Lokalny Program Rewitalizacji
Transkrypt
Lokalny Program Rewitalizacji
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr . Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 19 listopada 2004 roku Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Spis treści: 1.WPROWADZENIE..............................................................................................................8 1.1Misja i wizja rewitalizacji Wałbrzycha......................................................................8 1.2Waga rewitalizacji......................................................................................................8 1.3Cele rewitalizacji w Wałbrzychu............................................................................... 9 1.4Priorytety rewitalizacji Wałbrzycha........................................................................... 9 1.5Kompleksowość rewitalizacji.................................................................................. 10 1.6Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha ...............................................11 1.7Struktura projektu sporządzenia programu rewitalizacji Wałbrzycha..................... 12 1.8Twórcy programu rewitalizacji Wałbrzycha............................................................ 13 2.DIAGNOZA FAKTOGRAFICZNA MIASTA WAŁBRZYCHA..................................19 2.1Aktualny stan rozwoju Wałbrzycha w skrócie.........................................................19 2.2Ogólna charakterystyka Gminy Wałbrzych............................................................. 22 2.3Historia Miasta.........................................................................................................22 2.4Zabytki wałbrzyskie (wybrane obiekty)................................................................... 23 2.5Zagospodarowanie przestrzenne.............................................................................. 23 2.5.1Charakterystyka struktury gruntów........................................................... 23 2.5.2Powierzchnia terenów mieszkaniowych w Wałbrzychu........................... 24 2.5.3Wielkość zasobów mieszkaniowych.........................................................25 2.5.4Charakterystyka zasobów mieszkaniowych.............................................. 25 2.5.5Zakup lokalu na rynku wtórnym............................................................... 26 2.5.6Granice stref ochrony konserwatorskiej....................................................26 2.5.7Charakterystyka komunalnego zasobu mieszkaniowego oraz zasad gospodarowania tym zasobem.............................................................. 27 2.6Infrastruktura techniczna..........................................................................................29 2.6.1Źródła energii............................................................................................ 29 2.6.2Dostawa gazu............................................................................................ 30 2.6.3Zaopatrzenie w wodę oraz odbiór ścieków sanitarnych i deszczowych... 30 2.6.4Telekomunikacja....................................................................................... 30 2.6.5Sieć drogowa.............................................................................................30 2.6.6Komunikacja zbiorowa............................................................................. 31 2.6.7Gminne inwestycje infrastrukturalne........................................................ 31 2.6.8Restrukturyzacja zakładów budżetowych................................................. 32 2.6.9Ochrona środowiska..................................................................................32 2.6.10Gospodarka zasobami wodnymi............................................................. 33 2.6.11Gospodarka ściekowa w mieście............................................................ 33 2.6.12Gospodarka odpadami.............................................................................33 2.6.13Ochrona powietrza atmosferycznego...................................................... 34 2.6.14Ochrona zieleni....................................................................................... 34 2.6.15Wsparcie finansowe Gminy dla działań proekologicznych.................... 35 2.6.16Problemy związane z zakończeniem likwidacji kopalń wałbrzyskich....35 2.7Gospodarka.............................................................................................................. 36 2.7.1Główni pracodawcy/ struktura i trendy..................................................... 36 2.7.2Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON....................36 2.7.3Pakiet PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ...............................................................40 2.7.4Instytucje i organizacje wspierające rozwój przedsiębiorczości w Wałbrzychu.................................................................................................41 2.8Sfera społeczna........................................................................................................ 47 2 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.8.1Ludność .................................................................................................... 47 2.8.2Bezrobocie................................................................................................ 48 2.8.3Inicjatywy i programy realizowane przez Powiatowy Urząd Pracy w Wałbrzychu.................................................................................................50 2.8.4Budżet miasta i dochód na 1 mieszkańca..................................................51 2.8.5Dodatki mieszkaniowe..............................................................................51 2.8.6Przestępczość............................................................................................ 54 2.8.7Oświata i wychowanie.............................................................................. 57 2.8.8Ochrona zdrowia....................................................................................... 57 2.8.9Stan zdrowia mieszkańców.......................................................................58 2.8.10Pomoc społeczna.....................................................................................58 2.8.11Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Wałbrzychu....... 60 2.8.12Kultura i sztuka....................................................................................... 60 2.8.13Sport........................................................................................................ 62 2.8.14Struktura organizacji pozarządowych..................................................... 63 2.8.15Wsparcie przez Miasto organizacji pozarządowych............................... 63 2.8.16Aktualne programy społeczno-gospodarcze realizowane przez Urząd Miasta....................................................................................................64 3.AKTYWNOŚĆ URZĘDU MIEJSKIEGO W WAŁBRZYCHU W ZAKRESIE PROGRAMÓW POMOCOWYCH......................................................................... 65 3.1Projekty zrealizowane w latach ubiegłych............................................................... 65 3.2Projekty realizowane w roku 2004 oraz w latach najbliższych................................65 4.KLUCZOWE PROBLEMY UTRUDNIAJĄCE MIASTU REALIZACJĘ CELU ZPORR – WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA MARGINALIZACJI OBSZARÓW MIASTA............. 69 4.1Obszar gospodarczy................................................................................................. 69 4.2Obszar społeczny..................................................................................................... 69 4.3Obszar przestrzenno-środowiskowy........................................................................ 70 5.DIAGNOZA JAKOŚCIOWA OBECNEJ SYTUACJI SPOŁECZNEJ, GOSPODARCZEJ I INFRASTRUKTURALNEJ W WAŁBRZYCHU..............71 5.1Mocne strony Miasta................................................................................................71 5.1.1Obszar gospodarczy.................................................................................. 71 5.1.2Obszar społeczny...................................................................................... 71 5.1.3Obszar przestrzenno-środowiskowy......................................................... 72 5.2Słabe strony Miasta.................................................................................................. 72 5.2.1Obszar gospodarczy.................................................................................. 72 5.2.2Obszar społeczny...................................................................................... 73 5.2.3Obszar przestrzenno-środowiskowy......................................................... 73 5.3Szanse Miasta...........................................................................................................74 5.3.1Obszar gospodarczy.................................................................................. 74 5.3.2Obszar społeczny...................................................................................... 74 5.3.3Obszar przestrzenno-środowiskowy......................................................... 75 5.4Zagrożenia Miasta....................................................................................................75 5.4.1Obszar gospodarczy.................................................................................. 75 5.4.2Obszar społeczny...................................................................................... 75 5.4.3Obszar przestrzenny.................................................................................. 75 6.POWIĄZANIA LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI................................76 3 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 6.1Strategiczne i długookresowe dokumenty planistyczne oddziałujące na rozwój społeczno-gospodarczy Wałbrzycha................................................................. 76 6.2Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego..................................................... 76 6.3Strategia Rozwoju Wałbrzycha na lata 2004-2006.................................................. 78 6.4Polityka transportowa Miasta Wałbrzycha.............................................................. 80 6.5Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Wałbrzycha na lata 2004 – 2008................................................................................................81 6.6Program współpracy Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na 2004 rok ...........................................................................................................................84 6.7Wieloletni program gospodarowania zasobem mieszkaniowym Gminy Wałbrzych na lata 2004-2008..............................................................................................86 6.8Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego................ 87 7.ZASIĘG TERYTORIALNY REWITALIZOWANEGO OBSZARU (WYZNACZENIE GRANIC) WRAZ Z UZASADNIENIEM...............................89 7.1Wyznaczenie granic rewitalizowanego obszaru...................................................... 89 7.2Wyznaczenie priorytetowych i pilotażowych projektów Miasta............................. 90 7.3Wyniki sondażu społecznego mieszkańców Wałbrzycha ..................................... 107 7.3.1Metodologia sondażu.............................................................................. 107 7.3.2Wyniki sondażu dla ogółu respondentów............................................... 110 7.3.3Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie przedsiębiorców.............113 7.3.4Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie młodzieży.......................116 7.3.5Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie bezrobotnych..................119 7.3.6Sylwetka respondentów.......................................................................... 122 8.PODOKRESY PROGRAMOWANIA............................................................................126 9.KLUCZOWE WIELOWĄTKOWE ZESPOŁY PROJEKTÓW ROZWOJOWYCH WAŁBRZYCHA...................................................................................................... 127 9.1„Trakt Wałbrzyski”................................................................................................ 127 9.2„KOPALNIA”........................................................................................................129 9.3„CASTELLAND”.................................................................................................. 132 9.4„KSIĄŻĘCY KAMIEŃ”........................................................................................133 10.PLANOWANE DZIAŁANIA W LATACH 2004-2006 I NASTĘPNYCH – REWITALIZACJA ZDEGRADOWANYCH OBSZARÓW MIEJSKICH.............................................................................................................134 10.1Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości ....................................... 134 10.2Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym ............................................... 135 10.3Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych ................................................ 135 10.4Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych. ................... 136 4 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 10.5Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności opiekuńczej ....................................................... 138 10.6Typ projektów: przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób zdrowych i niepełnosprawnych ...................................................................... 139 10.7Typ projektów: porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni ..............................143 10.8Typ projektów: prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do tworzenia stałych miejsc pracy ............................................................ 143 10.9Typ projektów: prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy .............................................................................146 10.10Typ projektów: poprawa warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha .......................................................................................................... 146 10.11Typ projektów: poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych ................................................... 146 10.12Typ projektów: remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie ochrony środowiska.......................................................................... 147 10.13Typ projektów: tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach miasta ..............................147 11.PLANOWANE DZIAŁANIA W LATACH 2004-2006 I NASTĘPNYCH – REWITALIZACJA OBSZARÓW PO-PRZEMYSŁOWYCH...........................149 11.1Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury w obiektach po-przemysłowych, umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości . 149 11.2Typ projektów: prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), rozwoju turystyki, działalności kulturalnej i społecznej oraz tworzenia stałych miejsc pracy..............................................................................149 11.3Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury obiektów po-przemysłowych umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji włączając osoby bezrobotne, a także podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych ................................................................................................................ 150 11.4Typ projektów: poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych na terenach po-przemysłowych, budowa, przebudowa, remont infrastruktury transportowej .......................... 152 2Typ projektów: remonty i modernizacja infrastruktury technicznej obiektów po-przemysłowych, szczególnie w zakresie ochrony środowiska ..............................155 11.5Typ projektów: tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości, likwidacja patologii społecznych na terenach po-przemysłowych ...................155 11.6Typ projektów: zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego ............................................................................. 156 12.PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI.......................................... 157 5 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 12.1Przewidywane źródła finansowania zadań...........................................................157 12.2Plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach 2004-2006 oraz następnych – obciążenie budżetu Miasta Wałbrzycha..............................................................157 13.WYBRANE NARZĘDZIA FINANSOWO-ORGANIZACYJNE WSPIERAJĄCE REWITALIZACJĘ..................................................................................................160 13.1Programy uzupełniające działania związane z wykorzystaniem środków UE.....160 13.2Wieloletnie plany inwestycyjne........................................................................... 160 14.SYSTEM WDRAŻANIA LPR.......................................................................................161 15.SYSTEM OKRESOWEJ AKTUALIZACJI WE WSPÓŁPRACY Z LOKALNYMI PARTNERAMI SPOŁECZNO-GOSPODARCZYMI.........................................163 15.1Kategorie beneficjentów...................................................................................... 163 15.2Procedura wyboru projektów do LPR projektów zgłaszanych przez zewnętrznych (w stosunku do gminy) beneficjentów............................................................ 164 15.3Procedura wyboru i hierarchizacji w LPR projektów zgłaszanych przez gminę oraz podmioty zależne od gminy.................................................................... 166 15.4System okresowej aktualizacji we współpracy z lokalnymi partnerami społecznogospodarczymi................................................................................................ 170 16.SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ.....171 16.1Cele okresowej analizy i oceny realizacji LPR.................................................... 171 16.2System okresowej analizy i monitorowania.........................................................171 16.3Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania...................................................172 16.3.1Wskaźniki wkładu.................................................................................172 16.3.2Wskaźniki produktu.............................................................................. 172 16.3.3Wskaźniki rezultatu.............................................................................. 172 16.3.4Wskaźniki oddziaływania..................................................................... 172 16.3.5Nowe wskaźniki....................................................................................172 16.4Kanały komunikacji społecznej........................................................................... 173 17.ZAŁĄCZNIKI.................................................................................................................176 17.1Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania (działanie 3.3 ZPORR).............176 17.2Karta projektu do LPR......................................................................................... 178 17.3Formularz oceny finansowej zgłoszenia projektu przez beneficjenta zewnętrznego do LPR............................................................................................................ 180 17.4Formularz oceny finansowej i merytorycznej zgłoszenia projektu przez gminę bądź jej jednostkę do LPR.............................................................................. 182 17.5Słowniczek terminów...........................................................................................187 6 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Spis najczęściej używanych skrótów EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS Europejski Fundusz Społeczny EQUAL Inicjatywa wspólnotowa wspierająca realizację projektów transnarodowych skierowanych na zwalczanie wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy INTERREG Inicjatywa Unii Europejskiej wspierająca współpracę obszarów przygranicznych dwóch państw członkowskich LPR Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha Na Lata 2004-2006 i Następne MGiP Ministerstwo Gospodarki i Pracy MSP Małe i średnie przedsiębiorstwa NPR Narodowy Program Rozwoju OOŚ Ocena Oddziaływania na Środowisko PARP Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości PHARE Program pomocy w przebudowie gospodarczej państw Europy Środkowej i Wschodniej PWW Podstawy Wsparcia Wspólnoty SIMIK System Informatycznego Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności SPO RZL Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich SPO WKP Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjności Przedsiębiorstw SWOT Analiza czynników rozwojowych – mocnych i słabych stron podmiotu analizy oraz szans i zagrożeń wynikających z wpływu otoczenia. UE Unia Europejska WPG Wieloletni Program Gospodarowania Zasobem Mieszkaniowym Gminy Wałbrzych na lata 2004-2008 ZPORR Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Szersze wytłumaczenie powyższych oraz definicje pozostałych skrótów zamieszczono w Słowniczku stanowiącym Załącznik nr 12 do LPR. 7 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 1. WPROWADZENIE 1.1 Misja i wizja rewitalizacji Wałbrzycha Rewitalizacja stanowi odpowiedź na skumulowany przez lata, kompleksowy proces równoległej degradacji materialnej, społecznej i ekonomicznej Wałbrzycha. Rewitalizacja jest zintegrowanym, świadomie inicjowanym przez Prezydenta Miasta procesem przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych częściach Wałbrzycha, przyczyniającym się do poprawy jakości życia mieszkańców, ożywienia gospodarczego i odbudowy więzi społecznych, a także przywrócenia ładu przestrzennego Rewitalizacja jest kompleksowym programem remontów, modernizacji zabudowy i przestrzeni publicznych, rewaloryzacji zabytków na wybranych obszarach miasta, bezpośrednio powiązanych z rozwojem gospodarczym i społecznym Wałbrzycha. Rewitalizacja to połączenie działań technicznych – wyburzeń, remontów, adaptacji, ulepszeń itp. – z programami ożywienia gospodarczego i działaniem na rzecz rozwiązania problemów społecznych, występujących we wskazanych obszarach: bezrobociem, przestępczością, zanikiem więzi rodzinnych i ucieczką wykształconej młodzieży do innych, lepiej rozwiniętych gospodarczo miast. Rewitalizacja będzie realizowana z wykorzystaniem współfinansowania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. 1.2 Waga rewitalizacji Harmonijny oraz trwały rozwój obszarów miejskich jest kluczem do osiągnięcia spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej. Dlatego też idea harmonijnego rozwoju miast i aglomeracji jest szeroko propagowana na forum wspólnotowym oraz poszczególnych Państw Członkowskich. Wychodząc na przeciw toczącej się debacie Komisja Europejska stwierdziła, iż: „Kwestia rozwoju obszarów miejskich (...) jest sercem przemian gospodarczych, społecznych i terytorialnych. Miasta są kluczowym czynnikiem dla prowadzenia strategii spójności i zrównoważonego rozwoju” Problematykę harmonijnego rozwoju tkanki miejskiej zauważył również Parlament Europejski, który w swojej rezolucji dotyczącej Inicjatywy Wspólnotowej URBAN II zwrócił uwagę, iż: „położenie znacznego nacisku na potrzebę zintegrowanego podejścia rozwoju polityki miejskiej jako bieżącej wygląda na jedyną drogę do zaakcentowania problemów gospodarczych, społecznych, i środowiskowych w strefach miejskich”. Poza tym Komitet Regionów w opinii dotyczącej ram działań, podkreślił: „decydującą rolę miast we wdrażaniu głównych celów UE - spójności gospodarczej i społecznej, zatrudnienia, konkurencyjności i równowagi środowiskowej”. Zdaniem Komitetu Regionów „(...) demonstruje to potrzebę bliższego zaan8 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne gażowania władz lokalnych i regionalnych w formułowaniu przyszłej polityki i poznania, że miasta (...) powinny być prawdziwymi partnerami w tym procesie”. Problemy degradacji gospodarczej, przestrzennej i społecznej obserwowane są zarówno na szczeblu wspólnotowym, jak i poszczególnych Państw Członkowskich. Dlatego też przygotowywanie kompleksowych programów rewitalizacji, łączących powyższe elementy jest nieuniknioną drogą w kierunku poprawy jakości życia oraz rozwoju lokalnego miast i aglomeracji w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej. 1.3 Cele rewitalizacji w Wałbrzychu Zasadniczym celem rewitalizacji Wałbrzycha jest: Ożywienie gospodarcze i społeczne miasta, a także jego zwiększony potencjał turystyczny i kulturalny, w tym nadane obiektom i terenom zdegradowanym nowe funkcje społeczno-gospodarcze Powyższy cel zasadniczy zostanie zrealizowany poprzez: odnowę zdegradowanych obszarów miast i dzielnic mieszkaniowych odnowę obiektów i terenów po-przemysłowych zmianę ich dotychczasowych funkcji na gospodarcze, społeczne, edukacyjne, zdrowotne, rekreacyjne i turystyczne zachęcanie lokalnej społeczności do rozwijania nowych form aktywności gospodarczej generujących miejsca pracy oferowanie infrastruktury do prowadzenia działalności dostosowanej do potrzeb nowych przedsiębiorstw, troskę o ochronę stanu środowiska naturalnego warunkującego zrównoważony rozwój gospodarczospołeczny ać przy tym należy, iż rewitalizacja dotyczy nie tylko infrastruktury, ale przede wszystkim stworzenia powiednich warunków do poprawy bytu „tkanki” społecznej znajdującej się na rewitalizowanym obrze. również zauważyć, że nie będzie możliwe zakończenie procesu rewitalizacji w ciągu roku, czy dwóch lat. woce” programu nie pojawią się od razu, dlatego tak ważnym jest przygotowanie długotrwałego programu, ry mimo zmian kadrowych będzie konsekwentnie realizowany w trakcie nadchodzących kilkudziesięciu lat. 1.4 Priorytety rewitalizacji Wałbrzycha Priorytety projektu rewitalizacji Wałbrzycha zdefiniowano poprzez współpracę z lokalnymi partnerami w trakcie: 1) prac warsztatowych i badań ankietowych radnych, członków Zespołu Zadaniowego oraz Zespołu Doradczego, 2) sondażu społecznego wykonanego na przedstawicielach trzech krytycznych dla rewitalizacji miasta grupach społecznych – młodzieży, przedsiębiorcach oraz bezrobotnych. 9 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Wyniki powyższych działań wskazują na konieczność priorytetowego podejścia do następujących działań: Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych a także rozwój małej i średniej przedsiębiorczości Poprawę funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych oraz tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony środowiska Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie rozwój działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej, odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym Prace konserwatorskie i remonty zabytków, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju kultury, turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych Marketing i promocja wałbrzyskich atrakcji turystycznych 1.5 Kompleksowość rewitalizacji Celem realizacji rewitalizacji jest nie tylko na zapewnienie spójności społecznej i gospodarczej, ale również i terytorialnej. Dlatego też tak ważnym jest włączenie w proces przygotowania programu rewitalizacji i rozwoju miasta nie tylko lokalnych parterów społeczno-gospodarczych, ale i sąsiadujące samorządy terytorialne (wspólne planowanie rozwoju przestrzennego). Oznacza to, iż rewitalizacja to kompleksowy program, który odnosi się do wybranych przez samorząd terytorialny obszarów w dawnych, często zabytkowych, lecz podupadłych dzielnicach mieszkaniowych, po-przemysłowych, czy po-wojskowych w miastach, a także poza nimi. Projekty infrastrukturalne dotyczące rewitalizacji obszarów miejskich oraz terenów poprzemysłowych powinny być wdrażane w powiązaniu z projektami z zakresu ożywienia gospodarczego oraz rozwiązywania problemów społecznych i ułatwienia przedsiębiorstwom warunków prowadzenia działalności gospodarczej – poprzez dostarczenie im dogodniejszych warunków, uzupełniając tym samym działania podejmowane w ramach ZPORR Priorytetu 2 – „Wzmocnienie Regionalnych Zasobów Ludzkich” oraz SPO „Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006” i SPO „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, lata 2004-2006”, a także Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Wdrażanie projektów rewitalizacji miast i dzielnic miast, w ramach tego działania, wpłynie również na stworzenie potencjału dla przyszłej realizacji w Polsce Inicjatywy Wspólnotowej URBAN. 10 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Rewaloryzacja urbanistyczna będzie polegać na wsparciu kompleksowych działań technicznych, takich jak: remonty, modernizacja infrastruktury podstawowej oraz rewaloryzacja zabudowy, poprawa funkcjonalności ruchu kołowego i ruchu pieszego, zwiększenie funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznych, w tym renowacja obiektów o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się na terenach rewitalizowanych. Projekty wspierać będą także działania na rzecz walki z patologiami społecznymi. Ich koncentracja na obszarach problemowych pozwoli na przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego pewnych grup, które w wyniku trudnej sytuacji na rynku pracy znalazły się na marginesie życia społecznego. 1.6 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha Kluczowym dokumentem strategicznym wyznaczającym zasady wykorzystania przez Polskę pomocy finansowej Unii Europejskiej jest Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego. II priorytetem ZPORR-u jest rozwój lokalny, który został opisany w działaniu 3.3 jako rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich, po-przemysłowych i powojskowych. Celem strategicznym ZPORR jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Wzrost konkurencyjności regionów należy rozumieć jako oddziaływanie na zmiany struktury gospodarczej i poprawę sytuacji województw w Polsce względem regionów europejskich w zakresie produktywności gospodarki, wydajności pracy, tworzenia i absorpcji innowacji, wykształcenia mieszkańców, dochodów ludności oraz ilości i jakości infrastruktury technicznej. Pod przeciwdziałaniem marginalizacji należy rozumieć podjęcie działań interwencyjnych na obszarach o najmniejszych możliwościach rozwojowych oraz najtrudniejszej sytuacji społeczno-gospodarczej. Odbywać się to powinno poprzez ograniczanie problemów społecznych takich jak bezrobocie w drodze wsparcia rozbudowy infrastruktury oraz zasobów ludzkich. Konkurencyjność regionów powinno budować się na bazie ich najmocniejszych stron, zaś przeciwdziałanie marginalizacji powinno być zwrócone w kierunku rozwiązania najbardziej bolących problemów i likwidacji najsłabszych stron gmin. W ramach Poddziałania 3.3 ZPORR wspierane są projekty, które wynikają ze zintegrowanych programów rewitalizacji społeczno-gospodarczej, przestrzennej i funkcjonalnej zdegradowanych: dzielnic mieszkaniowych, zespołów mieszkaniowych w miastach, (szczególnie na obszarach zagrożonych lub dotkniętych zjawiskami patologii społecznej), a także terenów po-przemysłowych i po-wojskowych wraz ze znajdującymi się na nich obiektami. Zgodnie z rozporządzeniem ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 sierpnia 2004 roku w sprawie przyjęcia Uzupełnienia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (Dz.U. z 14.09.2004 r., Nr 200, Poz. 2051), Miasta, które chcą uzyskać wsparcie UE w ramach Poddziałania 3.3 muszą przygotować kilkuletni Lokalny Program Rewitalizacji (zwany w dalszej części opracowania LPR). 11 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne LPR wyznacza granice obszaru poddawanego rewitalizacji, bazując na podstawie krytycznej analizy wyników badań i analiz (w tym wniosków różnych podmiotów współuczestniczących w procesie rewitalizacji) przeprowadzonych dla potrzeb przygotowania tego strategicznego z punktu widzenia Miasta dokumentu. Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne obejmuje zarówno zdegradowane obszary miejskie, jak i obszary po-przemysłowe. LPR zawiera listę projektodawców oraz opis proponowanych przez nich działań niezbędnych dla rozwoju gospodarczego Miasta Wałbrzycha, proponowane sposoby rozwiązywania problemów społecznych, a także kilkuletnie plany finansowe i inwestycyjne Miasta dotyczące rewitalizacji. LPR podlega zatwierdzeniu uchwałą Rady Miejskiej. Projekty inwestycji, które mają być współfinansowane przez UE muszą być uwzględnione w treści LPR, zarówno pod względem celów jakie w zamierzeniu projektodawców mają realizować, jak i udziału finansowego Miasta w ich realizacji. Warto zaznaczyć że wśród podmiotów uprawnionych do składania wniosku o dofinansowanie rewitalizacji z Funduszy Strukturalnych UE, obok miasta występują również podmioty wykonujące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego, w których większość udziałów lub akcji posiada miasto, podmioty wybrane w drodze Ustawy Prawo Zamówień Publicznych – zharmonizowanej z prawem Wspólnot Europejskich, dostarczające usługi użyteczności publicznej na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego pod warunkiem przestrzegania zasad pomocy publicznej określonych w przepisach szczególnych, organizacje pozarządowe nie działające dla zysku, stowarzyszenia, fundacje oraz kościoły i związki wyznaniowe (publiczne i non-profit), spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, instytucje użyteczności publicznej: np. policja, straż pożarna oraz szkoły wyższe. 1.7Struktura projektu sporządzenia programu rewitalizacji Wałbrzycha Współpraca nad opracowaniem wersji LPR objęła realizację trzech etapów: etapu przygotowania, etapu diagnozowania i etapu projektowania. W trakcie etapu przygotowania Prezydent Miasta dokonał wyboru Pełnomocnika ds. Rewitalizacji. Na mocy zarządzenia Prezydenta Miasta stworzono Zespół Zadaniowy, w skład którego weszli reprezentanci kluczowych wydziałów Urzędu Miejskiego oraz komunalnych jednostek organizacyjnych. Zespół Zadaniowy odpowiedzialny był za zarządzanie procesem planowania strategicznego, którego efektem stało się opracowanie LPR. W trakcie etapu diagnozowania przeprowadzona została analiza faktograficzna oraz jakościowa aktualnej sytuacji demograficznej, społecznej i gospodarczej w mieście. W trakcie etapu projektowania, na który złożyły się prace warsztatowe wszystkich zespołów, zebrano, dokonano analizy oraz hierarchizacji projektów i zadań związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha. Dodatkowo, przy współpracy z Wałbrzyską Wyższą Szkołą Zarządzania i Przedsiębiorczości wykonano sondaż społeczny, w trakcie którego zapytano przedstawicieli lokalnej społeczności – młodzież, przedsiębiorców i bezrobotnych – o ich preferencje związane z danym typem projektów rewitalizacji oraz chęć zaangażowania się w realizację danego projektu. 12 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Zespół Zadaniowy na bieżąco współpracował z przedstawicielami mediów, przekazując informacje dotyczące prac projektowych m.in. w trakcie specjalnych konferencji prasowych Prezydenta Miasta. Zorganizowano również sesję informacyjną skierowaną do wałbrzyskich organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli instytucji zrzeszających lokalnych przedsiębiorców. Realizując politykę wspierania organizacji pozarządowych przez Urząd Miasta, zaproponowano stworzenie narzędzia pozwalającego zaangażować do pomocy na rzecz organizacji pozarządowych wykształconą młodzież – studentów wyższych lat wałbrzyskich uczelni ekonomicznych. Prezydent Miasta Pan Piotr Kruczkowski ogłosił konkurs dla studentów, którzy nawiążą kontakt z jedną z wałbrzyskich organizacji pozarządowych i stworzą dla niej pełen wniosek kierowany pod EFS bądź EFRR. Prezydent Miasta skierował również apel w stronę większych przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Wałbrzychu o zasponsorowanie nagrody dla tych studentów, których wnioski zostaną zaakceptowane przez UE. Poszukiwane są firmy, które zdecydują się ufundować zarówno nagrodę finansową, jak też zaproponują najlepszym studentom odbycie stażu zawodowego w swojej firmie. Rozwiązanie powyższe ma pozwolić na aktywne zaangażowanie młodzieży wałbrzyskiej w życie społeczne i gospodarcze Miasta. Jedną z bolączek Wałbrzycha jest ucieczka absolwentów wyższych uczelni do innych. Lepiej rozwiniętych gospodarczo miast. Organizacje pozarządowe cierpią na brak potencjału instytucjonalnego pozwalającego wykazać wystarczającą trwałość realizacji projektu i brak dostępu do wykwalifikowanych osób gotowych nie tylko napisał poprawny wniosek i studium wykonalności, ale również będą gotowe zaangażować się w realizację i rozliczenie projektu dotowanego przez Unię Europejską. Dodatkowo, nawiązano współpracę z zespołem przygotowującym aktualizację strategii zrównoważonego rozwoju Miasta Wałbrzycha (projekt realizowany przez zespół UNDP). Członkowie Zespołu Zadaniowego ds. rewitalizacji włączyli się w prace warsztatowe nad aktualizacją strategii oraz na bieżąco informowali uczestników prac o postępach prac projektowych związanych z rewitalizacją Wałbrzycha. W efekcie kilkumiesięcznych, intensywnych prac opracowany został niniejszy dokument. Będzie on cyklicznie aktualizowany zgodnie z procedurą opisaną w dalszej części opracowania. Pierwsza aktualizacja planowana jest już w trakcie pierwszego kwartału 2005 roku. 1.8 Twórcy programu rewitalizacji Wałbrzycha Lokalny Program rewitalizacji miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne powstał dzięki inicjatywie Prezydenta Miasta Pana Piotra Kruczkowskiego, który zaproponował przedstawicielom lokalnej społeczności ponadpartyjne porozumienie jako niezbędną przesłankę rozpoczęcia i efektywnej realizacji trudnego i długotrwałego procesu rewitalizacji gospodarczej, społecznej i przestrzenno-środowiskowej Wałbrzycha. Koordynatorem projektu stworzenia programu rewitalizacji stał się powołany na stanowisko Pełnomocnika ds. Rewitalizacji Pan Jacek Kramnik, Zastępca Naczelnika Wydziału Infrastruktury Miasta. Program powstał dzięki pracy Zespołu Zadaniowego, którego pracami kierował Zastępca Prezydenta Miasta Wałbrzycha Pan Mirosław Bartolik. Do grona członków Zespołu zadaniowego zostały powołane następujące osoby: 13 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 1.1 Mirosław Bartolik Zastępca Prezydenta Miasta - Przewodniczący Zespołu 2.2 Jacek Kramnik Zastępca Naczelnika Wydziału Infrastruktury Miasta – Pełnomocnik ds. Rewitalizacji 3.3 Alicja Rosiak Przewodnicząca Rady Miejskiej Wałbrzycha 4.4 Anna Adamkiewicz Przewodnicząca Społecznej Komisji Mieszkaniowej, 5.5 Anna Porada Zastępca Dyrektora Zarządu Dróg i Komunikacji 6.6 Krystyna Bartoszyńska Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej 7.7 Kazimierz Szewczyk Kierownik Muzeum Przemysłu i Techniki 8.8 Grażyna Muszyńska -Szmaj Prezes Zarządu Miejskiego Zarządu Budynków Sp. z o.o. 9.9 Augustyn Skrętkowicz Prezes Zarządu Wałbrzyskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 10 Franciszek Waśniowski .1 Prezes Zarządu Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A. 0 11 Marian Stryjski .1 Dyrektor Zakładu Gazowniczego w Wałbrzychu 1 12 Ireneusz Zarzecki .1 Prezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Sp. z o.o. 2 13 Teresa Wójcikowska .1 Prezes Zarządu Miejskiego Zakładu Usług Komunalnych Sp. z o.o. 3 14 Zenon Matuszko .1 Koordynator Koalicji Wałbrzyskich Organizacji Pozarządowych 4 15 Jolanta Lompart .1 Naczelnik Wydziału Infrastruktury Miasta 5 16 Bożena Dróżdż .1 Zastępca Naczelnika Wydział Gospodarki Miasta 6 17 Stanisław Rejman .1 Zastępca Naczelnika Wydziału Gospodarki Miasta – planowanie przestrzenne 7 18 Anna Grzonkowska .1 Inspektor w Wydziale Gospodarki Miasta – planowanie przestrzenne 8 19 Lilianna Wierzbicka .1 Inspektor w Wydziale Gospodarki Miasta – Biuro ds. Rewalidacji Pokopalnianej 9 14 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 20 .2 0 21 .2 1 22 .2 2 Andrzej Gizka Główny Specjalista w Wydziale Gospodarki Miasta – polityka gospodarcza Wiesław Zalas Inspektor w Wydziale Edukacji i Spraw Społecznych Dagmara Wodraszka Podinspektor w Wydziale Infrastruktury Miasta Wartość programu rewitalizacji wynika również z zaangażowania do jego stworzenia szerokiej reprezentacji lokalnej społeczności. Do składu Zespołu Doradczego zaproszeni zostali przedstawiciele lokalnych grup społecznych – liderzy lokalnej społeczności: 1. ks. Marek Babuśka Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p.w. św. Wojciecha 2. dr hab. Andrzej Bator Prorektor Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa 3. Sebastian Borecki Koalicja Wałbrzyskich Organizacji Pozarządowych 4. Eugenia Czajkowska Dyrektor biura Fundacja BIEDA 5. Janusz Dziewit Dyrektor Oddziału AG "TEST" Human Resources 6. mł. insp. mgr Janusz Figiel Z-ca Komendanta Miejskiego Policji 7. Ewa Frąckowiak Rzecznik prasowy Prezydenta Miasta 8. Mariusz Gawlik Dyrektor OSiR 9. Lidia Gibuła Dyrektor Inkubator Przedsiębiorczości Członek Zarządu Fundacji Wałbrzych 2000 10. Józef Gruszka Prezes Zarządu Fundacja Regionu Wałbrzyskiego 11. Bogumiła Harazińska-Pilch Licencjonowany Zarządca nieruchomości 15 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 12. Sławomir Hunek Prezes Zarządu DARR S.A. 13. Sławomir Jagiełło 14. Bożena Jaworska-Bodziony Prezes Zarządu „Twój Dom” Sp. z o.o. z. nieruchomościami 15. Piotr Jonek Stowarzyszenie Regionalne PRO SILESIA 16. Jerzy Karmiński Dyrektor Teatru Lalki i Aktora/Kolalicja Wałbrzyskich Organizacji Pozarządowych 17. Jerzy Karski Komendant Straży Miejskiej 18. Cezary Kasiborski Dyrektor Biblioteki pod Atlantami 19. Jerzy Kristen SM Podzamcze Zastępca Prezesa ds. Technicznych 20. Piotr Kruszczyński Dyrektor Artystyczny Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu 21. Elżbieta Krzan Licencjonowany Zarządca Nieruchomości 22. Grzegorz Kruszyński WPWiK Sp. z o.o. 23. Elżbieta Łaganowska Dyrektor Wałbrzyskiego Ośrodka Kultury 24. bryg. mgr inż. Andrzej Marzęda Komenda Miejska PSP 25. Zbigniew Michurski SIDOM Zarządzanie nieruchomościami 26. Stanisław Paluch Starszy Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości 27. Halina Pankanin Zastępca Prezydenta Miasta 28. Krzysztof Pączka Prezes Zarządu SM „Górnik” 29. Barbara Pisula Dyrektor biura Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości 30. Tadeusz Rojek 16 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 31. Marek Rząsowski Izba Gospodarcza w Wałbrzychu 32. Zofia Sikora PTTK „Oddział Ziemi Wałbrzyskiej” 33. Zbigniew Stanczewski Prezes Zarządu SM SKARBEK 34. Aleksander Szarapo 35. ks. Waldemar Szczugieł Proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Wałbrzychu 36. Marek Śpiewak Starosta Wałbrzyski 37. Cezariusz Tkaczyk Prezes SM Poniatów 38. Zdzisław Tomczak Prezes SM Podzamcze 39. dr Jerzy Tutaj Dziekan Wydziału Nauk Społecznych i Zdrowia WWSZiP Prezes Zarządu „Zamek Książ” Sp. z o.o. 40. Krzysztof Wasilewski Stowarzyszenie Ochrony Bezrobotnych 41. Grzegorz Ważny THERM-BUD 42. Andrzej Wieczorek Dyrektor biura Zrzeszenie Prywatnego Handlu i Usług 43. Józef Wiłkomirski Dyrektor Filharmonii Sudeckiej 44. Iwona Żuk-Magierska Dyrektor PUP Prace zespołów śledzili przedstawiciele lokalnych mediów – prasy, radia i telewizji. Projekt sporządzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 20042006 i następne zaprogramował oraz koordynował, a także zaproponował finalny kształt dokumentu stanowiącego wyniki prac zespołów Maciej Tertelis reprezentujący firmę konsultingową Remarket Doradztwo Sp. z o.o. W projekcie wspierało go również dwoje konsultantów zewnętrznych – Aleksandra Czyżewska, współautorka projektu ustawy o rewitalizacji oraz kształtu działania 3.3 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz dr Julian Kołodziej, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Ochrony dziedzictwa Przemysłowego TICCIH. Prace projektowe wsparło również szereg pozostałych osób – przedstawicieli Urzędu Miasta Wałbrzycha, komunalnych jednostek organizacyjnych, potencjalnych beneficjentów, lokalnych organizacji pozarządowych, instytucji kultury i sztuki, fascynacji historii i dziedzictwa kulturowego Wałbrzycha: 17 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 1) Jarosław Chołodecki konsultant UNDP 2) Robert Hadaś Skarbnik Miasta Wałbrzycha 3) Jerzy Kosmaty Kustosz Muzeum Przemysłu i Techniki 4) Marek Malinowski Redaktor i fotografik 5) Marek Małecki Naczelnik Wydziału Gospodarki Miasta Wałbrzycha 6) Alicja Młodecka Dyrektor Wałbrzyskiej Galerii Sztuki Biuro Wystaw Artystycznych „Zamek Książ” 7) Michał Pacierpnik Wałbrzyski Klub Górski i Jaskiniowy 8) Zdzisław Rostkowski Agencja Reklamy ART AGORA 9) Bożena Smolnicka animator kultury, Wałbrzyska Mafia Towarzyska 10) Jacek Szynalski Wałbrzyski Klub Górski i Jaskiniowy 11) Wiesław Urbański Członek Zarządu, Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o. 12) Stanisław Zydlik Dyrektor Muzeum w Wałbrzychu 13) Barbara Nowak-Obelinda Kierownik Delegatury w Wałbrzychu Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków we Wrocławiu 18 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2. DIAGNOZA FAKTOGRAFICZNA MIASTA WAŁBRZYCHA 2.1 Aktualny stan rozwoju Wałbrzycha w skrócie Finanse miejskie. Na koniec 2004 roku uległy radykalnej poprawie w stosunku do analogicznego okresu w 2002 roku. Udokumentowane zobowiązania wymagalne w tamtym okresie to 35 mln zł, realne ze względu na nieoczekiwane faktury, pozwy do sądu oraz interwencje komornicze oszacowano na blisko 50 mln zł. Na koniec 2003 roku zobowiązania wymagalne zostały zredukowane do 8 mln zł, na pierwsze półrocze 2004 roku – do 4 mln i to tylko wobec miejskich spółek. Obecnie Gmina w terminie reguluje należności. Nie ma też problemów z pozyskaniem kredytu, może też liczyć na wybór korzystniejszej oferty. Rynek pracy. Według statystyk na koniec września br. w Wałbrzychu rejestrowano 13 879 osób pozostających bez pracy. To o 1719 osób mniej niż w momencie objęcia prezydentury przez Piotra Kruczkowskiego, czyli w listopadzie 2002 roku. W ciągu trzech kwartałów br. bezrobocie spadało szybciej tylko w czterech powiatach Dolnego Śląska (na 29 ogółem). W październiku stopa bezrobocia w powiecie wałbrzyskim po raz pierwszy spadła poniżej 30%. Połączenie powiatów ziemskiego i grodzkiego wyeliminowało statytyki odnośnie stopy bezrobocia w Wałbrzychu, tym niemniej można ją oszacować na poziomie nie wyższym niż 25%. Gdyby Wałbrzych nadal był powiatem grodzkim, lokowałby się w pierwszej dziesiątce dolnośląskich powiatów o najniższej stopie bezrobocia. Ogólnopolski sukces Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej i rosnące zatrudnienie w pewnej mierze jest też osiągnięciem Gminy uznawanej za przyjazną inwestorom, m.in. w związku z umarzaniem podatku od nieruchomości. Również takie firmy jak Wamag czy Zakłady Koksownicze podniosły zatrudnienie m.in. dzięki wsparciu Gminy. Walka z bezrobociem. Wałbrzyskie biedaszyby – alternatywne miejsca pracy. Podstawową przesłanką powstania programu specjalnego „Wałbrzyskie biedaszyby...” było nie tylko nielegalne wydobycie zagrażające życiu i degradujące środowisko. Przede wszystkim dramatyczna sytuacja na rynku pracy, powstanie enklaw biedy i wykluczenia całych zbiorowości, niewykształconych, biernych zawodowo i społecznie. Program realizowany kosztem 6 mln zł pochodzących z Funduszu Pracy, współfinansowany przez Gminę Wałbrzych i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska pozwolił na zatrudnienie 620 osób, przy 20-procentowej fluktuacji kadr. Wciąż niedoceniany skutek programu, to m.in. doraźna niezależność finansowa pracowników i ich rodzin, przywrócenie wiary we własne możliwości, reintergracja społeczna i zawodowa. Skutki wymierne dla miasta, to m.in. rekultywacja ponad 10 hektarów po nielegalnych wyrobiskach węgla, rewaloryzacja ponad 12 ha zieleni miejskiej, naprawa 20 km dróg leśnych oraz kompleksowa renowacja systemu melioracyjnego miasta. Radykalnie zostało też ograniczone zjawisko biedaszybów – początkowo liczbę biedaszybników szacowano na około 2 tys. osób, obecnie straż miejska wylicza około 180 osób zajmujących się nielegalnym wydobyciem głównie na terenach nie podległych Gminie Wałbrzych. Konsekwencją programu jest powstanie Wałbrzyskiego Centrum Zatrudnienia Socjalnego, przy czym powodzenie przedsięwzięcia jest przede wszystkim uzależnione od niepewnych środków rządowych. WCZS jest wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo jednostką realizująca zadania na rzecz uniezależnienia społecznego i ekonomicznego osób dotkniętych wykluczeniem społecznym. Do zadań Centrum należy pomoc najsłabszym, najbardziej narażonym na ubóstwo. Przedsięwzięcie pozytywnie weryfikuje się w obliczu nagłej potrzeby wykorzystania środków na aktywizację rynku pracy. Miasta, które takiego zakładu nie posiadają, praktycznie nie mają 19 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne możliwości wykorzystania tych środków w krótkim czasie. Warunki inwestowania w Gminie określa również wprowadzony już Pakiet Przedsiębiorczość - zbiór uchwał ustalających preferencyjne stawki podatków i opłat lokalnych, a także zwalniania z podatku od nieruchomości. Ważną perspektywą rozwoju przedsiębiorczości jest też tworzona Strefa Aktywności Gospodarczej na Poniatowie, która skorzysta z elementów infrastruktury wspólnej ze Strefą Ekonomiczną i ułatwi poszukiwanie rynków zbytu. Wieloletni Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Wałbrzych na lata 2004-2008. Program został opracowany siłami specjalistów od zarządzania mieniem, urzędników, pracowników MZB i radnych. Po raz pierwszy dokonano diagnozy faktograficznej i jakościowej struktury zasobów mieszkaniowych Gminy Wałbrzych, uwypuklając słabe i mocne strony, identyfikując potrzeby i kierunki działań koniecznych do realizacji racjonalnej gospodarki tymi zasobami. Program uchwalony w maju przez Radę Miejską jako Strategia Gospodarki Mieszkaniowej wychodzi naprzeciw podstawowej powinności Gminy, czyli trosce o zaspokojenie potrzeb najuboższych, racjonalizuje wydatki i zapobiega prywatyzacyjnemu chaosowi. Praktycznym przykładem racjonalizacji wydatków i wzrostu efektywności jest Miejski Zarząd Budynków, którego koszt działalności spadł o 5,5 mln zł (w latach 20022003), natomiast rośnie liczba remontowanych mieszkań (150 w 2004, 140 w 2003, 85 w 2002) i dachów (41 w 2004, 37 w 2003), zaś w pierwszym kwartale przyszłego roku wodomierzowanie zostanie zakończone w całym zasobie mieszkaniowym Gminy. Ważnym wydarzeniem w dziejach miasta jest również powstała z inicjatywy Prezydenta Uchwała z 28 października w sprawie wyrażenia zgody na udzielenie bonifikat od ceny sprzedaży nieruchomości gruntowych oddanych w użytkowanie wieczyste i zabudowanych na cele mieszkaniowe. Zgoda na 99-procentowe bonifikaty dla spółdzielni mieszkaniowych, osób fizycznych i innych użytkowników wieczystych jest jedną z nielicznych w kraju prób tak radykalnego ułatwienia w nabywaniu gruntów i zapobiegania ryzyka wobec niemieckich roszczeń majątkowych. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne. Program powstał przy współpracy 100-sobowego zespołu, w większości złożonego z szanowanych obywateli miasta zaproszonych przez Prezydenta. Celem tej pracy było określenie kierunku przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w Wałbrzychu, co w przyszłości doprowadzi do ożywienia gospodarczego, społecznego i nowego ładu przestrzennego. Program uwzględnia wiele projektów zmierzających m.in. do rozwoju markowego produktu turystycznego w zabytku po-przemysłowym byłej kopalni Thorez, poprawy stanu technicznego wybranych fragmentów zabudowy śródmiejskiej (Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego, Gdańska, Sienkiewicza, Kościuszki, Kościelna, Moniuszki, Rynek), stworzenia centrum informacji i obsługi ruchu turystycznego, stworzenie bazy danych o kwaterach włączonej do międzynarodowego systemu rezerwacji turystycznej oraz realizacji szeregu obiektów w Parku Sobieskiego, np. ścieżek rowerowych, całorocznego stoku narciarskiego, toru saneczkowego i bazy gastronomicznej. Program może liczyć na wsparcie z funduszy strukturalnych UE do 8 mln euro. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Wałbrzycha. Strategia znajduje się w trakcie opracowania, prawdopodobnie w grudniu zostanie przyjęta przez Radę Miejską. Jej celem jest przyjęcie najważniejszych z punktu widzenia przyszłości miasta zadań oraz ustalenie zasad i metod ich realizacji. Ma charakter nowatorski ze względu na wsparcie finansowe PKN Orlen, wsparcie merytoryczne Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, założoną równowagę strategiczną rozwoju społeczeństwa, gospodarki i środowiska oraz powszechny udział w dyskusji przedstawicieli praktycznie wszystkich środowisk. W ten sposób strategię realizuje zaledwie 8 samorządów w Polsce. 20 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Przezroczysta Gmina. Docelowy model służący przejrzystości życia publicznego w Wałbrzychu jest realizowany m.in. poprzez dostęp obywateli do informacji o strukturze i organizacji urzędu oraz do dokumentów dotyczących planów i działalności. Służy temu Biuletyn Informacji Publicznej – urzędowy publikator teleinformatyczny. Zawiera dane dotyczące polityki wewnętrznej, formy prawnej, organizacji, przedmiotu działalności, kompetencji, załatwiania spraw, zasad funkcjonowania urzędu oraz informacji nt. przeprowadzanych kontroli zewnętrznych. Zatem w BIP-ie dostępny jest m.in. statut miasta, budżet, uchwały Rady Miejskiej, zarządzenia Prezydenta i procedury podejmowania uchwał. Od stycznia będą dostępne dane dotyczące majątku publicznego. Przyjazny urząd – Przejrzysta Gmina. Polityka jakości, której wyrazem jest przystąpienie Gminy do do procesu wdrażania systemu zarządzania jakością wg normy PN-EN ISO 9001:2001. Jego celem jest poprawa jakości pracy urzędu i jak najefektywniejsze załatwianie jego klientów. W ślad za tym Prezydent zatwierdził Księgę Jakości, która stawia za zadanie: zagwarantowanie klientom usługi rzetelnej, obiektywnej i zgodnej z obowiązującymi przepisami, skrócenie czasu oczekiwania przez klientów na realizację usługi oraz umożliwienie im szerokiej informacji nt. działalności urzędu. Certyfikację zaplanowano na marzec 2003 roku. Realizując koncepcję Przyjaznego urzędu uruchomiono przy ul. Sienkiewicza Biuro Obsługi Klienta, które już usprawnia obsługę mieszkańców, m.in. w zakresie spraw dotyczących świadczeń rodzinnych, podatków lokalnych, wieczystego użytkowania terenu i dzierżawy gruntu. Powstał również Punkt Informacyjny, gdzie można zasięgnąć informacji o usługach świadczonych w urzędzie, pobrać formularze i złożyć pisma. Gmina Wałbrzych zgłosiła również akces do udziału w akcji Gazety Wyborczej Przejrzysta Polska, co polega na realizacji sześciu zadań odpowiadającym zasadom dobrego rządzenia: przejrzystości. przeciwdziałania korupcji, partycypacji społecznej, przewidywalności, fachowości i rozliczalności zgodnie z modelem Przejrzystej Gminy opracowanych dla Fundacji im. Stefana Batorego. Nagrodą jest specjalny certyfikat wydany przez organizatorów oraz umieszczenie na „mapie przejrzystości”, czego skutkiem ma by wzrost zaufania obywateli i potencjalnych inwestorów do Gminy. Opieka społeczna, oświata, sport, kultura. Gmina starannie wywiązuje się z powinności w zakresie pomocy społecznej, czego dowodzi fakt, że konieczność interwencji w tych sprawach ma charakter sporadyczny. Natomiast za korzystny ewenement w skali kraju należy uznać bezkolizyjną realizację zadania narzuconego gminom związanego z wypłatą świadczeń rodzinnych. Na dobre zaczęła funkcjonować Wałbrzyska Rada Oświatowa i Forum Dyrektorów gremia decydujące o strategii rozwoju edukacji, dokonujące surowej samooceny i otwarte na lokalne środowiska dzielnic miasta, rozpoznając i zapobiegając zjawiskom patologicznym. Po raz pierwszy od wielu lat budżet gminy zagwarantował środki na remonty szkół, także budżet miasta jest gwarantem zajęć pozalekcyjnych - porzucono kryteria uznaniowe, proponując konkurs ofert. Imponującą nowością jest też Młodzieżowa Rada Miasta Wałbrzycha – przedstawicielstwo młodych wybrane w demokratycznych wyborach. Dzięki wsparciu finansowemu gminy powstał Sudecki Uniwersytet Trzeciego Wieku, a ofertę wakacyjną przygotowano dla 26 000 dzieci i młodzieży. Wbrew wrażeniu, jakie mogło powstać na skutek nagłośnionych przez media niedostatków związanych z finansowaniem imprezy, wielkim sukcesem promocyjnym i sportowym okazały się Mistrzostwa Europy w Kolarstwie Górskim MTB. To największe, najbardziej prestiżowe przedsięwzięcie sportowe o zasięgu międzynarodowym na przestrzeni wielu lat. Nie do przecenienia dla zmiany wizerunku Gminy był również I Festiwal Muzyki Kameralnej z warsztatami mistrzowskimi interpretacji muzycznej. Ze względu na poziom uczestników, festiwal miał nie tylko światowy poziom, mógł również liczyć na obszerne relacje telewizyjne. Udało się to uzyskać z pomocą minimalnego zaangażowania finansowego Gminy (16 000 zł) przy 120-tysięcznym ogólnym koszcie imprezy. 