platformą do realizacji ww. celu ma stać się zespół projektów, dla którego przyjęto roboczą
nazwę „TRAKT WAŁBRZYSKI”. Dotyczy on stworzenia oraz promocji markowego produktu turystycznego przez szereg instytucji kultury znajdujących się w obszarze oddziaływania
szlaku łączącego Zamek Książ z Muzeum Przemysłu i Techniki mieszczącym się w obiekcie
nieczynnej Kopalni Thorez. Produkt turystyczny stworzony będzie w wyniku współpracy poszczególnych instytucji skupionej zarówno na stworzeniu komplementarnej oferty turystycznej (wykorzystującej efekt synergii), jak i opracowaniu koncepcji rozwoju dla poszczególnych
instytucji kultury wchodzących w skład „Traktu”. Należy zauważyć, że kreowanie przyszłości
poszczególnych instytucji kultury w oderwaniu od znajdujących się w ich otoczeniu „konkurentów” nie sprzyja efektywnemu wykorzystaniu tkwiącego w nich potencjału, szczególnie w
odniesieniu do niewielkich możliwości budżetowych. Dotyczy to szczególnie cennych z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego projektów związanych z Zamkiem Książ („CASTELLAND”, „KSIĄŻĘCY KAMIEŃ”), jak i projektu „KOPALNIA” polegającego na rewitalizacji obiektów Kopalni Thorez (ze szczególnie znaną w świecie „Lisią Sztolnią”), w których
znajduje się dziś Wałbrzyskie Muzeum Przemysłu i Techniki.
Obok stworzenia i wypromowania produktu turystycznego niezbędne wydaje się zapewnienie
potencjału lokalnego biznesu do obsługi ruchu turystycznego, który zostanie wykreowany w
Wałbrzychu. Planowane jest stworzenie strategii rozwoju lokalnej przedsiębiorczości nakierowanej na zaspokojenie potrzeb generowanych przez przyjazd do Wałbrzycha turystów.
Zadanie obejmie między innymi stworzenie w Wałbrzychu bazy noclegowej dla turystów oraz
studentów rozwijających się wałbrzyskich uczelni (w systemie „Bed and Breakfast”). Projekty
realizowane przez wspólnoty mieszkaniowe wpisują się w ogólny cel zdefiniowany w działaniu 3.3 ZPORR brzmiący: „Ożywienie gospodarcze i społeczne a także zwiększenie potencjału turystycznego i kulturalnego, w tym nadanie obiektom i terenom zdegradowanym nowych funkcji społeczno-gospodarczych”. Ożywienie gospodarcze związane będzie z powstaniem nowych stałych miejsc pracy związanych z obsługą ruchu turystycznego oraz stworzeniem taniej bazy noclegowej dla turystów, a także stworzeniem tymczasowych miejsc
pracy niezbędnych do przeprowadzenia prac remontowych elewacji budynków wspólnotowych oraz zagospodarowania otoczenia.
W kontekście potrzeb Wałbrzycha kluczowego znaczenia nabiera zarówno efektywna
promocja produktu turystycznego, jak i zarządzanie obsługą ruchu turystycznego generowanego przez „Trakt Wałbrzyski”. Aby sprostać temu wyzwaniu, Zespół Zadaniowy ds. rewitalizacji zaproponował realizację projektu pn. „Rozwój działalności Centrum Informacji i Obsługi
Ruchu Turystycznego CIORT” obejmującego stworzenie (np. na bazie istniejącego CIT)
126
operatora. Centrum wyposażone zostanie w sprzęt komputerowy oraz stworzoną w zadaniu
bazę danych dotyczących kwater turystycznych i akademickich w Wałbrzychu. Uzasadnione
jest włączenie systemu kwater w Wałbrzychu do międzynarodowego systemu rezerwacji turystycznej „Inter Home”. Zostanie również stworzony – jako projekt pilotażowy – system rezerwacji kwater oraz obsługi turystycznej w regionie Wałbrzyskim. Projekt powinien objąć w
pierwszym etapie funkcjonowania Wałbrzych wraz z gminami przyległymi. Baza danych
będzie funkcjonowała w internecie. Możliwe będzie składanie rezerwacji kwater oraz zamawiania obsługi turystycznej (zwiedzanie zabytków i atrakcji turystycznych, aktywny wypoczynek itp.) przez Internet. Centrum koordynować będzie obsługę kwater przez firmy
okołoturystyczne, tj.:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
sprzątanie kwater,
pranie pościeli,
konserwację wyposażenia kwater,
ochronę użytkowników kwater (służba alarmowa),
dowóz żywności,
stworzenie internetowej bazy danych o kwaterach oraz utrzymanie i aktualizację
strony internetowej CIORT (programowanie, zdjęcia itp.),
7) usługi poligraficzne (widokówki, foldery, wydawnictwa turystyczne, letnie i zimowe
przewodniki, mapy turystyczne oraz narciarskie),
8) wypożyczalnia rowerów górskich / nart zjazdowych oraz biegowych,
9) paragliding,
10) kursy oraz zajęcia związane ze wspinaczką skalną i jaskiniową,
11) jazdę konną,
12) quady oraz jazdy samochodami terenowymi po hałdach,
13) wałbrzyskie centrum przewodnickie, w szczególności obsługa ruchu turystycznego na
„Trakcie Wałbrzyskim”,
14) usługi transportowe po zabytkach i atrakcjach turystycznych w okolicach Wałbrzycha.
Powyższe usługi będą kontraktowane przez CIORT od podmiotów prywatnych (przedsiębiorstwa usługowe).
Wykorzystanie poszczególnych elementów „Traktu Wałbrzyskiego” umożliwi również Wałbrzychowi wsparcie rozwoju społeczno-kulturalnego miasta i jego mieszkańców. Planowane
jest stworzenie strategii sektorowej dla organizacji pozarządowych funkcjonujących w Wałbrzychu. Projekt umożliwi opracowanie spójnej i komplementarnej oferty organizacji pozarządowych skierowanej do lokalnej społeczności, związanej z jej rozwojem i wsparciem
udzielanym tym częściom społeczeństwa, które znalazły się z różnych powodów na marginesie życia.
Powyższa wiązka trzech projektów – stworzenia markowego produktu turystycznego na bazie
współpracy wałbrzyskich instytucji kultury, stworzenia potencjału lokalnej przedsiębiorczości
do obsługi ruchu turystycznego generowanego przez produkt, a wreszcie do opracowania
spójnej oferty organizacji pozarządowych wykorzystującej w realizacji swych celów instytucje kultury – wydaje się priorytetem w obecnej chwili. Wynika to zarówno z olbrzymich
potrzeb, jak i ograniczeń związanych ze sposobem wydatkowania funduszy pomocowych Unii
Europejskiej. UE najchętniej finansuje przemyślane i komplementarne projekty, odzwierciedlające prawdziwe potrzeby lokalnej społeczności. Można więc liczyć, że w kolejnym
okresie programowania, tj. latach 2007-20013, Wałbrzych będzie doskonale przygotowany do
wykorzystania szansy jaką przyniosło ze sobą wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. Warto
zauważyć, że brak przygotowania miasta do absorpcji środków pomocowych w kolejnym
okresie programowania sprawi, że lokalna społeczności utraci na długo możliwość odbudowy
127
społeczno-gospodarczej, szczególnie w momencie wstąpienia do Unii Europejskiej kolejnych
nowych członków, na rzecz których skierowana zostanie większość pomocy finansowej.
Powyższe projekty i zadania będą uwzględniane w LPR w trakcie kolejnych jego aktualizacji.
9.2 „KOPALNIA”
Zespół projektów pn. „KOPALNIA” obejmuje wiązkę działań realizowanych przez różnych
beneficjentów, pozwala stworzyć (wykreować, rozwinąć oraz wypromować) niezwykle atrakcyjną ofertę turystyczną dla miasta bazującą na wykorzystaniu i nadaniu nowych funkcji
gospodarczych i społecznych obiektom i terenom po-kopalnianym.
„KOPALNIA” powinna służyć mieszkańcom miasta i łączyć górnicze tradycje z nowoczesnością. To miejsce dla przedstawicieli wszystkich pokoleń. Istniejące stare i zabytkowe maszyny
będą stały w najmniej oczekiwanych miejscach, tak żeby każdy i w każdym miejscy natykał
się na tradycję. Wybrane maszyny powinny być czynne, tak aby możliwe było pokazanie
przez „dziadka wnukowi” jak wyglądała praca w kopalni.
Nadrzędnym celem „KOPALNI” będzie kreowanie patriotyzmu lokalnego i budowanie więzi
międzyludzkich. Wałbrzych zawsze kojarzył się i przez wiele jeszcze lat kojarzyć się będzie z
kopalniami. I na tym skojarzeniu powinno się budować pozytywny wizerunek miasta. W
każdym niemal domu, ktoś z rodziny był związany z górnictwem. Górnicy żyją, mają dzieci i
wnuki ale mają też poczucie życiowej przegranej. „Jestem gorszy – bo byłem górnikiem i nic
innego nie umiem robić. Kopalnie zlikwidowali, co się dało rozkradli, a ja jestem niepotrzebny i jedno co mogę zrobić, to upić się z rozpaczy”.
Kopalnia Thorez jest nieczynna od 1996 roku. Szkody górnicze pogarszają stan techniczny
obiektów – np. eksploatacja chodników przebiegających pod Lisią Sztolnią doprowadziła do
obniżenia się jej środkowej części historycznej atrakcji turystycznej sztolni oraz jej częściowe
zalanie wodą. Obecnie wykonywane są prace związane z oceną możliwości odwodnienia Lisiej Sztolni oraz jej udostępnienia dla zwiedzających.
Cele projektu obejmują:
1) tworzenie miejsc pracy w sektorze usług „okołoturystycznych” – poprzez rozwój firm
budowlanych i remontowych (przywrócenie stanu technicznego obiektów i wyposażenia kopalni oraz zagospodarowanie terenu), operatorów terenu – firm przewodnickich
i przewoźników, zarządców obiektów, konserwatorów, ochrony, usług porządkowych, obsługi gastronomicznej, firm sportowych, wydawniczych, pamiątkarskich
(rękodzieło itp.), wsparcie rozwoju usług związanych z zakwaterowaniem turystów
itp. – sprzyjające lokalnemu wzrostowi gospodarczemu oraz wzmocnieniu potencjału
Miasta,
2) zachowanie dziedzictwa narodowego (obiekty wpisane do rejestru zabytków),
3) upowszechnienie wiedzy historycznej, nauki i kultury oraz kształtowanie wrażliwości
poznawczej i estetycznej oraz tożsamości narodowej młodzieży zwiedzającej obiekty
i urządzenia zabytkowe w ich autentycznym otoczeniu,
4) rozwój regionalny w skali całego kraju (oferta turystyczna Polski skierowana do całego świata, promująca kraj),
5) łagodzenie skutków restrukturyzacji przemysłu (kopalń) poprzez umożliwienie zatrudnienia byłym górnikom,
6) ofertę pracy w dużym projekcie dla młodzieży studenckiej kończącej edukację w
wyższych uczelniach w Wałbrzychu (zatrzymanie młodych i wykształconych ludzi w
Wałbrzychu),
128
Działania w projekcie obejmą między innymi poniższą wiązkę zadań.
1) Poprawa stanu technicznego oraz zabezpieczenie zabytków – budynków, urządzeń i
wyposażenia ruchomego kopalni – obiektów Muzeum Przemysłu i Techniki.
2) Udostępnienie zabytków kopalni (w szczególności Lisiej Sztolni) dla ruchu turystycznego oraz wzbogacenie ich o „atrakcje” turystyczne (zwiedzanie szybów górniczych i
innych pomieszczeń kopalni, przejazd pod ziemią w wagonikach górniczych, przykłady „biedaszybów”, ekspozycje urządzeń i sprzętu górniczego, wprowadzenie oprawy
multimedialnej (dźwięki maszyn górniczych pracy przy wydobyciu węgla itp. towarzyszące zwiedzającym, filmowe sale projekcyjne) pamiątki górnicze np. dokumentacja kopalni, historia akcji ratunkowych, życiorysy górników).
3) Oczyszczenie podziemnych korytarzy kopalnianych ze stalowych przedmiotów (szyn,
wagonów itp.) które korodują i zatruwają środowisko. Po oczyszczeniu woda może
być wykorzystywana przez wałbrzyskie wodociągi.
4) Rozwój infrastruktury turystycznej – restauracja, pub, parking, kiosk z pamiątkami,
toalety.
5) Rozwój infrastruktury kulturalnej – sale wystawiennicze (np. wystawy kamieni szlachetnych), koncertowe, kinowe, biblioteki, muzea, toalety, parkingi, kioski z pamiątkami.
6) Rozwój infrastruktury społecznej w obiektach pokopalnianych – udostępnienie bazy
lokalowej organizacjom pozarządowym (stowarzyszenia, kluby młodzieżowe i
studenckie), ośrodkom kulturalnym, przeznaczenie części sal pod rozgrywki szachowe, brydżowe, domino, pod pracownie artystyczne i dla hobbystów itp.).
7) Rozwój infrastruktury edukacyjnej – sale edukacyjne umożliwiające organizację zajęć
pozaszkolnych i kółek zainteresowań dla młodzieży szkolnej, studenckiej oraz osób
dorosłych biorących udział w szkoleniach dokształcających oraz pozwalających pozyskać nowe kwalifikacje.
8) Adaptację wnętrz oraz otwarcie oddziału biblioteki publicznej.
9) Adaptację wnętrz oraz otwarcie telecentrum (hala internetowa).
10) Adaptację wnętrz pod studio nagrań (Wałbrzych ma duże tradycje muzyczne i wiele
talentów, a miejscowe nagrania mogłyby być sprzedawane w każdym z punktów
„Traktu”).
11) Rozwój turystyki biznesowej – adaptacje wnętrz pod sale konferencyjne, restauracje,
galerie handlowe i usługowe, toalety, parkingi.
12) Zaadoptowanie części ogrodzenia i udostępnienie jej dla graficiarzy.
13) Uruchomienie kolejki górniczej (wagoniki) objeżdżającej cały teren „KOPALNI”
oraz łączącej obiekt Thoreza z wybranym punktem szerszego ruchu turystycznego.
14) Uruchomienie „Alei Górników” – terenu na którym każdy z górników mógłby zasadzić swoje drzewo.
Udostępnienie zaadaptowanych powierzchni organizacjom pozarządowym oraz instytucjom
kultury i sztuki umożliwi między innymi:
1) organizację jarmarków i festynów regionalnych i narodowych prezentujących ginące
zawody – np. ciężką i niebezpieczną pracę górnika,
2) inicjację w mediach publicznych kampanii informacyjnej propagującej ochronę zabytków i turystykę industrialną,
3) organizację i nagłośnienie medialne zbiórek eksponatów muzealnych pozostających
dziś w rękach prywatnych, wzbogacających ofertę Muzeum Przemysłu i Techniki,
4) zaangażowanie do współpracy z Muzeum sponsorów lokalnych i regionalnych (sieci
handlowe, firmy z WSSE itp.),
129
5) organizację regionalnych konferencji Polskiej Organizacji Turystycznej oraz innych
stowarzyszeń związanych z zachowaniem po-przemysłowego dziedzictwa narodowego,
6) organizację wystawy przedstawiającej historię Wałbrzycha jako miasta przemysłowego (tkactwo lnu, górnictwo, huty szkła i porcelany, rozwój kolei i tramwajów, strefa ekonomiczna i inne),
7) połączenie historii przemysłu z nowoczesnymi badaniami i odkryciami naukowymi
związanymi np. z ideą przekształcenia biologicznego złóż węgla kamiennego w ropę
naftową (badania naukowe dra Farańskiego z Instytutu Chemii i Górnictwa Politechniki Wrocławskiej), czy też tematem prognozowania aktywności wulkanów (wznosząca się w pobliżu Wałbrzycha góra Chełmiec jest wygasłym wulkanem!) – i organizacji wystaw, konferencji naukowych i seminariów,
8) organizację targów – np. przeniesienie z wałbrzyskiego rynku giełdy staroci w okresach zimowych,
9) organizację lekcji dziedzictwa narodowego dla młodzieży szkolnej,
10) organizację seminarium TICCIH (Polski Komitet Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego) poświęconego turystyce industrialnej oraz zagadnieniom konserwatorskim w
Wałbrzychu, pod patronatem prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej jesienią 2005
r.,
11) organizacja przy współpracy Ambasady Brytyjskiej konferencji naukowej poświęconej problematyce rewitalizacji zabytków poprzemysłowych z udziałem brytyjskich
ekspertów.
Finalna koncepcja „KOPALNI” powstanie w ramach współpracy instytucji kultury przy tworzeniu markowego produktu turystycznego Wałbrzycha „TRAKT WAŁBRZYSKI”.
Beneficjentem wiązki projektów będzie m.in. Gmina Wałbrzych i organizacje pozarządowe.
Finansowanie działań infrastrukturalnych: działanie 1.4 oraz 3.3 ZPORR, realizacji projektów
społecznych – z II priorytetu ZPORR oraz z Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój
Zasobów Ludzkich (SPO RZL), zaś realizacja projektów związanych z rozwojem przedsiębiorczości – z działania 3.4 ZPORR oraz Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost
Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO WKP).
9.3 „CASTELLAND”
Projekt „CASTELLAND”14 (od łac. castellum - zamek, twierdza) jest adresowany do organizowanych grup młodzieży (gimnazja i szkoły średnie). Młodzież byłaby dowożonych do
Książa z różnych miast Polski autokarami z wyposażenia „CASTELLANDU”, będącymi jednocześnie mobilną reklamą obiektu.
Projekt zakłada dwudniowy pobyt w zamku (z wyżywieniem i noclegiem) oraz czynne
uczestnictwo w “zamkowym życiu” od czasów wczesnego średniowiecza do XIX wieku.
Uczestnictwo to - polegające na przyswajaniu wiedzy poprzez zabawę, oparte będzie na popularnej wśród młodzieży formule LARP (Ang. Live Action Role Playing) z użyciem
kostiumów, makijaży i rekwizytów.
Uwzględniając to, że młodzież szkolna nie wymaga luksusów, noclegi mogą być zorganizowane w wieloosobowych pokojach nieużytkowanych pomieszczeń II i III p. zamku. Wyży14
Autorką pomysłu „CASTELLAND” oraz twórcą wizualizacji tablic wielkoformatowych przedstawiających elementy „TRAKTU WAŁBRZYSKIEGO” jest mieszkanka Wałbrzycha, Pani Bożena Szumnicka.
130
wienie również nie wymaga pobytu w restauracji, bowiem potrawy i sposób jedzenia będą zależały od tego, w jakich czasach grupa aktualnie przebywa.
„CASTELLAND” nie wyklucza pełnienia przez zamek dotychczasowych jego funkcji (organizacja konferencji, wystawiennictwo, bale, pobyt indywidualnych turystów), a co więcej –
może je uatrakcyjnić. Trasy i sale dla działań „CASTELLANDU” obejmują pomieszczenie
niewykorzystywane, lub zagospodarowane przypadkowo.
Celem projektu jest nauczenie młodzieży spojrzenia na zamek oczyma Polaka i postrzegania
go w całej złożoności faktów historycznych. Poza tym, Książ jako jedyny chyba zamek w Polsce zawiera w sobie elementy wszystkich stylów architektonicznych i był w swych dziejach
zarządzany przez niemal wszystkich władców mających ambicje wspólnej Europy (Piastowie,
Luxemburgowie, Jagiellonowie, Habsburgowie). Zawiera też w swym wnętrzu bolesne
pamiątki pracy jeńców wojennych z czasów II wojny światowej. Są to wystarczające powody,
żeby właśnie w tym obiekcie uczyć młodzież historii, architektury i sztuki.
Zakładając, że przyjazdy młodzieży są przez Książ organizowane, a w promieniu 200 km od
zamku jest kilka tysięcy szkół podstawowych i gimnazjalnych – gwarantuje to zamkowi stały
dopływ gotówki, bez względu na porę roku.
Natomiast dla uczestników wycieczek, „CASTELLAND” może być wielką atrakcją dzięki zastosowaniu formuły LARP, w czym mogą pomóc studenci wałbrzyskich uczelni, np. w ramach odrabiania stypendiów fundowanych.
Projekt „CASTELLAND” to także generator nowych miejsc pracy dla wałbrzyskich bezrobotnych. Zostaną one wygenerowane poprzez realizację poniższych zadań:
1) udostępnienie licznych klatek schodowych i wind w głównym zamku (są obecnie zamurowane),
2) umocnienie ścieżek spacerowych wokół zamku, tras do jazdy konnej (i dla bryczek),
3) oczyszczenie koryta Pełcznicy i Szczawnika,
4) odtworzenie mostów wiszących łączących stary i nowy zamek (lub kolejki napowietrznej),
5) odrestaurowanie kaplicy w parku (z malowidłami ściennymi z XVIII w.),
6) przystosowanie do zwiedzania fragmentów sztolni pod dziedzińcem,
7) odtworzenie stylowych karczm na trasie zwiedzania wąwozu,
8) zabezpieczenie ruin Starego Książa i wapienników nad Jeziorkiem Daisy,
9) odtworzenie ekologicznej komunikacji (np. bryczki), z pobliskim zamkiem Cisy i
Grodno oraz drogi z Książa przez wąwóz Pełcznicy, Szczawno Zdrój do Lisiej Sztolni.
„CASTELLAND” ma szansę stać się jedynym w Polsce obiektem o takiej formule zwiedzania, a w miarę rozwijania projektu mógłby stać się równie popularny jak Disneyland. Finalna
koncepcja „CASTELLANDU” powstanie w ramach współpracy instytucji kultury przy tworzeniu markowego produktu turystycznego Wałbrzycha „TRAKT WAŁBRZYSKI”.
Beneficjentem projektu jest Gmina Wałbrzych oraz “Zamek Książ” Sp. z o.o. Finansowanie
działań infrastrukturalnych: działanie 1.4 oraz 3.3 ZPORR, realizacji projektów dla młodzieży
i dzieci – z II priorytetu ZPORR oraz z Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich.
131
9.4 „KSIĄŻĘCY KAMIEŃ”
Projekt „Książęcy kamień” obejmuje stworzenie Europejskiego Ośrodka Nauki i Sztuki w
Zamku Książ, którego celem będzie rozwój i promocja wiedzy o środowisku kulturowym i
naturalnym. Ośrodek bazuje na wieloprzestrzennych założeniach zamkowo-parkowych w
Zamku Książ i integruje działania zmierzające do zwiększenia wykorzystania potencjału kompleksu. Zakresem działania Ośrodek obejmie dziedziny nauk humanistycznych, przyrodniczych oraz sztukę. Ośrodek prowadzić będzie działalność naukową, artystyczną, kulturalną,
edukacyjną oraz związaną z turystyką, sportem i rekreacją.
Podmiotami uczestniczącymi w realizacji projektu będą Urząd Miasta Wałbrzycha, Wałbrzyska galeria Sztuki BWA „Zamek Książ”, Nadleśnictwo Wałbrzych, Gmina Świebodzice,
Przedsiębiorstwo „Zamek Książ” Sp. z o.o., Państwowa Stadnina Ogierów „Zamek Książ”,
Wojewódzki Konserwator zabytków.
