Rzeka Supraśl o długości 93,8 km i powierzchni

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA
W BIAŁYMSTOKU
OCENA
stanu czystości rzeki Supraśl
w 2006 roku
WIOŚ BIAŁYSTOK, luty 2007
Rzeka Supraśl o długości 93,8 km i powierzchni zlewni 1844.4 km2 jest prawobrzeżnym
dopływem Narwi i uchodzi do niej na 299,8 km. Źródła rzeki wypływają na północ od wsi Topolany,
płynąc przez rozległe torfowisko. Około 2 km poniżej Gródka rzeka tworzy przełom przez strefę
moreny czołowej. Poniżej ujścia dopływu Grzybówki kończy się przełomowy odcinek Supraśli. Około
3 km w górę od wodowskazu Fasty na rzece znajduje się jaz piętrzący wodę w celu nawodnienia łąk
w dolinie, a dalej na terenie miasta Wasilków, zlokalizowany jest przepływowy zbiornik zaporowy o
charakterze rekreacyjnym.
W zlewni rzeki znajduje się Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej im. prof.
Witolda Sławińskiego. Obejmuje on swoimi granicami przeważającą część Puszczy Knyszyńskiej jednego z najlepiej zachowanych kompleksów leśnych w Polsce. Lasy zajmują 80 % powierzchni
Parku. Mają one charakter wybitnie borealny, zbliżony do południowej tajgi. Dominują drzewostany
sosnowe i sosnowo-świerkowe, miejscami ponad stuletnie. Głównymi dopływami Supraśli są rzeki:
Sokołda, Biała, Słoja, Płoska i Czarna.
Supraśl stanowi źródło zaopatrzenia w wodę pitną aglomeracji Białostockiej (ujęcie
powierzchniowe w m. Wasilków). Jej zlewnia objęta jest pośrednią strefą ochronną, stąd usytuowanie
punktów pomiarowych rozmieszczono tak, aby określić wpływ i zasięg odprowadzanych
zanieczyszczeń z miejscowości oraz ważniejszych dopływów znajdujących się w obrębie zlewni.
W 2006 roku rzekę badano na całej długości w ramach monitoringu operacyjnego i w jednym
punkcie na ujściu do rz. Narew w m. Dzikie w ramach monitoringu diagnostycznego. Trzy punkty
pomiarowo – kontrolne zlokalizowano na ważniejszych dopływach w profilach ujściowych (Sokołdzie,
Czarnej i Białej) w celu określenia stanu czystości tych wód oraz ich wpływu na rzekę Supraśl.
Wykaz punktów pomiarowo-kontrolnych i klasyfikacja wód rzeki Supraśl w 2006 r.
Lp
1
Nazwa punktu
m. Mościska
km
biegu
rzeki
85,7
Rodzaj
sieci
O
Klasyfika- Wskaźniki
cja
kwalifikujące
ogólna
wody
III
poniżej m. Michałowo
71,4
O
V
Przydatność do
bytowania ryb
min.
max.
średn.
Tlen rozp.
5,2
11,5
5,2
BZT5
1,0
3,5
3,12
Azot Kjeldahla
1,1
1,8
1,69
Azotyny
0,021
0,36
0,247
Fosforany
0,082
0,41
0,41
Mangan
0,066
0,233
0,233
Żelazo
0,198
0,419
0,419
Id. sap. fit.
1,67
2,03
2,03
Id. sap. per.
1,68
2,02
2,02
Lb. b. coli fek.
30
430
322
Og. lb. b. coli
30
2400
1606,2
Barwa
2
Wartości wskaźnika
kwalifikującego
35
150
141
ChZT-Mn
10,1
30,1
28,37
ChZT-Cr
43,7
109,0
107,92
Barwa
30
135
127
Tlen rozp.
1,7
9,6
1,754
ChZT- Cr
32,5
95,2
92,18
Amoniak
0,23
6,6
4,28
1
Nieprzydatna ze
względu
na tlen
rozp.
azotyny i
fosfor og.
Nieprzydatna ze
względu
na: tlen
rozp.
azot
Uwagi
V klasa:
Barwa,
ChZT-Mn
ChZT-Cr
3
4
5
poniżej m. Gródek
Rz. Sokołda - ujście w m.