21 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Inwestycje w 2005 roku. Planowane na 2005 r. inwestycje opiewają na kwotę 37 mln, z czego 20,5 mln to środki zdewnętrzne, w tym zwłaszcza z Unii Europejskiej. W połączeniu z wydatkami na terenie miasta z Funduszu ISPA, zwanym obecnie Funduszem Spójności, w Wałbrzychu inwestycje pochłoną rekordową sumę około 90 mln zł. Priorytety inwestycyjne: drogi, budownictwo socjalne, udostępnienie obszarów pod działalność gospodarczą, edukacja i środowisko. Najważniejszym zadaniem jest budowa wschodniego odcinka obwodnicy (11,4 mln zł, z czego 8,5 mln z funduszy strukturalnych UE). Zapewni bezpieczeństwo funkcjonowania WSSE i pozwoli na uruchomienie nowych obszarów inwestycyjnych, czyli Strefy Aktywności Gospodarczej na Poniatowie, z czym ma związek m.in. budowa kolektora kanalizacji sanitarnej (7,8 mln, z czego 4,8 mln z funduszu PHARE). Priorytetem jest również budowa segmentu D oraz rozbudowa i przebudowa Publicznej Szkoły Podstawowej nr 26 (8 mln, z czego 5,9 z UE i funduszy ochrony środowiska). Powstanie tu Lokalne Centrum Dydaktyczno – Rehabilitacyjno – Kulturalne z salami rehabilitacyjnymi, gabinetami lekarskimi, biblioteką, czytelnią i aulą dostępną dla osób niepełnosprawnych, ze świetlicą terapeutyczną i pracownią plastyczną. Ważne znaczenie ma również budownictwo socjalne, które obejmuje m.in. przebudowę budynków przy ul. Beethovena 14d i Pankiewicza 15, przebudowę budynku mieszkalnego przy Dubois 47, remont budynku przy ul. Drzymały 7, kontynuację remontu przy Drzymały 8 i 9. Inwestycje na Beethovena, Pankiewicza, Dubois i Drzymały to wydatek rzędu 3,3 miliona z budżetu gminy. 2.2 Ogólna charakterystyka Gminy Wałbrzych Wałbrzych położony jest w południowo-zachodniej Polsce w województwie dolnośląskim, w centralnej części Sudetów Środkowych, w pobliżu granic z Czechami i Niemcami. Miasto leży na wysokości 450 - 500 m n.p.m. w malowniczej kotlinie, nad którą rozciągają się lesiste pasma Gór Wałbrzyskich. Wałbrzych ma status gminy miejskiej, zajmuje powierzchnię 85 km², zamieszkały jest przez około 130.000 mieszkańców. Wałbrzych posiada bardzo korzystne położenie komunikacyjne, leży w pobliżu skrzyżowania autostrad – A4 (40 km) i planowanej A3 (29 km). Szlaki drogowe i kolejowe łączę Wałbrzych z najważniejszymi miastami Polski, dzięki bliskości Wrocławia i Pragi możliwe jest szybkie połączenie lotnicze z Europę. 2.3Historia Miasta Historyczne początki miasta sięgają XII w. Za czasów panowania książąt piastowskich z linii świdnicko-jaworskiej XII/XIV w. zbudowano Zamek Książ i warownię Nowy Dwór. Prawa miejskie uzyskał Wałbrzych w XV wieku. Po wygaśnięciu rodu Piastów Wałbrzych był własnością śląskich rodów rycerskich początkowo Schaffgotsch’ów następnie Czettritz’ów, a od 1738 r. niemieckiej rodziny Hochbergów, posiadaczy Zamku Książ. Pierwsze wzmianki o górnictwie węglowym pochodzą z 1536 roku. Ośrodkiem przemysłowym Wałbrzych stał się w XVIII/ XIX wieku, nastąpił wówczas rozwój górnictwa i tkactwa. Na początku XX w. powstała huta szkła i duże zakłady porcelany stołowej, które działają do dziś. Po II wojnie światowej, która oszczędziła miastu zniszczeń, w wyniku łączenia pobliskich gmin i budowie nowych osiedli mieszkaniowych, nastąpił rozwój przestrzenny miasta. 22 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Na początku lat 90-tych nowe warunki społeczno-gospodarcze przyczyniły się do podjęcia decyzji o likwidacji wałbrzyskich kopalń. Na terenie najstarszego zakładu przemysłu wydobywczego KWK ”Thorez” w 1995 r. utworzono Muzeum Przemysłu i Techniki. 2.4 Zabytki wałbrzyskie (wybrane obiekty) Wśród zabytków Wałbrzycha można wymienić w szczególności: - - - - Zamek Książ, zbudowany przez Bolka I na przełomie XIII/XIV w. trzeci co do wielkości zamek w Polsce, otoczony pięknym parkiem, stanowi urzekający konglomerat wielu stylów architektonicznych; imponująca bryła zamku posiada ponad 400 pomieszczeń w tym reprezentacyjne sale, którym przywrócono dawny blask, salony wystawowe, sale konferencyjne oraz wygodne wnętrza hotelowogastronomiczne, Państwowe Stado Ogierów „Książ” Stary Książ - romantyczne ruiny zamku Staromiejski Rynek – kamienice XVIII i XIX wiek Palmiarnia Lubiechów, dawny pałac rodu Czettritz’ów zbudowany w latach 1604-1628, były pałac kupiecki rodziny Albertich, zbudowany w 1801r. w stylu klasycystycznym, obecnie siedziba Muzeum eksponującego bogate zbiory z zakresu geologii, górnictwa, ceramiki i historii miasta, Muzeum Przemysłu i Techniki ulokowane w obiektach byłej kopalni Thorez prezentuje górniczą historię miasta, Kościółek pw. Matki Boskiej Bolesnej zbudowany w 1305 r., gruntownie przebudowany w stylu barokowym ok. 1720 r., najstarszy w mieście zabytek kultury sakralnej Neogotycki katolicki kościół pw. Aniołów Stróżów zbudowany w latach 18991904 na miejscu renesansowego kościółka z 1438 r. Klasycystyczny kościół ewangelicki zbudowany w latach 1785-88 wg projektu architekta J.G. Langhansa, twórcy berlińskiej Bramy Brandenburskiej, Neogotycki Ratusz z 1856 r. 2.5Zagospodarowanie przestrzenne 2.5.1 Charakterystyka struktury gruntów Powierzchnia Gminy: 85 km² w tym m.in.: a) b) c) d) e) tereny przemysłowe - 7% drogi - 7% tereny mieszkaniowe i inne tereny zabudowane - 13% użytki rolne i leśne - 66% tereny wypoczynkowe - 1,7% 23 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.5.2 Powierzchnia terenów mieszkaniowych w Wałbrzychu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wałbrzycha przyjęte Uchwałą Nr XI/154/99 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 30 czerwca 1999 roku i zmienione Uchwałą Nr XII/142/03 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 10 lipca 2003 roku odnośnie budownictwa mieszkaniowego na terenie miasta Wałbrzycha stanowi: „Zgodnie z rozpoznaniem stanu zagospodarowania przestrzennego miasta wykonanym w 1998 roku stwierdzono, że powierzchnia terenów mieszkaniowych wynosiła 788 ha, z tego w poszczególnych rejonach miasta przedstawiała się następująco: - Lubiechów Podzamcze Szczawienko Poniatów Piaskowa Góra Biały Kamień Nowe Miasto Śródmieście Sobięcin Podgórze Rusinowa Glinik - 20,9 ha 98,2 ha 57,0 ha 74,0 ha 91,6 ha 110,7 ha 106,0 ha 40,6 ha 43,0 ha 82,0 ha 30,0 ha 34,0 ha Średnia gęstość zaludnienia terenów mieszkaniowych wynosi około 190 mk/ha. W poszczególnych jednostkach jest różna, od 362 mk/ha na terenie Podzamcza, 308 mk/ha na terenie Piaskowej Góry oraz 308 mk/ha w obszarze Śródmieścia do 17 mk/ha w Lubiechowie i 38 mk/ha w Poniatowie. Duże zagęszczenie zaludnienia nowych osiedli należy uznać za niewłaściwe. Konsekwencją tego są problemy komunikacyjne (brak miejsc postojowych, niedostateczna powierzchnia terenów rekreacyjnych oraz niedostateczne wyposażenie w usługi podstawowe). Duże zagęszczenie jednostki Śródmiejskiej powinno być systematycznie zmniejszane na korzyść funkcji usługowej charakterystycznej dla obszarów centrum miasta. 24 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.5.3 Wielkość zasobów mieszkaniowych Wielkość zasobów mieszkaniowych w Gminie Wałbrzych przedstawiono w tab. 1. Tab. 1: Zasoby mieszkaniowe Wałbrzycha zamieszkane wg form własności Forma własności Ilość mieszkań % udział 1 2 3 Gmina Wałbrzych Spółdzielnie Zakładowe Prywatne Ogółem 19 651 14 999 2 067 9 886 46 603 42,17 % 32,18 % 4,44 % 21,21 % 100,00 Zasoby mieszkaniowe zamieszkane wg form własności 21,21 % Gmina Wałbrzych Spółdzielnie Zakładowe Prywatne 42,17 % 4,44 % 32,18 % 2.5.4 Charakterystyka zasobów mieszkaniowych Podstawową charakterystykę zasobów mieszkaniowych przedstawia tab. 2. Tab. 2: Charakterystyka zasobów mieszkaniowych w Gminie Wałbrzych Rok Lp. Pozycja 1988 1989 1990 1996 1 1 2 3 4 5 6 7 8 2 Mieszkania na 1000 mk Izby na 1000 mk pow. użytk. w tys. m2 pow. użytk. mk/m2 mk/mieszkanie mk/izba 3 46 683 330 136 872 968 2 330,8 16,48 3,03 1,03 4 47 232 334 138 886 982 2 365,4 16,72 3,00 1,02 5 47 615 338 140 294 995 2 388,0 16,94 2,96 1,01 6 48 698 351 144 685 1 044 2 461,2 18,0 2,81 0,95 25 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Struktura mieszkań wg okresu ich zabudowy przedstawia się jak w tab. 3. Tab. 3: Struktura mieszkań wg okresu zabudowy mieszkania wyLp. budowane w okreliczba mieszkań % sie 1 1 2 3 4 5 6 2 3 4 Przed 1918 1918 - 1944 1945 - 1970 1971 - 1978 1979 - 1996 Razem 16 570 11 560 5 140 6 550 8 880 48 700 34,00 23,70 10,60 13,50 18,20 100,00 Wynika z powyższej tabeli, że przeszło połowa zasobów mieszkaniowych (57,7%) została wybudowana przed 1944 rokiem. Zabudowa ta charakteryzuje się dużym stopniem dekapitalizacji oraz niskim wskaźnikiem wyposażenia w urządzenia komunalne. Biorąc pod uwagę poziom zaludnienia miasta, stan techniczny zabudowy, wielkość mieszkań i ich wyposażenie, należy się liczyć z potrzebą zabezpieczenia znacznej powierzchni nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Istotny wpływ na zapotrzebowanie terenów będzie wynikał również z zakładanej poprawy warunków mieszkaniowych oraz rozgęszczenia. 2.5.5 Zakup lokalu na rynku wtórnym Średnie ceny zakupu lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym w latach 2001-2003 przedstawiono w tab. 4. Tab. 4: Średnie ceny nabycia lokalu na rynku wtórnym w latach 2001-2003 Lp Ceny 1 m2 lokalu mieszkalnego 2001 2002 2003 . 1 1. 2. 2.5.6 2 Lokale w budynkach spółdzielczych (P. Góra-Podzamcze) Lokale prywatne w budynkach wspólnotowych z udziałem Miasta 3 4 5 1 100 zł 1 100 zł 1 100 zł 700 zł 750 zł 850 zł Granice stref ochrony konserwatorskiej W Wałbrzychu istnieje pięć historycznych układów urbanistycznych wpisanych do rejestru zabytków: 1. Dzielnica Szczawienko. Najstarsza wzmianka zachowała się z roku 1221. Osada została zniszczona prawie całkowicie w czasie wojny trzydziestoletniej. Rozwój jej nastąpił w II 26 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne poł. XVII i w XVIII w. W początku XX w. Szczawienko zostało włączone w obszar miasta. Zabudowa w dużej mierze o charakterze wiejskim i podmiejskim. Dominantę stanowi gotycki kościół p.w. św. Anny. Wpisana do rejestru zabytków 31 maja 1978 r. 2. Dzielnica Stary Zdrój. Uzdrowisko Stary Zdrój znane było już w XIV w. Dzięki wodom leczniczym osiągnęło znaczny rozkwit w XVIII w. Zachowały się niektóre budowle zdrojowe jak „Lwi Gród” i sąsiednia hala spacerowa oraz dawna pijalnia (ob. budynek Dworca Miasto). W XIX w. Na skutek rozwoju kopalnictwa węgla na przyległym terenie Stary Zdrój Traci uzdrowiskowy charakter. W pocz. XX w. włączony zostaje w obszar miasta Wałbrzycha. Wpisana do rejestru zabytków 31 maja 1978 r. 3. Dzielnica Sobięcin. Osada związana z rozwojem kopalnictwa na tym terenie w XVI w. Rozkwit następuje w XIX w. Sobięcin od 1945 r. Dzielnica miasta Wałbrzycha – zachowała układ ulicówki o zabudowie pochodzącej głównie z XIX w., przełomu XIX/XX i pocz. XX w. (ul. 1 Maja). Wpisana do rejestru zabytków 31 maja 1978 r. 4. Dzielnica Biały Kamień. Osada związana z rozwojem kopalnictwa na tym terenie w XVI w. gwałtowny rozwój następuje po 1810 r. Na skutek budowy huty szkła. Osada od 1945 r. Dzielnica miasta Wałbrzycha Biały Kamień – zachowała swój pierwotny układ urbanistyczny ulicówki o zabudowie pochodzącej z XIX w., przełomu XIX/XX i pocz. XX w. Wpisana do rejestru zabytków 19 czerwca 1978 r. 5. Dzielnica Śródmieście. W 1195 r. Istniała już osada posiadająca kościół p.w. NMP Panny. Do rozwoju przyczynił się książę świdnicki Bolesław Surowy nadając jej prawa miejskie prawdopodobnie ok. 1400 r. c przenosząc centrum w miejsce dzisiejszego rynku. Stare miasto założone na planie szachownicowym zniekształconym falistością terenu z rynkiem w centrum. Rozbudowane w części płn. ok. poł XIX w. z pl. Obrońców Stalingradu (obecnie pl. Magistracki) i ulicami będącymi kontynuacją przebiegu ulic starego Miasta. Zabudowa z XVIII, XIX i pocz. XX w. Wpisana do rejestru zabytków 19 czerwca 1978 r. 2.5.7 Charakterystyka komunalnego zasobu mieszkaniowego oraz zasad gospodarowania tym zasobem Pod koniec 2003 roku w skład komunalnego zasobu mieszkaniowego wchodziło 3.020 budynków komunalnych i z udziałem Gminy, włączając: 1) 1.214 budynków w 100% komunalnych (zawierających 8.065 lokali o sumarycznej powierzchni 380.366 m2) oraz 2) 1.806 budynków wspólnotowych z udziałem Gminy (zawierających 18.034 lokale o sumarycznej powierzchni 853.133 m2, w tym 11.470 lokali komunalnych o sumarycznej powierzchni 517.848 m2). Na 26.099 lokali – 6.564 lokale (25,15%) zostały wykupione. W komunalnym zasobie mieszkaniowym znajdowało się więc 19.535 lokali komunalnych o powierzchni 898.211 m2, włączając 18.756 lokali mieszkalnych o powierzchni 833.512 m2 oraz 779 lokali użytkowych o powierzchni 64.702 m2. Zasób komunalny oraz wspólnotowy zarządzany jest przez jednego operatora – Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o. 27 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Ogółem MZB Sp. z o.o. na 31.12.2003 r. zarządzał 24.681 lokalami o sumarycznej powierzchni 1.204.495 m2, włączając 23.387 lokali mieszkalnych o sumarycznej powierzchni 1.102.343 m2 oraz 1.294 lokale użytkowe o sumarycznej powierzchni 102.152 m2. W zasobie lokali zarządzanych przez MZB Sp. z o.o. znajdowały się 18.402 lokale komunalnych o sumarycznej powierzchni 869.210 m2 oraz 6.279 lokale wykupione o sumarycznej powierzchni 335.285 m2. Podział komunalnego zasobu mieszkaniowego na poszczególne dzielnice Wałbrzycha przedstawiono w tab. 5. Tab. 5: Wielkość komunalnego zasobu mieszkaniowego w poszczególnych dzielnicach Wałbrzycha Procent Powierzchnia Dzielnica powierzchni [m2] [%] Lp . 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 2 3 Śródmieście Sobięcin Piaskowa Góra i Podzamcze Podgórze Szczawienko Nowe Miasto Biały Kamień Stary Zdrój Razem 4 16,50% 10,20% 5,89% 17,05% 7,18% 14,60% 15,10% 13,48% 100,00% 143 420 88 659 51 196 148 200 62 409 126 905 131 251 117 170 869 210 Z 1.806 budynków wspólnotowych 722 to wspólnoty małe (do 7 lokali), zaś 1.084 to wspólnoty duże. Na 31.12.2003 2.965 na 3.020 budynków komunalnych i wspólnotowych (98,18% ogółu budynków komunalnych i wspólnotowych) nie posiada bądź posiada zdezaktualizowaną dokumentację techniczną (2.722 nieruchomości zarządzane przez MZB Sp. z o.o. oraz 243 nieruchomości zarządzane wówczas przez WTBS Sp. z z o.o.). Tab. 6:Wyposażenie techniczne komunalnego zasobu mieszkaniowego w poszczególnych dzielnicach Wałbrzycha 1 Rejon Śródmieście Nowe Miasto Podgórze Stary Zdrój Szczawienko Sobięcin Biały Kamień Piaskowa G. – Podzamcze Ogółem 2 3 c.o. (%) łazienka (%) 3,92 21,69 3,67 3,67 0,59 20,81 2,57 17,16 3,79 20,77 6,04 19,44 5,20 23,60 99,10 99,10 10,28 26,89 4 gaz (%) 96,71 93,74 85,24 95,88 93,03 74,46 88,10 98,03 90,62 5 wc (%) 37,57 50,27 37,79 34,23 26,61 30,07 31,11 100,00 41,12 Blisko 97% budynków zostało wybudowanych przed 1945 rokiem, co świadczy o olbrzymich potrzebach remontowych Zasobu oraz nieruchomości wspólnotowych powstałych na bazie 28 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne lokali wykupionych od Miasta. Szacunkowa, średnia ważona wartość potrzeb remontowych dla budynków komunalnych oraz z udziałem Gminy Wałbrzych, oszacowana w oparciu o strukturę wiekową wynosi dziś 1.655 milionów zł. Szacunkową ocenę stanu technicznego budynków będących własnością lub współwłasnością Gminy Wałbrzych przedstawiono w tab. 7. W tab. 8 przedstawiono wyjaśnienie oznaczeń wykorzystanych w opisie stopni pilności remontu. Lp. Tab. 7: Szacunkowy stan techniczny budynków będących własnością Gminy Wałbrzych, z podziałem na rejony Rejon / stan Zadowalający Dobry (%) Średni (%) Lichy (%) Zły (%) techniczny (%) 1 2 1. 2. Sobięcin Śródmieście Piaskowa G. – Podzamcze Podgórze Szczawienko Nowe Miasto Biały Kamień Stary Zdrój 3. 4. 5. 6. 7. 8. 3 4 5 6 7 0,74 0,66 3,68 0,00 51,47 26,32 38,24 55,92 5,88 17,11 0,00 0,00 75,00 25,0 0,00 0,00 0,94 3,30 2,04 4,05 0,40 5,60 10,99 0,00 3,38 33,20 72,20 72,53 58,50 58,11 54,0 19,40 9,89 36,73 29,05 12,40 1,85 3,30 2,72 5,41 Kształtowanie systemu polityki czynszowej oraz w jej ramach poziomu czynszu jest ważnym zagadnieniem. Jego wysokość stanowi przede wszystkim źródło zasilania gminnych zasobów mieszkaniowych. Zgodnie z przyjętą strategią finansowania gospodarki mieszkaniowej Gminy Wałbrzych, wpływy z czynszów powinny stać się podstawowym źródłem pokrycia kosztów związanych z jej prowadzeniem, na poziomie pozwalającym na utrzymanie mieszkań i budynków w stanie nie pogorszonym. Prowadząc bowiem na szczeblu Gminy aktywną politykę czynszową można oczekiwać, że wysokość dopłat z Budżetu Gminy będzie ulegać stopniowej redukcji, bez konieczności obniżania nakładów na techniczne utrzymanie zasobów. 2.6 Infrastruktura techniczna 2.6.1 Źródła energii Głównym dostawcą energii jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A.. Ogółem w mieście działa ponad 350 lokalnych kotłowni. Największe eksploatowane przez PEC to: - centralna Ciepłownia C-3 o mocy 104,14 MW, - osiedlowa Ciepłownia C-1 o mocy 15,2 MW, - Ciepłownia C-4 o mocy 5,2 MW. - Ponadto PEC eksploatuje 46 kotłowni o łącznej mocy 8,55 MW. - Długość sieci ciepłowniczej wynosi ok. 49 km, w tym 29,3 km zarządzane przez PEC. Od lat prowadzone są działania zmierzające do zmiany tradycyjnych systemów ogrzewania na proekologiczne. 29 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.6.2 Dostawa gazu Jedynym dostawcą gazu sieciowego na terenie miasta jest Zakład Gazowniczy w Wałbrzychu. Sieć miejska tak zasilająca jak i rozdzielcza jest konsekwentnie rozbudowywana i w miarę potrzeb zgłaszanych przez odbiorców modernizowana. Obecnie całkowita długość tej sieci przekracza 263 km (łącznie na średnim i niskim ciśnieniu). Na obszarze Wałbrzycha jest zlokalizowanych 29 stacji redukcyjno-pomiarowych IIo i jedna Io. 2.6.3 Zaopatrzenie w wodę oraz odbiór ścieków sanitarnych i deszczowych Dostawa wody i odbiór ścieków na terenie Wałbrzycha zapewniona jest poprzez sieć, której zarządcą jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Wałbrzychu. Woda pitna jest zapewniona z ujęć głębinowych w Marciszowie Dolnym i Górnym, Gorzeszowie i Unisławiu Śląskim. Łączna długość sieci rozdzielczej w mieście przekracza 212 km. Roczne zużycie wody wynosi ok. 6,47 mln m3, przy obecnej wydajności całego przedsiębiorstwa sięgającej 30 mln m3. Sieć kanalizacji sanitarnej na terenie miasta ma łączną długość 150 km. Sieć kanalizacji deszczowej o łącznej długości ok. 160 km z racji swojej przynależności do dróg jest w większości w dostatecznym stanie technicznym. Brak możliwości jej remontu bez jednoczesnych robót drogowych, wymagających znacznych nakładów finansowych, był główną przyczyną braku niezbędnych robót remontowych. Również wiek tej sieci ma istotny wpływ na jej stan bowiem ok. 70% tych instalacji było wybudowanych przed rokiem 1945. 2.6.4 Telekomunikacja Wałbrzych dysponuje siecią połączeń automatycznych z abonentami w kraju i za granicą. Usługi telekomunikacyjne w mieście świadczy Zakład Telekomunikacji S.A. Oprócz Zakładu Telekomunikacji usługi telekomunikacyjne w mieście od grudnia 1998 roku świadczy także Telefonia DIALOG S.A., która objęła już swoim zasięgiem Śródmieście, Piaskową Górę, Podzamcze, Szczawienko. Dotychczasowy rozwój tej dziedziny gospodarki, uwzględniający przychylność władz Miasta, pozwala na stwierdzenie, że telekomunikacja, przy obecnym układzie dwóch obecnych na rynku niezależnych dostawców, rozwija się w sposób zgodny z zapotrzebowaniem mieszkańców. Konkurencja występująca na rynku wałbrzyskim w istotny sposób wpływa na poprawę jakości usług telekomunikacyjnych i poprzez bardzo łatwy dostęp do sieci internetowej stanowi dobrą podstawę tworzenia społeczeństwa informatycznego. 2.6.5 Sieć drogowa Układ komunikacyjny Wałbrzycha, ze względu na uwarunkowania wynikające z ukształtowania terenu a także niedokończenia budowy obwodnicy miasta, jest mało funkcjonalny. Główny kierunek komunikacji samochodowej północ – południe opiera się zasadniczo na jednym ciągu ulic. Jest to przyczyna poważnych utrudnień w komunikacji samochodowej na terenie miasta, w rezultacie przejazd przez Wałbrzych w warunkach wzmożonego ruchu i złych warunków atmosferycznych jest bardzo utrudniony. Przez miasto przebiega droga krajowa Nr 35 (Wrocław – Golińsk – granica Państwa) o długości 16,9 km, pozostałe główne ciągi komunikacyjne tworzy sieć dróg wojewódzkich (20,4 30 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne km) i powiatowych (27,5 km). Układ uzupełniający stanowią drogi gminne o długości 142,1 km. Od roku 2003, kiedy miasto straciło status powiatu grodzkiego (miasta na prawach powiatu) każda z tych kategorii dróg publicznych ma swojego zarządcę, co powoduje trudności w koordynowaniu działań związanych z ich utrzymaniem w skali miasta, w szczególności dotyczy to utrzymania czystości i akcji zimowej. Stan techniczny dróg publicznych, za wyjątkiem oddanych do ruchu inwestycji lat dziewięćdziesiątych, tj. odcinków ul. Sikorskiego (DK 35), ul. Uczniowskiej (droga gminna), jest zły. Jest to spowodowane trwającym od końca lat osiemdziesiątych brakiem inwestowania w istniejące drogi. Doprowadziło to do znacznej ich dekapitalizacji, pogłębionej bardzo dużym wzrostem natężenia ruchu, który nastąpił w latach dziewięćdziesiątych. Jednym z priorytetowych zadań na najbliższe lata, oprócz kontynuacji obwodnicy zachodniej, jest rozpoczęcie inwestowania w modernizację istniejącego układu. 2.6.6 Komunikacja zbiorowa Organizowanie w miastach transportu zbiorowego osób stanowi realizację jednego z podstawowych zadań samorządu lokalnego, polegającego na zaspokojeniu potrzeb mieszkańców w zakresie przemieszczenia się w obrębie administracyjnym miasta. Usługi przewozowe w zakresie przewozów osób na liniach komunikacyjnych na terenie Wałbrzycha i Szczawna Zdroju świadczy, na podstawie zawartej z Gminą umowy, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o. Komunikacja miejska gwarantowana przez gminę uzupełniona jest dodatkowo transportem prywatnym prowadzącym przewozy na kilku liniach obsługujących miasto Wałbrzych jak również przewozy na liniach łączących Wałbrzych z pobliskimi miejscowościami tj. Boguszów Gorce, Szczawno Zdrój, Świdnica. Komunikacja pozamiejska i transport obsługiwany jest przez PPKS, PKP oraz prywatnych przewoźników 2.6.7 Gminne inwestycje infrastrukturalne Inwestycje infrastrukturalne realizowane są przez Gminę z myślą o mieszkańcach, a także w równym stopniu w celu poprawy warunków inwestowania na terenie miasta. W ich finansowaniu wykorzystywane są środki finansowe z budżetu gminy oraz pozyskiwane ze źródeł zewnętrznych. Największe inwestycje infrastrukturalne realizowane w ostatnich latach, i mające najistotniejsze znaczenie dla poprawy infrastruktury technicznej miasta to : - uzbrojenie infrastrukturalne obszaru Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, - budowa nowych kolektorów kanalizacyjnych w dzielnicy Poniatów, - zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, realizowane w ramach środków pomocowych programu ISPA, obejmujące docelowo swym zasięgiem ponad połowę mieszkańców miasta, - obwodnica wałbrzyska. 31 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.6.8 Restrukturyzacja zakładów budżetowych W celu podniesienia poziomu świadczonych usług komunalnych, oraz racjonalizacji związanych z nimi kosztów władze Miasta Wałbrzycha przeprowadziły proces restrukturyzacji miejskich zakładów budżetowych. Konieczność podjęcia przez te jednostki samodzielnego funkcjonowania spowodowała racjonalizację działań w zakresie zarządzania majątkiem, finansami, polityką inwestycyjną i zasobami ludzkimi oraz elastyczne reagowanie na wymogi otoczenia zewnętrznego, co jednocześnie przyczynia się do lepszego zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej. Realizując powyższe postulaty zmieniono formę własności pięciu zakładów budżetowych: Miejskiego Zakładu Oczyszczania (obecnie: Wałbrzyskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o.), Miejskiego Zakładu Energetyki Cieplnej (obecnie: Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. w Wałbrzychu), Miejskiego Zarządu Budynków Komunalnych (obecnie Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o.), Miejskiego Zakładu Usług Komunalnych (obecnie Miejski Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o.) oraz Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego (obecnie Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o.) 2.6.9 Ochrona środowiska Zmiany zachodzące w gospodarce Wałbrzycha na przestrzeni ostatnich lat, odniosły pozytywny wpływ na środowisko naturalne miasta. Analizy prowadzone przez służby ochrony środowiska wykazują systematyczna poprawę stanu środowiska naturalnego w Wałbrzychu, w porównaniu do okresu działalności kopalń węgla kamiennego i zakładów współpracujących z nimi, przede wszystkim koksowni. - wskaźniki czystości powietrza mieszczą się w granicach norm, a decydujący udział w zanieczyszczeniach ma tak zwana niska emisja oraz komunikacja, - systematycznie porządkowana jest gospodarka odpadami; Wałbrzych posiada nowoczesne składowisko odpadów komunalnych, dysponuje gruzowiskiem, odpady medyczne spalane są w nowoczesnej spalarni przyszpitalnej; możliwa jest też utylizacja odpadów przemysłowych poprzez składowanie na komercyjnym składowisku przy ul. Górniczej, - w ostatnich latach wzrosła ilość ścieków poddanych procesowi oczyszczania w związku z rozbudową sieci kanalizacji sanitarnej; należy jednak stwierdzić, że wciąż ilość ścieków poddawanych oczyszczaniu nie jest zadowalająca, a zasadniczym problemem w zakresie gospodarki wodno – ściekowej pozostaje brak kanalizacji na niektórych obszarach miasta - brak kanalizacji w kilku rejonach miasta (Lubiechów, Poniatów) powoduje problem ochrony zasobów wód podziemnych, które narażone są na bezpośrednie oddziaływanie zanieczyszczeń przemysłowych i komunalnych, co w konsekwencji prowadzi do zagrożenia wód pierwszego horyzontu, ujmowanych przez studnie komunalne oraz przydomowe studnie wody pitnej. 32 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.6.10 Gospodarka zasobami wodnymi Mieszkańcy Wałbrzycha zaopatrywani są w wodę w ok. 95 %, z ujęć położonych na terenie byłego województwa jeleniogórskiego: w Marciszowie i Gorzeszowie oraz z ujęć wUnisławiu Śląskim w gminie Mieroszów. Woda dostarczana do miasta odpowiada normom fizyko – chemicznym i bakteriologicznym, jakim powinna odpowiadać woda do picia. W dzielnicach nie posiadających wodociągu mieszkańcy korzystają z własnych ujęć wody pitnej. W ostatnich kilku latach, w efekcie konsekwentnie prowadzonych przez Zarządców zasobów komunalnych i Spółdzielnie mieszkaniowe, działań związanych z opomiarowaniem punktów poboru wody, daje się zauważyć wzrost świadomości obywatelskiej w zakresie racjonalnego wykorzystywania wody pitnej. 2.6.11 Gospodarka ściekowa w mieście Kanalizacja sanitarna w Wałbrzychu w dużej części budowana była w latach 1905 – 1910, w związku z czym w chwili obecnej jest znacznie przeciążona. Na terenie miasta znajduje się oczyszczalnia przy ul. Piotrowskiego o przepustowości 13 600 m3/d. Większość ścieków z miasta Wałbrzycha odprowadzana jest do oczyszczalni Ciernie w Świebodzicach. Od roku 2000 ścieki z terenu Wałbrzycha oczyszczane są w całości zarówno mechanicznie jak i biologicznie. Poza systemem kanalizacji sanitarnej pozostają dzielnice: Konradów, Poniatów, Glinik, Lubiechów oraz częściowo Podgórze, Szczawienko, Kozice i Rusinowa. Istniejące urządzenia do oczyszczania bądź przetrzymywania ścieków są w bardzo złym stanie technicznym i niejednokrotnie niewłaściwie eksploatowane. Nagminnie zmienia się ich funkcje z bezodpływowych na przepływowe. Funkcjonują również zbiorniki „chłonne” (bez dna). Remonty kanalizacji sanitarnej prowadzone są na bieżąco w miarę posiadanych środków finansowych. Obecnie przygotowuje się budowę nowych kolektorów: „Konradów”, „Śródmieście” oraz kolejnego odcinka kolektora „Poniatów”. Planowane skanalizowanie Rusinowej i Kozic ma stanowić kontynuację realizowanego wspólnie z Gminą Walim kolektora sanitarnego w Dziećmiorowicach. 2.6.12 Gospodarka odpadami Zmiana struktury wytworzonych w ostatnim okresie odpadów na terenie Gminy Wałbrzych wynika przede wszystkim z likwidacji wałbrzyskich kopalń. Zjawisko to obrazuje duży spadek wytworzonych odpadów skalnych, odpadów poflotacyjnych, ilości pyłów z odpylania, a także ilości powstałego żużla i popiołu. Celem zmniejszenia tzw. niskiej emisji przeprowadzono w ostatnim okresie modernizacje kotłowni lokalnych na kotłownie z ekologicznym nośnikiem ciepła. W następstwie prowadzonej działalności przez wałbrzyskie kopalnie pozostały hałdy o powierzchni ok. 130 ha, z czego ok. 70 ha zostało zrekultywowanych, w tym 7 obiektów w całości. Na terenie Wałbrzycha zlokalizowane jest komercyjne składowisko odpadów stałych przemysłowych przy ulicy Górniczej, które uruchomione zostało w roku 1993 na terenie byłych stawów osadowych na Polu „Mieszko” i prowadzi usługi w zakresie składowania odpadów stałych przemysłowych również dla podmiotów gospodarczych spoza miasta Wałbrzycha. 33 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Wybudowana w roku 1996 na terenie Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego spalarnia odpadów szpitalnych obsługuje placówki służby zdrowia Gminy Wałbrzych oraz szereg obiektów spoza miasta. Pozyskane ciepło ze spalania wykorzystywana jest w obiektach szpitala. Odpady powstałe w procesie spalania odbierane są do unieszkodliwiania przez firmę specjalistyczną spoza Wałbrzycha. Odpady komunalne z terenu miasta gromadzone są na nowym składowisku odpadów komunalnych przy ulicy Beethovena. W lutym 2001 r. Rada Miejska Wałbrzycha przyjęła „Kompleksowy Program Gospodarki Odpadami dla Miasta Wałbrzycha”. Zgodnie z przepisami Ustawy Prawo Ochrony Środowiska Gmina ma obowiązek posiadania Programu Ochrony Środowiska, a jedną z jego części jest program gospodarki odpadami. 2.6.13 Ochrona powietrza atmosferycznego W roku 1998 łącznie zinwentaryzowano 369 kotłowni lokalnych, z których ok. 310 kotłowni węglowych zmodernizowano na ekologiczne (gazowe, olejowe i elektryczne). Były to kotłownie w obiektach użyteczności publicznej, placówkach służby zdrowia, oświaty. Zakłady emitujące największe ilości zanieczyszczeń posiadają zatwierdzone zakładowe plany inwestycyjno – modernizacyjne, które w chwili obecnej realizują, a rzeczowe efekty ekologiczne są już widoczne. Świadczą o tym wyniki monitoringu zanieczyszczeń powietrza na terenie miasta, które jednoznacznie wskazują, że w Wałbrzychu na przestrzeni ostatnich lat notuje się stały spadek stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, jak również nie występują przekroczenia dopuszczalnych norm średniorocznych. W wyniku ciągłego ograniczania emisji zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych, licznych inwestycji związanych z likwidacją źródeł niskiej emisji, a szczególnie zmianą sposobu ogrzewania mieszkań na gazowe bądź olejowe – nastąpił wyraźny spadek stężeń dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego. Można przyjąć, że zmiany zanieczyszczenia powietrza będą miały w dalszym ciągu tendencje spadkowe, uwzględniając poza kontynuacją modernizacji lokalnych źródeł grzewczych na ekologiczne, przebudowę układu komunikacyjnego miasta – budowa obwodnicy. 2.6.14 Ochrona zieleni Od dwóch lat przebudowywana jest zieleń wysoka na terenie dwóch osiedli mieszkaniowych Podzamcza i Piaskowej Góry. Zadanie to ma na celu wymianę drzewostanu nasadzonego w sposób nieprawidłowy (z przewagą topól) - na drzewa niskopienne, różnych gatunków i odmian. Kontynuowany jest również program rozwoju zieleni miejskiej nadzorowany przez Ogrodnika Miejskiego, polegający na realizacji projektów nasadzeń sporządzanych przez zarządców terenów. W celu rozwijania funkcji rekreacyjno – wypoczynkowej w lasach komunalnych MZUK Sp. z o.o. zbudował i na bieżąco remontuje deszczochron na Ptasiej Górze oraz w tym samym rejonie utworzył dwa punkty widokowe. Przy drogach w kompleksach leśnych corocznie montuje się ławki typu leśnego. Oznakowano również szlaki ścieżki spacerowo – rowerowej na Ptasią Górę. W parkach miejskich przeprowadza się bieżące remonty elementów małej architektury oraz zakłada place zabaw dla dzieci. W ostatnich latach takie place zostały urządzone w parku im. Kościuszki, w parku im. Sobieskiego i odrestaurowano plac w parku w Rusinowej. W 1996 roku Uchwałą Rady Miejskiej Wałbrzycha uznano za pomniki przyrody 43 pojedyncze drzewa. 34 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.6.15 Wsparcie finansowe Gminy dla działań proekologicznych Za priorytetowe zadania dofinansowywane ze środków gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej na terenie miasta Wałbrzycha, od momentu jego funkcjonowania tj. czerwca 1993 roku, uznane zostały: ochrona powietrza, gospodarka ściekowa, gospodarka odpadami, a od roku 1996 Uchwałą Zarządu Miasta Wałbrzycha uruchomione zostały dotacje dla osób fizycznych modernizujących ogrzewanie w swoich mieszkaniach. W ostatnich latach przy udziale środków z gminnego funduszu realizowano modernizacje kotłowni, budowano nowe przyłącza budynków do sieci kanalizacji sanitarnej w dzielnicach Podgórze i Biały Kamień. Równocześnie w zakresie ochrony zieleni prowadzona jest przebudowa i porządkowanie terenów zielonych na terenie jednostek B, C, D osiedla Podzamcze, i wykonywane są zabiegi pielęgnacyjne zieleni miejskiej i otoczeniu gminnych obiektów oświatowych. Poza działaniami związanymi bezpośrednia z ochroną środowiska prowadzono edukację ekologiczną w szkołach tj. konkursy wiedzy ekologicznej, konkursy plastyczne, warsztaty ekologiczne. Również przy udziale szkół i innych jednostek oświatowo-wychowawczych (np. LOP, PTTK, WOM) prowadzono nasadzenia drzew i krzewów, oraz organizowano akcję „Sprzątanie Świata”. Przychody gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej w latach 1995 - 2003 kształtowały się na różnych poziomach, od 520.000 zł w roku 1995 do 740.000 zł w roku 2003. 2.6.16 Problemy związane z zakończeniem likwidacji kopalń wałbrzyskich Wałbrzyskie Kopalnie Węgla Kamiennego z dniem 1 września 1999 roku, decyzją Ministra Skarbu Państwa zostały postawione w stan likwidacji. Związane to było z wypełnieniem zadania, które WKWK realizowały od momentu utworzenia w 1993 roku. Zadaniem przedsiębiorstwa było kontynuowanie restrukturyzacji i likwidacji zakładów górniczych wchodzących w jego skład w zakresie majątku i zatrudnienia. W dniu 1 marca 2001 roku WKWK zostały przejęte przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A. z siedzibą w Bytomiu. Oznacza to, że wszystkie obowiązki związane z likwidacją kopalń wałbrzyskich spoczywają na tej spółce. W dniu 30.09.1996 roku zakończono wydobycie węgla, a tym samym rozpoczęto ostatni etap likwidacji Zakładu Górniczego “Julia”. Na skutek podjęcia decyzji o całkowitej technicznej likwidacji Zakładu Wydobywczo-Przeróbczego Antracytu S.A. oraz o odstąpieniu od budowy zakładu pompowania wody, musiały być przeprowadzone prace mające na celu ochronę powierzchni miasta i okolic Wałbrzycha przed odbudowującym się karbońskim poziomem wodonośnym. Ochrona powierzchni Miasta Wałbrzycha przed konsekwencjami hydrogeologicznymi zlikwidowanych kopalń została zapewniona przez zaprojektowanie i wykonanie w całości systemu grawitacyjnego odprowadzania wód pokopalnianych z wyrobisk poprzez szyb Chwalibóg, sztolnię Friedrich Wilhelm do rzeki Pełcznicy (wylot w rejonie filii Politechniki Wrocławskiej). System funkcjonuje od 15 kwietnia 2002 r. Podczas zatapiania kopalń zachodziło zjawisko migracji metanu i dwutlenku węgla w kierunku powierzchni terenu. Jest to proces niekontrolowany, wymagający stałego monitorowania i ewentualnego zwalczania. Problem jaki należy przewidzieć do rozwiązania w najbliższym czasie polega na tym że z chwilą zakończenia całkowitego procesu likwidacji WKWK ustanie również prowadzony przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń w Katowicach O/ 35 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Wałbrzych monitoring gazowy. Monitoring powinien być prowadzony nadal (w mniejszym zakresie) i niezbędne będą na ten cel środki finansowe. 2.7 Gospodarka 2.7.1 Główni pracodawcy/ struktura i trendy Przemysł wałbrzyski reprezentowany jest głównie przez branżę ceramiczną, szklarską, odzieżową, metalową, motoryzacyjną i spożywczą. Największe firmy z tych branż to: - Zakłady Porcelany Stołowej “KRZYSZTOF” S.A., Fabryka Porcelany “WAŁBRZYCH” S.A., “CAMELA” S.A. Fabryka Wkładów Odzieżowych, “WAMAG” S.A. Zakłady Urządzeń Górniczych, “RONAL” POLSKA S.A. - produkcja felg aluminiowych, „ENITRA „ Sp. z o.o. – produkcja pasów transmisyjnych, „NORDIS Chłodnie Polskie” Sp. z o.o. – produkcja mrożonek, „SIR-BUD” – przedsiębiorstwo ogólnobudowlane. Dobrze rozwija się Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna “INVEST-PARK”. W podstrefie wałbrzyskiej 14 firm posiada zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej, zainwestują one łącznie ok. 910 mln PLN i zatrudnią ponad 4,5 tys. osób. Działalność rozpoczęły już: - TOYOTA MOTOR MANUFACTURING POLSKA Sp. z o.o. FAURECIA WAŁBRZYCH Sp. z o.o. CERSANIT III S.A. GLAVERBEL SILESIA Sp. z o.o. QUINN POLSKA Sp. z o.o. MIGAPOL Sp. z o.o. Poland Smelting Technologies POLST Sp. z o.o. TAKATA PETRI Sp. z o.o. TRELLEBORG AUTOMOTIVE Sp. z o.o. FOLSTOP EXPORT - IMPORT 2.7.2 Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON Tab. 9: Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON Koniec roku: 2001 2002 2003 Przyrost 1 2 3 4 5 36 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Ogółem: w tym, m.in. - zakłady osób fizycznych - przedsiębiorstwa państwowe - spółki - spółdzielnie 12,8 tys. 14,2 tys. 15,2 tys. 1,0 tys. 9.028 7 725 51 9.648 4 771 51 10.249 2 709 50 601 2 -62 -1 W końcu 2003r. WUS w Wałbrzychu działalność gospodarczą prowadziło 15.161 podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON. W sektorze publicznym zarejestrowanych było 1.547 podmiotów, zaś w sektorze prywatnym 13.614. Dla porównania w 2001 roku w sektorze publicznym zarejestrowanych było 6,1 % podmiotów gospodarczych, w 2002 roku już 9,3 %, natomiast w 2003 roku 10,2 %. W sektorze prywatnym zarejestrowanych było w roku 2001 93,9 % podmiotów gospodarczych, w 2002 roku 90,7% a w 2003 roku 89,9 %. W 2003 roku nastąpił wzrost ogólnej liczby podmiotów gospodarczych w stosunku do roku 2002 o 961 podmiotów, natomiast w porównaniu do roku 2001 nastąpił wzrost jednostek gospodarczych o 2.361 podmiotów. Największy udział wśród zarejestrowanych podmiotów ma działalność gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne. Według danych na koniec 2003 roku zarejestrowaną działalność na własny rachunek prowadziło 10.249 osób, natomiast na koniec 2001 roku było ich 9.028, w ciągu dwóch lat nastąpił wzrost o 1.221 przedsiębiorców. Liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego w mieście Wałbrzychu w latach 20012003 kształtuje się na podobnym poziomie i wynosiła 138 w roku 2001, natomiast w 2002 roku 139, zaś w 2003 roku nastąpił niewielki spadek do liczby 107 spółek. Według rodzaju działalności największy odsetek firm funkcjonował w handlu i naprawach (30,2%), oraz obsłudze nieruchomości i firm (25,9%). W transporcie, składowaniu i łączności 9,8%, w budownictwie 7,5%, a w działalności produkcyjnej udział ten wyniósł 6,3%. Tab. 10: Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w KRUPGN-REGON według sekcji Sekcja Podmiotów 1 Ogółem Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Górnictwo i kopalnictwo Działalność produkcyjna Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę Budownictwo Handel i naprawy Hotele i restauracje Transport, składowanie i łączność 2 15.161 462 12 956 6 1.134 4.587 323 1.489 37 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości i firm Administracja publiczna i obrona narodowa Edukacja Ochrona zdrowia i opieka społeczna Pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna i indywidualna 561 3.931 25 260 527 888 38 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 11: Dynamika liczby zatrudnionych w poszczególnych branżach w gospodarce narodowej według sekcji PKD 31.12.200 Przyrost / Dział gospodarki 31.12.2002 3 spadek 1 Ogółem Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo oraz rybactwo i rybołówstwo Przemysł górnictwo i kopalnictwo przetwórstwo przemysłowe zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę Budownictwo Handel i naprawy Hotele i restauracje Transport,gospodarka magazynowa i łączność Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości i firm; nauka Administracja publiczna i obrona narodowa Edukacja Ochrona zdrowia i opieka społeczna Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna 2 3 4 28.049 177 27.942 191 107 -14 34 9.177 1.237 36 8.730 1.255 -2 447 -18 515 2.108 215 2.943 665 2.375 3.112 2.483 2.355 653 779 2.068 263 2.790 805 2.059 2.761 2.581 2.963 661 -264 40 -48 153 -140 316 351 -98 -608 -8 Zmiany w zatrudnieniu wg działów gospodarki Ogółem Rolnictwo, leśnictwo Górnictwo i kopalnictwo 350 Przetwórstwo przemysłowe Zaopatrywanie w media 150 Budownictwo Handel i naprawy -50 Hotele i restauracje Transport, łączność -250 Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości -450 Administracja publiczna Edukacja Ochrona zdrowia i opieka społ. -650 Działy gosp. wg PKD Pozostałe usługi 39 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Zmiany w zatrudnieniu mieszkańców Wałbrzycha w podstawowych działach gospodarki, które zaszły w ciągu 2003 roku ilustrują wyraźnie zachodzące w Wałbrzychu zjawisko zmiany struktury pracodawców. Uwzględniając ogólnie słaby w ciągu 2003r. stan gospodarki polskiej można przypuszczać, że jest ona drugim z podstawowych czynników wywołujących takie zmiany. Pierwszy z nich dotyczy bezpośrednio Wałbrzycha i wynika z likwidacji przemysłu ciężkiego i ogólnego spadku zapotrzebowania na roboty budowlane (generujące w odniesieniu do nakładów relatywnie największą liczbę miejsc pracy) wymagające niskich kwalifikacji. W roku 2003 nie było w Wałbrzychu żadnych znaczących inwestycji a prowadzone w niewielkiej ilości roboty budowlane miały charakter specjalistyczny wymagający oferty niedostępnej w Wałbrzychu. Znaczący wzrost zatrudnienia obsłudze nieruchomości spowodowany był zapewne faktem chwilowej koniunktury na rynku nieruchomościami i wzrostem liczby firm zajmujących się administrowaniem i obsługą wspólnot mieszkaniowych. Wzrost zatrudnienia w grupie administracja publiczna ma swoje źródło w programach aktywnego zwalczania bezrobocia prowadzonych głównie przez Urząd Miejski w Wałbrzychu i wynika wprost z zatrudnienia na etacie Urzędu Miejskiego ok. 500 osób w ramach programu „Wałbrzyskie biedaszyby – alternatywne miejsca pracy”. Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że jedynym realnym generatorem miejsc pracy w Wałbrzychu, były w 2003r. nowe zakłady przemysłowe, których realizacja rozpoczęła się wcześniej i które w tym właśnie roku rozpoczęły nabór pracowników, stąd tak duży wzrost zatrudnienia w dziale przetwórstwo przemysłowe. Oznacza to jednak, że mieszkańcy Wałbrzycha wykazują znikomą aktywność przy tworzeniu nowych miejsc pracy. Potwierdzeniem takiej konkluzji jest zestawienie zawarte w tabeli „Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON”. Przyrost 601 nowych podmiotów gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne, występuje równocześnie z likwidacją 62 spółek. Na tej podstawie z dużą pewnością można wnioskować, że osoby wcześniej zatrudnione w różnego rodzaju spółkach, po ich likwidacji kontynuują pracę już samodzielnie, jednakże w tym gronie nie ma osób wcześniej nie pracujących. 2.7.3 Pakiet PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Główne czynniki skutecznie wpływające na rozwój podmiotów gospodarczych są uzależnione głównie od warunków makroekonomicznych. Jednak nawet w przypadku słabszej koniunktury na rynku miasto lub gmina mogą być skutecznym katalizatorem rozwoju przedsiębiorczości. W 2004 roku, po wielu analizach i przygotowaniach Gmina wprowadza PAKIET PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, którego celem są lepsze warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Pakiet ten to zbiór uchwał ustalających preferencyjne stawki podatków i opłat lokalnych, a także zwolnienia z podatku od nieruchomości. Innym działaniem poprawiającym sytuację wałbrzyskich przedsiębiorców jest tworzenie STREFY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ na Poniatowej, w bezpośrednim sąsiedztwie Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Bliskość strefy pozwala na korzystanie z elementów wspólnej infrastruktury oraz ułatwia poszukiwanie rynków zbytu szczególnie firmom zajmującym się usługami dla przedsiębiorstw. Pakiet PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ to: 1) Mniejsze obciążenia z tytułu podatku od środków transportowych 2) Efektywnie niższe stawki dziennej opłaty targowej 40 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 3) 4) 5) 6) 7) 8) 2.7.4 Niższe opłaty administracyjne Zamrożone stawki podatku od nieruchomości Atrakcyjny program pomocy regionalnej Zwolnienie z opłaty za wpis do ewidencji działalności gospodarczej Szerszy dostęp do wszechstronnej informacji i pomocy merytorycznej Nowe zasady najmu lokali użytkowych oraz pomoc w pozyskaniu kapitału Instytucje i organizacje wspierające rozwój przedsiębiorczości w Wałbrzychu Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego1 1) Doradztwo (bezpłatne) w ramach Punktu Konsultacyjno-Doradczego:- usługi doradcze i informacyjne, związane z adm.-prawnymi aspektami prowadzenia działalności gospodarczej oraz zarządzaniem przedsiębiorstwem (prawo, marketing, finanse i podatki, produkcja, inne),- informacje o ofercie banków, skierowanej do sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz innych instytucji finansowych,- informacje na temat projektów pomocowych dla małych i średnich przedsiębiorstw,- informacje na temat możliwości i zasad uzyskiwania bardziej złożonych (odpłatnych) usług dostępnych w sieci ośrodków Krajowego Systemu Usług oraz w innych instytucjach. 2) Bezpłatne przekwalifikowujące szkolenia zawodowe dla byłych pracowników górnictwa. 3) Szkolenia związane z działalnością marketingową, zarządzaniem finansami firmy oraz związane z reformami gospodarczymi i zmianami przepisów prawnych. 4) Specjalistyczne usługi doradcze (odpłatne) w zakresie: budowanie regionalnych i lokalnych strategii rozwoju, ocena projektowanych przedsięwzięć inwestycyjnych, analizy wykonalności, restrukturyzacja przedsiębiorstw, ocena ryzyka przedsięwzięć gospodarczych, plany strategiczne, doradztwo ekonomiczno-finansowe, badania i analizy rynku. 5) Organizacja konferencji, seminariów, targów, wystaw. Fundusz „Mikro”2 W przedstawicielstwach lokalnych Funduszu Mikro pracują życzliwi ludzie, zorientowani w problemach, z jakimi spotykają się właściciele małych firm. Zależy nam na tym, żeby przedsiębiorcy uważali ich za partnerów w rozmowie, a Fundusz Mikro – za partnera w biznesie. Każdy przedsiębiorca wnioskujący o Finansowanie Partnerskie jest traktowany indywidualnie. Składając wniosek o pożyczkę przedsiębiorca musi przedstawić cel wydatku i umieć określić konkretną korzyść, którą odniesie jego firma dzięki zainwestowaniu pożyczonej kwoty. Fun1 2 DARR, ul. Wysockiego 10, 58-300 Wałbrzych, tel. (074) 842-69-04, 842-35-66, email: [email protected], http://www.darr.pl Fundusz Mikro, ul. Piłsudskiego 102, 58-301 Wałbrzych, tel. (074)849-00-13, email: [email protected], http://www.funduszmikro.pl 41 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne dusz Mikro nie ma wykazu warunków ani listy kryteriów, które trzeba spełnić, żeby wnioskować o pożyczkę na zasadach Finansowania Partnerskiego. W przypadku wniosków o mikropożyczkę tradycyjną lista kryteriów do spełnienia jest krótka. Wystarczy udokumentować swoją zdolność kredytową przedstawiając dokumenty wskazane przez przedstawicieli lokalnych. Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się wystąpić o mikropożyczkę nie musi dokumentować swojej zdolności kredytowej. W zamian musi zapoznać nas z planem wykorzystania kapitału w swojej firmie i przedstawić zabezpieczenie w postaci poręczenia cywilnego. Mikropożyczka startowa oraz "Mistrz i uczeń" to oferty adresowane do wszystkich zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą. Osoby starające sie o taką formę finansowania powinny przedłożyć opis swojego pomysłu i przemyślany plan jego realizacji. Działalność powinna już być zarejestrowana. Absolwenci szkół i wyższych uczelni, którzy planują rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, mogą skorzystać z adresowanej do nich oferty: Wiedza za doświadczenie. Fundacja „Wałbrzych 2000” - Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości - Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości3 1) INKUBATOR PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – daje małym firmom szansę obniżki kosztów stałych poprzez zaoferowanie po preferencyjnych cenach: pomieszczeń biurowych, pomieszczeń warsztatowych i magazynowych, obsługę księgowo-prawną i dostęp do usług dodatkowych (mała poligrafia, usługi sekretarskie, całodobowy dozór, itp.), możliwość wypożyczenia sprzętu technicznego (samochód dostawczy, betoniarka, szlifierki, tokarki, piła, młot pneumatyczny, wózki widłowe, wiertarki, spawarki, itp.). 2) OŚRODEK WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – prowadzi działalność szkoleniową i doradczą dla osób bezrobotnych, zagrożonych bezrobociem i chcących podnieść swoje kwalifikacje, między innymi: „ABC działalności gospodarczej”, „Jak założyć małą firmę?”, „Podstawy księgowości”, szkolenia dla kadry menedżerskiej. 3) FUNDUSZ ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – udziela pożyczek na preferencyjnych zasadach osobom bezrobotnym rozpoczynającym działalność gospodarczą i tworzącym nowe miejsca pracy. Cech Rzemiosł Różnych4 1) Usługi informacyjne. 2) Usługi doradcze. Dolnośląska Izba Gospodarcza5 1) Udzielanie informacji na temat powstawania firm w Polsce i zagranicą. 2) Udzielanie informacji na temat firm, które działają w danej branży. 3 4 5 ul. Ludowa 1c, 58-304 Wałbrzych, tel. (074)843-45-62, 846-38-14, e-mail: [email protected] Pl. Magistracki 3, 58-300 Wałbrzych, tel. (074)842-22-19 DIG, ul. Świdnicka 39, 50-029 Wrocław, tel. (071) 372-44-91, e-mail: [email protected] 42 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 3) Udzielanie informacji na temat środków pomocowych, jakie są dostępne na rynku. 4) Możliwość umieszczenia oferty na stronach internetowych krajowych i zagranicznych. 5) Pomoc w znalezieniu partnerów krajowych i zagranicznych. 6) Organizowanie misji gospodarczych. 7) Bezpłatne szkolenia z zakresu biznesu i poruszania się po rynku. 8) Pomoc w nawiązywaniu kontaktów z przedsiębiorcami dolnośląskimi. Polsko-Czeska Izba Handlowa6 1) Organizacja misji gospodarczych. 2) Informacja dotycząca działalności gospodarczej w Czechach 3) Szkolenia dla pracodawców. 4) Organizacja seminariów i spotkań. Wałbrzyska Izba Gospodarcza7 1) Usługi szkoleniowe. 2) Wspieranie przedsiębiorców i inicjatyw gospodarczych. 3) Doradztwo biznesowe. 4) Pomoc prawna dla przedsiębiorców. Punkt Obsługi Przedsiębiorców8 6 PCIH, Rynek 1a, 58-100 Świdnica, tel. (074) 853-50-09, 856-93-88, 856-88-72, email: [email protected] 7 8 WIG, ul. Słowackiego 26, 58-300 Wałbrzych, tel. (074) 842-90-32, email: [email protected] POP, ul. Matejki 3, 58-300 Wałbrzych, tel. (074) 66-55-289, 66-55-288, email: [email protected] 43 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 1) Udzielanie informacji nt. obowiązków rejestracyjnych w zakresie Ewidencji Działalności Gospodarczej, ewidencji REGON oraz związanych z opodatkowaniem dla osób chcących założyć własną firmę 2) Udzielanie przedsiębiorcom informacji o ofercie inwestycyjnej Gminy oraz obowiązujących stawkach podatków lokalnych i zwolnieniach z nich na terenie Gminy Wałbrzych. 3) Udzielanie informacji o planowanych i realizowanych inwestycjach na terenie Gminy Wałbrzych. 4) Udzielanie potencjalnym inwestorom informacji o wymaganiach formalno - prawnych w zakresie realizacji inwestycji. 5) Udzielanie informacji o właściwości jednostek organizacyjnych Urzędu Miejskiego i innych organów samorządu terytorialnego w zakresie załatwiania poszczególnych spraw związanych z planowanym zamierzeniem inwestycyjnym. 6) Udzielanie informacji o możliwościach pozyskania kapitału w formie poręczeń, dotacji oraz kredytów. 7) Udzielanie informacji o możliwościach pozyskania dofinansowania inwestycji ze środków Unii Europejskiej. 8) Współpraca z instytucjami rynku pracy oraz innymi podmiotami wspierającymi przedsiębiorczość Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych9 1) Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. 2) Wspomaganie organizacji pozarządowych oraz inicjatyw obywatelskich. 3) Inicjowanie współpracy sektora pozarządowego z administracją publiczną, biznesem oraz mediami. 4) Informacje z zakresu: zakładania organizacji pozarządowych, źródeł finansowania organizacji pozarządowych, przepisów prawnych dotyczących sektora pozarządowego, aktualnych działań podejmowanych na rzecz organizacji społecznych, form pomocy społecznej dostępnej na Dolnym Śląsku. 9 RCWIP, ul. Beethovena 10, 58-300 Wałbrzych, (074) 843-30-00, 843-30-31, email: [email protected] 44 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 5) Poradnictwo z zakresu: zarządzania organizacją, pisania projektów i wypełniania wniosków o dotacje, problemów występujących w codziennym funkcjonowaniu organizacji. 6) Organizowanie szkoleń w powyższym zakresie. 7) Integracja europejska. Fundusz Regionu Wałbrzyskiego10 1) Usługi szkoleniowe. 2) Usługi finansowe. 