Powyższa wiązka trzech projektów – stworzenia markowego produktu turystycznego na bazie
współpracy wałbrzyskich instytucji kultury, stworzenia potencjału lokalnej przedsiębiorczości
do obsługi ruchu turystycznego generowanego przez produkt, a wreszcie do opracowania
spójnej oferty organizacji pozarządowych wykorzystującej w realizacji swych celów instytucje kultury – wydaje się priorytetem w obecnej chwili. Wynika to zarówno z olbrzymich
potrzeb, jak i ograniczeń związanych ze sposobem wydatkowania funduszy pomocowych Unii
Europejskiej. UE najchętniej finansuje przemyślane i komplementarne projekty, odzwierciedlające prawdziwe potrzeby lokalnej społeczności. Można więc liczyć, że w kolejnym
okresie programowania, tj. latach 2007-20013, Wałbrzych będzie doskonale przygotowany do
wykorzystania szansy jaką przyniosło ze sobą wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. Warto
zauważyć, że brak przygotowania miasta do absorpcji środków pomocowych w kolejnym
okresie programowania sprawi, że lokalna społeczności utraci na długo możliwość odbudowy
społeczno-gospodarczej, szczególnie w momencie wstąpienia do Unii Europejskiej kolejnych
nowych członków, na rzecz których skierowana zostanie większość pomocy finansowej.
Powyższe projekty i zadania będą uwzględniane w LPR w trakcie kolejnych jego aktualizacji.
132
I NASTĘPNYCH – REWITALIZACJA ZDEGRADOWANYCH
OBSZARÓW MIEJSKICH
Projekty których beneficjentem jest Gmina Wałbrzych zaznaczono szarym
tłem.
10.1Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości
10.1.1 Projekt „Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości i Innowacji”. Celem projektu
jest wsparcie lokalnych firm, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez dostęp
do tanich środków produkcji (preferencyjne ceny powierzchni produkcyjno-usługowej, preferencyjne ceny usług administracyjnych, doradczych i marketingowych) a przede wszystkim umożliwienie MŚP działania w oparciu o nowe
technologie i współpracę z środowiskiem naukowym, w celu wdrażania w procesie produkcji i usług zaawansowanych technologii oraz innowacyjnych metod
zarządzania przedsiębiorstwami. Pośrednim celem projektu jest również aktywizacja rynku pracy (Inkubator to nowe miejsca pracy) – spadek bezrobocia,
edukacja oraz reorientacja zawodowa. Realizacja projektu jest efektywną formą
promocji nowoczesnych technologii i wspomagania nowopowstałych firm oraz
tworzenia nowych miejsc pracy. WIPiI w założeniu jest formą zorganizowanego
kompleksu gospodarczego zorientowanego na wspomaganie nowych przedsiębiorstw, zwłaszcza pod kątem transferu nowoczesnych technologii i innowacyjności m.in. w zarządzaniu, organizacji produkcji i marketingu. Główne cele i
zadania projektu: transfer nowych technologii, działalność doświadczalnowdrożeniowa, świadczenie usług w oparciu i wykorzystaniu wysoko zaawansowanych technologii, działalność produkcyjno-wdrożeniowa z sektora high
tech, wspieranie przedsiębiorczości i aktywizacja lokalnych organizacji przedsiębiorców, przeciwdziałanie i łagodzenie skutków bezrobocia, podnoszenie
kwalifikacji kadr zarządzających przedsiębiorstwami, ścisła współpraca z lokalnym środowiskiem akademickim (Akademia Ekonomiczna, Politechnika,
WWSZiP, WSP). Oczekiwanym rezultatem działalności Inkubatora jest rozwój
małej i średniej przedsiębiorczości, powstawanie nowych miejsc pracy, wzrost
innowacyjności poprzez wzmocnienie instytucji otoczenie biznesu oraz lepsze
postrzeganie regionu przez mieszkańców, media, inwestorów.
Beneficjent: Gmina Wałbrzych.
Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR.
133
10.2Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za
zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym
10.2.1 Projekt „Remont i adaptacja budynku Kościelna 3A przez Stowarzyszenie
Krzewienia Trzeźwości w Rodzinie ODNOWA” obejmujący remont i adaptację
nieruchomości w celu umożliwienia realizacji celów stowarzyszenia (działania
na rzecz ludzi wychodzących z uzależnień oraz osób przebywających w środowisku zagrożonym powstawaniem uzależnienia w formie uruchomienia Klubu
Abstynenta, Klubu Integracji Społecznej, świetlicy wychowawczo-terapeutycznej, grup wsparcia dla osób uzależnionych i współuzależnionych, telefonu zaufania, internetowej grupy wsparcia).
Beneficjent: Gmina Wałbrzych w konsorcjum ze Stowarzyszeniem
Krzewienia Trzeźwości w Rodzinie „Odnowa”.
10.2.2 Projekt „Utworzenie Ośrodka Spotkań Grup Twórczych ŚRODEK – Parafia
Ewangelicko-Augsburska w Wałbrzychu”. Projekt obejmuje prowadzenie
świetlicy przy ul. 1 Maja 140 w dzielnicy Sobięcin, dla dzieci (świetlica środowiskowa dla dzieci, czynna w godzinach popołudniowych – zabawa, odrabianie
pracy domowej), prowadzenie zajęć z ze sztuki – malarstwo i in., organizację
Klubu Filmowego młodzieży i dorosłych, klubu komputerowego, realizację zajęć
i spotkań dla różnych grup wiekowych, prowadzenie zajęć sportowych, naukę
języków obcych.
Beneficjent: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Wałbrzychu.
10.3Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych
10.3.1 Projekt „Centrum Aktywizacji i Kształcenia Zawodowego przy ul. Internatowej
1, prowadzone przez Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych” z udziałem partnera niemieckiego – Bildungsmark e.V., Berlin, kierowany
do młodzieży bez wykształcenia, młodzieży po szkołach zawodowych oraz
absolwentów szkół średnich i wyższych pozostających bez pracy. Projekt polegać będzie na prowadzeniu kształcenia uzupełniającego stanowiącego praktyczną pomoc młodym ludziom w znalezieniu pracy, prowadzenie reorientacji
zawodowej innych bezrobotnych odpowiadającej aktualnym wymogom rynku
pracy, podnoszenie motywacji, mobilności i aktywności grup docelowych na
rynku pracy oraz prowadzenie działań towarzyszących obejmujących opiekę nad
osobami zależnymi od osób bezrobotnych. Główne zadania w projekcie obejmować będą prowadzenie indywidualnych planów kształcenia zawodowego, trening motywacyjny, praktyki i staże zawodowe, kształcenie zawodowe, przygotowanie do założenia własnej działalności gospodarczej, opiekę socjalną oraz
pedagogiczno-psychologiczną. Projekt przewiduje skoncentrowanie się na branżach budowlanej, gastronomiczno-hotelarskiej oraz turystycznej. W związku z
powyższym zakłada się prowadzenie samodzielnego ośrodka kształceniowego o
134
charakterze hotelowo-gastronomicznym oraz współpracę z firmami budowlanymi prowadzącymi remont obiektów w regionie wałbrzyskim w zakresie
praktyk/staży zawodowych odbiorców projektu.
Beneficjent: Fundacja „Merkury” ul. Beethovena 10.
Finansowanie: działanie 1.4 oraz 3.3 ZPORR.
10.3.2 Projekt „Laboratorium readaptacji społecznej i przeciwdziałania dysfunkcjom
oraz dyskryminacji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym – dawny szpital na Gaju- prowadzone przez Dolnośląskie Centrum Pracy i Edukacji Socjalnej” – obejmujący rewitalizację kompleksu budynków po byłym szpitalu na Gaju
na bazie. Program, który proponuje realizować projektodawca w zmodernizowanym kompleksie budynków zakłada jako zasadę podstawową warunkowanie pomocy i aktywny udział beneficjenta w rozwoju własnych umiejętności uzdalniających go do działania w społeczeństwie i pozyskiwania pracy.
Centrum posiadać będzie trzy zasadnicze piony organizacyjne:
1. Pion edukacyjny (szkoła podstawowa i gimnazjum dla młodocianych i
dorosłych, szkoła zawodowa i liceum dla młodocianych i dorosłych, kursy specjalistyczne, oddział kształcenia umiejętności).
2. Pion warsztatowy (rewalidacyjne i resocjalizacyjne kursy warsztatowe,
warsztaty pracy),
3. Pion leczniczy, tzw. Klinika (jednostka podstawowej opieki zdrowotnej,
oddział detoksyzacyjny, hotel dla bezdomnych, chorych, samotnych i
ofiar przemocy, oddział opieki paliatywnej, oddział terapii uzależnień,
współuzależnień, innych patologii i osób znajdujących się w kryzysie).
Beneficjenci: Gmina Wałbrzych w konsorcjum z organizacjami działającymi
w ramach partnerstwa:
-
Stowarzyszenia Wspierania Samorządów Lokalnych i Inicjatyw Społecznych „EUROPA XXI”,
Parafii Rzymsko-Katolickiej pw. Św. Maksymiliana M. Kolbe w Wałbrzychu,
Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Wałbrzychu,
Terenowego Komitetu Ochrony Praw Dziecka w Wałbrzychu,
Stowarzyszenia Pomocy Społecznej, Rehabilitacji i Resocjalizacji im.
Hansa Chrystiana Kofoeda w Siedlcach.
Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR
10.4Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych.
10.4.1 Projekt „Przystosowanie pomieszczeń szkoleniowych w budynku UM przy ul.
Matejki 1 na potrzeby osób niepełnosprawnych” obejmujący remont sal
szkoleniowych mieszczących się w budynku Urzędu Miasta przy ul. Matejki 1 w
celu umożliwienia ich wykorzystania przez organizacje pozarządowe. Doposaże-
135
nie budynku w windę umożliwiającą dotarcie do sal konferencyjnych osobom
niepełnosprawnym.
10.4.2 Projekt „Pomoc dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej ruchowo - przystosowanie budynku ul. Kasztelańskiej 3 realizowana przez Towarzystwo
Przyjaciół Dzieci Koło Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo” obejmujący wykonanie prac remontowych, w tym przystosowania obiektu dla osób niepełnosprawnych (około 100 osób), również na wózkach w budynku po żłobku przy ul. Kasztelańskiej 3 w celu uruchomienia w Wałbrzychu Centrum dla dzieci niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym,
upośledzonych w stopniu głębokim (które nie kwalifikują się do nauki w żadnej
szkole). W ramach Centrum docelowo działałby Ośrodek Wsparcia, Ośrodek
Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy i Punkt Wczesnej Interwencji. Cel
działania ośrodków obejmowałby wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych, przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego, aktywizacja
środowiska lokalnego na rzecz niepełnosprawnych, utworzenie miejsc pracy dla
specjalistów świadczących usługi dla tego środowiska.
Beneficjent: Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo (wkład: środki finansowe na sfinansowanie inwestycji) w konsorcjum z Gminą Wałbrzych (wkład: nieruchomość zabudowana).
10.4.3 Projekt „Modernizacja siedziby Stowarzyszenia Dzieci i Rodzin Zasadniczej
Szkoły Zawodowej Specjalnej w Wałbrzychu realizowana przez Stowarzyszenie
Dzieci i Rodzin Zasadniczej Szkoły Zawodowej Specjalnej” obejmujący wykonanie prac budowlanych w siedzibie stowarzyszenia.
Beneficjent: Stowarzyszenie Dzieci i Rodzin Zasadniczej Szkoły Zawodowej
Specjalnej w konsorcjum z Gminą Wałbrzych.
10.4.4 Projekt „Adaptacja nieruchomości zabudowanej przy ul. Poznańskiej 7 na
Podgórzu na cele społeczne oraz edukacyjne – realizowana przez Parafia pw.
Św. Franciszka z Asyżu” realizowany przez Parafię pw. Św. Franciszka z Asyżu,
obejmujący utworzenie ośrodka wsparcia dziennego dla osób niepełnosprawnych
o zasięgu powiatu, realizujący zadania związane z rehabilitacją społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych i ich rodzin oraz wsparcie rodzin i dzieci w
potrzebie. Beneficjent posiada dokumentację projektową.
Beneficjent: Parafia pw. Św. Franciszka z Asyżu.
10.4.5 Projekt „Adaptacja budynku i terenu przy ul. Podgórskiej 40 na cele zdrowotno-socjalne realizowana przez Stowarzyszenie Apostolstwa KAT.SAC Poznań”
obejmujący utworzenie zakładu rehabilitacji leczniczej dla dzieci i młodzieży
136
oraz utworzenie ośrodka samopomocowego dla osób niepełnosprawnych (mieszkania chronione, hospicjum).
Beneficjent: Stowarzyszenie Apostolstwa KAT.SAC Poznań.
10.5Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności opiekuńczej
10.5.1 Projekt „Adaptacja budynku przy ul. Pocztowej 22 w Wałbrzychu na Ośrodek
Integracji dla Bezdomnych” polegający na remoncie kapitalnym budynku
komunalnego z przeznaczeniem na dom dla bezdomnych z salami do zajęć z
bezdomnymi szczególnie w zakresie realizacji programów wychodzenia z bezdomności i prowadzenia grup wsparcia, gabinetem lekarskim przeznaczonym do
niesienia doraźnej pomocy lekarskiej. W budynku stworzone zostaną warunki do
zorganizowania się osób uzależnionych od alkoholu i współuzależnionych w ruchach samopomocowych. Budynek pozbawiony zostanie barier architektonicznych dla niepełnosprawnych.
10.5.2 Projekt „Adaptacja budynku przedszkola przy ul. Krasińskiego 8 na Zakład
Opieki Paliatywnej” obejmujący utworzenie w Wałbrzychu jedynego stacjonarnego zakładu opieki paliatywnej (oddział dla chorych w terminalnej fazie choroby nowotworowej). Docelowo oddział stanowić będzie 11 łóżek dla chorych w
salach 1 i 2-osobowych oraz 1 salę- izolatkę. Zakres adaptacji obejmuje cały
szereg pomieszczeń towarzyszących, niezbędnych w tego typu placówce. W następnym etapie przewiduje się zagospodarowanie terenu wokół obiektu. Projekt
obejmuje tylko część stacjonarną. Aktualnie w omawianym obiekcie funkcjonuje
Poradnia Opieki Hospicyjno-Paliatywnej, w ramach której działa medyczny zespół wyjazdowy (hospicjum domowe), oraz gabinet lekarski. Partnerem w realizacji od lat Programu p.n. „Opieka nad chorym na chorobę nowotworową i jego
rodziną” jest gmina Wałbrzych.
Beneficjent: Zakład Opieki Paliatywnej.
10.5.3 Projekt „Aktywacja społeczna i zawodowa osób bezdomnych przez MONAR w
obiekcie przy ul. Moniuszki 109” obejmujący renowację zabytkowego obiektu
przy ul. Moniuszki 109 w dzielnicy Gaj. Budynek jest obiektem pięknym obiektem zabytkowym, jego remont wpłynie korzystnie na poprawę wyglądu miasta
Wałbrzycha oraz zachowanie dziedzictwa kulturalnego miasta. Możliwość
uczestniczenia w remoncie i pracach budowlanych mieszkańców domu MONAR
przy ul. Moniuszki 109 daje im szanse na aktywizacje społeczną, podniesienie
kwalifikacji zawodowych oraz zdobycie kolejnych praktycznych umiejętności
pozwalających zaistnień na rynku pracy. Udział mieszkańców domu MONAR
przy realizacji tego projektu, da im szansę na zaistnienie w społeczeństwie.
137
Koszt przedsięwzięcia oszacowano na 200.000 zł, realizacja projektu w latach
2005-2007.
Beneficjent: stowarzyszenie MONAR.
10.6Typ projektów: przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób
10.6.1 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”,
zadanie „Całoroczny stok narciarski” polega na zagospodarowaniu i modernizacji istniejącego stoku narciarskiego znajdującego się na najwyższym wzgórzu
parkowym od strony ul. Lotników poprzez wykonanie na stoku dwóch całorocznych tras zjazdowych o różnych stopniach trudności dla dzieci i osób początkujących oraz dla narciarzy zaawansowanych.
Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR.
Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR.
zadanie „Zimowa nartostrada – letnia górska trasa rowerowa” obejmuje przygotowanie trasy narciarskiej o długości 1 km i o szerokości 10 m.
zadanie „Zimowy tor saneczkowy – letnia górska trasa rowerowa” obejmuje zagospodarowanie istniejącego toru saneczkowego o długości ok. 500 m.
zadanie „Górska trasa rowerowa” obejmuje przygotowanie ścieżek rowerowych
o długości ok. 3,5 km włączając do nich w okresie letnim nartostradę oraz tor
saneczkowy, wykonanie 3 miejsc do ćwiczeń gimnastycznych typu „ścieżka
zdrowia” oraz punktów edukacyjnych przy pomnikach przyrody.
zadanie „Całoroczny tor saneczkowy typu Coaster” obejmujący przygotowanie
zjeżdżalni grawitacyjnej o konstrukcji szynowej lub rynnowej o długości 600 m
w celu umożliwienia swobodnego (grawitacyjnego) zjazdu wagoników kołowych (wózków zjazdowych).
zadanie „Wspinaczka skałkowa i strzelnica do łucznictwa” obejmujące ubez-
138
pieczenie i przystosowanie ścian po byłych kamieniołomach, a także przystosowanie terenów w okolicy kamieniołomów dla łucznictwa.
zadanie „Baza gastronomiczno-rekreacyjna” obejmuje wykonanie budynku w
stylu „Tyrolskim” w skład którego wejdą restauracje, bar szybkiej obsługi, wypożyczalnie sprzętu sportowego, przebieralnie, zaplecze sanitarne oraz plac zabaw dla dzieci typu „wioska indiańska”.
zadanie „Parking” obejmuje stworzenie parkingu na ok. 50 aut.
zadanie „Stadion Górnika” obejmuje częściową przebudowę części trybun stadionu (rozbiórka chodników i zniszczonych ławeczek betonowych, dostosowując
liczbę miejsc do ok. 2.000), regenerację płyty głównej boiska piłkarskiego, wykonanie bieżni 8-torowej z nawierzchnią z tworzyw sztucznych, wybudowanie
zaplecza socjalnego dla stadionu, wybudowanie boiska do piłki plażowej – nożnej i siatkowej, boiska do buli, rzutni, skoczni, wybudowanie parkingów oraz
zagospodarowanie otoczenia stadionu aby pełnił rolę rekreacyjną dla mieszkańców Wałbrzycha (oświetlenie, monitoring bezpieczeństwa, parking, toalety,
ogródek jordanowski dla dzieci, ścieżki rowerowe itp.).
Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR
10.6.10Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”,
zadanie „Hala lekkoatletyczna oraz ścianka wspinaczkowa” obejmuje modernizację unikalnej w skali województwa dolnośląskiego krytej hali lekkoatletycznej oraz doposażenie jej wysokiej części w ściankę wspinaczkową. Koszt modernizacji hali lekkoatletycznej oszacowano na 3.800.000 zł, z czego 50% kosztów
zostanie pokryte przez dotację Polskiej Federacji Sportu zaś kolejne 33% może
zostać pokryte z MENiS poprzez Urząd Marszałkowski.
Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR, WKGiJ.
zadanie „Pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego” obejmujący budowę pomnika oraz tablicy przy Alei Wyzwolenia, przy wejściu do Parku Sobieskiego
wraz z zagospodarowaniem skweru w ławki, poprawę zieleni, instalację
oświetlenia. W zamiarze miejsce ma stać się miejscem spotkań Wałbrzyszan w
dni świąteczne (Dzień Górnika). Rozpoczęcie realizacji projektu zaplanowane
jest na 2005 rok, zakończenie na przełom 2005/2006. Beneficjent dysponuje dziś
projektem pomnika.
139
Beneficjent: konsorcjum Gmina Wałbrzych oraz Stowarzyszenie
Budowy Pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego.
Finansowanie: działanie 1.4 lub 3.3 ZPORR.
zadanie „Poprawa bezpieczeństwa w parku” poprzez zainstalowanie oświetlenia
oraz – w czym może uczestniczyć jako beneficjent policja – systemu monitoringu bezpieczeństwa stanowiącego część systemu monitoringu obejmującego
Miasto Wałbrzych.
Beneficjenci: Gmina Wałbrzych.
10.6.13Projekt „Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży
wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Wieża Szybu Tytus” obejmujące wykorzystanie na ściankę wspinaczkową
oraz kawiarenkę starego i niewykorzystanego obecnie szybu kopalnianego.
Beneficjent: Gmina Wałbrzych bądź WKGiJ.
Uwaga: Projekty „Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji
młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją
turystyczną” przewidują udostępnienie mieszkańcom Wałbrzycha sztucznych obiektów wspinaczkowych, na których można będzie uprawiać w sposób bezpieczny i pod fachowym okiem instruktorów i trenerów zrzeszonych
w WKGiJ wspinaczkę sportową i rekreacyjną. Uprawianie wspinaczki skalnej po obiektach naturalnych bądź sztucznych ma duży wpływ na rozwój
świadomości społecznej młodzieży. We wspinaniu nie ma bezpośredniej rywalizacji z przeciwnikiem, która jest czynnikiem wyzwalającym agresję.
Wspinanie to zmagania człowieka z samym sobą, jego słabościami, trudnościami pokonywanej trasy. Wspinaczka to również doskonała szkoła partnerstwa, które symbolizuje związanie się dwóch osób liną wspinaczkową oraz
współdziałanie w dotarciu na szczyt. Wspinanie na sztucznym obiekcie –
ścianie zbudowanej w krytej hali sportowej bądź w obiekcie o oryginalnie innym przeznaczeniu przystosowanym do celów rekreacyjnych i sportowych
pozbawione jest niebezpieczeństw typowych dla wspinania w naturalnym
otoczeniu – spadających kamieni i lawin śnieżnych, załamania pogody i
piorunów, niepewnych punktów asekuracyjnych. Ścianka wspinaczkowa to
również doskonałe miejsce integracji osób w każdym wieku – dzieci, młodzieży, studentów, osób pracujących oraz emerytów. Zajęcia wspinaczkowe
to również okazja do integracji osób zdrowych i niepełnosprawnych (ruchowo, umysłowo itp.) – projekt realizowany będzie przy współpracy WKGiJ z
wałbrzyskim stowarzyszeniem osób niepełnosprawnych. Na ściankach wspinaczkowych oprócz udostępnienia dla osób indywidualnych realizowane
będą zajęcia integracyjne dla różnych organizacji (szkół i uczelni, zakładów
pracy, organizacji społecznych), zajęcia rehabilitacyjne, szkolenia typu „team
building”, zawody sportowe i kursy wspinaczkowe. Zajęcia na krytym i
ogrzewanym obiekcie stworzą również alternatywę dla np. jazdy na nartach
w przypadku braku śniegu bądź turystyki górskiej w przypadku złej pogody.