Sokołda
powyżej m. Supraśl
68,6
6,9
37,5
O
D
O
V
III
III
Azot Kjeldahla
1,5
6,1
4,80
Fosforany
0,3
4,96
2,897
Fosfor og.
0,14
1,76
1,123
Barwa
30
407
299
Tlen rozp.
0,6
9,6
1,79
ChZT-Mn
9,7
57,6
44,59
ChZT-Cr
31,7
177
140,82
Fosforany
0,33
1,37
1,3
OWO
3,4
13,7
12,78
Azot Kjeldahla
0,34
1,6
1,33
Azotyny
0,03
0,13
0,125
Fosforany
0,2
0,59
0,541
Mangan
0,028
0,134
0,134
Id. sap. fit.
1,76
1,93
1,93
Id. sap. per.
1,77
1,94
1,94
Lb. b. coli fek.
30
750
577,2
Og. lb. b. coli
150
1500
1192,2
ChZT-Mn
4,9
14,4
13,48
Barwa
10
79
72
ChZT-Cr
18,7
68,9
63,77
Tlen rozp.
5,0
12,7
5,05
OWO
5,2
12,5
12,5
Azot Kjeldahla
0,51
1,7
1,54
Fosforany
0,18
0,48
0,45
nw
0,007
0,007
Id. sap. fit.
1,52
1,94
1,94
Id. sap. per.
1,71
1,86
1,86
30
930
832,8
Og. lb. b. coli
30
2400
1914
ChZT- Mn
6,7
27,0
21,49
Fenole
Lb. b. coli fek.
Barwa
6
m. Nowodworce
23,0
O
III
15
133
123
ChZT- Cr
25,8
97,4
96,21
Tlen rozp.
5,5
11,8
5,5
OWO
3,9
13,0
13,0
Azot Kjeldahla
0,64
1,3
1,3
Fosforany
0,15
0,56
0,56
Mangan
0,05
0,108
0,108
Id. sap. fit.
1,7
2,02
2,02
Id. sap. per.
1,77
2,1
2,1
Lb. b. coli fek.
30
130
230
Og. lb. b. coli
70
930
930
ChZT- Mn
7,4
22,1
22,1
15
133
133
17,0
93
93
Barwa
ChZT- Cr
2
amonowy
,amoniak
niezjon,
azotyny,
fosfor og.
Nieprzydatna ze
względu
na: tlen
rozp.
BZT5
azot
amonowy
azotyny,
fosfor og.
Nieprzydatna ze
względu
na:
azotyny,
fosfor og.
IV klasa:
ChZT-Mn,
Nieprzydatna ze
względu
na:
azotyny i
fosfor og.
IV klasa:,
ChZT-Mn,
V klasa:
Barwa,
CHZT-Cr
V klasa:
barwa,
ChZT-Cr,
strefa
ochronna
ujęcia
powierzchn
iowego
wody dla
B-stoku.
Klasa wody
– A2
Nieprzydatna ze
względu
na: tlen
rozp.
azotyny i
fosfor og.
IV klasa:
ChZT-Mn,
V klasa:
barwa,
ChZT-Cr
strefa ochr.
ujęcia powierzchnio
wego wody
dla Bstoku.
Klasa wody
– A2
7
Rz. Czarna
w m. Sochonie
0,5
O
III
BZT5
1,6
8,2
5,39
Amoniak
0,05
1,5
1,45
Azot Kjeldahla
0,5
1,8
1,69
Mangan
0,019
0,112
0,112
Id. sap. fit.
1,77
2,04
2,04
Id. sap. per.
1,7
2,23
2,23
Lb. b. coli fek.
30
930
930
Og. lb. b. coli
210
2400
1914
ChZT-Mn
6,5
17,7
17,54
Fosforany
0,25
1,14
0,93
15
88
82
ChZT-Cr
28,4
79,5
72,53
ChZT-Mn
7,0
22,7
22,7
Lb. b. coli fek.
70
4600
4600
Og. lb. b. coli
230
11000
11000
Barwa
15
133
133
19,8
94,1
94,1
Barwa
30
74
72
Tlen rozp.