3) Punkty szansy, które udzielają informacji na temat rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej. Punkt szansy11 Realizując politykę współpracy z samorządem terytorialnym, Fundusz Regionu Wałbrzyskiego utworzył w porozumieniu z gminami oraz powiatami Punkty Szansy – lokalne ośrodki wspierania przedsiębiorczości. Celem tych ośrodków jest wspomaganie rozwoju gmin i regionu poprzez usuwanie barier dla rozwoju przedsiębiorczości, pozafinansowe wspieranie przedsięwzięć tworzących stabilne miejsca pracy oraz bezpośrednia pomoc mieszkańcom podejmującym inicjatywy gospodarcze. W chwili obecnej na terenie województwa funkcjonują 22 takie ośrodki. Przedmiotem działania ośrodków wspierania przedsiębiorczości - Punktów Szansy jest: a) wsparcie doradcze dla lokalnych małych firm oraz osób rozpoczynających działalność gospodarczą lub planujących jej rozpoczęcie, w szczególności zaś pomoc w zakresie: - b) c) d) e) f) g) 10 11 określenia rodzaju działalności i wyboru lokalizacji, wyboru źródła pozyskania kapitału, samodzielnego opracowania biznes planu i projektu przedsięwzięcia, odradzania realizacji przedsięwzięcia w przypadku złych projektów, udostępniania aktualnych informacji w zakresie obowiązujących przepisów dotyczących działalności gospodarczej. gromadzenie i udostępnianie informacji gospodarczych, dostarczanie danych teleadresowych, udzielanie informacji na temat dostępnej na rynku oferty instytucji finansowych, współpracę z FRW w zakresie jego działalności pożyczkowej, promocję gmin i lokalnych przedsiębiorstw, współpracę w zakresie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu. FRW, Al. Wyzwolenia 24, 58-300 Wałbrzych, tel. (074)842-57-50, 842-23-62, email: [email protected], HTTP://www.region-walbrzych.org.pl/frw PS, ul. Matejki 3, 58-300 Wałbrzych, (074) 66-55-327, email: [email protected] 45 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Punkt Szansy12 1) Preferencyjne pożyczki i kredyty dla osób prowadzących działalność gospodarczą. 2) Pomoc przy pisaniu biznes planu. 3) Informacje w zakresie pozyskiwania środków pomocowych z funduszy Unii Europejskiej. 4) Informacja o innych organizacjach mogących udzielić kredytów lub pożyczek. Centrum Doskonalenia Kadr „Alfa”13 (Szkolenia) Fundusz pożyczkowy FRW Fundusz Regionu Wałbrzyskiego, od stycznia 1993 prowadzi Fundusz Pożyczkowy, w ramach którego funkcjonują wyodrębnione fundusze celowe. Wspierając istotne dla regionu przedsięwzięcia, przede wszystkim gospodarcze, udzielane są preferencyjnych pożyczek dla podmiotów gospodarczych i jednostek samorządów terytorialnych. Środki Funduszu mogą być przeznaczone na finansowanie działalności gospodarczej, na cele inwestycyjne, eksploatacyjne, oraz inne uzasadnione potrzeby wnioskodawcy, w szczególności przyczyniające się do utrzymania dotychczasowych i tworzenia nowych miejsc pracy na terenie województwa dolnośląskiego. O pożyczkę ze środków Funduszu Pożyczkowego FRW mogą ubiegać się podmioty z terenu województwa dolnośląskiego, które spełniają następujące kryteria: a) posiadają zdolność do spłaty pożyczki i odsetek w umownym terminie spłaty, b) prowadzą rachunkowość zgodnie z ustawą o rachunkowości lub ewidencją księgową zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego, c) mają odpowiednie warunki oraz możliwości techniczno-organizacyjne do zarządzania proponowanym przedsięwzięciem, d) prowadzą określoną przepisami prawa działalność gospodarczą i spełniają warunki jej wykonywania (wpis do właściwego rejestru, koncesje, zezwolenia, posiadanie odpowiednich uprawnień zawodowych itp.), e) nie wykazali w roku poprzedzającym złożenie wniosku znaczącej straty bilansowej, 12 13 PS, ul. Zamkowa 4, 58-300 Wałbrzych, tel. (074)846-06-28, email: [email protected] CDK Alfa, ul. Ludowa 1c, 58-304 Wałbrzych, (074) 843-95-87. 46 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne f) terminowo regulują płatności podatkowe wobec Skarbu Państwa oraz zobowiązania wobec ZUS. Z uwagi na specyficzne formy prowadzenia działalności oraz różnorodne pochodzenie środków na pożyczki i wyznaczone cele, w ramach Funduszu Pożyczkowego funkcjonują: a) Fundusz Pożyczkowy dla przedsiębiorców z sektora małych przedsiębiorstw, b) Samorządowy Fundusz Pożyczkowy, c) Program Praca dla Absolwenta. Środki Funduszu Pożyczkowego FRW mogą być przeznaczone również na krótkoterminowe pożyczki interwencyjne. W przypadku, kiedy dany podmiot ubiegający się o pożyczkę nie spełnia któregoś z warunków udzielania pożyczek z w/w funduszy, może ubiegać się o dofinansowanie na ogólnych zasadach udzielania pożyczek z Funduszu Pożyczkowego FRW. 2.8 Sfera społeczna 2.8.1 Ludność Liczbę mieszkańców Wałbrzycha z podziałem na grupy wiekowe przedstawiono w tab. 12: Tab. 12: Liczba mieszkańców z podziałem na grupy wiekowe L.p. Podział wiekowy Liczba osób 1 2 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. od 0 do 6 lat od 7 do 13 lat od 14 do 16 lat od 17 do 21 lat od 22 do 40 lat od 41 do 60 lat powyżej 60 lat RAZEM 3 6 736 8 879 5 007 10 796 32 405 41 104 24 871 129 798 Dane na podstawie zestawień Biura Ewidencji Ludności i Spraw Wewnętrznych UM w Wałbrzychu Istotnym problemem jest fakt systematycznego zmniejszania się liczby mieszkańców Wałbrzycha. Do sytuacji takiej przyczynia się ujemny przyrostu naturalny wynoszący na koniec 2003 roku: – 507 osób (w 2002: – 505 osób, w 2001:– 385 osób, w 2000: – 474 osoby) oraz wysoki odsetek osób, szczególnie młodych, które podejmują decyzję o wyjeździe na stałe z Wałbrzycha. (saldo migracji w 2003 roku wynosiło: - 481 osób i nieznacznie wzrosło w porównaniu z rokiem 2002, kiedy to wynosiło : - 459 osób). Najwyższe wskaźniki ujemnego salda odnotowane zostały w roku 2000: - 522 osoby oraz w roku 2001 : - 697 osób. Liczbę mieszkańców Wałbrzycha z podziałem na płeć przedstawiono w tab. 13: Tab. 13: Liczba mieszkańców z podziałem na płeć Rok 2001 2002 2003 1 2 Ogółem 133.713 W tym mężczyźni 63.359 W tym kobiety 70.354 Kobiety na 100 mężczyzn 111 3 4 129.724 61.287 68.437 111,7 129.798 61.834 67.964 109,9 47 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Podział mieszkańców Wałbrzycha według kategorii wieku produkcyjnego przedstawiono w tab. 14: Tab. 14: Podział mieszkańców Wałbrzycha według kategorii wieku produkcyjnego 2000 Lata 1 2 134.720 84.456 50.264 27.418 22.846 2.8.2 2001 2002 2003 4 5 3 Ludność Wałbrzycha ogółem Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku nieprodukcyjnym ogółem; w tym: Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym 133.713 84.756 48.957 25.871 23.086 129.724 129.798 82.679 47.045 23.785 23.260 Bezrobocie Sytuacja na rynku pracy w Wałbrzychu jest trudna. Wskaźniki bezrobocia dla Powiatu Wałbrzyskiego od kilku lat utrzymują się na wysokim poziomie i należą do najwyższych w kraju. W efekcie rośnie grupa osób zagrożonych różnego rodzaju patologiami – wstępuje konieczność organizacji pomocy dla osób pozostających bez pracy i nieprzystosowanych społecznie. Liczbę zarejestrowanych osób bezrobotnych i stopa bezrobocia w latach 1999-2003 przedstawiono w tab. 15: Tab. 15: Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych i stopa bezrobocia w latach 1999-2003 1999 2000 2001 2002 2003 1 Miasto Wałbrzych ogółem W tym kobiet: Powiat Wałbrzyski ogółem w tym kobiet: Stopa bezrobocia dla Powiatu Wałbrzyskiego 2 3 4 5 6 8.938 4.892 14.727 7.861 11.371 6.328 17.682 9.598 14.033 7.459 21.610 11.227 15.518 8.150 23.451 12.123 14.309 7.830 22.056 11.728 20,0% 31,8% 36,5% 39,1% 30,1%* * spadek stopy bezrobocia w 2003 roku wynika z faktu, że wskaźnik bezrobocia od tego roku dla powiatu liczony z uwzględnieniem obszaru Wałbrzycha (po utracie praw powiatu grodzkiego). jest Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według wieku przedstawiono w tab. 16: Tab. 16: Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według wieku Liczba zarejestrowanych Lp. Wiek w latach bezrobotnych 1 2 3 1 2 3 15 – 17 18 – 24 25 – 34 1 3.029 3.426 48 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 4 5 6 7 Razem 35 – 44 45 – 54 55 – 59 60 i więcej 3.404 4.051 367 31 14.309 Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według wykształcenia zobrazowano w tab. 17: Tab. 17: Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według wykształcenia Lp. Liczba zarejestrowanych Poziom wykształcenia bezrobotnych 1 1 2 3 4 5 Razem 2 wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólne zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej 3 622 3.294 839 4.566 4.988 14.309 Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według stażu pracy zobrazowano w tab. 18: Tab. 18: Podział bezrobotnych zarejestrowanych w 2003 roku według stażu pracy Liczba zarejestrowanych Lp. Staż pracy w latach bezrobotnych 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 do 1 roku 1-5 5 – 10 10 - 20 20 - 30 30 i więcej bez stażu Razem 1502 2803 1826 3061 2323 186 2608 14.309 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Wałbrzychu (stan na 31.12.2003) Wśród zarejestrowanych bezrobotnych dominują osoby w przedziale wiekowym 45-54 lat – 4.051 osób, tj. 28,3% ogółu bezrobotnych, 23,9% bezrobotnych znajduje się w przedziale 2534 lata (3.426 osób), zaś w przedziale wiekowym 35 - 44 lat liczba bezrobotnych wynosi 3.404 osoby tj. 23,7 % ogółu bezrobotnych. Pogarszająca się sytuacja na rynku pracy znalazła swoje odzwierciedlenie we wzroście liczby osób należących do grupy tak zwanego „szczególnego ryzyka”, zagrożonych wykluczeniem społecznym. Są to osoby długotrwale bezrobotne, dla których jedynym źródłem dochodów przez długi okres są świadczenia pomocy społecznej. Jest to stale powiększająca się grupa 49 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne ludzi, którzy w większości nie są w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudnych sytuacji życiowych, znaleźć zatrudnienie bądź usamodzielnić się. Osoby te w większym stopniu niż inne grupy są narażone na różnego rodzaju patologie społeczne - alkoholizm, narkomania i przestępczość. Niektóre z tych osób podejmują ryzyko nielegalnej pracy zarobkowej, czego najbardziej jaskrawym przykładem z ostatnich lat jest zjawisko nielegalnego wydobycia węgla – tzw. „biedaszyby”. Liczba bezrobotnych bez prawa do zasiłku wynosiła na koniec 2002 roku 12.494. Bezrobotni bez prawa do zasiłku, a więc będący w najtrudniejszej sytuacji dochodowej stanowili aż 80,5 % ogółu bezrobotnych. W 2001 roku stanowili 73,8% ogółu bezrobotnych, co oznacza wzrost o 6,7%. Tak więc niekorzystne zjawisko ubożenia społeczności miasta wzrasta. Długotrwały charakter bezrobocia w Wałbrzychu oznacza, że duża część osób traci prawa do zasiłku. Bezrobotni z prawem do zasiłku w 2002 roku stanowili zaledwie 19,5 % ogółu bezrobotnych a ich liczba zmalała z 3.680 w 2001 roku do 3.024 w 2002 r. Jak wynika z powyższych danych tempo wzrostu liczby bezrobotnych bez prawa do zasiłku jest zbliżone do tempa wzrostu liczby bezrobotnych ogółem. Bezrobocie długotrwałe dotyka relatywnie częściej kobiety. Dodatkowo pozostają one bez pracy dłużej niż mężczyźni. Ponad połowa z nich tj. 53,1 % oczekuje na pracę ponad rok i dłużej. W 2002 roku długotrwale bezrobotnych kobiet było 4.325 przy ogólnej liczbie kobiet bezrobotnych która wynosiła 8.150. Podobnie zjawisko kształtowało się w 2001 roku wskaźnik wyniósł 50%. W końcu 2002 roku było w Wałbrzychu 7.499 osób pozostających bez pracy powyżej roku, co stanowiło 48,3 % ogółu bezrobotnych. W 2001 roku te relacje kształtowały się na poziomie 43,1 %, czyli w 2002 roku zanotowano dalszy wzrost o 5,2 %. W porównaniu ze stanem na 2001 rok liczba osób długotrwale bezrobotnych wzrosła o 19,4 % tj. o 1.453 osoby (w 2001 r. ich liczba wynosiła – 6.046 osób). We wrześniu 2003 roku porównując z tym samym miesiącem roku ubiegłego zanotowano spadek ogólnej liczby osób z prawem do zasiłku o 892 co daje procentowy wskaźnik 27,2 % mniej, zaś w przypadku osób bez prawa do zasiłku zanotowano spadek liczby osób o 70, co daje procentowy wskaźnik 0,6 %. Znaczny wzrost można zaobserwować w grupie osób, które są długotrwale zarejestrowane jako bezrobotne. W tym miejscu przy ogólnej liczbie osób bezrobotnych w tej kategorii procentowy wskaźnik wzrósł o 2,1 %, co daje liczbę 156 osób więcej we wrześniu 2003 r. niż w tym samym miesiącu roku ubiegłego. Relacje kobiet i mężczyzn w grupie bezrobotnych długotrwale zarejestrowanych w porównywanych okresach też przyjmują tendencję wzrostową, gdzie wzrost wystąpił na poziomie 106 kobiet ( 2,4 %) i 50 mężczyzn (1,6 % ). W sprawozdaniach Powiatowego Urzędu Pracy można zauważyć kategorię osób poszukujących pracy. Wśród ogólnej liczby zarejestrowanych osób w tej kategorii tendencja wzrostu kształtuje się na poziomie 7 osób w porównywanych okresach co daje, procentowo 2,74% wzrostu. W relacji grupy kobiet i mężczyzn tej kategorii występuje spadek na poziomie 8,8 % u kobiet i wzrost o 9,4 % u mężczyzn. 2.8.3 Inicjatywy i programy realizowane przez Powiatowy Urząd Pracy w Wałbrzychu Z informacji uzyskanych na stronach internetowych Powiatowego Urzędu Pracy, Urząd realizuje aktualnie następujące programy: 1) Program Inicjatywa II, 2) Program Junior, 3) Program Pierwsza Praca, 50 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 4) Program „IM-PULS”. 2.8.4 Budżet miasta i dochód na 1 mieszkańca. Dochody, wydatki budżetowe oraz dochód budżetowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca Wałbrzycha przedstawiono w tab. 19. Tab. 19: Charakterystyka budżetu Wałbrzycha w latach 2001-2003 Rok Budżet Miasta Dochody Budżet Miasta Wydatki Dochód na 1 mieszkańca w zł 1 2 3 4 2001 2002 2003 306.019.048 319.668.759 213.289.102 328.030.676 328.625.667 269.302.494 2.289 2.464 1.656 3 000 2 000 Dochód na 1 mieszk. w zł 1 000 0 2001 2002 2003 Lata W latach 2001-2003 nastąpił drastyczny spadek dochodów miasta w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W związku z faktem, iż wskaźnik ten uwzględnia fakt malejącej liczby mieszkańców Wałbrzycha, stanowi on jedną z najlepszych wartości porównawczych oddających dramatyzm sytuacji gospodarczej Wałbrzycha. Na zjawisko to miało wpływ wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Najważniejszym czynnikiem zewnętrznym było połączenie miasta Wałbrzych na prawach powiatu z Powiatem Wałbrzyskim, a co za tym idzie utrata znacznej części zasilających miasto dochodów. Najważniejszym czynnikiem wewnętrznym, który spowodował obecną sytuację finansową miasta okazało się dramatyczne zubożenie mieszkańców będące wynikiem ponad 30% bezrobocia. W efekcie tego zjawiska do budżetu Miasta nie wpłynęły w 2003r. środki w wysokości przekraczającej 20 mln zł, na które składały się przede wszystkim wpływy z czynszów oraz udział w podatkach stanowiących dochód budżetu Państwa. 2.8.5 Dodatki mieszkaniowe Dodatki mieszkaniowe wypłacane są na podstawie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r., która reguluje zasady i tryb przyznawania, ustalania wysokości, finansowania i wypłacania dodatków mieszkaniowych oraz właściwość organów w tych sprawach. Zgodnie z ustawą, uprawnionymi do otrzymania świadczenia są gospodarstwa domowe o niskich dochodach, które zaj51 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne mują mieszkania o powierzchni nie przekraczającej powierzchni normatywnej określonej ustawą, a ich wydatki na mieszkanie przekraczają określony odsetek ogólnych dochodów gospodarstwa domowego. Zatem wysokość dodatku mieszkaniowego zależy od: 1) wysokości bieżących dochodów (im niższe, tym większe dodatki), 2) wysokości wydatków za zajmowany lokal (im większe, tym większe świadczenie). Na podstawie przeprowadzonej analizy w kwestii przyznawania dodatków mieszkaniowych na przestrzeni 2002-2003 można stwierdzić, że średnia wysokość dodatku mieszkaniowego wzrasta. Główną przyczyną wzrostu wysokości średniego dodatku mieszkaniowego był wzrost obowiązujących – oprócz czynszu – opłat za mieszkanie, tzn. świadczeń i kosztów energii cieplnej (centralnego ogrzewania i centralnej ciepłej wody), które w licznych przypadkach stanowiły około 65% łącznej opłaty za mieszkanie o współczesnym standardzie. Reasumując można stwierdzić, że system dodatków mieszkaniowych spełnia rolę rekompensującą głównie wzrost wydatków mieszkaniowych związanych ze wzrostem cen nośników energii elektrycznej i cieplnej. Jednocześnie należy dodać, iż prowadzenie aktywnej polityki czynszowej i pełnego urynkowienia gospodarki mieszkaniowej, jak również zapewnienie prawidłowości tej gospodarki w prywatnych zasobach mieszkaniowych oraz kształtowanie się dochodów mieszkańców korzystających z tej formy świadczeń, może mieć istotny wpływ na modyfikację dodatków mieszkaniowych. Albowiem pełne urynkowienie czynszów spowoduje wzrost liczby gospodarstw domowych uprawnionych do otrzymania dodatku mieszkaniowego, a radykalny wzrost stawki czynszu wiązałby się ze wzrostem wydatków na ten cel, tak więc skutki finansowe wynikające ze zwiększenia kwot dodatków mieszkaniowych obciążą jedynie budżet gminy, a wysokie czynsze mogłyby okazać się w wielu przypadkach trudne do ściągnięcia. Systematycznie przybywa gospodarstw domowych, których nie stać na samodzielne utrzymanie mieszkania, co w dużej części spowodowane jest bardzo wysokim bezrobociem. Sytuacja gospodarcza kraju powoduje, iż istnieje ścisły związek pomiędzy poziomem bezrobocia na lokalnym rynku pracy a upowszechnieniem systemu dodatków mieszkaniowych. Wysoka stopa bezrobocia dotknęła nasze miasto, tak więc szczególnie mieszkańcy mocno odczuwają zachodzące procesy transformacji gospodarki. Reasumując: dodatek mieszkaniowy jest formą pomocy dla osób, które nie są w stanie pokryć kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania. Przyznanie dodatku mieszkaniowego następuje w drodze decyzji administracyjnej, która ma charakter decyzji związanej, a nie uznaniowej. Oznacza to, że organ zobligowany jest przyznać dodatek mieszkaniowy, jeżeli osoba, która wystąpiła z takim wnioskiem, spełnia określone ustawowe przesłanki. Decyzja ma przy tym również charakter decyzji czasowej, jest bowiem wydawana na określony czas – 6 miesięcy, a przyznanie dodatku mieszkaniowego na kolejne sześciomiesięczne okresy następuje po złożeniu nowego wniosku. Wypłata dodatków należy do zadań własnych gminy. W poniższym zestawieniu przedstawiono podsumowanie wydatków na dodatki mieszkaniowe za lata 2002, 2003 oraz połowę roku 2004. 52 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Informacja o dodatkach mieszkaniowych przyznanych w 2002 r. Tab. 20: Informacja o dodatkach mieszkaniowych przyznanych w 2002 r. Miesiąc Ilość wniosków Kwota dodatków [zł] 1 2 Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Razem 3 110 656 1.746 1.401 1.312 1.065 1.087 1.050 1.157 960 743 1.415 12.702 11.857,05 70.327,85 205.655,66 161.381,21 162.413,95 132.575,70 137.293,34 132.011,66 147.984,67 130.307,67 97.721,35 189.986,64 1.579.516,75 Liczba rozpatrzonych wniosków w 2002 r.: 1) załatwionych pozytywnie 2) załatwionych odmownie 3) RAZEM 11.565 1.137 12.702 Informacja o przyznanych dodatkach mieszkaniowych w 2003r Tab. 21: Informacja o dodatkach mieszkaniowych przyznanych w 2003 r. Miesiąc Ilość wniosków kwota dodatków 1 Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Razem 2 3 1.513 1.046 1.069 962 1.005 751 923 700 1.294 1.599 1.077 801 12.740 201.368,50 136.676,06 145.376,26 130.703,71 141.206,98 105.054,22 121.358,80 91.788,92 183.370,19 220.686,40 156.985,20 109.104,48 1.743.679,72 Liczba rozpatrzonych wniosków w 2003 r.: 53 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 1) załatwionych pozytywnie 2) załatwionych odmownie 3) RAZEM 12.059 681 12.740 Informację o przyznanych dodatkach mieszkaniowych w 2004 r. (pomiędzy 1.01. a 30.06) przedstawiono w tab. 22: Tab. 22: Informacja o przyznanych dodatkach mieszkaniowych w 2004 r. (pomiędzy 1.01. a 30.06) Miesiąc Ilość wniosków Kwota dodatków [zł] 1 Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Razem 2 3 1.307 707 1.502 802 933 844 6.095 178.347,70 94.611,06 207.749,68 106.160,36 127.780,74 108.996,28 823.645,82 Liczba rozpatrzonych wniosków w pierwszej połowie 2004 r.: 1) załatwionych pozytywnie 2) załatwionych odmownie 3) RAZEM 2.8.6 5.722 373 6.095 Przestępczość W poniższych tabelach 23 oraz 24. przedstawiono dane dotyczące przestępstw popełnianych na terenie Wałbrzycha w latach 2002, 2003 oraz w pierwszej połowie 2004 roku, przedstawione przez Komendę Miejską Policji w Wałbrzychu. 54 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Rok 200 2 200 3 104 0 109 3 437 396 273 225 666 581 257 291 267 2 258 6 Tab. 23: Zestawienie wybranych kategorii przestępstw zaistniałych na terenie KMP w latach 2002 i 2003 r. Bó Ro Kradzież Kr Art. Samochody jzz włamaniem a43 o Kra Wła Okr Raki, boj Ob Sz Mi Inne dzi wy- dzie man a- zem po e eż choiek ko esz ż ie dabi mie wat ły, ka nie cia nia niu w ha za ni Lp trzeź n- kł a Jednostka Obszar działania . wości dlo awy dy , insty tu cje Piaskowa Góra, Stary Komisariat I Po1. Zdrój, Poniatów, Szcza- 10 89 86 26 31 467 384 1 450 53 223 54 330 licji wienko, Książ Komisariat II 2. Nowe Miasto 14 44 22 17 20 158 131 1 002 10 124 13 147 Policji Komisariat III 3. Podgórze, Konradów 8 20 8 8 9 71 101 198 5 40 7 52 Policji Komisariat IV 4. Śródmieście, Gaj 6 60 51 29 19 237 179 590 5 184 24 213 Policji Komisariat V 5. Biały Kamień 4 22 11 14 11 140 89 576 12 105 10 127 Policji RAZEM 2003 17 42 235 94 90 1 073 884 3 816 85 676 108 869 6. MIASTO 8 2002 43 174 1 435/1 538 939 100 764 132 996 55 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Rok 2003 2004 546 467 206 243 113 109 283 259 152 153 1299 1231 Tab. 24: Zestawienie wybranych kategorii przestępstw zaistniałych na terenie KMI w pierwszej połowie 2003 i 2004 r. Jednostka Obszar działania Kradzież z włamaniem Samochody Sz Art. O ko 43 o bi ły, B wyek za ójKra Ro chot kł ki, Mie dzi zwah aKraWłaOkr Lp. po szInn eż bo niu a dy dzie mani adabi ka e mie je w n, ż e nie ci nia nia trze dl ina źwoost ści w yt y uc je Piaskowa Góra, Stary Komisariat I Po1. Zdrój, Poniatów, Szcza12 40 33 16 11 162 193 757 17 83 39 licji wienko, Książ Komisariat II Po2. Nowe Miasto 4 44 14 4 14 108 55 504 3 70 7 licji Komisariat III 3. Podgórze, Konradów 4 8 10 3 5 32 47 97 2 15 0 Policji Komisariat IV 4. Śródmieście, Gaj 6 37 28 13 10 106 59 310 5 69 7 Policji Komisariat V Po5. Biały Kamień 0 13 8 5 8 74 45 293 5 48 13 licji 6. 26 142 93 41 48 482 399 1961 32 285 66 RAZEM 2004 MIASTO 2003 26 134 664/674 489 38 311 51 Razem 56 139 80 17 81 66 383 400 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.8.7 Oświata i wychowanie Od roku 1991 Gmina była organem prowadzącym publiczne przedszkola i żłobki. Ilość przedszkoli wynosiła wówczas 26, a żłobków 10. W roku 2001 w mieście funkcjonowało 19 przedszkoli - 10 publicznych i 9 niepublicznych, do których uczęszczało łącznie 1.782 dzieci oraz 4 żłobki, do których uczęszczało łącznie 124 dzieci. W roku 1996, tj. w roku przejęcia przez Gminę szkół podstawowych, było ich w mieście 29. W roku 1999 rozpoczęła się reforma systemu edukacji, tj. tworzenie nowego typu szkół jakimi są gimnazja. Szkoły gimnazjalne w większości powstały na bazie likwidowanych szkół podstawowych. W roku szkolnym 2000/2001 funkcjonowało 28 szkół podstawowych publicznych, w tym szkoła przyszpitalna i szkoła specjalna jedna szkoła niepubliczna oraz szkoła muzyczna, które łącznie kształciły 9.126 uczniów. Od 1996 roku likwidacji uległy szkoły podstawowe - PSP Nr 13, 2, 7, 24, 25, 34. Zlikwidowano Publiczne Szkoły Podstawowe Nr 1, 11, 16, 32, a szkoły podstawowej nr 4 i 14 zostały połączone w jedną placówkę – Publiczną Szkołę Podstawową Nr 2. W 2003 r. połączono również w zespół Publiczną Szkołę Podstawową nr 19 i Przedszkole Publiczne nr 10 tworząc Zespół Szkolno – Przedszkolny. W roku szkolnym 2004/2005 połączono Publiczną Szkołą Podstawową Nr 9 i Przedszkole Samorządowe Nr 22 w Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 2. Istniejący Zespół Szkolno-Przedszkolny otrzymał nazwę Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 1. W roku szkolnym 2004/2005 w mieście funkcjonuje 21 gimnazjów, 12 z nich to placówki ogólnodostępne (gimnazja publiczne prowadzone przez Gminę), 4 to gimnazja specjalne (prowadzone przez Powiat), 1 sportowe prowadzone przez Powiat, 3 to placówki niepubliczne a 1 resortowa. Wszystkie te placówki kształcą łącznie 4 767 uczniów. W roku szkolnym 2004/2005 funkcjonuje w mieście Wałbrzychu 25 szkół podstawowych, w tym 18 szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę, 1 resortowa, 5 prowadzonych przez Powiat, 1 niepubliczna. W szkołach podstawowych kształci się łącznie 7.893 uczniów. W mieście funkcjonuje 5 przedszkoli samorządowych (w tym dwa w Zespołach Szkolno – Przedszkolnych), 14 przedszkoli niepublicznych, a także 2 żłobki samorządowe. Szkolnictwo ponad podstawowe było prowadzone przez Gminę Wałbrzych od 1 stycznia 1996 r. do 31 grudnia 2002 r. Przejęto wówczas 10 szkół ponad podstawowych. Od 1 stycznia 1999 r. przejęto kolejne 4 szkoły ponad podstawowe. Ilość szkół ponad podstawowych prowadzonych przez miasto wynosiła 15, w tym szkoła zawodowa specjalna. Organem prowadzącym dla tych placówek od 1 stycznia 2003 r. jest starostwo powiatowe. Istnieje 13 szkół publicznych ponadgimnazjalnych oraz 8 szkół niepublicznych ponadgimnazjalnych. 2.8.8 Ochrona zdrowia Od 1 stycznia 1996 roku Gmina na mocy obwiązujących przepisów przejęła od administracji rządowej jako zadanie własne do prowadzenia i finansowania Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej z siedzibą przy ul. Browarnej 3 w Wałbrzychu. Tuż przed wdrożeniem reformy ochrony zdrowia, która weszła w życie od 1 stycznia 1999 roku, Rada Miejska zobowiązana została do przekształcenia Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej jako jednostki budżetowej w samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej pod nazwą Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wałbrzychu. Proces ten został przeprowadzony w czerwcu 1998 r. stosowna uchwałą Rady. W skład jego ówczesnej struktury organizacyjnej wchodziło 25 jednostek, z tego 15 przychodni wałbrzyskich oraz 10 placówek usytuowanych poza granicami administracyjnymi miasta. W sierpniu 1999 roku z inicjatywy 57 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne lokalnego środowiska medycznego, Rada Miejska Wałbrzycha zaakceptowała proces przekształcania jednostek organizacyjnych ZZOZ w niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. Na przestrzeni 2000-2003 roku powstały na terenie Wałbrzycha i Powiatu Wałbrzyskiego podmioty niepubliczne, które zachowały ciągłość udzielanych świadczeń zdrowotnych, a nawet jego zakres poszerzyły o dodatkowe ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne, np.: okulistyczne, onkologiczne, chirurgię stomatologiczną. Przeprowadzone działania spowodowały korzystne zmiany w systemie organizacji i zarządzania placówkami ochrony zdrowia. Restrukturyzację wałbrzyskiego lecznictwa otwartego zakończono likwidacją ZZOZ, którego proces zakończono ostatecznie z dniem 31 marca 2002 roku zgodnie z podjętą Uchwałą Rady Miejskiej Wałbrzycha. Obecnie ambulatoryjną opiekę zdrowotną w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego zapewniają: - niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, w tym praktyki lekarza rodzinnego, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, dla których organem założycielskim jest Sejmik Województwa Dolnośląskiego, indywidualne praktyki lekarskie i pielęgniarskie, Poradnia Chorób Płuc i Gruźlicy, ul. Szmidta 15 w Wałbrzychu, będąca w strukturze Wojewódzkiego Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej Chorób Płuc w Sokołowsku, Stacjonarną opiekę zdrowotną w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego zapewniają: - Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. E. Biernackiego, - Wałbrzyskie Szpitale im. S. Batorego, im. dr A. Sokołowskiego, oraz Specjalistyczny Zespół Opieki nad Matką i Dzieckiem – połączone od 1 stycznia 2004 r., w wyniku przeprowadzonego procesu restrukturyzacji szpitali. 2.8.9 Stan zdrowia mieszkańców Corocznie odnotowuje się wysoki wskaźnik umieralności, który utrzymuje się na poziomie 10-12 osób na 1000 mieszkańców miasta. Sytuacja ta jest odzwierciedleniem struktury ludności (starzejące się społeczeństwo) oraz negatywnego oddziaływania lokalnego przemysłu do końca lat dziewięćdziesiątych. Gmina Wałbrzych dofinansowuje w drodze ogłaszanych konkursów ofert, profilaktyczne programy zdrowotne, w celu wczesnego rozpoznania chorób, ze szczególnym uwzględnieniem chorób układu krążenia oraz chorób nowotworowych, przy współudziale lokalnego środowiska medycznego, organizacji pozarządowych, placówek oświatowo-wychowawczych. Realizowane programy są zgodne z celami Narodowego Programu Zdrowia. 2.8.10 Pomoc społeczna Rolę, miejsce i znaczenie pomocy społecznej wyznacza przede wszystkim sytuacja społecznoekonomiczna i rozwój gospodarczy. Główne cele i zadania pomocy społecznej określa ustawa o pomocy społecznej, która podzieliła zadania na zlecone – finansowane z budżetu centralnego i własne – finansowane z budżetu gminy. Ponadto ustawa wyodrębniła katalogi zadań obowiązkowych, które muszą być 58 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne realizowane po spełnieniu, przez ubiegających się, określonych ustawowo wymogów oraz zadania fakultatywne, których realizacja zależna jest od potrzeb, ale także możliwości. Ta sama ustawa postanawia jednocześnie, że pomoc organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie na zasadzie partnerstwa z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi Kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie został powołany przez Radę Miejską 30 kwietnia 1999 roku stosowną uchwałą i powstał na bazie zreorganizowanego Ośrodka Pomocy Społecznej. Poza zadaniami ustawowymi, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie przejął całość zadań realizowanych przez zlikwidowany Miejski Ośrodek Profilaktyki Alkoholowej. Dnia 16 października 2004 roku Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie zmienił nazwę i obecnie funkcjonuje jako Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Podstawowym celem pomocy społecznej jest: umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości, 2) wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokajania niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka 1) Podstawowe funkcje pomocy społecznej to: 1) 2) 3) 4) wsparcie samopomocy, uzupełnianie posiadanego dochodu, usamodzielnienie i integracja ze środowiskiem profilaktyka. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje również zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. Model rozwiązywania problemów alkoholowych zakłada, że większość kompetencji i środków finansowych jest zlokalizowanych na poziomie samorządów gmin, które na mocy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi uzyskały kompetencje do rozwiązywania problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych. Gminy, z racji dysponowania największą wiedzą o problemach swojej społeczności oraz o dostępnych zasobach, mogą tym samym przedsięwziąć środki zaradcze oraz naprawcze skierowane do lokalnych społeczności. Podstawowym aktem prawnym na podstawie, którego prowadzona jest realizacja działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych gminy jest gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, uchwalany corocznie przez radę gminy. Zadania ujęte w gminnym programie są inicjowane przez Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Środki finansowe na realizację programu pochodzą z opłaty pobieranej za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i nie mogą być przeznaczone na inne cele. Działania gminy w zakresie przeciwdziałania narkomanii skoncentrowane są na rozwijaniu i popieraniu działalności edukacyjnej, informacyjnej i kulturalnej podejmowanej w celu informowania społeczeństwa o szkodliwości narkomanii oraz prowadzeniu działalności wychowawczej i zapobiegawczej, szczególnie wśród dzieci i młodzieży. 59 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.8.11 Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Wałbrzychu U podstaw planowania działań na rzecz osób niepełnosprawnych leży powszechne, uniwersalne uznanie że: - osoby niepełnosprawne mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz korzystania na zasadzie równości praw i obowiązków, ustanowionych dla ogółu obywateli bez względu na rodzaj, przyczynę i stopień niepełnosprawności, osoby niepełnosprawne mają prawo do uzyskania niezbędnych środków, umożliwiających wyrównanie zmniejszonych wskutek niepełnosprawności szans w korzystaniu z przysługujących im praw, wszelkie działania na rzecz osób niepełnosprawnych, powinny być podejmowane z poszanowaniem ich prawa do dokonywania suwerennych wyborów życiowych. Istotą programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych jest stworzenie takich lokalnych warunków oraz zagwarantowanie i udzielenie osobie niepełnosprawnej takiej indywidualnej pomocy, która umożliwi maksymalne wykorzystanie potencjalnej zdolności i możliwości dla osiągnięcia jak największej życiowej samodzielności i aktywności. Po utracie przez miasto Wałbrzych statusu miasta na prawach powiatu, zadania dotyczące działań na rzecz osób niepełnosprawnych przejął samorząd powiatowy – zgodnie z ustawowo przypisanymi kompetencjami. W tym kontekście, za szczególnie ważne należy uznać w działaniach organów samorządu gminnego na rzecz lokalnej społeczności osób niepełnosprawnych – przede wszystkim wspieranie działań w takich dziedzinach, jak: - profilaktyka i oświata zdrowotna, leczenie i pomoc terapeutyczna, oświata i kształcenie, poradnictwo i szkolenie zawodowe, zatrudnianie, integracja społeczna i środowisko życia codziennego ochrona socjalna i ekonomiczna. 2.8.12 Kultura i sztuka Na terenie miasta funkcjonuje osiem instytucji kultury, z których cztery pierwsze prowadzone są przez Gminę Wałbrzych, następne dwie przez Starostwo Powiatowe, a pozostałe przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego. Są to w szczególności: - Muzeum w Wałbrzychu, - Wałbrzyska Galeria Sztuki BWA "Zamek Książ", - Wałbrzyski Ośrodek Kultury, - Miejska Biblioteka Publiczna, - Teatr Lalki i Aktora, - Powiatowa Biblioteka Publiczna "Biblioteka pod Atlantami", - Filharmonia Sudecka, - Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego. Muzeum w Wałbrzychu poza siedzibą posiada następujące oddziały: - oddział Muzeum Przemysłu i Techniki, - oddział Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego. W zakresie podstawowej działalności muzealnej dotyczącej gromadzenia zbiorów, Muzeum pozyskało w 2003 roku 649 obiektów. Ponadto do zbiorów Działu Historii Miasta i Regionu 60 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne pozyskano 945 obiektów dokumentujących współczesne życie społeczne. W ramach działalności merytorycznej do biblioteki pozyskano 98 woluminów, opracowano 421 kart katalogu naukowego zabytków. W 2003 roku Muzeum odwiedziło 27.319 osób. Ponadto Muzeum prowadziło szeroko zakrojoną działalność oświatową m. in.: prelekcje, lekcje muzealne, wieczory poezji i prozy, zajęcia plastyczne dla dzieci i młodzieży, warsztaty muzyczne itp. Ważnym elementem działalności jest również prezentowanie wystaw czasowych. Wałbrzyska Galeria Sztuki BWA „Zamek Książ” zrealizowała, w 2003 roku, 12 wystaw w siedzibie własnej oraz przygotowała i zaprezentowała 3 wystawy w placówkach obcych. Wystawy w siedzibie obejrzało w ciągu roku 157.534 osoby. Spektakularnym sukcesem było przede wszystkim zaprezentowanie „Arcydzieł malarstwa polskiego w zbiorach Lwowskiej Galerii Sztuki”. Galeria była wydawcą okolicznościowych katalogów do trzech wystaw: Adama Bojary, Krzysztofa Glassa i Stefana Chabrowskiego. Innym wystawom towarzyszyły katalogi pozyskane dzięki współpracy i uprzejmości artystów i innych Galerii. Wiele z zrealizowanych wystaw było możliwych do zaprezentowania dzięki wieloletniej współpracy Galerii z różnymi placówkami w kraju oraz pomocy i hojności sponsorów. Zorganizowane wystawy prezentowały bardzo wysoki poziom artystyczny, zdobywały uznanie wielu fachowców, artystów, krytyków czy historyków sztuki. Również media pochlebnie wypowiadały się na temat licznych realizacji. Propozycje przedstawiane zwiedzającym były bardzo urozmaicone i dlatego cieszyły się tak dużym zainteresowaniem. Na wystawach prezentowana była twórczość artystów uprawiających różne dziedziny sztuki; malarstwo, grafikę, rzeźbę fotografię, ceramikę. Wystawy posiadały wartość historyczną, edukacyjną, ale były także niezwykłej urody i łatwej do odszyfrowania dla publiczności estetyki. Wałbrzyski Ośrodek Kultury został utworzony z dniem 01 stycznia 2000 roku, na mocy Uchwały Nr XVII/255/99 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 28 grudnia 1999 roku. Jednostka powstała na bazie działającego od 01 września 1997 roku zakładu budżetowego, którego likwidacja podyktowana była koniecznością zwiększenia możliwości pozyskiwania pozabudżetowych środków finansowych. „Wałbrzyski Ośrodek Kultury” posiada osobowość prawną. Jest wpisany do rejestru instytucji kultury. Od początku swego istnienia Wałbrzyski Ośrodek Kultury akcentuje swą obecność w mieście prężną działalnością, podejmując się realizacji przedsięwzięć o wymiarze lokalnym jak i o zasięgu ogólnopolskim. Obejmuje swoimi działaniami bardzo szeroki obszar, od dzieci w wieku przedszkolnym, poprzez młodzież, do osób dorosłych i seniorów, od imprez amatorskich do zawodowych. W 2003 roku Wałbrzyski Ośrodek Kultury zrealizował około 200 imprez, przedsięwzięć programowych, spotkań i prelekcji dla ponad 50.000 osób. Był również organizatorem zajęć w kołach, klubach, sekcjach i kursach dla około 1.000 osób miesięcznie. Miejska Biblioteka Publiczna została utworzona w 2003 roku, na bazie dotychczasowych filii Powiatowej Biblioteki Publicznej „Biblioteki Pod Atlantami”, jako instytucja kultury, realizująca zadania gminy w zakresie zaspokajania potrzeb oświatowych, kulturalnych i informacyjnych oraz upowszechniania wiedzy i kultury. Wałbrzyskie filie biblioteczne udostępniają wyłącznie zbiory tradycyjne, zarówno na zewnątrz jak i w sposób prezentacyjny. Szczególnie ważnym elementem pracy filii bibliotecznych jest prowadzenie działalności środowiskowej, zmierzającej do integracji i aktywizacji lokalnej społeczności oraz popularyzacji czytelnictwa. Stąd, w ofercie poszczególnych jednostek, odnajdujemy liczne programy edukacyjne i konkursy, wysoko oceniane zarówno przez odbiorców indywidualnych jak i partnerów pozyskanych do współpracy /przedszkola, szkoły, stowarzyszenia, inne instytucje kultury oraz sponsorów/. 61 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2.8.13 Sport Uprawianie sportu, rekreacja i turystyka są jednym z istotnych elementów życia mieszkańców miast. Największym organizatorem imprez sportu amatorskiego w Wałbrzychu jest Ośrodek Sportu i Rekreacji, który zorganizował w roku 2003, 464 różnego rodzaju imprez i cykli sportowych, między innymi: Ferie z OSiR-em, Wakacje z OSiR-em, współzawodnictwo sportowe (w różnych dyscyplinach) szkół podstawowych i gimnazjalnych. Ponadto na terenie miasta Wałbrzycha organizowanych jest wiele innych imprez - różnej rangi - promujących miasto i sport. Do najważniejszych w roku ubiegłym można zaliczyć: - III Giant Maraton Wałbrzych Podsumowanie Sportu Wałbrzyskiego – edycja 2003 XXV Bieg Gwarków Międzynarodowy Turniej Zapaśniczy- Memoriał im. Wł. Pytlasińskiego Metę VI Etapu 56 Wyścigu Pokoju Nocny Półmaraton Międzynarodowe Nocne Kryterium "O Złotą Spinkę Miasta Wałbrzycha" Mistrzostwa Polski MTB Mistrzostwa Polski Karate Kyokushinkai IFK w Kata Eliminacje Młodzieżowych Mistrzostw Europy w koszykówce mężczyzn W roku 2004, oprócz imprez cyklicznych, na terenie Zamku Książ, w Szczawnie Zdroju oraz w dzielnicy Wałbrzycha Biały Kamień odbyły się prestiżowe Mistrzostwa Europy MTB. Wymienione miejsca słyną z doskonałych tras do uprawiania praktycznie wszystkich odmian kolarstwa górskiego. W związku z likwidacją wałbrzyskich kopalń na terenie miasta pozostało do zagospodarowania wiele obiektów sportowych. Gmina Wałbrzych przejęła na siebie obowiązek ich reaktywowania, modernizacji i dostosowania do aktualnych potrzeb mieszkańców miasta. Zarządcą komunalnych obiektów sportowych jest Ośrodek Sportu i Rekreacji. Jego obiekty są wykorzystywane zarówno przez najmłodszych mieszkańców miasta, poprzez młodzież aż do ludzi dojrzałych i starszych. Na terenie miasta Wałbrzycha w roku 2003 aktywnie działało 17 klubów sportowych, reprezentujących następujące dyscypliny sportowe: MKSz Hetman – szachy, KSN Start – lekkoatletyka (sport niepełnosprawnych), KS Akropol – piłka nożna, SLKS Książ – hippika (ujeżdżanie, powożenie), KJ Impuls Lubiechów – hippika, ZKS Zagłębie – zapasy, KP Górnik - Zagłębie – piłka nożna, KS Juwentur-Szczawienko – piłka nożna, CKS Zagłębie – podnoszenie ciężarów, LKS Górnik – lekkoatletyka, KS Biathlon – biathlon, KKS Górnik Wałbrzych – kolarstwo, KS „Juventur” – siatkówka, JKKS Górnik Wałbrzych – koszykówka, MKS Atri – tenis ziemny, KP Podgórze – piłka nożna, KP „Gwarek” – piłka nożna. Zawodnicy klubów sportowych reprezentują zróżnicowany poziom wyszkolenia; 13 wałbrzyskich podmiotów kultury fizycznej osiągnęło wyniki punktowane przez Federację Sportu, uzyskując łącznie 680,75pkt. Wynik ten plasuje powiat Wałbrzyski na drugim miejscu w klasyfikacji dolnośląskiej, a miasto Wałbrzych na 35 miejscu w kraju. W roku 2003 kluby zrzeszały 1807 zawodników, trenerów i sędziów. Na terenie miasta Wałbrzycha w roku 2003 funkcjonowało 13 stowarzyszeń kultury fizycznej. Stowarzyszenia te zrzeszały blisko 1850 zawodników, trenerów (instruktorów) i sędziów. 62 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Uczniowskie Kluby Sportowe są szczególnym rodzajem klubu sportowego, działającym na podstawie tych samych przepisów, co pozostałe podmioty kultury fizycznej, tj. na podstawie Ustawy o Kulturze Fizycznej oraz Ustawy – Prawo o Stowarzyszeniach. Na terenie aglomeracji wałbrzyskiej aktualnie działa 13 Uczniowskich Klubów Sportowych, w tym powołane w roku 2000 do życia: UKS "Górniczek" przy Zespole Szkół Nr 2 oraz UKS "Rekord" przy Zespole Szkół Specjalnych oraz utworzony w 2002r UKS „Podzamcze”. Aktualnie wszystkie UKS-y zrzeszają około 670 zawodników, trenerów i sędziów. 2.8.14 Struktura organizacji pozarządowych Działalność organizacji pozarządowych jest nierozłącznym elementem życia społecznego Wałbrzycha. Samorząd Gminy dąży do szerokiej współpracy z organizacjami pozarządowymi. Wykaz organizacji pozarządowych, obejmujący jednostki terenowe, stowarzyszenia zwykłe, stowarzyszenia Rejestrowe oraz wykaz członków Koalicji Wałbrzyskich Organizacji Pozarządowych przedstawiono w Załączniku nr 2. 2.8.15 Wsparcie przez Miasto organizacji pozarządowych Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96 poz. 874 z późniejszymi zmianami) dokonała zmiany brzmienia art. 118 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych określając, iż zlecanie zadań i udzielanie dotacji podmiotom, które nie są zaliczone do sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku następuje zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W przypadku natomiast zadań innych niż określone w tej ustawie, zlecenie zadania i udzielenie dotacji ww. podmiotom następuje na podstawie umowy oraz uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Uchwała powinna określać tryb postępowania o udzielenie dotacji, sposób jej rozliczenia oraz sposób kontroli wykonywania zleconego zadania. Art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. - Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie stanowi, iż dostosowanie treści uchwał organów stanowiących samorządu terytorialnego podejmowanych dotychczas na podstawie art. 118 ust 3. ustawy o finansach publicznych powinno nastąpić do końca marca 2004r. Jednocześnie zmiana wprowadzona w grudniu 2003r. do art. 23 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie umożliwia jednostkom samorządu terytorialnego do dnia 1 czerwca 2004r. zlecanie zadań publicznych w trybie określonym w Uchwale Nr XII/161/99 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 26 sierpnia 1999r. w sprawie trybu postępowania o udzielenie z budżetu miasta Wałbrzycha dotacji, sposobu jej rozliczenia oraz kontroli wykonania zleconego zadania przez podmioty nie zaliczane do sektora finansów publicznych i nie działające w celu osiągnięcia zysku. Tryb postępowania o udzielenie dotacji podmiotom nie zaliczonym do sektora finansów publicznych i nie działającym w celu osiągnięcia zysku na cele publiczne związane z realizacją 63 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne zadań gminy, sposobu jej rozliczania oraz kontroli wykonania zleconego zadania został określony w uchwale Nr XXIII/26/04 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 30 marca 2004 roku. Podmiotom niezaliczonym do sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku mogą być udzielane z budżetu Miasta Wałbrzycha dotacje na cele publiczne związane z realizacją zadań gminy, do których nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. O udzielenie dotacji mogą ubiegać się organizacje pozarządowe prowadzące działalność statutową związaną z realizacją zadań gminy. 2.8.16 Aktualne programy społeczno-gospodarcze realizowane przez Urząd Miasta 1) „II Wałbrzyski Jarmark Świąteczny” realizowany w terminie 06-23.12.2004 przez Dział Promocji i Integracji Europejskiej Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu w Rynku. Celem przedsięwzięcia jest ożywienie handlowe i kulturalne wałbrzyskiego Rynku, a także stworzenie świątecznego nastroju i radosnego oczekiwania na Święta Bożego Narodzenia. Jarmark zeszłoroczny został entuzjastycznie przyjęty przez mieszkańców Wałbrzycha, okazał się nie tylko udaną imprezą handlową (świąteczne upominki, ozdoby choinkowe, wyroby rękodzieła ludowego, prace artystów plastyków), ale również imprezą kulturalną (przedstawienia teatralne, występy grup artystycznych i zespołów muzycznych, impreza mikołajkowa dla dzieci i wigilijne spotkanie mieszkańców z Władzami Miasta). W 2004 roku dodatkowo imprezie towarzyszyć będzie giełda staroci. Miasto zwalnia handlowców od opłaty targowej, koszt dzierżawy stoiska wynosi 300 zł. 2) „Konkurs na świąteczno-bożonarodzeniowy wystrój witryny” organizowany przez Dział Promocji i Integracji Europejskiej Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu. Uczestnikami konkursu są wszyscy prowadzący działalność gospodarczą w placówkach usytuowanych wzdłuż ul. Słowackiego, Placu Magistrackiego, Rynku, ul. Gdańskiej, Kościuszki, Sienkiewicza, Moniuszki do Kościoła pod wezwaniem Aniołów Stróżów oraz 1 maja do Kościoła Matki Boskiej Bolesnej. Konkurs polega na najefektowniejszym świątecznym udekorowaniu witryny lokalu w okresie od 1 grudnia br. do 3 stycznia 2005 roku. Nagrodą w konkursie jest zaproszenie dla dwóch osób na Bal w Zamku Książ. 3) Program „Bramka zamiast Bramy” realizowany przez wrocławską fundację „Kalos Kai Agathos” przy współpracy z wałbrzyskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji. Akcja skierowana jest do dzieci i młodzieży szkolnej z Wałbrzycha, polega na organizacji czasu wolnego, profilaktyki uzależnień, propagowaniu alternatywnych sposobów zachowań, poprzez inicjowanie i przeprowadzanie przez trenerów osiedlowych różnych form aktywności ruchowej. Udział w projekcie jest bezpłatny i dobrowolny. Program rozpoczął się 27 września i potrwa do grudnia w czterech miejscach w Wałbrzychu (boiska szkolne). 64 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 3. AKTYWNOŚĆ URZĘDU MIEJSKIEGO W WAŁBRZYCHU W ZAKRESIE PROGRAMÓW POMOCOWYCH 3.1 Projekty zrealizowane w latach ubiegłych W latach ubiegłych Urząd Miasta Wałbrzycha zrealizował współfinansowane ze środków pomocowych: następujące projekty 1) 5 projektów dotyczących remontu obudowy rzeki Pełcznicy (Bank Światowy), 2) Projekt nr 4031: Budowa Centrum Szkolenia i Treningu ul. Orkana (Bank Światowy), 3) Projekt nr MP 082/98: Accession Local Authorities Network-ECOS Ouverture, 4) Projekt nr PL9207/06/04/L001: Modernizacja ul. Ludowej w Wałbrzychu (Phare STRUDER), 5) Projekt nr 2.1.2: Budowa obwodnicy Wałbrzycha odcinek wschodni dł.1500 mb. z wiaduktem drogowym dł.67 mb. (Kontrakt Wojewódzki 2001-2003), 6) Projekt nr 02/0337: faza 5 „Współpraca miast partnerskich w zakresie wymiany doświadczeń w zarządzaniu gospodarką odpadami komunalnymi” (Town Twinning), 7) Projekt nr 5992/00/1F: Konferencja „Lisia Sztolnia w Wałbrzychu jako zabytek techniki europejskiego dziedzictwa kulturowego” – Fundacja Współpracy Polsko Niemieckiej. 3.2 Projekty realizowane w roku 2004 oraz w latach najbliższych W 2004 roku opracowane zostały wnioski Gminy Wałbrzych o dofinansowanie w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejskiego Funduszu Socjalnego (EFS). Zespół ds. Przygotowania Projektów ze środków pomocowych UE powołany przez Prezydenta Miasta Wałbrzycha, na podstawie danych uzyskanych z Wydziałów Urzędu Miejskiego oraz Przedsiębiorstwa Zamek Książ, Ośrodka Sportu i Rekreacji oraz Muzeum w Wałbrzychu dokonał analizy propozycji zadań inwestycyjnych pod kątem możliwości ich finansowania w ramach EFRR. Na tej podstawie Zespół ds. Integracji Działu Promocji i Integracji Europejskiej opracował i wprowadził projekty do Internetowego Systemu Ewidencji Kart Projektów (ISEKP) Ministerstwa Gospodarki i Pracy. Dzięki temu projekty zostały wstępnie ocenione przez pracowników Urzędu Marszałkowskiego – Wydziału Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej. Prace nad wprowadzaniem projektów do bazy ISEKP zakończyły się w I połowie 2004 roku. W lipcu 2004 roku Rada Miasta Wałbrzycha uchwaliła Plan Rozwoju Lokalnego Wałbrzycha, z którego wynika harmonogram zgłaszania projektów inwestycyjnych Gminy Wałbrzych do dofinansowania w ramach EFRR. W lipcu 2004 r. w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego złożone zostały dwa projekty inwestycyjne Gminy Wałbrzych: 1) „Budowa odcinka obwodnicy służąca pozyskiwaniu inwestycji w obszarze aktywizacji gospodarczej Wałbrzycha”; okres realizacji: 05.2004 – 12.2005; 65 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2) „Lokalne centrum dydaktyczno-rehabilitacyjno-kulturalne przy Zespole Szkół Integracyjnych Wałbrzychu”; okres realizacji 10.2004 – 07-2006; Decyzja o przyznaniu dofinansowania do powyższych inwestycji nie została jeszcze podjęta. Trwa procedura oceny wniosków. W związku z ogłoszeniem przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego naboru projektów, w ramach Priorytetu III, Działania 3.2 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), w 2004 roku złożony zostanie projekt inwestycyjny Gminy Wałbrzych: „Rekultywacja wysypiska odpadów komunalnych przy ul. Stacyjnej w Wałbrzychu”. W ramach Priorytetu I, działania 1.5 ZPORR zostanie złożony projekt Gminy Wałbrzych pn. „E – Urząd” - budowa elektronicznego systemu usług publicznych w wałbrzyskim Urzędzie Miejskim. W ramach Priorytetu I, działania 1.4 ZPORR zostanie złożony projekt Gminy Wałbrzych pn. „Zagospodarowanie kompleksu pałacowo – parkowego Zamek Książ”. Przedmiotem starań o dofinansowanie z EFS w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), Priorytet II będą działania z zakresu aktywizacji bezrobotnych i pomocy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Dotychczas, na podstawie danych przedstawionych przez Wydziały Urzędu Miejskiego oraz MOPR przygotowane zostały następujące propozycje projektów możliwych do sfinansowania w ramach EFS. Pierwszą z nich jest projekt pn. „Miejski program wspierania tworzenia nowych miejsc pracy”. Celem projektu jest reaktywacja byłego środowiska górniczego poprzez uruchomienie miejsc pracy dla byłych górników i ich rodzin. Program przewiduje zatrudnienie bezrobotnych na okres co najmniej 24 miesięcy, w tym 12 miesięcy zatrudnienia subsydiowanego i co najmniej 12 miesięcy zatrudnienia finansowanego przez pracodawców uczestniczących w programie. W realizacji uczestniczyć mogą prywatne firmy i przedsiębiorstwa miejskie, które zobowiążą się do zapewnienia miejsc pracy przez okres 24 miesięcy. Projekt pn. „Przygranicze” – dotyczy wspierania zatrudnienia bezrobotnych mieszkańców Wałbrzycha w Czechach. Celem programu jest zatrudnienie osób bezrobotnych z terenu Wałbrzycha w przygranicznych miastach czeskich. Działania podjęte w ramach programu będą dotyczyły poradnictwa zawodowego, pośrednictwa pracy, szkoleń oraz innych metod wspierania bezrobotnych. Ponadto przewidywana jest częściowa refundacja kosztów dojazdu lub zakwaterowania na terenie Czech. Wszystkie działania dostosowane będą do oczekiwań i potrzeb pracodawców czeskich. Projekt pn. „Pracownik poszukiwany” – analiza potrzeb pracodawców i sytuacji na wałbrzyskim rynku pracy. Celem projektu jest zdiagnozowanie wałbrzyskiego rynku pracy poprzez przeprowadzenie różnego rodzaju badań i analiz. Szacunkowa wartość projektu to 65.000 zł. Projekt pn. „Moja praca w moim mieście” -wałbrzyski program integracji społecznej. Projekt ma na celu reintegrację zawodową oraz subsydiowanie zatrudnienia na okres 6 miesięcy dla grupy 50 osób długotrwale bezrobotnych i nielegalnie wydobywających węgiel. Szacunkowa wartość projektu to 500.000 zł. Projekt pn. „Nie jestem taki jak myślisz” – promocja wolontariatu przygotowany przez MOPR w Wałbrzychu. Celem projektu jest ułatwienie zdobycia doświadczenia zawodowego młodzieży, w tym absolwentom szkół wyższych zawodowych, zgodnego z kierunkiem 66 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne wykształcenia (pedagogika i psychologia), poprzez umożliwienie pracy w charakterze wolontariusza. Zadaniem projektu jest udzielenie możliwie pełnego wsparcia absolwentom tak, aby nie stawali się i nie pozostawali bezrobotnymi. Projekt przewiduje zatrudnienie w charakterze wolontariuszy 42 osób przez okres 10 miesięcy. W fazie przygotowań znajduje się projekt dotyczący zorganizowania szkoleń dla pracowników Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu w celu podniesienia ich kwalifikacji zawodowych. Opracowano również projekty do innych programów pomocowych UE. Wniosek „Wałbrzych – przez edukację do pracy” do programu Integracja społeczna i zawodowa grup zagrożonych wykluczeniem w ramach Phare SSG 2002 „Aktywne formy zwalczania bezrobocia”. Projekt zakłada przeszkolenie 80 osób bezrobotnych zarejestrowanych od co najmniej 12 miesięcy w Powiatowym Urzędzie Pracy, zagrożonych wykluczeniem społecznym. Podstawowym jego założeniem jest przezwyciężenie problemów, którymi obarczone są osoby długotrwale bezrobotne oraz zwiększenie ich samodzielności życiowej. Projekt obejmuje zorganizowanie czterech szkoleń, o zróżnicowanej tematyce, adekwatnej do potrzeb lokalnego rynku połączonej z działaniami o charakterze integracji społeczno – zawodowej. Projekt uzyskał akceptację Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Wniosek o przyznanie dotacji do Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej na organizację szkolenia dla pracowników Urzędu Miejskiego i instytucji gminnych z zakresu programów pomocowych Unii Europejskiej. Projekt uzyskał akceptację. Wniosek o przyznanie dotacji do Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej na organizację obchodów Tygodnia Europejskiego w Wałbrzychu. Podczas Tygodnia Europejskiego odbyły się festyny przeznaczone dla młodzieży, dzieci i mieszkańców Wałbrzycha, parada europejska, zorganizowano seminaria przeznaczone dla samorządowców, przedsiębiorców, pracowników bibliotek i dziennikarzy o tematyce europejskiej. We współpracy z Wałbrzyską Wyższą Szkołą Zarządzania i Przedsiębiorczości, MOPR, PUP, Fundacją „Razem” opracowany został projekt Gminy Wałbrzych do programu EQUAL „Partnerstwo na rzecz rozwoju otwartego rynku pracy”. Projekt został złożony w sierpniu br. decyzja w sprawie ewentualnego uzyskania środków na realizację projektu jest spodziewana na przełomie października i listopada. Całkowita wartość projektu wynosi 9,5 mln zł, w sytuacji przyznania dofinansowania będzie on w 100% finansowany przez program EQUAL. W ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL Gmina Wałbrzych zadeklarowała swój udział także jako partner w projekcie UNDP (Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju) pn. „Teraz ROM - tworzenie potencjału zawodowego i społecznego mniejszości romskiej”. Opracowane i złożone zostały 3 projekty do programu Phare CBC w ramach Euroregionu Glacensis: „Wydanie Przewodnika Turystycznego Wałbrzych – Hradec Kralove połączone z promocją podczas obchodów Światowego Dnia Turystyki w Wałbrzychu”, „Polsko-czeskie młodzieżowe rozgrywki sportowe” oraz „Polsko-czeskie targi miast partnerskich”. Wnioski oczekują na zatwierdzenie w przedstawicielstwie Komisji Europejskiej (oczekiwana kwota dotacji 35 tys. EURO). Przy współpracy z OSiR- em opracowany został projekt „Edukacja przez sport” do programu EYES 2004. Projekt nie uzyskał dofinansowania. Opracowany został projekt „Festiwal muzyki kameralnej w Wałbrzychu” do programu Phare CBC w ramach Euroregionu Glacensis. Projekt nie uzyskał dofinansowania. 