140
10.6.14Projekt pn. „Zagospodarowanie obszaru w pobliżu góry Chełmiec na cele
rekreacyjno-turystyczne”. Bezpośrednim celem projektu jest przebudowa należących do Gminy Wałbrzych obiektów sportowo – rekreacyjnych przy ul. Ratuszowej. Inwestycja ma prowadzić do rozwoju funkcji turystycznych, rekreacyjnych, a także sportowych w dzielnicy Biały Kamień Typ Projektu: przebudowa
lub remont publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych. Przedmiotem projektu jest wykonanie prac związanych z zagospodarowaniem obszaru w sąsiedztwie wzgórza Chełmiec, a także przebudowa istniejących tam obiektów sportowo – rekreacyjnych należących do Gminy
Wałbrzych w celu rozwoju funkcji turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w
dzielnicy Biały Kamień oraz na terenie całego Wałbrzycha. Obszar Białego
Kamienia należy do po–przemysłowych terenów miasta, zagrożonych marginalizacją społeczną i ekonomiczną. Realizacja przedmiotowego projektu ma w
znacznym stopniu przeciwdziałać szeroko rozumianej degradacji dzielnicy, a
także przyczynić się do zapobieżenia zjawisku wykluczenia społecznego i
ekonomicznego mieszkańców tej części miasta. Cel ten będzie realizowany poprzez rozwój funkcji rekreacyjno – sportowych oraz usług związanych z tą branżą gospodarki. Dzielnica Biały Kamieniu znajduje się w atrakcyjnym turystycznie obszarze miasta, w pobliżu masywu góry Chełmiec. Zlokalizowane są tam
liczne szlaki turystyczne, trasy biegowe oraz rowerowe. O ich walorach świadczą
odbywające się co roku liczne wydarzenia rekreacyjno-sportowe. Do najbardziej
znanych należą międzynarodowe puchary w kolarstwie górskim MTB, a spektakularnym wydarzeniem potwierdzającym atrakcyjność tego terenu i jednocześnie
jego duży potencjał dla rozwoju Wałbrzycha były rozegrane w 2004 roku
„Mistrzostwa Europy MTB Wałbrzych 2004”. W obszarze masywu Chełmca odbywają się także maratony biegowe z najbardziej znanym międzynarodowym
nocnym marszo – biegiem na dystansie 100 kilometrów. W sąsiedztwie kompleksu na terenach po–przemysłowych, w przeszłości należących do Wałbrzyskich Kopalń Węgla Kamiennego, odbywają się cykliczne międzynarodowe imprezy samochodów terenowych, między innymi „Rajd Hałda”. Podniesieniu walorów rekreacyjno -turystycznych tego obszaru miasta służą również działania
już zrealizowane na górze Chełmiec, między innymi renowacja zlokalizowanej
tam zabytkowej wieży widokowej. Projekt obejmuje swym zakresem wykonanie
i oznakowanie kolejnych tras rowerowych oraz szlaków turystycznych w
masywie Chełmca, poszerzenie oferty tras do rajdów samochodów terenowych
na hałdach pokopalnianych zlokalizowanych w dzielnicy Biały Kamień, udostępnienie bazy gastronomiczno-noclegowej na górze Chełmiec, przebudowę kompleksu obiektów sportowo-rekreacyjnych przy ul. Ratuszowe, remont towarzyszącej infrastruktury drogowej na obszarze objętym projektem. Pierwszy etap
projektu przewiduje wykonanie niezbędnych prac rozbiórkowych w istniejącym
kompleksie sportowym przy ul. Ratuszowej, przebudowę obiektów wchodzących
w jego skład oraz realizację koniecznych prac budowlanych. W rezultacie oddany zostanie do użytku nowoczesny obiekt składający się z krytej pływalni, hali
widowiskowo–sportowej, hotelu oraz zadaszonego lodowiska. Dodatkowo wykonane zostanie oświetlenie istniejącej płyty stadionu, a także zaplecze szatniowe i administracyjno – biurowe. Usytuowanie kompleksu sportowo-rekreacyjnego przy ul. Ratuszowej w Wałbrzychu jest istotne ze względów ekonomicznych i społecznych. Ma przeciwdziałać zjawisku marginalizacji dzielnicy
Biały Kamień. Bardzo istotne są również względy wynikające z założeń odnoszących się do zrównoważonego rozwoju miasta, gdyż ewentualna realizacja
kolejnej inwestycji w „najmłodszych” dzielnicach, czyli na Podzamczu i
141
Piaskowej Górze, w sposób znaczący zachwiałaby równowagę rozwoju Wałbrzych na niekorzyść dzielnic „starych”, planowanych do objęcia programem
rewitalizacji. Przebudowany i odnowiony kompleks sportowo – rekreacyjny
składający się ze stadionu, boisk piłkarskich, krytej pływalni, urządzeń odnowy
biologicznej, kręgielni, studia fitness, hotelu, restauracji, lodowiska oraz hali
sportowo – rekreacyjnej, zwiększy atrakcyjność turystyczną całego Wałbrzycha i
będzie znaczącym elementem rozwoju społeczno – ekonomicznego dzielnicy
Biały Kamień.
10.7Typ projektów: porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni
10.7.1 Projekt „Zagospodarowanie przestrzeni parkowej Skweru Sybiraków w Wałbrzychu” obejmujące m.in. remont oświetlenia, budowę obiektów małej
architektury, przebudowę oraz budowę odwodnienia placu głównego, budowę
ogrodzenia, niwelację terenu.
10.8Typ projektów: prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o
wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do tworzenia stałych miejsc pracy
10.8.1 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Renowacja elewacji oraz uporządkowanie otoczenia budynku wspólnoty mieszkaniowej Sienkiewicza 1/1A ”. Zadanie związane jest z otworzeniem
wartości kulturowej zabytkowej elewacji znajdującej się na szlaku turystycznym
łączącym przejście z Placu Magistrackiego do Rynku (element „TRAKTU WAŁBRZYSKIEGO”). Zadanie jest komplementarne z adaptacją strychu, która
umożliwi udostępnienie powierzchni dla organizacji pozarządowych prowadzących działalność społeczną (kulturalną, szkoleniową itp.).
Beneficjent: wspólnota mieszkaniowa ul. Sienkiewicza 1/1A.
Uwaga – ponieważ projekty realizowane przez beneficjentów, którymi są
wspólnoty mieszkaniowe stanowią jeden z kluczowych elementów przywrócenia świetności kulturowej zabytkowych dzielnic Wałbrzycha a jednocześnie proces aplikowania przez wspólnotę mieszkaniową jest bardziej
skomplikowany od mechanizmów obowiązujących innych beneficjentów
(charakter wspólnoty mieszkaniowej), w celach informacyjnych, w Załącz-
142
niku nr 4 przedstawiono procedurę działania w przypadku wspólnoty mieszkaniowej ubiegającej się o dofinansowanie prac remontowych i konserwacyjnych z funduszy pomocowych UE.
10.8.2 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Renowacja elewacji oraz uporządkowanie otoczenia budynku wspólnoty mieszkaniowej Sienkiewicza 4 ”.
Beneficjent: wspólnota mieszkaniowa ul. Sienkiewicza 4.
10.8.3 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Renowacja zabytkowej elewacji oraz dachu budynku wspólnoty mieszkaniowej Słowackiego 3/3A ”. Zadanie związane jest z otworzeniem wartości
kulturowej zabytkowej elewacji znajdującej się na szlaku turystycznym łączącym
dojście z Dworca PKS oraz z Placu Grunwaldzkiego do Placu Magistrackiego
(najczęstszy sposób wejścia do zabytkowego Śródmieścia Wałbrzycha) z
przejściem do Rynku (element „TRAKTU WAŁBRZYSKIEGO”). Zadanie jest
komplementarne z adaptacją strychu, która umożliwi udostępnienie powierzchni
dla organizacji pozarządowych prowadzących działalność społeczną (kulturalną,
szkoleniową itp.). Zadanie jest również komplementarne z zadaniem „Adaptacja
do nowych funkcji Śródmieścia Wałbrzycha położonej przy ul. Słowackiego 6A
i 6B”.
Beneficjent: wspólnota mieszkaniowa ul. Słowackiego 3/3A.
10.8.4 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Renowacja zabytkowej elewacji wraz z zabytkowymi okiennicami i
dekoracjami budynku wspólnoty mieszkaniowej „DOM” ul. Gdańska 3 ”. realizacja wskazanego projektu przyczyni się do wzrostu atrakcyjności nieruchomości, jej walorów estetycznych oraz uwydatni jej zabytkowy charakter. W związku z położeniem nieruchomości w ścisłym centrum miasta na ulicy Gdańskiej
łączącej Plac Magistracki z Rynkiem, obiekt znajduje się w ciągu zwiedzanym
przez turystów. Ulica Gdańska przy której położona jest nieruchomość stanowi
ważny trakt kupiecki, prowadzący do pięknie odrestaurowanego Rynku, na
którym odbywa się wiele masowych imprez kulturalnych (np. giełda staroci, występy zespołów artystycznych, koncerty, wystawy prac malarskich, happeninggi).
Beneficjent: wspólnota mieszkaniowa „DOM” ul. Gdańska 3.
10.8.5 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwar-
143
tał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Adaptacja do nowych funkcji części Śródmieścia Wałbrzycha położonej
przy ul. Słowackiego 6A i 6B” realizowane w kwartale I.
10.8.6 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Instalacja oświetlenia w celu poprawy bezpieczeństwa”. Kompleksowa
modernizacja oświetlenia w nawiązaniu do stylu „retro Rynku” Placu Magistrackiego oraz ulic Sienkiewicza i Gdańskiej dla osiągnięcia normatywnego
oświetlenia przy minimalnej mocy zainstalowanej urządzeń oświetleniowych.
Wykorzystanie posiadanych latarń, fundamentów, wysięgników. Istniejące
oświetlenie wykonane jest w oparciu o oprawy rtęciowe- w dość dużym stopniu
już wyeksploatowane (skorodowane z pogorszonymi parametrami
oświetleniowymi).Po tylu latach eksploatacji są bardziej odbiornikiem energii
niż urządzeniami oświetleniowymi. W chwili obecnej nie spełniają wymagań
norm, co do natężenia oświetlenia oraz jego równomierności, są przestarzałe
technicznie, posiadają zardzewiałe odbłyśniki oraz małą szczelność układu
optycznego, co powoduje ograniczenie strumienia świetlnego wysyłanego z
opraw oraz znaczne straty pobieranej energii elektrycznej. Efekty ekonomiczne –
przy modernizacji zostanie zmniejszona moc zainstalowana, co pozwoli uzyskać
oszczędności w opłatach za energię. Ponadto w okresie eksploatacji nie będą
ponoszone pełne koszty materiałowe za konserwację sieci oświetleniowej. Efekty społeczne – oświetlenie zintegrowane ze środowiskiem ma ogromne
znaczenie w tworzeniu nastroju danej okolicy i wpływa na lokalne warunki życia. Wzmacnia poczucie bezpieczeństwa, wpływa na zmniejszenie przestępczości i liczby wypadków drogowych, podnosi wartość zabytków architektury. Efekty ekologiczne – Modernizacja oświetlenia ma na celu oszczędności zużycia
energii elektrycznej. W wyniku tych oszczędności zmniejszają się wielkości
emisji do atmosfery i ilości popiołów produkowanych przez elektrownie węglowe. Zastąpienie istniejącego oświetlenia rtęciowego na oświetlenie wysokoprężnymi lampami sodowymi o zmniejszonej mocy i trwałości użytkowej
spowoduje, iż utylizacja źródeł będzie zachodziła rzadziej niż obecnie (problem
rtęci jest bardzo groźny jest ona jednym z najgroźniejszych metali ciężkich).
10.8.7 Projekt „Remont i modernizacja kompleksu budynków będących siedzibą
Państwowej Straży Pożarnej w Wałbrzychu” obejmujący nieruchomości zabytkowe znajdujące się w Śródmieściu Wałbrzycha przy ulicach Przemysłowej 1 i
Matejki 5. Realizacja przyczyni się do dostosowania obiektu do aktualnych wymagań obiektu z zakresu BHP, poprawienia warunków pracy, obniżenia kosztów
utrzymania budynków oraz poprawy estetyki części miasta. Budynki stanowić
będą potencjalną bazę lokalowo-techniczną dla większej ilości sił ratowniczych
w przypadku klęsk żywiołowych i innych tego typu zdarzeń.
Beneficjent: Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej.
144
10.9Typ projektów: prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia
stałych miejsc pracy
10.9.1 Projekt „Remont i modernizacja zabytkowego Kościoła Zbawiciela w Wałbrzychu” obejmujący kotwienie i wzmocnienie fundamentów kościoła. Realizacja
w/w projektu pozytywnie wpłynie na atrakcyjność turystyczna miasta i wywoła
wzrost zatrudnienia w usługach okołoturystycznych. Cykliczne koncerty muzyki
klasycznej i religijnej przyciągną do miasta miłośników tej muzyki także z
regionu i z zagranicy. Realizacja projektu umożliwi zainteresowanie tym
wnętrzem organizatorów festiwalu Wratislavia Cantans. Przewiduje się również
stworzenie możliwości wystawienniczych co w połączeniu z np. muzyka kameralną daje wspaniałą możliwość obcowanie ze sztuką w niepowtarzalnym
wnętrzu i przyciągnie turystów, ale również umożliwi wzbogacenie zaplecza kulturalnego naszego miasta, którego oferta skierowana jest również na tutejszą
młodzież.
Beneficjent: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Wałbrzychu.
10.10Typ projektów: poprawa warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha
10.10.1Projekt „Rewitalizacja Wąwozu Pełcznicy i Szczawnika – Ogród Skalny”.
Projekt obejmie działania realizowane przy współpracy z Książańskim Parkiem
Krajobrazowym, związane z inwentaryzacją obiektów przyrody nieożywionej na
terenie parku krajobrazowego, stworzenie projektu zagospodarowania obszaru
otaczającego Zamek Książ oraz zabudowań Starego Książa pod kątem udogodnienia dla ruchu turystycznego oraz rekreacji, poprzez ubezpieczenie i oczyszczenie skalnych ścian wspinaczkowych, stworzenie i oznakowanie ścieżek turystycznych, stworzenie parkingu oraz toalety, fizyczne wykonanie prac projektowych, wydanie materiałów informacyjnych, reklamowych oraz przewodnika i
skałoplanu.
Beneficjent: Gmina Wałbrzych, „Zamek Książ” Sp. z o.o. w konsorcjum z
Wałbrzyski Klub Górski i Jaskiniowy.
Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 ZPORR.
pieszego i estetyki przestrzeni publicznych
10.11.1Projekt „Modernizacja dróg w dzielnicy Piaskowa Góra”, którego celem jest
zwiększenie możliwości sprzyjających rozwojowi nowoczesnych usług na obszarze Piaskowej Góry poprzez poprawę stanu infrastruktury drogowej. Przedmiotem projektu jest modernizacja sieci dróg wraz z oświetleniem ulicznym oraz
modernizacją pełnej infrastruktury podziemnej.
145
10.11.2Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia”, zadanie
„Modernizacja ulic i infrastruktury zabytkowego centrum Wałbrzycha”, którego celem jest poprawa infrastruktury drogowej Wałbrzycha i zapewnienie swobodnego dostępu do centrum kulturalno-turystycznego miasta, co przyczyni się
do rozwoju firm usługowych, w tym turystycznych w centrum Wałbrzycha.
Przedmiotem projektu jest modernizacja sieci dróg i chodników wraz z
oświetleniem ulicznym obejmującym ul. Słowackiego oraz ul. Konopnickiej,
oraz wykonanie infrastruktury towarzyszącej które obejmuje wykonanie kanalizacji deszczowej, sanitarnej, wodociągowej, gazowej. Docelowymi odbiorcami
projektu są mieszkańcy Wałbrzycha i okolic oraz turyści krajowi i zagraniczni
odwiedzający Wałbrzych.
10.11.3Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia”, zadanie „Równe
szanse, równy dostęp – ułatwienia infrastrukturalne dla niepełnosprawnych”
kierowany do niepełnosprawnych mieszkańców Wałbrzycha. Celem projektu
jest: zapewnienie osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu
miasta, przełamywanie wszelkich barier związanych z hamowaniem ich zaangażowania, ugruntowanie współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi,
szeroko pojęta edukacja społeczna. I etap prac (planowanie) obejmuje: wyznaczenie obszaru w centrum miasta z naniesieniem miejsc do wykonania podjazdów i zjazdów z chodników, wyznaczenie dodatkowych miejsc parkingowych, kampania mediano-edukacyjna. II etap (działanie) - obejmuje włączenie
do projektu organizacji pozarządowych, instytucji kultury, banków, sklepów,
zlokalizowanych przy wytyczonym obszarze (festyny integracyjne, dni integracji
z niepełnosprawnymi, wspólne przemarsze), włączenie firm zlokalizowanych w
naszym mieście jak też poza nim. (zorganizowanie konferencji na temat „Dziś
sprawny! Jutro ?”), wykonanie prac modernizujących infrastrukturę, wyznaczenie i oznaczenie miejsc parkingowych
10.12Typ projektów: remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w
zakresie ochrony środowiska
10.13Typ projektów: tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach miasta
10.13.1Projekt „Monitoring wizyjny miasta Wałbrzycha” przewidujący dalszą rozbudowę systemu monitoringu miasta Wałbrzycha – od dzielnicy Śródmieście w
146
kierunku Piaskowej Góry. Podłączenie do istniejącej sieci 8 nowych kamer. W
realizacji projektu uczestniczyć będą: Urząd Miejski, Policja, Straż Miejska.
Oczekiwane rezultaty to wzrost poprawy bezpieczeństwa mieszkańców i podmiotów gospodarczych działających w tych dzielnicach miasta Wałbrzycha.
Beneficjent: Gmina Wałbrzych, policja, straż miejska.
Finansowanie: Gmina Wałbrzych działanie 3.3 ZPORR.
147
I NASTĘPNYCH –
REWITALIZACJA OBSZARÓW PO-PRZEMYSŁOWYCH
11.1Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury w obiektach
po-przemysłowych, umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości
11.1.1 Projekt „Dolnośląska Sieć Informatyczna - samorząd”.
Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu.
11.2Typ projektów: prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), rozwoju
turystyki, działalności kulturalnej i społecznej oraz tworzenia stałych miejsc pracy
11.2.1 Projekt „Zagospodarowanie podziemi Wałbrzycha – inwentaryzacja, zabezpieczenie, udostępnienie dla turystów” obejmujący inwentaryzację, zabezpieczenie oraz udostępnienie części obiektów pod ruch turystyczny w ramach
„Traktu Wałbrzyskiego”, a wreszcie reaktywację „Wałbrzyskiej Grupy Ratownictwa Podziemnego”. Celem inwentaryzacji jest stworzenie zintegrowanego
systemu informacji o obiektach podziemnych na terenie Gminy Wałbrzych pod
kątem poprawy bezpieczeństwa oraz możliwości zagospodarowania obiektów.
Beneficjent: Gmina Wałbrzych, Państwowa Straż Pożarna (Krajowy system
ratowniczo-gaśniczy).
11.2.2 Projekt „Modernizacja i rozbudowa obiektu oraz sprzętu Teatru Lalek i Aktora”.
11.2.3 Projekt „Modernizacja kotłowni i ochrony przeciwpożarowej Biblioteka „Pod
Atlantami” w Wałbrzychu ul. Rynek 9”.
148
11.3Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury obiektów
po-przemysłowych umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej
mających za zadanie podniesienie kwalifikacji włączając osoby bezrobotne, a także
podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych
11.3.1 Projekt „Modernizacja budynku, wymiana stolarki okiennej w Zespole Szkół
nr 5”.
11.3.2 Projekt „Termomodernizacja obiektu, wymiana okien, wymiana instalacji
wodno – kanalizacyjnej, modernizacja kotłowni, wymiana instalacji elektrycznej aluminiowej na miedzianą, wymiana oświetlenia na jarzeniowe w Zespole
Szkół nr 6 ul. Kłodzka”.
11.3.3 Projekt „Zmiana systemu ogrzewania na gazowe z instalacji c. o. Tworzenie
wspólnej kotłowni, modernizacja sanitariów dla dziewcząt i personelu w Zespole Szkół Nr 8”.
11.3.4 Projekt „Modernizacja budynku Centrum Kształcenia Ustawicznego ul. Niepodległości 88”.
11.3.5 Projekt „Termomodernizacja budynku, wymiana okien, zakupy inwestycyjne Centrum Kształcenia Praktycznego ul. Ogrodowa 2”.
11.3.6 Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół Specjalnych w Wałbrzychu ul.
Ogrodowa 5a w Wałbrzychu”.
11.3.7 Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 7 w Wałbrzychu ul. 1 Maja
97”.
11.3.8 Projekt „Modernizacja obiektu LO nr 3”.
149
11.3.9 Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 3 w Wałbrzychu ul. Przywodna
1”
11.3.10Projekt „Modernizacja obiektu LO nr 5”.
11.3.11Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół Zawodowych nr 9 w Wałbrzychu
ul. gen. W. Andersa 121a”
11.3.12Projekt „Modernizacja obiektu Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna w Wałbrzychu ul. Boh. Pracy 1”.
11.3.13Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 2 w Wałbrzychu Al. Wyzwolenia 34”
11.3.14Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 1 w Wałbrzychu ul. Paderewskiego 17”
11.3.15Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 4 w Wałbrzychu ul. Sokołowskiego 75”
11.3.16Projekt „Termomodernizacja obiektu, remont elewacji Dom Dziecka nr 2 w
Wałbrzychu ul. Moniuszki 118”.
11.3.17Projekt „Termomodernizacja obiektu, wymiana okien, zakupy inwestycyjne
Dom Dziecka nr 3 „Rodzinka” w Wałbrzychu ul. Wrocławska 115”.
11.3.18Projekt „Modernizacja obiektu Dom Małego Dziecka w Wałbrzychu ul. Asnyka 13”.
150
11.3.19Projekt „Rozbudowa obiektu Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w
Wałbrzychu ul. Orkana 55”.
11.3.20Projekt „Wymiana ogrzewania, zakupy inwestycyjne - Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Wałbrzychu ul. Matejki 5”.
11.3.21Projekt „Remont i modernizacja obiektu Społeczne Liceum Ogólnokształcące
w Wałbrzychu ul. Malczewskiego 22”.
11.3.22Projekt „Remont i modernizacja obiektu Prywatnego LO Zgromadzenia Sióstr
Niepokalanego Poczęcia NMP”.
pieszego i estetyki przestrzeni publicznych na terenach po-przemysłowych, budowa,
przebudowa, remont infrastruktury transportowej
11.4.1 Projekt „Zakończenie robót modernizacyjnych ul. Długiej na Piaskowej Górze
(drogi Nr 3404 D)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi,
lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost
funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę
bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych.
11.4.2 Projekt „Modernizacja ul. Kosteckiego w Sobięcinie (droga Nr 3397 D)”.
Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność
komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność
komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk
marginalizowanych.
11.4.3 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3360 D” Wałbrzych, Jedlina Zdrój, rezultaty:
podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna.
Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa
stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej ob-
151
szarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego
(komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych.
11.4.4 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3405 D – ul. Wyszyńskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego
11.4.5 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3407 D – ul. Żeromskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego
11.4.6 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3402 D – ul. Mickiewicza, Al. Wyzwolenia
(Śródmieście)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza
dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność
marginalizowanych.