2,9
11,7
3,93
Barwa,
8
m. Jurowce
16,6
O
IV
ChZT-Cr
9
10
Rz. Biała - ujście w m.
Nowe Aleksandrowo.
ujście w m. Dzikie
0,5
0,5
D
D
V
IV
BZT5
5,9
27,0
22,68
ChZT-Cr
54,7
118,0
114,76
Amoniak
0,45
20,2
15,45
Azot Kjeldahla
2,1
18,8
14,59
Azotany
2,9
69,1
51,39
Azotyny
0,32
3,32
2,72
Azot og.
5,5
23,6
21,44
Fosforany
0,088
1,54
1,16
Fosfor og.
0,24
1,35
1,096
Lb. b. coli fek.
390
46000
34120
Og. lb. b. coli
4600
46000000
2128960
0
Zawiesina og.
nw
54
54
BZT5
1,7
10,0
10,0
Azot Kjeldahla
1,0
3,3
3,3
0,078
0,93
0,93
Azotyny
Id. sap. per.
1,8
2,84
2,84
Lb. b. coli fek.
210
7500
7500
Og. lb. b. coli
1500
24000
24000
Barwa
15
133
133
ChZT-Mn
6,6
24,8
24,8
ChZT-Cr
31,7
96,3
96,3
OWO
4,7
22,3
22,3
3
Nieprzydatna ze
względu
na:
BZT5,
azot
amonowy
azotyny i
fosfor og
IV klasa:
ChZT-Mn,
Fosforany.
V klasa:
barwa,
ChZT-Cr
Nieprzydatna ze
względu
na tlen
rozp;
azotyny i
fosfor og.
V klasa:
barwa,
ChZT-Cr,
strefa
ochronna
ujęcia pow
ierzchniow
ego wody
dla B-toku.
Klasa wody
– A3
Nieprzydatna ze
względu
na: tlen
rozp.,
BZT5,
azot
amonowy
amoniak
niezjon;
azotyny i
fosfor og
Nieprzydatna ze
względu
na tlen
rozp;
BZT5,
azot
amon;
azotyny i
fosfor og.
V klasa:
barwa,
ChZT –Mn,
ChZT –Cr,
OWO.
1.1
ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ
Wykaz większych źródeł zanieczyszczeń w zlewni rzeki Supraśl
Lp
Miejscowość,
nazwa zakładu
Typ oczyszczalni
Ilość
ścieków
3
[m /d]
Michałowo
1 ZGKiM Oczyszczalnia
osiedlowa
mech.- biologiczna
typu "NEW LIVE"
22,0
ZGKiM Oczyszczalnia
Gminna
mech.- biologiczna
(osad czynny)
144,0
Waliły
Osiedle mieszkaniowe
PGR Waliły
mech.- biologiczna
2
3
Gródek
4 Komunalny Zakład
Budżetowy Oczyszczalnia gminna
mech.- biologiczna
(osad czynny) z
podwyższonym
usuwaniem biogenów
Czarna Białostocka (poprzez rz. Czarną)
6 Przedsiębiorstwo
mech. – biologiczna
Komunalne Sp. z o. o.
(osad czynny) z
podwyższonym
usuwaniem biogenów
7 „Auto Złom” Z.
mech. – biologiczna
Chmielewski.
(złoże)
Oczyszczalnia po
dawnym zakładzie
„Biafamar” – FMR S.A.
Sokółka (poprzez rz. Sokołdę)
8 Miejskie
mech. – biologiczna
Przedsiębiorstwo
(złoże) z
Wodociągów i Kanalizacji podwyższonym
usuwaniem biogenów
Białystok (poprzez rz. Białą)
9 Wodociągi Białostockie mech.-biologiczna
Sp. z o.o. Oczyszczalnia osad czynny z
miejska
podwyższonym
usuwaniem biogenów
10 Elektrociepłownia
Białystok S.A.
mech.-chemiczna
Ładunek
dobowy
[kg/d]
Uwagi
BZT5 – 8,58
zawiesina- 3,96
ChZT-Cr –18,15
azot amon. 2,07
azot og.- 2,77
fosfor og. – 0,35
BZT5 – 0,63
Zawiesin. – 0,78
ChZT-Cr –10,17
Analiza prób pobranych podczas kontroli w
marcu 2006 r, wykazała nieprawidłową
pracę oczyszczalni. Stężenia wskaźników
zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych
niewiele się różniły od stężeń
zanieczyszczeń w ściekach surowych.