67 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Złożono również projekty do krajowych programów pomocowych. Opracowane i złożone zostały wnioski do Ministerstwa Infrastruktury w sprawie dotacji na budowę lokali socjalnych w dwóch budynkach. Opracowane i złożone zostały wnioski w ramach Kontraktu Wojewódzkiego w sprawie dotacji na: remont budynku, w którym mieści się siedziba MOPR przy ul. Beethovena; remont kapitalny dachu w PSP nr 21 oraz zagospodarowanie terenu wokół Zespołu Szkół Integracyjnych nr 26. Wnioski uzyskały akceptacje, powyższe zadania są w trakcie realizacji. Opracowane i złożone zostały wnioski do Rządowego Programu na Rzecz Społeczności Romskiej w sprawie dotacji na realizację następujących działań: „Wyrównywanie różnic edukacyjnych dzieci romskich w szkole”; „Dni Romskie w szkole”; „Sytuacja bytowa społeczności romskiej”. Projekty są w trakcie oceny. Decyzja o ewentualnym przyznaniu dotacji – luty/marzec 2005. W maju 2004 w ramach Rządowego Programu na Rzecz Społeczności Romskiej na sytuację bytową Gmina Wałbrzych otrzymała dotację w kwocie 40.000 zł. Obecnie projekt jest w trakcie realizacji. W 2005 roku opracowywane i składane będą wnioski Gminy Wałbrzych o przyznanie dofinansowania w ramach następujących programów pomocowych Unii Europejskiej. Zgodnie z Planem Rozwoju Lokalnego Wałbrzycha, przyjętym 13 lipca 2004 roku na mocy Uchwały Rady Miejskiej Wałbrzycha, w 2005 roku do dofinansowania w ramach ERDF zostały przewidziane następujące projekty: 1) Stworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości Poniatowa. 2) Modernizacja dróg gminnych na terenie Miasta Wałbrzycha. 3) Modernizacja hali lekkoatletycznej służącej rozwojowi infrastruktury edukacyjno – sportowej. 4) Budowa wielofunkcyjnej hali sportowej przy PSP nr 2 w Wałbrzychu. 5) Kontynuacja budowy sieci wodno – kanalizacyjnej w Śródmieściu i Konradowie. Projekty kierowane do EFS dotyczyły będą przede wszystkim wspierania zatrudnienia, szkoleń zawodowych, warsztatów reintegracji i aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu kobiet oraz promocji wolontariatu. Projekty będą zgłaszane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy Projekty kierowane do INTERREG III będą dotyczyły wspierania rozwoju infrastruktury o znaczeniu transgranicznym, rozwoju społeczności lokalnej pogranicza, a także transgranicznych działań na rzecz rozwoju gospodarczego oraz stymulowania przedsiębiorczości i rozwoju małych firm. Projekty będą zgłaszane w odpowiedzi na ogłaszane konkursy. 68 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 4. KLUCZOWE PROBLEMY UTRUDNIAJĄCE MIASTU REALIZACJĘ CELU ZPORR – WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA MARGINALIZACJI OBSZARÓW MIASTA Poniższe zestawienie zawiera wyniki z ankiet wypełnionych w trakcie warsztatów Zespołu Zadaniowego oraz zespołu doradczego w dniu 16.07.2004 oraz z ankiet wypełnionych przez osoby nieobecne na warsztatach. Wyniki pogrupowano w trzy obszary – gospodarczy, społeczny i przestrzenno-środowiskowy. Wymieniono czynniki najczęściej powtarzające się w opiniach uczestników konsultacji. 4.1 Obszar gospodarczy 1. Duże bezrobocie – brak nowych miejsc pracy – powiększająca się liczba bezrobotnych. 2. Zła i wciąż pogarszająca się sytuacja finansowa dużej części mieszkańców. 3. Migracja fachowej siły roboczej. 4. Nie wystarczająco rozwinięty oraz niestabilny sektor MŚP (usługi, handel) oraz trudności w utrzymaniu i rozwoju nowych inwestycji w tych przedsiębiorstwach, tworzących nowe miejsca pracy. 5. Niepełne wykorzystanie potencjalnych walorów turystycznych miasta i okolic. 6. Mała aktywność małych firm rodzinnych. 7. Braku wiary w możliwość zmiany swojej sytuacji zawodowej (w szczególności – materialnej). 8. Brak „wędki”. Niewystarczająca pomoc dla małych przedsiębiorców ze strony Państwa, banków i innych instytucji. 9. Niski potencjał budżetowy gminy. 4.2 Obszar społeczny 1. Duże bezrobocie strukturalne (głównie robotnicy o niskich kwalifikacjach, długotrwale bezrobotni) i jego skutki społeczne w postaci apatii społecznej, ubóstwa, patologii, przestępczości. 2. Brak perspektyw dla ludzi zaczynających swoją dorosłość, co powoduje odpływ do metropolii najlepiej wykształconych młodych ludzi. 3. Atomizacja części społeczeństwa. Brak identyfikacji z miastem i zaangażowania w jego życie oraz poczucia wpływu na to co się w nim dzieje w przypadku znacznej części mieszkańców. 4. Postawa roszczeniowa i brak zaangażowania się znacznej części mieszkańców, pesymizm, obiegowe opinie „gdzieś jest lepiej – brak szans rozwoju”. 5. Mało inicjatyw lokalnych skierowanych do młodzieży (pobudzanie aktywności, pokazanie perspektyw), brak miejsc w których młodzież mogłaby spędzać wolny czas. 6. Wzrost patologii społecznych. Destrukcja tkanki społecznej. Wzrost liczby mieszkańców korzystających z pomocy społecznej. 7. Polityka mediów: podkreślanie zjawisk patologicznych i biedy. 8. Niedostatki w sferze kultury. 9. Monokulturyzm społeczeństwa miasta. 69 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 10. Niski poziom stopy życiowej części mieszkańców wynikający z wysokiego poziomu bezrobocia po transformacji gospodarczej (m.in. zamknięcie kopalń, brak wypełnienia nowymi podmiotami gospodarczymi oferującymi nowe miejsca pracy). 11. Marazm społeczny, pogarda dla działań społecznych nie przynoszących profitów finansowych. 4.3 Obszar przestrzenno-środowiskowy 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Bardzo zły stan techniczny zaniedbanej infrastruktury miejskiej. Zdekapitalizowane zasoby mieszkaniowe wpływające na estetykę miasta. Brak zagospodarowania zdegradowanych terenów i obiektów po-przemysłowych. Fatalny stan większości dróg, zła przepustowość na poszczególnych ciągach komunikacyjnych. Brak wystarczającej liczby mieszkań socjalnych w mieście powodujący długotrwałe procesy degradacji lokali mieszkalnych zajętych przez osoby o bardzo niskich dochodach i korzystających z pomocy finansowej w sposób ciągły, a mimo tej pomocy – mających trwałe i pogłębiające się zadłużenie z tytułu czynszów. Nadmierny ruch samochodowy w zabytkowym centrum miasta. Brak dróg rowerowych w mieście i na jego obrzeżach. Brak bazy informacyjnej o zasobach nieruchomości w gminie. Brak narzędzi informatycznych do gromadzenia i przetwarzania informacji (sprzęt, oprogramowanie). 70 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 5. DIAGNOZA JAKOŚCIOWA OBECNEJ SYTUACJI SPOŁECZNEJ, GOSPODARCZEJ I INFRASTRUKTURALNEJ W WAŁBRZYCHU Poniższe zestawienie zawiera wyniki z ankiet wypełnionych w trakcie warsztatów zespołu zadaniowego oraz zespołu doradczego w dniu 16.07.2004 oraz z ankiet wypełnionych przez osoby nieobecne na warsztatach. Wyniki pogrupowano w trzy obszary – gospodarczy, społeczny i przestrzenno-środowiskowy. W pierwszej kolejności wymieniono czynniki najczęściej powtarzające się w opiniach uczestników konsultacji. 5.1 Mocne strony Miasta 5.1.1 Obszar gospodarczy 1. Dywersyfikacja rozwoju działalności gospodarczej – wspieranie rozwoju nowych branż, włączając w szczególności rozwój sektora MŚP w obszarze obsługi ruchu turystycznego. 2. Rozwój i działalność wyspecjalizowanych instytucji zajmujących się wspieraniem przedsiębiorczości (DARR Dolnośląskie Centrum Euro Info, Fundusz Regionu Wałbrzyskiego, Fundacja Wałbrzych 2000, Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości). 3. Dobre warunki do stworzenia w Wałbrzychu ośrodka bazy noclegowej dla studentów oraz w obszarze turystyki rekreacyjnej, po-przemysłowej, kulturalnej i rozrywkowej (zabytki kultury w mieście i okolicach, bliskość uzdrowisk). 4. Zaangażowanie do prac na rzecz miasta przedsiębiorców (inicjacja i udoskonalanie funkcjonującego programu pobudzania lokalnej przedsiębiorczości oferującego system ulg w podatkach dla przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy), organizacji i stowarzyszeń działających w mieście. 5. Działalność specjalnej strefy ekonomicznej (WSSE) – nowe inwestycje, nowe miejsca pracy, wymuszenie wysokiej jakości wyrobów i usług. 5.1.2 Obszar społeczny 1. Duża liczba zabytków (np. Zamek Książ, unikalna kameralna zabudowa miejskiej starówki) oraz obiektów o ponadregionalnej wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym, stanowiąca dziedzictwo zabytkowe i kultury przemysłowej (Muzeum Przemysłu i Techniki w obiektach byłej kopalni Thorez i inne obiekty). 2. Możliwość adaptacji obiektów po-przemysłowych na centrum targowowystawowe dla promocji wyrobów przemysłowych ziemi wałbrzyskiej, np. organizacja targów kamieni, ceramiki, budownictwa, wyrobów rolno-spożywczych itp. 3. Istniejące i rozwijające się szkolnictwo wyższe, dobrze zorganizowana sieć szkół integracyjnych, doskonaląca się kadra kierownicza szkół i placówek oświatowych. 4. Aktywna działalność organizacji pozarządowych oraz prężne środowisko działaczy społecznych szczególnie w sferze wspierania przedsiębiorczości. 5. Sieć instytucji kultury oraz placówki kulturalne z dużymi tradycjami (Teatr Lalek, Teatr Dramatyczny, Biblioteka, Filharmonia). 6. Dobra sieć placówek służby zdrowia. 7. Bogata i ciekawa historia miasta Wałbrzycha. 71 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 8. Duży potencjał intelektualny mieszkańców miasta. 9. Prężnie działający OSiR i kluby osiedlowe. 5.1.3 Obszar przestrzenno-środowiskowy 1. Walory krajobrazowe i olbrzymi potencjał turystyczny miasta i najbliższej okolicy (Zamek Książ), możliwości stworzenia Regionalnego Centrum Turystycznego. 2. Potencjał rozwoju turystyki pieszej i rowerowej oraz uprawiania sportów letnich i zimowych na wyznaczonych szlakach i ścieżkach wokół Wałbrzycha. 3. Korzystne położenie geograficzne w środku Sudetów (droga krajowa nr 35 prowadząca z Wrocławia do przejścia granicznego z Czechami w Golińsku), bliskość granicy z Czechami oraz korzystny układ komunikacyjny. 4. Połączenia kolejowe z największymi miastami w kraju. 5. Dużo zieleni w mieście oraz potencjał niewykorzystanych miejskich parków. 6. Piękne fasady budynków, zwłaszcza w śródmieściu i na Starym Zdroju oraz Starówka mogąca stać się atrakcją turystyczną i wizytówką Wałbrzycha, traktem kupieckim, miejscem spotkań towarzyskich, biznesowych oraz ulicznych ekspozycji prac artystów. 7. Duża baza (tereny inwestycyjne, budynki itp.) do zagospodarowania na różnorodną działalność. 8. Duża ilość pustych, zdewastowanych lokali, które można byłoby oddać nieodpłatnie najemcy w zamian za remont i spłatę ewentualnego zadłużenia i ulgi przez określony czas w płaceniu podatku. 9. Systematyczna poprawa stanu środowiska naturalnego po likwidacji przemysłu wydobywczego i ciężkiego. 10. Narzędzia finansowe wspierające remonty nieruchomości wspólnych uchwalone w przyjętym w 2004 roku Wieloletnim programie gospodarowania zasobem komunalnym Wałbrzycha. 5.2 Słabe strony Miasta 5.2.1 Obszar gospodarczy 1. Wysoki stopień bezrobocia w tym szczególnie osób długotrwale bezrobotnych powyżej jednego roku i więcej (na koniec 2002 r. stanowili oni 48,3% ogółu bezrobotnych). 2. Ograniczone środki na inwestycje Gminy. 3. Zbyt małe środki finansowe Miasta na wspieranie działalności podmiotów zajmujących się pomocą dla małych i średnich przedsiębiorstw. 4. Niewystarczająca pomoc finansowa Miasta dla działających podmiotów gospodarczych (np. zwolnienia z podatków) poza Strefą Ekonomiczną. 5. Niedostatecznie rozwinięta turystyczna baza noclegowa – brak tanich schronisk młodzieżowych w Wałbrzychu i okolicach. 6. Niski przeciętny poziom wykształcenia mieszkańców, brak kadry w poszukiwanych (np. przez strefę ekonomiczną) zawodach. 7. Drastyczny spadek dochodów Gminy. 8. Utrata statusu miasta na prawach powiatu. 9. Brak lokalnego przemysłu pamiątkarskiego np. górniczego, ceramicznego. 72 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 5.2.2 Obszar społeczny 1. Wysokie bezrobocie, zmniejszająca się liczba ludności o średnim poziomie dochodów (stanowiącej siłę nabywczą). 2. Wzrost liczby rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej (na koniec 2003 roku 6.198 rodzin, a w połowie 2004 r. – 17.071 było objętych pomocą społeczną). 3. Nierozwiązane problemy społeczne – alkoholizm, narkomania, wzrastająca przestępczość, biedaszyby. 4. Mała aktywność młodzieży oraz ucieczka z miasta młodych ludzi z wyższym wykształceniem. 5. Brak poczucia identyfikacji części mieszkańców z miastem, brak patriotyzmu lokalnego wśród znacznej części społeczeństwa. 6. Starzejące się społeczeństwo, dużo osób chorych, ujemna migracja. 7. Brak poczucia wpływu ludzi na to, co się dzieje. 8. Roszczeniowość znacznej części młodzieży i dorosłych mieszkańców miasta. 9. Brak zorganizowanych lokalnych środowisk artystycznych, brak ”snobizmu” w dobrym tego słowa znaczeniu. 10. Brak wystarczającej liczby ciekawych propozycji zagospodarowania wolnego czasu młodzieży. 11. Utrwalony nieprawdziwy obraz miasta w ocenie turystów. 12. Brak zaangażowania się większości dużych firm w problemy miasta. 13. Deficyt budżetowy oraz drastyczny spadek dochodów miasta w przeliczeniu na 1 mieszkańca – 2003r. - 1.656 zł, a w 2001r. - 2.289zł. 14. Niedofinansowanie działalności kulturalnej w mieście. 15. Zła opinia w mediach na temat Wałbrzycha, afery i skandale. 16. Niewykorzystanie potencjału intelektualnego miasta. 17. Niedofinansowanie działalności kulturalnej i sportowej w mieście. 18. Zamieszkanie zamożniejszej ludności miasta poza jego historycznymi granicami. 5.2.3 Obszar przestrzenno-środowiskowy 1. Zdegradowane nieruchomości leżące u podstaw opinii o Wałbrzychu jako mieście brzydkim, zaniedbanym i zanieczyszczonym przemysłowo. 2. Degradacja środowiska naturalnego – zanieczyszczenie wód powierzchniowych oraz pylenie z hałd kopalnianych oraz posiadanie w centrum miasta obszarów poprzemysłowych objętych szkodami górniczymi i skażonych węglopochodnymi (kopalnie, koksownie), na których inwestorzy nie są zainteresowani inwestowaniem w budowle przemysłowe i budownictwo mieszkaniowe (np. obszary po byłej kopalni „Wałbrzych” i „Victoria” i koksowni „Biały Kamień” i „Wałbrzych”) 3. Niszczejące zabytkowe budowle przemysłowe (np. kompleks budowli byłej Kopalni „Thorez”) oraz pozostałości po eksploatacji górniczej – kilkadziesiąt starych szybów i sztolni połączonych z powierzchnią miasta, w dużej części nieudokumentowanych i mogących stwarzać problemy w przyszłości (np. przy realizacji inwestycji infrastrukturalnych). 4. Zły stan techniczny układu komunikacyjnego miasta – nawierzchni dróg, ciągów dla pieszych. 5. Zła infrastruktura drogowa, zniechęcająca potencjalnych inwestorów – brak obwodnicy, mała przepustowość głównych ulic (korki), fatalny stan nawierzchni, 73 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne brak parkingów (zwłaszcza strzeżonych), szczególnie w kontekście niespójności terytorialnej dzielnic. 6. Utrudniony dojazd do Wałbrzycha z powodu złej jakości dróg i torów kolejowych oraz likwidacji lub ograniczenia ruchu kolejowego oraz autobusowego na niektórych trasach i okolicach Dolnego Śląska. 7. Brak turystyczno-rekreacyjnej i sportowej bazy noclegowej i gastronomicznej o odpowiednim standardzie, uwzględniającej możliwości finansowe różnych grup społecznych. 8. Brak wystarczającej liczby ścieżek rowerowych. 9. Źle wykorzystane walory usytuowania geograficznego miasta – brak zainteresowania lokalnych biur turystycznych miejscowymi zabytkami i trasami turystycznymi. Najczęściej organizują wycieczki w inne zakątki Dolnego Śląska lub poza granice Polski. 10. Niekorzystna struktura społeczna zasiedlenia budynków zabytkowych starówki. 11. Brak centrum targowo-wystawowego do promocji wyrobów przemysłowych na Ziemi Wałbrzyskiej. 12. Rozwój niekontrolowanej „dzikiej” działalności wydobywczej w biedaszybach i zbierania złomu co doprowadza do niszczenia środowiska naturalnego i istniejącej infrastruktury (kradzież kabli, szyn kolejowych, węgla na bocznicach kolejowych, włamań do obiektów i kradzież dobrych elementów na złom) 5.3 Szanse Miasta 5.3.1 Obszar gospodarczy 1. Członkostwo w UE stwarzające możliwość pozyskiwania środków unijnych na rozwój społeczny i poprawę infrastruktury przyciągającą inwestorów i podnoszącą jakość życia mieszkańców. 2. Potencjalny popyt zewnętrzny na lokalne atrakcje turystyczne, kulturalne i historyczne włączając obiekty dziedzictwa historycznego (zamek Książ i inne) i po-przemysłowego (Kopalnia Thorez). 3. Potencjalny popyt zewnętrzny na masowe imprezy sportowe np. rajdy samochodowe, terenowe, kolarstwo górskie, biegi narciarskie itp. które ściągnęłyby do miasta więcej turystów. 4. Udział Gminy w Euroregionie Glacensis. 5. Nowi inwestorzy umożliwiający dalszy rozwój strefy ekonomicznej. 5.3.2 Obszar społeczny 1. Unijne wsparcie podporządkowania programu nauki w szkołach oraz na uczelniach wyższych dla potrzeb miejscowego rynku pracy, np. turystycznego ze znajomością języków obcych, górnictwa skalnego, obróbki kamienia, włókiennictwa, przetwórstwa rolno-spożywczego. 2. Rosnąca i budząca się świadomość (szczególnie młodych ludzi) konieczność kształcenia się i podnoszenia kwalifikacji, którą przy odpowiednim motywowaniu można wykorzystać do kreowania przyszłego rozwoju gminy. 3. Wspieranie przez UE inwestycji w kulturę i zabytki jako siłę przyciągającą turystów do miasta. 4. Wspieranie przez UE przeciwdziałania migracji wykształconych mieszkańców do 74 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne obszarów lepiej rozwiniętych gospodarczo. 5. Pozytywne tendencje w mediach do ukazywania dobrych stron miasta w miejsce afer i stałego narzekania. 6. Pomoc finansowa UE w działaniu i rozwoju placówek służby zdrowia. 5.3.3 Obszar przestrzenno-środowiskowy 1. Bliskie położenie cennych zabytków, uzdrowisk oraz atrakcyjne krajobrazowo i turystycznie otoczenie Wałbrzycha kreujące potencjał do rozwoju ekonomicznego miasta. 2. Bliskość lotniska we Wrocławiu oraz rozwój tanich połączeń lotniczych. 3. Poprawa stanu dróg i układu komunikacyjnego w ramach programów krajowych. 4. Wejście Polski do Unii Europejskiej powoduje zwiększenie możliwości napływu obywateli UE w ramach ruchu turystycznego bądź z zamiarem inwestowania lub osiedlenia się. 5.4 Zagrożenia Miasta 5.4.1 Obszar gospodarczy 1. Fiskalizacja polityki podatkowej państwa skutkująca zbyt słaby rozwojem MŚP. 2. Niewystarczające dotacje z budżetu państwa na inwestycje infrastrukturalne tworzące miejsca pracy w gminach zagrożonych strukturalnym bezrobociem. 3. Obarczanie gmin dodatkowymi zadaniami z zakresu administracji rządowej bez przekazywania na ten cel wystarczających środków finansowych. 4. Rozwój sąsiednich Gmin oraz konkurencja w pozyskiwaniu inwestorów do stref ekonomicznych. 5.4.2 Obszar społeczny 1. Negatywne oddziaływanie polityki państwa na dochody gospodarstw domowych oraz postępujące zubożenie społeczeństwa. 2. Niewystarczające środki w budżecie państwa przeznaczone na utrzymanie placówek kultury i zabytków. 3. Rosnący poziom przestępczości w kraju wpływający na przestępczość w Wałbrzychu. 4. Coraz mniejszy udział budżetu państwa w wydatkach na pomoc społeczną. 5.4.3 Obszar przestrzenny 1. Brak rządowej koncepcji zagospodarowania terenów po-przemysłowych, w tym po-kopalnianych. 2. Niszczejąca infrastruktura drogowa komunalna, wielość zarządców dróg – główne ciągi komunikacyjne miasta są w gestii powiatowych, wojewódzkich i krajowych Dyrekcji Dróg. 3. Likwidacja połączeń kolejowych i autobusowych. 4. Nieefektywny system udzielania dotacji państwowych na remonty i konserwację zabytków oraz brak zachęt dla osób podejmujących remonty i konserwację zabytków (np. kredyty, zwolnienia podatkowe). 75 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 6. POWIĄZANIA LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI 6.1Strategiczne i długookresowe dokumenty planistyczne oddziałujące na rozwój społeczno-gospodarczy Wałbrzycha LPR zgodny jest z priorytetami i celami rozwojowymi, zapisanymi zarówno w szeregu dokumentów strategicznych i długookresowych jak i programów z poziomu operacyjnego, wśród których można wyróżnić w szczególności: 1) 2) 3) 4) Strategię rozwoju województwa dolnośląskiego Strategię Rozwoju Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 Politykę transportową Miasta Wałbrzycha, Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2008 5) Program współpracy Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na 2004 rok 6) Wieloletni program gospodarowania zasobem mieszkaniowym Gminy Wałbrzych na lata 2004-2008 7) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego W grudniu 2004 roku planowane jest ukończenie prac nad stworzeniem strategii zrównoważonego rozwoju miasta, w związku z czym w LPR wskazano cele strategiczne zawarte w obowiązującej jeszcze Strategii Rozwoju Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006. W momencie sfinalizowania prac nad nową strategią konieczna stanie się aktualizacja LPR. 6.2 Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego została opracowana i przyjęta 15 grudnia 2000 roku przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego uchwałą nr XXVIII/511/2000. Strategia formułuje następującą misję Dolnego Śląska: „Dolny Śląsk to region, który łączy Polskę z Europą”. Cel zasadniczy strategii to stworzenie kompleksu uwarunkowań sprawiających, że na Dolnym Śląsku da się żyć w spokoju ducha, w zgodzie z ludźmi i w harmonii z naturą. Droga do celu zasadniczego prowadzi poprzez realizację pięciu celów strategicznych, które określają podstawowe kierunki polityki władz samorządowych: 1) 2) 3) 4) 5) integracja dolnośląska, renesans cywilizacyjny, społeczeństwo obywatelskie, innowacyjna gospodarka, otwarcie na świat. Integracja dolnośląska związana jest z koniecznością budowania tożsamości i dążenia do wzmocnienia związków mieszkańców z regionem. Podłożem tożsamości jest duma i patriotyzm lokalny. Należy propagować markowe produkty regionu, wzmacniać sygnały o zaistniałych w regionie wyjątkowych dokonaniach. Pierwszoplanową rolę mają tu do odegrania kultura, edukacja i turystyka. Ważna jest też integrująca rola sportu. Warunkiem 76 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne integracji jest sprawny przepływ wiadomości i idei. Koniecznością staje się wprowadzenie regionu w przestrzeń informacyjną. Aby odczuwać więź z regionem, należy go poznać – niezbędnym elementem edukacji młodego pokolenia powinna stać się historia, geografia i kultura regionu. Olbrzymie znaczenie ma tu rozwój wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego, a w szczególności weekendowych wycieczek. Należy wspierać i propagować takie sposoby spędzania wolnego czasu, przystosowując przy tym system komunikacyjny i bazę turystyczną do możliwości nawet niewiele zarabiających Dolnoślązaków. Działania takie wygenerują przy okazji nowe miejsca pracy i zwiększą atrakcyjność regionu dla średnio zamożnych turystów z kraju i z zagranicy. Oczywistym warunkiem integracji regionów jest współdziałanie samorządów. Należy więc pozyskiwać gminy i powiaty do współpracy w przedsięwzięciach regionalnych. Podstawą renesansu cywilizacyjnego jest edukacja, przy czym niezbędne jest wyrównanie szans edukacyjnych w regionie. Należy wspierać trendy powstawania szkół wyższych w mniejszych ośrodkach przy dbałości o wysoką jakość kształcenia. Ważnym nośnikiem tożsamości i aspiracji cywilizacyjnych jest życie kulturalne regionu i jej skierowanie w stronę przeciętnych odbiorców. Kluczowe znaczenie ma również ład i bezpieczeństwo przestrzeni publicznej. Rolą samorządów jest bycie rzecznikiem i liderem mieszkańców. Naturalnym partnerem samorządów są organizacje pozarządowe – związki, stowarzyszenia i organizacje mieszkańców. Samorządy powinny otwierać się na inicjatywy obywateli i organizacji pozarządowych, tworzyć warunki wyrażania takich inicjatyw i promować obyczaj aktywności obywatelskiej. Jednym z wiodących działów Dolnego Śląska powinna być turystyka. Kreowanie oferty turystycznej powinno uwzględniać aktualne tendencje w turystyce krajowej i zagranicznej, regionalne uwarunkowania środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz położenie przygraniczne z Niemcami i Czechami. Na szczególne znaczenie zasługuje rozwijanie agroturystyki, turystyki przyrodniczej i kulturowej, związanych z poznawaniem osobliwości przyrodniczych, zespołów zabytków i wybitnych obiektów architektonicznych i turystyki zdrowotnej, wiążących turystykę wypoczynkową z lecznictwem uzdrowiskowym i poznawaniem regionu. Turystyka jest również najlepszym sposobem na otwarcie regionu na świat i jego popularyzacja. W regionie istnieje wiele atrakcji przyrodniczych i kulturowych, wystarczających w międzynarodowej konkurencji do przyciągnięcia turystów. Wymaga to jednak zasadniczego urozmaicenia obecnej oferty wypoczynkowej i uzdrowiskowej, modernizacji bazy pobytowej, polepszenia warunków dojazdu i szerokich działań na rzecz poprawy standardów otoczenia. Wśród priorytetów rozwoju gospodarczego Dolnego Śląska można wymienić w szczególności: 1) zwiększenie konkurencyjności gospodarki województwa w stosunku do innych regionów kraju i Europy, 2) rozwój małych i średnich przedsiębiorstw jako warunek trwałego i efektywnego generowania miejsc pracy w województwie, 3) rozwój turystyki połączony z rozwojem usług rekreacyjnych i uzdrowiskowych. Wśród priorytetów rozwoju infrastrukturalnego Dolnego Śląska można wymienić w szczególności: 1) tworzenie produktów turystycznych i dbanie o stałe podnoszenie ich atrakcyjności, 77 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2) poszerzenie bazy w zakresie sportu, edukacji, służby zdrowia, np. nowe przestrzenie wystawiennicze i kongresowe, nowoczesne campusy dla dolnośląskich uczelni, nowoczesne obiekty sportowe i rekreacyjne, 3) w celu rozwoju turystyki – dbałość o dziedzictwo kulturowe, w tym konserwacja najważniejszych zabytków architektury. Wśród priorytetów rozwoju społecznego Dolnego Śląska można wymienić w szczególności: 1) uzdrowienie rynku pracy, podejmowanie różnorodnych działań służących pobudzaniu aktywności ekonomicznej oraz zwiększaniu liczby miejsc pracy; niezbędne jest zapewnienie wysokiej adaptatywności i elastyczności pracobiorców, przede wszystkim poprzez umożliwienie zdobycia nowych kwalifikacji oraz mobilność na rynku pracy; niezbędne wydaje się wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości, szczególnie rzemiosła oraz sektora MŚP, tworzących nowe miejsca pracy; należy chronić te miejsca pracy, które nie wymagają stosowania zaawansowanych technologicznie rozwiązań, 2) podstawą rozwoju powinien stać się wysoko wyedukowany potencjał ludzki, tworzący elity gospodarcze, 3) priorytetem jest poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia mieszkańców, restrukturyzacja i reorganizacja sieci placówek służby zdrowia, 4) należy podjąć starania w kierunku wyeliminowania istniejących na Dolnym Śląsku lęków i niepokojów poprzez uregulowanie stosunków własnościowych; 5) kluczową rzeczą jest stworzenie sprawnego systemu opieki nad upośledzonymi, bezradnymi i społecznie wykluczonymi, opartego na zasadach pomocniczości i czynnym zaangażowaniu lokalnej społeczności, kościołów, organizacji pozarządowych i charytatywnych itp.; 6) należy zagwarantować minimum socjalne wraz z mechanizmami aktywnej pomocy dla osób, które znalazły się poza nawiasem życia społecznego, 7) duże znaczenie ma likwidacja zagrożeń o charakterze kryminalnym, w wypadku których niezbędna jest stała współpraca i integracja służb prewencyjnych i struktur obywatelskich, 8) duże znaczenie ma zasada poszanowania środowiska naturalnego i zapobieganie katastrofom naturalnym (np. powodziom), 9) szczególnej pieczy powinno podlegać wielowiekowe dziedzictwo kulturowe; w celu integracji regionu, kreowaniu jego tożsamości i wizerunku, należy dążyć do scalania, udostępniania oraz upowszechniania dorobku kulturalnego Dolnego Śląska i jego mieszkańców; upowszechnienie kultury – tej wysokiej, jak i uszlachetnianie kultury masowej – możliwe będzie głównie poprzez wspieranie inicjatyw obywatelskich i kształcenie odbiorców kultury i sztuki; aby to jednak było możliwe, zapewnić należy należytą infrastrukturę instytucji kultury i odpowiednie warunki do jej funkcjonowania. 6.3 Strategia Rozwoju Wałbrzycha na lata 2004-2006 „Strategia rozwoju miasta Wałbrzycha na lata 2004 – 2006” definiuje następujący, nadrzędny cel jego rozwoju: Poprawa jakości życia mieszkańców Wałbrzycha poprzez zwiększenie możliwości rozwoju zawodowego i społecznego 78 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tak zdefiniowany cel nadrzędny może być osiągnięty poprzez rozwijanie trzech podstawowych założeń strategicznych: 1. Wałbrzych - miasto konkurencyjne dla inwestowania. 2. Wałbrzych - miasto czyste i przyjazne dla środowiska. 3. Wałbrzych - miasto oferujące swoim mieszkańcom możliwość rozwoju, kształcenia i godnego życia. „Strategia..” definiuje kluczowe obszary, na których należy się skupić, aby dalszy rozwój i postęp był szybszy i bardziej zauważalny. Obszarów tych jest osiem i zostały one przedstawione poniżej. 1. Promocja przedsiębiorczości oraz rozwoju małych i średnich firm. 2. Rozwój infrastruktury technicznej i mieszkaniowej zapewniającej osiągnięcie możliwie najlepszego klimatu do inwestowania. 3. Inwestowanie w swoich mieszkańców i ich przygotowanie do wymogów nowoczesnej gospodarki. 4. Prowadzenie polityki gospodarczej miasta zgodnej z regionalnym rozwojem gospodarczym i społecznym. 5. Budowa wizerunku Wałbrzycha oraz jego właściwe promowanie. 6. Ochrona i dalsza poprawa środowiska naturalnego oraz właściwe wykorzystywanie walorów turystycznych i historycznych miasta. 7. Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego i socjalnego. 8. Rozwój edukacji, profilaktyki, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, sportu i rekreacji, kultury i turystyki jako niezbędnych elementów całościowego rozwoju miasta. Strategia definiuje następujące ogólne cele strategiczne: 1. Rozwój przestrzenny i urbanistyczny miasta umożliwiający jak najlepsze warunki życia i pracy jego mieszkańców. 2. Wspieranie przez Miasto rozwoju firm wałbrzyskich ze zwróceniem szczególnej uwagi na sektor MŚP. 3. Rozbudowa infrastruktury technicznej i dostosowanie jej do potrzeb nowoczesnej gospodarki i poprawiają ofertę inwestycyjną miasta. 4. Przygotowanie szerokiego wachlarza wniosków i dokumentów o charakterze planistycznym umożliwiających aplikowanie o środki z funduszy europejskich. 5. Poprawa stanu miejskich zasobów mieszkaniowych i dostosowanie ich do lokalnych potrzeb. 6. Poprawa stanu środowiska naturalnego. 7. Rewalidacja obszarów pokopalnianych. 8. Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego oparta na działaniach związanych z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego. 9. Poprawa dostępności do podstawowej opieki zdrowotnej i realizowanych przez miasto działań w zakresie pomocy społecznej. 79 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 10. Poprawa jakości kształcenia i zwiększenie skuteczności działań wychowawczych w placówkach oświatowych Gminy. 11. Zwiększenie możliwości rekreacyjnego uprawiania sportu i poprawa stanu technicznego istniejących obiektów sportowych. 12. Zwiększenie oferty imprez i działań kulturalnych zaspakajających potrzeby różnych środowisk mieszkańców miasta. 13. Wykreowanie pozytywnego wizerunku Wałbrzycha i zwiększenie zaangażowania mieszkańców i władz miasta w działania promocyjne i rozwojowe. 6.4 Polityka transportowa Miasta Wałbrzycha W polityce transportowej Miasta Wałbrzycha przyjęto strategię zrównoważonego rozwoju systemu transportu. Celem tej strategii jest zapewnienie takiego podziału zadań między transportem zbiorowym i indywidualnym, aby w żadnym obszarze miasta poziom ruchu samochodowego nie przekroczył ekologicznej pojemności systemu (przestrzeganie obowiązujących norm m.in. w zakresie emisji spalin, poziomu natężenia hałasu itp.). Ogólnym celem polityki transportowej Miasta Wałbrzycha jest realizacja strategii zrównoważonego rozwoju miasta poprzez stworzenie warunków do sprawnego i bezpiecznego przemieszczania ludzi i ładunków. Celem strategicznym jest przekształcenie systemu transportowego Wałbrzycha w sprawny element węzła transportowego Miasta, zapewniający mieszkańcom warunki życia na poziomie europejskim oraz stwarzający odpowiednie warunki do rozwoju gospodarczego, w tym bardzo istotnego elementu rozwoju Wałbrzycha – turystyki. Realizując cel strategiczny polityki transportowej Miasta Wałbrzycha należy dążyć do: 1) stworzenia zintegrowanego systemu transportu miejskiego w ramach funkcjonowania w komunikacji zbiorowej wielu przewoźników oraz ujednolicenia systemu taryfowo-biletowego w transporcie zbiorowym, 2) ograniczenia uciążliwości transportu drogą eliminacji ruchu tranzytowego przez obecnie zagospodarowane obszary, gdzie występują szczególnie jaskrawe konflikty przestrzenno-transportowe, 3) ograniczenia użytkowania samochodów osobowych w śródmieściu Wałbrzycha i ujednolicenia zasad ich parkowania, 4) rozwoju form i środków transportu alternatywnego dla podróży samochodem osobowym, szczególnie w obszarach o ograniczonej pojemności środowiskowej lub ograniczonej dostępności komunikacyjnej; w tym zakresie preferowanie transportu zbiorowego powinno być wyznacznikiem strategii rozwoju transportu miejskiego Wałbrzycha, 5) aktywizowania podsystemu rowerowego, którego rola jako ośrodka komunikacyjnego w zakresie przemieszczania się osób powinna wzrosnąć w znaczący sposób. Do środków realizacji celu strategicznego należy zaliczyć: 1) koncentrację miejsc pracy i usług w obszarach, w których rozwinięty jest transport zbiorowy, 80 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2) mieszanie funkcji mieszkaniowych, pracy, usług i rekreacji celem ograniczenia potrzeb podróżowania na większe odległości i stworzenie możliwości osiągnięcia celu podróży pieszo bądź rowerem, 3) uwzględnienie w planach urbanistycznych potrzeb ruchu pieszego i rowerowego oraz zapewnienie dogodnych i bezpiecznych dojść do przystanków autobusowych. Wśród zadań priorytetowych i środków realizacji polityki transportowej można wyróżnić w szczególności: 1) zadanie 3.1: niedopuszczenie do obniżania sprawności systemu transportowego poprzez a) inwestycje służące usprawnieniu transportu zbiorowego, w tym: wydzielenie pasów na jezdni dla priorytetowych przejazdów oraz b) modernizację systemu organizacji ruchu przy zastosowaniu priorytetu dla transportu zbiorowego i ograniczanie ruchu samochodowego w wybranych obszarach, 2) zadanie 3.2: utworzenie i rozwinięcie obszaru ruchu pieszego oraz układów tras i parkingów rowerowych, 3) zadanie 3.4: zminimalizowanie przejazdów w mieście w ramach koordynacji polityki transportowej z polityką przestrzenną poprzez a) koncentrację miejsc pracy, nauki i usług w obszarach, w których rozwinięta jest komunikacja zbiorowa, b) dążenie do zwartości struktury urbanistycznej miasta i hamowanie dekoncentracji osadnictwa w obszarach, które nie będą mogły być efektywnie obsługiwane przez transport zbiorowy oraz c) rezerwowanie terenów na parkingi oraz infrastrukturę dla potrzeb komunikacji zbiorowej, 4) utrzymywanie przejezdności układu drogowego miasta poprzez: a) zahamowanie degradacji istniejącej infrastruktury drogowej poprzez realizację prac remontowych i eksploatacyjnych, b) istnienie efektywnego systemu zarządzania i sterowania ruchem, przy jednoczesnym utrzymaniu priorytetu dla komunikacji zbiorowej i ograniczenia ruchu pojazdów w wybranych obszarach miasta oraz c) stymulowanie działań organizacyjnych i ekonomicznych służących przyspieszeniu realizacji powiązań międzyosiedlowych z ominięciem centrum miasta, w tym szczególnie wałbrzyskiej obwodnicy, 5) dostosowanie pojemności parkingowej centrum miasta do przepustowości układu drogowego, 6) zwiększenie atrakcyjności komunikacji zbiorowej poprzez: a) odpowiednią politykę cenową, b) reformowanie systemu taryfowego w stronę preferencji dla biletów okresowych, c) poprawę warunków ruchu autobusów w celu skrócenia czasu przejazdu na poszczególnych liniach (tworzenie wydzielonych pasów autobusowych oraz systemów sygnalizacji preferencyjnych dla komunikacji zbiorowej), d) modernizację przystanków i węzłów przesiadkowych (budowa zatok autobusowych, montaż i utrzymanie wiat przystankowych). 6.5Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Wałbrzycha na lata 2004 – 2008 Wśród priorytetów gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych można wyróżnić: 1) kształtowanie świadomego i odpowiedzialnego społeczeństwa zdolnego do rozwiązywania swoich problemów życiowych, 81 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2) realizację działań profilaktycznych i edukacyjnych w celu integracji osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka, 3) budowę gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną. Priorytety te będą realizowane poprzez następujące programy: 1) pomocy społecznej, 2) profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, 3) profilaktyki i promocji zdrowia, 4) edukacji publicznej. 1 W programie pomocy społecznej wyróżniono następujące priorytety: 1) umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia, 2) zapobieganie powstawaniu takich sytuacji, 3) zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka, 4) doprowadzenie w miarę możliwości do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Z celów tych wynikają następujące funkcje pomocy społecznej: 1) 2) 3) 4) wsparcie samopomocy, uzupełnianie posiadanego dochodu, usamodzielnienie i integracja ze środowiskiem, profilaktyka. Cele strategiczne programu pomocy społecznej: 1) Cel 1: Kształtowanie samodzielności i odpowiedzialności wśród korzystających z pomocy społecznej, stymulowanie aktywności 2) Cel 2: Uzupełnianie możliwości i wysiłków jednostki i rodziny, aby doprowadzić do stanu, w którym będą mogły one w sposób niezależny zaspokajać swoje potrzeby 3) Cel 3: Stworzenie spójnego systemu wsparcia dla rodzin dotkniętych dysfunkcjami społecznymi. 4) Cel 4: Zatrzymanie mechanizmów społecznego wykluczenia, zapobieganie społecznej izolacji i marginalizacji najsłabszych i najbardziej zagrożonych grup społecznych. 5) Cel 5: Aktywizacja zawodowa i społeczna osób objętych pomocą społeczną. 6) Cel 6: Wykorzystanie potencjału organizacji pozarządowych, grup samopomocowych i wolontariatu w realizacji zadań pomocy społecznej. 7) Cel 7: Eliminowanie źródeł społecznego niezadowolenia oraz złej oceny pracy instytucji zajmujących się pomocą społeczną. W programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii wyróżniono następujące priorytety: 1) 2) 3) 4) Zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych i narkotycznych, Zmniejszanie rozmiarów problemów alkoholowych i narkotycznych, Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z już istniejącymi problemami, Zmiana zachowań i postaw mieszkańców Wałbrzycha w sytuacjach związanych z alkoholem i narkotykami. 82 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Cele strategiczne programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii: 1) Cel 1: Ograniczanie i zmiana struktury picia napojów alkoholowych. 2) Cel 2: Wdrożenie nowoczesnych form profilaktyki kierowanej w szczególności do dzieci i młodzieży. 3) Cel 3: Budowanie skutecznych form kontroli prawnej i społecznej nad szkodliwymi formami postępowania osób nadużywających alkoholu (w szczególności przeciwdziałania przemocy w rodzinie). 4) Cel 4: Zwiększanie skuteczności i dostępności terapii poprzez stosowanie nowoczesnych strategii i metod rozwiązywania problemów alkoholowych i narkotycznych. 5) Cel 5: Wspomaganie działalności organizacji pozarządowych i osób fizycznych realizujących zadania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych. 6) Cel 6: Monitorowanie problemów alkoholowych i narkotycznych poprzez organizowanie badań, sondaży, diagnoz, pozwalających dokonać oceny aktualnego stanu problemów alkoholowych, narkotycznych oraz efektywności podejmowanych działań. W programie profilaktyki i promocji zdrowia wyróżniono następujące priorytety: 1) Realizacja działań profilaktyki i promocji zdrowia jako drogi prowadzącej do utrzymania i do poprawy stanu zdrowia mieszkańców, z uwzględnieniem osób z grup szczególnego ryzyka. 2) Zmiana zachowań i postaw mieszkańców w kreowaniu zdrowego stylu życia. 3) Budowanie systemu integracji i koordynacji zadań prozdrowotnych realizowanych na terenie miasta. 4) Wspieranie systemu opieki domowej dla przewlekle chorych oraz paliatywnej opieki domowej. Cele strategiczne programu profilaktyki i promocji zdrowia: 1) Cel 1: Podejmowanie przez samorząd działań z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia w celu utrzymania i poprawy stanu zdrowia mieszkańców, poprzez świadome oddziaływanie na styl życia i warunki środowiskowe. 2) Cel 2: Wspieranie działań na rzecz paliatywnej opieki domowej oraz nowotworzonego hospicjum przy ul. Krasińskiego 8 w Wałbrzychu. Cel generalny programu edukacji publicznej: Budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia. W programie edukacji publicznej wyróżniono następujące priorytety: 1) 2) 3) 4) Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy Stwarzanie szans dla rozwoju własnej aktywności i samorealizacji młodego pokolenia Przeciwdziałanie marginalizacji młodzieży Atrakcyjna oferta dla aktywnie spędzających czas wolny mieszkańców miasta. Cele strategiczne programu edukacji publicznej. 1) Cel 1: Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy 2) Cel 2: Stwarzanie szans dla rozwoju własnej aktywności i samorealizacji młodego pokolenia 3) Cel 3: Przeciwdziałanie marginalizacji młodzieży 4) Cel 4: Atrakcyjna oferta dla aktywnie spędzających czas wolny mieszkańców miasta. 83 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Zadania realizacyjne poszczególnych programów oraz wykaz podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację przedstawiono w Załączniku nr 3. 6.6 Program współpracy Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na 2004 rok Program współpracy Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego, zwany dalej Programem, stanowi istotny element lokalnej polityki społecznej Miasta. Celem programu jest określenie czytelnych zasad współpracy Miasta Wałbrzycha, z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego, w zakresie realizacji zadań publicznych na wykonanie których zabezpieczone są środki finansowe w budżecie Miasta Wałbrzycha. Obszarami współpracy samorządu Miasta Wałbrzycha z organizacjami pozarządowymi są zadania własne gminy w zakresie: 1) Pomocy społecznej rodzinom i osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób niepełnosprawnych. 2) Ochrony i promocji zdrowia. 3) Edukacji, oświaty i wychowania. 4) Promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej. 5) Kultury, ochrony dóbr kultury i tradycji. 6) Upowszechnianie kultury fizycznej i sportu. 7) Krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży. 8) Ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego. 9) Porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym. 10) Ratownictwa i ochrony ludności i pomocy ofiarom katastrof, konfliktów i klęsk żywiołowych. 11) Działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości. 12) Działania na rzecz lokalnej demokracji. 13) Działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijanie kontaktów i współpracy między społeczeństwem. 14) Promocji i organizacji wolontariatu. W zakresie pomocy społecznej celem priorytetowym jest pomoc społeczna rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób niepełnosprawnych. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano: 1) dofinansowanie środowiskowego domu samopomocy dla osób niepełnosprawnych intelektualnie prowadzonego przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Umysłowo – Koło w Wałbrzychu, 2) dofinansowanie kuchni dla ubogich prowadzonych przez Parafię Rzymsko-Katolicką p.w. Św. Aniołów Stróżów, Parafię Rzymsko-Katolicką p.w. Św. Jerzego oraz Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Okręgowy w Wałbrzychu, 3) dofinansowanie do śniadań wielkanocnych i kolacji wigilijnych, 4) dofinansowanie Polskiego Czerwonego Krzyża i Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej – magazyny interwencyjne, 5) dofinansowanie stowarzyszeń realizujących zadania w sferze opieki społecznej, 84 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 6) rehabilitacja społeczna osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności – udział własny w programach PFRON, W zakresie działań na rzecz bezdomnych celem priorytetowym są działania związane z profilaktyką uzależnień oraz z integracją osób uzależnionych. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano: 1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków, 2) udzielanie pomocy rodzinom, w których występuje przemoc, problemy alkoholowe i narkomania, 3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, 4) organizacja wypoczynku letniego dla dzieci i młodzieży z rodzin alkoholowych, 5) zorganizowanie i prowadzenie schroniska dla osób bezdomnych. W zakresie kultury fizycznej i sportu celem priorytetowym jest organizowanie działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej dzieci i młodzieży. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano: 1) rekreację ruchową dzieci i młodzieży (prowadzenie zajęć sportowych), 2) organizację imprez sportowych, 3) udostępnianie bazy sportowej. W zakresie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego celem priorytetowym są przedsięwzięcia kulturalne wspierające rozwój i integrację społeczności lokalnej. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano: 1) promowanie działań lokalnego środowiska kulturalnego – stypendia twórcze, 2) wspieranie działalności stowarzyszeń artystycznych, kulturalnych, muzycznych itp. w zakresie przedsięwzięć z dziedziny kultury, sztuki i ochrony dziedzictwa narodowego, 3) podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowania polskości, 4) wspieranie działalności Domu Bretanii (składka), 5) imprezy kulturalne promujące miasto i kulturę. W zakresie turystyki celem priorytetowym jest wspieranie różnych form wypoczynku i turystyki wśród dzieci i młodzieży. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano: 1) wspieranie stowarzyszeń turystycznych w zakresie upowszechniania turystyki, 2) inwentaryzację turystyczną miasta. W zakresie ochrony środowiska celem priorytetowym jest ochrona środowiska naturalnego i edukacja proekologiczna. Wśród zadań realizujących ww. cel zaplanowano: 1) IX Festiwal ekologiczny EKOFRONTACJE, 2) przeprowadzenie akcji „Sprzątanie Świata”, 3) zakup materiałów informacyjnych dla szkół. Wałbrzych proponuje ponadto organizacjom pozarządowym następujące formy współpracy: 1) wspieranie oraz powierzanie zadań publicznych organizacjom pozarządowym i innym podmiotom prowadzącym działalność pożytku publicznego, będzie się odbywało po przeprowadzeniu stosownego konkursu ofert, zgodnie z art. 13 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, 2) publikowanie przez Miasto ważnych informacji z zakresu zadań publicznych gminy na stronach internetowych Urzędu, w internetowym Biuletynie Informacji Publicznej oraz 85 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne przekazywanie za pomocą poczty elektronicznej do zainteresowanych organizacji pozarządowych, 3) wspólną organizację i współudział w konferencjach, naradach, szkoleniach organizowanych przez inne podmioty w sprawach dotyczących funkcjonowania organizacji – partnerów programu. 4) promocja działalności organizacji pozarządowych – współrealizatorów programu. 6.7Wieloletni program gospodarowania zasobem mieszkaniowym Gminy Wałbrzych na lata 2004-2008 Wizją Gminy Wałbrzych w zakresie gospodarowania komunalnym zasobem mieszkaniowym jest: „Wałbrzych miastem zadbanym, ekologicznym i życzliwym mieszkańcom, miastem rozwijającym swe funkcje gospodarcze, wspierającym zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych lokalnej społeczności oraz zapewniającym szczególną opiekę osobom osiągającym niskie dochody” Misja programu ma brzmienie: 1) Wałbrzych gospodaruje komunalnym zasobem mieszkaniowym w sposób odpowiedzialny, zapewniając lokale i domy socjalne najbiedniejszym mieszkańcom miasta, 2) efektywnie wspiera zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych lokalnej społeczności, propagując własność lokali, podnosząc atrakcyjność mieszkaniową Miasta, 3) nadrabia wieloletnie zaległości w remontach nieruchomości komunalnych i wspólnych, pozyskując partnerów i inwestorów wśród osób fizycznych i prawnych, 4) wprowadza innowacyjne zmiany organizacji zarządzania nieruchomościami komunalnym i w celu optymalizacji kosztów utrzymania Zasobu oraz jakości usług świadczonych przez zarządców nieruchomości. Wśród celów strategicznych programu w pierwszym jego obszarze – „Wielkość oraz stan techniczny komunalnego zasobu mieszkaniowego” wyróżniono: 1) zaspokojone potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o najniższych dochodach, 2) Gmina posiada zasób mieszkaniowy o optymalnej wielkości, z wystarczającą liczbą lokali socjalnych, zamiennych i standardowych, ze zróżnicowanym czynszem, 3) ulepszony stan techniczny oraz standard zamieszkiwania w zasobie mieszkaniowym Gminy. Odzyskana i podwyższona wartość funkcjonalna, techniczna, ekonomiczna i kulturowa – szczególnie zabytkowej – substancji mieszkaniowej, 4) mieszkańcy komunalnego zasobu mieszkaniowego zaangażowani w proces gospodarowania, dbający o budynki i ich otoczenie. W drugim obszarze programu – „Potrzeby oraz plany remontowe” wyróżniono jeden cel: Precyzyjnie zdefiniowane oraz zrealizowane potrzeby oraz plany remontowe, w horyzoncie krótkoterminowym oraz długoterminowym. Wśród celów strategicznych programu w trzecim jego obszarze – „Sprzedaż lokali” wyróżniono: 1) racjonalnie sprywatyzowany zasób mieszkaniowy Gminy, 2) świadomi swych praw i obowiązków właściciele lokali, efektywnie gospodarujące nieruchomością wspólnoty mieszkaniowe z udziałem Gminy. Wśród celów strategicznych programu w jego czwartym obszarze – „Polityka czynszowa” wyróżniono: 86 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 1) opłaty czynszowe dostosowane do możliwości finansowych najemców i odpowiadające rodzajowi (standard, wyposażenie, położenie w budynku, lokalizacja budynku w obrębie dzielnicy) zajmowanego lokalu, 2) wykorzystane wewnętrzne i zewnętrzne źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w Gminie, 3) wdrożona, efektywna ochrona socjalna najbiedniejszych mieszkańców Gminy. Wśród celów strategicznych programu w jego piątym obszarze – „Struktura zarządzania komunalnym zasobem mieszkaniowym” wyróżniono: 1) podniesiona efektywność (niskie koszty – jakość odpowiadająca potrzebom) świadczonych usług zarządzania zasobem mieszkaniowym Gminy, 2) podniesiona efektywność (niskie koszty – jakość odpowiadająca potrzebom) świadczonych usług zarządzania nieruchomościami wspólnymi z udziałem Gminy, 3) mieszkańcy zasobu zaangażowani w proces gospodarowania, dbający o budynki i ich otoczenie. Wśród celów strategicznych programu w jego szóstym obszarze – „Źródła finansowania” wyróżniono jeden cel: Wykorzystane wewnętrzne i zewnętrzne źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w Gminie. Wśród celów strategicznych programu w jego siódmym obszarze – „Wydatki na utrzymanie komunalnego zasobu mieszkaniowego” wyróżniono cele: 1) racjonalny poziom kosztów utrzymania komunalnego zasobu mieszkaniowego, 2) wdrożone programy wsparcia prywatnych inwestycji mieszkaniowych (inicjacja lokalnego programu rewitalizacji). Wśród celów strategicznych programu w jego ostatnim, ósmym obszarze – „Pozostałe działania” wyróżniono cele: 1) Gmina posiada zasób mieszkaniowy o optymalnej wielkości, z wystarczającą liczbą lokali socjalnych, zamiennych i standardowych, ze zróżnicowanym czynszem, 2) Gmina wspiera utrzymanie techniczne kamienic prywatnych zasiedlonych na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale. 6.8 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Politykę przestrzenna Miasta określa studium uwarunkowana i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta – uchwalone przez Radę Miejską Wałbrzycha, uchwalą Nr XII/142/03 z dnia 10 lipca 2003 roku. Studium zostało wykonane w oparciu o ustawę z dnia 7 lipca 1994r o zagospodarowaniu przestrzennym. Studium nie jest przepisem gminnym i nie stanowi podstawy prawnej dla wydawanych decyzji administracyjnych. Jest natomiast wykładnią polityki przestrzennej miasta i służy przede wszystkim jako materiał koordynujący prace Prezydenta i Rady Miejskiej związane np. z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, a także innymi sferami, za które odpowiedzialny jest samorząd miasta. Ustalenia szczegółowe studium przewidują następujące uwarunkowania rozwoju przestrzennego dla poszczególnych jednostek urbanistycznych miasta: 1. ZAMEK KSIĄŻ – obszar położony w strefie A ścisłej ochrony konserwatorskiej oraz w obszarze Książańskiego Parku Krajobrazowego. Na części terenu utworzono rezerwat (Dolina Szczawnika i Pełcznicy). Stadnina koni z zapleczem widowiskowo-spor- 87 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 2. 3. 4. 5. 6. 