11.4.7 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3401 D – ul. 1 Maja (od ul. Sikorskiego), Pl.
Na Rozdrożu, ul. Matejki”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych
drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi
wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans
środowisk marginalizowanych.
11.4.8 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3402 D - ul. Wysockiego +obiekt mostowy o
długości 14,05 m + obiekt mostowy o długości 13,95 m, Al. Wyzwolenia, Mickiewicza, Niepodległości (od ul. Świdnickiej)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie
miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego
drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wa152
łbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych.
11.4.9 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3403 D - ul. Chrobrego (odcinek jednokierunkowy)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność
marginalizowanych.
11.4.10Projekt „Modernizacja drogi Nr 3405 D - ul. Wyszyńskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego
11.4.11Projekt „Modernizacja drogi Nr 3407 D - ul. Żeromskiego, ul. Wańkowicza +
obiekt mostowy o długości 4,4 m”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała
wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi
umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych.
11.4.12Projekt „Modernizacja drogi Nr 2882 D - ul. Bystrzycka”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego
11.4.13Projekt „Modernizacja drogi Nr 3360 D - ul. Noworudzka, ul. Piotrkowskiego
+ obiekt mostowy o długości 14,30 m + obiekt mostowy o długości 8,80 m”.
Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność
komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność
komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bez153
pieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk
marginalizowanych.
11.4.14Projekt „Modernizacja drogi Nr 3396 D - ul. Orkana”. Rezultaty: podniesienie
parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja
będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz
na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych.
11.4.15Projekt „Modernizacja drogi Nr 3406 D - ul. Piłsudskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego
11.4.16Projekt „Dotacja dla Gminy Wałbrzych – Modernizacja ul. Długiej – roboty
dodatkowe, naprawa ul. Dunikowskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów
technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała
wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi
umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych.
2 Typ projektów: remonty i modernizacja infrastruktury technicznej obiektów poprzemysłowych, szczególnie w zakresie ochrony środowiska
11.4.17Projekt „Modernizacja kotłowni Al. Wyzwolenia 20-24”.
11.5Typ projektów: tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości, likwidacja patologii społecznych na terenach po-przemysłowych
11.5.1 Projekt „Modernizacja obiektu Pogotowie Opiekuńcze w Wałbrzychu ul. Batorego 3”.
154
11.5.2 Projekt „Modernizacja obiektu Dom Pomocy Społecznej w Wałbrzychu ul. Zachodnia 17”.
11.6Typ projektów: zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego
11.6.1 Projekt „Postawienie punktu przepływu i poziomu wody na rzece Pełcznica”.
11.6.2 Projekt „Postawienie punktu przepływu i poziomu wody na rzece Szczawnik”.
155
12.PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI
12.1Przewidywane źródła finansowania zadań
Przewidywanymi źródłami finansowania zadań będą:
1) środki własne budżetu miasta lub innych beneficjentów,
2) środki pochodzące z dotacji celowej Ministerstwa Gospodarki i Pracy (10% kosztów
kwalifikowanych zadania),
3) środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, włączając w szczególności
działanie 3.3 Zintegrowanego Programu operacyjnego Rozwoju Regionalnego,
4) środki z innych funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, między innymi Sektorowego programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich oraz Sektorowego
Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw,
5) inne środki finansowe, włączając środki osób fizycznych
12.2Plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach 2004-2006 oraz następnych – obciążenie budżetu Miasta Wałbrzycha
156
Lp.
Nazwa zadania
1
2
1.
Tab. 31: Plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach 2004-2006 i następnych
Przewidywany
Przewidywane koszty realizacji w latach
Przewidywany koszt całkowity udział
2004
2005
2006
po 2006
realizacji inwestycji własny Gminy
Wałbrzych
3
4
5
6
7
8
„Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości i Innowacji”
„Przystosowanie pomieszczeń szkoleniowych w budynku UM przy
ul. Matejki 1 na potrzeby osób niepełnosprawnych”
„Adaptacja budynku przy ul. Pocztowej 22 w Wałbrzychu na
Ośrodek Integracji dla Bezdomnych”
„Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”,
zadanie „Całoroczny stok narciarski”
1 240 000,00 zł
186 000,00 zł
- zł
1 240 000,00 zł
- zł
- zł
300 000,00 zł
45 000,00 zł
- zł
- zł
300 000,00 zł
- zł
700 000,00 zł
105 000,00 zł
- zł
700 000,00 zł
- zł
- zł
1 702 900,00 zł
255 435,00 zł
- zł
- zł 1 702 900,00 zł
- zł
5.
zadanie „Zimowa nartostrada – letnia górska trasa rowerowa”
345 000,00 zł
51 750,00 zł
- zł
- zł
345 000,00 zł
- zł
6.
zadanie „Zimowy tor saneczkowy – letnia górska trasa rowerowa”
zadanie „Górska trasa rowerowa”
zadanie „Całoroczny tor saneczkowy typu Coaster”
105 500,00 zł
15 825,00 zł
- zł
- zł
105 500,00 zł
- zł
36 000,00 zł
5 400,00 zł
- zł
- zł
36 000,00 zł
- zł
1 473 000,00 zł
220 950,00 zł
- zł
- zł 1 473 000,00 zł
- zł
50 000,00 zł
7 500,00 zł
- zł
- zł
50 000,00 zł
- zł
240 000,00 zł
36 000,00 zł
- zł
- zł
240 000,00 zł
- zł
97 500,00 zł
14 625,00 zł
- zł
- zł
97 500,00 zł
- zł
3 500 000,00 zł
525 000,00 zł
- zł
100 000,00 zł
2.
3.
4.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
zadanie „Wspinaczka skałkowa i strzelnica do łucznictwa”
zadanie „Baza gastronomiczno-rekreacyjna”
zadanie „Parking”
zadanie „Stadion Górnika”
500 000,00 zł 2 900 000,00 zł
157
Lp.
Nazwa zadania
1
2
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Tab. 31: Plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach 2004-2006 i następnych
Przewidywany
Przewidywane koszty realizacji w latach
Przewidywany koszt całkowity udział
realizacji inwestycji własny Gminy
2004
2005
2006
po 2006
Wałbrzych
3
4
5
6
7
8
zadanie „Hala lekkoatletyczna oraz ścianka wspinaczkowa”
„Zagospodarowanie przestrzeni parkowej Skweru Sybiraków w
Wałbrzychu”
„Adaptacja do nowych funkcji części Śródmieścia Wałbrzycha
położonej przy ul. Słowackiego 6a i 6b”
„Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Instalacja oświetlenia w celu poprawy bezpieczeństwa”
„Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia”, zadanie
„Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia”, zadanie
„Równe szanse, równy dostęp – ułatwienia infrastrukturalne dla
niepełnosprawnych”
„Monitoring wizyjny miasta Wałbrzycha”
„Zagospodarowanie podziemi Wałbrzycha – inwentaryzacja, zabezpieczenie, udostępnienie dla turystów”
„Remont i modernizacja zabytkowego Kościoła Zbawiciela w Wałbrzychu”
3 987 000,00 zł
598 050,00 zł
- zł
500 000,00 zł 1 500 000,00 zł
1 987 000,00 zł
1 000 000,00 zł
150 000,00 zł
- zł
500 000,00 zł
8 226 000,00 zł
1 233 900,00 zł
135 000,00 zł
20 250,00 zł
- zł
45 000,00 zł
90 000,00 zł
- zł
115 000,00 zł
17 250,00 zł
- zł
50 000,00 zł
65 000,00 zł
- zł
6 420 000,00 zł
963 000,00 zł
- zł
120 000,00 zł 2 300 000,00 zł 4 000 000,00 zł
204 029,00 zł
30 604,35 zł
- zł
204 029,00 zł
- zł
- zł
400 000,00 zł
60 000,00 zł
- zł
180 000,00 zł
220 000,00 zł
- zł
118 000,00 zł
17 700,00 zł
8 000,00 zł
60 000,00 zł
50 000,00 zł
- zł
2 000 000,00 zł
200 000,00 zł
15 000,00 zł 1 000 000,00 zł
985 000,00 zł
- zł
500 000,00 zł
- zł
125 000,00 zł 2 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł
2 101 000,00 zł
158
13.WYBRANE NARZĘDZIA FINANSOWO-ORGANIZACYJNE
WSPIERAJĄCE REWITALIZACJĘ
13.1Programy uzupełniające działania związane z wykorzystaniem środków UE
Wieloletni program gospodarowania komunalnym zasobem mieszkaniowym Gminy Wałbrzych na lata 2004-2008 (WPG) definiuje szereg narzędzi i programów finansowych,
których realizacja będzie wspierała projekty i zadania współfinansowane z EFRR w ramach
działania 3.3 ZPORR oraz projekty „miękkie” współfinansowane z EFS. W szczególności należy tu wymienić programy:
1) inwentaryzacji zasobu,
2) wsparcie finansowe osób o najniższych dochodach w formie dodatkowej osłonie
socjalnej,
3) cykliczne monitorowanie możliwości oraz potrzeb mieszkaniowych najuboższych
mieszkańców Gminy oraz planowanie ich zaspokajania,
4) wsparcia prywatnych inwestycji mieszkaniowych,
5) „Małych Ulepszeń”,
6) „Nasz Dom”,
7) „Adaptacja i Nadbudowa Strychów”,
8) odtwarzanie i aktualizacja dokumentacji technicznej nieruchomości komunalnych,
9) Pakiet „Przedsiębiorca”.
Realizacja programu rewitalizacji wymaga również odniesienia znajdujących się w nim zapisów do innych dokumentów strategicznych gminy. W szczególności chodzi tu o wieloletnie
programy inwestycyjne, które powinny odzwierciedlać zapisy widniejące w części finansowej
LPR.
Plany urbanistyczne związane z realizacją rewitalizacji powinny być zgodne z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W przypadku braku planów miejscowych,
inwestycje muszą być zgodne z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (kopię odpowiedniego fragmentu studium należy załączyć do
wniosku). Brak planów miejscowych wydłuża jednak i bardzo utrudnia procedurę ubiegania
się o wymagane prawem pozwolenie na budowę. W związku z powyższym, dążąc do intensyfikacji działań podejmowanych w obszarze wyznaczonym w LPR jako pilotażowy bądź
priorytetowy, gmina powinna zapewnić „wyposażenie” tego obszaru w niezbędną dokumentację planistyczną.
13.2Wieloletnie plany inwestycyjne
Złożenie przez gminę wniosku o dofinansowanie projektów inwestycyjnych w ramach działania 3.3 ZPORR i innych działań tego typu (np. 1.4 ZPORR, 3.2 ZPORR) wymaga przedstawienia we wniosku dokumentu zaświadczającego o posiadaniu przez beneficjenta finansowego udziału własnego niezbędnego do realizacji przedsięwzięcia współfinansowanego
przez Unię Europejską. Gwarancją dla pracowników Urzędu Marszałkowskiego sprawdzających kompletność wniosku pod względem formalnym jest kopia wieloletniego planu inwestycyjnego, w którym zapisano inwestycję realizowaną w ramach rewitalizacji. |W związku
z powyższym każda aktualizacja LPR powinna pociągać za sobą skorygowanie zapisów
istniejących w posiadanym przez gminę WPI
159
14.SYSTEM WDRAŻANIA LPR
LPR obejmuje szereg projektów i zadań inwestycyjnych o bardzo zróżnicowanym charakterze. W ramach przyjętego obszaru obejmującego całe Miasto Wałbrzych, wyodrębniono
projekty i zadania pilotażowe, zakwalifikowane do pierwszego etapu rewitalizacji biorąc
pod uwagę między innymi potrzebę interwencji, potencjalne mocne strony Miasta, na
których należy oprzeć jego rozwój społeczno-gospodarczy, stan zawansowania poszczególnych projektów (dostępną dokumentację techniczną) oraz możliwości budżetowe.
Ze względu na pewne zróżnicowanie podjętych działań w przestrzeni miasta, oraz mając na
uwadze szereg kolejnych działań, które powinny być podjęte przez Wałbrzych w ramach LPR,
proponuje się, by w celu wdrożenia podjętych już oraz podejmowanych w przyszłości projektów i zadań – właściwy organ będzie podejmował decyzje odnośnie sposobu realizacji poszczególnych zadań i projektów, w szczególności – sposobu wyłaniania operatora rewitalizacji. Wykorzystywać przy tym będzie jedna z następujących możliwości:
1) oddelegowanie w celu realizacji projektu lub jego części (zadania), istniejącego wydziału w strukturze Urzędu Miasta (np. Wydział Gospodarki Miasta, Wydział Infrastruktury), poprzez powierzenie realizacji planowanych działań,
2) powołanie w celu realizacji projektu lub jego części (zadania) nowego wydziału w
strukturze Urzędu Miasta (np. Wydziały Strategii i Rozwoju Miasta), poprzez powierzenie realizacji planowanych działań związanych z rewitalizacją,
3) wspólną realizację zadania przez Gminę z podmiotem zewnętrznym w formule podmiotów występujących wspólnie, szczególnie w przypadku gdy Gmina jest partnerem
pasywnym i użycza (wydzierżawia) organizacji pozarządowej nieruchomość
komunalną, wnioski zaś pisane są przez stronę zewnętrzną, zarówno w odniesieniu do
działań „miękkich”, społecznych, finansowanych z EFS, jak i działań infrastrukturalnych współfinansowanych z EFRR; udziałem własnym w projekcie są środki i praca
beneficjenta zewnętrznego, Gmina zaś z racji ograniczeń w okresie dzierżawy (nie
dłużej niż 3 lata) oraz obowiązku wskazania we wniosku trwałości projektu wynoszącej minimum 5 lat po zakończeniu inwestycji, nie może ograniczyć się tylko do
umowy użyczenia (dzierżawy), ale musi zaistnieć w przedsięwzięciu jako partner,
4) powołanie w celu realizacji projektu lub jego części (zadania) operatora rewitalizacji
Miasta Wałbrzycha w formie spółki celowej (o 100% kapitale komunalnym bądź w
formule partnerstwa publiczno-prywatnego),
5) powołanie jednostki bądź zakładu budżetowego, w celu realizacji projektu lub jego
części (zadania),
6) powierzenie realizacji poszczególnych projektów bądź zadań podmiotowi zewnętrznemu (lub kilku podmiotom zewnętrznym), w tym także – instytucjom pozarządowym lub firmom prywatnym, realizacje zadań (w tym przypadku można przewidywać realizacje przez właścicieli na własnym terenie np.: wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie).
Niezależnie od kształtu współpracy Gminy z beneficjentami zewnętrznymi w trakcie procesów rewitalizacji, najczęściej będą one miały postać BOT (ang. Build, Operate, Transfer)
stosowanej w przypadkach gdy samorząd lokalny nie ma możliwości (bądź nie występuje taka
potrzeba) pożyczenia wystarczającej ilości środków finansowych na inwestycję. W przypadku
160
wałbrzyskich procesów rewitalizacji i współpracy z zewnętrznym beneficjentem umowa przybierze postać nieco odmienną – ROT (ang. Refurbish, Operate Transfer), w trakcie której zamiast nowej inwestycji (budowy) podmiot zewnętrzny występujący niezależnie (dzierżawiąc
nieruchomość od Gminy) bądź wspólnie z gminą podejmuje się przebudowy (remontu, adaptacji, modernizacji, rozbudowy itp.) istniejącego obiektu, który jest następnie eksploatowany (umożliwia prowadzenie przez partnera zewnętrznego działalności edukacyjnej, kulturalnej, szkoleniowej – skierowanej w stronę likwidacji bądź łagodzenia degradacji społecznej, a
więc realizującej zadania publiczne) przez minimum 5 lat po zakończeniu inwestycji sfinansowanej z działania 3.3 ZPORR i w końcu przekazany z powrotem Gminie Wałbrzych.
Umowy typu BOT bądź ROT gwarantują dopływ środków finansowych na budowę (przebudowę, adaptację itp.) a następnie na prowadzenie obiektów przez podmioty występujące
wspólnie. Decydującą rolę odgrywa tu partner zewnętrzny, samorząd lokalny sprawuje zaś
rolę regulacyjno-nadzorczą zdefiniowaną w umowie podmiotów występujących wspólnie
która jest w takim wypadku wymagana do przedstawienia we wniosku złożonym w sprawie
pozyskania współfinansowania z UE. Umowa powinna być tak skonstruowana, aby przynosić
dochody wystarczające na zwrot nakładów inwestycyjnych oraz pokrycie kosztów inwestycyjnych, zapewniając w wybranych przypadkach stosowny poziom zysku z zainwestowanych
środków w wysokości sięgającej do 25%. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku przekroczenia wskaźnika zysku na poziomie 25% dotacja UE na realizację przedsięwzięcia obniżana jest z 75% do 50%. Umowy typu BOT/ROT zawierane są najczęściej na dłuższy okres
(15-20 lat) a po ich wygaśnięciu obiekty „rotowane” są przekazywane z powrotem Gminie.
Z uwagi na zróżnicowanie mogących się pojawić zadań oraz możliwość wystąpienia bardzo odmiennych potrzeb w zależności od charakteru prowadzonych działań a także sposobu ich finansowania należy założyć możliwość zaistnienia kilku w/w możliwości jednocześnie. W każdej ze wskazanych możliwości jednostką nadrzędną, koordynująca postęp
prac oraz realizacje założonych celów, będzie w imieniu Prezydenta Miasta Koordynator
ds. Rewitalizacji wraz z powołanym Zespołem Zadaniowym jako ciałem
wspomagającym, o charakterze doradczym.
Ze względów organizacyjnych, Pełnomocnikowi ds. Rewitalizacji powinien podlegać
bezpośrednio zespół trzech osób – koordynatorów sektorowych odpowiedzialnych za
gromadzenie projektów i bezpośredni kontakt z projektodawcami w obszarach
gospodarczym, społecznym oraz przestrzenno-środowiskowym.
Należy zauważyć, ze taki sposób prowadzenia rewitalizacji może przynieść nadspodziewanie
korzystne efekty ze względu na możliwość praktycznego sprawdzenia, który sposób realizacji
projektów i zadań rewitalizacyjnych, będzie najbardziej korzystny zarówno pod względem
skuteczności, ale także oddziaływania społecznego, gospodarczego a także propagandowym.
Z oczywistych względów projekty rewitalizacyjne, których beneficjentem będzie jednostka
zewnętrzna w stosunku do Miasta, będą realizowane przez tą jednostkę.
161
15.SYSTEM OKRESOWEJ AKTUALIZACJI WE WSPÓŁPRACY Z LOKALNYMI PARTNERAMI SPOŁECZNO-GOSPODARCZYMI
15.1Kategorie beneficjentów
Potencjalnymi beneficjentami projektów realizowanych w ramach działania 3.3.1 ZPORR dotyczącego rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich mogą być następujące osoby
fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej:
1) gmina, miasto na prawach powiatu lub jednostki organizacyjne wykonujące zadania
wyżej wymienionych jednostek samorządu terytorialnego,
2) następujące podmioty, których projekt został ujęty w LPR:
a) spółki prawa handlowego oraz inne jednostki organizacyjne nie działające w celu
osiągnięcia zysku lub przeznaczające zyski na cele statutowe, w których większość
udziałów lub akcji posiadają podmioty wymienione w pkt 1 lub samorząd województwa,
b) podmioty wykonujące usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z jednostką
samorządu terytorialnego, w których większość udziałów lub akcji posiada gmina
lub miasto na prawach powiatu,
c) podmioty wybrane w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie
przepisów o zamówieniach publicznych –dostarczające usługi użyteczności
publicznej na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego pod warunkiem
przestrzegania zasad pomocy publicznej określonych w przepisach odrębnych,
d) organizacje pozarządowe nie działające w celu osiągnięcia zysku, w tym
stowarzyszenia, fundacje oraz kościoły i związki wyznaniowe,
e) spółdzielnie mieszkaniowe,
f) jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych, w szczególności policja,
straż pożarna,
g) szkoły wyższe,
h) wspólnoty mieszkaniowe.
Potencjalnymi beneficjentami projektów realizowanych w ramach działania 3.3.2 ZPORR dotyczącego rewitalizacji zdegradowanych obszarów po-przemysłowych i po-wojskowych
(istnieją różnice w porównaniu do działania 3.3.1) mogą być następujące osoby fizyczne,
prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej:
1. Gmina, miasto na prawach powiatu, powiat lub jednostki organizacyjne wykonujące
zadania wyżej wymienionych jednostek samorządu terytorialnego.
2. Związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
3. Następujące podmioty, których projekt został ujęty w Lokalnym Programie Rewitalizacji:
a) spółki prawa handlowego oraz inne jednostki organizacyjne nie działające w celu
osiągnięcia zysku lub przeznaczające zyski na cele statutowe, w których większość
udziałów lub akcji posiadają podmioty wymienione w pkt 1 i 2 lub samorząd
województwa,
162
b) podmioty wykonujące usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z jednostką
samorządu terytorialnego, w których większość udziałów lub akcji posiada gmina
lub powiat,
c) podmioty wybrane w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie
przepisów o zamówieniach publicznych dostarczające usługi użyteczności
publicznej na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego pod warunkiem
przestrzegania zasad pomocy publicznej określonych w przepisach odrębnych,
d) organizacje pozarządowe nie działające w celu osiągnięcia zysku, w tym
stowarzyszenia, fundacje oraz kościoły i związki wyznaniowe
e) spółdzielnie mieszkaniowe;
f) policja,
g) szkoły wyższe,
h) wspólnoty mieszkaniowe.
Katalog potencjalnych beneficjentów należy podzielić na dwie grupy:
1. Gminę oraz beneficjentów zależnych od gminy, włączając w szczególności komunalne
jednostki organizacyjne zależne od gminy (zgodnie ze statutem bądź umową spółki)
oraz jednostki z udziałem gminy (np. małe wspólnoty mieszkaniowe z udziałem
gminy) czy też beneficjentów ubiegających się o dofinansowanie z UE w konsorcjum
z gminą (np. stowarzyszenia chcące wykorzystać na prowadzenie swojej działalności
budynki komunalne).
2. Pozostałych beneficjentów niezależnych finansowo od gminy (np. kościoły i związki
wyznaniowe, wyższe uczelnie, duże wspólnoty mieszkaniowe z udziałem gminy bądź
wszystkie wspólnoty bez udziału gminy, spółdzielnie mieszkaniowe).
Istnieją dwie procedury wyboru projektów, osobne dla dwóch powyższych kategorii beneficjentów.
15.2Procedura wyboru projektów do LPR projektów zgłaszanych przez zewnętrznych
(w stosunku do gminy) beneficjentów
W przypadku beneficjentów zewnętrznych celem selekcji zgłaszanych projektów jest sprawdzenie ich pod względem formalnym. Zamierzeniem procedury jest wstępne wsparcie zewnętrznych beneficjentów w opracowaniu wniosku, który będzie zgodny ze względów formalnych z wymogami Urzędu Marszałkowskiego (wynikającymi z Uzupełnienia ZPORR). Z
drugiej strony, wstępne sprawdzenie czy projekt spełnia wymogi ZPORR pozwala na uniknięcie ujmowania w LPR projektów, które z góry – nawet bez wykonania oceny merytoryczno-technicznej – są skazane na odrzucenie przez Urząd Marszałkowski.