Planowana jest modernizacja oczyszczalni
w celu zwiększenia możliwości
technicznych do przyjęcia docelowo
ścieków z oczyszczalni osiedlowej.
Kontrola przeprowadzona w marcu 2006 r.
nie wykazała przekroczeń stężeń
zanieczyszczeń w odprowadzanych
ściekach.
10,4
BZT5 – 0,02
zawiesina -0,06
ChZT-Cr - 0,54
Kontrola przeprowadzona w czerwcu 2006
r. nie wykazała przekroczeń.
487,0
BZT5 – 4,04
Zawiesin.- 5,36
ChZT–Cr–46,12
Kontrola przeprowadzona w marcu 2006 r
nie wykazała w odprowadzanych ściekach
przekroczeń ładunków zanieczyszczeń.
607,0
BZT5 – 2,79
zawies. – 3,76
ChZT-Cr- 36,90
~ 13,0
(ostatnie
dane
2004 r.)
Kontrola przeprowadzona w lipcu 2006 r.
nie wykazała przekroczenia ładunków
zanieczyszczeń w ściekach
oczyszczonych.
Kontrola wykazała zły stan techniczny
BZT5 –0,08
zawiesina – 0,18 złoża. Urządzenia wymagają remontu i
ChZT-0,69
modernizacji. Na terenie oczyszczalni
Azot amon. – 0,16 prowadzony jest skup i sprzedaż złomu.
Azot og. – 0,32
W wyniku tej działalności nie powstają
Fosfor og. – 0,01 ścieki odprowadzane na oczyszczalnię. Na
Chrom og. – 0,13 terenie byłej Fabryki Maszyn Rolnicznych
maja również swoja siedzibę inne zakłady:
Cynkomet sp. z o.o., POLSTAR, PLASTIK,
które korzystają z urządzeń wodnokanalizacyjnych. Podczas kontroli w
listopadzie 2006 r. stwierdzono minimalny
odpływ ścieków, który uniemożliwił pobór
prób do analizy.
2960,0
BZT5 – 27,23
Zawiesin –19,8
ChZT-Cr -154,8
azot og.- 37,29
fosfor og. – 0,62
Kontrola przeprowadzona w lipcu 2006 r.,
nie wykazała w ściekach odprowadzanych
przekroczeń ładunków zanieczyszczeń .
Stan formalno-prawny uregulowany do
końca 2012 r.
70370,0
BZT5 316,66
zawies. <351,85
ChZT 1984,43
azot am. 40,81
azot og. 394,07
fosfor og.9,85
ChZT-Cr – 23,19
BZT5 – 1,67
Chlorki –53,06
Azot og. – 4,62
Fosfor og. – 0, 04
Subst. ropopochne
– 0,06
Zawies. og. – 3,79
Kontrola przeprowadzona w sierpniu 2006
r, nie wykazała przekroczeń ładunkow
zanieczyszczeń w ściekach
oczyszczonych.
758,0
(2005 r.)
4
Kontrola przeprowadzona w marcu 2005r.,
nie wykazała przekroczeń ładunków
zanieczyszczeń w ściekach oczyszcz.
1.2 OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ
punkt w m. Mościska
Wynikowa ocena w tym punkcie odpowiadała III klasie czystości wód (wody zadowalającej
jakości). jednakże zanotowano wskaźniki, których wartości wykraczały poza III klasę: barwa, ChZTMn,
i ChZTCr (stężenia w V klasie).
Ze względu na podwyższone wartości azotynów i fosforu ogólnego oraz niskie stężenie tlenu
rozpuszczonego, rzeka Supraśl w profilu badawczym w m. Mościska nie była przydatna do bytowania
ryb. Wyniki badań nie wykazały podatności wód na eutrofizację.
punkt niżej m. Michałowo
Ogólna ocena czystości wód w tym punkcie (podobnie jak w 2005 r.) odpowiada wodom V klasy
(złej jakości). Decydują o tym wskaźniki: tlenu rozpuszczonego, CHZTCr, amoniaku, azotu Kjeldahla,
fosforanów, fosforu ogólnego i barwy.