7. towym, parking, cmentarz. Obowiązują ustalenia miejscowego plan zagospodarowania przestrzennego. LUBIECHÓW – obszar wiejski o zabudowie zagrodowej i jednorodzinnej, podlegający szczególnej ochronie ze względu na położenie w obszarze Książańskiego Parku Narodowego. Teren objęty ochroną krajobrazu, ochroną zabudowy osiedlowej i zabytkowej zieleni. Wprowadzono możliwość ograniczenia funkcji rolnej na korzyść funkcji rekreacyjnej bez możliwości trwałej zabudowy (np. pola golfowe). Obszar wymagający przeprowadzenia działań rehabilitacyjnych, w tym uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej. Obowiązują ustalenia miejscowego plan zagospodarowania przestrzennego. PODZAMCZE – teren zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, kompleks ogrodów działkowych, tereny rolne, zaplecze usługowo-remontowe S.M Podzamcze. Część terenu znajduje się w otulinie Książańskiego Parku Krajobrazowego. Przewiduje się lokalizację w tym obszarze zespołu usług sportowo-rekreacyjnych na obecnych terenach rolnych. SZCZAWIENKO – obszar wielofunkcyjny (zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i wielorodzinna, produkcyjna, centralna ciepłownia, usługi. Stwierdzono konieczność poszerzenia ulicy Wrocławskiej (wjazd do miasta) na odcinku od wlotu do miasta do skrzyżowania z ul. Uczniowską – likwidacji ulegnie część zabudowy. Zagospodarowanie terenu wymaga szczególnej dbałości o formę i charakter zabudowy. Istnieje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla zabudowy usługowo-ogrodniczej w rejonie Palmiarni, dla pozostałych obszarów konieczność sporządzania planu miejscowego. Strefa „B” ochrony konserwatorskiej. PONIATÓW – obszar wielofunkcyjny, zabudowa zagrodowa, przemysłowa, jednorodzinna, tereny rolne i leśne, cmentarz (z możliwością powiększenia). Część terenu znajduje się w otulinie Książańskiego Parku Krajobrazowego. W obszarze tym zlokalizowana jest Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna (istnieje plan miejscowy). Przewidziano rozbudowę osiedla zabudowy jednorodzinnej oraz przeznaczenie części terenów niezabudowanych pod funkcję produkcyjno-usługową, przy czym wymagane jest opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wymagane działania rehabilitacyjne, uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej. PIASKOWA GÓRA – osiedle zabudowy wielorodzinnej, zabudowa jednorodzinna, tereny przemysłowo-składowe, ogrody działkowe, zieleń parkowa, szpital im. Sokołowskiego, tereny sportowe i szkoły ponadpodstawowe. Fragmenty terenu objęte są ochroną uzdrowiskową – strefa ochrony „C” uzdrowiska Szczawno Zdrój. Możliwość zabudowy terenów wolnych. Teren zabudowy przemysłowo-składowej kwalifikowany jest do przekształceń funkcjonalnych. Dla części terenu obowiązują ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Możliwa intensyfikacja zabudowy mieszkaniowo-usługowej. Teren przekształceń funkcjonalnych i strukturalnych, rehabilitacja obecnego zainwestowania. BIAŁY KAMIEŃ – teren wielofunkcyjny, przeważa zabudowa mieszkaniowa o niskiej intensywności i różnego wieku, częściowo objęta ochroną konserwatorską, w większości realizowana w latach 70. i 80., cmentarz, teren hałd kopalnianych częściowo zrekultywowanych. Część terenu zagospodarowana jest funkcją przemysłową (nieczynna Kopalnia Julia) oraz zabudową o charakterze usługowo-składowym. Tereny przemysłowe po kopalni podlegają przekształceniom funkcjonalnym i strukturalnym. Możliwe rozszerzenie funkcji usługowo-składowej w rejonie ul. Ludowej – pod warunkiem uporządkowania stanu gospodarki wodno-ściekowej w porozumieniu z Miastem Szczawno-Zdrój. Teren położony w sąsiedztwie masywu Chełmca, objęte- 88 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne go ochroną krajobrazową, proponowany pod zabudowę mieszkaniową o niskiej intensywności. Znaczne powierzchnie zabudowy mieszkaniowej objęte są ochroną konserwatorską. Duże powierzchnie terenu niezainwestowane oraz nieużytkowane rolniczo ze względu na niską bonitację gruntów. W obszarze zlokalizowany jest ogólnomiejski kompleks terenów sportowych. Planowany przebieg drogi klasy G (głównej). W rejonie Konradowa możliwość intensyfikacji zabudowy mieszkaniowej w związku z realizacją nowego kolektora ścieków sanitarnych. Wymagane opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 8. NOWE MIASTO – obszar wielofunkcyjny, zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna o niskiej intensywności zabudowy, tereny zielone (park miejski, lasy komunalne, zespół urządzeń sportowo-rekreacyjnych, cmentarz), usługi. Obszar w przeważającej części objęty ochroną konserwatorską. Przewidziano stopniowe ograniczanie funkcji mieszkaniowej. 9. ŚRÓDMIEŚCIE – obszar wielofunkcyjny. Centrum usługowo-mieszkaniowe miasta, zabudowa przemysłowa, tereny pokopalniane (hałdy i stawy osadowe), tereny niezagospodarowane, cmentarz. Całość terenów objęta różnymi formami ochrony konserwatorskiej, włączając ochronę najwyższą (zabudowa staromiejska). Obszar przekształceń funkcjonalnych i strukturalnych, konieczna rehabilitacja obecnego zainwestowania. Ograniczenie funkcji produkcyjnej. Rozwój funkcji usługowej w obszarze centrum. Teren częściowo objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. 10. SOBIĘCIN – obszar wielofunkcyjny. Funkcja podstawowa – zabudowa przemysłowa oraz zabudowa mieszkaniowa, tereny leśne oraz tereny zdegradowane (teren byłej kopalni i koksowni „Victoria” objęty ochroną konserwatorską), cmentarz. Możliwość zagospodarowania części terenów rolnych pod funkcję mieszkaniową – konieczne jest jednak opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Obszar podlegający przekształceniom funkcjonalnym i strukturalnym. Teren zdegradowany – hałdy – wymagający rekultywacji poprzez zalesienie. 11. PODGÓRZE – obszar zabudowy mieszkaniowej i przemysłowej, w części objęty ochroną konserwatorską. Hałda i staw osadowy w trakcie rekultywacji. Tereny po byłej kopalni i koksowni „Mieszko”. Cmentarz. Przewidywane jest utrzymanie wielofunkcyjności obszaru oraz prowadzenie działań w zakresie przekształceń funkcjonalnych i strukturalnych. Część obszaru zalesiona z rozproszoną zabudową mieszkaniową. W części terenu obowiązują ustalenia ochrony konserwatorskiej (Zamkowa Góra). Fragment Parku Krajobrazowego „Sudety Wałbrzyskie”. Potencjalny obszar budownictwa mieszkaniowego – konieczne jest jednak opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 12. RUSINOWA – obszar wielofunkcyjny. Zabudowa mieszkaniowa, tereny rolne, usługowe, park miejski oraz lasy. Przewidziano intensyfikację zagospodarowania oraz ograniczenie funkcji mieszkaniowej ze względu na realizację fragmentu obwodnicy miejskiej. Wymagane opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 7. ZASIĘG TERYTORIALNY REWITALIZOWANEGO OBSZARU (WYZNACZENIE GRANIC) WRAZ Z UZASADNIENIEM 7.1Wyznaczenie granic rewitalizowanego obszaru Lokalny Program Rewitalizacji określa obszary miejskie oraz po-przemysłowe czy powojskowe poddawane rewitalizacji. Granice ww. obszarów są wyznaczane na podstawie 89 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne krytycznej analizy wyników badań i analiz (w tym wniosków różnych podmiotów współuczestniczących w procesie rewitalizacji) przeprowadzonych dla potrzeb przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Dokonując wyboru granic obszaru rewitalizacji bierze się pod uwagę poziom: - bezrobocia, ubóstwa oraz trudne warunki mieszkaniowe, przestępczości, wykształcenia mieszkańców, przedsiębiorczości mieszkańców, degradacji technicznej infrastruktury i budynków, zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Proces degradacji społeczno-ekonomicznej dostrzegalny jest na terenie całego Wałbrzycha, choć należy zauważyć, że stopień różni się on pomiędzy poszczególnymi dzielnicami. Niezależnie od stopnia rozwoju społecznego i gospodarczego poszczególnych dzielnic – obszary wymagające interwencji można odnaleźć we wszystkich dzielnicach Wałbrzycha, niezależnie od wieku czy też rodzaju zabudowy. W związku z powyższym należy przyjąć, że obszar objęty rewitalizacją powinien obejmować między innymi: a) teren historycznej zabudowy miejskiej, objęty równocześnie ochroną konserwatorską, b) teren nieekonomicznie wykorzystywanej przestrzeni o dużym potencjale gospodarczym (np. po-przemysłowy), c) tereny „blokowisk”, d) teren najbardziej zdegradowanych dzielnic mieszkaniowych, e) tereny śródmiejskie o słabej dynamice rozwoju, stanowiącej barierę w harmonijnym rozwoju całego miasta, f) teren o niedostatecznym wyposażeniu w sieci i urządzenia infrastruktury technicznej (z pominięciem infrastruktury przeznaczonej na cele mieszkalne). Celem LPR jest zaplanowanie działań podejmowanych w okresie 2004-2006 r. oraz w latach późniejszych mających na celu zatrzymanie wspomnianego powyżej procesu degradacji. Zgodnie z zapisami ZPORR projekty, które nie będą uwzględnione w LPR zarówno jeśli chodzi o typ działania, jak i lokalizację – nie będą mogły otrzymać dofinansowania z EFRR bądź EFS w ramach Działania 3.3. W związku z powyższym, nie chcąc ograniczać dostępu do środków pomocowych Unii Europejskiej innym potencjalnym beneficjentom (zewnętrznym w stosunku do miasta), LPR obejmuje swoim zasięgiem obszar całego Wałbrzycha. 7.2 Wyznaczenie priorytetowych i pilotażowych projektów Miasta Z uwagi na ograniczone możliwości budżetu miasta oraz potrzeby interwencji wynikające z degradacji społecznej, gospodarczej oraz przestrzennej Miasta, w trakcie prac nad niniejszym LPR – w oparciu o wyniki prac warsztatowych Zespołu Zadaniowego oraz Zespołu Doradczego, a także sondaż lokalnej społeczności – dokonano wyboru priorytetowych: 1) zespołów (wiązek) projektów, 2) projektów i 3) zadań. 90 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne W pierwszym okresie programowania (lata 2004-2006) priorytetowo należy potraktować projekty oraz zadania realizowane w dzielnicach Śródmieście, Piaskowa Góra i Podzamcze, chyba, że w wyniku składanych projektów i wniosków, priorytety te ulegną zmianie. W każdym z zespołów wskazano wstępne projekty oraz wybrane zadania, które będą realizowane w pierwszej kolejności – zarówno przez Miasto Wałbrzych i jego jednostki organizacyjne, jak i beneficjentów zewnętrznych w stosunku do Miasta. Obciążenie budżetu Miasta Wałbrzycha w latach 2004-2006 oraz w latach następnych wskazano w rozdziale 10 LPR. Zespoły projektów będą uzupełniane o nowe projekty oraz zadania w miarę postępów wdrażania rewitalizacji Miasta Wałbrzycha oraz aktualizacji niniejszego LPR. W trakcie wyboru pilotażowych projektów i zadań wykorzystano trzy narzędzia: 1) analizę danych faktograficznych oraz diagnozę jakościową obecnej sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej miasta, 2) badanie ankietowe członków Zespołu Zadaniowego oraz Radnych Miasta Wałbrzycha związane z określeniem priorytetowych typów projektów do realizacji w trakcie pierwszego okresu programowania UE (lata 2004-2006) oraz wyboru priorytetowych obszarów w Wałbrzychu, przeprowadzone w dniach 27 października oraz 5 listopada 2004 r., 3) ocenę merytoryczną projektów zgłoszonych przez Urząd Miasta Wałbrzycha oraz jego jednostki organizacyjne bądź też wreszcie beneficjentów zewnętrznych, które jednak podlegają finansowaniu z budżetu miasta przeprowadzoną w gronie członków Zespołu Zadaniowego oraz zaproszonych radnych w dniu 5 listopada 2004 r. Analiza faktograficzna oraz diagnoza jakościowa wykazały potrzebę zogniskowania interwencji infrastrukturalnej w dwóch dzielnicach Wałbrzycha – Śródmieściu oraz Piaskowej Górze. Pierwsza z nich – Śródmieście – stanowi zabytkowy, objęty ochroną konserwatorską kompleks zdegradowanych technicznie i infrastrukturalnie nieruchomości mieszkalnych oraz zgrupowanie szeregu kluczowych dla Miasta Wałbrzycha instytucji kultury. W Śródmieściu występuje również nagromadzenie problemów i patologii społecznych – bezrobocie, przestępczość, ubóstwo i trudne warunki mieszkaniowe. Na poniższej mapce zaznaczono trzy kwartały zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek) które będą traktowane priorytetowo w trakcie działań pilotażowych w latach 2004-2006. 91 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Piaskowa Góra to dzielnica zamieszkiwana przez ok. 23% mieszkańców Wałbrzycha, o fatalnym stanie infrastruktury technicznej (szczególnie w odniesieniu do dróg). Dzielnicę cechuje nagromadzenie patologii społecznych charakterystycznych dla terenów „blokowisk miejskich” – przestępczość, alkoholizm i wandalizm. Badanie ankietowe członków Zespołu Zadaniowego oraz Radnych Miasta Wałbrzycha związane było z określeniem priorytetowych typów projektów do realizacji w trakcie pierwszego okresu programowania UE (lata 2004-2006) oraz wyboru priorytetowych obszarów w Wałbrzychu. Większość ankietowanych osób wskazała na konieczność realizacji projektów pilotażowych przede wszystkim w Śródmieściu i Piaskowej Górze. Wyniki badania przedstawiono w tabeli. Ciemnym tłem zaznaczono typy projektów, które większość respondentów (powyżej 50% ankietowanych) wskazała jako niezbędne do realizacji w pierwszym okresie programowania tj. w latach 2004-2006. Ocena merytoryczna projektów została wykonana w oparciu o narzędzie skorelowane z systemem oceny merytorycznej wniosków projektowych stosowanym przez Panel Ekspertów w Urzędzie Marszałkowskim oceniający złożone przez beneficjentów projekty. Ocena punktowa (im wyższa liczba punktów – tym lepszy projekt) wskazuje na priorytetowe projekty (zadania), które powinny być realizowane w pierwszej kolejności. Ciemnym tłem oznaczono projekty, które uzyskały najwyższe średnie oceny wśród członków Zespołu Zadaniowego oraz Radnych biorących udział w warsztatach w dniu 5.11.2004 r., tj. pomiędzy 26 a 29 punktów. 92 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 25: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji projektów związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena członków Zespołu Zadaniowego (5.11.2004) 2004-2006 Lata następne (2007-2013) Chęć wzięcia udziału w realizacji liczb. % Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w pierwszej kolejności Lp. Typ projektu Liczba złożon. ankiet liczb. % liczb. % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości 13 9 69% 4 31% 0 0% Śródmieście (2)* 2. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym 13 6 46% 7 54% 3 23% Śródmieście (1) 3. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych 13 9 69% 4 31% 4 31% Śródmieście (2), Gaj (1), Podgórze (1) 4. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych 13 6 46% 7 54% 4 31% Śródmieście (1) 5. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej 13 8 62% 5 38% 1 8% Śródmieście (1), Stary Zdrój (1), Piaskowa Góra (1), Podgórze (1) 6. Przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób zdrowych i niepełnosprawnych 13 5 38% 8 62% 4 31% Śródmieście (1), Piaskowa Góra (1) 7. Porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni 13 5 38% 8 62% 1 8% Śródmieście (1) 93 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 25: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji projektów związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena członków Zespołu Zadaniowego (5.11.2004) – c.d. Lata następne (2007-2013) Chęć wzięcia udziału w realizacji liczb. % Lp . Typ projektu Liczba złożon. ankiet liczb. % liczb. % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 8. Prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do tworzenia stałych miejsc pracy bądź rozwoju kultury 13 7 54% 6 46% 0 0% Śródmieście (5), Podgórze (1) i Sobięcin (1), Podgórze (1) 9. Prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia stałych miejsc pracy 13 3 23% 10 77% 3 23% Śródmieście (2) 10. Zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego 13 4 31% 9 69% 2 15% Śródmieście (1) 13 9 69% 4 31% 3 23% Śródmieście (2), Podgórze (1) i Sobięcin (1) 13 13 5 6 38% 46% 8 7 62% 54% 2 2 15% 15% 13 10 77% 3 23% 0 0% Piaskowa Góra (2), Śródmieście (3) 13 10 77% 3 23% 0 0% Śródmieście (2) 31% 2 15% Śródmieście (4), Piaskowa Góra (2), Gaj (1), Podgórze (1) 11. 12. 13. 14. 15. Prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy Poprawa warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha Marketing i promocja wałbrzyskich atrakcji turystycznych Poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych Remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie ochrony środowiska 2004-2006 Tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w za13 9 69% 4 grożonych patologiami społecznymi obszarach (*) W nawiasie wskazano liczbę oddanych głosów za wskazaniem danego typu projektu w danej dzielnicy miasta. 16. Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w pierwszej kolejności 94 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 26: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji projektów związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena Radnych (5.11.2004) Lata następne (2007-2013) Chęć wzięcia udziału w reali- Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w zacji pierwszej kolejności liczb. % Lp. Typ projektu Liczba złożon. ankiet liczb. % liczb. % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości 3 2 67% 1 33% 0 0% 2. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym 3 2 67% 1 33% 0 0% 3. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych 3 2 67% 1 33% 0 0% 4. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych 3 2 67% 1 33% 0 0% 5. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej 3 2 67% 1 33% 0 0% 6. Przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób zdrowych i niepełnosprawnych 3 0 0% 3 100% 1 33% 7. Porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni 3 1 33% 2 67% 0 0% 2004-2006 10 Sobięcin (2), Podgórze (2), Śródmieście (2), Nowe Miasto (1) Sobięcin (2), Podgórze (2), Śródmieście (2), Nowe Miasto (1) Śródmieście (1) Tab. 26: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji danych rodzajów projektów 95 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena Radnych (5.11.2004) – c.d. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 24 2 68 3 4 56 9 1 57 2 24 2 70 3 4 62 10 1 62 3 24 2 63 3 4 56 9 1 70 3 24 2 74 3 4 60 10 1 71 3 24 2 72 3 4 63 11 1 65 3 24 2 70 3 4 64 11 1 66 3 „Rewitalizacja Wąwozu Pełcznicy i Szczawnika – Ogród Skalny” 24 2 67 3 4 58 10 1 64 3 „Monitoring wizyjny miasta Wałbrzycha”” 24 2 68 3 4 63 11 1 65 3 „Zagospodarowanie podziemi Wałbrzycha – inwentaryzacja, zabezpieczenie, udostępnienie dla turystów” 24 2 72 3 4 62 10 1 62 3 „Modernizacja dróg w dzielnicy Piaskowa Góra” 24 2 78 3 4 68 11 1 64 3 „Modernizacja ulic i infrastruktury zabytkowego centrum Wałbrzycha” 24 2 79 3 4 68 11 1 62 3 „Równe szanse, równy dostęp – ułatwienia infrastrukturalne dla niepełnosprawnych” 24 2 76 3 4 66 11 1 68 3 "Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości i Innowacji" 24 2 75 3 4 68 11 1 66 3 „Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Pawilon magazynowy w dzielnicy Piaskowa Góra” „Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Wieża Szybu Tytus” 1 5 1 6 1 7 „Zagospodarowanie przestrzeni parkowej Skweru Sybiraków w Wałbrzychu” „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Renowacja elewacji oraz uporządkowanie otoczenia budynku wspólnoty mieszkaniowej ul. Sienkiewicza 1/1A, Sienkiewicza 4, Słowackiego 3/3A” „Adaptacja do nowych funkcji części Śródmieścia Wałbrzycha położonej przy ul. Słowackiego 6a i 6b” „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Instalacja oświetlenia w celu poprawy bezpieczeństwa” 1 8 1 9 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 2 6 2 7 Lp. Typ projektu Liczba złożon. ankiet liczb. % liczb. % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do tworzenia stałych miejsc pracy bądź rozwoju kultury 3 3 100% 0 0% 0 0% Sobięcin (2), Podgórze (2), Śródmieście (3), Nowe Miasto (1) 8. 2004-2006 Lata następne (2007-2013) Chęć wzięcia udziału w realizacji liczb. % Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w pierwszej kolejności 96 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 9. 10. Prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia stałych miejsc pracy Zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego 3 2 67% 1 33% 0 0% Śródmieście (1) 3 0 0% 3 100% 0 0% Sobięcin (2), Podgórze (2), Śródmieście (2), Nowe Miasto (1) 3 2 67% 1 33% 0 0% 11. 12. 13. Marketing i promocja wałbrzyskich atrakcji turystycznych 97 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 27: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji projektów związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena członków Zespołu Doradczego Lp. Typ projektu Liczba złożon. ankiet 1 2 3 2004-2006 Lata następne (2007-2013) Chęć wzięcia udziału w realizacji liczb. % liczb. % liczb. % 4 5 6 7 8 9 Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w pierwszej kolejności 10 1. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości 6 4 67% 1 17% 1 17% 2. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym 6 6 100% 0 0% 1 17% 6 6 100% 0 0% 3 50% Podzamcze (1), Biały Kamień (1) Sobięcin (1) Stary Zdrój (2) Śródmieście (1) Szczawienko (1) Śródmieście (2),Biały Kamień (2) Sobięcin (3) Stary Zdrój (3) Pogórze(2) Szczawienko (2) Podzamcze (1) Nowe Miasto (1) Piaskowa Góra (1) Sobięcin (1) Stary Zdrój (1) Pogórze(1) Szczawienko (2) 6 4 67% 2 33% 1 17% Podzamcze (1) Śródmieście (1) Szczawienko (1) 3. 4. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych 5. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej 6 1 17% 4 67% 0 0% 6. Przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób zdrowych i niepełnosprawnych 6 2 33% 3 50% 1 17% 7. Porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni 6 2 33% 3 50% 1 17% Podzamcze (1) Sobięcin (2) Stary Zdrój (1) Pogórze(2) Szczawienko (1) Piaskowa Góra (1) Biały Kamień (1) Sobięcin (1) Stary Zdrój (1) Pogórze(1) Szczawienko (1) Podzamcze (1) Nowe Miasto (1) Piaskowa Góra (1) Biały Kamień (1) Śródmieście (2) Biały Kamień (1) Sobięcin (2) Stary Zdrój (1) Podgórze (1) 98 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 27: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji projektów związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena członków Zespołu Doradczego c.d. Lp. Typ projektu Liczba złożon. ankiet 1 2 3 12. Prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do tworzenia stałych miejsc pracy bądź rozwoju kultury Prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia Zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego Prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy Poprawa warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha 13. Marketing i promocja wałbrzyskich atrakcji turystycznych 8. 9. 10. 11. 14. 15. 16. Poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych Remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie ochrony środowiska Tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach 2004-2006 Chęć wzięcia udziału w realizacji liczb. % liczb. % liczb. % 4 5 6 7 8 9 6 6 Lata następne (2007-2013) 2 33% 3 50% 2 33% 6 2 33% 3 50% 0 0% 6 1 17% 4 67% 0 0% 6 2 33% 2 33% 0 0% 6 1 17% 3 50% 0 0% 6 3 50% 2 33% 0 0% 6 1 17% 3 50% 0 0% 6 3 50% 2 33% 0 0% 5 83% 0% 2 33% Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w pierwszej kolejności 10 Śródmieście (2) Biały Kamień (1) Sobięcin (1) Stary Zdrój (2) Szczawienko (1) Śródmieście (1) Stary Zdrój (1) Sobięcin (1) Biały Kamień (2) Sobięcin (2 Śródmieście (1) Stary Zdrój (1) Podzamcze (1) Biały Kamień (1) Sobięcin (2) Śródmieście (1) Stary Zdrój (1) Szczawienko (1) Podzamcze (1) całe miasto (2) 99 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 28: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji projektów związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena sumaryczna - Radni, członkowie ZZ oraz ZD - listopad 2004 Lp . Typ projektu Liczba złożon. ankiet 1 2 3 2004-2006 Lata następne (2007-2013) Chęć wzięcia udziału w realizacji liczb. % liczb. % liczb. % 4 5 6 7 8 9 1. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości 22 15 68% 6 27% 0% 2. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym 22 14 64% 8 36% 0% 22 17 77% 5 23% 0% 22 12 55% 10 45% 0% 3. 4. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych 5. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społeczno-opiekuńczej oraz zdrowotnej 22 11 50% 10 45% 0% 6. Przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób zdrowych i niepełnosprawnych 22 7 32% 14 64% 0% 7. Porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni 22 8 36% 13 59% 0% Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w pierwszej kolejności 10 Podzamcze (1), Biały Kamień (1) Sobięcin (1) Stary Zdrój (2) Śródmieście (3) Szczawienko (1) Śródmieście (5),Biały Kamień (2) Sobięcin (5), Stary Zdrój (3), Pogórze(4), Szczawienko (2), Podzamcze (1), Nowe Miasto (2), Piaskowa Góra (1) Sobięcin (1), Śródmieście (2), Gaj (1), Stary Zdrój (1), Pogórze (2), Szczawienko (2) Podzamcze (1) Śródmieście (2) Szczawienko (1) Śródmieście (3), Podzamcze (1), Sobięcin (4), Stary Zdrój (2), Pogórze(5), Szczawienko (1), Piaskowa Góra (2), Biały Kamień (1), Nowe miasto (1) Sobięcin (1), Stary Zdrój (1), Pogórze(1), Szczawienko (1), Podzamcze (1), Nowe Miasto (1), Piaskowa Góra (2), Biały Kamień (1), Śródmieście (1) Śródmieście (4) Biały Kamień (1) Sobięcin (2) Stary Zdrój (1) Podgórze (1) 100 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 28: Wyniki ankiety oceny potrzeb realizacji projektów związanych z rewitalizacją Miasta Wałbrzycha - ocena sumaryczna - Radni, członkowie ZZ oraz ZD - listopad 2004 Lata następne (2007-2013) Chęć wzięcia udziału w realizacji Lp . Typ projektu Liczba złożon. ankiet liczb. % liczb. % liczb. % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 22 12 55% 9 41% 0% Śródmieście (7), Biały Kamień (1), Sobięcin (2), Stary Zdrój (2), Szczawienko (1), Podgórze (2) 22 7 32% 14 64% 0% Śródmieście (4) Stary Zdrój (1) Sobięcin (1) 8. 9. 10. Prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do tworzenia stałych miejsc pracy bądź rozwoju kultury Prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia Zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego 12. Prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy Poprawa warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha 13. Marketing i promocja wałbrzyskich atrakcji turystycznych 11. 14. 15. 16. Poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych Remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie ochrony środowiska Tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach 2004-2006 Wskazania na realizację projektu w konkretnej dzielnicy w pierwszej kolejności 22 5 23% 16 73% 0% Biały Kamień (2), Sobięcin (4), Śródmieście (4), Stary Zdrój (1) Podzamcze (1), Podgórze (2), Nowe miasto (1) 22 13 59% 7 32% 0% Biały Kamień (1), Sobięcin (3), Śródmieście (2), Podgórze (1) 22 6 27% 14 64% 0% 22 11 50% 10 45% 0% 22 13 59% 7 32% 0% 22 15 68% 6 27% 0% Śródmieście (2) 0% Podzamcze (1), całe miasto (2), Śródmieście (7), Piaskowa Góra (2), Gaj (1), Podgórze (3), Sobięcin (2), Nowe miasto (1) 22 16 73% 5 23% Śródmieście (1) Stary Zdrój (1) Szczawienko (1) Piaskowa Góra (2), Śródmieście (1) 101 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 29: Tabela oceny merytorycznej projektów gminy oraz współfinansowanych przez gminę Lp . 1 1 2 3 4 5 6 7 8 Nazwa projektu 2 „Przystosowanie pomieszczeń szkoleniowych w budynku UM przy ul. Matejki 1 na potrzeby osób niepełnosprawnych” „Adaptacja budynku przy ul. Pocztowej 22 w Wałbrzychu na Ośrodek Integracji dla Bezdomnych” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny stok narciarski” Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowa nartostrada – letnia górska trasa rowerowa” Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowy tor saneczkowy – letnia górska trasa rowerowa” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Górska trasa rowerowa” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny tor saneczkowy typu Coaster” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Wspinaczka skałkowa i strzelnica do łucznictwa” I. Trwałość projektu II. Wpływ projektu na (min. 5 lat po rozwój gospodarczy ukończeniu inwestycji) miasta oraz powstawaLicz i wykonalność innie miejsc pracy ba stytucjonalna anwynik wynik kiet ocena średnia ocena średnia waga waga suma (max suma (max 8) 16) III. Zgodność projektu z politykami horyzontalnymi UE (równość szans, ochrona środowiska, społeczeń. informacyjne) waga ocena suma wynik średnia (max 4) 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 24 2 67 6 4 51 9 1 61 3 24 2 72 3 4 52 9 1 61 3 24 2 70 3 4 67 11 1 61 3 24 2 74 3 4 71 12 1 68 3 24 2 72 3 4 66 11 1 63 3 24 2 69 3 4 63 11 1 62 3 24 2 68 3 4 62 10 1 64 3 24 2 69 3 4 62 10 1 63 3 9 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Paintball Park” 24 2 62 3 4 56 9 1 57 2 10 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Baza gastronomiczno-rekreacyjna” 24 2 67 3 4 63 11 1 61 3 11 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Parking” 24 2 68 3 4 59 10 1 63 3 12 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Stadion Górnika” 24 2 68 3 4 59 10 1 65 3 24 2 76 3 4 63 11 1 71 3 24 2 69 3 4 50 8 1 70 3 13 14 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Hala lekkoatletyczna oraz ścianka wspinaczkowa” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Poprawa bezpieczeństwa w parku” 102 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 103 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Tab. 30: Tabela oceny merytorycznej projektów gminy oraz współfinansowanych przez gminę Lp . 1 Nazwa projektu 2 2 „Przystosowanie pomieszczeń szkoleniowych w budynku UM przy ul. Matejki 1 na potrzeby osób niepełnosprawnych” „Adaptacja budynku przy ul. Pocztowej 22 w Wałbrzychu na Ośrodek Integracji dla Bezdomnych” 3 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny stok narciarski” 1 4 5 6 Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowa nartostrada – letnia górska trasa rowerowa” Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowy tor saneczkowy – letnia górska trasa rowerowa” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Górska trasa rowerowa” IV. Kompleksowość projektu i jego oddziaływanie zarówno na sferę gospodarczą, jak i społeczną waga ocena suma wynik średnia (max 8) 13 14 2 V. Komplementarność projektu z innymi działaniami finansowanymi z EFS (II priorytet ZROPP, SPO RZL, EQUAL) Ocena punktowa projektu waga ocena suma wynik średnia (max 8) 15 16 17 18 25 52 4 2 54 5 25 2 59 5 2 60 5 24 2 62 5 2 52 4 26 2 67 6 2 60 5 28 2 63 5 2 57 5 27 2 65 5 2 57 5 26 2 64 5 2 54 5 26 2 67 6 2 55 5 26 2 64 5 2 51 4 24 9 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny tor saneczkowy typu Coaster” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Wspinaczka skałkowa i strzelnica do łucznictwa” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Paintball Park” 10 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Baza gastronomiczno-rekreacyjna” 2 62 5 2 52 4 25 11 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Parking” 2 65 5 2 51 4 25 12 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Stadion Górnika” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Hala lekkoatletyczna oraz ścianka wspinaczkowa” 2 71 6 2 60 5 26 2 70 6 2 61 5 28 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Poprawa bezpieczeństwa w parku” 2 65 5 2 52 4 24 7 8 13 14 104 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 1 2 13 14 15 16 17 18 25 15 „Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Pawilon magazynowy w dzielnicy Piaskowa Góra” 2 72 6 2 65 5 26 16 „Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Wieża Szybu Tytus” 2 70 6 2 66 6 27 17 „Zagospodarowanie przestrzeni parkowej Skweru Sybiraków w Wałbrzychu” 2 73 6 2 68 6 27 18 „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Renowacja elewacji oraz uporządkowanie otoczenia budynku wspólnoty mieszkaniowej ul. Sienkiewicza 1/1A, Sienkiewicza 4, Słowackiego 3/3A” 2 75 6 2 66 6 28 19 „Adaptacja do nowych funkcji części Śródmieścia Wałbrzycha położonej przy ul. Słowackiego 6a i 6b” 2 76 6 2 68 6 28 2 68 6 2 59 5 27 2 65 5 2 66 6 26 21 „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Instalacja oświetlenia w celu poprawy bezpieczeństwa” „Rewitalizacja Wąwozu Pełcznicy i Szczawnika – Ogród Skalny” 22 „Monitoring wizyjny miasta Wałbrzycha” 2 64 5 2 62 5 27 23 „Zagospodarowanie podziemi Wałbrzycha – inwentaryzacja, zabezpieczenie, udostępnienie dla turystów” 2 70 6 2 64 5 27 24 „Modernizacja dróg w dzielnicy Piaskowa Góra” 2 0 2 0 26 25 „Modernizacja ulic i infrastruktury zabytkowego centrum Wałbrzycha” 2 0 2 0 26 26 „Równe szanse, równy dostęp – ułatwienia infrastrukturalne dla niepełnosprawnych” 2 72 6 2 70 6 29 27 "Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości i Innowacji" 2 76 6 2 70 6 29 20 105 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 7.3 Wyniki sondażu społecznego mieszkańców Wałbrzycha 7.3.1 Metodologia sondażu W trakcie prac nad stworzeniem LPR został przeprowadzony sondaż społeczny mieszkańców Wałbrzycha. Celem nadrzędnym sondażu było nawiązanie dialogu ze społeczeństwem, próba pozyskania zaufania do działań władz miejskich, współtworzenie korzystnego klimatu do rewitalizacji tj. rozwoju gospodarczego, społecznego i przestrzennego miasta nakierowanego na poprawę jakości życia. Wśród celów szczegółowych można wyróżnić: 1) poinformowanie społeczeństwa o projekcie opracowania LPR, celach i narzędziach rewitalizacji, 2) przekazanie informacji o planowanych projektach rewitalizacji, które będą podstawą do ubiegania się o refundację kosztów z funduszy strukturalnych, 3) uzyskanie indywidualnej oceny mieszkańców proponowanych przedsięwzięć (priorytetyzacja pozwalająca ustalić które projekty powinny być realizowane w latach 2004, 2005, 2006, a które w latach następnych) – ze szczególnym uwzględnieniem różnic w ocenie mieszkańców poszczególnych dzielnic Wałbrzycha oraz różnic związanych ze pozycją społeczno - zawodową, 4) ocena gotowości mieszkańców do aktywnego zaangażowania się w określone przedsięwzięcia (ze wskazaniem – pod które) bądź zaistnienia jako nowy beneficjent (chęć złożenia wniosku pod przedsięwzięcie danego typu), 5) pozyskanie nowych pomysłów na rewitalizację i partnerów do rewitalizacji Badania miały charakter otwartego dialogu pomiędzy władzami miasta ze społecznością lokalną – przedstawicielami poszczególnych grup społecznych. Ponadto badania miały także charakter edukacyjny, przyczyniający się do zwiększenia wiedzy na temat LPR i absorpcji mieszkańców do aktywnego uczestnictwa w jego realizacji. Dobór próby – losowy rozproszony. Cała populacja została podzielona na trzy grupy. Pierwsza grupa to przedstawiciele wałbrzyskiej młodzieży: studenci, młodzież szkół średnich – 120 osób. Druga grupa to bezrobotni mieszkańcy Wałbrzycha – 120 osób. Trzecia grupa to wałbrzyscy przedsiębiorcy – 60 osób. W badaniach uczestniczyli mieszkańcy poszczególnych dzielnic Wałbrzycha – przedstawiciele powyższych grup respondentów. W treści sondażu ankietowanym osobom wskazano 16 typowych projektów rewitalizacyjnych oraz zadano pytania – które z wskazanych projektów należałoby realizować w pierwszej kolejności, które projekty zdaniem respondenta są najważniejsze oraz w realizacji których projektów pytana osoba chciałaby wziąć udział. Wśród typowych projektów rewitalizacyjnych wyróżniono 16 działań: 1) remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości (np. obsługa ruchu turystycznego – parkingi, gastronomia, kwatery turystyczne, sprzedaż pamiątek, toalety, przewoźnicy i przewodnicy, kwatery turystyczne i hotele, budynki mieszczące inkubatory przedsiębiorczości oraz bezpłatne punkty dostępu do internetu), 2) remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym (przedszkola, szkoły, domy dziecka, poradnie psychologiczne, gabinety lekarskie, lokalne ośrodki zdrowia i przychodnie, świetlice dla dzieci i młodzieży, teatry osiedlowe, kluby zainteresowań, zespoły muzyczne, 106 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne wystawy, domy kultury, muzea, galerie sztuki, biblioteki, opieka nad osobami zależnymi od osób bezrobotnych itp.), 3) remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych (indywidualne plany kształcenia zawodowego, treningi i warsztaty pracy, kursy specjalistyczne, dokształcające itp.), 4) remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych, 5) remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społeczno-opiekuńczej i zdrowotnej (domy opieki społecznej, domy dla bezdomnych, noclegownie, przychodnie zdrowia itp.), 6) przebudowę lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób zdrowych i niepełnosprawnych (parki, skwery i stadiony, ścianki wspinaczkowe, ścieżki i tory rowerowe itp.), 7) porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni (na cele rekreacyjne – boiska do koszykówki, place zabaw, mała architektura na cele kulturalne np. wystawy itp.), 8) prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do tworzenia stałych miejsc pracy (np. budynki komunalne i wspólnot mieszkaniowych), 9) prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), ochrony środowiska naturalnego oraz tworzenia stałych miejsc pracy (np. zabudowań po byłej Kopalni Thorez, oczyszczenie chodników i szybów), 10) zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego (ścieżki rowerowe i turystyczne, samochodowe trasy rajdowe), 11) prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy (np. Zamku Książ i otaczających go obiektów, Lisiej Sztolni i innych podziemi Wałbrzycha), 12) poprawę warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha (oznakowanie i poprawa jakości ścieżek turystycznych, budowa parkingów i toalet oraz obiektów małej gastronomii, ubezpieczenie skalnych ścian wspinaczkowych, wydanie przewodników i map itp.), 13) marketing i promocja wałbrzyskich atrakcji turystycznych (Zamek Książ, Trakt Wałbrzyski, Kopalnia Thorez, Lisia Sztolnia i inne) mające na celu przyciągnięcie do Wałbrzycha turystów oraz tworzenie miejsc pracy w obsłudze ruchu turystycznego (internetowe bazy danych o zabytkach i atrakcjach turystycznych, akcje promocyjne i publikatory itp.), 107 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 14) poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych (poszerzanie i poprawa jakości dróg, chodników, placów, parkingów, placów zabaw dla dzieci, publiczne toalety miejskie, tarasy widokowe, parki itp.), 15) remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie ochrony środowiska (sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, ujęć wody pitnej, punktów uzdatniania wody, oczyszczalni ścieków itp.), usuwanie azbestu w budynkach publicznych, 16) tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach (montaż systemów monitoringu – kamery – budowa bądź modernizacja oświetlenia). Wśród wniosków ogólnych z przeprowadzonego sondażu można wyróżnić: 1) mieszkańcy Wałbrzycha zdecydowanie kojarzą rewitalizację z programem rozwoju gospodarczego, społecznego i przestrzennego miasta, nakierowanym na poprawę jakości życia mieszkańców, 2) mieszkańcy Wałbrzycha zdecydowanie wyrażają potrzebę realizacji programu ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzennego w postaci LPR, 3) mieszkańcy Wałbrzycha za najpilniejsze uznają następujące projekty: rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych (projekt 3), tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach (projekt 16) i poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych (projekt 14), 4) mieszkańcy Wałbrzycha osobiście za najważniejsze uznają projekty: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym (projekt 2), poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych (projekt 14) i Prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu (projekt 8), 5) mieszkańcy Wałbrzycha bardzo rzadko wskazują projekty w realizacji których chcieliby wziąć udział, 6) odnotowano znikomą ilość własnych pomysłów, możliwych do realizacji w postaci projektów LPR, 7) mieszkańcy Wałbrzycha w zależności od pozycji społeczno – zawodowej (bezrobotni, uczący się, przedsiębiorcy) wykazują zróżnicowanie w zakresie potrzeb realizacji projektów LPR, 8) mieszkańcy Wałbrzycha w zależności od miejsca zamieszkania w poszczególnych dzielnicach miasta wykazują duże zróżnicowanie w zakresie potrzeb realizacji projektów LPR. 108 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 7.3.2 Wyniki sondażu dla ogółu respondentów 1. Z czym kojarzy się Panu(i) pojęcie rewitalizacji? z programem zwalczania grzybicy stóp 1% z konserwacją zabytków 6% z akcją sprzątania świata 0% z rozwojem gospodarczym, społecznym i przestrzennym miasta, nakierowanym na poprawę jakości życia mieszkańców 93% 2. Czy Pana(i) zdaniem naszemu miastu potrzebny jest program ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzennego w postaci Lokalnego Programu Rewitalizacji na lata 2004 – 2006 i następne? raczej nie 1% zdecydowanie nie 1% raczej tak 18% zdecydowanie tak 80% 109 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 3. Realizację których projektów należy, Pana(i) zdaniem, rozpocząć w pierwszej kolejności? (w %) 80 73 70 60 66 64 63 63 59 56 57 54 51 50 50 56 52 50 47 42 40 30 20 10 0 projekt 1 projekt 3 projekt 5 projekt 7 projekt 9 projekt 11 projekt 13 projekt 15 4 a. Które z poniższych projektów uważa Pan(i) osobiście za najważniejsze? (w %) 20 19 18 19 18 17 16 14 12 10 12 12 11 10 8 6 6 10 7 7 projekt 7 projekt 9 6 8 8 projekt 13 projekt 15 6 4 2 0 projekt 1 projekt 3 projekt 5 projekt 11 110 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 4 b. W realizacji których projektów chciał(a)by Pan(i) wziąć udział? (w %) 6 6 5 5 4 5 5 4 5 4 3 3 3 3 2 2 3 2 1 1 0 projekt 1 5 projekt 3 projekt 5 projekt 7 projekt 9 1 projekt 11 projekt 13 projekt 15 111 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 7.3.3 Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie przedsiębiorców. 1. Z czym kojarzy się Panu(i) pojęcie rewitalizacji? z programem zwalczania grzybicy stóp 0% z konserwacją zabytków 7% z akcją sprzątania świata 0% z rozwojem gospodarczym, społecznym i przestrzennym miast a, nakierowanym na poprawę jakości życia mieszkańców 93% 2. Czy Pana(i) zdaniem naszemu miastu potrzebny jest program ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzennego w postaci Lokalnego Programu Rewitalizacji na lata 2004 – 2006 i następne? raczej nie 0% zdecydowanie nie raczej tak 18% 0% zdecydowanie tak 82% 112 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 3. Realizację których projektów należy, Pana(i) zdaniem, rozpocząć w pierwszej kolejności? (w %) 80 78 70 60 35 50 80 72 4 a. Które68 z poniższych projektów uważa Pan(i) osobiście za 65 63 najważniejsze? (w %) 60 57 57 57 52 35 52 47 47 40 30 32 30 25 20 20 10 15 0 projekt 10 projekt 10 10 1 73 5 0 14 projekt 5 3 projekt 1 projekt 3 27 15 12 projekt 7 5 projekt 5 32 projekt 9 5 projekt 7 projekt 9 8 projekt 11 3 projekt 11 projekt 13 8 projekt 15 projekt 13 projekt 15 7 3 113 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 4 b. W realizacji których projektów chciał(a)by Pan(i) wziąć udział? (w %) 5 5 4,5 4 3,5 3 3 3 3 3 2,5 2 2 2 2 1,5 1 0,5 0 0 projekt 1 projekt 3 0 projekt 5 0 0 projekt 7 0 0 projekt 9 0 0 projekt 11 projekt 13 projekt 15 114 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 7.3.4 Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie młodzieży. 1. Z czym kojarzy się Panu(i) pojęcie rewitalizacji? z programem zwalczania grzybicy stóp 0% z konserwacją zabytków 1% z akcją sprzątania świata 0% z rozwojem gospodarczym, społecznym i przestrzennym miasta, nakierowanym na poprawę jakości życia mieszkańców 99% 2. Czy Pana(i) zdaniem naszemu miastu potrzebny jest program ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzennego w postaci Lokalnego Programu Rewitalizacji na lata 2004 – 2006 i następne? raczej tak 14% raczej nie zdecydowanie nie 0% 1% zdecydowanie tak 85% 115 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 3. Realizację których projektów należy, Pana(i) zdaniem, rozpocząć w pierwszej kolejności? (w %) 80 73 70 70 60 60 51 49 47 45 40 56 54 53 51 50 66 64 40 38 36 30 20 10 0 projekt 1 projekt 3 projekt 5 projekt 7 projekt 9 projekt 11 projekt 13 projekt 15 4 a. Które z poniższych projektów uważa Pan(i) osobiście za najważniejsze? (w %) 30 26 25 25 20 15 18 16 16 15 12 10 10 8 9 10 14 12 11 11 9 5 0 projekt 1 projekt 3 projekt 5 projekt 7 projekt 9 projekt 11 projekt 13 projekt 15 116 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 4 b. W realizacji których projektów chciał(a)by Pan(i) wziąć udział? (w %) 9 9 8 7 7 7 7 6 6 5 4 4 3 3 3 3 2 2 1 0 1 projekt 1 1 projekt 3 2 2 1 projekt 5 projekt 7 projekt 9 1 projekt 11 projekt 13 projekt 15 117 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 7.3.5 Wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie bezrobotnych. 1. Z czym kojarzy się Panu(i) pojęcie rewitalizacji? z programem zwalczania grzybicy stóp 3% z konserwacją zabytków 12% z akcją sprząt ania świata 1% z rozwojem gospodarczym, społecznym i przestrzennym miasta, nakierowanym na poprawę jakości życia mieszkańców 84% 2. Czy Pana(i) zdaniem naszemu miastu potrzebny jest program ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzennego w postaci Lokalnego Programu Rewitalizacji na lata 2004 – 2006 i następne? zdecydowanie nie 3% raczej nie 3% raczej tak 23% zdecydowanie tak 71% 118 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 3. Re alizację których projektów należy, Pana(i) zdaniem, rozpocząć w pierwsze j kolejności? (w %) 80 70 25 60 50 20 40 15 30 4 a. Które z poniższych projektów uważa Pan(i) osobiście za 76 75 najważniejsze? (w %) 71 68 67 65 67 63 61 22 21 21 51 51 19 45 45 43 18 39 33 15 20 10 9 10 50 0 8 7 projekt 1 projekt 3 projekt 5 projekt 1 projekt 3 projekt 5 8 projekt 3 7 projekt 7 5 projekt 9 projekt 9 6 4 projekt 4projekt 11 1 projekt 11 13 projekt 13 projekt 15 projekt 15 119 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 4 b. W realizacji których projektów chciał(a)by Pan(i) wziąć udział? (w %) 9 9 8 9 8 8 7 7 6 6 6 5 5 4 3 3 2 2 2 1 1 0 projekt 1 projekt 3 projekt 5 projekt 7 1 0 0 projekt 9 projekt 11 1 projekt 13 projekt 15 120 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 7.3.6 Sylwetka respondentów. Płeć: kobiety 44% mężczyźni 56% Wiek: 36 - 50 lat 18% 25 - 35 lat 16% pow. 50 lat 7% 15 - 24 lata 59% 121 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Wykształcenie: wyższe 9% podstawowe 32% średnie 44% zawodowe 15% Przeciętny miesięczny dochód na osobę w gospodarstwie domowym (netto): do 1500 zł 11% do 2000 zł 2% pow. 2000 zł 2% do 300 zł 25% do 1000 zł 21% do 500 zł 39% 122 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Zamieszkiwany typ lokalu: dom prywatny 13% mieszkanie komunalne 34% mieszkanie własnościowe 27% mieszkanie spółdzielcze 26% Czy Pan(i) pracuje? uczę się/studiuję 40% prowadzę własną działalność gospodarczą 20% jestem bezrobotny/a 40% 123 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Dzielnica Podgórze Rusinowa Gaj 2% 3% 6% Biały Kamień 10% Poniatów 3% Piaskowa Góra 12% Podzamcze 20% Szczawienko 4% Zdrój Stary 7% Sobięcin 7% Śródmieście 14% Nowe Miasto 12% 124 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 8. PODOKRESY PROGRAMOWANIA W niniejszej wersji LPR przyjęto dwa okresy programowania, tj.: 1) lata 2004-2006, 2) lata następne włączając kolejny okres programowania UE (2007-2013) Okres 2004-2006 obejmował będzie realizację zadań pilotażowych. Kolejny podokres będzie obejmował realizację zadań pozostałych. 125 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 9. KLUCZOWE WIELOWĄTKOWE ZESPOŁY PROJEKTÓW ROZWOJOWYCH WAŁBRZYCHA 9.1 „Trakt Wałbrzyski” Zarówno wyniki prac projektowych nad stworzeniem LPR, jak i cele strategiczne opracowane w trakcie aktualizacji strategii zrównoważonego rozwoju Wałbrzycha wskazują na konieczność oparcia rozwoju miasta na jego potencjale turystycznym i wartościach kulturalnych. Zespół Zadaniowy ds. rewitalizacji przedstawił pomysł wykorzystania ruchu turystycznego, który jest generowany przez znajdujący się w granicach administracyjnych miasta Zamek Książ do rozwoju gospodarczego Miasta poprzez „wciągnięcie” turystów odwiedzających Zamek Książ w głąb Wałbrzycha. Platformą do realizacji ww. celu ma stać się zespół projektów, dla którego przyjęto roboczą nazwę „TRAKT WAŁBRZYSKI”. Dotyczy on stworzenia oraz promocji markowego produktu turystycznego przez szereg instytucji kultury znajdujących się w obszarze oddziaływania szlaku łączącego Zamek Książ z Muzeum Przemysłu i Techniki mieszczącym się w obiekcie nieczynnej Kopalni Thorez. Produkt turystyczny stworzony będzie w wyniku współpracy poszczególnych instytucji skupionej zarówno na stworzeniu komplementarnej oferty turystycznej (wykorzystującej efekt synergii), jak i opracowaniu koncepcji rozwoju dla poszczególnych instytucji kultury wchodzących w skład „Traktu”. Należy zauważyć, że kreowanie przyszłości poszczególnych instytucji kultury w oderwaniu od znajdujących się w ich otoczeniu „konkurentów” nie sprzyja efektywnemu wykorzystaniu tkwiącego w nich potencjału, szczególnie w odniesieniu do niewielkich możliwości budżetowych. Dotyczy to szczególnie cennych z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego projektów związanych z Zamkiem Książ („CASTELLAND”, „KSIĄŻĘCY KAMIEŃ”), jak i projektu „KOPALNIA” polegającego na rewitalizacji obiektów Kopalni Thorez (ze szczególnie znaną w świecie „Lisią Sztolnią”), w których znajduje się dziś Wałbrzyskie Muzeum Przemysłu i Techniki. Obok stworzenia i wypromowania produktu turystycznego niezbędne wydaje się zapewnienie potencjału lokalnego biznesu do obsługi ruchu turystycznego, który zostanie wykreowany w Wałbrzychu. Planowane jest stworzenie strategii rozwoju lokalnej przedsiębiorczości nakierowanej na zaspokojenie potrzeb generowanych przez przyjazd do Wałbrzycha turystów. Zadanie obejmie między innymi stworzenie w Wałbrzychu bazy noclegowej dla turystów oraz studentów rozwijających się wałbrzyskich uczelni (w systemie „Bed and Breakfast”). Projekty realizowane przez wspólnoty mieszkaniowe wpisują się w ogólny cel zdefiniowany w działaniu 3.3 ZPORR brzmiący: „Ożywienie gospodarcze i społeczne a także zwiększenie potencjału turystycznego i kulturalnego, w tym nadanie obiektom i terenom zdegradowanym nowych funkcji społeczno-gospodarczych”. Ożywienie gospodarcze związane będzie z powstaniem nowych stałych miejsc pracy związanych z obsługą ruchu turystycznego oraz stworzeniem taniej bazy noclegowej dla turystów, a także stworzeniem tymczasowych miejsc pracy niezbędnych do przeprowadzenia prac remontowych elewacji budynków wspólnotowych oraz zagospodarowania otoczenia. W kontekście potrzeb Wałbrzycha kluczowego znaczenia nabiera zarówno efektywna promocja produktu turystycznego, jak i zarządzanie obsługą ruchu turystycznego generowanego przez „Trakt Wałbrzyski”. Aby sprostać temu wyzwaniu, Zespół Zadaniowy ds. rewitalizacji zaproponował realizację projektu pn. „Rozwój działalności Centrum Informacji i Obsługi Ruchu Turystycznego CIORT” obejmującego stworzenie (np. na bazie istniejącego CIT) 126 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne operatora. Centrum wyposażone zostanie w sprzęt komputerowy oraz stworzoną w zadaniu bazę danych dotyczących kwater turystycznych i akademickich w Wałbrzychu. Uzasadnione jest włączenie systemu kwater w Wałbrzychu do międzynarodowego systemu rezerwacji turystycznej „Inter Home”. Zostanie również stworzony – jako projekt pilotażowy – system rezerwacji kwater oraz obsługi turystycznej w regionie Wałbrzyskim. Projekt powinien objąć w pierwszym etapie funkcjonowania Wałbrzych wraz z gminami przyległymi. Baza danych będzie funkcjonowała w internecie. Możliwe będzie składanie rezerwacji kwater oraz zamawiania obsługi turystycznej (zwiedzanie zabytków i atrakcji turystycznych, aktywny wypoczynek itp.) przez Internet. Centrum koordynować będzie obsługę kwater przez firmy okołoturystyczne, tj.: 1) 2) 3) 4) 5) 6) sprzątanie kwater, pranie pościeli, konserwację wyposażenia kwater, ochronę użytkowników kwater (służba alarmowa), dowóz żywności, stworzenie internetowej bazy danych o kwaterach oraz utrzymanie i aktualizację strony internetowej CIORT (programowanie, zdjęcia itp.), 7) usługi poligraficzne (widokówki, foldery, wydawnictwa turystyczne, letnie i zimowe przewodniki, mapy turystyczne oraz narciarskie), 8) wypożyczalnia rowerów górskich / nart zjazdowych oraz biegowych, 9) paragliding, 10) kursy oraz zajęcia związane ze wspinaczką skalną i jaskiniową, 11) jazdę konną, 12) quady oraz jazdy samochodami terenowymi po hałdach, 13) wałbrzyskie centrum przewodnickie, w szczególności obsługa ruchu turystycznego na „Trakcie Wałbrzyskim”, 14) usługi transportowe po zabytkach i atrakcjach turystycznych w okolicach Wałbrzycha. Powyższe usługi będą kontraktowane przez CIORT od podmiotów prywatnych (przedsiębiorstwa usługowe). Wykorzystanie poszczególnych elementów „Traktu Wałbrzyskiego” umożliwi również Wałbrzychowi wsparcie rozwoju społeczno-kulturalnego miasta i jego mieszkańców. Planowane jest stworzenie strategii sektorowej dla organizacji pozarządowych funkcjonujących w Wałbrzychu. Projekt umożliwi opracowanie spójnej i komplementarnej oferty organizacji pozarządowych skierowanej do lokalnej społeczności, związanej z jej rozwojem i wsparciem udzielanym tym częściom społeczeństwa, które znalazły się z różnych powodów na marginesie życia. Powyższa wiązka trzech projektów – stworzenia markowego produktu turystycznego na bazie współpracy wałbrzyskich instytucji kultury, stworzenia potencjału lokalnej przedsiębiorczości do obsługi ruchu turystycznego generowanego przez produkt, a wreszcie do opracowania spójnej oferty organizacji pozarządowych wykorzystującej w realizacji swych celów instytucje kultury – wydaje się priorytetem w obecnej chwili. Wynika to zarówno z olbrzymich potrzeb, jak i ograniczeń związanych ze sposobem wydatkowania funduszy pomocowych Unii Europejskiej. UE najchętniej finansuje przemyślane i komplementarne projekty, odzwierciedlające prawdziwe potrzeby lokalnej społeczności. Można więc liczyć, że w kolejnym okresie programowania, tj. latach 2007-20013, Wałbrzych będzie doskonale przygotowany do wykorzystania szansy jaką przyniosło ze sobą wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. Warto zauważyć, że brak przygotowania miasta do absorpcji środków pomocowych w kolejnym okresie programowania sprawi, że lokalna społeczności utraci na długo możliwość odbudowy 127 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne społeczno-gospodarczej, szczególnie w momencie wstąpienia do Unii Europejskiej kolejnych nowych członków, na rzecz których skierowana zostanie większość pomocy finansowej. Powyższe projekty i zadania będą uwzględniane w LPR w trakcie kolejnych jego aktualizacji. 9.2 „KOPALNIA” Zespół projektów pn. „KOPALNIA” obejmuje wiązkę działań realizowanych przez różnych beneficjentów, pozwala stworzyć (wykreować, rozwinąć oraz wypromować) niezwykle atrakcyjną ofertę turystyczną dla miasta bazującą na wykorzystaniu i nadaniu nowych funkcji gospodarczych i społecznych obiektom i terenom po-kopalnianym. „KOPALNIA” powinna służyć mieszkańcom miasta i łączyć górnicze tradycje z nowoczesnością. To miejsce dla przedstawicieli wszystkich pokoleń. Istniejące stare i zabytkowe maszyny będą stały w najmniej oczekiwanych miejscach, tak żeby każdy i w każdym miejscy natykał się na tradycję. Wybrane maszyny powinny być czynne, tak aby możliwe było pokazanie przez „dziadka wnukowi” jak wyglądała praca w kopalni. Nadrzędnym celem „KOPALNI” będzie kreowanie patriotyzmu lokalnego i budowanie więzi międzyludzkich. Wałbrzych zawsze kojarzył się i przez wiele jeszcze lat kojarzyć się będzie z kopalniami. I na tym skojarzeniu powinno się budować pozytywny wizerunek miasta. W każdym niemal domu, ktoś z rodziny był związany z górnictwem. Górnicy żyją, mają dzieci i wnuki ale mają też poczucie życiowej przegranej. „Jestem gorszy – bo byłem górnikiem i nic innego nie umiem robić. Kopalnie zlikwidowali, co się dało rozkradli, a ja jestem niepotrzebny i jedno co mogę zrobić, to upić się z rozpaczy”. Kopalnia Thorez jest nieczynna od 1996 roku. Szkody górnicze pogarszają stan techniczny obiektów – np. eksploatacja chodników przebiegających pod Lisią Sztolnią doprowadziła do obniżenia się jej środkowej części historycznej atrakcji turystycznej sztolni oraz jej częściowe zalanie wodą. Obecnie wykonywane są prace związane z oceną możliwości odwodnienia Lisiej Sztolni oraz jej udostępnienia dla zwiedzających. Cele projektu obejmują: 1) tworzenie miejsc pracy w sektorze usług „okołoturystycznych” – poprzez rozwój firm budowlanych i remontowych (przywrócenie stanu technicznego obiektów i wyposażenia kopalni oraz zagospodarowanie terenu), operatorów terenu – firm przewodnickich i przewoźników, zarządców obiektów, konserwatorów, ochrony, usług porządkowych, obsługi gastronomicznej, firm sportowych, wydawniczych, pamiątkarskich (rękodzieło itp.), wsparcie rozwoju usług związanych z zakwaterowaniem turystów itp. – sprzyjające lokalnemu wzrostowi gospodarczemu oraz wzmocnieniu potencjału Miasta, 2) zachowanie dziedzictwa narodowego (obiekty wpisane do rejestru zabytków), 3) upowszechnienie wiedzy historycznej, nauki i kultury oraz kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz tożsamości narodowej młodzieży zwiedzającej obiekty i urządzenia zabytkowe w ich autentycznym otoczeniu, 4) rozwój regionalny w skali całego kraju (oferta turystyczna Polski skierowana do całego świata, promująca kraj), 5) łagodzenie skutków restrukturyzacji przemysłu (kopalń) poprzez umożliwienie zatrudnienia byłym górnikom, 6) ofertę pracy w dużym projekcie dla młodzieży studenckiej kończącej edukację w wyższych uczelniach w Wałbrzychu (zatrzymanie młodych i wykształconych ludzi w Wałbrzychu), 128 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Działania w projekcie obejmą między innymi poniższą wiązkę zadań. 