W stosunku do beneficjentów zewnętrznych obowiązuje następująca procedura:
1) Wypełnienie karty projektu (Wzór Karty projektu przedstawiono w Załączniku nr 9)
do LPR i przesłanie do Pełnomocnika ds. Rewitalizacji.
2) Pełnomocnik ds. Rewitalizacji dokonuje sprawdzenia zgłoszonego projektu pod
względem formalnym według poniższej listy kontrolnej:
a. Kompletność wypełnienia karty projektu oraz realna możliwość zgromadzenia niezbędnych załączników do wniosku projektowego w zakładanym okresie realizacji
projektu.
163
(Jeśli karta nie została wypełniona poprawnie bądź wpisane dane nie brzmią
wiarygodnie, bądź wreszcie istnieje zagrożenie, że projektodawca nie będzie w
stanie zgromadzić na czas wymaganych we wniosku załączników (np. pozwolenia
na budowę), Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się bezpośrednio z
wnioskodawcą i prosi o uzupełnienie ew. korektę danych).
b. Uprawnienie wnioskodawcy do zgłoszenia projektu.
(Jeśli wnioskodawca nie jest uprawniony do zgłoszenia projektu, Pełnomocnik ds.
Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź
zmianę beneficjenta).
c. Zgodność z celami określonymi w Uzupełnieniu ZPORR, zgodność rodzaju projektu z listą przewidzianą w uzupełnieniu ZPORR dla danego działania 3.3.1 bądź
3.3.2.
(Jeśli cele bądź rodzaj projektu nie są zgodne z wymaganiami Uzupełnienia
ZPORR, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację).
d. Zgodność z kryterium geograficznym – realizacja projektu powinna wpisywać się
w granice geograficzne określone w LPR.
(Jeśli projekt jest związany z nieruchomością, która znajduje się poza granicami
obszaru ujętego w LPR, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z
wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację).
e. Właściwy okres realizacji projektu zgodnie z zasadą „n+2” – realizacja projektu
powinna przebiegać w ramach czasowych wynikających z zasady „n+2”.
(Jeśli beneficjent określi okres realizacji projekty w sposób niezgodny z zasadą
„n+2”, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację).
f. Dostępność środków finansowych w budżecie EFRR przewidzianym dla działania
3.3 ZPORR w danym okresie programowania.
(Pełnomocnik ds. Rewitalizacji utrzymuje kontakt z Urzędem Marszałkowskim w
odniesieniu do dostępności środków z EFRR przypisanych w danym terminie do
dofinansowania projektów. Jeśli termin wniesienia wniosku do Urzędu Marszałkowskiego dotyczy zbyt wczesnego bądź zbyt późnego okresu, Pełnomocnik ds.
Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego
modyfikację).
Pełnomocnik sprawdzając przedstawioną kartę projektu sporządza raport, w którym zapisuje wynik zgodności sprawdzenia z kryteriami od „a” do „f”. Jeżeli informacje
przedstawione przez projektodawcę są zgodne z wymogami ZPORR – pełnomocnik ds.
Rewitalizacji przystępuje do sprawdzenia zgodności zgłoszonego projektu z dalszymi
kryteriami formalnymi. Jeżeli zgodności nie stwierdzono, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z projektodawcą, przekazuje mu raport z czynności sprawdzenia karty zgłoszenia oraz ustala wycofanie projektu bądź procedurę modyfikacji zgłoszenia.
Realizacja dalszej części procedury sprawdzenia z kryteriami formalnymi wymaga pozyskania przez Pełnomocnika ds. Rewitalizacji szerszych informacji od projektodawcy,
które wykraczają poza treść wpisaną w kartę projektu do LPR. Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z projektodawcą i pozyskuje informacje dotyczące:
164
1) budżetu przedsięwzięcia w rozbiciu na wielkość kosztów kwalifikowalnych oraz wielkość kosztów niekwalifikowalnych
2) rodzaju kosztów kwalifikowanych przyjętych przez projektodawcę do obliczeń
3) wielkości oczekiwanego dofinansowania z EFRR
4) wielkości oczekiwanego dofinansowania z budżetu państwa
5) rodzaju zabezpieczenia wkładu własnego w przedsięwzięcie oraz potencjału sfinansowania kosztów projektu do momentu pozyskania refundacji z
EFRR,
Powyższe informacje pozyskiwane są od projektodawcy w formie pisemnej, w postaci
wypełnienia stosownego formularza („Formularz oceny finansowej zgłoszenia
projektu przez beneficjenta zewnętrznego do LPR” przedstawiony w Załączniku nr
10). Bazując na otrzymanym od zgłaszającego projekt formularzu, pełnomocnik ds.
Rewitalizacji wykonuje drugi etap sprawdzenia zgłoszenia, pod względem oszacowania jego zgodności finansowej – kryteria od „g” do „j”:
g. Zgodność udziału % dofinansowania z EFRR z maksymalnym limitem przewidzianym w Uzupełnieniu ZPORR.
(Jeśli beneficjent określi wielkość dofinansowania z ZPORR przewyższającą dopuszczalną wartość, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą
i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację).
h. Zgodność udziału % dofinansowania z budżetu Państwa z maksymalnym limitem
przewidzianym w Uzupełnieniu ZPORR.
i. Kwalifikowalność wydatków zgodnie z Uzupełnieniem ZPORR
(Jeśli beneficjent popełni błąd w trakcie kwalifikowalności wydatków, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku
bądź jego modyfikację).
j. Zabezpieczenie wkładu własnego oraz potencjału sfinansowania kosztów projektu
do momentu pozyskania refundacji z EFRR.
(Jeśli beneficjent nie wskaże wiarygodnego zabezpieczenia udziału własnego w
przedsięwzięciu i/lub możliwości sfinansowania całości kosztów projektu przed
uzyskaniem refundacji części kosztów z EFRR bądź budżetu Państwa, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku
3) W przypadku gdy zgłoszony projekt spełnia kryteria formalne, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji uwzględnia treść zgłoszenia w projekcie uchwały rady miejskiej wnoszonym
pod obrady rady miejskiej w trybie kwartalnym.
15.3Procedura wyboru i hierarchizacji w LPR projektów zgłaszanych przez gminę oraz
podmioty zależne od gminy.
W trakcie wyboru poszczególnych projektów zgłaszanych przez gminę do LPR, zarówno w
trakcie tworzenia programu, jak i w trakcie późniejszej jego aktualizacji, korzysta się z na-
165
rzędzia selekcji obejmującego dwie główne grupy kryteriów – kryteria formalne oraz merytoryczno techniczne.
W przypadku gminy oraz beneficjentów związanych z gminą (uzależnionych od możliwości
budżetowych gminy) sprawdzenie pod względem formalnym przedstawionych projektów pozwalające uzyskać pewność, że wniosek towarzyszący projektowi nie zostanie odrzucony na
etapie sprawdzenia pod względem kryteriów formalnych, jest jedynie krokiem wstępnym w
procedurze wyboru i hierarchizacji przedsięwzięć do ujęcia w LPR.
Z uwagi na ograniczone możliwości budżetowe gminy, zgłaszane projekty będą więc sprawdzane pod względem:
a) merytoryczno-technicznym tak aby maksymalnie zwiększyć prawdopodobieństwo, że
projekt który uzyska akceptację władz miejskich będzie miał szansę uzyskania maksymalnie wysokiej liczby punktów w trakcie oceny merytoryczno-technicznej przez
Panel Ekspertów w Urzędzie Marszałkowskim,
b) zgodności z oczekiwaniem lokalnej społeczności (wyniki sondażu społecznego),
c) wykonalności finansowej – rekomendacja Skarbnika.
Finalna decyzja o przyjęciu danego projektu i zatwierdzenie jego realizacji w określonym
przedziale czasowym zostanie podjęta przez Prezydenta Miasta.
Spełnienie kryteriów formalnych odbywa się zgodnie z poniższą procedurą.
1) Wypełnienie karty projektu do LPR i przekazanie do Pełnomocnika ds. Rewitalizacji.
2) Pełnomocnik ds. Rewitalizacji dokonuje sprawdzenia zgłoszonego projektu pod
względem formalnym według poniższej listy kontrolnej:
a. Kompletność wypełnienia karty projektu oraz realna możliwość zgromadzenia niezbędnych załączników do wniosku projektowego w zakładanym okresie realizacji
projektu.
(Jeśli karta nie została wypełniona poprawnie bądź wpisane dane nie brzmią
wiarygodnie, bądź wreszcie istnieje zagrożenie że projektodawca nie będzie w stanie zgromadzić na czas wymaganych we wniosku załączników (np. pozwolenia na
budowę), Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się bezpośrednio z
wnioskodawcą i prosi o uzupełnienie ew. korektę danych).
b. Uprawnienie wnioskodawcy do zgłoszenia projektu.
(Jeśli wnioskodawca nie jest uprawniony do zgłoszenia projektu, Pełnomocnik ds.
Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź
zmianę beneficjenta).
c. Zgodność z celami określonymi w Uzupełnieniu ZPORR, zgodność rodzaju projektu z listą przewidzianą w uzupełnieniu ZPORR dla danego działania 3.3.1 bądź
3.3.2.
(Jeśli cele bądź rodzaj projektu nie są zgodne z wymaganiami Uzupełnienia
ZPORR, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację).
d. Zgodność z kryterium geograficznym – realizacja projektu powinna wpisywać się
w granice geograficzne określone w LPR.
166
(Jeśli projekt jest związany z nieruchomością, która znajduje się poza granicami
obszaru ujętego w LPR, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z
wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację).
e. Właściwy okres realizacji projektu zgodnie z zasadą „n+2” – realizacja projektu
powinna przebiegać w ramach czasowych wynikających z zasady „n+2”.
(Jeśli beneficjent określi okres realizacji projekty w sposób niezgodny z zasadą
„n+2”, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację).
f. Dostępność środków finansowych w budżecie EFRR przewidzianym dla działania
3.3 ZPORR w danym okresie programowania.
(Pełnomocnik ds. Rewitalizacji utrzymuje kontakt z Urzędem Marszałkowskim w
odniesieniu do dostępności środków z EFRR przypisanych w danym terminie do
dofinansowania projektów. Jeśli termin wniesienia wniosku do Urzędu Marszałkowskiego dotyczy zbyt wczesnego bądź zbyt późnego okresu, Pełnomocnik ds.
Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego
modyfikację).
Pełnomocnik sprawdzając przedstawioną kartę projektu sporządza raport, w którym zapisuje wynik zgodności sprawdzenia z kryteriami od „a” do „f”. Jeżeli informacje
przedstawione przez projektodawcę są zgodne z wymogami ZPORR – pełnomocnik ds.
Rewitalizacji przystępuje do sprawdzenia zgodności zgłoszonego projektu z dalszymi
kryteriami formalnymi. Jeżeli zgodności nie stwierdzono, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z projektodawcą, przekazuje mu raport z czynności sprawdzenia karty zgłoszenia oraz ustala wycofanie projektu bądź procedurę modyfikacji zgłoszenia.
Realizacja dalszej części procedury sprawdzenia z kryteriami formalnymi wymaga pozyskania przez Pełnomocnika ds. Rewitalizacji szerszych informacji formalnych i merytorycznych od projektodawcy, które wykraczają poza treść wpisaną w kartę projektu
do LPR. Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z projektodawcą i pozyskuje informacje dotyczące:
1) budżetu przedsięwzięcia w rozbiciu na wielkość kosztów kwalifikowalnych oraz
wielkość kosztów niekwalifikowalnych (w [zł]),
2) rodzaju kosztów kwalifikowanych przyjętych przez projektodawcę do obliczeń
(w [zł])
3) wielkości oczekiwanego dofinansowania z EFRR (w [zł]),
4) wielkości oczekiwanego dofinansowania z budżetu państwa (w [zł]),
5) rodzaju zabezpieczenia wkładu własnego w przedsięwzięcie oraz potencjału
sfinansowania kosztów projektu do momentu pozyskania refundacji z EFRR
(rodzaj zabezpieczenia i jego wysokość w [zł]),
6) wykazania trwałości projektu i wykonalności instytucjonalnej,
7) wykazania wpływu projektu na poprawę warunków ekonomicznych i atrakcyjności inwestycyjnej (w szczególności dla MŚP) obszaru na którym będzie realizowany projekt,
8) wskazania wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania związanych z realizacją projektu,
9) wskazania kompleksowości projektu, wpływającego zarówno na sferę gospodarczą, jak i społeczną,
10) wykazania komplementarności z działaniami realizowanymi ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego dla osób chcących podnieść kwalifikacje
lub zagrożonych utratą zatrudnienia w ramach ZPORR oraz osób zagrożonych
167
wykluczeniem społecznym wspieranych w ramach SPO Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006, a także działań w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL na
terenach objętych rewitalizacją,
11) zgodność z politykami horyzontalnymi UE (ochrona środowiska, polityka równych szans dla osób niepełnosprawnych, kobiet, osób zagrożonych wykluczeniem społecznym np. długotrwale bezrobotnych i innych, społeczeństwem
informacyjnym – w szczególności zapewnieniem równego dostępu do Internetu i
informacji),
12) w przypadku projektów drogowych – wykazanie spójności z przewidywanym do
realizacji układem komunikacyjnym oraz wykazanie wpływu na poprawę bezpieczeństwa ruchu poprzez redukcję liczby wypadków.
Powyższe informacje pozyskiwane są od projektodawcy w formie pisemnej, w postaci
wypełnienia stosownego formularza („Formularz oceny finansowej zgłoszenia
projektu przez gminę do LPR” którego wzór przedstawiono w Załączniku nr 11).
W opracowaniu informacje zawartych w pkt. od 6 do 12 może pomóc instrukcja wypełniania standardowego wniosku do EFRR.
Bazując na otrzymanym od zgłaszającego projekt formularzu, pełnomocnik ds. Rewitalizacji wykonuje drugi etap sprawdzenia zgłoszenia, pod względem oszacowania
jego zgodności finansowej – kryteria od „g” do „j”:
g. Zgodność udziału % dofinansowania z EFRR z maksymalnym limitem przewidzianym w Uzupełnieniu ZPORR.
h. Zgodność udziału % dofinansowania z budżetu Państwa z maksymalnym limitem
przewidzianym w Uzupełnieniu ZPORR.
i. Kwalifikowalność wydatków zgodnie z Uzupełnieniem ZPORR
(Jeśli beneficjent popełni błąd w trakcie kwalifikowalności wydatków, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku
j. Zabezpieczenie wkładu własnego oraz potencjału sfinansowania kosztów projektu
do momentu pozyskania refundacji z EFRR.
(Jeśli beneficjent nie wskaże wiarygodnego zabezpieczenia udziału własnego w
przedsięwzięciu i/lub możliwości sfinansowania całości kosztów projektu przed
uzyskaniem refundacji części kosztów z EFRR bądź budżetu Państwa, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku
3) W przypadku gdy zgłoszony projekt spełnia kryteria formalne, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji uwzględnia treść zgłoszenia w trakcie oceny merytoryczno-technicznej
projektów zgłoszonych przez gminę bądź jednostki od niej zależne.
168
W związku z ograniczonym budżetem samorządowym oraz zasadami planowania budżetowego, projekty publiczne będą przedstawiane w trybie aktualizacji rocznej oraz dodatkowo
podlegać będą ocenie pod względem kryteriów merytoryczno-technicznych.
Ocena merytoryczna projektów następuje poprzez przypisanie każdej z propozycji projektów
określonej wagi oraz oceny. Wagi do poszczególnych kryteriów zostały zdefiniowane w dokumencie „Uzupełnienie do ZPORR”.
Ocena merytoryczna dokonywana jest przez zespół ds. oceny merytorycznej projektów z wykorzystaniem „Tabeli oceny merytorycznej projektów gminy oraz współfinansowanych
przez gminę”. W trakcie sporządzania projektu LPR ocena merytoryczna zostanie dokonana
przez członków Zespołu Zadaniowego bazując na informacjach zebranych w trakcie oceny
kryteriów formalnych wniesionych projektów.
Członkowie Zespołu Doradczego oraz Radni są poproszeni o wskazanie tych typów projektów, które powinny być realizowane w pierwszej kolejności (w latach 2004-2006) oraz tych
które mogą być realizowane w kolejnym okresie programowania (2007-2013). Informacji
takich dostarczy również pilotażowy sondaż społeczny wykonany na zlecenie Miasta.
Finalną decyzję o uszeregowaniu projektów zgłoszonych przez gminę na osi czasu (oraz stworzenie harmonogramu zadaniowo-czasowego na lata 2004, 2005 i 2006 oraz lata późniejsze)
podejmuje Prezydent Miasta w uzgodnieniu ze skarbnikiem.
Powyższa decyzja wpływa na:
1) Uszeregowanie projektów gminnych oraz współfinansowanych przez gminę w LPR
2) kształt (modyfikację) Wieloletniego Planu Inwestycyjnego miasta, który musi odzwierciedlać potrzeby inwestycyjne wynikające z LPR.
15.4System okresowej aktualizacji we współpracy z lokalnymi partnerami społecznogospodarczymi
LPR będzie aktualizowany we współpracy z lokalnymi partnerami społeczno-gospodarczymi
Miasta zgodnie z następującą procedurą. Należy zauważyć, że poniższa procedura będzie
realizowana każdego roku w celu aktualizacji zamierzeń władz Miasta w każdej dzielnicy.
Roczna aktualizacja jest niezbędna wobec rozwoju Miasta który następuje bardzo szybko, co
pociąga za sobą zmieniające się priorytety lokalnej społeczności, które powinny być uwzględnione w aktualnej wersji („kroczącej”) LPR.
LPR jest aktualizowany dwoma trybami: kwartalnym i rocznym.
Pierwszy z trybów aktualizacji (kwartalny) polega na uwzględnieniu w treści LPR nowych
projektów, które zostały zgłoszone do pełnomocnika ds. Rewitalizacji, przeszły ocenę formalną (w przypadku projektów zgłaszanych przez gminę i zewnętrznych beneficjentów) i merytoryczno-techniczną (w przypadku projektów zgłaszanych przez gminę i jej zależne jednostki
organizacyjne). Aktualizacja w tym trybie następuje w trybie kwartalnym w ramach wnoszenia nowych projektów przez gminę i jej jednostki zależne oraz beneficjentów zewnętrznych.
Drugi z trybów aktualizacji, roczny, polega na zbadaniu przez Pełnomocnika ds. Rewitalizacji
stanu realizacji projektów wpisanych do LPR. Jeżeli przegląd projektów wykaże, że dane
przedsięwzięcie nie zostało zgłoszone do Urzędu Marszałkowskiego bądź wniosek został złożony lecz projekt został odrzucony – Pełnomocnik ds. Rewitalizacji wnosi o aktualizację treści LPR uwzględniającą zaistniałą sytuację.
169
16.SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI
SPOŁECZNEJ
16.1Cele okresowej analizy i oceny realizacji LPR
LPR stanowi dokument otwarty, który powinien odzwierciedlać potrzeby oraz priorytetowe
działania związane z rozwojem społecznym, gospodarczym i przestrzennym Miasta oraz lokalnej społeczności. LPR poddawany będzie systematycznej, okresowej analizie i ocenie oraz
będzie w razie potrzeby aktualizowany w zakresie dostosowania do zmieniających się uwarunkowań. Analiza, ocena i aktualizacja programu odbywać się będzie w oparciu o zasadę
współpracy z zainteresowanymi partnerami.
Do monitorowania, oceny realizacji programu i jego aktualizacji służyć będzie system
współpracy pomiędzy podmiotami programu oraz osiągane wskaźniki produktów, rezultatów i
oddziaływania.
16.2System okresowej analizy i monitorowania
Na system okresowej analizy, monitorowania i aktualizacji składają się:
1) Pełnomocnik ds. rewitalizacji oraz Zespół Zadaniowy, którzy współtworzyli niniejszą,
wstępną wersję LPR oraz który będzie współpracował nad monitorowaniem jej realizacji
oraz aktualizacją,
2) Partnerzy zewnętrzni:
a) partnerzy indywidualni i zbiorowi (ludność):
- mieszkańcy rewaloryzowanych i modernizowanych budynków
- wspólnoty mieszkaniowe,
- najemcy mieszkań komunalnych,
- właściciele nieruchomości
b) mieszkańcy dzielnicy (samorządy dzielnicowe)
c) mieszkańcy miasta (ogół)
d) przedsiębiorcy
e) partnerzy (organizacje) społeczno-gospodarczy
f) partnerzy (podmioty) instytucjonalni:
- spółdzielnie mieszkaniowe
- Starostwo Powiatowe
- Powiatowy Urząd Pracy
- Powiatowa Komenda Policji
- Państwowa Straż Pożarna
3) określone informacje – przebieg i kolejność realizacji poszczególnych zadań w
określonym przedziale czasu, zbierane i analizowane przez Pełnomocnika ds. rewitalizacji
wraz z Zespołem Zadaniowym,
4) określony sposób – analiza osiągniętych w danym okresie wskaźników, podczas spotkań
Zespołu Zadaniowego – nie rzadziej niż raz w kwartale.
170
16.3Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania
Wskaźniki monitoringu można definiować na czterech zasadniczych poziomach –
wskaźnikach wkładu, wskaźnikach produktu, wskaźnikach rezultatu oraz wskaźnikach oddziaływania.
16.3.1 Wskaźniki wkładu
Wskaźniki wkładu obrazują wielkość zasobów zaangażowanych w trakcie wdrażania danego
projektu. Są to wskaźniki o jednolitym charakterze dla wszystkich typów projektów/ działań.
Składają się na nie:
a) Środki finansowe (porównanie dokonywanych płatności ze zobowiązaniami)
b) Zasoby ludzkie (liczba osób/organizacji zaangażowanych we wdrażanie projektu)
c) Zasoby materialne (wykorzystane we wdrażaniu projektu)
16.3.2 Wskaźniki produktu
Wskaźniki produktu to konkretne przedsięwzięcia przeprowadzone w ramach danego projektu
– wszystkie produkty materialne i usługi, otrzymane w trakcie realizacji projektu ze środków
finansowych przeznaczonych na ten projekt. Obowiązujące na dzień 17.11.2004 roku
wskaźniki produktu przedstawiono w Załączniku Nr 8. Wskaźniki te są aktualizowane cyklicznie. Pełna tabela wskaźników dostępna jest na stronach MGiP (www.funduszestrukturalne.gov.pl).
16.3.3 Wskaźniki rezultatu
Wskaźniki rezultatu to bezpośrednie, natychmiastowe efekty realizacji projektu – zmiany,
jakie nastąpiły u bezpośrednich beneficjentów pomocy w wyniku wdrożenia projektu. Obowiązujące na dzień 17.11.2004 roku wskaźniki rezultatu przedstawiono w Załączniku Nr 8.
Pełna tabela wskaźników dostępna jest na stronach MGiP (www.funduszestrukturalne.gov.pl).
16.3.4 Wskaźniki oddziaływania
Długofalowe konsekwencje realizacji projektu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla
bezpośrednich beneficjentów oraz osób i organizacji pozostających poza bezpośrednim oddziaływaniem projektu.
Obowiązujące na dzień 17.11.2004 roku wskaźniki oddziaływania przedstawiono w Załączniku Nr 8. Pełna tabela wskaźników dostępna jest na stronach MGiP (www.funduszestrukturalne.gov.pl).
16.3.5 Nowe wskaźniki
W przypadku, gdy beneficjent nie odnajdzie na liście wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania wskaźników, które chciałby zastosować w przypadku składanego przez siebie
171
wniosku, obowiązuje poniższa procedura działania15. Zgodnie z obecnym trybem postepowania, do dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie trybu składania i wzorów wniosków o
dofinansowanie realizacji projektów w ramach ZPORR 2004-2006, w sytuacji gdy beneficjent
stwierdza brak wskaźnika monitoringowego dla swojego projektu na liście standardowych
wskaźników ZPORR 2004-2006 – zgłasza stwierdzony brak do Urzędu Marszałkowskiego
lub Wojewódzkiego Urzędu Pracy z uzasadnieniem zasadności wprowadzenia opracowanego
wskaźnika jako systemowego.
Jeżeli w wyniku analizy Urząd Marszałkowski lub Wojewódzki Urząd Pracy uzna, że
wskaźnik nie jest systemowy, proponuje Beneficjentowi uwzględnienie tego wskaźnika w innych częściach wniosku (np. D6). Jeżeli w wyniku analizy Urząd Marszałkowski lub Wojewódzki Urząd Pracy uzna, że wskaźnik jest systemowy (danemu rodzajowi wsparcia nie odpowiada żaden wskaźnik w danej kategorii (produkt, rezultat lub oddziaływanie), zgłasza niezwłocznie Instytucji Zarządzającej ZPORR propozycje wskaźnika. W przypadku, gdy stwierdzony brak należy usunąć w trybie szczególnym (gdy mija termin składania wniosków), Beneficjent przesyła propozycje bezpośrednio do Instytucji Zarządzającej ZPORR na adresy poczty
elektronicznej: [email protected] i [email protected].
W każdym przypadku zgłoszenie nowego wskaźnika do systemu monitorowania ZPORR wymaga potwierdzenia wprowadzenia danego wskaźnika przez Instytucję Zarządzającą ZPORR.
Potwierdzenie jest wysyłane niezwłocznie. Jeżeli to konieczne, po konsultacji z członkami
grupy zadaniowej ds. wskaźników lub konsultacji międzyresortowej. Potwierdzenie (wydruk
pisma z poczty elektronicznej) wraz z oświadczeniem. Beneficjent załącza do wniosku aplikacyjnego.
Oświadczenie jest tymczasową deklaracją Beneficjenta do monitorowania i pomiaru nowego
wskaźnika do czasu wprowadzenia wskaźnika na listę standardowych wskaźników w Generatorze Wniosków (GW). Oświadczenie powinno zawierać nazwę wskaźnika oraz sposób
monitorowania i pomiaru wybranego wskaźnika (system zorganizowany przez Beneficjenta).
Zakres tych informacji powinien być taki, jakby Beneficjent potencjalnie wypełniał część E2
swojego wniosku aplikacyjnego.
W momencie udostępnienia wskaźnika w GW Urząd Marszałkowski lub Wojewódzki Urząd
Pracy wzywa jednorazowo Beneficjenta do przeformatowania wniosku zgodnie z właściwą
wersją GW w wyznaczonym przez siebie terminie.
16.4Kanały komunikacji społecznej
Zasadniczym celem komunikacji społecznej jest uzyskanie partycypacji społeczności
lokalnej w procesie rewitalizacji, jej aktywnego udziału w programowaniu, decyzjach
oraz odpowiedzialności i finansowaniu.
Komunikacja społeczna ma zapewnić partnerom programu:
a) dostęp do informacji na temat celów i problemów rewitalizacji,
b) pobudzić ich do wyrażania własnych opinii,
c) pobudzić do przedstawiania własnych projektów, które
współfinansowane z EFRR bądź EFS,
15
mogłyby
być
Zgodnie z wytycznymi zawartymi w piśmie Dyrektor Departamentu Wdrażania Programów Rozwoju Regionalnego MGiP Pani Anny Siejdy nt. trybu składania i wzoru wniosków o dofinansowanie realizacji projektów ZPORR w latach 2004-2006, rozesłanym do Urzędów Marszałkowskich z dnia 05.11.2004
r.
172
d) nawiązać porozumienie pomiędzy partnerami procesu rewitalizacji a Prezydentem
Miasta bądź Pełnomocnikiem ds. Rewitalizacji niezbędne do uwzględnienia projektów
zgłaszanych przez beneficjentów zewnętrznych w stosunku do Gminy Wałbrzych w
LPR.
Podstawą partycypacji jest informacja, wymieniana pomiędzy partnerami a Prezydentem
Miasta bądź Pełnomocnikiem ds. Rewitalizacji w procesie komunikacji społecznej, zorganizowanej w sprawny system.
Informowanie w procesie komunikacji społecznej ma wyjaśnić mieszkańcom korzyści płynące z procesu rewitalizacji, w zamian za tymczasowe zakłócenie normalnego rytmu życia i
określony wysiłek, także finansowy.
Na system komunikacji społecznej składa się:
1) osoby inicjujący proces komunikowania się – Prezydent Miasta, Pełnomocnik ds.
rewitalizacji oraz członkowie Zespołu Zadaniowego,
2) osoby odbierający informacje – przede wszystkim partnerzy indywidualni i zbiorowi, a
także pozostali partnerzy,
3) określone informacje:
-
wiadomości zaznajamiające oraz o specyficznym tzw. pedagogicznym
charakterze, wyjaśniające zagadnienie rewitalizacji i potrzebę realizacji LPR,
wiadomości informujące partnerów o bieżącej realizacji LPR,
wnioski z monitorowania, oceny i aktualizacji,
pytania związane z aktualizacją priorytetów lokalnej społeczności w odniesieniu do
rodzaju działań przestrzenno-środowiskowych, gospodarczych i społecznych jakie
powinny być podejmowane bądź wspierane przez Miasto w ramach rewitalizacji,
4) określony sposób komunikowania się:
-
środki komunikacji społecznej bezpośredniej, w szczególności: sesje warsztatowe
Zespołu Zadaniowego oraz Zespołu Doradczego, sondaże i badania społeczne
przedstawicieli lokalnej społeczności, spotkania mieszkańców z urzędnikami
podczas załatwiania spraw, spotkania Prezydenta Miasta z mieszkańcami w czasie
przyjęć interesantów, spotkania Prezydenta Miasta z mieszkańcami samorządów
dzielnic, przesyłki pocztowe, poczta elektroniczna, rozmowy telefoniczne,
-
środki komunikacji społecznej pośredniej, w szczególności: relacje z dziennikarzami
prasy, radia, telewizji (informacja prasowa, konferencja, wywiady), ulotki, biuletyny,
informatory, wydawnictwa (stałe, cykliczne i okazjonalne), strona internetowa
urzędu miasta oraz informacje przekazywane na strony internetowe niezależnych
portali miejskich, strony internetowe jednostek organizacyjnych gminy.
System komunikacji społecznej wykorzystywać może:
1) dokumentację (uchwały rady, zarządzenia i decyzje Prezydenta Miasta, ustalenia
Zespołu Zadaniowego),
2) wywiad społeczny (bieżące informacje o sytuacji),
3) badania sondażowe (określenie grupy badawczej, jej liczebności i struktury; wybranie
osób do przeprowadzenia badania; wybranie metody badania; samo poinformowanie
mieszkańców o zamiarze badania, aby znali potrzebę i celowość badania)
173
-
wywiad kwestionariuszowy,
wywiad telefoniczny,
ankieta wypełniana przez respondenta.
Sprawność i efektywność działania systemu komunikacji społecznej zależy z jednej strony od
zaangażowania, umiejętności, sposobu pozyskiwania, analizowania i oceny informacji od
mieszkańców, a z drugiej strony od umiejętności doboru form i środków przekazywania informacji.
174
17.ZAŁĄCZNIKI
17.1Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania (działanie 3.3 ZPORR)
Lp.
Typ
wskaźnika
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
12.
Produkt
13.
Produkt
14.
Produkt
15.
Produkt
16.
Produkt
17.
Produkt
18.
19.
Produkt
Produkt
20.
Produkt
21.
22.
Produkt
Produkt
23.
Produkt
24.
Produkt
25.
Produkt
26.
Produkt
27.
28.
29.
30.
31.
32.
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
Produkt
33.
Produkt
34.
Produkt
35.
Rezultat
Nazwa wskaźnika
Długość wybudowanych dróg na obszarach objętych rewitalizacją
Długość zmodernizowanych dróg na obszarach objętych rewitalizacją
Liczba wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej
Liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej
Powierzchnia wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej
Powierzchnia zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej
Powierzchnia wybudowanych „plomb” w zabudowie
Liczba budynków poddanych renowacji
Powierzchnia budynków poddanych renowacji
Liczba budynków poddanych termo-renowacji
Powierzchnia budynków poddanych termo-renowacji
Liczba budynków poddanych remontowi/przebudowie infrastruktury technicznej
Powierzchnia budynków poddanych remontowi/przebudowie infrastruktury
technicznej
Długość wybudowanej infrastruktury komunalnej w zakresie ochrony
środowiska
Długość przebudowanej/wyremontowanej infrastruktury komunalnej w zakresie ochrony środowiska
Powierzchnia zdegradowanych dzielnic i obszarów miast poddanych rehabilitacji
Liczba projektów walki z przestępczością i poprawy bezpieczeństwa mieszkańców
Powierzchnia usługowa w wybudowanych „plombach”
Powierzchnia usługowa w budynkach poddanych renowacji
Liczba budynków przebudowanych/wyremontowanych na cele
edukacyjno/społeczne
Powierzchnia budynków zmodernizowanych na cele edukacyjno/społeczne
Liczba budynków zmodernizowanych na inkubatory przedsiębiorczości
Powierzchnia budynków zmodernizowanych na inkubatory przedsiębiorczości
Powierzchnia zmodernizowanej lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej
Liczba wybudowanych lokalnych punktów informacji kulturalnej i turystycznej
Liczba zmodernizowanych lokalnych punktów informacji kulturalnej i turystycznej
Powierzchnia terenów rewitalizowanych przeznaczonych na małą infrastrukturę
Liczba obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne i turystyczne
Powierzchnia obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne i turystyczne
Liczba systemów zabezpieczeń w obiektach dziedzictwa kulturowego
Liczba nowych miejsc noclegowych
Powierzchnia zmodernizowanych obiektów dziedzictwa kulturowego
Powierzchnia usługowa na zrewitalizowanych terenach po-przemysłowych i
po-wojskowych
Powierzchnia wyremontowanej i przebudowanej infrastruktury publicznej
na terenie zrewitalizowanym
Liczba przestępstw w mieście
Jedn.
miary
km
km
szt.
szt.
m2
m2
m2
szt.
m2
szt.
m2
szt.
m2
km
km
m2
szt.
m2
m2
szt.
m2
szt.
m2
m2
szt.
szt.
m2
szt.
m2
szt.
szt.
m2
m2
m2
szt.
175
36.
37.
38.
39.
Rezultat
Rezultat
Rezultat
Rezultat
40.
Rezultat
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
Rezultat
Rezultat
Rezultat
Rezultat
Oddziaływanie
Oddziaływanie
Oddziaływanie
Oddziaływanie
49.
Oddziaływanie
50.
51.
52.
53.
54.
Oddziaływanie
Oddziaływanie
Oddziaływanie
Oddziaływanie
Oddziaływanie
Wskaźnik wykrywalności przestępstw
Liczba przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie zrewitalizowanym
Liczba nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki
Liczba obiektów zabezpieczonych przed zagrożeniami
Liczba nowych miejsc pracy powstała w wyniku realizacji projektów turystycznych i kulturalnych
Liczba osób korzystających z nowej lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej
Powierzchnia usługowa faktycznie wykorzystywana
Liczba nowych przedsiębiorstw
Liczba nowych punktów usługowych na terenach zrewitalizowanych
Wskaźnik bezrobocia wśród mieszkańców terenów zrewitalizowanych
Migracje z terenów poddanych rewitalizacji
Liczba mieszkańców na terenach zrewitalizowanych
Liczba pożarów, włamań do obiektów zabytkowych
Liczba korzystających z nowych ofert programowych w zakresie kultury i
turystyki
Stałe miejsca pracy w obszarze kultury i turystyki
Wskaźnik wykształcenia wśród mieszkańców terenów zrewitalizowanych
Liczba absolwentów szkół średnich na terenie zrewitalizowanym
Liczba utrzymanych miejsc pracy(w okresie 2 lat)
Liczba utrzymanych punktów usługowych (w okresie 2 lat)
%
szt.
szt.
szt.
szt.
osoby
m2
szt.
szt.
%
saldo
osoby
szt.
osoby
szt.
%
osoby
szt.
szt.
176
17.2Karta projektu do LPR
177
178
17.3Formularz oceny finansowej zgłoszenia projektu przez beneficjenta zewnętrznego do LPR
179
180
17.4Formularz oceny finansowej i merytorycznej zgłoszenia projektu przez gminę bądź jej jednostkę do LPR
181
182
183
184
185
17.5Słowniczek terminów
Analiza kosztów i korzyści [Cost-Benefit Analysis CBA] – Procedura oceny celowości realizacji projektu poprzez porównywanie korzyści i kosztów.
Analiza SWOT [SWOT analysis] – Metoda pozwalająca przeanalizować atuty i słabości regionu wobec szans i
zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. Skrót SWOT pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: strenghts
(mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse), threats (zagrożenia).
ARP S.A. – Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.
Audyt [Audit] – Ogół działań, poprzez które uzyskuje się niezależną ocenę funkcjonowania instytucji, legalności, gospodarności, celowości i rzetelności przeprowadzanych w niej działań; audyt jest zazwyczaj wykonywany
przez odrębną komórkę, podporządkowaną bezpośrednio kierownikowi instytucji lub przez firmę zewnętrzną.
BAT [Best Available Techniques] – Najlepsze Dostępne Techniki. Najbardziej efektywny oraz zaawansowany
poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania
granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji, lub jeżeli nie jest to praktycznie
możliwe, ograniczenie emisji i wpływu na środowisko jako całość.
Beneficjent [Beneficiary] – Zgodnie z art. 2, pkt. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 o NPR, (Dz.U Nr 116, poz. 1206)
– osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, korzystające z
publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie
projektu albo decyzji, o której mowa w art. 11 ust. 7 ustawy o NPR („w przypadku kiedy instytucja zarządzająca
albo instytucja pośrednicząca jest jednocześnie beneficjentem, podstawą dofinansowania projektu jest decyzja
podjęta odpowiednio przez właściwego ministra, jeśli pełni funkcję instytucji zarządzającej albo instytucji
pośredniczącej, albo przez wojewodę, jeśli pełni funkcję instytucji pośredniczącej”).
Beneficjent końcowy [Final Beneficiary] – W ramach ZPORR wyróżniamy dwa rodzaje Beneficjentów końcowych: a) instytucje wdrażające, które są odpowiedzialne za zlecanie Beneficjentowi Ostatecznemu realizacji
projektu inwestycyjnego lub wykonywania usług (instytucje wdrażające w ZPORR występują w priorytecie 2
„Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach” współfinansowanym z EFS; są nimi w każdym województwie: Wojewódzki Urząd Pracy, Jednostka w Urzędzie Marszałkowskim pełniąca funkcję Beneficjenta
Końcowego, która realizuje również działanie 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa współfinansowane z EFRR) oraz b)
ostateczni odbiorcy usług i inwestycji, którzy stanowią zdecydowaną większość beneficjentów wsparcia w ramach ZPORR (Priorytet 1 oraz 3, z wyłączeniem działania 3.4) – przygotowują swój projekt, przedkładają do
oceny, a po zatwierdzeniu realizują wybierając w tym celu wykonawcę projektu.
Beneficjent ostateczny / Grupa docelowa [Ultimate beneficiary] – Osoba, instytucja lub środowisko (grupa
społeczna) bezpośrednio korzystająca z wdrażanej pomocy.
BHP [OSH (Occupational Safety and Health] – Bezpieczeństwo i Higiena Pracy.
B+R [R+D – Research and Development] – Badania i Rozwój (sfera badawczo-rozwojowa).
Cele [Objectives] – Określenie w fazie wstępnej przygotowania projektu, planowanych efektów, jakie ma
przynieść dane działanie o charakterze publicznym.
Cele polityki strukturalnej UE [EU structural policy objectives] – Cele służące osiągnięciu spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej.. W latach 2000-2006 są to: cel 1 – promowanie rozwoju i strukturalnego dostosowania regionów opóźnionych w rozwoju, cel 2 – wspieranie gospodarczej i społecznej restrukturyzacji obszarów, w których występują problemy strukturalne oraz cel 3 – rozwój polityki i systemów kształcenia,
szkolenia i zatrudnienia.
Centrum Doskonałości CD [Centre of excellence] – Centrum Doskonałości jest jednostką naukową lub jej
częścią wyodrębnioną organizacyjnie, prowadzącą w sposób ciągły badania naukowe we współpracy międzynarodowej, w szczególności w ramach programów UE, w celu rozwoju nauki w dziedzinach uznanych za
szczególnie ważne dla gospodarki w założeniach polityki naukowej państwa (zgodnie z zapisami w Narodowym
186
Planie Rozwoju). Za Centra Doskonałości uznaje się jednostki wyselekcjonowane, reprezentujące najwyższy poziom naukowy i techniczny, skupiające zespoły naukowców o wybitnych osiągnięciach badawczych, a także posiadające odpowiednie zaplecze techniczne. Programem Centrów Doskonałości jest utworzenie swojego rodzaju
„laboratoriów” aktywnie współpracującego z przemysłem lub innymi użytkownikami rezultatów badań.
Certyfikacja wydatków [Certification of expenditure] – Czynność dokonywana w ramach systemu kontroli
finansowej przez Instytucję Płatniczą w stosunku do operacji finansowych poczynionych przez Instytucję Zarządzającą i Instytucje Pośredniczące. Ma na celu potwierdzenie, czy wydatki na rzecz Beneficjentów były dokonane w okresie dopuszczalności wydatków, realizowane zgodnie z obowiązującymi procedurami i czy dotyczyły uzgodnionych działań.
Centrum Zaawansowanych Technologii CZT [Centre of Advanced Technologies] – jest konsorcjum naukowym, stanowiącym grupę jednostek naukowych lub przedsiębiorców, albo jednostek naukowych i przedsiębiorców, podejmującą na podstawie umowy wspólne przedsięwzięcie, obejmujące badania naukowe lub prace
rozwojowe, a w razie potrzeby także działalność innowacyjną z wykorzystaniem wyników tych badań lub prac.
CZT prowadzi działalność o charakterze interdyscyplinarnym służącą opracowaniu, wdrażaniu i komercjalizacji
nowych technologii związanych z dziedzinami nauki uznanymi za szczególnie ważne dla gospodarki w założeniach polityki naukowej i innowacyjnej państwa.
Dobro publiczne – Dobro powszechnie dostępne, dostarczane w takiej samej ilości i takiej samej jakości
wszystkim konsumentom znajdującym się w strefie jego oddziaływania np. infrastruktura edukacyjna, infrastruktura parków przemysłowych, parków naukowo-technologicznych i inkubatorów technologicznych, infrastruktura
służby zdrowia, czyste powietrze, publiczna telewizja.
Dokumenty programowe (operacyjne) [Programming (operational) documents] – Dokumenty w postaci
programów lub planów rozwoju, opracowywane dla potrzeb wydatkowania środków wstępnie przyznanych (alokowanych) danemu obszarowi lub sektorowi przez Komisję Europejską w ramach Funduszy Strukturalnych.
Określają m. in. cele i główne kierunki wydatkowania środków na podstawie analizy aktualnej sytuacji i trendów
rozwojowych danego obszaru lub sektora, kryteria i sposoby realizacji konkretnych projektów, osoby i instytucje
odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań oraz szacowaną wielkość i rozbicie środków z uwzględnieniem
współfinansowania ze wszystkich osiągalnych źródeł budżetowych. Do dokumentów takich zaliczamy sektorowe
programy operacyjne SPO oraz NPR.
Dotacja [Subsidy] – Bezpośrednia płatność o charakterze niekomercyjnym, dokonywana przez Instytucję Wdrażającą na rzecz określonego Beneficjenta.
Działanie [Measure] – Grupa projektów realizujących ten sam cel. Działanie stanowi etap pośredni między
priorytetem a projektem.
Dziedzina interwencji [Sub-category of intervention] – Konkretne zagadnienie tematyczne w ramach kategoryzacji interwencji →Funduszy Strukturalnych, będące częścią określonej dziedziny działalności społecznogospodarczej, np. inwestycje w gospodarstwach rolnych, usługi dla przemysłu turystycznego, budowa dróg.
Efekt dźwigni [Leverage effect] – Efekt, który zachodzi wówczas, gdy wraz z uruchomieniem środków publicznych na realizację pewnych działań wzrasta również zaangażowanie sektora prywatnego w ich finansowanie.
Efekt pożądany z punktu widzenia interwencji Funduszy Strukturalnych.
Efekt makroekonomiczny [Macroeconomic effect] – Efekt, jaki wywiera realizacja programów współfinansowanych z funduszy strukturalnych, na podstawowe wskaźniki makroekonomiczne.
Efektywność (wykorzystania środków) [Efficiency] – Kryterium ewaluacyjne porównujące wielkość nakładów
na rzecz realizacji programu (np. finansowych, administracyjnych, ludzkich) z rzeczywistymi osiągnięciami
programu na poziomie produktu, rezultatu lub oddziaływania.
Ekwiwalent Dotacji Brutto EDB [GGE – Gross grant equivalent] – kwota pomocy, którą otrzymałby przedsiębiorca, gdyby uzyskał pomoc w formie dotacji, bez uwzględnienia opodatkowania podatkiem dochodowym,
wyrażona z dokładnością dwóch miejsc po przecinku.
Ekwiwalent Dotacji Netto EDN [NGE – Net grant equivalent] – kwota pomocy, którą otrzymałby przedsiębiorca, gdyby uzyskał pomoc w formie dotacji, uwzględniającą opodatkowanie podatkiem dochodowym, wyrażona z dokładnością dwóch miejsc po przecinku.
187
EQUAL – Jedna z Inicjatyw Wspólnotowych, w ramach której wsparcie kierowane jest dla projektów mających
na celu współpracę transnarodową służącą promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy. Inicjatywa ta finansowana jest z EFS.
Euro – waluta obowiązująca od 1 stycznia 1999 r. w krajach Unii Europejskiej należących do „strefy euro”.
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 – Natura 2000 jest przyjętym przez Unię Europejską systemem
ochrony wybranych elementów przyrody, które są najważniejsze z punktu widzenia całej Europy. System ten ma
uzupełniać systemy krajowe. Ma on dawać merytoryczne podstawy do zachowania dziedzictwa przyrodniczego
w skali kontynentu. Polega on na wybraniu i skutecznym chronieniu określonych obszarów. Sieć obszarów Natura 2000 w Polsce obejmuje obszary specjalnej ochrony ptaków i specjalne obszary ochrony siedlisk. Jest ona
regulowana przez ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 nr 92, poz. 880).