1) Poprawa stanu technicznego oraz zabezpieczenie zabytków – budynków, urządzeń i wyposażenia ruchomego kopalni – obiektów Muzeum Przemysłu i Techniki. 2) Udostępnienie zabytków kopalni (w szczególności Lisiej Sztolni) dla ruchu turystycznego oraz wzbogacenie ich o „atrakcje” turystyczne (zwiedzanie szybów górniczych i innych pomieszczeń kopalni, przejazd pod ziemią w wagonikach górniczych, przykłady „biedaszybów”, ekspozycje urządzeń i sprzętu górniczego, wprowadzenie oprawy multimedialnej (dźwięki maszyn górniczych pracy przy wydobyciu węgla itp. towarzyszące zwiedzającym, filmowe sale projekcyjne) pamiątki górnicze np. dokumentacja kopalni, historia akcji ratunkowych, życiorysy górników). 3) Oczyszczenie podziemnych korytarzy kopalnianych ze stalowych przedmiotów (szyn, wagonów itp.) które korodują i zatruwają środowisko. Po oczyszczeniu woda może być wykorzystywana przez wałbrzyskie wodociągi. 4) Rozwój infrastruktury turystycznej – restauracja, pub, parking, kiosk z pamiątkami, toalety. 5) Rozwój infrastruktury kulturalnej – sale wystawiennicze (np. wystawy kamieni szlachetnych), koncertowe, kinowe, biblioteki, muzea, toalety, parkingi, kioski z pamiątkami. 6) Rozwój infrastruktury społecznej w obiektach pokopalnianych – udostępnienie bazy lokalowej organizacjom pozarządowym (stowarzyszenia, kluby młodzieżowe i studenckie), ośrodkom kulturalnym, przeznaczenie części sal pod rozgrywki szachowe, brydżowe, domino, pod pracownie artystyczne i dla hobbystów itp.). 7) Rozwój infrastruktury edukacyjnej – sale edukacyjne umożliwiające organizację zajęć pozaszkolnych i kółek zainteresowań dla młodzieży szkolnej, studenckiej oraz osób dorosłych biorących udział w szkoleniach dokształcających oraz pozwalających pozyskać nowe kwalifikacje. 8) Adaptację wnętrz oraz otwarcie oddziału biblioteki publicznej. 9) Adaptację wnętrz oraz otwarcie telecentrum (hala internetowa). 10) Adaptację wnętrz pod studio nagrań (Wałbrzych ma duże tradycje muzyczne i wiele talentów, a miejscowe nagrania mogłyby być sprzedawane w każdym z punktów „Traktu”). 11) Rozwój turystyki biznesowej – adaptacje wnętrz pod sale konferencyjne, restauracje, galerie handlowe i usługowe, toalety, parkingi. 12) Zaadoptowanie części ogrodzenia i udostępnienie jej dla graficiarzy. 13) Uruchomienie kolejki górniczej (wagoniki) objeżdżającej cały teren „KOPALNI” oraz łączącej obiekt Thoreza z wybranym punktem szerszego ruchu turystycznego. 14) Uruchomienie „Alei Górników” – terenu na którym każdy z górników mógłby zasadzić swoje drzewo. Udostępnienie zaadaptowanych powierzchni organizacjom pozarządowym oraz instytucjom kultury i sztuki umożliwi między innymi: 1) organizację jarmarków i festynów regionalnych i narodowych prezentujących ginące zawody – np. ciężką i niebezpieczną pracę górnika, 2) inicjację w mediach publicznych kampanii informacyjnej propagującej ochronę zabytków i turystykę industrialną, 3) organizację i nagłośnienie medialne zbiórek eksponatów muzealnych pozostających dziś w rękach prywatnych, wzbogacających ofertę Muzeum Przemysłu i Techniki, 4) zaangażowanie do współpracy z Muzeum sponsorów lokalnych i regionalnych (sieci handlowe, firmy z WSSE itp.), 129 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 5) organizację regionalnych konferencji Polskiej Organizacji Turystycznej oraz innych stowarzyszeń związanych z zachowaniem po-przemysłowego dziedzictwa narodowego, 6) organizację wystawy przedstawiającej historię Wałbrzycha jako miasta przemysłowego (tkactwo lnu, górnictwo, huty szkła i porcelany, rozwój kolei i tramwajów, strefa ekonomiczna i inne), 7) połączenie historii przemysłu z nowoczesnymi badaniami i odkryciami naukowymi związanymi np. z ideą przekształcenia biologicznego złóż węgla kamiennego w ropę naftową (badania naukowe dra Farańskiego z Instytutu Chemii i Górnictwa Politechniki Wrocławskiej), czy też tematem prognozowania aktywności wulkanów (wznosząca się w pobliżu Wałbrzycha góra Chełmiec jest wygasłym wulkanem!) – i organizacji wystaw, konferencji naukowych i seminariów, 8) organizację targów – np. przeniesienie z wałbrzyskiego rynku giełdy staroci w okresach zimowych, 9) organizację lekcji dziedzictwa narodowego dla młodzieży szkolnej, 10) organizację seminarium TICCIH (Polski Komitet Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego) poświęconego turystyce industrialnej oraz zagadnieniom konserwatorskim w Wałbrzychu, pod patronatem prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej jesienią 2005 r., 11) organizacja przy współpracy Ambasady Brytyjskiej konferencji naukowej poświęconej problematyce rewitalizacji zabytków poprzemysłowych z udziałem brytyjskich ekspertów. Finalna koncepcja „KOPALNI” powstanie w ramach współpracy instytucji kultury przy tworzeniu markowego produktu turystycznego Wałbrzycha „TRAKT WAŁBRZYSKI”. Beneficjentem wiązki projektów będzie m.in. Gmina Wałbrzych i organizacje pozarządowe. Finansowanie działań infrastrukturalnych: działanie 1.4 oraz 3.3 ZPORR, realizacji projektów społecznych – z II priorytetu ZPORR oraz z Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL), zaś realizacja projektów związanych z rozwojem przedsiębiorczości – z działania 3.4 ZPORR oraz Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO WKP). 9.3 „CASTELLAND” Projekt „CASTELLAND”14 (od łac. castellum - zamek, twierdza) jest adresowany do organizowanych grup młodzieży (gimnazja i szkoły średnie). Młodzież byłaby dowożonych do Książa z różnych miast Polski autokarami z wyposażenia „CASTELLANDU”, będącymi jednocześnie mobilną reklamą obiektu. Projekt zakłada dwudniowy pobyt w zamku (z wyżywieniem i noclegiem) oraz czynne uczestnictwo w “zamkowym życiu” od czasów wczesnego średniowiecza do XIX wieku. Uczestnictwo to - polegające na przyswajaniu wiedzy poprzez zabawę, oparte będzie na popularnej wśród młodzieży formule LARP (Ang. Live Action Role Playing) z użyciem kostiumów, makijaży i rekwizytów. Uwzględniając to, że młodzież szkolna nie wymaga luksusów, noclegi mogą być zorganizowane w wieloosobowych pokojach nieużytkowanych pomieszczeń II i III p. zamku. Wyży14 Autorką pomysłu „CASTELLAND” oraz twórcą wizualizacji tablic wielkoformatowych przedstawiających elementy „TRAKTU WAŁBRZYSKIEGO” jest mieszkanka Wałbrzycha, Pani Bożena Szumnicka. 130 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne wienie również nie wymaga pobytu w restauracji, bowiem potrawy i sposób jedzenia będą zależały od tego, w jakich czasach grupa aktualnie przebywa. „CASTELLAND” nie wyklucza pełnienia przez zamek dotychczasowych jego funkcji (organizacja konferencji, wystawiennictwo, bale, pobyt indywidualnych turystów), a co więcej – może je uatrakcyjnić. Trasy i sale dla działań „CASTELLANDU” obejmują pomieszczenie niewykorzystywane, lub zagospodarowane przypadkowo. Celem projektu jest nauczenie młodzieży spojrzenia na zamek oczyma Polaka i postrzegania go w całej złożoności faktów historycznych. Poza tym, Książ jako jedyny chyba zamek w Polsce zawiera w sobie elementy wszystkich stylów architektonicznych i był w swych dziejach zarządzany przez niemal wszystkich władców mających ambicje wspólnej Europy (Piastowie, Luxemburgowie, Jagiellonowie, Habsburgowie). Zawiera też w swym wnętrzu bolesne pamiątki pracy jeńców wojennych z czasów II wojny światowej. Są to wystarczające powody, żeby właśnie w tym obiekcie uczyć młodzież historii, architektury i sztuki. Zakładając, że przyjazdy młodzieży są przez Książ organizowane, a w promieniu 200 km od zamku jest kilka tysięcy szkół podstawowych i gimnazjalnych – gwarantuje to zamkowi stały dopływ gotówki, bez względu na porę roku. Natomiast dla uczestników wycieczek, „CASTELLAND” może być wielką atrakcją dzięki zastosowaniu formuły LARP, w czym mogą pomóc studenci wałbrzyskich uczelni, np. w ramach odrabiania stypendiów fundowanych. Projekt „CASTELLAND” to także generator nowych miejsc pracy dla wałbrzyskich bezrobotnych. Zostaną one wygenerowane poprzez realizację poniższych zadań: 1) udostępnienie licznych klatek schodowych i wind w głównym zamku (są obecnie zamurowane), 2) umocnienie ścieżek spacerowych wokół zamku, tras do jazdy konnej (i dla bryczek), 3) oczyszczenie koryta Pełcznicy i Szczawnika, 4) odtworzenie mostów wiszących łączących stary i nowy zamek (lub kolejki napowietrznej), 5) odrestaurowanie kaplicy w parku (z malowidłami ściennymi z XVIII w.), 6) przystosowanie do zwiedzania fragmentów sztolni pod dziedzińcem, 7) odtworzenie stylowych karczm na trasie zwiedzania wąwozu, 8) zabezpieczenie ruin Starego Książa i wapienników nad Jeziorkiem Daisy, 9) odtworzenie ekologicznej komunikacji (np. bryczki), z pobliskim zamkiem Cisy i Grodno oraz drogi z Książa przez wąwóz Pełcznicy, Szczawno Zdrój do Lisiej Sztolni. „CASTELLAND” ma szansę stać się jedynym w Polsce obiektem o takiej formule zwiedzania, a w miarę rozwijania projektu mógłby stać się równie popularny jak Disneyland. Finalna koncepcja „CASTELLANDU” powstanie w ramach współpracy instytucji kultury przy tworzeniu markowego produktu turystycznego Wałbrzycha „TRAKT WAŁBRZYSKI”. Beneficjentem projektu jest Gmina Wałbrzych oraz “Zamek Książ” Sp. z o.o. Finansowanie działań infrastrukturalnych: działanie 1.4 oraz 3.3 ZPORR, realizacji projektów dla młodzieży i dzieci – z II priorytetu ZPORR oraz z Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich. 131 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 9.4 „KSIĄŻĘCY KAMIEŃ” Projekt „Książęcy kamień” obejmuje stworzenie Europejskiego Ośrodka Nauki i Sztuki w Zamku Książ, którego celem będzie rozwój i promocja wiedzy o środowisku kulturowym i naturalnym. Ośrodek bazuje na wieloprzestrzennych założeniach zamkowo-parkowych w Zamku Książ i integruje działania zmierzające do zwiększenia wykorzystania potencjału kompleksu. Zakresem działania Ośrodek obejmie dziedziny nauk humanistycznych, przyrodniczych oraz sztukę. Ośrodek prowadzić będzie działalność naukową, artystyczną, kulturalną, edukacyjną oraz związaną z turystyką, sportem i rekreacją. Podmiotami uczestniczącymi w realizacji projektu będą Urząd Miasta Wałbrzycha, Wałbrzyska galeria Sztuki BWA „Zamek Książ”, Nadleśnictwo Wałbrzych, Gmina Świebodzice, Przedsiębiorstwo „Zamek Książ” Sp. z o.o., Państwowa Stadnina Ogierów „Zamek Książ”, Wojewódzki Konserwator zabytków. Powyższa wiązka trzech projektów – stworzenia markowego produktu turystycznego na bazie współpracy wałbrzyskich instytucji kultury, stworzenia potencjału lokalnej przedsiębiorczości do obsługi ruchu turystycznego generowanego przez produkt, a wreszcie do opracowania spójnej oferty organizacji pozarządowych wykorzystującej w realizacji swych celów instytucje kultury – wydaje się priorytetem w obecnej chwili. Wynika to zarówno z olbrzymich potrzeb, jak i ograniczeń związanych ze sposobem wydatkowania funduszy pomocowych Unii Europejskiej. UE najchętniej finansuje przemyślane i komplementarne projekty, odzwierciedlające prawdziwe potrzeby lokalnej społeczności. Można więc liczyć, że w kolejnym okresie programowania, tj. latach 2007-20013, Wałbrzych będzie doskonale przygotowany do wykorzystania szansy jaką przyniosło ze sobą wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. Warto zauważyć, że brak przygotowania miasta do absorpcji środków pomocowych w kolejnym okresie programowania sprawi, że lokalna społeczności utraci na długo możliwość odbudowy społeczno-gospodarczej, szczególnie w momencie wstąpienia do Unii Europejskiej kolejnych nowych członków, na rzecz których skierowana zostanie większość pomocy finansowej. Powyższe projekty i zadania będą uwzględniane w LPR w trakcie kolejnych jego aktualizacji. 132 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 10.PLANOWANE DZIAŁANIA W LATACH 2004-2006 I NASTĘPNYCH – REWITALIZACJA ZDEGRADOWANYCH OBSZARÓW MIEJSKICH Projekty których beneficjentem jest Gmina Wałbrzych zaznaczono szarym tłem. 10.1Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości 10.1.1 Projekt „Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości i Innowacji”. Celem projektu jest wsparcie lokalnych firm, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez dostęp do tanich środków produkcji (preferencyjne ceny powierzchni produkcyjno-usługowej, preferencyjne ceny usług administracyjnych, doradczych i marketingowych) a przede wszystkim umożliwienie MŚP działania w oparciu o nowe technologie i współpracę z środowiskiem naukowym, w celu wdrażania w procesie produkcji i usług zaawansowanych technologii oraz innowacyjnych metod zarządzania przedsiębiorstwami. Pośrednim celem projektu jest również aktywizacja rynku pracy (Inkubator to nowe miejsca pracy) – spadek bezrobocia, edukacja oraz reorientacja zawodowa. Realizacja projektu jest efektywną formą promocji nowoczesnych technologii i wspomagania nowopowstałych firm oraz tworzenia nowych miejsc pracy. WIPiI w założeniu jest formą zorganizowanego kompleksu gospodarczego zorientowanego na wspomaganie nowych przedsiębiorstw, zwłaszcza pod kątem transferu nowoczesnych technologii i innowacyjności m.in. w zarządzaniu, organizacji produkcji i marketingu. Główne cele i zadania projektu: transfer nowych technologii, działalność doświadczalnowdrożeniowa, świadczenie usług w oparciu i wykorzystaniu wysoko zaawansowanych technologii, działalność produkcyjno-wdrożeniowa z sektora high tech, wspieranie przedsiębiorczości i aktywizacja lokalnych organizacji przedsiębiorców, przeciwdziałanie i łagodzenie skutków bezrobocia, podnoszenie kwalifikacji kadr zarządzających przedsiębiorstwami, ścisła współpraca z lokalnym środowiskiem akademickim (Akademia Ekonomiczna, Politechnika, WWSZiP, WSP). Oczekiwanym rezultatem działalności Inkubatora jest rozwój małej i średniej przedsiębiorczości, powstawanie nowych miejsc pracy, wzrost innowacyjności poprzez wzmocnienie instytucji otoczenie biznesu oraz lepsze postrzeganie regionu przez mieszkańców, media, inwestorów. Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 133 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 10.2Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności społecznej, kulturalnej i zdrowotnej, w tym mających za zadanie odbudowę więzi społecznych wśród mieszkańców terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym 10.2.1 Projekt „Remont i adaptacja budynku Kościelna 3A przez Stowarzyszenie Krzewienia Trzeźwości w Rodzinie ODNOWA” obejmujący remont i adaptację nieruchomości w celu umożliwienia realizacji celów stowarzyszenia (działania na rzecz ludzi wychodzących z uzależnień oraz osób przebywających w środowisku zagrożonym powstawaniem uzależnienia w formie uruchomienia Klubu Abstynenta, Klubu Integracji Społecznej, świetlicy wychowawczo-terapeutycznej, grup wsparcia dla osób uzależnionych i współuzależnionych, telefonu zaufania, internetowej grupy wsparcia). Beneficjent: Gmina Wałbrzych w konsorcjum ze Stowarzyszeniem Krzewienia Trzeźwości w Rodzinie „Odnowa”. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.2.2 Projekt „Utworzenie Ośrodka Spotkań Grup Twórczych ŚRODEK – Parafia Ewangelicko-Augsburska w Wałbrzychu”. Projekt obejmuje prowadzenie świetlicy przy ul. 1 Maja 140 w dzielnicy Sobięcin, dla dzieci (świetlica środowiskowa dla dzieci, czynna w godzinach popołudniowych – zabawa, odrabianie pracy domowej), prowadzenie zajęć z ze sztuki – malarstwo i in., organizację Klubu Filmowego młodzieży i dorosłych, klubu komputerowego, realizację zajęć i spotkań dla różnych grup wiekowych, prowadzenie zajęć sportowych, naukę języków obcych. Beneficjent: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.3Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji osób bezrobotnych 10.3.1 Projekt „Centrum Aktywizacji i Kształcenia Zawodowego przy ul. Internatowej 1, prowadzone przez Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych” z udziałem partnera niemieckiego – Bildungsmark e.V., Berlin, kierowany do młodzieży bez wykształcenia, młodzieży po szkołach zawodowych oraz absolwentów szkół średnich i wyższych pozostających bez pracy. Projekt polegać będzie na prowadzeniu kształcenia uzupełniającego stanowiącego praktyczną pomoc młodym ludziom w znalezieniu pracy, prowadzenie reorientacji zawodowej innych bezrobotnych odpowiadającej aktualnym wymogom rynku pracy, podnoszenie motywacji, mobilności i aktywności grup docelowych na rynku pracy oraz prowadzenie działań towarzyszących obejmujących opiekę nad osobami zależnymi od osób bezrobotnych. Główne zadania w projekcie obejmować będą prowadzenie indywidualnych planów kształcenia zawodowego, trening motywacyjny, praktyki i staże zawodowe, kształcenie zawodowe, przygotowanie do założenia własnej działalności gospodarczej, opiekę socjalną oraz pedagogiczno-psychologiczną. Projekt przewiduje skoncentrowanie się na branżach budowlanej, gastronomiczno-hotelarskiej oraz turystycznej. W związku z powyższym zakłada się prowadzenie samodzielnego ośrodka kształceniowego o 134 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne charakterze hotelowo-gastronomicznym oraz współpracę z firmami budowlanymi prowadzącymi remont obiektów w regionie wałbrzyskim w zakresie praktyk/staży zawodowych odbiorców projektu. Beneficjent: Fundacja „Merkury” ul. Beethovena 10. Finansowanie: działanie 1.4 oraz 3.3 ZPORR. 10.3.2 Projekt „Laboratorium readaptacji społecznej i przeciwdziałania dysfunkcjom oraz dyskryminacji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym – dawny szpital na Gaju- prowadzone przez Dolnośląskie Centrum Pracy i Edukacji Socjalnej” – obejmujący rewitalizację kompleksu budynków po byłym szpitalu na Gaju na bazie. Program, który proponuje realizować projektodawca w zmodernizowanym kompleksie budynków zakłada jako zasadę podstawową warunkowanie pomocy i aktywny udział beneficjenta w rozwoju własnych umiejętności uzdalniających go do działania w społeczeństwie i pozyskiwania pracy. Centrum posiadać będzie trzy zasadnicze piony organizacyjne: 1. Pion edukacyjny (szkoła podstawowa i gimnazjum dla młodocianych i dorosłych, szkoła zawodowa i liceum dla młodocianych i dorosłych, kursy specjalistyczne, oddział kształcenia umiejętności). 2. Pion warsztatowy (rewalidacyjne i resocjalizacyjne kursy warsztatowe, warsztaty pracy), 3. Pion leczniczy, tzw. Klinika (jednostka podstawowej opieki zdrowotnej, oddział detoksyzacyjny, hotel dla bezdomnych, chorych, samotnych i ofiar przemocy, oddział opieki paliatywnej, oddział terapii uzależnień, współuzależnień, innych patologii i osób znajdujących się w kryzysie). Beneficjenci: Gmina Wałbrzych w konsorcjum z organizacjami działającymi w ramach partnerstwa: - Stowarzyszenia Wspierania Samorządów Lokalnych i Inicjatyw Społecznych „EUROPA XXI”, Parafii Rzymsko-Katolickiej pw. Św. Maksymiliana M. Kolbe w Wałbrzychu, Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Wałbrzychu, Terenowego Komitetu Ochrony Praw Dziecka w Wałbrzychu, Stowarzyszenia Pomocy Społecznej, Rehabilitacji i Resocjalizacji im. Hansa Chrystiana Kofoeda w Siedlcach. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR 10.4Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych. 10.4.1 Projekt „Przystosowanie pomieszczeń szkoleniowych w budynku UM przy ul. Matejki 1 na potrzeby osób niepełnosprawnych” obejmujący remont sal szkoleniowych mieszczących się w budynku Urzędu Miasta przy ul. Matejki 1 w celu umożliwienia ich wykorzystania przez organizacje pozarządowe. Doposaże- 135 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne nie budynku w windę umożliwiającą dotarcie do sal konferencyjnych osobom niepełnosprawnym. Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.4.2 Projekt „Pomoc dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej ruchowo - przystosowanie budynku ul. Kasztelańskiej 3 realizowana przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo” obejmujący wykonanie prac remontowych, w tym przystosowania obiektu dla osób niepełnosprawnych (około 100 osób), również na wózkach w budynku po żłobku przy ul. Kasztelańskiej 3 w celu uruchomienia w Wałbrzychu Centrum dla dzieci niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym, upośledzonych w stopniu głębokim (które nie kwalifikują się do nauki w żadnej szkole). W ramach Centrum docelowo działałby Ośrodek Wsparcia, Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy i Punkt Wczesnej Interwencji. Cel działania ośrodków obejmowałby wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych, przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego, aktywizacja środowiska lokalnego na rzecz niepełnosprawnych, utworzenie miejsc pracy dla specjalistów świadczących usługi dla tego środowiska. Beneficjent: Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo (wkład: środki finansowe na sfinansowanie inwestycji) w konsorcjum z Gminą Wałbrzych (wkład: nieruchomość zabudowana). Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.4.3 Projekt „Modernizacja siedziby Stowarzyszenia Dzieci i Rodzin Zasadniczej Szkoły Zawodowej Specjalnej w Wałbrzychu realizowana przez Stowarzyszenie Dzieci i Rodzin Zasadniczej Szkoły Zawodowej Specjalnej” obejmujący wykonanie prac budowlanych w siedzibie stowarzyszenia. Beneficjent: Stowarzyszenie Dzieci i Rodzin Zasadniczej Szkoły Zawodowej Specjalnej w konsorcjum z Gminą Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.4.4 Projekt „Adaptacja nieruchomości zabudowanej przy ul. Poznańskiej 7 na Podgórzu na cele społeczne oraz edukacyjne – realizowana przez Parafia pw. Św. Franciszka z Asyżu” realizowany przez Parafię pw. Św. Franciszka z Asyżu, obejmujący utworzenie ośrodka wsparcia dziennego dla osób niepełnosprawnych o zasięgu powiatu, realizujący zadania związane z rehabilitacją społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych i ich rodzin oraz wsparcie rodzin i dzieci w potrzebie. Beneficjent posiada dokumentację projektową. Beneficjent: Parafia pw. Św. Franciszka z Asyżu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.4.5 Projekt „Adaptacja budynku i terenu przy ul. Podgórskiej 40 na cele zdrowotno-socjalne realizowana przez Stowarzyszenie Apostolstwa KAT.SAC Poznań” obejmujący utworzenie zakładu rehabilitacji leczniczej dla dzieci i młodzieży 136 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne oraz utworzenie ośrodka samopomocowego dla osób niepełnosprawnych (mieszkania chronione, hospicjum). Beneficjent: Stowarzyszenie Apostolstwa KAT.SAC Poznań. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.5Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury umożliwiające rozwój działalności opiekuńczej 10.5.1 Projekt „Adaptacja budynku przy ul. Pocztowej 22 w Wałbrzychu na Ośrodek Integracji dla Bezdomnych” polegający na remoncie kapitalnym budynku komunalnego z przeznaczeniem na dom dla bezdomnych z salami do zajęć z bezdomnymi szczególnie w zakresie realizacji programów wychodzenia z bezdomności i prowadzenia grup wsparcia, gabinetem lekarskim przeznaczonym do niesienia doraźnej pomocy lekarskiej. W budynku stworzone zostaną warunki do zorganizowania się osób uzależnionych od alkoholu i współuzależnionych w ruchach samopomocowych. Budynek pozbawiony zostanie barier architektonicznych dla niepełnosprawnych. Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.5.2 Projekt „Adaptacja budynku przedszkola przy ul. Krasińskiego 8 na Zakład Opieki Paliatywnej” obejmujący utworzenie w Wałbrzychu jedynego stacjonarnego zakładu opieki paliatywnej (oddział dla chorych w terminalnej fazie choroby nowotworowej). Docelowo oddział stanowić będzie 11 łóżek dla chorych w salach 1 i 2-osobowych oraz 1 salę- izolatkę. Zakres adaptacji obejmuje cały szereg pomieszczeń towarzyszących, niezbędnych w tego typu placówce. W następnym etapie przewiduje się zagospodarowanie terenu wokół obiektu. Projekt obejmuje tylko część stacjonarną. Aktualnie w omawianym obiekcie funkcjonuje Poradnia Opieki Hospicyjno-Paliatywnej, w ramach której działa medyczny zespół wyjazdowy (hospicjum domowe), oraz gabinet lekarski. Partnerem w realizacji od lat Programu p.n. „Opieka nad chorym na chorobę nowotworową i jego rodziną” jest gmina Wałbrzych. Beneficjent: Zakład Opieki Paliatywnej. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.5.3 Projekt „Aktywacja społeczna i zawodowa osób bezdomnych przez MONAR w obiekcie przy ul. Moniuszki 109” obejmujący renowację zabytkowego obiektu przy ul. Moniuszki 109 w dzielnicy Gaj. Budynek jest obiektem pięknym obiektem zabytkowym, jego remont wpłynie korzystnie na poprawę wyglądu miasta Wałbrzycha oraz zachowanie dziedzictwa kulturalnego miasta. Możliwość uczestniczenia w remoncie i pracach budowlanych mieszkańców domu MONAR przy ul. Moniuszki 109 daje im szanse na aktywizacje społeczną, podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz zdobycie kolejnych praktycznych umiejętności pozwalających zaistnień na rynku pracy. Udział mieszkańców domu MONAR przy realizacji tego projektu, da im szansę na zaistnienie w społeczeństwie. 137 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Koszt przedsięwzięcia oszacowano na 200.000 zł, realizacja projektu w latach 2005-2007. Beneficjent: stowarzyszenie MONAR. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.6Typ projektów: przebudowa lub remonty publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych umożliwiających integrację osób zdrowych i niepełnosprawnych 10.6.1 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny stok narciarski” polega na zagospodarowaniu i modernizacji istniejącego stoku narciarskiego znajdującego się na najwyższym wzgórzu parkowym od strony ul. Lotników poprzez wykonanie na stoku dwóch całorocznych tras zjazdowych o różnych stopniach trudności dla dzieci i osób początkujących oraz dla narciarzy zaawansowanych. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.2 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowa nartostrada – letnia górska trasa rowerowa” obejmuje przygotowanie trasy narciarskiej o długości 1 km i o szerokości 10 m. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.3 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowy tor saneczkowy – letnia górska trasa rowerowa” obejmuje zagospodarowanie istniejącego toru saneczkowego o długości ok. 500 m. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.4 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Górska trasa rowerowa” obejmuje przygotowanie ścieżek rowerowych o długości ok. 3,5 km włączając do nich w okresie letnim nartostradę oraz tor saneczkowy, wykonanie 3 miejsc do ćwiczeń gimnastycznych typu „ścieżka zdrowia” oraz punktów edukacyjnych przy pomnikach przyrody. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.5 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny tor saneczkowy typu Coaster” obejmujący przygotowanie zjeżdżalni grawitacyjnej o konstrukcji szynowej lub rynnowej o długości 600 m w celu umożliwienia swobodnego (grawitacyjnego) zjazdu wagoników kołowych (wózków zjazdowych). Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.6 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Wspinaczka skałkowa i strzelnica do łucznictwa” obejmujące ubez- 138 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne pieczenie i przystosowanie ścian po byłych kamieniołomach, a także przystosowanie terenów w okolicy kamieniołomów dla łucznictwa. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.7 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Baza gastronomiczno-rekreacyjna” obejmuje wykonanie budynku w stylu „Tyrolskim” w skład którego wejdą restauracje, bar szybkiej obsługi, wypożyczalnie sprzętu sportowego, przebieralnie, zaplecze sanitarne oraz plac zabaw dla dzieci typu „wioska indiańska”. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.8 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Parking” obejmuje stworzenie parkingu na ok. 50 aut. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.9 Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Stadion Górnika” obejmuje częściową przebudowę części trybun stadionu (rozbiórka chodników i zniszczonych ławeczek betonowych, dostosowując liczbę miejsc do ok. 2.000), regenerację płyty głównej boiska piłkarskiego, wykonanie bieżni 8-torowej z nawierzchnią z tworzyw sztucznych, wybudowanie zaplecza socjalnego dla stadionu, wybudowanie boiska do piłki plażowej – nożnej i siatkowej, boiska do buli, rzutni, skoczni, wybudowanie parkingów oraz zagospodarowanie otoczenia stadionu aby pełnił rolę rekreacyjną dla mieszkańców Wałbrzycha (oświetlenie, monitoring bezpieczeństwa, parking, toalety, ogródek jordanowski dla dzieci, ścieżki rowerowe itp.). Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.10Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Hala lekkoatletyczna oraz ścianka wspinaczkowa” obejmuje modernizację unikalnej w skali województwa dolnośląskiego krytej hali lekkoatletycznej oraz doposażenie jej wysokiej części w ściankę wspinaczkową. Koszt modernizacji hali lekkoatletycznej oszacowano na 3.800.000 zł, z czego 50% kosztów zostanie pokryte przez dotację Polskiej Federacji Sportu zaś kolejne 33% może zostać pokryte z MENiS poprzez Urząd Marszałkowski. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR, WKGiJ. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.11Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego” obejmujący budowę pomnika oraz tablicy przy Alei Wyzwolenia, przy wejściu do Parku Sobieskiego wraz z zagospodarowaniem skweru w ławki, poprawę zieleni, instalację oświetlenia. W zamiarze miejsce ma stać się miejscem spotkań Wałbrzyszan w dni świąteczne (Dzień Górnika). Rozpoczęcie realizacji projektu zaplanowane jest na 2005 rok, zakończenie na przełom 2005/2006. Beneficjent dysponuje dziś projektem pomnika. 139 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Beneficjent: konsorcjum Gmina Wałbrzych oraz Stowarzyszenie Budowy Pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego. Finansowanie: działanie 1.4 lub 3.3 ZPORR. 10.6.12Projekt pn. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Poprawa bezpieczeństwa w parku” poprzez zainstalowanie oświetlenia oraz – w czym może uczestniczyć jako beneficjent policja – systemu monitoringu bezpieczeństwa stanowiącego część systemu monitoringu obejmującego Miasto Wałbrzych. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.6.13Projekt „Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną”, zadanie „Wieża Szybu Tytus” obejmujące wykorzystanie na ściankę wspinaczkową oraz kawiarenkę starego i niewykorzystanego obecnie szybu kopalnianego. Beneficjent: Gmina Wałbrzych bądź WKGiJ. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. Uwaga: Projekty „Rekreacyjne ścianki wspinaczkowe miejscem aktywizacji młodzieży wałbrzyskiej, rozwoju osób niepełnosprawnych oraz atrakcją turystyczną” przewidują udostępnienie mieszkańcom Wałbrzycha sztucznych obiektów wspinaczkowych, na których można będzie uprawiać w sposób bezpieczny i pod fachowym okiem instruktorów i trenerów zrzeszonych w WKGiJ wspinaczkę sportową i rekreacyjną. Uprawianie wspinaczki skalnej po obiektach naturalnych bądź sztucznych ma duży wpływ na rozwój świadomości społecznej młodzieży. We wspinaniu nie ma bezpośredniej rywalizacji z przeciwnikiem, która jest czynnikiem wyzwalającym agresję. Wspinanie to zmagania człowieka z samym sobą, jego słabościami, trudnościami pokonywanej trasy. Wspinaczka to również doskonała szkoła partnerstwa, które symbolizuje związanie się dwóch osób liną wspinaczkową oraz współdziałanie w dotarciu na szczyt. Wspinanie na sztucznym obiekcie – ścianie zbudowanej w krytej hali sportowej bądź w obiekcie o oryginalnie innym przeznaczeniu przystosowanym do celów rekreacyjnych i sportowych pozbawione jest niebezpieczeństw typowych dla wspinania w naturalnym otoczeniu – spadających kamieni i lawin śnieżnych, załamania pogody i piorunów, niepewnych punktów asekuracyjnych. Ścianka wspinaczkowa to również doskonałe miejsce integracji osób w każdym wieku – dzieci, młodzieży, studentów, osób pracujących oraz emerytów. Zajęcia wspinaczkowe to również okazja do integracji osób zdrowych i niepełnosprawnych (ruchowo, umysłowo itp.) – projekt realizowany będzie przy współpracy WKGiJ z wałbrzyskim stowarzyszeniem osób niepełnosprawnych. Na ściankach wspinaczkowych oprócz udostępnienia dla osób indywidualnych realizowane będą zajęcia integracyjne dla różnych organizacji (szkół i uczelni, zakładów pracy, organizacji społecznych), zajęcia rehabilitacyjne, szkolenia typu „team building”, zawody sportowe i kursy wspinaczkowe. Zajęcia na krytym i ogrzewanym obiekcie stworzą również alternatywę dla np. jazdy na nartach w przypadku braku śniegu bądź turystyki górskiej w przypadku złej pogody. 140 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 10.6.14Projekt pn. „Zagospodarowanie obszaru w pobliżu góry Chełmiec na cele rekreacyjno-turystyczne”. Bezpośrednim celem projektu jest przebudowa należących do Gminy Wałbrzych obiektów sportowo – rekreacyjnych przy ul. Ratuszowej. Inwestycja ma prowadzić do rozwoju funkcji turystycznych, rekreacyjnych, a także sportowych w dzielnicy Biały Kamień Typ Projektu: przebudowa lub remont publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych. Przedmiotem projektu jest wykonanie prac związanych z zagospodarowaniem obszaru w sąsiedztwie wzgórza Chełmiec, a także przebudowa istniejących tam obiektów sportowo – rekreacyjnych należących do Gminy Wałbrzych w celu rozwoju funkcji turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w dzielnicy Biały Kamień oraz na terenie całego Wałbrzycha. Obszar Białego Kamienia należy do po–przemysłowych terenów miasta, zagrożonych marginalizacją społeczną i ekonomiczną. Realizacja przedmiotowego projektu ma w znacznym stopniu przeciwdziałać szeroko rozumianej degradacji dzielnicy, a także przyczynić się do zapobieżenia zjawisku wykluczenia społecznego i ekonomicznego mieszkańców tej części miasta. Cel ten będzie realizowany poprzez rozwój funkcji rekreacyjno – sportowych oraz usług związanych z tą branżą gospodarki. Dzielnica Biały Kamieniu znajduje się w atrakcyjnym turystycznie obszarze miasta, w pobliżu masywu góry Chełmiec. Zlokalizowane są tam liczne szlaki turystyczne, trasy biegowe oraz rowerowe. O ich walorach świadczą odbywające się co roku liczne wydarzenia rekreacyjno-sportowe. Do najbardziej znanych należą międzynarodowe puchary w kolarstwie górskim MTB, a spektakularnym wydarzeniem potwierdzającym atrakcyjność tego terenu i jednocześnie jego duży potencjał dla rozwoju Wałbrzycha były rozegrane w 2004 roku „Mistrzostwa Europy MTB Wałbrzych 2004”. W obszarze masywu Chełmca odbywają się także maratony biegowe z najbardziej znanym międzynarodowym nocnym marszo – biegiem na dystansie 100 kilometrów. W sąsiedztwie kompleksu na terenach po–przemysłowych, w przeszłości należących do Wałbrzyskich Kopalń Węgla Kamiennego, odbywają się cykliczne międzynarodowe imprezy samochodów terenowych, między innymi „Rajd Hałda”. Podniesieniu walorów rekreacyjno -turystycznych tego obszaru miasta służą również działania już zrealizowane na górze Chełmiec, między innymi renowacja zlokalizowanej tam zabytkowej wieży widokowej. Projekt obejmuje swym zakresem wykonanie i oznakowanie kolejnych tras rowerowych oraz szlaków turystycznych w masywie Chełmca, poszerzenie oferty tras do rajdów samochodów terenowych na hałdach pokopalnianych zlokalizowanych w dzielnicy Biały Kamień, udostępnienie bazy gastronomiczno-noclegowej na górze Chełmiec, przebudowę kompleksu obiektów sportowo-rekreacyjnych przy ul. Ratuszowe, remont towarzyszącej infrastruktury drogowej na obszarze objętym projektem. Pierwszy etap projektu przewiduje wykonanie niezbędnych prac rozbiórkowych w istniejącym kompleksie sportowym przy ul. Ratuszowej, przebudowę obiektów wchodzących w jego skład oraz realizację koniecznych prac budowlanych. W rezultacie oddany zostanie do użytku nowoczesny obiekt składający się z krytej pływalni, hali widowiskowo–sportowej, hotelu oraz zadaszonego lodowiska. Dodatkowo wykonane zostanie oświetlenie istniejącej płyty stadionu, a także zaplecze szatniowe i administracyjno – biurowe. Usytuowanie kompleksu sportowo-rekreacyjnego przy ul. Ratuszowej w Wałbrzychu jest istotne ze względów ekonomicznych i społecznych. Ma przeciwdziałać zjawisku marginalizacji dzielnicy Biały Kamień. Bardzo istotne są również względy wynikające z założeń odnoszących się do zrównoważonego rozwoju miasta, gdyż ewentualna realizacja kolejnej inwestycji w „najmłodszych” dzielnicach, czyli na Podzamczu i 141 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Piaskowej Górze, w sposób znaczący zachwiałaby równowagę rozwoju Wałbrzych na niekorzyść dzielnic „starych”, planowanych do objęcia programem rewitalizacji. Przebudowany i odnowiony kompleks sportowo – rekreacyjny składający się ze stadionu, boisk piłkarskich, krytej pływalni, urządzeń odnowy biologicznej, kręgielni, studia fitness, hotelu, restauracji, lodowiska oraz hali sportowo – rekreacyjnej, zwiększy atrakcyjność turystyczną całego Wałbrzycha i będzie znaczącym elementem rozwoju społeczno – ekonomicznego dzielnicy Biały Kamień. Beneficjenci: Gmina Wałbrzych, OSIR. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 oraz 3.5.1 ZPORR. 10.7Typ projektów: porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez wyburzenia i odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni 10.7.1 Projekt „Zagospodarowanie przestrzeni parkowej Skweru Sybiraków w Wałbrzychu” obejmujące m.in. remont oświetlenia, budowę obiektów małej architektury, przebudowę oraz budowę odwodnienia placu głównego, budowę ogrodzenia, niwelację terenu. Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.8Typ projektów: prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym znajdujących się w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do tworzenia stałych miejsc pracy 10.8.1 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Renowacja elewacji oraz uporządkowanie otoczenia budynku wspólnoty mieszkaniowej Sienkiewicza 1/1A ”. Zadanie związane jest z otworzeniem wartości kulturowej zabytkowej elewacji znajdującej się na szlaku turystycznym łączącym przejście z Placu Magistrackiego do Rynku (element „TRAKTU WAŁBRZYSKIEGO”). Zadanie jest komplementarne z adaptacją strychu, która umożliwi udostępnienie powierzchni dla organizacji pozarządowych prowadzących działalność społeczną (kulturalną, szkoleniową itp.). Beneficjent: wspólnota mieszkaniowa ul. Sienkiewicza 1/1A. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. Uwaga – ponieważ projekty realizowane przez beneficjentów, którymi są wspólnoty mieszkaniowe stanowią jeden z kluczowych elementów przywrócenia świetności kulturowej zabytkowych dzielnic Wałbrzycha a jednocześnie proces aplikowania przez wspólnotę mieszkaniową jest bardziej skomplikowany od mechanizmów obowiązujących innych beneficjentów (charakter wspólnoty mieszkaniowej), w celach informacyjnych, w Załącz- 142 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne niku nr 4 przedstawiono procedurę działania w przypadku wspólnoty mieszkaniowej ubiegającej się o dofinansowanie prac remontowych i konserwacyjnych z funduszy pomocowych UE. 10.8.2 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Renowacja elewacji oraz uporządkowanie otoczenia budynku wspólnoty mieszkaniowej Sienkiewicza 4 ”. Beneficjent: wspólnota mieszkaniowa ul. Sienkiewicza 4. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.8.3 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Renowacja zabytkowej elewacji oraz dachu budynku wspólnoty mieszkaniowej Słowackiego 3/3A ”. Zadanie związane jest z otworzeniem wartości kulturowej zabytkowej elewacji znajdującej się na szlaku turystycznym łączącym dojście z Dworca PKS oraz z Placu Grunwaldzkiego do Placu Magistrackiego (najczęstszy sposób wejścia do zabytkowego Śródmieścia Wałbrzycha) z przejściem do Rynku (element „TRAKTU WAŁBRZYSKIEGO”). Zadanie jest komplementarne z adaptacją strychu, która umożliwi udostępnienie powierzchni dla organizacji pozarządowych prowadzących działalność społeczną (kulturalną, szkoleniową itp.). Zadanie jest również komplementarne z zadaniem „Adaptacja do nowych funkcji Śródmieścia Wałbrzycha położonej przy ul. Słowackiego 6A i 6B”. Beneficjent: wspólnota mieszkaniowa ul. Słowackiego 3/3A. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.8.4 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Renowacja zabytkowej elewacji wraz z zabytkowymi okiennicami i dekoracjami budynku wspólnoty mieszkaniowej „DOM” ul. Gdańska 3 ”. realizacja wskazanego projektu przyczyni się do wzrostu atrakcyjności nieruchomości, jej walorów estetycznych oraz uwydatni jej zabytkowy charakter. W związku z położeniem nieruchomości w ścisłym centrum miasta na ulicy Gdańskiej łączącej Plac Magistracki z Rynkiem, obiekt znajduje się w ciągu zwiedzanym przez turystów. Ulica Gdańska przy której położona jest nieruchomość stanowi ważny trakt kupiecki, prowadzący do pięknie odrestaurowanego Rynku, na którym odbywa się wiele masowych imprez kulturalnych (np. giełda staroci, występy zespołów artystycznych, koncerty, wystawy prac malarskich, happeninggi). Beneficjent: wspólnota mieszkaniowa „DOM” ul. Gdańska 3. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.8.5 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwar- 143 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne tał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Adaptacja do nowych funkcji części Śródmieścia Wałbrzycha położonej przy ul. Słowackiego 6A i 6B” realizowane w kwartale I. Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.8.6 Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” obejmujący poprawę stanu technicznego wybranych kwartałów zabudowy śródmiejskiej (kwartał I: ulice Waryńskiego, Dmowskiego, Słowackiego; kwartał II ulice: Sienkiewicza, Gdańska, Kościuszki; kwartał III: ulice Moniuszki, Kościelna, Rynek), zadanie „Instalacja oświetlenia w celu poprawy bezpieczeństwa”. Kompleksowa modernizacja oświetlenia w nawiązaniu do stylu „retro Rynku” Placu Magistrackiego oraz ulic Sienkiewicza i Gdańskiej dla osiągnięcia normatywnego oświetlenia przy minimalnej mocy zainstalowanej urządzeń oświetleniowych. Wykorzystanie posiadanych latarń, fundamentów, wysięgników. Istniejące oświetlenie wykonane jest w oparciu o oprawy rtęciowe- w dość dużym stopniu już wyeksploatowane (skorodowane z pogorszonymi parametrami oświetleniowymi).Po tylu latach eksploatacji są bardziej odbiornikiem energii niż urządzeniami oświetleniowymi. W chwili obecnej nie spełniają wymagań norm, co do natężenia oświetlenia oraz jego równomierności, są przestarzałe technicznie, posiadają zardzewiałe odbłyśniki oraz małą szczelność układu optycznego, co powoduje ograniczenie strumienia świetlnego wysyłanego z opraw oraz znaczne straty pobieranej energii elektrycznej. Efekty ekonomiczne – przy modernizacji zostanie zmniejszona moc zainstalowana, co pozwoli uzyskać oszczędności w opłatach za energię. Ponadto w okresie eksploatacji nie będą ponoszone pełne koszty materiałowe za konserwację sieci oświetleniowej. Efekty społeczne – oświetlenie zintegrowane ze środowiskiem ma ogromne znaczenie w tworzeniu nastroju danej okolicy i wpływa na lokalne warunki życia. Wzmacnia poczucie bezpieczeństwa, wpływa na zmniejszenie przestępczości i liczby wypadków drogowych, podnosi wartość zabytków architektury. Efekty ekologiczne – Modernizacja oświetlenia ma na celu oszczędności zużycia energii elektrycznej. W wyniku tych oszczędności zmniejszają się wielkości emisji do atmosfery i ilości popiołów produkowanych przez elektrownie węglowe. Zastąpienie istniejącego oświetlenia rtęciowego na oświetlenie wysokoprężnymi lampami sodowymi o zmniejszonej mocy i trwałości użytkowej spowoduje, iż utylizacja źródeł będzie zachodziła rzadziej niż obecnie (problem rtęci jest bardzo groźny jest ona jednym z najgroźniejszych metali ciężkich). Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.8.7 Projekt „Remont i modernizacja kompleksu budynków będących siedzibą Państwowej Straży Pożarnej w Wałbrzychu” obejmujący nieruchomości zabytkowe znajdujące się w Śródmieściu Wałbrzycha przy ulicach Przemysłowej 1 i Matejki 5. Realizacja przyczyni się do dostosowania obiektu do aktualnych wymagań obiektu z zakresu BHP, poprawienia warunków pracy, obniżenia kosztów utrzymania budynków oraz poprawy estetyki części miasta. Budynki stanowić będą potencjalną bazę lokalowo-techniczną dla większej ilości sił ratowniczych w przypadku klęsk żywiołowych i innych tego typu zdarzeń. Beneficjent: Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej. 144 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.9Typ projektów: prace konserwatorskie i remonty zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do rozwoju turystyki i tworzenia stałych miejsc pracy 10.9.1 Projekt „Remont i modernizacja zabytkowego Kościoła Zbawiciela w Wałbrzychu” obejmujący kotwienie i wzmocnienie fundamentów kościoła. Realizacja w/w projektu pozytywnie wpłynie na atrakcyjność turystyczna miasta i wywoła wzrost zatrudnienia w usługach okołoturystycznych. Cykliczne koncerty muzyki klasycznej i religijnej przyciągną do miasta miłośników tej muzyki także z regionu i z zagranicy. Realizacja projektu umożliwi zainteresowanie tym wnętrzem organizatorów festiwalu Wratislavia Cantans. Przewiduje się również stworzenie możliwości wystawienniczych co w połączeniu z np. muzyka kameralną daje wspaniałą możliwość obcowanie ze sztuką w niepowtarzalnym wnętrzu i przyciągnie turystów, ale również umożliwi wzbogacenie zaplecza kulturalnego naszego miasta, którego oferta skierowana jest również na tutejszą młodzież. Beneficjent: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.10Typ projektów: poprawa warunków uprawiania turystyki i rekreacji wokół Wałbrzycha 10.10.1Projekt „Rewitalizacja Wąwozu Pełcznicy i Szczawnika – Ogród Skalny”. Projekt obejmie działania realizowane przy współpracy z Książańskim Parkiem Krajobrazowym, związane z inwentaryzacją obiektów przyrody nieożywionej na terenie parku krajobrazowego, stworzenie projektu zagospodarowania obszaru otaczającego Zamek Książ oraz zabudowań Starego Książa pod kątem udogodnienia dla ruchu turystycznego oraz rekreacji, poprzez ubezpieczenie i oczyszczenie skalnych ścian wspinaczkowych, stworzenie i oznakowanie ścieżek turystycznych, stworzenie parkingu oraz toalety, fizyczne wykonanie prac projektowych, wydanie materiałów informacyjnych, reklamowych oraz przewodnika i skałoplanu. Beneficjent: Gmina Wałbrzych, „Zamek Książ” Sp. z o.o. w konsorcjum z Wałbrzyski Klub Górski i Jaskiniowy. Finansowanie: Gmina Wałbrzych, działanie 3.3 ZPORR. 10.11Typ projektów: poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych 10.11.1Projekt „Modernizacja dróg w dzielnicy Piaskowa Góra”, którego celem jest zwiększenie możliwości sprzyjających rozwojowi nowoczesnych usług na obszarze Piaskowej Góry poprzez poprawę stanu infrastruktury drogowej. Przedmiotem projektu jest modernizacja sieci dróg wraz z oświetleniem ulicznym oraz modernizacją pełnej infrastruktury podziemnej. 145 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.11.2Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia”, zadanie „Modernizacja ulic i infrastruktury zabytkowego centrum Wałbrzycha”, którego celem jest poprawa infrastruktury drogowej Wałbrzycha i zapewnienie swobodnego dostępu do centrum kulturalno-turystycznego miasta, co przyczyni się do rozwoju firm usługowych, w tym turystycznych w centrum Wałbrzycha. Przedmiotem projektu jest modernizacja sieci dróg i chodników wraz z oświetleniem ulicznym obejmującym ul. Słowackiego oraz ul. Konopnickiej, oraz wykonanie infrastruktury towarzyszącej które obejmuje wykonanie kanalizacji deszczowej, sanitarnej, wodociągowej, gazowej. Docelowymi odbiorcami projektu są mieszkańcy Wałbrzycha i okolic oraz turyści krajowi i zagraniczni odwiedzający Wałbrzych. Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.11.3Projekt „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia”, zadanie „Równe szanse, równy dostęp – ułatwienia infrastrukturalne dla niepełnosprawnych” kierowany do niepełnosprawnych mieszkańców Wałbrzycha. Celem projektu jest: zapewnienie osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu miasta, przełamywanie wszelkich barier związanych z hamowaniem ich zaangażowania, ugruntowanie współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi, szeroko pojęta edukacja społeczna. I etap prac (planowanie) obejmuje: wyznaczenie obszaru w centrum miasta z naniesieniem miejsc do wykonania podjazdów i zjazdów z chodników, wyznaczenie dodatkowych miejsc parkingowych, kampania mediano-edukacyjna. II etap (działanie) - obejmuje włączenie do projektu organizacji pozarządowych, instytucji kultury, banków, sklepów, zlokalizowanych przy wytyczonym obszarze (festyny integracyjne, dni integracji z niepełnosprawnymi, wspólne przemarsze), włączenie firm zlokalizowanych w naszym mieście jak też poza nim. (zorganizowanie konferencji na temat „Dziś sprawny! Jutro ?”), wykonanie prac modernizujących infrastrukturę, wyznaczenie i oznaczenie miejsc parkingowych Beneficjent: Gmina Wałbrzych. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 10.12Typ projektów: remonty i modernizacja infrastruktury technicznej szczególnie w zakresie ochrony środowiska 10.13Typ projektów: tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi obszarach miasta 10.13.1Projekt „Monitoring wizyjny miasta Wałbrzycha” przewidujący dalszą rozbudowę systemu monitoringu miasta Wałbrzycha – od dzielnicy Śródmieście w 146 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne kierunku Piaskowej Góry. Podłączenie do istniejącej sieci 8 nowych kamer. W realizacji projektu uczestniczyć będą: Urząd Miejski, Policja, Straż Miejska. Oczekiwane rezultaty to wzrost poprawy bezpieczeństwa mieszkańców i podmiotów gospodarczych działających w tych dzielnicach miasta Wałbrzycha. Beneficjent: Gmina Wałbrzych, policja, straż miejska. Finansowanie: Gmina Wałbrzych działanie 3.3 ZPORR. 147 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 11.PLANOWANE DZIAŁANIA W LATACH 2004-2006 I NASTĘPNYCH – REWITALIZACJA OBSZARÓW PO-PRZEMYSŁOWYCH 11.1Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury w obiektach po-przemysłowych, umożliwiające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości 11.1.1 Projekt „Dolnośląska Sieć Informatyczna - samorząd”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.2Typ projektów: prace konserwatorskie i remonty historycznych obiektów po-przemysłowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniające się do zachowania dziedzictwa narodowego (udostępnienie obiektów muzealnych), rozwoju turystyki, działalności kulturalnej i społecznej oraz tworzenia stałych miejsc pracy 11.2.1 Projekt „Zagospodarowanie podziemi Wałbrzycha – inwentaryzacja, zabezpieczenie, udostępnienie dla turystów” obejmujący inwentaryzację, zabezpieczenie oraz udostępnienie części obiektów pod ruch turystyczny w ramach „Traktu Wałbrzyskiego”, a wreszcie reaktywację „Wałbrzyskiej Grupy Ratownictwa Podziemnego”. Celem inwentaryzacji jest stworzenie zintegrowanego systemu informacji o obiektach podziemnych na terenie Gminy Wałbrzych pod kątem poprawy bezpieczeństwa oraz możliwości zagospodarowania obiektów. Beneficjent: Gmina Wałbrzych, Państwowa Straż Pożarna (Krajowy system ratowniczo-gaśniczy). Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.2.2 Projekt „Modernizacja i rozbudowa obiektu oraz sprzętu Teatru Lalek i Aktora”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.2.3 Projekt „Modernizacja kotłowni i ochrony przeciwpożarowej Biblioteka „Pod Atlantami” w Wałbrzychu ul. Rynek 9”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 148 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 11.3Typ projektów: remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury obiektów po-przemysłowych umożliwiające rozwój działalności szkoleniowej i edukacyjnej mających za zadanie podniesienie kwalifikacji włączając osoby bezrobotne, a także podniesienie kwalifikacji i integrację osób niepełnosprawnych 11.3.1 Projekt „Modernizacja budynku, wymiana stolarki okiennej w Zespole Szkół nr 5”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.2 Projekt „Termomodernizacja obiektu, wymiana okien, wymiana instalacji wodno – kanalizacyjnej, modernizacja kotłowni, wymiana instalacji elektrycznej aluminiowej na miedzianą, wymiana oświetlenia na jarzeniowe w Zespole Szkół nr 6 ul. Kłodzka”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.3 Projekt „Zmiana systemu ogrzewania na gazowe z instalacji c. o. Tworzenie wspólnej kotłowni, modernizacja sanitariów dla dziewcząt i personelu w Zespole Szkół Nr 8”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.4 Projekt „Modernizacja budynku Centrum Kształcenia Ustawicznego ul. Niepodległości 88”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.5 Projekt „Termomodernizacja budynku, wymiana okien, zakupy inwestycyjne Centrum Kształcenia Praktycznego ul. Ogrodowa 2”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.6 Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół Specjalnych w Wałbrzychu ul. Ogrodowa 5a w Wałbrzychu”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.7 Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 7 w Wałbrzychu ul. 1 Maja 97”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.8 Projekt „Modernizacja obiektu LO nr 3”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 149 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 11.3.9 Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 3 w Wałbrzychu ul. Przywodna 1” Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.10Projekt „Modernizacja obiektu LO nr 5”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.11Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół Zawodowych nr 9 w Wałbrzychu ul. gen. W. Andersa 121a” Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.12Projekt „Modernizacja obiektu Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna w Wałbrzychu ul. Boh. Pracy 1”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.13Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 2 w Wałbrzychu Al. Wyzwolenia 34” Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.14Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 1 w Wałbrzychu ul. Paderewskiego 17” Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.15Projekt „Modernizacja obiektu Zespół Szkół nr 4 w Wałbrzychu ul. Sokołowskiego 75” Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.16Projekt „Termomodernizacja obiektu, remont elewacji Dom Dziecka nr 2 w Wałbrzychu ul. Moniuszki 118”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.17Projekt „Termomodernizacja obiektu, wymiana okien, zakupy inwestycyjne Dom Dziecka nr 3 „Rodzinka” w Wałbrzychu ul. Wrocławska 115”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.18Projekt „Modernizacja obiektu Dom Małego Dziecka w Wałbrzychu ul. Asnyka 13”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. 150 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.19Projekt „Rozbudowa obiektu Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Wałbrzychu ul. Orkana 55”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.20Projekt „Wymiana ogrzewania, zakupy inwestycyjne - Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Wałbrzychu ul. Matejki 5”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.21Projekt „Remont i modernizacja obiektu Społeczne Liceum Ogólnokształcące w Wałbrzychu ul. Malczewskiego 22”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.3.22Projekt „Remont i modernizacja obiektu Prywatnego LO Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP”. 11.4Typ projektów: poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych na terenach po-przemysłowych, budowa, przebudowa, remont infrastruktury transportowej 11.4.1 Projekt „Zakończenie robót modernizacyjnych ul. Długiej na Piaskowej Górze (drogi Nr 3404 D)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.2 Projekt „Modernizacja ul. Kosteckiego w Sobięcinie (droga Nr 3397 D)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.3 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3360 D” Wałbrzych, Jedlina Zdrój, rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej ob- 151 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne szarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.4 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3405 D – ul. Wyszyńskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.5 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3407 D – ul. Żeromskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.6 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3402 D – ul. Mickiewicza, Al. Wyzwolenia (Śródmieście)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.7 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3401 D – ul. 1 Maja (od ul. Sikorskiego), Pl. Na Rozdrożu, ul. Matejki”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.8 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3402 D - ul. Wysockiego +obiekt mostowy o długości 14,05 m + obiekt mostowy o długości 13,95 m, Al. Wyzwolenia, Mickiewicza, Niepodległości (od ul. Świdnickiej)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wa152 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne łbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.9 Projekt „Modernizacja drogi Nr 3403 D - ul. Chrobrego (odcinek jednokierunkowy)”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.10Projekt „Modernizacja drogi Nr 3405 D - ul. Wyszyńskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.11Projekt „Modernizacja drogi Nr 3407 D - ul. Żeromskiego, ul. Wańkowicza + obiekt mostowy o długości 4,4 m”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.12Projekt „Modernizacja drogi Nr 2882 D - ul. Bystrzycka”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.13Projekt „Modernizacja drogi Nr 3360 D - ul. Noworudzka, ul. Piotrkowskiego + obiekt mostowy o długości 14,30 m + obiekt mostowy o długości 8,80 m”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bez153 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne pieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.14Projekt „Modernizacja drogi Nr 3396 D - ul. Orkana”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.15Projekt „Modernizacja drogi Nr 3406 D - ul. Piłsudskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.4.16Projekt „Dotacja dla Gminy Wałbrzych – Modernizacja ul. Długiej – roboty dodatkowe, naprawa ul. Dunikowskiego”. Rezultaty: podniesienie parametrów technicznych drogi, lepsza dostępność komunikacyjna. Inwestycja będzie miała wpływ na lepsza dostępność komunikacyjną, poprawa stanu technicznego drogi umożliwi wzrost funkcji turystyczno – rekreacyjnej obszarów Powiatu wałbrzyskiego, poprawę bezpieczeństwa publicznego (komunikacja) oraz na wyrównywanie szans środowisk marginalizowanych. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 2 Typ projektów: remonty i modernizacja infrastruktury technicznej obiektów poprzemysłowych, szczególnie w zakresie ochrony środowiska 11.4.17Projekt „Modernizacja kotłowni Al. Wyzwolenia 20-24”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.5Typ projektów: tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości, likwidacja patologii społecznych na terenach po-przemysłowych 11.5.1 Projekt „Modernizacja obiektu Pogotowie Opiekuńcze w Wałbrzychu ul. Batorego 3”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. 154 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.5.2 Projekt „Modernizacja obiektu Dom Pomocy Społecznej w Wałbrzychu ul. Zachodnia 17”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.6Typ projektów: zagospodarowanie zdegradowanych gruntów pokopalnianych poprzez ich rekultywację, uporządkowanie, zalesienie i nadanie charakteru rekreacyjnego bądź sportowego 11.6.1 Projekt „Postawienie punktu przepływu i poziomu wody na rzece Pełcznica”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 11.6.2 Projekt „Postawienie punktu przepływu i poziomu wody na rzece Szczawnik”. Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Wałbrzychu. Finansowanie: działanie 3.3 ZPORR. 155 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 12.PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI 12.1Przewidywane źródła finansowania zadań Przewidywanymi źródłami finansowania zadań będą: 1) środki własne budżetu miasta lub innych beneficjentów, 2) środki pochodzące z dotacji celowej Ministerstwa Gospodarki i Pracy (10% kosztów kwalifikowanych zadania), 3) środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, włączając w szczególności działanie 3.3 Zintegrowanego Programu operacyjnego Rozwoju Regionalnego, 4) środki z innych funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, między innymi Sektorowego programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich oraz Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, 5) inne środki finansowe, włączając środki osób fizycznych 12.2Plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach 2004-2006 oraz następnych – obciążenie budżetu Miasta Wałbrzycha 156 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Lp. Nazwa zadania 1 2 1. Tab. 31: Plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach 2004-2006 i następnych Przewidywany Przewidywane koszty realizacji w latach Przewidywany koszt całkowity udział 2004 2005 2006 po 2006 realizacji inwestycji własny Gminy Wałbrzych 3 4 5 6 7 8 „Wałbrzyski Inkubator Przedsiębiorczości i Innowacji” „Przystosowanie pomieszczeń szkoleniowych w budynku UM przy ul. Matejki 1 na potrzeby osób niepełnosprawnych” „Adaptacja budynku przy ul. Pocztowej 22 w Wałbrzychu na Ośrodek Integracji dla Bezdomnych” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny stok narciarski” 1 240 000,00 zł 186 000,00 zł - zł 1 240 000,00 zł - zł - zł 300 000,00 zł 45 000,00 zł - zł - zł 300 000,00 zł - zł 700 000,00 zł 105 000,00 zł - zł 700 000,00 zł - zł - zł 1 702 900,00 zł 255 435,00 zł - zł - zł 1 702 900,00 zł - zł 5. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowa nartostrada – letnia górska trasa rowerowa” 345 000,00 zł 51 750,00 zł - zł - zł 345 000,00 zł - zł 6. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Zimowy tor saneczkowy – letnia górska trasa rowerowa” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Górska trasa rowerowa” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Całoroczny tor saneczkowy typu Coaster” 105 500,00 zł 15 825,00 zł - zł - zł 105 500,00 zł - zł 36 000,00 zł 5 400,00 zł - zł - zł 36 000,00 zł - zł 1 473 000,00 zł 220 950,00 zł - zł - zł 1 473 000,00 zł - zł 50 000,00 zł 7 500,00 zł - zł - zł 50 000,00 zł - zł 240 000,00 zł 36 000,00 zł - zł - zł 240 000,00 zł - zł 97 500,00 zł 14 625,00 zł - zł - zł 97 500,00 zł - zł 3 500 000,00 zł 525 000,00 zł - zł 100 000,00 zł 2. 3. 4. 7. 8. 9. 10. 11. 12. „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Wspinaczka skałkowa i strzelnica do łucznictwa” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Baza gastronomiczno-rekreacyjna” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Parking” „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Stadion Górnika” 500 000,00 zł 2 900 000,00 zł 157 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Lp. Nazwa zadania 1 2 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Tab. 31: Plan finansowy realizacji rewitalizacji w latach 2004-2006 i następnych Przewidywany Przewidywane koszty realizacji w latach Przewidywany koszt całkowity udział realizacji inwestycji własny Gminy 2004 2005 2006 po 2006 Wałbrzych 3 4 5 6 7 8 „Park Sobieskiego – Całoroczne Centrum Sportowo-Rekreacyjne”, zadanie „Hala lekkoatletyczna oraz ścianka wspinaczkowa” „Zagospodarowanie przestrzeni parkowej Skweru Sybiraków w Wałbrzychu” „Adaptacja do nowych funkcji części Śródmieścia Wałbrzycha położonej przy ul. Słowackiego 6a i 6b” „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia” zadanie „Instalacja oświetlenia w celu poprawy bezpieczeństwa” „Rewitalizacja Wąwozu Pełcznicy i Szczawnika – Ogród Skalny” „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia”, zadanie „Modernizacja ulic i infrastruktury zabytkowego centrum Wałbrzycha” „Rewitalizacja staromiejskiej zabudowy Śródmieścia”, zadanie „Równe szanse, równy dostęp – ułatwienia infrastrukturalne dla niepełnosprawnych” „Monitoring wizyjny miasta Wałbrzycha” „Zagospodarowanie podziemi Wałbrzycha – inwentaryzacja, zabezpieczenie, udostępnienie dla turystów” „Remont i modernizacja zabytkowego Kościoła Zbawiciela w Wałbrzychu” 3 987 000,00 zł 598 050,00 zł - zł 500 000,00 zł 1 500 000,00 zł 1 987 000,00 zł 1 000 000,00 zł 150 000,00 zł - zł 500 000,00 zł 8 226 000,00 zł 1 233 900,00 zł 135 000,00 zł 20 250,00 zł - zł 45 000,00 zł 90 000,00 zł - zł 115 000,00 zł 17 250,00 zł - zł 50 000,00 zł 65 000,00 zł - zł 6 420 000,00 zł 963 000,00 zł - zł 120 000,00 zł 2 300 000,00 zł 4 000 000,00 zł 204 029,00 zł 30 604,35 zł - zł 204 029,00 zł - zł - zł 400 000,00 zł 60 000,00 zł - zł 180 000,00 zł 220 000,00 zł - zł 118 000,00 zł 17 700,00 zł 8 000,00 zł 60 000,00 zł 50 000,00 zł - zł 2 000 000,00 zł 200 000,00 zł 15 000,00 zł 1 000 000,00 zł 985 000,00 zł - zł 500 000,00 zł - zł 125 000,00 zł 2 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł 2 101 000,00 zł 158 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 13.WYBRANE NARZĘDZIA FINANSOWO-ORGANIZACYJNE WSPIERAJĄCE REWITALIZACJĘ 13.1Programy uzupełniające działania związane z wykorzystaniem środków UE Wieloletni program gospodarowania komunalnym zasobem mieszkaniowym Gminy Wałbrzych na lata 2004-2008 (WPG) definiuje szereg narzędzi i programów finansowych, których realizacja będzie wspierała projekty i zadania współfinansowane z EFRR w ramach działania 3.3 ZPORR oraz projekty „miękkie” współfinansowane z EFS. W szczególności należy tu wymienić programy: 1) inwentaryzacji zasobu, 2) wsparcie finansowe osób o najniższych dochodach w formie dodatkowej osłonie socjalnej, 3) cykliczne monitorowanie możliwości oraz potrzeb mieszkaniowych najuboższych mieszkańców Gminy oraz planowanie ich zaspokajania, 4) wsparcia prywatnych inwestycji mieszkaniowych, 5) „Małych Ulepszeń”, 6) „Nasz Dom”, 7) „Adaptacja i Nadbudowa Strychów”, 8) odtwarzanie i aktualizacja dokumentacji technicznej nieruchomości komunalnych, 9) Pakiet „Przedsiębiorca”. Realizacja programu rewitalizacji wymaga również odniesienia znajdujących się w nim zapisów do innych dokumentów strategicznych gminy. W szczególności chodzi tu o wieloletnie programy inwestycyjne, które powinny odzwierciedlać zapisy widniejące w części finansowej LPR. Plany urbanistyczne związane z realizacją rewitalizacji powinny być zgodne z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W przypadku braku planów miejscowych, inwestycje muszą być zgodne z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (kopię odpowiedniego fragmentu studium należy załączyć do wniosku). Brak planów miejscowych wydłuża jednak i bardzo utrudnia procedurę ubiegania się o wymagane prawem pozwolenie na budowę. W związku z powyższym, dążąc do intensyfikacji działań podejmowanych w obszarze wyznaczonym w LPR jako pilotażowy bądź priorytetowy, gmina powinna zapewnić „wyposażenie” tego obszaru w niezbędną dokumentację planistyczną. 13.2Wieloletnie plany inwestycyjne Złożenie przez gminę wniosku o dofinansowanie projektów inwestycyjnych w ramach działania 3.3 ZPORR i innych działań tego typu (np. 1.4 ZPORR, 3.2 ZPORR) wymaga przedstawienia we wniosku dokumentu zaświadczającego o posiadaniu przez beneficjenta finansowego udziału własnego niezbędnego do realizacji przedsięwzięcia współfinansowanego przez Unię Europejską. Gwarancją dla pracowników Urzędu Marszałkowskiego sprawdzających kompletność wniosku pod względem formalnym jest kopia wieloletniego planu inwestycyjnego, w którym zapisano inwestycję realizowaną w ramach rewitalizacji. |W związku z powyższym każda aktualizacja LPR powinna pociągać za sobą skorygowanie zapisów istniejących w posiadanym przez gminę WPI 159 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 14.SYSTEM WDRAŻANIA LPR LPR obejmuje szereg projektów i zadań inwestycyjnych o bardzo zróżnicowanym charakterze. W ramach przyjętego obszaru obejmującego całe Miasto Wałbrzych, wyodrębniono projekty i zadania pilotażowe, zakwalifikowane do pierwszego etapu rewitalizacji biorąc pod uwagę między innymi potrzebę interwencji, potencjalne mocne strony Miasta, na których należy oprzeć jego rozwój społeczno-gospodarczy, stan zawansowania poszczególnych projektów (dostępną dokumentację techniczną) oraz możliwości budżetowe. Ze względu na pewne zróżnicowanie podjętych działań w przestrzeni miasta, oraz mając na uwadze szereg kolejnych działań, które powinny być podjęte przez Wałbrzych w ramach LPR, proponuje się, by w celu wdrożenia podjętych już oraz podejmowanych w przyszłości projektów i zadań – właściwy organ będzie podejmował decyzje odnośnie sposobu realizacji poszczególnych zadań i projektów, w szczególności – sposobu wyłaniania operatora rewitalizacji. Wykorzystywać przy tym będzie jedna z następujących możliwości: 1) oddelegowanie w celu realizacji projektu lub jego części (zadania), istniejącego wydziału w strukturze Urzędu Miasta (np. Wydział Gospodarki Miasta, Wydział Infrastruktury), poprzez powierzenie realizacji planowanych działań, 2) powołanie w celu realizacji projektu lub jego części (zadania) nowego wydziału w strukturze Urzędu Miasta (np. Wydziały Strategii i Rozwoju Miasta), poprzez powierzenie realizacji planowanych działań związanych z rewitalizacją, 3) wspólną realizację zadania przez Gminę z podmiotem zewnętrznym w formule podmiotów występujących wspólnie, szczególnie w przypadku gdy Gmina jest partnerem pasywnym i użycza (wydzierżawia) organizacji pozarządowej nieruchomość komunalną, wnioski zaś pisane są przez stronę zewnętrzną, zarówno w odniesieniu do działań „miękkich”, społecznych, finansowanych z EFS, jak i działań infrastrukturalnych współfinansowanych z EFRR; udziałem własnym w projekcie są środki i praca beneficjenta zewnętrznego, Gmina zaś z racji ograniczeń w okresie dzierżawy (nie dłużej niż 3 lata) oraz obowiązku wskazania we wniosku trwałości projektu wynoszącej minimum 5 lat po zakończeniu inwestycji, nie może ograniczyć się tylko do umowy użyczenia (dzierżawy), ale musi zaistnieć w przedsięwzięciu jako partner, 4) powołanie w celu realizacji projektu lub jego części (zadania) operatora rewitalizacji Miasta Wałbrzycha w formie spółki celowej (o 100% kapitale komunalnym bądź w formule partnerstwa publiczno-prywatnego), 5) powołanie jednostki bądź zakładu budżetowego, w celu realizacji projektu lub jego części (zadania), 6) powierzenie realizacji poszczególnych projektów bądź zadań podmiotowi zewnętrznemu (lub kilku podmiotom zewnętrznym), w tym także – instytucjom pozarządowym lub firmom prywatnym, realizacje zadań (w tym przypadku można przewidywać realizacje przez właścicieli na własnym terenie np.: wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie). Niezależnie od kształtu współpracy Gminy z beneficjentami zewnętrznymi w trakcie procesów rewitalizacji, najczęściej będą one miały postać BOT (ang. Build, Operate, Transfer) stosowanej w przypadkach gdy samorząd lokalny nie ma możliwości (bądź nie występuje taka potrzeba) pożyczenia wystarczającej ilości środków finansowych na inwestycję. W przypadku 160 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne wałbrzyskich procesów rewitalizacji i współpracy z zewnętrznym beneficjentem umowa przybierze postać nieco odmienną – ROT (ang. Refurbish, Operate Transfer), w trakcie której zamiast nowej inwestycji (budowy) podmiot zewnętrzny występujący niezależnie (dzierżawiąc nieruchomość od Gminy) bądź wspólnie z gminą podejmuje się przebudowy (remontu, adaptacji, modernizacji, rozbudowy itp.) istniejącego obiektu, który jest następnie eksploatowany (umożliwia prowadzenie przez partnera zewnętrznego działalności edukacyjnej, kulturalnej, szkoleniowej – skierowanej w stronę likwidacji bądź łagodzenia degradacji społecznej, a więc realizującej zadania publiczne) przez minimum 5 lat po zakończeniu inwestycji sfinansowanej z działania 3.3 ZPORR i w końcu przekazany z powrotem Gminie Wałbrzych. Umowy typu BOT bądź ROT gwarantują dopływ środków finansowych na budowę (przebudowę, adaptację itp.) a następnie na prowadzenie obiektów przez podmioty występujące wspólnie. Decydującą rolę odgrywa tu partner zewnętrzny, samorząd lokalny sprawuje zaś rolę regulacyjno-nadzorczą zdefiniowaną w umowie podmiotów występujących wspólnie która jest w takim wypadku wymagana do przedstawienia we wniosku złożonym w sprawie pozyskania współfinansowania z UE. Umowa powinna być tak skonstruowana, aby przynosić dochody wystarczające na zwrot nakładów inwestycyjnych oraz pokrycie kosztów inwestycyjnych, zapewniając w wybranych przypadkach stosowny poziom zysku z zainwestowanych środków w wysokości sięgającej do 25%. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku przekroczenia wskaźnika zysku na poziomie 25% dotacja UE na realizację przedsięwzięcia obniżana jest z 75% do 50%. Umowy typu BOT/ROT zawierane są najczęściej na dłuższy okres (15-20 lat) a po ich wygaśnięciu obiekty „rotowane” są przekazywane z powrotem Gminie. Z uwagi na zróżnicowanie mogących się pojawić zadań oraz możliwość wystąpienia bardzo odmiennych potrzeb w zależności od charakteru prowadzonych działań a także sposobu ich finansowania należy założyć możliwość zaistnienia kilku w/w możliwości jednocześnie. W każdej ze wskazanych możliwości jednostką nadrzędną, koordynująca postęp prac oraz realizacje założonych celów, będzie w imieniu Prezydenta Miasta Koordynator ds. Rewitalizacji wraz z powołanym Zespołem Zadaniowym jako ciałem wspomagającym, o charakterze doradczym. Ze względów organizacyjnych, Pełnomocnikowi ds. Rewitalizacji powinien podlegać bezpośrednio zespół trzech osób – koordynatorów sektorowych odpowiedzialnych za gromadzenie projektów i bezpośredni kontakt z projektodawcami w obszarach gospodarczym, społecznym oraz przestrzenno-środowiskowym. Należy zauważyć, ze taki sposób prowadzenia rewitalizacji może przynieść nadspodziewanie korzystne efekty ze względu na możliwość praktycznego sprawdzenia, który sposób realizacji projektów i zadań rewitalizacyjnych, będzie najbardziej korzystny zarówno pod względem skuteczności, ale także oddziaływania społecznego, gospodarczego a także propagandowym. Z oczywistych względów projekty rewitalizacyjne, których beneficjentem będzie jednostka zewnętrzna w stosunku do Miasta, będą realizowane przez tą jednostkę. 161 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 15.SYSTEM OKRESOWEJ AKTUALIZACJI WE WSPÓŁPRACY Z LOKALNYMI PARTNERAMI SPOŁECZNO-GOSPODARCZYMI 15.1Kategorie beneficjentów Potencjalnymi beneficjentami projektów realizowanych w ramach działania 3.3.1 ZPORR dotyczącego rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich mogą być następujące osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej: 1) gmina, miasto na prawach powiatu lub jednostki organizacyjne wykonujące zadania wyżej wymienionych jednostek samorządu terytorialnego, 2) następujące podmioty, których projekt został ujęty w LPR: a) spółki prawa handlowego oraz inne jednostki organizacyjne nie działające w celu osiągnięcia zysku lub przeznaczające zyski na cele statutowe, w których większość udziałów lub akcji posiadają podmioty wymienione w pkt 1 lub samorząd województwa, b) podmioty wykonujące usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego, w których większość udziałów lub akcji posiada gmina lub miasto na prawach powiatu, c) podmioty wybrane w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych –dostarczające usługi użyteczności publicznej na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego pod warunkiem przestrzegania zasad pomocy publicznej określonych w przepisach odrębnych, d) organizacje pozarządowe nie działające w celu osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia, fundacje oraz kościoły i związki wyznaniowe, e) spółdzielnie mieszkaniowe, f) jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych, w szczególności policja, straż pożarna, g) szkoły wyższe, h) wspólnoty mieszkaniowe. Potencjalnymi beneficjentami projektów realizowanych w ramach działania 3.3.2 ZPORR dotyczącego rewitalizacji zdegradowanych obszarów po-przemysłowych i po-wojskowych (istnieją różnice w porównaniu do działania 3.3.1) mogą być następujące osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej: 1. Gmina, miasto na prawach powiatu, powiat lub jednostki organizacyjne wykonujące zadania wyżej wymienionych jednostek samorządu terytorialnego. 2. Związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego. 3. Następujące podmioty, których projekt został ujęty w Lokalnym Programie Rewitalizacji: a) spółki prawa handlowego oraz inne jednostki organizacyjne nie działające w celu osiągnięcia zysku lub przeznaczające zyski na cele statutowe, w których większość udziałów lub akcji posiadają podmioty wymienione w pkt 1 i 2 lub samorząd województwa, 162 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne b) podmioty wykonujące usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego, w których większość udziałów lub akcji posiada gmina lub powiat, c) podmioty wybrane w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych dostarczające usługi użyteczności publicznej na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego pod warunkiem przestrzegania zasad pomocy publicznej określonych w przepisach odrębnych, d) organizacje pozarządowe nie działające w celu osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia, fundacje oraz kościoły i związki wyznaniowe e) spółdzielnie mieszkaniowe; f) policja, g) szkoły wyższe, h) wspólnoty mieszkaniowe. Katalog potencjalnych beneficjentów należy podzielić na dwie grupy: 1. Gminę oraz beneficjentów zależnych od gminy, włączając w szczególności komunalne jednostki organizacyjne zależne od gminy (zgodnie ze statutem bądź umową spółki) oraz jednostki z udziałem gminy (np. małe wspólnoty mieszkaniowe z udziałem gminy) czy też beneficjentów ubiegających się o dofinansowanie z UE w konsorcjum z gminą (np. stowarzyszenia chcące wykorzystać na prowadzenie swojej działalności budynki komunalne). 2. Pozostałych beneficjentów niezależnych finansowo od gminy (np. kościoły i związki wyznaniowe, wyższe uczelnie, duże wspólnoty mieszkaniowe z udziałem gminy bądź wszystkie wspólnoty bez udziału gminy, spółdzielnie mieszkaniowe). Istnieją dwie procedury wyboru projektów, osobne dla dwóch powyższych kategorii beneficjentów. 15.2Procedura wyboru projektów do LPR projektów zgłaszanych przez zewnętrznych (w stosunku do gminy) beneficjentów W przypadku beneficjentów zewnętrznych celem selekcji zgłaszanych projektów jest sprawdzenie ich pod względem formalnym. Zamierzeniem procedury jest wstępne wsparcie zewnętrznych beneficjentów w opracowaniu wniosku, który będzie zgodny ze względów formalnych z wymogami Urzędu Marszałkowskiego (wynikającymi z Uzupełnienia ZPORR). Z drugiej strony, wstępne sprawdzenie czy projekt spełnia wymogi ZPORR pozwala na uniknięcie ujmowania w LPR projektów, które z góry – nawet bez wykonania oceny merytoryczno-technicznej – są skazane na odrzucenie przez Urząd Marszałkowski. W stosunku do beneficjentów zewnętrznych obowiązuje następująca procedura: 1) Wypełnienie karty projektu (Wzór Karty projektu przedstawiono w Załączniku nr 9) do LPR i przesłanie do Pełnomocnika ds. Rewitalizacji. 2) Pełnomocnik ds. Rewitalizacji dokonuje sprawdzenia zgłoszonego projektu pod względem formalnym według poniższej listy kontrolnej: a. Kompletność wypełnienia karty projektu oraz realna możliwość zgromadzenia niezbędnych załączników do wniosku projektowego w zakładanym okresie realizacji projektu. 163 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne (Jeśli karta nie została wypełniona poprawnie bądź wpisane dane nie brzmią wiarygodnie, bądź wreszcie istnieje zagrożenie, że projektodawca nie będzie w stanie zgromadzić na czas wymaganych we wniosku załączników (np. pozwolenia na budowę), Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się bezpośrednio z wnioskodawcą i prosi o uzupełnienie ew. korektę danych). b. Uprawnienie wnioskodawcy do zgłoszenia projektu. (Jeśli wnioskodawca nie jest uprawniony do zgłoszenia projektu, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź zmianę beneficjenta). c. Zgodność z celami określonymi w Uzupełnieniu ZPORR, zgodność rodzaju projektu z listą przewidzianą w uzupełnieniu ZPORR dla danego działania 3.3.1 bądź 3.3.2. (Jeśli cele bądź rodzaj projektu nie są zgodne z wymaganiami Uzupełnienia ZPORR, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). d. Zgodność z kryterium geograficznym – realizacja projektu powinna wpisywać się w granice geograficzne określone w LPR. (Jeśli projekt jest związany z nieruchomością, która znajduje się poza granicami obszaru ujętego w LPR, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). e. Właściwy okres realizacji projektu zgodnie z zasadą „n+2” – realizacja projektu powinna przebiegać w ramach czasowych wynikających z zasady „n+2”. (Jeśli beneficjent określi okres realizacji projekty w sposób niezgodny z zasadą „n+2”, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). f. Dostępność środków finansowych w budżecie EFRR przewidzianym dla działania 3.3 ZPORR w danym okresie programowania. (Pełnomocnik ds. Rewitalizacji utrzymuje kontakt z Urzędem Marszałkowskim w odniesieniu do dostępności środków z EFRR przypisanych w danym terminie do dofinansowania projektów. Jeśli termin wniesienia wniosku do Urzędu Marszałkowskiego dotyczy zbyt wczesnego bądź zbyt późnego okresu, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). Pełnomocnik sprawdzając przedstawioną kartę projektu sporządza raport, w którym zapisuje wynik zgodności sprawdzenia z kryteriami od „a” do „f”. Jeżeli informacje przedstawione przez projektodawcę są zgodne z wymogami ZPORR – pełnomocnik ds. Rewitalizacji przystępuje do sprawdzenia zgodności zgłoszonego projektu z dalszymi kryteriami formalnymi. Jeżeli zgodności nie stwierdzono, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z projektodawcą, przekazuje mu raport z czynności sprawdzenia karty zgłoszenia oraz ustala wycofanie projektu bądź procedurę modyfikacji zgłoszenia. Realizacja dalszej części procedury sprawdzenia z kryteriami formalnymi wymaga pozyskania przez Pełnomocnika ds. Rewitalizacji szerszych informacji od projektodawcy, które wykraczają poza treść wpisaną w kartę projektu do LPR. Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z projektodawcą i pozyskuje informacje dotyczące: 164 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 1) budżetu przedsięwzięcia w rozbiciu na wielkość kosztów kwalifikowalnych oraz wielkość kosztów niekwalifikowalnych 2) rodzaju kosztów kwalifikowanych przyjętych przez projektodawcę do obliczeń 3) wielkości oczekiwanego dofinansowania z EFRR 4) wielkości oczekiwanego dofinansowania z budżetu państwa 5) rodzaju zabezpieczenia wkładu własnego w przedsięwzięcie oraz potencjału sfinansowania kosztów projektu do momentu pozyskania refundacji z EFRR, Powyższe informacje pozyskiwane są od projektodawcy w formie pisemnej, w postaci wypełnienia stosownego formularza („Formularz oceny finansowej zgłoszenia projektu przez beneficjenta zewnętrznego do LPR” przedstawiony w Załączniku nr 10). Bazując na otrzymanym od zgłaszającego projekt formularzu, pełnomocnik ds. Rewitalizacji wykonuje drugi etap sprawdzenia zgłoszenia, pod względem oszacowania jego zgodności finansowej – kryteria od „g” do „j”: g. Zgodność udziału % dofinansowania z EFRR z maksymalnym limitem przewidzianym w Uzupełnieniu ZPORR. (Jeśli beneficjent określi wielkość dofinansowania z ZPORR przewyższającą dopuszczalną wartość, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). h. Zgodność udziału % dofinansowania z budżetu Państwa z maksymalnym limitem przewidzianym w Uzupełnieniu ZPORR. (Jeśli beneficjent określi wielkość dofinansowania z ZPORR przewyższającą dopuszczalną wartość, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). i. Kwalifikowalność wydatków zgodnie z Uzupełnieniem ZPORR (Jeśli beneficjent popełni błąd w trakcie kwalifikowalności wydatków, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). j. Zabezpieczenie wkładu własnego oraz potencjału sfinansowania kosztów projektu do momentu pozyskania refundacji z EFRR. (Jeśli beneficjent nie wskaże wiarygodnego zabezpieczenia udziału własnego w przedsięwzięciu i/lub możliwości sfinansowania całości kosztów projektu przed uzyskaniem refundacji części kosztów z EFRR bądź budżetu Państwa, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). 3) W przypadku gdy zgłoszony projekt spełnia kryteria formalne, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji uwzględnia treść zgłoszenia w projekcie uchwały rady miejskiej wnoszonym pod obrady rady miejskiej w trybie kwartalnym. 15.3Procedura wyboru i hierarchizacji w LPR projektów zgłaszanych przez gminę oraz podmioty zależne od gminy. W trakcie wyboru poszczególnych projektów zgłaszanych przez gminę do LPR, zarówno w trakcie tworzenia programu, jak i w trakcie późniejszej jego aktualizacji, korzysta się z na- 165 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne rzędzia selekcji obejmującego dwie główne grupy kryteriów – kryteria formalne oraz merytoryczno techniczne. W przypadku gminy oraz beneficjentów związanych z gminą (uzależnionych od możliwości budżetowych gminy) sprawdzenie pod względem formalnym przedstawionych projektów pozwalające uzyskać pewność, że wniosek towarzyszący projektowi nie zostanie odrzucony na etapie sprawdzenia pod względem kryteriów formalnych, jest jedynie krokiem wstępnym w procedurze wyboru i hierarchizacji przedsięwzięć do ujęcia w LPR. Z uwagi na ograniczone możliwości budżetowe gminy, zgłaszane projekty będą więc sprawdzane pod względem: a) merytoryczno-technicznym tak aby maksymalnie zwiększyć prawdopodobieństwo, że projekt który uzyska akceptację władz miejskich będzie miał szansę uzyskania maksymalnie wysokiej liczby punktów w trakcie oceny merytoryczno-technicznej przez Panel Ekspertów w Urzędzie Marszałkowskim, b) zgodności z oczekiwaniem lokalnej społeczności (wyniki sondażu społecznego), c) wykonalności finansowej – rekomendacja Skarbnika. Finalna decyzja o przyjęciu danego projektu i zatwierdzenie jego realizacji w określonym przedziale czasowym zostanie podjęta przez Prezydenta Miasta. Spełnienie kryteriów formalnych odbywa się zgodnie z poniższą procedurą. 1) Wypełnienie karty projektu do LPR i przekazanie do Pełnomocnika ds. Rewitalizacji. 2) Pełnomocnik ds. Rewitalizacji dokonuje sprawdzenia zgłoszonego projektu pod względem formalnym według poniższej listy kontrolnej: a. Kompletność wypełnienia karty projektu oraz realna możliwość zgromadzenia niezbędnych załączników do wniosku projektowego w zakładanym okresie realizacji projektu. (Jeśli karta nie została wypełniona poprawnie bądź wpisane dane nie brzmią wiarygodnie, bądź wreszcie istnieje zagrożenie że projektodawca nie będzie w stanie zgromadzić na czas wymaganych we wniosku załączników (np. pozwolenia na budowę), Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się bezpośrednio z wnioskodawcą i prosi o uzupełnienie ew. korektę danych). b. Uprawnienie wnioskodawcy do zgłoszenia projektu. (Jeśli wnioskodawca nie jest uprawniony do zgłoszenia projektu, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź zmianę beneficjenta). c. Zgodność z celami określonymi w Uzupełnieniu ZPORR, zgodność rodzaju projektu z listą przewidzianą w uzupełnieniu ZPORR dla danego działania 3.3.1 bądź 3.3.2. (Jeśli cele bądź rodzaj projektu nie są zgodne z wymaganiami Uzupełnienia ZPORR, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). d. Zgodność z kryterium geograficznym – realizacja projektu powinna wpisywać się w granice geograficzne określone w LPR. 166 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne (Jeśli projekt jest związany z nieruchomością, która znajduje się poza granicami obszaru ujętego w LPR, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). e. Właściwy okres realizacji projektu zgodnie z zasadą „n+2” – realizacja projektu powinna przebiegać w ramach czasowych wynikających z zasady „n+2”. (Jeśli beneficjent określi okres realizacji projekty w sposób niezgodny z zasadą „n+2”, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). f. Dostępność środków finansowych w budżecie EFRR przewidzianym dla działania 3.3 ZPORR w danym okresie programowania. (Pełnomocnik ds. Rewitalizacji utrzymuje kontakt z Urzędem Marszałkowskim w odniesieniu do dostępności środków z EFRR przypisanych w danym terminie do dofinansowania projektów. Jeśli termin wniesienia wniosku do Urzędu Marszałkowskiego dotyczy zbyt wczesnego bądź zbyt późnego okresu, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). Pełnomocnik sprawdzając przedstawioną kartę projektu sporządza raport, w którym zapisuje wynik zgodności sprawdzenia z kryteriami od „a” do „f”. Jeżeli informacje przedstawione przez projektodawcę są zgodne z wymogami ZPORR – pełnomocnik ds. Rewitalizacji przystępuje do sprawdzenia zgodności zgłoszonego projektu z dalszymi kryteriami formalnymi. Jeżeli zgodności nie stwierdzono, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z projektodawcą, przekazuje mu raport z czynności sprawdzenia karty zgłoszenia oraz ustala wycofanie projektu bądź procedurę modyfikacji zgłoszenia. Realizacja dalszej części procedury sprawdzenia z kryteriami formalnymi wymaga pozyskania przez Pełnomocnika ds. Rewitalizacji szerszych informacji formalnych i merytorycznych od projektodawcy, które wykraczają poza treść wpisaną w kartę projektu do LPR. Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z projektodawcą i pozyskuje informacje dotyczące: 1) budżetu przedsięwzięcia w rozbiciu na wielkość kosztów kwalifikowalnych oraz wielkość kosztów niekwalifikowalnych (w [zł]), 2) rodzaju kosztów kwalifikowanych przyjętych przez projektodawcę do obliczeń (w [zł]) 3) wielkości oczekiwanego dofinansowania z EFRR (w [zł]), 4) wielkości oczekiwanego dofinansowania z budżetu państwa (w [zł]), 5) rodzaju zabezpieczenia wkładu własnego w przedsięwzięcie oraz potencjału sfinansowania kosztów projektu do momentu pozyskania refundacji z EFRR (rodzaj zabezpieczenia i jego wysokość w [zł]), 6) wykazania trwałości projektu i wykonalności instytucjonalnej, 7) wykazania wpływu projektu na poprawę warunków ekonomicznych i atrakcyjności inwestycyjnej (w szczególności dla MŚP) obszaru na którym będzie realizowany projekt, 8) wskazania wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania związanych z realizacją projektu, 9) wskazania kompleksowości projektu, wpływającego zarówno na sferę gospodarczą, jak i społeczną, 10) wykazania komplementarności z działaniami realizowanymi ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego dla osób chcących podnieść kwalifikacje lub zagrożonych utratą zatrudnienia w ramach ZPORR oraz osób zagrożonych 167 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne wykluczeniem społecznym wspieranych w ramach SPO Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006, a także działań w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL na terenach objętych rewitalizacją, 11) zgodność z politykami horyzontalnymi UE (ochrona środowiska, polityka równych szans dla osób niepełnosprawnych, kobiet, osób zagrożonych wykluczeniem społecznym np. długotrwale bezrobotnych i innych, społeczeństwem informacyjnym – w szczególności zapewnieniem równego dostępu do Internetu i informacji), 12) w przypadku projektów drogowych – wykazanie spójności z przewidywanym do realizacji układem komunikacyjnym oraz wykazanie wpływu na poprawę bezpieczeństwa ruchu poprzez redukcję liczby wypadków. Powyższe informacje pozyskiwane są od projektodawcy w formie pisemnej, w postaci wypełnienia stosownego formularza („Formularz oceny finansowej zgłoszenia projektu przez gminę do LPR” którego wzór przedstawiono w Załączniku nr 11). W opracowaniu informacje zawartych w pkt. od 6 do 12 może pomóc instrukcja wypełniania standardowego wniosku do EFRR. Bazując na otrzymanym od zgłaszającego projekt formularzu, pełnomocnik ds. Rewitalizacji wykonuje drugi etap sprawdzenia zgłoszenia, pod względem oszacowania jego zgodności finansowej – kryteria od „g” do „j”: g. Zgodność udziału % dofinansowania z EFRR z maksymalnym limitem przewidzianym w Uzupełnieniu ZPORR. (Jeśli beneficjent określi wielkość dofinansowania z ZPORR przewyższającą dopuszczalną wartość, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). h. Zgodność udziału % dofinansowania z budżetu Państwa z maksymalnym limitem przewidzianym w Uzupełnieniu ZPORR. (Jeśli beneficjent określi wielkość dofinansowania z ZPORR przewyższającą dopuszczalną wartość, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). i. Kwalifikowalność wydatków zgodnie z Uzupełnieniem ZPORR (Jeśli beneficjent popełni błąd w trakcie kwalifikowalności wydatków, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). j. Zabezpieczenie wkładu własnego oraz potencjału sfinansowania kosztów projektu do momentu pozyskania refundacji z EFRR. (Jeśli beneficjent nie wskaże wiarygodnego zabezpieczenia udziału własnego w przedsięwzięciu i/lub możliwości sfinansowania całości kosztów projektu przed uzyskaniem refundacji części kosztów z EFRR bądź budżetu Państwa, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji kontaktuje się z wnioskodawcą i ustala wycofanie wniosku bądź jego modyfikację). 3) W przypadku gdy zgłoszony projekt spełnia kryteria formalne, Pełnomocnik ds. Rewitalizacji uwzględnia treść zgłoszenia w trakcie oceny merytoryczno-technicznej projektów zgłoszonych przez gminę bądź jednostki od niej zależne. 168 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne W związku z ograniczonym budżetem samorządowym oraz zasadami planowania budżetowego, projekty publiczne będą przedstawiane w trybie aktualizacji rocznej oraz dodatkowo podlegać będą ocenie pod względem kryteriów merytoryczno-technicznych. Ocena merytoryczna projektów następuje poprzez przypisanie każdej z propozycji projektów określonej wagi oraz oceny. Wagi do poszczególnych kryteriów zostały zdefiniowane w dokumencie „Uzupełnienie do ZPORR”. Ocena merytoryczna dokonywana jest przez zespół ds. oceny merytorycznej projektów z wykorzystaniem „Tabeli oceny merytorycznej projektów gminy oraz współfinansowanych przez gminę”. W trakcie sporządzania projektu LPR ocena merytoryczna zostanie dokonana przez członków Zespołu Zadaniowego bazując na informacjach zebranych w trakcie oceny kryteriów formalnych wniesionych projektów. Członkowie Zespołu Doradczego oraz Radni są poproszeni o wskazanie tych typów projektów, które powinny być realizowane w pierwszej kolejności (w latach 2004-2006) oraz tych które mogą być realizowane w kolejnym okresie programowania (2007-2013). Informacji takich dostarczy również pilotażowy sondaż społeczny wykonany na zlecenie Miasta. Finalną decyzję o uszeregowaniu projektów zgłoszonych przez gminę na osi czasu (oraz stworzenie harmonogramu zadaniowo-czasowego na lata 2004, 2005 i 2006 oraz lata późniejsze) podejmuje Prezydent Miasta w uzgodnieniu ze skarbnikiem. Powyższa decyzja wpływa na: 1) Uszeregowanie projektów gminnych oraz współfinansowanych przez gminę w LPR 2) kształt (modyfikację) Wieloletniego Planu Inwestycyjnego miasta, który musi odzwierciedlać potrzeby inwestycyjne wynikające z LPR. 15.4System okresowej aktualizacji we współpracy z lokalnymi partnerami społecznogospodarczymi LPR będzie aktualizowany we współpracy z lokalnymi partnerami społeczno-gospodarczymi Miasta zgodnie z następującą procedurą. Należy zauważyć, że poniższa procedura będzie realizowana każdego roku w celu aktualizacji zamierzeń władz Miasta w każdej dzielnicy. Roczna aktualizacja jest niezbędna wobec rozwoju Miasta który następuje bardzo szybko, co pociąga za sobą zmieniające się priorytety lokalnej społeczności, które powinny być uwzględnione w aktualnej wersji („kroczącej”) LPR. LPR jest aktualizowany dwoma trybami: kwartalnym i rocznym. Pierwszy z trybów aktualizacji (kwartalny) polega na uwzględnieniu w treści LPR nowych projektów, które zostały zgłoszone do pełnomocnika ds. Rewitalizacji, przeszły ocenę formalną (w przypadku projektów zgłaszanych przez gminę i zewnętrznych beneficjentów) i merytoryczno-techniczną (w przypadku projektów zgłaszanych przez gminę i jej zależne jednostki organizacyjne). Aktualizacja w tym trybie następuje w trybie kwartalnym w ramach wnoszenia nowych projektów przez gminę i jej jednostki zależne oraz beneficjentów zewnętrznych. Drugi z trybów aktualizacji, roczny, polega na zbadaniu przez Pełnomocnika ds. Rewitalizacji stanu realizacji projektów wpisanych do LPR. Jeżeli przegląd projektów wykaże, że dane przedsięwzięcie nie zostało zgłoszone do Urzędu Marszałkowskiego bądź wniosek został złożony lecz projekt został odrzucony – Pełnomocnik ds. Rewitalizacji wnosi o aktualizację treści LPR uwzględniającą zaistniałą sytuację. 169 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 16.SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ 16.1Cele okresowej analizy i oceny realizacji LPR LPR stanowi dokument otwarty, który powinien odzwierciedlać potrzeby oraz priorytetowe działania związane z rozwojem społecznym, gospodarczym i przestrzennym Miasta oraz lokalnej społeczności. LPR poddawany będzie systematycznej, okresowej analizie i ocenie oraz będzie w razie potrzeby aktualizowany w zakresie dostosowania do zmieniających się uwarunkowań. Analiza, ocena i aktualizacja programu odbywać się będzie w oparciu o zasadę współpracy z zainteresowanymi partnerami. Do monitorowania, oceny realizacji programu i jego aktualizacji służyć będzie system współpracy pomiędzy podmiotami programu oraz osiągane wskaźniki produktów, rezultatów i oddziaływania. 16.2System okresowej analizy i monitorowania Na system okresowej analizy, monitorowania i aktualizacji składają się: 1) Pełnomocnik ds. rewitalizacji oraz Zespół Zadaniowy, którzy współtworzyli niniejszą, wstępną wersję LPR oraz który będzie współpracował nad monitorowaniem jej realizacji oraz aktualizacją, 2) Partnerzy zewnętrzni: a) partnerzy indywidualni i zbiorowi (ludność): - mieszkańcy rewaloryzowanych i modernizowanych budynków - wspólnoty mieszkaniowe, - najemcy mieszkań komunalnych, - właściciele nieruchomości b) mieszkańcy dzielnicy (samorządy dzielnicowe) c) mieszkańcy miasta (ogół) d) przedsiębiorcy e) partnerzy (organizacje) społeczno-gospodarczy f) partnerzy (podmioty) instytucjonalni: - spółdzielnie mieszkaniowe - Starostwo Powiatowe - Powiatowy Urząd Pracy - Powiatowa Komenda Policji - Państwowa Straż Pożarna 3) określone informacje – przebieg i kolejność realizacji poszczególnych zadań w określonym przedziale czasu, zbierane i analizowane przez Pełnomocnika ds. rewitalizacji wraz z Zespołem Zadaniowym, 4) określony sposób – analiza osiągniętych w danym okresie wskaźników, podczas spotkań Zespołu Zadaniowego – nie rzadziej niż raz w kwartale. 170 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 16.3Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania Wskaźniki monitoringu można definiować na czterech zasadniczych poziomach – wskaźnikach wkładu, wskaźnikach produktu, wskaźnikach rezultatu oraz wskaźnikach oddziaływania. 16.3.1 Wskaźniki wkładu Wskaźniki wkładu obrazują wielkość zasobów zaangażowanych w trakcie wdrażania danego projektu. Są to wskaźniki o jednolitym charakterze dla wszystkich typów projektów/ działań. Składają się na nie: a) Środki finansowe (porównanie dokonywanych płatności ze zobowiązaniami) b) Zasoby ludzkie (liczba osób/organizacji zaangażowanych we wdrażanie projektu) c) Zasoby materialne (wykorzystane we wdrażaniu projektu) 16.3.2 Wskaźniki produktu Wskaźniki produktu to konkretne przedsięwzięcia przeprowadzone w ramach danego projektu – wszystkie produkty materialne i usługi, otrzymane w trakcie realizacji projektu ze środków finansowych przeznaczonych na ten projekt. Obowiązujące na dzień 17.11.2004 roku wskaźniki produktu przedstawiono w Załączniku Nr 8. Wskaźniki te są aktualizowane cyklicznie. Pełna tabela wskaźników dostępna jest na stronach MGiP (www.funduszestrukturalne.gov.pl). 16.3.3 Wskaźniki rezultatu Wskaźniki rezultatu to bezpośrednie, natychmiastowe efekty realizacji projektu – zmiany, jakie nastąpiły u bezpośrednich beneficjentów pomocy w wyniku wdrożenia projektu. Obowiązujące na dzień 17.11.2004 roku wskaźniki rezultatu przedstawiono w Załączniku Nr 8. Pełna tabela wskaźników dostępna jest na stronach MGiP (www.funduszestrukturalne.gov.pl). 16.3.4 Wskaźniki oddziaływania Długofalowe konsekwencje realizacji projektu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów oraz osób i organizacji pozostających poza bezpośrednim oddziaływaniem projektu. Obowiązujące na dzień 17.11.2004 roku wskaźniki oddziaływania przedstawiono w Załączniku Nr 8. Pełna tabela wskaźników dostępna jest na stronach MGiP (www.funduszestrukturalne.gov.pl). 16.3.5 Nowe wskaźniki W przypadku, gdy beneficjent nie odnajdzie na liście wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania wskaźników, które chciałby zastosować w przypadku składanego przez siebie 171 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne wniosku, obowiązuje poniższa procedura działania15. Zgodnie z obecnym trybem postepowania, do dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie trybu składania i wzorów wniosków o dofinansowanie realizacji projektów w ramach ZPORR 2004-2006, w sytuacji gdy beneficjent stwierdza brak wskaźnika monitoringowego dla swojego projektu na liście standardowych wskaźników ZPORR 2004-2006 – zgłasza stwierdzony brak do Urzędu Marszałkowskiego lub Wojewódzkiego Urzędu Pracy z uzasadnieniem zasadności wprowadzenia opracowanego wskaźnika jako systemowego. Jeżeli w wyniku analizy Urząd Marszałkowski lub Wojewódzki Urząd Pracy uzna, że wskaźnik nie jest systemowy, proponuje Beneficjentowi uwzględnienie tego wskaźnika w innych częściach wniosku (np. D6). Jeżeli w wyniku analizy Urząd Marszałkowski lub Wojewódzki Urząd Pracy uzna, że wskaźnik jest systemowy (danemu rodzajowi wsparcia nie odpowiada żaden wskaźnik w danej kategorii (produkt, rezultat lub oddziaływanie), zgłasza niezwłocznie Instytucji Zarządzającej ZPORR propozycje wskaźnika. W przypadku, gdy stwierdzony brak należy usunąć w trybie szczególnym (gdy mija termin składania wniosków), Beneficjent przesyła propozycje bezpośrednio do Instytucji Zarządzającej ZPORR na adresy poczty elektronicznej: [email protected] i [email protected]. W każdym przypadku zgłoszenie nowego wskaźnika do systemu monitorowania ZPORR wymaga potwierdzenia wprowadzenia danego wskaźnika przez Instytucję Zarządzającą ZPORR. Potwierdzenie jest wysyłane niezwłocznie. Jeżeli to konieczne, po konsultacji z członkami grupy zadaniowej ds. wskaźników lub konsultacji międzyresortowej. Potwierdzenie (wydruk pisma z poczty elektronicznej) wraz z oświadczeniem. Beneficjent załącza do wniosku aplikacyjnego. Oświadczenie jest tymczasową deklaracją Beneficjenta do monitorowania i pomiaru nowego wskaźnika do czasu wprowadzenia wskaźnika na listę standardowych wskaźników w Generatorze Wniosków (GW). Oświadczenie powinno zawierać nazwę wskaźnika oraz sposób monitorowania i pomiaru wybranego wskaźnika (system zorganizowany przez Beneficjenta). Zakres tych informacji powinien być taki, jakby Beneficjent potencjalnie wypełniał część E2 swojego wniosku aplikacyjnego. W momencie udostępnienia wskaźnika w GW Urząd Marszałkowski lub Wojewódzki Urząd Pracy wzywa jednorazowo Beneficjenta do przeformatowania wniosku zgodnie z właściwą wersją GW w wyznaczonym przez siebie terminie. 16.4Kanały komunikacji społecznej Zasadniczym celem komunikacji społecznej jest uzyskanie partycypacji społeczności lokalnej w procesie rewitalizacji, jej aktywnego udziału w programowaniu, decyzjach oraz odpowiedzialności i finansowaniu. Komunikacja społeczna ma zapewnić partnerom programu: a) dostęp do informacji na temat celów i problemów rewitalizacji, b) pobudzić ich do wyrażania własnych opinii, c) pobudzić do przedstawiania własnych projektów, które współfinansowane z EFRR bądź EFS, 15 mogłyby być Zgodnie z wytycznymi zawartymi w piśmie Dyrektor Departamentu Wdrażania Programów Rozwoju Regionalnego MGiP Pani Anny Siejdy nt. trybu składania i wzoru wniosków o dofinansowanie realizacji projektów ZPORR w latach 2004-2006, rozesłanym do Urzędów Marszałkowskich z dnia 05.11.2004 r. 172 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne d) nawiązać porozumienie pomiędzy partnerami procesu rewitalizacji a Prezydentem Miasta bądź Pełnomocnikiem ds. Rewitalizacji niezbędne do uwzględnienia projektów zgłaszanych przez beneficjentów zewnętrznych w stosunku do Gminy Wałbrzych w LPR. Podstawą partycypacji jest informacja, wymieniana pomiędzy partnerami a Prezydentem Miasta bądź Pełnomocnikiem ds. Rewitalizacji w procesie komunikacji społecznej, zorganizowanej w sprawny system. Informowanie w procesie komunikacji społecznej ma wyjaśnić mieszkańcom korzyści płynące z procesu rewitalizacji, w zamian za tymczasowe zakłócenie normalnego rytmu życia i określony wysiłek, także finansowy. Na system komunikacji społecznej składa się: 1) osoby inicjujący proces komunikowania się – Prezydent Miasta, Pełnomocnik ds. rewitalizacji oraz członkowie Zespołu Zadaniowego, 2) osoby odbierający informacje – przede wszystkim partnerzy indywidualni i zbiorowi, a także pozostali partnerzy, 3) określone informacje: - wiadomości zaznajamiające oraz o specyficznym tzw. pedagogicznym charakterze, wyjaśniające zagadnienie rewitalizacji i potrzebę realizacji LPR, wiadomości informujące partnerów o bieżącej realizacji LPR, wnioski z monitorowania, oceny i aktualizacji, pytania związane z aktualizacją priorytetów lokalnej społeczności w odniesieniu do rodzaju działań przestrzenno-środowiskowych, gospodarczych i społecznych jakie powinny być podejmowane bądź wspierane przez Miasto w ramach rewitalizacji, 4) określony sposób komunikowania się: - środki komunikacji społecznej bezpośredniej, w szczególności: sesje warsztatowe Zespołu Zadaniowego oraz Zespołu Doradczego, sondaże i badania społeczne przedstawicieli lokalnej społeczności, spotkania mieszkańców z urzędnikami podczas załatwiania spraw, spotkania Prezydenta Miasta z mieszkańcami w czasie przyjęć interesantów, spotkania Prezydenta Miasta z mieszkańcami samorządów dzielnic, przesyłki pocztowe, poczta elektroniczna, rozmowy telefoniczne, - środki komunikacji społecznej pośredniej, w szczególności: relacje z dziennikarzami prasy, radia, telewizji (informacja prasowa, konferencja, wywiady), ulotki, biuletyny, informatory, wydawnictwa (stałe, cykliczne i okazjonalne), strona internetowa urzędu miasta oraz informacje przekazywane na strony internetowe niezależnych portali miejskich, strony internetowe jednostek organizacyjnych gminy. System komunikacji społecznej wykorzystywać może: 1) dokumentację (uchwały rady, zarządzenia i decyzje Prezydenta Miasta, ustalenia Zespołu Zadaniowego), 2) wywiad społeczny (bieżące informacje o sytuacji), 3) badania sondażowe (określenie grupy badawczej, jej liczebności i struktury; wybranie osób do przeprowadzenia badania; wybranie metody badania; samo poinformowanie mieszkańców o zamiarze badania, aby znali potrzebę i celowość badania) 173 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne - wywiad kwestionariuszowy, wywiad telefoniczny, ankieta wypełniana przez respondenta. Sprawność i efektywność działania systemu komunikacji społecznej zależy z jednej strony od zaangażowania, umiejętności, sposobu pozyskiwania, analizowania i oceny informacji od mieszkańców, a z drugiej strony od umiejętności doboru form i środków przekazywania informacji. 174 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 17.ZAŁĄCZNIKI 17.1Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania (działanie 3.3 ZPORR) Lp. Typ wskaźnika 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt 12. Produkt 13. Produkt 14. Produkt 15. Produkt 16. Produkt 17. Produkt 18. 19. Produkt Produkt 20. Produkt 21. 22. Produkt Produkt 23. Produkt 24. Produkt 25. Produkt 26. Produkt 27. 28. 29. 30. 31. 32. Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt Produkt 33. Produkt 34. Produkt 35. Rezultat Nazwa wskaźnika Długość wybudowanych dróg na obszarach objętych rewitalizacją Długość zmodernizowanych dróg na obszarach objętych rewitalizacją Liczba wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej Liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej Powierzchnia wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej Powierzchnia zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej Powierzchnia wybudowanych „plomb” w zabudowie Liczba budynków poddanych renowacji Powierzchnia budynków poddanych renowacji Liczba budynków poddanych termo-renowacji Powierzchnia budynków poddanych termo-renowacji Liczba budynków poddanych remontowi/przebudowie infrastruktury technicznej Powierzchnia budynków poddanych remontowi/przebudowie infrastruktury technicznej Długość wybudowanej infrastruktury komunalnej w zakresie ochrony środowiska Długość przebudowanej/wyremontowanej infrastruktury komunalnej w zakresie ochrony środowiska Powierzchnia zdegradowanych dzielnic i obszarów miast poddanych rehabilitacji Liczba projektów walki z przestępczością i poprawy bezpieczeństwa mieszkańców Powierzchnia usługowa w wybudowanych „plombach” Powierzchnia usługowa w budynkach poddanych renowacji Liczba budynków przebudowanych/wyremontowanych na cele edukacyjno/społeczne Powierzchnia budynków zmodernizowanych na cele edukacyjno/społeczne Liczba budynków zmodernizowanych na inkubatory przedsiębiorczości Powierzchnia budynków zmodernizowanych na inkubatory przedsiębiorczości Powierzchnia zmodernizowanej lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej Liczba wybudowanych lokalnych punktów informacji kulturalnej i turystycznej Liczba zmodernizowanych lokalnych punktów informacji kulturalnej i turystycznej Powierzchnia terenów rewitalizowanych przeznaczonych na małą infrastrukturę Liczba obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne i turystyczne Powierzchnia obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne i turystyczne Liczba systemów zabezpieczeń w obiektach dziedzictwa kulturowego Liczba nowych miejsc noclegowych Powierzchnia zmodernizowanych obiektów dziedzictwa kulturowego Powierzchnia usługowa na zrewitalizowanych terenach po-przemysłowych i po-wojskowych Powierzchnia wyremontowanej i przebudowanej infrastruktury publicznej na terenie zrewitalizowanym Liczba przestępstw w mieście Jedn. miary km km szt. szt. m2 m2 m2 szt. m2 szt. m2 szt. m2 km km m2 szt. m2 m2 szt. m2 szt. m2 m2 szt. szt. m2 szt. m2 szt. szt. m2 m2 m2 szt. 175 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 36. 