Europejski Bank Inwestycyjny EBI [EIB – European Investment Bank] – Europejski Bank Inwestycyjny –
bank powołany na mocy Traktatu Rzymskiego mający służyć finansowaniu rozwoju gospodarczego Wspólnoty
Europejskiej. Podstawowym zadaniem EBI jest równoważenie i stabilizacja wspólnego rynku poprzez udzielanie
pożyczek i gwarancji kredytów, przyznawanych przez inne banki, które następnie są wykorzystywane we
wszystkich sektorach gospodarczych (przede wszystkim w telekomunikacji, transporcie, przemyśle, energetyce
oraz ochronie środowiska).
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju EBOR [EBRD – European Bank for Reconstruction and Development] – Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – międzynarodowa organizacja finansowa utworzona w 1991, z
siedzibą w Londynie skupiająca ok. 50 państw. Celem EBOR jest finansowe wspieranie przemian gospodarczych
w państwach Europy Środkowej i Wschodniej (także w państwach byłego ZSRR). Warunkiem udzielenia pomocy jest rozwój demokracji i poszanowanie praw człowieka w danym państwie. Kredyty EBOR mogą być przekazane zarówno rządom, jak i podmiotom prywatnym.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR [European Regional Development Fund (ERDF)] – Fundusz wchodzący w skład Funduszy Strukturalnych, którego zadaniem jest zmniejszanie dysproporcji w poziomie
rozwoju regionów należących do Unii. EFRR współfinansuje realizację Celów 1 i 2 Polityki Strukturalnej UE. W
szczególności fundusz ten udziela wsparcia inwestycjom produkcyjnym, rozwojowi infrastruktury, lokalnym
inicjatywom rozwojowym oraz małym i średnim przedsiębiorstwom.
Europejski Fundusz Społeczny EFS [European Social Fund (ESF)] – Jeden z Funduszy Strukturalnych, który
współfinansuje realizację Celu 3 na całym obszarze Unii Europejskiej, wspiera również Cele 1 i 2. Ze środków
funduszu finansowane są głównie działania poprawiające jakość zasobów ludzkich oraz instytucji rynku pracy.
Zadania Funduszu realizowane są w ramach pięciu obszarów wsparcia.
EUROSTAT – Urząd Statystyczny UE odpowiedzialny za zbieranie danych statystycznych, przygotowywanie
prognoz i analiz. Przekazuje instytucjom Wspólnot Europejskich niezbędne informacje z zakresu statystyki,
współpracuje z urzędami statystycznymi państw członkowskich, które mogą uzyskać od Eurostatu informacje dotyczące rozwoju integracji europejskiej w ramach UE.
Ewaluacja (programu) [Evaluation (of a Programme)] – Oszacowanie oddziaływania pomocy strukturalnej
Wspólnoty Europejskiej w odniesieniu do celów oraz analiza jej wpływu na specyficzne problemy strukturalne.
Ewaluacja końcowa [Ex-post evaluation] – Ewaluacja dokonywana po zakończeniu realizowanego programu,
której głównym celem jest określenie jego długotrwałych efektów, w tym wielkości zaangażowanych środków,
skuteczności i efektywności pomocy. Głównym celem ewaluacji końcowej jest przede wszystkim dostarczenie
informacji na temat długotrwałych efektów, powstałych w wyniku wdrażania danego programu, wraz ze sformułowaniem wniosków dotyczących kierunku polityki strukturalnej.
Ewaluacja okresowa [Mid-term evaluation] – Ewaluacja dokonywana w trakcie realizowania programu. W
przypadku programów strukturalnych przeprowadzana jest w połowie okresu programowania, a jej celem jest
oszacowanie stopnia osiągnięcia zakładanych celów w świetle wcześniej przeprowadzonej ewaluacji wstępnej,
zwłaszcza pod względem dostarczonych produktów i osiągniętych rezultatów oraz określenie trafności zamierzeń
w stosunku do aktualnych trendów społeczno-gospodarczych. Wyniki ewaluacji okresowej służą jako podstawa
do ewentualnych modyfikacji dokumentów programowych. Ponadto dostarczone informacje powinny być wykorzystane przy przygotowaniu programu w następnym okresie programowania.
188
Ewaluacja wstępna [Ex-ante evaluation] – Ewaluacja przeprowadzana przed rozpoczęciem realizacji
programu. Jej podstawowym zadaniem jest zweryfikowanie długoterminowych efektów wsparcia, zawartych w
przygotowanych dokumentach programowych. Zasadniczym celem ewaluacji wstępnej jest zwiększenie jakości
dokumentów programowych poprzez udział w procesie programowania podmiotu niezależnego od instytucji
programującej. Ewaluacja wstępna ma zapewnić, iż środki przeznaczane na realizację polityki zmniejszania
różnic w poziomie rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami UE zostaną wykorzystane w sposób gwarantujący osiągnięcie najlepszych efektów.
Fundusze Przedakcesyjne [Pre-accession Funds] – Środki bezzwrotnej pomocy finansowej udzielanej przez
Unię Europejską krajom kandydującym. Ich najważniejszym zadaniem jest przygotowanie tych krajów do członkostwa w UE oraz pomoc w wyrównaniu różnic gospodarczych. Do instrumentów funkcjonujących w ramach
tych funduszy zaliczone zostały: PHARE, ISPA, SAPARD.
Fundusz mikropożyczkowy – Fundusz pożyczkowy udzielający mikro-pożyczek, czyli pożyczek o wartości nie
przekraczającej 25 tys. €.
Fundusz Spójności (Kohezji) [Cohesion Fund] – Instrument ekonomiczno-polityczny Komisji Europejskiej,
nie należący do Funduszy Strukturalnych i wdrażany na poziomie wybranych państw, a nie regionów. Jego celem
jest ułatwienie integracji słabiej rozwiniętych krajów poprzez budowę wielkich sieci transportowych oraz obiektów infrastruktury ochrony środowiska o dużym obszarze oddziaływania.
Fundusze Strukturalne [Structural Funds] – Zasób finansowy UE umożliwiający pomoc w restrukturyzacji
i modernizacji gospodarki krajów członkowskich drogą interwencji w kluczowych sektorach i regionach (poprawa struktury). Na fundusze strukturalne składają się: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR),
Europejski Fundusz Społeczny (EFS), Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) oraz Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR).
Grupa robocza ds. oceny projektów – Ciało powołane w ramach Instytucji Wdrażających do każdego działania
dokonujące techniczno-ekonomicznej i merytorycznej oceny wyboru projektów, w oparciu o kryteria oceny techniczno-ekonomicznej i merytorycznej.
Grupa docelowa – Beneficjent ostateczny.
ICT [information and communication technologies] – Technologie informacyjne i komunikacyjne.
Inicjatywy Wspólnoty [Community Initiatives] – Programy finansowane z funduszy strukturalnych, mające
na celu rozwiązanie problemów występujących na terenie całej Unii Europejskiej. Liczba i charakter Inicjatyw
Wspólnotowych ulegają zmianom w zależności od zidentyfikowanych problemów mających wpływ na funkcjonowanie Unii Europejskiej. W latach 2000-2006 są to: EQUAL, INTERREG LEADER , URBAN. W tym okresie programowania w Polsce wdrażane będą tylko Inicjatywy EQUAL i INTERREG.
Inkubator technologiczny [Technology Incubator] – Inkubator technologiczny (należy przez to rozumieć inkubator technologii) – wyodrębniona organizacyjnie, budżetowo i lokalowo jednostka, która zapewnia początkującym przedsiębiorcom z sektora MSP pomoc w uruchomieniu i prowadzeniu firmy oferującej produkt lub usługę powstałą w wyniku wdrożenia nowej technologii. Inkubator technologiczny oferuje przede wszystkim: a)
atrakcyjne cenowo warunki lokalowe przystosowane do rozwoju działalności gospodarczej opartej na wykorzystaniu technologii, b) obsługę administracyjno-biurową firm w inkubatorze, c) doradztwo biznesowe (kształtowanie profilu firmy, dostęp do pomocy prawnej, patentowej, pomoc w pozyskaniu zewnętrznego finansowania, dostęp do ekspertów technologicznych), d) promocję firm działających w inkubatorze, e) dostęp do laboratoriów i
bibliotek lokalnej instytucji naukowej o profilu technicznym, f) sprzyjające środowisko innych, nie konkurujących z sobą przedsiębiorców z inkubatora stojących w obliczu podobnych problemów.
Innowacyjność gospodarki [Innovation of economy] – Zdolność i motywacja przedsiębiorców do ustawicznego poszukiwania i wykorzystywania w praktyce wyników prac badawczych i rozwojowych, nowych koncepcji,
pomysłów i wynalazków. Innowacyjność oznacza także doskonalenie i rozwój istniejących technologii produkcyjnych, eksploatacyjnych i dotyczących sfery usług, wprowadzanie nowych rozwiązań w organizacji i zarządzaniu, doskonalenie i rozwój infrastruktury, zwłaszcza dotyczącej gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji.
Instytucja Płatnicza [Paying authority] – Zgodnie z art. 2, pkt. 2 ustawy o NPR, rolę Instytucji Płatniczej pełni
minister właściwy do spraw finansów publicznych.
189
Instytucja Pośrednicząca (w zarządzaniu) [Intermediate body] – Zgodnie z art. 2 pkt. 3 ustawy o NPR, jest
nią instytucja, do której instytucja zarządzająca deleguje część funkcji związanych z zarządzaniem, kontrolą i
monitorowaniem programu operacyjnego albo strategii wykorzystania Funduszu Spójności, odnoszącą się do
priorytetu operacyjnego, działania albo projektu.
Instytucja Wdrażająca [Implementing institution] – Zgodnie z art. 2 pkt. 4 ustawy o NPR jest nią podmiot publiczny lub prywatny, odpowiedzialny za realizację działania w ramach programu operacyjnego na podstawie
umowy z instytucją zarządzającą
Instytucja Zarządzająca [Managing authority] – Zgodnie z art. 2 pkt. 5 ustawy o NPR jest nią właściwy
minister albo inny organ administracji publicznej, odpowiedzialny za przygotowanie i nadzorowanie realizacji
programu operacyjnego albo za przygotowanie i nadzorowanie realizacji strategii wykorzystania Funduszu Spójności, albo Podstaw Wsparcia Wspólnoty, o których mowa w przepisach Unii Europejskiej ustanawiających Fundusz Spójności i ustanawiających przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych. Jest to instytucja lub organ
publiczny lub prywatny, wyznaczony przez państwo członkowskie na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym, lub też państwo członkowskie, o ile samo sprawuje funkcje zarządzania pomocą, odpowiedzialna za skuteczność i prawidłowość zarządzania i wdrażania programu operacyjnego. W przypadku ZPORR funkcję tę
pełnić będzie Departament Wdrażania Programów Rozwoju Regionalnego w MGPiPS.
Instytucje otoczenia biznesu [Business support institutions] – Instytucje oferujące przedsiębiorcom usługi
wspierające w szerokim zakresie. Pomoc może dotyczyć zagadnień związanych z tworzeniem, prowadzeniem i
rozwojem przedsiębiorstwa. Oferta instytucji otoczenia biznesu obejmuje udzielanie informacji, szkolenia, doradztwo, usługi B+R itp. Do instytucji otoczenia biznesu zaliczamy np. stowarzyszenia przedsiębiorców i osób
działających na ich rzecz, izby gospodarcze, samorządy przedsiębiorców, centra wspierania przedsiębiorczości,
inkubatory przedsiębiorczości, centra transferu technologii, instytucje sfery B+R, fundusze pożyczkowe, firmy
prywatne świadczące usługi dla przedsiębiorstw itd.
INTERREG – Inicjatywa Unii Europejskiej, wspierająca współpracę obszarów przygranicznych dwóch państw
członkowskich, mająca także na celu wyrównanie dysproporcji w rozwoju regionów leżących po dwóch stronach
granicy. Interreg obejmuje również podobne działania w regionach państw członkowskich graniczących z krajami beneficjentami programu Phare, ściśle skoordynowane z Phare CBC. Inicjatywa ta finansowana jest
z EFRR.
Jednolity Rynek Europejski JRE [Single European Market] – Jednolity Rynek Europejski – Zintegrowany rynek, którego granice wyznaczają granice zewnętrzne UE (tzw. Rynek wewnętrzny UE). Program jego utworzenia
zawarty jest w Białej Księdze z 1985 r. Podstawową przesłanką stworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego
było umożliwienie swobodnego przepływu dóbr, kapitału, usług i siły roboczej wewnątrz krajów UE.
Jednostka monitorująco-kontrolna [Monitoring and control unit] – Jednostka współdziałająca z Instytucją
Płatniczą odpowiedzialna za kontrolę i monitorowanie wydatków w przekroju funduszy strukturalnych oraz systemu dostarczania pomocy.
Kategoria (obszar) interwencji [Category (fields) of intervention] – Dziedzina interwencji funduszy strukturalnych pomocna przy identyfikacji, badani i monitorowaniu działań. Kategorie interwencji są wykorzystywane do
wykonywania rocznych sprawozdań dotyczących Funduszy Strukturalnych i ich obciążenia w celu ułatwienia
przekazu informacji dotyczących różnych polityk. Do głównych obszarów interwencji zaliczono: rolnictwo,
leśnictwo, promowanie dostosowania i rozwoju obszarów rolniczych, rybołówstwo, pomoc dla dużych przedsiębiorstw, pomoc dla MSP, turystykę, infrastrukturę transportową, infrastrukturę telekomunikacyjną i społeczeństwo informacyjne, infrastrukturę energetyczną, infrastrukturę środowiskową, planowanie przestrzenne i odbudowę, infrastrukturę społeczną i ochronę zdrowia publicznego.
KBN – Komitet Badań Naukowych.
KFK – Krajowy Fundusz kapitałowy.
Komisja Oceny Projektów [Project evaluation committee] – Podmiot powoływany przez Beneficjenta Końcowego. Komisja odpowiedzialna jest za ocenę merytoryczną wniosków (w tym zweryfikowanie budżetów projektów)oraz za sporządzenie listy rankingowej wniosków wybranych do finansowania z Funduszy Strukturalnych.
W ramach ZPORR KOP powoływany jest dla działań finansowanych z EFS oraz działania 3.4. „Mikroprzedsiębiorstwa”.
190
Komitet monitorujący [Monitoring Committee] – Zgodnie z art. 42 ustawy o NPR, podmiot powoływany
wspólnie przez KE oraz kraj beneficjenta dla celów oceny i nadzorowania danego programu. Jego zadaniem jest
zapobieżenie jednostronnym ocenom, wypracowanie kryteriów i sposobu oceny programu, częstotliwości i zakresu analiz cząstkowych i końcowych.
Komitet sterujący wyborem projektów [Steering Committee] – Zgodnie z art. 23 ustawy o NPR, podmiot powoływany przez instytucję zarządzającą w celu opiniowania i konsultowania wybór projektów kwalifikujących
się do wsparcia z Funduszy Strukturalnych.
Koniec okresu kwalifikowalności [Final date for the eligibility of expenditure] – Data zakończenia projektu
odnosząca się do płatności dokonywanych przez Beneficjentów przedłużona, na wniosek kraju członkowskiego o
dwa lata.
Kontrakt wojewódzki [Voivodship contract] – Instument wspierania rozwoju regionalnego, w ramach którego
samorządy otrzymały z budżetu państwa dotacje na wsparcie realizacji zadań własnych, wynikających z wojewódzkich strategii i programów rozwoju wpisujących się w cel i priorytety strategicznych dokumentów rządowych.
Kontrola na miejscu [Check on site] – Kontrola prowadzona w zakresie operacji finansowanych przez Fundusze oraz systemów zarządzania i kontroli, prowadzona w miejscu realizacji projektu.
Koszty kwalifikowalne ogółem [Total eligible cost] – Ogół kosztów, które kwalifikują się do refundacji ze
środków Funduszy Strukturalnych, poniesionych w trakcie realizacji projektów oraz w trakcie wdrażania, zarządzania, monitorowania programów, w ramach których powyższe projekty są realizowane.
Koszty ogółem [Total cost] – Łączny koszt planowanych działań lub operacji, obejmujący zarówno koszty kwalifikowalne jak i niekwalifikowane.
Krajowa Sieć Innowacji KSI [National Innovation Network] – Wydrębniona w ramach KSU sieć ośrodków
świadczących usługi w zakresie transferu i komercjalizacji technologii oraz realizacji przedsięwzięć innowacyjnych w przedsiębiorstwach sektora MSP (KSI jest w trakcie tworzenia).
Kryteria konwergencji [Convergence criteria] – Wynikające z Traktatu z Maastricht kryteria określające warunki przystąpienia poszczególnych państw członkowskich do unii walutowej. Podstawowe kryteria są następujące: niska inflacja, dług publiczny poniżej 60% PKB, wahania kursu waluty w ściśle określonych granicach, stabilność długoterminowej stopy procentowej, deficyt budżetowy poniżej 3% PKB, niezależny bank centralny.
Kryteria wyboru projektów [Project selection criteria] – Określony zestaw wymogów formalnych i merytorycznych, zawartych w Uzupełnieniach do poszczególnych programów, które muszą spełnić projekty, aby mieć
szansę uzyskać dofinansowanie ze środków pomocowych. W przypadku Funduszy Strukturalnych kryteria wyboru projektów formułowane są przez Instytucję Zarządzającą, a następnie aprobowane przez Komitet Monitorujący.
Kwalifikowalność wydatków [Eligibility (of expenditure)] – Spełnienie przez wydatki działań lub operacji
określonych warunków, do których należą: (1) zgodność z wymogami Funduszu, z którego miałaby pochodzić
pomoc; (2) spójność planowanych działań lub operacji z zatwierdzonym programem operacyjnym.
Kwantyfikacja [Quantification] – Przedstawianie efektów realizacji programów finansowanych z Funduszy
Strukturalnych na poziomie produktu, rezultatu oraz oddziaływania.
Mikroprzedsiębiorstwo [Micro-enterprise] – Przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch ostatnich
lat obrotowych: zatrudnia średniorocznie mniej niż 10 pracowników i osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży
towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w PLN 2 mln € lub
sumy aktywów bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w PLN 2
mln € oraz jest niezależne w rozumieniu odrębnych przepisów.
191
MSP [Small and medium-sized enterprise] – Małe i średnie przedsiębiorstwa. Definicja obowiązująca do końca
2004 r.: a) średnie przedsiębiorstwo, to przedsiębiorstwo, które zatrudnia poniżej 250 pracowników; jego obrót
roczny nie powinien przekraczać 40 mln € lub jego bilans roczny powinien być poniżej 27 mln € (w ciągu 2 następujących po sobie lat obrachunkowych); małe przedsiębiorstwo, to przedsiębiorstwo, które zatrudnia poniżej
50 pracowników, jego obrót roczny nie powinien przekraczać 7 mln € lub jego bilans roczny nie powinien przekraczać 5 mln € (w ciągu 2 następujących po sobie lat obrachunkowych). Każde przedsiębiorstwo musi być niezależne – tj. 25% kapitału lub praw głosu na walnym zgromadzeniu nie może być w posiadaniu jednego lub kilku
przedsiębiorstw, które nie spełniają warunków przyjętych dla małego i średniego lub małego przedsiębiorstwa.
W dwóch następujących przypadkach powyższe progi mogą być przekroczone: a) gdy przedsiębiorstwo należy
do spółki publicznej, przedsiębiorstw „venture capital” lub inwestorów instytucjonalnych i pod warunkiem, że
żadne z wcześniej wymienionych nie sprawuje kontroli nad tym przedsiębiorstwem oraz b) gdy kapitał jest rozproszony w taki sposób, że przedsiębiorstwo może zadeklarować w zgodzie z prawem, że nie należy w 25% do
jednego lub grupy przedsiębiorstw nie spełniających warunków przynależności do sektora MSP. Definicja
obowiązująca od 01.01.2005 r. oparta na Zaleceniu Komisji z 06.05.2003 r. nr 2003/361 dotyczącego mikro,
małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. L 124, 20/05/2003 P. 0036 – 0041): Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz
operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w PLN 10 mln €, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w PLN 10 mln €. Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: a) zatrudniał
średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i
usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w PLN 50 mln €, lub sumy aktywów jego
bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w PLN 43 mln € oraz c)
25% i więcej głosów w zgromadzeniu wspólników, walnym zgromadzeniu akcjonariuszy albo walnym
zgromadzeniu spółdzielni. Nie uważa się odpowiednio za małego lub średniego przedsiębiorcę, w którym przedsiębiorcy inni niż mali lub średni, Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego posiadają: a) 25% i
więcej wkład udziałów lub akcji; b) prawa do 25% i udziału w zysku.
Nowo powstała firma oparta na wykorzystaniu zaawansowanych technologii [Advanced technologies based start-ups] - Przedsiębiorstwo prowadzące działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
przez okres krótszy niż 3 lata, które produkuje wyroby lub świadczy usługi w oparciu o nową technologię ( tj.
stosowaną w Polsce nie dłużej niż 3 lata).
NTS [The Nomenclature of Territorial Units for Statistics ] – Nomenklatura jednostek terytorialnych do celów
statystycznych – jednolity schemat podziału terytorialnego krajów Unii Europejskiej. NUTS jest pięciostopniową
klasyfikacją hierarchiczną, w której wyróżnia się trzy poziomy regionalne (NUTS 1 – 3) oraz dwa poziomy lokalne (NUTS 4 – 5). Ze względów praktycznych nomenklatura NUTS oparta jest przede wszystkim na podziałach administracyjnych istniejących w krajach członkowskich. Klasyfikacja NUTS jest podstawą prowadzenia regionalnych rachunków ekonomicznych i statystyki regionalnej w wymiarze społeczno-gospodarczym.
W Polsce do przystąpienia do UE funkcjonowała klasyfikacja NTS, w której do poziomu pierwszego zaliczał się
cały kraj, do poziomu NTS 2 – 16 województw, do NTS 3 – 44 podregiony, do NTS 4 – 380 powiatów i miast na
prawach powiatu oraz do ostatniego poziomu zakwalifikowano 2489 gmin.
Obszar interwencji [Field of intervention] – Grupa kategorii interwencji, odpowiadająca sferze działalności
człowieka, tj. otoczeniu produkcyjnemu, zasobom ludzkim, infrastrukturze podstawowej oraz działaniom przygotowawczym i promocyjnym.
Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ) [EIA – Environmental Impact Assessment] – Badanie polegające na określeniu, opisie i ocenie bezpośrednich i pośrednich skutków danego przedsięwzięcia dla: człowieka oraz komponentów środowiska przyrodniczego (fauny, flory, wód, gleb, powietrza, klimatu, krajobrazu),
oddziaływania między tymi elementami; dóbr materialnych i dziedzictwa kultury; ocena wpływu na środowisko
powinna być wykonana zgodnie z prawem polskim i odpowiednimi dyrektywami UE, dotyczącymi ochrony
środowiska naturalnego.
Okres programowania [Programming period] – Okres obowiązywania dokumentów programowych, stanowiących podstawę ubiegania się o pomoc ze strony Komisji Europejskiej. Obecny okres programowania to lata
2004-2006.
Operacje [Operations] – Projekt lub czynność podejmowana przez Beneficjantów (synonim projektu).
192
Panel ekspertów [Expert panel] – Ciało instytucjonalne złożone z niezależnych ekspertów specjalizujących się
w dziedzinie będącej przedmiotem ewaluacji, którzy w oparciu o przedłożone dokumenty i dane oceniają efekty
programu lub projektu w kontekście określonych kryteriów wyboru projektów.
Park przemysłowy [Industrial park] – Zespół wyodrębnionych nieruchomości, w którego skład wchodzi co najmniej nieruchomość, na której znajduje się infrastruktura techniczna pozostała po restrukturyzowanym lub likwidowanym przedsiębiorstwie, utworzony na podstawie umowy cywilnoprawnej, której jedną ze stron jest jednostka samorządu terytorialnego, stwarzający możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcom, w szczególności MSP.
Park technologiczny [Technology park] – Zespół wyodrębnionych nieruchomości wraz z infrastrukturą techniczną, utworzony w celu dokonywania przepływu wiedzy i technologii pomiędzy jednostkami naukowymi w rozumieniu art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o Komitecie Badań Naukowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 33,
poz. 389 oraz z 2003 r. Nr 39, poz. 335) a przedsiębiorcami, w którym oferowane są przedsiębiorcom wykorzystującym nowoczesne technologie, usługi w zakresie doradztwa w tworzeniu i rozwoju przedsiębiorstw, transferu
technologii oraz przekształcania wyników badań naukowych i prac rozwojowych w innowacje technologiczne, a
także stwarzający tym przedsiębiorcom możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez korzystanie
z nieruchomości i infrastruktury technicznej na zasadach umownych.
PARP – Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
Partnerstwo [Partnership] – Włącznie w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich szczebli
władz wspólnotowych i krajowych, jak również instytucji i środowisk regionalnych oraz lokalnych najlepiej
znających potrzeby i możliwości swego regionu. Jest to jedna z zasad wdrażania funduszy strukturalnych.
Phare – Program pomocy w przebudowie gospodarczej państw Europy Środkowej i Wschodniej [Polish
Hungary Assistance for Restructuring their Economies] – Fundusz Przedakcesyjny. Początkowo program Phare wspierał przemiany gospodarcze i społeczne w Polsce i na Węgrzech (PHARE). Szczególny nacisk kładziono
na rozwój sektora prywatnego. W miarę upływu lat Phare rozrastał się, zwiększając obszar swojego działania zarówno kompetencyjnie jak i terytorialnie. Obecnie z pomocy tego Funduszu korzystają nowe państwa członkowskie (Polska, Węgry, Republika Czeska, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia), kraje kandydujące (Rumunia, Bułgaria) oraz trzy państwa nie kandydujące (Albania, Macedonia, Bośnia i Hercegowina).
PKD – Punkt Konsultacyjno-Doradczy.
Polityka ochrony środowiska Wspólnoty Europejskiej [Community environmental policy] – Polityka, której
celem jest zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska, przyczynianie się do ochrony zdrowia ludzkiego,
a także zapewnienie rozważnego i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych. Ponadto wprowadzono podstawowe zasady w dziedzinie ochrony środowiska. Są to: a) zasada zapobiegania (prewencji) powstawaniu szkód
ekologicznych, b) zasada „zanieczyszczający płaci”, c) zasada pomocniczości, która mówi, że Wspólnota
Europejska podejmuje działania w dziedzinie ochrony środowiska w takim zakresie aby można było osiągnąć
określone cele w stopniu wyższym na szczeblu Wspólnoty Europejskiej niż na poziomie poszczególnych państw
członkowskich.
Pomoc (publiczna) Państwa [State aid] – Wielkość środków publicznych przeznaczanych na wspieranie inwestycji podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w szczególności w formie: dotacji oraz ulg podatkowych, dokapitalizowania, pożyczek lub kredytów oraz poręczeń lub gwarancji na korzystniejszych warunkach
od oferowanych na rynku. Może być to również bezpośrednia i pośrednia pomoc dla przedsiębiorców udzielana
ze środków podmiotów publicznych (np. jednostek samorządów terytorialnych), a także ze środków podmiotów
publicznych za pośrednictwem innych podmiotów (np. publicznych lub prywatnych podmiotów wskazanych
przez państwo). W rozumieniu art. 87-89 TWE pomoc publiczna stwarza taką przewagę ekonomiczną przedsiębiorstwa, która przy równych warunkach działalności gospodarczej nie byłaby możliwa do osiągnięcia. Do
mniej oczywistych przykładów transakcji spełniających ten warunek zaliczyć można np. sytuację, w której przedsiębiorstwo ma uprzywilejowany dostęp do infrastruktury bez wnoszenia opłaty.
Priorytet [Priority] – Jeden z priorytetów strategii, przyjętych w PWW lub w pomocy. Priorytetowi jest podporządkowany wkład finansowy z Funduszy Strukturalnych, innych instrumentów finansowych oraz odpowiednich środków finansowych państwa członkowskiego, jak również zestaw sprecyzowanych celów.
193
PKB [GDP – Gross domestic product] – Produkt krajowy brutto – Miernik produkcji wytworzonej na obszarze
danego kraju, który jest sumą wydatków gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych, wydatków sektora prywatnego na zakup dóbr i usług inwestycyjnych, wydatków państwa na zakup dóbr i usług oraz
salda bilansu handlu zagranicznego.
Program operacyjny [Operational programme] – Dokument przyjęty przez Komisję, służący wdrażaniu PWW
i składający się ze spójnego zestawienia Priorytetów, zawierającego działania wieloletnie, które mogą być wdrażane przez jeden lub kilka Funduszy, jeden lub kilka innych dostępnych instrumentów finansowych oraz EBI.
Projekt (zadanie) [Project (task)] – Najmniejsza dająca się wydzielić jednostka stanowiąca przedmiot pomocy.
Publiczne środki wspólnotowe [Community financial contribution] – Wielkość środków asygnowana przez
Komisję Europejską w ramach pomocy finansowej, stanowiąca określoną proporcję kwalifikujących się wydatków programu lub projektu.
PWW [CSF- Community Support Framework] – Podstawy Wsparcia Wspólnoty – dokument przyjęty przez
Komisję Europejską, w uzgodnieniu z danym państwem członkowskim, po dokonaniu oceny przedłożonego planu przez państwo członkowskie i zawierający strategię i Priorytety działań Funduszy i państwa członkowskiego,
ich cele szczegółowe, wielkość wkładu Funduszy i innych środków finansowych. Dokument ten winien być podzielony na Priorytety i wdrażany za pomocą jednego lub kilku programów operacyjnych.
Refundacja wydatków [Reimbursement of expenditure] – Refundacja przez Komisję Europejską części wydatków kwalifikowanych, realizowanych w ramach udzielonej pomocy – po ich poświadczeniu przez Instytucję
Płatniczą. Refundacja wydatków dokonywana jest w postaci płatności okresowych lub płatności końcowej.
Region [Region] – Podporządkowana bezpośrednio szczeblowi centralnemu jednostka terytorialna, posiadająca
reprezentację polityczną. W Polsce obecnie rolę regionów pełnią województwa.
RIF [Regional Financing Institutions] – Regionalne Instytucje Finansujące – Regionalni partnerzy →PARP
współpracujący przy wdrażaniu polityki „sektorowej” adresowanej do MSP w regionie. Do podstawowych funkcji RIF należy m. in.: świadczenie usług konsultacyjno-doradczych, udzielanie informacji o dostępnych
programach wsparcia i warunkach uczestnictwa, promocja programów adresowana do potencjalnych beneficjentów (przedsiębiorców), przyjmowanie i ocena formalna wniosków o dofinansowanie, monitorowanie realizacji
projektów, sporządzanie sprawozdań merytorycznych i finansowych, prowadzenie bazy danych o uczestnikach
programów.
RIS – Regionalne Strategie Innowacyjne.
Rozporządzenie 70/2001 [Commission Regulation (EC) No 70/2001] – Rozporządzenie nr 70/2001/WE z dnia
12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla
małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001).
Rozporządzenie 69/2001 [Commission Regulation (EC) No 69/2001] – Rozporządzenie nr 69/2001/WE z dnia
12 stycznia w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de
minimis (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001).
Rozporządzenie 438/2001 [Commission Regulation (EC) No 438/2001] – Rozporządzenie nr 438/2001/WE z
dnia 2 marca 2001 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1260/1999 dotyczącego
zarządzania i systemów kontroli pomocy udzielanej w ramach funduszy strukturalnych (Dz. Urz. WE L 063 z
03.03.2001).
Rozporządzenie 448/2004 [Commission Regulation (EC) No 448/2004] – Rozporządzenie nr 448/2004/WE z
dnia 10 marca 2004 r. zmieniające rozporządzenie nr 1685/2000 w sprawie szczegółowych zasad wdrażania rozporządzenia nr 1260/1999 w zakresie uznawania kwalifikowalności wydatków na działania współfinansowane z
Funduszy Strukturalnych i wycofujące rozporządzenie nr 1145/2003 (Dz. Urz. WE L 072 z 11.03.2004).
Rozporządzenie 1159/2000 [Commission Regulation (EC) No 1159/2000] – Rozporządzenie nr
1159/2000/WE z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie prowadzenia przez Państwa Członkowskie działań informacyjnych i reklamowych dotyczących pomocy udzielanej z funduszy strukturalnych (Dz. Urz. WE L 130 z
31.05.2000).
194
1260/1999/WE z dnia 21 czerwca 1999 r. ustanawiające przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych (Dz.
Urz. WE L 161 z 26.06.1999).
1681/1994/WE z dnia 11 lipca 1994 r. dotyczące nieprawidłowości oraz odzyskiwania kwot wypłaconych nieprawidłowo w związku z finansowaniem polityki strukturalnej i organizacją systemu informacji w tej dziedzinie
(Dz. Urz. WE L 178 z 12.07.1994).
1685/2000/WE z dnia 28 lipca 2000 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr
1260/1999 w odniesieniu do warunków, jakie muszą spełniać wydatki na działania współfinansowane z funduszy
strukturalnych (Dz. Urz. L 193 z 29.07.2000).
Rozporządzenie 1783/1999 [Commission Regulation (EC) No 1783/1999] - Rozporządzenie nr 1783/1999/WE
z dnia 12 lipca 1999 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. L 213 z
13.08.1999).
Rozwój regionalny [Regional Development] – Wzrost potencjału gospodarczego regionów oraz trwała poprawa
ich konkurencyjności i poziomu życia mieszkańców, przyczyniający się do rozwoju społeczno-gospodarczego
kraju.
Rozwój zrównoważony [Sustainable Development] – Rozwój społeczno ekonomiczny, zachowujący cechy
trwałości w długim okresie oraz nie działający destrukcyjnie na środowisko, w którym zachodzi.
Seed capital – Kapitał zalążkowy.
Sektorowe Programy Operacyjne SPO [Sectoral operational programmes] – Programy operacyjne przygotowywane i zarządzane przez właściwe resorty centralne, realizujące zadania horyzontalne w odniesieniu do
całych sektorów ekonomiczno-społecznych.
SIMIK – System Informatycznego Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu
Spójności.
Skuteczność [Effectiveness] – Stopień efektywności realizacji celów przez program. Ocenia się ją porównując
to, co zostało wykonane, z tym co było pierwotnie zaplanowane.
SPO RZL – Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój zasobów ludzkich, lata 2004-2006.
SPO WKP – Sektorowy Program Operacyjny – Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, lata 2004-2006.
Społeczeństwo informacyjne [Information society] – Nowy typ społeczeństwa, kształtujący się w krajach postindustrialnych, których rozwój technologii osiągnął najszybsze tempo. W społeczeństwie informacyjnym zarządzanie informacjami, ich jakość i szybkość przepływu są zasadniczymi czynnikami konkurencyjności zarówno
w przemyśle, jak i w usługach. Główne zasady odnoszące się do społeczeństwa informacyjnego to: powszechny
dostęp wszystkich ludzi do podstawowego zakresu techniki komunikacyjnej i informacyjnej, otwarta sieć, czyli
nieskrępowany dostęp do sieci wszystkich operatorów i usługodawców, zdolność wzajemnego łączenia się i przetwarzania danych, kompatybilność i zdolność współpracy wszelkiej techniki umożliwiająca pełen kontakt bez
względu na miejsce pobytu ludzi, stworzenie warunków dla konkurencji w tej dziedzinie.
Strategia rozwoju regionu [Regional Development Strategy] – Koncepcja systemowego działania na rzecz długotrwałego rozwoju →regionu poprzez racjonalną alokację zasobów oraz dokument określający sposoby postępowania dla realizacji wspólnie ustalonych celów.
Studium wykonalności [Feasibility study] – Studium przeprowadzone w fazie formułowania projektu, weryfikujące, czy dany projekt ma dobre podstawy do realizacji i czy odpowiada potrzebom potencjalnych Beneficjantów; studium powinno stanowić plan projektu; muszą w nim zostać określone i krytycznie przeanalizowane
wszystkie szczegóły operacyjne jego wdrażania, a więc uwarunkowania handlowe, techniczne, finansowe, ekonomiczne, instytucjonalne, społeczno-kulturowe oraz związane ze środowiskiem naturalnym; studium wykonalności
pozwala na określenie rentowności finansowej i ekonomicznej a w rezultacie jasne uzasadnienie celu realizacji
projektu.
195
Środki pokrewne środkom publicznym – Środki znajdujące się w dyspozycji podmiotów realizujących projekty przyczyniające się do zapewnienia dobra publicznego lub poprawy istniejącego dobra publicznego. W sprawozdawczości środki te będą traktowane jako element kategorii „inne środki publiczne”.
Traktat Akcesyjny [Accession Treaty] – Akt dotyczący warunków przystąpienia do Unii Europejskiej Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki
Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w Traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej (Dz. Urz. WE L 236 z 23.09.2003 r.).
Transza środków [Tranche] – Rata płatności przekazywana Beneficjentowi przez Instytucję Płatniczą.
TWE – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z dnia 24 grudnia 2002 r. (Dz. Urz. C 325).
UKS – Urząd Kontroli Skarbowej.
Ustawa o finansach publicznych – Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003
r. Nr 15)16.
Ustawa o finansowym wspieraniu inwestycji – Ustawa z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji (Dz. U. Nr 41, poz. 363)17.
Ustawa o NPR – Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206).
Ustawa o odpadach – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628)18,
Ustawa prawo ochrony środowiska – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr
62, poz. 627) 19.
Ustawa prawo wodne – Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229)20.
Ustawa Prawo zamówień publicznych – Ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych (Dz.
U. Nr 19 poz. 117)21.
UWKK [Simplified Index of Costs and Benefits] – Uproszczony Wskaźnik Kosztów i Korzyści.
Venture Capital – Fundusze wysokiego ryzyka.
Wdrażanie [Implementation] – Urzeczywistnienie projektu programu. Etap wdrażania następuje po etapie
→programowania.
16
Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 45, poz.
17
18
19
20
21
391, Nr 65, poz. 594, Nr 96, poz. 874, Nr 166, poz. 1611 i Nr 189, poz. 851 oraz 2004 r. Nr 19, poz.
177, Nr 93, poz. 890, Nr 121, poz. 1264 i Nr 123, poz 1291.
1177, z 2003 r. Nr 159, poz. 1537 oraz z 2004 r. Nr 123, poz 1291.
Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr
113, poz. 984 i Nr 199, poz. 1671, z 2003 r. Nr 7, poz. 78 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959.
1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz.1271 i Nr 233, poz. 1957, z 2003 r.
Nr 46, poz.392, Nr 80, poz. 717 i 721, Nr 162, poz. 1568, Nr 175, poz. 1693, Nr 190, poz. 1865 i Nr
217 poz. 2124 oraz z 2004 r. Nr 19, poz.177, Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 92, poz. 880, Nr
96, poz. 959 i Nr 121, poz. 1263.
1803, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 233, poz. 1957i Nr 238, poz. 2022 z 2003
r. Nr 80, poz. 717, Nr 165, poz. 1592, Nr 190, poz. 1865 i Nr 228, poz. 2259 oraz z 2004 r. Nr 92,
poz. 880, Nr 96, poz. 959 i Nr 116, poz 1206.
Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz. 956
i Nr 116, poz. 1027).
196
Wniosek o płatność [Payment application] – Wniosek kierowany przez Instytucję Zarządzającą do Instytucji
Płatniczej w celu dokonania okresowych płatności na rzecz Beneficjentów. Płatności te umożliwiają zwrot wydatków faktycznie opłacanych przez fundusze pomocowe.
Wskaźniki [Indicators] – Miara celów, jakie mają zostać osiągnięte, zaangażowanych zasobów, uzyskanych
produktów, efektów oraz innych zmiennych (np. ekonomicznych, społecznych, środowiskowych).
Wskaźniki bazowe [Baseline indicators] – Wskaźniki opisujące sytuację społeczno-gospodarczą na obszarze
realizacji projektu, mierzone przed rozpoczęciem oraz w trakcie jego →wdrażania, w celu oszacowania zachodzących zmian, nie wynikających jednakże z realizacji inwestycji.
Wskaźniki oddziaływania [Impact indicators] – Wskaźniki odnoszące się do konsekwencji danego programu
wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich →Beneficjentów. Oddziaływanie szczegółowe to te
efekty, które pojawią się po pewnym okresie czasu, niemniej jednak są bezpośrednio powiązane z podjętym
działaniem. Oddziaływanie globalne obejmuje efekty długookresowe dotyczące szerszej populacji.
Wskaźniki podstawowe [Core indicators] – Zestaw wskaźników bazujących na standardach unijnych, zalecanych do stosowania Beneficjentom środków uruchamianych w ramach funduszy strukturalnych.
Wskaźniki produktu [Output indicators] – Wskaźniki odnoszące się do działalności. Liczone są w jednostkach
materialnych lub monetarnych (np. długość zbudowanej drogi, ilość firm, które uzyskały pomoc itp.).
Wskaźniki programu [Programme indicators] – Wskaźniki ustalone przed lub we wczesnej fazie wdrażania
projektu w celu monitorowania wdrażania programu oraz jego oceny wykonania w odniesieniu do wcześniejszych celów. Do wskaźników tych zaliczamy wskaźniki wkładu, wskaźniki produktu, wskaźniki rezultatu oraz
wskaźniki oddziaływania.
Wskaźniki rezultatu [Result indicators] - Wskaźniki odpowiadające bezpośrednim i natychmiastowym efektom
wynikającym z programu. Dostarczają one informacji o zmianach np. zachowania, pojemności lub wykonania,
dotyczących bezpośrednich Beneficjentów. Takie wskaźniki mogą przybierać formę wskaźników materialnych
(skrócenie czasu podróży, liczba skutecznie przeszkolonych osób, zmniejszenie liczby wypadków drogowych,
itp.) lub finansowych (zwiększenie się środków finansowych sektora prywatnego, zmniejszenie kosztów transportu).
Wskaźniki wkładu [Input indicators] - Wskaźniki odnoszące się do budżetu przydzielonego dla kolejnych poziomów wsparcia. Wskaźniki te są wykorzystywane przy monitorowaniu postępu w odniesieniu do (rocznych)
zobowiązań i płatności z funduszy dostępnych dla każdej operacji, działania lub programu w odniesieniu do jego
kosztów.
Wskaźniki wpływu (oddziaływania) [Impact indicators] – Wskaźniki odnoszące się do konsekwencji danego
projektu wykraczających poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich →Beneficjentów (np. wpływ projektu
na sytuację społeczno-gospodarczą w pewnym okresie od zakończenia jego realizacji).
WE [EC – European Community] – Wspólnota Europejska – wspólnota, której celem jest stworzenie wspólnego rynku oraz unii gospodarczej i walutowej, a także dzięki wdrożeniu wspólnej polityki i działań, wspieranie w
całym ugrupowaniu harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu
zatrudnienia i ochrony socjalnej, równości praw kobiet i mężczyzn, zrównoważonego i nieinflacyjnego wzrostu,
wysokiego stopnia konkurencyjności i spójności gospodarczej, wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości
środowiska naturalnego, podnoszenie standardu i jakości życia, gospodarczej i społecznej spójności oraz solidarności między państwami członkowskimi. Działania Wspólnoty są regulowane wspólnymi politykami, do których
należą: Wspólna polityka rolna, Wspólna polityka handlowa, Wspólna polityka transportowa i polityka ochrony
środowiska, Polityka regionalna i strukturalna WE, Unia gospodarcza i walutowa, Wspólna polityka zagraniczna
i bezpieczeństwa.
Współfinansowanie ze źródeł krajowych [National co-financing] – Wkład środków krajowych do programów
lub projektów realizowanych przy udziale środków pomocowych.
Wstępne studium wykonalności [Pre-feasibility study] – Studium, przeprowadzone podczas fazy identyfikowania projektu, w którym definiuje się wszystkie potencjalne problemy, ocenia alternatywne rozwiązania i
wybiera preferowane rozwiązanie w oparciu o kryterium trwałości projektu.
197
Wyłączenia blokowe [Block exemptions] – Pomoc publiczna uznana, na podstawie art. 87 ust. 3 lit. e) TWE, za
zgodną ze wspólnym rynkiem decyzją Rady, ujęta w formy prawne pięciu rozporządzeń KE wydanych na podstawie tego przepisu: nr 68/2001, 69/2001, 70/2001, 2204/2002 oraz 1/2004 w sprawie zastosowania art. 87 i 88
TWE do pomocy państwa odpowiednio: na cele szkoleniowe, de minimis, dla MSP, na zatrudnienie, de minimis
dla MSP prowadzących działalność w produkcji, przetwarzaniu i sprzedaży produktów rolnych.
Zasada de minimis [De minimis rule] – Zgodnie z zasadą de minimis, o której mowa w rozporządzeniu
69/2001, pomoc może być udzielana w ograniczonej wysokości (do 100 tys. €) dla jednego przedsiębiorcy w
ciągu trzech lat poprzedzających dzień złożenia wniosku. Pomoc de minimis nie może być udzielana w rolnictwie, rybołówstwie i nie może być przeznaczona na subsydia eksportowe lub mieć na celu uprzywilejowania
produktów krajowych wobec zagranicznych. W przypadku nadużycia pomocy (przekroczenie wielkości 100 tys.
€ w ciągu 3 lat) i o ile nie można „nadwyżki” zakwalifikować do żadnego istniejącego programu pomocowego
lub wyłączenia grupowego, przewidziane są procedury zwrotu. Zasada ta jest niezależna od wielkości przedsiębiorstwa, choć w założeniu odnosi do małych i średnich przedsiębiorstw. Pomoc udzielana w ramach zasady
de minimis sumuje się tylko z inną pomocą de minimis, udzieloną jako pomoc indywidualna oraz w ramach
programu pomocowego.
ZPORR – Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego.
198

Lokalny Program Rewitalizacji

Transkrypt

Podobne dokumenty

Niezależne Słowo nr 6

Nie dostałeś ? To przeczytaj w internecie na www

plik PDF - Nasz Wałbrzych - niezależny portal miejski