37. 38. 39. Rezultat Rezultat Rezultat Rezultat 40. Rezultat 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. Rezultat Rezultat Rezultat Rezultat Oddziaływanie Oddziaływanie Oddziaływanie Oddziaływanie 49. Oddziaływanie 50. 51. 52. 53. 54. Oddziaływanie Oddziaływanie Oddziaływanie Oddziaływanie Oddziaływanie Wskaźnik wykrywalności przestępstw Liczba przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie zrewitalizowanym Liczba nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki Liczba obiektów zabezpieczonych przed zagrożeniami Liczba nowych miejsc pracy powstała w wyniku realizacji projektów turystycznych i kulturalnych Liczba osób korzystających z nowej lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej Powierzchnia usługowa faktycznie wykorzystywana Liczba nowych przedsiębiorstw Liczba nowych punktów usługowych na terenach zrewitalizowanych Wskaźnik bezrobocia wśród mieszkańców terenów zrewitalizowanych Migracje z terenów poddanych rewitalizacji Liczba mieszkańców na terenach zrewitalizowanych Liczba pożarów, włamań do obiektów zabytkowych Liczba korzystających z nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki Stałe miejsca pracy w obszarze kultury i turystyki Wskaźnik wykształcenia wśród mieszkańców terenów zrewitalizowanych Liczba absolwentów szkół średnich na terenie zrewitalizowanym Liczba utrzymanych miejsc pracy(w okresie 2 lat) Liczba utrzymanych punktów usługowych (w okresie 2 lat) % szt. szt. szt. szt. osoby m2 szt. szt. % saldo osoby szt. osoby szt. % osoby szt. szt. 176 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 17.2Karta projektu do LPR 177 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 178 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 17.3Formularz oceny finansowej zgłoszenia projektu przez beneficjenta zewnętrznego do LPR 179 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 180 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 17.4Formularz oceny finansowej i merytorycznej zgłoszenia projektu przez gminę bądź jej jednostkę do LPR 181 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 182 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 183 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 184 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 185 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne 17.5Słowniczek terminów Analiza kosztów i korzyści [Cost-Benefit Analysis CBA] – Procedura oceny celowości realizacji projektu poprzez porównywanie korzyści i kosztów. Analiza SWOT [SWOT analysis] – Metoda pozwalająca przeanalizować atuty i słabości regionu wobec szans i zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. Skrót SWOT pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: strenghts (mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse), threats (zagrożenia). ARP S.A. – Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. Audyt [Audit] – Ogół działań, poprzez które uzyskuje się niezależną ocenę funkcjonowania instytucji, legalności, gospodarności, celowości i rzetelności przeprowadzanych w niej działań; audyt jest zazwyczaj wykonywany przez odrębną komórkę, podporządkowaną bezpośrednio kierownikowi instytucji lub przez firmę zewnętrzną. BAT [Best Available Techniques] – Najlepsze Dostępne Techniki. Najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji, lub jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczenie emisji i wpływu na środowisko jako całość. Beneficjent [Beneficiary] – Zgodnie z art. 2, pkt. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 o NPR, (Dz.U Nr 116, poz. 1206) – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o której mowa w art. 11 ust. 7 ustawy o NPR („w przypadku kiedy instytucja zarządzająca albo instytucja pośrednicząca jest jednocześnie beneficjentem, podstawą dofinansowania projektu jest decyzja podjęta odpowiednio przez właściwego ministra, jeśli pełni funkcję instytucji zarządzającej albo instytucji pośredniczącej, albo przez wojewodę, jeśli pełni funkcję instytucji pośredniczącej”). Beneficjent końcowy [Final Beneficiary] – W ramach ZPORR wyróżniamy dwa rodzaje Beneficjentów końcowych: a) instytucje wdrażające, które są odpowiedzialne za zlecanie Beneficjentowi Ostatecznemu realizacji projektu inwestycyjnego lub wykonywania usług (instytucje wdrażające w ZPORR występują w priorytecie 2 „Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach” współfinansowanym z EFS; są nimi w każdym województwie: Wojewódzki Urząd Pracy, Jednostka w Urzędzie Marszałkowskim pełniąca funkcję Beneficjenta Końcowego, która realizuje również działanie 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa współfinansowane z EFRR) oraz b) ostateczni odbiorcy usług i inwestycji, którzy stanowią zdecydowaną większość beneficjentów wsparcia w ramach ZPORR (Priorytet 1 oraz 3, z wyłączeniem działania 3.4) – przygotowują swój projekt, przedkładają do oceny, a po zatwierdzeniu realizują wybierając w tym celu wykonawcę projektu. Beneficjent ostateczny / Grupa docelowa [Ultimate beneficiary] – Osoba, instytucja lub środowisko (grupa społeczna) bezpośrednio korzystająca z wdrażanej pomocy. BHP [OSH (Occupational Safety and Health] – Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. B+R [R+D – Research and Development] – Badania i Rozwój (sfera badawczo-rozwojowa). Cele [Objectives] – Określenie w fazie wstępnej przygotowania projektu, planowanych efektów, jakie ma przynieść dane działanie o charakterze publicznym. Cele polityki strukturalnej UE [EU structural policy objectives] – Cele służące osiągnięciu spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej.. W latach 2000-2006 są to: cel 1 – promowanie rozwoju i strukturalnego dostosowania regionów opóźnionych w rozwoju, cel 2 – wspieranie gospodarczej i społecznej restrukturyzacji obszarów, w których występują problemy strukturalne oraz cel 3 – rozwój polityki i systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia. Centrum Doskonałości CD [Centre of excellence] – Centrum Doskonałości jest jednostką naukową lub jej częścią wyodrębnioną organizacyjnie, prowadzącą w sposób ciągły badania naukowe we współpracy międzynarodowej, w szczególności w ramach programów UE, w celu rozwoju nauki w dziedzinach uznanych za szczególnie ważne dla gospodarki w założeniach polityki naukowej państwa (zgodnie z zapisami w Narodowym 186 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Planie Rozwoju). Za Centra Doskonałości uznaje się jednostki wyselekcjonowane, reprezentujące najwyższy poziom naukowy i techniczny, skupiające zespoły naukowców o wybitnych osiągnięciach badawczych, a także posiadające odpowiednie zaplecze techniczne. Programem Centrów Doskonałości jest utworzenie swojego rodzaju „laboratoriów” aktywnie współpracującego z przemysłem lub innymi użytkownikami rezultatów badań. Certyfikacja wydatków [Certification of expenditure] – Czynność dokonywana w ramach systemu kontroli finansowej przez Instytucję Płatniczą w stosunku do operacji finansowych poczynionych przez Instytucję Zarządzającą i Instytucje Pośredniczące. Ma na celu potwierdzenie, czy wydatki na rzecz Beneficjentów były dokonane w okresie dopuszczalności wydatków, realizowane zgodnie z obowiązującymi procedurami i czy dotyczyły uzgodnionych działań. Centrum Zaawansowanych Technologii CZT [Centre of Advanced Technologies] – jest konsorcjum naukowym, stanowiącym grupę jednostek naukowych lub przedsiębiorców, albo jednostek naukowych i przedsiębiorców, podejmującą na podstawie umowy wspólne przedsięwzięcie, obejmujące badania naukowe lub prace rozwojowe, a w razie potrzeby także działalność innowacyjną z wykorzystaniem wyników tych badań lub prac. CZT prowadzi działalność o charakterze interdyscyplinarnym służącą opracowaniu, wdrażaniu i komercjalizacji nowych technologii związanych z dziedzinami nauki uznanymi za szczególnie ważne dla gospodarki w założeniach polityki naukowej i innowacyjnej państwa. Dobro publiczne – Dobro powszechnie dostępne, dostarczane w takiej samej ilości i takiej samej jakości wszystkim konsumentom znajdującym się w strefie jego oddziaływania np. infrastruktura edukacyjna, infrastruktura parków przemysłowych, parków naukowo-technologicznych i inkubatorów technologicznych, infrastruktura służby zdrowia, czyste powietrze, publiczna telewizja. Dokumenty programowe (operacyjne) [Programming (operational) documents] – Dokumenty w postaci programów lub planów rozwoju, opracowywane dla potrzeb wydatkowania środków wstępnie przyznanych (alokowanych) danemu obszarowi lub sektorowi przez Komisję Europejską w ramach Funduszy Strukturalnych. Określają m. in. cele i główne kierunki wydatkowania środków na podstawie analizy aktualnej sytuacji i trendów rozwojowych danego obszaru lub sektora, kryteria i sposoby realizacji konkretnych projektów, osoby i instytucje odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań oraz szacowaną wielkość i rozbicie środków z uwzględnieniem współfinansowania ze wszystkich osiągalnych źródeł budżetowych. Do dokumentów takich zaliczamy sektorowe programy operacyjne SPO oraz NPR. Dotacja [Subsidy] – Bezpośrednia płatność o charakterze niekomercyjnym, dokonywana przez Instytucję Wdrażającą na rzecz określonego Beneficjenta. Działanie [Measure] – Grupa projektów realizujących ten sam cel. Działanie stanowi etap pośredni między priorytetem a projektem. Dziedzina interwencji [Sub-category of intervention] – Konkretne zagadnienie tematyczne w ramach kategoryzacji interwencji →Funduszy Strukturalnych, będące częścią określonej dziedziny działalności społecznogospodarczej, np. inwestycje w gospodarstwach rolnych, usługi dla przemysłu turystycznego, budowa dróg. Efekt dźwigni [Leverage effect] – Efekt, który zachodzi wówczas, gdy wraz z uruchomieniem środków publicznych na realizację pewnych działań wzrasta również zaangażowanie sektora prywatnego w ich finansowanie. Efekt pożądany z punktu widzenia interwencji Funduszy Strukturalnych. Efekt makroekonomiczny [Macroeconomic effect] – Efekt, jaki wywiera realizacja programów współfinansowanych z funduszy strukturalnych, na podstawowe wskaźniki makroekonomiczne. Efektywność (wykorzystania środków) [Efficiency] – Kryterium ewaluacyjne porównujące wielkość nakładów na rzecz realizacji programu (np. finansowych, administracyjnych, ludzkich) z rzeczywistymi osiągnięciami programu na poziomie produktu, rezultatu lub oddziaływania. Ekwiwalent Dotacji Brutto EDB [GGE – Gross grant equivalent] – kwota pomocy, którą otrzymałby przedsiębiorca, gdyby uzyskał pomoc w formie dotacji, bez uwzględnienia opodatkowania podatkiem dochodowym, wyrażona z dokładnością dwóch miejsc po przecinku. Ekwiwalent Dotacji Netto EDN [NGE – Net grant equivalent] – kwota pomocy, którą otrzymałby przedsiębiorca, gdyby uzyskał pomoc w formie dotacji, uwzględniającą opodatkowanie podatkiem dochodowym, wyrażona z dokładnością dwóch miejsc po przecinku. 187 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne EQUAL – Jedna z Inicjatyw Wspólnotowych, w ramach której wsparcie kierowane jest dla projektów mających na celu współpracę transnarodową służącą promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy. Inicjatywa ta finansowana jest z EFS. Euro – waluta obowiązująca od 1 stycznia 1999 r. w krajach Unii Europejskiej należących do „strefy euro”. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 – Natura 2000 jest przyjętym przez Unię Europejską systemem ochrony wybranych elementów przyrody, które są najważniejsze z punktu widzenia całej Europy. System ten ma uzupełniać systemy krajowe. Ma on dawać merytoryczne podstawy do zachowania dziedzictwa przyrodniczego w skali kontynentu. Polega on na wybraniu i skutecznym chronieniu określonych obszarów. Sieć obszarów Natura 2000 w Polsce obejmuje obszary specjalnej ochrony ptaków i specjalne obszary ochrony siedlisk. Jest ona regulowana przez ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 nr 92, poz. 880). Europejski Bank Inwestycyjny EBI [EIB – European Investment Bank] – Europejski Bank Inwestycyjny – bank powołany na mocy Traktatu Rzymskiego mający służyć finansowaniu rozwoju gospodarczego Wspólnoty Europejskiej. Podstawowym zadaniem EBI jest równoważenie i stabilizacja wspólnego rynku poprzez udzielanie pożyczek i gwarancji kredytów, przyznawanych przez inne banki, które następnie są wykorzystywane we wszystkich sektorach gospodarczych (przede wszystkim w telekomunikacji, transporcie, przemyśle, energetyce oraz ochronie środowiska). Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju EBOR [EBRD – European Bank for Reconstruction and Development] – Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – międzynarodowa organizacja finansowa utworzona w 1991, z siedzibą w Londynie skupiająca ok. 50 państw. Celem EBOR jest finansowe wspieranie przemian gospodarczych w państwach Europy Środkowej i Wschodniej (także w państwach byłego ZSRR). Warunkiem udzielenia pomocy jest rozwój demokracji i poszanowanie praw człowieka w danym państwie. Kredyty EBOR mogą być przekazane zarówno rządom, jak i podmiotom prywatnym. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR [European Regional Development Fund (ERDF)] – Fundusz wchodzący w skład Funduszy Strukturalnych, którego zadaniem jest zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionów należących do Unii. EFRR współfinansuje realizację Celów 1 i 2 Polityki Strukturalnej UE. W szczególności fundusz ten udziela wsparcia inwestycjom produkcyjnym, rozwojowi infrastruktury, lokalnym inicjatywom rozwojowym oraz małym i średnim przedsiębiorstwom. Europejski Fundusz Społeczny EFS [European Social Fund (ESF)] – Jeden z Funduszy Strukturalnych, który współfinansuje realizację Celu 3 na całym obszarze Unii Europejskiej, wspiera również Cele 1 i 2. Ze środków funduszu finansowane są głównie działania poprawiające jakość zasobów ludzkich oraz instytucji rynku pracy. Zadania Funduszu realizowane są w ramach pięciu obszarów wsparcia. EUROSTAT – Urząd Statystyczny UE odpowiedzialny za zbieranie danych statystycznych, przygotowywanie prognoz i analiz. Przekazuje instytucjom Wspólnot Europejskich niezbędne informacje z zakresu statystyki, współpracuje z urzędami statystycznymi państw członkowskich, które mogą uzyskać od Eurostatu informacje dotyczące rozwoju integracji europejskiej w ramach UE. Ewaluacja (programu) [Evaluation (of a Programme)] – Oszacowanie oddziaływania pomocy strukturalnej Wspólnoty Europejskiej w odniesieniu do celów oraz analiza jej wpływu na specyficzne problemy strukturalne. Ewaluacja końcowa [Ex-post evaluation] – Ewaluacja dokonywana po zakończeniu realizowanego programu, której głównym celem jest określenie jego długotrwałych efektów, w tym wielkości zaangażowanych środków, skuteczności i efektywności pomocy. Głównym celem ewaluacji końcowej jest przede wszystkim dostarczenie informacji na temat długotrwałych efektów, powstałych w wyniku wdrażania danego programu, wraz ze sformułowaniem wniosków dotyczących kierunku polityki strukturalnej. Ewaluacja okresowa [Mid-term evaluation] – Ewaluacja dokonywana w trakcie realizowania programu. W przypadku programów strukturalnych przeprowadzana jest w połowie okresu programowania, a jej celem jest oszacowanie stopnia osiągnięcia zakładanych celów w świetle wcześniej przeprowadzonej ewaluacji wstępnej, zwłaszcza pod względem dostarczonych produktów i osiągniętych rezultatów oraz określenie trafności zamierzeń w stosunku do aktualnych trendów społeczno-gospodarczych. Wyniki ewaluacji okresowej służą jako podstawa do ewentualnych modyfikacji dokumentów programowych. Ponadto dostarczone informacje powinny być wykorzystane przy przygotowaniu programu w następnym okresie programowania. 188 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Ewaluacja wstępna [Ex-ante evaluation] – Ewaluacja przeprowadzana przed rozpoczęciem realizacji programu. Jej podstawowym zadaniem jest zweryfikowanie długoterminowych efektów wsparcia, zawartych w przygotowanych dokumentach programowych. Zasadniczym celem ewaluacji wstępnej jest zwiększenie jakości dokumentów programowych poprzez udział w procesie programowania podmiotu niezależnego od instytucji programującej. Ewaluacja wstępna ma zapewnić, iż środki przeznaczane na realizację polityki zmniejszania różnic w poziomie rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami UE zostaną wykorzystane w sposób gwarantujący osiągnięcie najlepszych efektów. Fundusze Przedakcesyjne [Pre-accession Funds] – Środki bezzwrotnej pomocy finansowej udzielanej przez Unię Europejską krajom kandydującym. Ich najważniejszym zadaniem jest przygotowanie tych krajów do członkostwa w UE oraz pomoc w wyrównaniu różnic gospodarczych. Do instrumentów funkcjonujących w ramach tych funduszy zaliczone zostały: PHARE, ISPA, SAPARD. Fundusz mikropożyczkowy – Fundusz pożyczkowy udzielający mikro-pożyczek, czyli pożyczek o wartości nie przekraczającej 25 tys. €. Fundusz Spójności (Kohezji) [Cohesion Fund] – Instrument ekonomiczno-polityczny Komisji Europejskiej, nie należący do Funduszy Strukturalnych i wdrażany na poziomie wybranych państw, a nie regionów. Jego celem jest ułatwienie integracji słabiej rozwiniętych krajów poprzez budowę wielkich sieci transportowych oraz obiektów infrastruktury ochrony środowiska o dużym obszarze oddziaływania. Fundusze Strukturalne [Structural Funds] – Zasób finansowy UE umożliwiający pomoc w restrukturyzacji i modernizacji gospodarki krajów członkowskich drogą interwencji w kluczowych sektorach i regionach (poprawa struktury). Na fundusze strukturalne składają się: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Społeczny (EFS), Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) oraz Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR). Grupa robocza ds. oceny projektów – Ciało powołane w ramach Instytucji Wdrażających do każdego działania dokonujące techniczno-ekonomicznej i merytorycznej oceny wyboru projektów, w oparciu o kryteria oceny techniczno-ekonomicznej i merytorycznej. Grupa docelowa – Beneficjent ostateczny. ICT [information and communication technologies] – Technologie informacyjne i komunikacyjne. Inicjatywy Wspólnoty [Community Initiatives] – Programy finansowane z funduszy strukturalnych, mające na celu rozwiązanie problemów występujących na terenie całej Unii Europejskiej. Liczba i charakter Inicjatyw Wspólnotowych ulegają zmianom w zależności od zidentyfikowanych problemów mających wpływ na funkcjonowanie Unii Europejskiej. W latach 2000-2006 są to: EQUAL, INTERREG LEADER , URBAN. W tym okresie programowania w Polsce wdrażane będą tylko Inicjatywy EQUAL i INTERREG. Inkubator technologiczny [Technology Incubator] – Inkubator technologiczny (należy przez to rozumieć inkubator technologii) – wyodrębniona organizacyjnie, budżetowo i lokalowo jednostka, która zapewnia początkującym przedsiębiorcom z sektora MSP pomoc w uruchomieniu i prowadzeniu firmy oferującej produkt lub usługę powstałą w wyniku wdrożenia nowej technologii. Inkubator technologiczny oferuje przede wszystkim: a) atrakcyjne cenowo warunki lokalowe przystosowane do rozwoju działalności gospodarczej opartej na wykorzystaniu technologii, b) obsługę administracyjno-biurową firm w inkubatorze, c) doradztwo biznesowe (kształtowanie profilu firmy, dostęp do pomocy prawnej, patentowej, pomoc w pozyskaniu zewnętrznego finansowania, dostęp do ekspertów technologicznych), d) promocję firm działających w inkubatorze, e) dostęp do laboratoriów i bibliotek lokalnej instytucji naukowej o profilu technicznym, f) sprzyjające środowisko innych, nie konkurujących z sobą przedsiębiorców z inkubatora stojących w obliczu podobnych problemów. Innowacyjność gospodarki [Innovation of economy] – Zdolność i motywacja przedsiębiorców do ustawicznego poszukiwania i wykorzystywania w praktyce wyników prac badawczych i rozwojowych, nowych koncepcji, pomysłów i wynalazków. Innowacyjność oznacza także doskonalenie i rozwój istniejących technologii produkcyjnych, eksploatacyjnych i dotyczących sfery usług, wprowadzanie nowych rozwiązań w organizacji i zarządzaniu, doskonalenie i rozwój infrastruktury, zwłaszcza dotyczącej gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji. Instytucja Płatnicza [Paying authority] – Zgodnie z art. 2, pkt. 2 ustawy o NPR, rolę Instytucji Płatniczej pełni minister właściwy do spraw finansów publicznych. 189 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Instytucja Pośrednicząca (w zarządzaniu) [Intermediate body] – Zgodnie z art. 2 pkt. 3 ustawy o NPR, jest nią instytucja, do której instytucja zarządzająca deleguje część funkcji związanych z zarządzaniem, kontrolą i monitorowaniem programu operacyjnego albo strategii wykorzystania Funduszu Spójności, odnoszącą się do priorytetu operacyjnego, działania albo projektu. Instytucja Wdrażająca [Implementing institution] – Zgodnie z art. 2 pkt. 4 ustawy o NPR jest nią podmiot publiczny lub prywatny, odpowiedzialny za realizację działania w ramach programu operacyjnego na podstawie umowy z instytucją zarządzającą Instytucja Zarządzająca [Managing authority] – Zgodnie z art. 2 pkt. 5 ustawy o NPR jest nią właściwy minister albo inny organ administracji publicznej, odpowiedzialny za przygotowanie i nadzorowanie realizacji programu operacyjnego albo za przygotowanie i nadzorowanie realizacji strategii wykorzystania Funduszu Spójności, albo Podstaw Wsparcia Wspólnoty, o których mowa w przepisach Unii Europejskiej ustanawiających Fundusz Spójności i ustanawiających przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych. Jest to instytucja lub organ publiczny lub prywatny, wyznaczony przez państwo członkowskie na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym, lub też państwo członkowskie, o ile samo sprawuje funkcje zarządzania pomocą, odpowiedzialna za skuteczność i prawidłowość zarządzania i wdrażania programu operacyjnego. W przypadku ZPORR funkcję tę pełnić będzie Departament Wdrażania Programów Rozwoju Regionalnego w MGPiPS. Instytucje otoczenia biznesu [Business support institutions] – Instytucje oferujące przedsiębiorcom usługi wspierające w szerokim zakresie. Pomoc może dotyczyć zagadnień związanych z tworzeniem, prowadzeniem i rozwojem przedsiębiorstwa. Oferta instytucji otoczenia biznesu obejmuje udzielanie informacji, szkolenia, doradztwo, usługi B+R itp. Do instytucji otoczenia biznesu zaliczamy np. stowarzyszenia przedsiębiorców i osób działających na ich rzecz, izby gospodarcze, samorządy przedsiębiorców, centra wspierania przedsiębiorczości, inkubatory przedsiębiorczości, centra transferu technologii, instytucje sfery B+R, fundusze pożyczkowe, firmy prywatne świadczące usługi dla przedsiębiorstw itd. INTERREG – Inicjatywa Unii Europejskiej, wspierająca współpracę obszarów przygranicznych dwóch państw członkowskich, mająca także na celu wyrównanie dysproporcji w rozwoju regionów leżących po dwóch stronach granicy. Interreg obejmuje również podobne działania w regionach państw członkowskich graniczących z krajami beneficjentami programu Phare, ściśle skoordynowane z Phare CBC. Inicjatywa ta finansowana jest z EFRR. Jednolity Rynek Europejski JRE [Single European Market] – Jednolity Rynek Europejski – Zintegrowany rynek, którego granice wyznaczają granice zewnętrzne UE (tzw. Rynek wewnętrzny UE). Program jego utworzenia zawarty jest w Białej Księdze z 1985 r. Podstawową przesłanką stworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego było umożliwienie swobodnego przepływu dóbr, kapitału, usług i siły roboczej wewnątrz krajów UE. Jednostka monitorująco-kontrolna [Monitoring and control unit] – Jednostka współdziałająca z Instytucją Płatniczą odpowiedzialna za kontrolę i monitorowanie wydatków w przekroju funduszy strukturalnych oraz systemu dostarczania pomocy. Kategoria (obszar) interwencji [Category (fields) of intervention] – Dziedzina interwencji funduszy strukturalnych pomocna przy identyfikacji, badani i monitorowaniu działań. Kategorie interwencji są wykorzystywane do wykonywania rocznych sprawozdań dotyczących Funduszy Strukturalnych i ich obciążenia w celu ułatwienia przekazu informacji dotyczących różnych polityk. Do głównych obszarów interwencji zaliczono: rolnictwo, leśnictwo, promowanie dostosowania i rozwoju obszarów rolniczych, rybołówstwo, pomoc dla dużych przedsiębiorstw, pomoc dla MSP, turystykę, infrastrukturę transportową, infrastrukturę telekomunikacyjną i społeczeństwo informacyjne, infrastrukturę energetyczną, infrastrukturę środowiskową, planowanie przestrzenne i odbudowę, infrastrukturę społeczną i ochronę zdrowia publicznego. KBN – Komitet Badań Naukowych. KFK – Krajowy Fundusz kapitałowy. Komisja Oceny Projektów [Project evaluation committee] – Podmiot powoływany przez Beneficjenta Końcowego. Komisja odpowiedzialna jest za ocenę merytoryczną wniosków (w tym zweryfikowanie budżetów projektów)oraz za sporządzenie listy rankingowej wniosków wybranych do finansowania z Funduszy Strukturalnych. W ramach ZPORR KOP powoływany jest dla działań finansowanych z EFS oraz działania 3.4. „Mikroprzedsiębiorstwa”. 190 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Komitet monitorujący [Monitoring Committee] – Zgodnie z art. 42 ustawy o NPR, podmiot powoływany wspólnie przez KE oraz kraj beneficjenta dla celów oceny i nadzorowania danego programu. Jego zadaniem jest zapobieżenie jednostronnym ocenom, wypracowanie kryteriów i sposobu oceny programu, częstotliwości i zakresu analiz cząstkowych i końcowych. Komitet sterujący wyborem projektów [Steering Committee] – Zgodnie z art. 23 ustawy o NPR, podmiot powoływany przez instytucję zarządzającą w celu opiniowania i konsultowania wybór projektów kwalifikujących się do wsparcia z Funduszy Strukturalnych. Koniec okresu kwalifikowalności [Final date for the eligibility of expenditure] – Data zakończenia projektu odnosząca się do płatności dokonywanych przez Beneficjentów przedłużona, na wniosek kraju członkowskiego o dwa lata. Kontrakt wojewódzki [Voivodship contract] – Instument wspierania rozwoju regionalnego, w ramach którego samorządy otrzymały z budżetu państwa dotacje na wsparcie realizacji zadań własnych, wynikających z wojewódzkich strategii i programów rozwoju wpisujących się w cel i priorytety strategicznych dokumentów rządowych. Kontrola na miejscu [Check on site] – Kontrola prowadzona w zakresie operacji finansowanych przez Fundusze oraz systemów zarządzania i kontroli, prowadzona w miejscu realizacji projektu. Koszty kwalifikowalne ogółem [Total eligible cost] – Ogół kosztów, które kwalifikują się do refundacji ze środków Funduszy Strukturalnych, poniesionych w trakcie realizacji projektów oraz w trakcie wdrażania, zarządzania, monitorowania programów, w ramach których powyższe projekty są realizowane. Koszty ogółem [Total cost] – Łączny koszt planowanych działań lub operacji, obejmujący zarówno koszty kwalifikowalne jak i niekwalifikowane. Krajowa Sieć Innowacji KSI [National Innovation Network] – Wydrębniona w ramach KSU sieć ośrodków świadczących usługi w zakresie transferu i komercjalizacji technologii oraz realizacji przedsięwzięć innowacyjnych w przedsiębiorstwach sektora MSP (KSI jest w trakcie tworzenia). Kryteria konwergencji [Convergence criteria] – Wynikające z Traktatu z Maastricht kryteria określające warunki przystąpienia poszczególnych państw członkowskich do unii walutowej. Podstawowe kryteria są następujące: niska inflacja, dług publiczny poniżej 60% PKB, wahania kursu waluty w ściśle określonych granicach, stabilność długoterminowej stopy procentowej, deficyt budżetowy poniżej 3% PKB, niezależny bank centralny. Kryteria wyboru projektów [Project selection criteria] – Określony zestaw wymogów formalnych i merytorycznych, zawartych w Uzupełnieniach do poszczególnych programów, które muszą spełnić projekty, aby mieć szansę uzyskać dofinansowanie ze środków pomocowych. W przypadku Funduszy Strukturalnych kryteria wyboru projektów formułowane są przez Instytucję Zarządzającą, a następnie aprobowane przez Komitet Monitorujący. Kwalifikowalność wydatków [Eligibility (of expenditure)] – Spełnienie przez wydatki działań lub operacji określonych warunków, do których należą: (1) zgodność z wymogami Funduszu, z którego miałaby pochodzić pomoc; (2) spójność planowanych działań lub operacji z zatwierdzonym programem operacyjnym. Kwantyfikacja [Quantification] – Przedstawianie efektów realizacji programów finansowanych z Funduszy Strukturalnych na poziomie produktu, rezultatu oraz oddziaływania. Mikroprzedsiębiorstwo [Micro-enterprise] – Przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: zatrudnia średniorocznie mniej niż 10 pracowników i osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w PLN 2 mln € lub sumy aktywów bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w PLN 2 mln € oraz jest niezależne w rozumieniu odrębnych przepisów. 191 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne MSP [Small and medium-sized enterprise] – Małe i średnie przedsiębiorstwa. Definicja obowiązująca do końca 2004 r.: a) średnie przedsiębiorstwo, to przedsiębiorstwo, które zatrudnia poniżej 250 pracowników; jego obrót roczny nie powinien przekraczać 40 mln € lub jego bilans roczny powinien być poniżej 27 mln € (w ciągu 2 następujących po sobie lat obrachunkowych); małe przedsiębiorstwo, to przedsiębiorstwo, które zatrudnia poniżej 50 pracowników, jego obrót roczny nie powinien przekraczać 7 mln € lub jego bilans roczny nie powinien przekraczać 5 mln € (w ciągu 2 następujących po sobie lat obrachunkowych). Każde przedsiębiorstwo musi być niezależne – tj. 25% kapitału lub praw głosu na walnym zgromadzeniu nie może być w posiadaniu jednego lub kilku przedsiębiorstw, które nie spełniają warunków przyjętych dla małego i średniego lub małego przedsiębiorstwa. W dwóch następujących przypadkach powyższe progi mogą być przekroczone: a) gdy przedsiębiorstwo należy do spółki publicznej, przedsiębiorstw „venture capital” lub inwestorów instytucjonalnych i pod warunkiem, że żadne z wcześniej wymienionych nie sprawuje kontroli nad tym przedsiębiorstwem oraz b) gdy kapitał jest rozproszony w taki sposób, że przedsiębiorstwo może zadeklarować w zgodzie z prawem, że nie należy w 25% do jednego lub grupy przedsiębiorstw nie spełniających warunków przynależności do sektora MSP. Definicja obowiązująca od 01.01.2005 r. oparta na Zaleceniu Komisji z 06.05.2003 r. nr 2003/361 dotyczącego mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. L 124, 20/05/2003 P. 0036 – 0041): Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w PLN 10 mln €, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w PLN 10 mln €. Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w PLN 50 mln €, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w PLN 43 mln € oraz c) 25% i więcej głosów w zgromadzeniu wspólników, walnym zgromadzeniu akcjonariuszy albo walnym zgromadzeniu spółdzielni. Nie uważa się odpowiednio za małego lub średniego przedsiębiorcę, w którym przedsiębiorcy inni niż mali lub średni, Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego posiadają: a) 25% i więcej wkład udziałów lub akcji; b) prawa do 25% i udziału w zysku. Nowo powstała firma oparta na wykorzystaniu zaawansowanych technologii [Advanced technologies based start-ups] - Przedsiębiorstwo prowadzące działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres krótszy niż 3 lata, które produkuje wyroby lub świadczy usługi w oparciu o nową technologię ( tj. stosowaną w Polsce nie dłużej niż 3 lata). NTS [The Nomenclature of Territorial Units for Statistics ] – Nomenklatura jednostek terytorialnych do celów statystycznych – jednolity schemat podziału terytorialnego krajów Unii Europejskiej. NUTS jest pięciostopniową klasyfikacją hierarchiczną, w której wyróżnia się trzy poziomy regionalne (NUTS 1 – 3) oraz dwa poziomy lokalne (NUTS 4 – 5). Ze względów praktycznych nomenklatura NUTS oparta jest przede wszystkim na podziałach administracyjnych istniejących w krajach członkowskich. Klasyfikacja NUTS jest podstawą prowadzenia regionalnych rachunków ekonomicznych i statystyki regionalnej w wymiarze społeczno-gospodarczym. W Polsce do przystąpienia do UE funkcjonowała klasyfikacja NTS, w której do poziomu pierwszego zaliczał się cały kraj, do poziomu NTS 2 – 16 województw, do NTS 3 – 44 podregiony, do NTS 4 – 380 powiatów i miast na prawach powiatu oraz do ostatniego poziomu zakwalifikowano 2489 gmin. Obszar interwencji [Field of intervention] – Grupa kategorii interwencji, odpowiadająca sferze działalności człowieka, tj. otoczeniu produkcyjnemu, zasobom ludzkim, infrastrukturze podstawowej oraz działaniom przygotowawczym i promocyjnym. Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ) [EIA – Environmental Impact Assessment] – Badanie polegające na określeniu, opisie i ocenie bezpośrednich i pośrednich skutków danego przedsięwzięcia dla: człowieka oraz komponentów środowiska przyrodniczego (fauny, flory, wód, gleb, powietrza, klimatu, krajobrazu), oddziaływania między tymi elementami; dóbr materialnych i dziedzictwa kultury; ocena wpływu na środowisko powinna być wykonana zgodnie z prawem polskim i odpowiednimi dyrektywami UE, dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego. Okres programowania [Programming period] – Okres obowiązywania dokumentów programowych, stanowiących podstawę ubiegania się o pomoc ze strony Komisji Europejskiej. Obecny okres programowania to lata 2004-2006. Operacje [Operations] – Projekt lub czynność podejmowana przez Beneficjantów (synonim projektu). 192 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Panel ekspertów [Expert panel] – Ciało instytucjonalne złożone z niezależnych ekspertów specjalizujących się w dziedzinie będącej przedmiotem ewaluacji, którzy w oparciu o przedłożone dokumenty i dane oceniają efekty programu lub projektu w kontekście określonych kryteriów wyboru projektów. Park przemysłowy [Industrial park] – Zespół wyodrębnionych nieruchomości, w którego skład wchodzi co najmniej nieruchomość, na której znajduje się infrastruktura techniczna pozostała po restrukturyzowanym lub likwidowanym przedsiębiorstwie, utworzony na podstawie umowy cywilnoprawnej, której jedną ze stron jest jednostka samorządu terytorialnego, stwarzający możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcom, w szczególności MSP. Park technologiczny [Technology park] – Zespół wyodrębnionych nieruchomości wraz z infrastrukturą techniczną, utworzony w celu dokonywania przepływu wiedzy i technologii pomiędzy jednostkami naukowymi w rozumieniu art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o Komitecie Badań Naukowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 33, poz. 389 oraz z 2003 r. Nr 39, poz. 335) a przedsiębiorcami, w którym oferowane są przedsiębiorcom wykorzystującym nowoczesne technologie, usługi w zakresie doradztwa w tworzeniu i rozwoju przedsiębiorstw, transferu technologii oraz przekształcania wyników badań naukowych i prac rozwojowych w innowacje technologiczne, a także stwarzający tym przedsiębiorcom możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez korzystanie z nieruchomości i infrastruktury technicznej na zasadach umownych. PARP – Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Partnerstwo [Partnership] – Włącznie w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich szczebli władz wspólnotowych i krajowych, jak również instytucji i środowisk regionalnych oraz lokalnych najlepiej znających potrzeby i możliwości swego regionu. Jest to jedna z zasad wdrażania funduszy strukturalnych. Phare – Program pomocy w przebudowie gospodarczej państw Europy Środkowej i Wschodniej [Polish Hungary Assistance for Restructuring their Economies] – Fundusz Przedakcesyjny. Początkowo program Phare wspierał przemiany gospodarcze i społeczne w Polsce i na Węgrzech (PHARE). Szczególny nacisk kładziono na rozwój sektora prywatnego. W miarę upływu lat Phare rozrastał się, zwiększając obszar swojego działania zarówno kompetencyjnie jak i terytorialnie. Obecnie z pomocy tego Funduszu korzystają nowe państwa członkowskie (Polska, Węgry, Republika Czeska, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia), kraje kandydujące (Rumunia, Bułgaria) oraz trzy państwa nie kandydujące (Albania, Macedonia, Bośnia i Hercegowina). PKD – Punkt Konsultacyjno-Doradczy. Polityka ochrony środowiska Wspólnoty Europejskiej [Community environmental policy] – Polityka, której celem jest zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska, przyczynianie się do ochrony zdrowia ludzkiego, a także zapewnienie rozważnego i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych. Ponadto wprowadzono podstawowe zasady w dziedzinie ochrony środowiska. Są to: a) zasada zapobiegania (prewencji) powstawaniu szkód ekologicznych, b) zasada „zanieczyszczający płaci”, c) zasada pomocniczości, która mówi, że Wspólnota Europejska podejmuje działania w dziedzinie ochrony środowiska w takim zakresie aby można było osiągnąć określone cele w stopniu wyższym na szczeblu Wspólnoty Europejskiej niż na poziomie poszczególnych państw członkowskich. Pomoc (publiczna) Państwa [State aid] – Wielkość środków publicznych przeznaczanych na wspieranie inwestycji podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w szczególności w formie: dotacji oraz ulg podatkowych, dokapitalizowania, pożyczek lub kredytów oraz poręczeń lub gwarancji na korzystniejszych warunkach od oferowanych na rynku. Może być to również bezpośrednia i pośrednia pomoc dla przedsiębiorców udzielana ze środków podmiotów publicznych (np. jednostek samorządów terytorialnych), a także ze środków podmiotów publicznych za pośrednictwem innych podmiotów (np. publicznych lub prywatnych podmiotów wskazanych przez państwo). W rozumieniu art. 87-89 TWE pomoc publiczna stwarza taką przewagę ekonomiczną przedsiębiorstwa, która przy równych warunkach działalności gospodarczej nie byłaby możliwa do osiągnięcia. Do mniej oczywistych przykładów transakcji spełniających ten warunek zaliczyć można np. sytuację, w której przedsiębiorstwo ma uprzywilejowany dostęp do infrastruktury bez wnoszenia opłaty. Priorytet [Priority] – Jeden z priorytetów strategii, przyjętych w PWW lub w pomocy. Priorytetowi jest podporządkowany wkład finansowy z Funduszy Strukturalnych, innych instrumentów finansowych oraz odpowiednich środków finansowych państwa członkowskiego, jak również zestaw sprecyzowanych celów. 193 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne PKB [GDP – Gross domestic product] – Produkt krajowy brutto – Miernik produkcji wytworzonej na obszarze danego kraju, który jest sumą wydatków gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych, wydatków sektora prywatnego na zakup dóbr i usług inwestycyjnych, wydatków państwa na zakup dóbr i usług oraz salda bilansu handlu zagranicznego. Program operacyjny [Operational programme] – Dokument przyjęty przez Komisję, służący wdrażaniu PWW i składający się ze spójnego zestawienia Priorytetów, zawierającego działania wieloletnie, które mogą być wdrażane przez jeden lub kilka Funduszy, jeden lub kilka innych dostępnych instrumentów finansowych oraz EBI. Projekt (zadanie) [Project (task)] – Najmniejsza dająca się wydzielić jednostka stanowiąca przedmiot pomocy. Publiczne środki wspólnotowe [Community financial contribution] – Wielkość środków asygnowana przez Komisję Europejską w ramach pomocy finansowej, stanowiąca określoną proporcję kwalifikujących się wydatków programu lub projektu. PWW [CSF- Community Support Framework] – Podstawy Wsparcia Wspólnoty – dokument przyjęty przez Komisję Europejską, w uzgodnieniu z danym państwem członkowskim, po dokonaniu oceny przedłożonego planu przez państwo członkowskie i zawierający strategię i Priorytety działań Funduszy i państwa członkowskiego, ich cele szczegółowe, wielkość wkładu Funduszy i innych środków finansowych. Dokument ten winien być podzielony na Priorytety i wdrażany za pomocą jednego lub kilku programów operacyjnych. Refundacja wydatków [Reimbursement of expenditure] – Refundacja przez Komisję Europejską części wydatków kwalifikowanych, realizowanych w ramach udzielonej pomocy – po ich poświadczeniu przez Instytucję Płatniczą. Refundacja wydatków dokonywana jest w postaci płatności okresowych lub płatności końcowej. Region [Region] – Podporządkowana bezpośrednio szczeblowi centralnemu jednostka terytorialna, posiadająca reprezentację polityczną. W Polsce obecnie rolę regionów pełnią województwa. RIF [Regional Financing Institutions] – Regionalne Instytucje Finansujące – Regionalni partnerzy →PARP współpracujący przy wdrażaniu polityki „sektorowej” adresowanej do MSP w regionie. Do podstawowych funkcji RIF należy m. in.: świadczenie usług konsultacyjno-doradczych, udzielanie informacji o dostępnych programach wsparcia i warunkach uczestnictwa, promocja programów adresowana do potencjalnych beneficjentów (przedsiębiorców), przyjmowanie i ocena formalna wniosków o dofinansowanie, monitorowanie realizacji projektów, sporządzanie sprawozdań merytorycznych i finansowych, prowadzenie bazy danych o uczestnikach programów. RIS – Regionalne Strategie Innowacyjne. Rozporządzenie 70/2001 [Commission Regulation (EC) No 70/2001] – Rozporządzenie nr 70/2001/WE z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001). Rozporządzenie 69/2001 [Commission Regulation (EC) No 69/2001] – Rozporządzenie nr 69/2001/WE z dnia 12 stycznia w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001). Rozporządzenie 438/2001 [Commission Regulation (EC) No 438/2001] – Rozporządzenie nr 438/2001/WE z dnia 2 marca 2001 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1260/1999 dotyczącego zarządzania i systemów kontroli pomocy udzielanej w ramach funduszy strukturalnych (Dz. Urz. WE L 063 z 03.03.2001). Rozporządzenie 448/2004 [Commission Regulation (EC) No 448/2004] – Rozporządzenie nr 448/2004/WE z dnia 10 marca 2004 r. zmieniające rozporządzenie nr 1685/2000 w sprawie szczegółowych zasad wdrażania rozporządzenia nr 1260/1999 w zakresie uznawania kwalifikowalności wydatków na działania współfinansowane z Funduszy Strukturalnych i wycofujące rozporządzenie nr 1145/2003 (Dz. Urz. WE L 072 z 11.03.2004). Rozporządzenie 1159/2000 [Commission Regulation (EC) No 1159/2000] – Rozporządzenie nr 1159/2000/WE z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie prowadzenia przez Państwa Członkowskie działań informacyjnych i reklamowych dotyczących pomocy udzielanej z funduszy strukturalnych (Dz. Urz. WE L 130 z 31.05.2000). 194 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Rozporządzenie 1260/1999 [Commission Regulation (EC) No 1260/1999] – Rozporządzenie nr 1260/1999/WE z dnia 21 czerwca 1999 r. ustanawiające przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych (Dz. Urz. WE L 161 z 26.06.1999). Rozporządzenie 1681/1994 [Commission Regulation (EC) No 1681/1994] – Rozporządzenie nr 1681/1994/WE z dnia 11 lipca 1994 r. dotyczące nieprawidłowości oraz odzyskiwania kwot wypłaconych nieprawidłowo w związku z finansowaniem polityki strukturalnej i organizacją systemu informacji w tej dziedzinie (Dz. Urz. WE L 178 z 12.07.1994). Rozporządzenie 1685/2000 [Commission Regulation (EC) No 1685/2000] – Rozporządzenie nr 1685/2000/WE z dnia 28 lipca 2000 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1260/1999 w odniesieniu do warunków, jakie muszą spełniać wydatki na działania współfinansowane z funduszy strukturalnych (Dz. Urz. L 193 z 29.07.2000). Rozporządzenie 1783/1999 [Commission Regulation (EC) No 1783/1999] - Rozporządzenie nr 1783/1999/WE z dnia 12 lipca 1999 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. L 213 z 13.08.1999). Rozwój regionalny [Regional Development] – Wzrost potencjału gospodarczego regionów oraz trwała poprawa ich konkurencyjności i poziomu życia mieszkańców, przyczyniający się do rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Rozwój zrównoważony [Sustainable Development] – Rozwój społeczno ekonomiczny, zachowujący cechy trwałości w długim okresie oraz nie działający destrukcyjnie na środowisko, w którym zachodzi. Seed capital – Kapitał zalążkowy. Sektorowe Programy Operacyjne SPO [Sectoral operational programmes] – Programy operacyjne przygotowywane i zarządzane przez właściwe resorty centralne, realizujące zadania horyzontalne w odniesieniu do całych sektorów ekonomiczno-społecznych. SIMIK – System Informatycznego Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności. Skuteczność [Effectiveness] – Stopień efektywności realizacji celów przez program. Ocenia się ją porównując to, co zostało wykonane, z tym co było pierwotnie zaplanowane. SPO RZL – Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój zasobów ludzkich, lata 2004-2006. SPO WKP – Sektorowy Program Operacyjny – Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, lata 2004-2006. Społeczeństwo informacyjne [Information society] – Nowy typ społeczeństwa, kształtujący się w krajach postindustrialnych, których rozwój technologii osiągnął najszybsze tempo. W społeczeństwie informacyjnym zarządzanie informacjami, ich jakość i szybkość przepływu są zasadniczymi czynnikami konkurencyjności zarówno w przemyśle, jak i w usługach. Główne zasady odnoszące się do społeczeństwa informacyjnego to: powszechny dostęp wszystkich ludzi do podstawowego zakresu techniki komunikacyjnej i informacyjnej, otwarta sieć, czyli nieskrępowany dostęp do sieci wszystkich operatorów i usługodawców, zdolność wzajemnego łączenia się i przetwarzania danych, kompatybilność i zdolność współpracy wszelkiej techniki umożliwiająca pełen kontakt bez względu na miejsce pobytu ludzi, stworzenie warunków dla konkurencji w tej dziedzinie. Strategia rozwoju regionu [Regional Development Strategy] – Koncepcja systemowego działania na rzecz długotrwałego rozwoju →regionu poprzez racjonalną alokację zasobów oraz dokument określający sposoby postępowania dla realizacji wspólnie ustalonych celów. Studium wykonalności [Feasibility study] – Studium przeprowadzone w fazie formułowania projektu, weryfikujące, czy dany projekt ma dobre podstawy do realizacji i czy odpowiada potrzebom potencjalnych Beneficjantów; studium powinno stanowić plan projektu; muszą w nim zostać określone i krytycznie przeanalizowane wszystkie szczegóły operacyjne jego wdrażania, a więc uwarunkowania handlowe, techniczne, finansowe, ekonomiczne, instytucjonalne, społeczno-kulturowe oraz związane ze środowiskiem naturalnym; studium wykonalności pozwala na określenie rentowności finansowej i ekonomicznej a w rezultacie jasne uzasadnienie celu realizacji projektu. 195 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Środki pokrewne środkom publicznym – Środki znajdujące się w dyspozycji podmiotów realizujących projekty przyczyniające się do zapewnienia dobra publicznego lub poprawy istniejącego dobra publicznego. W sprawozdawczości środki te będą traktowane jako element kategorii „inne środki publiczne”. Traktat Akcesyjny [Accession Treaty] – Akt dotyczący warunków przystąpienia do Unii Europejskiej Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w Traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej (Dz. Urz. WE L 236 z 23.09.2003 r.). Transza środków [Tranche] – Rata płatności przekazywana Beneficjentowi przez Instytucję Płatniczą. TWE – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z dnia 24 grudnia 2002 r. (Dz. Urz. C 325). UKS – Urząd Kontroli Skarbowej. Ustawa o finansach publicznych – Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15)16. Ustawa o finansowym wspieraniu inwestycji – Ustawa z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji (Dz. U. Nr 41, poz. 363)17. Ustawa o NPR – Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206). Ustawa o odpadach – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628)18, Ustawa prawo ochrony środowiska – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) 19. Ustawa prawo wodne – Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229)20. Ustawa Prawo zamówień publicznych – Ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19 poz. 117)21. UWKK [Simplified Index of Costs and Benefits] – Uproszczony Wskaźnik Kosztów i Korzyści. Venture Capital – Fundusze wysokiego ryzyka. Wdrażanie [Implementation] – Urzeczywistnienie projektu programu. Etap wdrażania następuje po etapie →programowania. 16 Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 45, poz. 17 18 19 20 21 391, Nr 65, poz. 594, Nr 96, poz. 874, Nr 166, poz. 1611 i Nr 189, poz. 851 oraz 2004 r. Nr 19, poz. 177, Nr 93, poz. 890, Nr 121, poz. 1264 i Nr 123, poz 1291. Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1177, z 2003 r. Nr 159, poz. 1537 oraz z 2004 r. Nr 123, poz 1291. Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 113, poz. 984 i Nr 199, poz. 1671, z 2003 r. Nr 7, poz. 78 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959. Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz.1271 i Nr 233, poz. 1957, z 2003 r. Nr 46, poz.392, Nr 80, poz. 717 i 721, Nr 162, poz. 1568, Nr 175, poz. 1693, Nr 190, poz. 1865 i Nr 217 poz. 2124 oraz z 2004 r. Nr 19, poz.177, Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 92, poz. 880, Nr 96, poz. 959 i Nr 121, poz. 1263. Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1803, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 233, poz. 1957i Nr 238, poz. 2022 z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 165, poz. 1592, Nr 190, poz. 1865 i Nr 228, poz. 2259 oraz z 2004 r. Nr 92, poz. 880, Nr 96, poz. 959 i Nr 116, poz 1206. Zmiany tekstu jednolitego ww. ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz. 956 i Nr 116, poz. 1027). 196 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Wniosek o płatność [Payment application] – Wniosek kierowany przez Instytucję Zarządzającą do Instytucji Płatniczej w celu dokonania okresowych płatności na rzecz Beneficjentów. Płatności te umożliwiają zwrot wydatków faktycznie opłacanych przez fundusze pomocowe. Wskaźniki [Indicators] – Miara celów, jakie mają zostać osiągnięte, zaangażowanych zasobów, uzyskanych produktów, efektów oraz innych zmiennych (np. ekonomicznych, społecznych, środowiskowych). Wskaźniki bazowe [Baseline indicators] – Wskaźniki opisujące sytuację społeczno-gospodarczą na obszarze realizacji projektu, mierzone przed rozpoczęciem oraz w trakcie jego →wdrażania, w celu oszacowania zachodzących zmian, nie wynikających jednakże z realizacji inwestycji. Wskaźniki oddziaływania [Impact indicators] – Wskaźniki odnoszące się do konsekwencji danego programu wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich →Beneficjentów. Oddziaływanie szczegółowe to te efekty, które pojawią się po pewnym okresie czasu, niemniej jednak są bezpośrednio powiązane z podjętym działaniem. Oddziaływanie globalne obejmuje efekty długookresowe dotyczące szerszej populacji. Wskaźniki podstawowe [Core indicators] – Zestaw wskaźników bazujących na standardach unijnych, zalecanych do stosowania Beneficjentom środków uruchamianych w ramach funduszy strukturalnych. Wskaźniki produktu [Output indicators] – Wskaźniki odnoszące się do działalności. Liczone są w jednostkach materialnych lub monetarnych (np. długość zbudowanej drogi, ilość firm, które uzyskały pomoc itp.). Wskaźniki programu [Programme indicators] – Wskaźniki ustalone przed lub we wczesnej fazie wdrażania projektu w celu monitorowania wdrażania programu oraz jego oceny wykonania w odniesieniu do wcześniejszych celów. Do wskaźników tych zaliczamy wskaźniki wkładu, wskaźniki produktu, wskaźniki rezultatu oraz wskaźniki oddziaływania. Wskaźniki rezultatu [Result indicators] - Wskaźniki odpowiadające bezpośrednim i natychmiastowym efektom wynikającym z programu. Dostarczają one informacji o zmianach np. zachowania, pojemności lub wykonania, dotyczących bezpośrednich Beneficjentów. Takie wskaźniki mogą przybierać formę wskaźników materialnych (skrócenie czasu podróży, liczba skutecznie przeszkolonych osób, zmniejszenie liczby wypadków drogowych, itp.) lub finansowych (zwiększenie się środków finansowych sektora prywatnego, zmniejszenie kosztów transportu). Wskaźniki wkładu [Input indicators] - Wskaźniki odnoszące się do budżetu przydzielonego dla kolejnych poziomów wsparcia. Wskaźniki te są wykorzystywane przy monitorowaniu postępu w odniesieniu do (rocznych) zobowiązań i płatności z funduszy dostępnych dla każdej operacji, działania lub programu w odniesieniu do jego kosztów. Wskaźniki wpływu (oddziaływania) [Impact indicators] – Wskaźniki odnoszące się do konsekwencji danego projektu wykraczających poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich →Beneficjentów (np. wpływ projektu na sytuację społeczno-gospodarczą w pewnym okresie od zakończenia jego realizacji). WE [EC – European Community] – Wspólnota Europejska – wspólnota, której celem jest stworzenie wspólnego rynku oraz unii gospodarczej i walutowej, a także dzięki wdrożeniu wspólnej polityki i działań, wspieranie w całym ugrupowaniu harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, równości praw kobiet i mężczyzn, zrównoważonego i nieinflacyjnego wzrostu, wysokiego stopnia konkurencyjności i spójności gospodarczej, wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, podnoszenie standardu i jakości życia, gospodarczej i społecznej spójności oraz solidarności między państwami członkowskimi. Działania Wspólnoty są regulowane wspólnymi politykami, do których należą: Wspólna polityka rolna, Wspólna polityka handlowa, Wspólna polityka transportowa i polityka ochrony środowiska, Polityka regionalna i strukturalna WE, Unia gospodarcza i walutowa, Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa. Współfinansowanie ze źródeł krajowych [National co-financing] – Wkład środków krajowych do programów lub projektów realizowanych przy udziale środków pomocowych. Wstępne studium wykonalności [Pre-feasibility study] – Studium, przeprowadzone podczas fazy identyfikowania projektu, w którym definiuje się wszystkie potencjalne problemy, ocenia alternatywne rozwiązania i wybiera preferowane rozwiązanie w oparciu o kryterium trwałości projektu. 197 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2006 i następne Wyłączenia blokowe [Block exemptions] – Pomoc publiczna uznana, na podstawie art. 87 ust. 3 lit. e) TWE, za zgodną ze wspólnym rynkiem decyzją Rady, ujęta w formy prawne pięciu rozporządzeń KE wydanych na podstawie tego przepisu: nr 68/2001, 69/2001, 70/2001, 2204/2002 oraz 1/2004 w sprawie zastosowania art. 87 i 88 TWE do pomocy państwa odpowiednio: na cele szkoleniowe, de minimis, dla MSP, na zatrudnienie, de minimis dla MSP prowadzących działalność w produkcji, przetwarzaniu i sprzedaży produktów rolnych. Zasada de minimis [De minimis rule] – Zgodnie z zasadą de minimis, o której mowa w rozporządzeniu 69/2001, pomoc może być udzielana w ograniczonej wysokości (do 100 tys. €) dla jednego przedsiębiorcy w ciągu trzech lat poprzedzających dzień złożenia wniosku. Pomoc de minimis nie może być udzielana w rolnictwie, rybołówstwie i nie może być przeznaczona na subsydia eksportowe lub mieć na celu uprzywilejowania produktów krajowych wobec zagranicznych. W przypadku nadużycia pomocy (przekroczenie wielkości 100 tys. € w ciągu 3 lat) i o ile nie można „nadwyżki” zakwalifikować do żadnego istniejącego programu pomocowego lub wyłączenia grupowego, przewidziane są procedury zwrotu. Zasada ta jest niezależna od wielkości przedsiębiorstwa, choć w założeniu odnosi do małych i średnich przedsiębiorstw. Pomoc udzielana w ramach zasady de minimis sumuje się tylko z inną pomocą de minimis, udzieloną jako pomoc indywidualna oraz w ramach programu pomocowego. ZPORR – Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego. 198