Ze względu na podwyższone wartości azotu amonowego, niezjonizowanego amoniaku,
azotynów i fosforu ogólnego oraz niskie stężenie tlenu rozpuszczonego, rzeka Supraśl w profilu
badawczym w m. Michałowo nie spełniała wymogów przydatności wód do bytowania ryb.
Ocena podatności wody na eutrofizację wykazała przekroczenie wartości granicznej fosforu
ogólnego, azotanów i azotu ogólnego powyżej której występuje eutrofizacja.
punkt niżej m. Gródek
Badania wykazały ogólnie wody V klasy (złej jakości) ze względu na: barwę, tlen rozpuszczony,
ChZTMn (utlenialność), ChZTCr i fosforany.
Ze względu na podwyższone wartości BZT5, azotu amonowego, azotynów i fosforu ogólnego
oraz niskie stężenie tlenu rozpuszczonego, rzeka Supraśl w profilu badawczym w m. Gródek nie
spełniała wymogów przydatności wód do bytowania ryb.
Ocena podatności wody na eutrofizację wykazała przekroczenie wartości granicznej fosforu
ogólnego powyżej której występuje eutrofizacja.
dopływ rz. Sokołda punkt w m. Sokołda (profil ujściowy)
Badania przeprowadzone w tym punkcie w 2006 r. wykazały III klasę czystości (wody
zadowalającej jakości). Wskaźnikami, których wartości wykraczały poza III klasę były: ChZTMn (IV
klasa) oraz barwa i ChZTCr (V klasa).
Ze względu na podwyższone wartości azotynów i fosforu rzeka Sokołda w profilu ujściowym nie
spełniała wymogów przydatności wód do bytowania ryb.
Wyniki badań nie wykazały podatności wód na eutrofizację.
punkt powyżej m. Supraśl
Wyniki badań wykazały podobnie jak w 2005 roku, ogólną III klasę czystości (wody zadawalającej
jakości). Wskaźnikami, których wartości wykraczały poza III klasę były: ChZTMn (IV klasa) oraz barwa
i ChZTCr (V klasa).
Ze względu na podwyższone wartości azotynów i fosforu rzeka powyżej m. Supraśl nie spełniała
wymogów przydatności wód do bytowania ryb.
5
Wyniki badań nie wykazały podatności wód na eutrofizację.
Punkt pomiarowy powyżej Supraśla leży w strefie ochronnej ujęcia powierzchniowego wody
pitnej dla Białegostoku. Ocena przydatności wody do spożycia wykazała, iż spełnia ona wymagania
kategorii A2 (wymaga typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego).
punkt w m. Nowodworce
Wynikowa ocena w tym punkcie odpowiadała III klasie czystości wód (wody zadowalającej
jakości). Wskaźnikami, których wartości wykraczały poza III klasę były: ChZTMn (IV klasa) oraz barwa
i ChZTCr (V klasa).
Ze względu na podwyższone wartości azotynów i fosforu ogólnego oraz niskie stężenie tlenu
rozpuszczonego, rzeka Supraśl w profilu badawczym w m. Nowodworce nie spełniała wymogów
przydatności wód do bytowania ryb.
Wyniki badań nie wykazały podatności wód na eutrofizację.
Przekrój pomiarowy w Nowodworach leży w strefie ochronnej ujęcia powierzchniowego wody
pitnej dla Białegostoku. Ocena przydatności wody do spożycia wykazała, iż spełnia ona wymagania
kategorii A 2.
dopływ rz. Czarna punkt w m. Wasilków
Badania wód dopływu w profilu ujściowym wykazały (podobnie jak w 2005 r.) III klasę czystości
(wody o zadowalającej jakości). Jednakże zanotowano przekroczenia wartości niektórych
wskaźników poza III klasę. Były to: ChZTMn, fosforany (IV klasa) oraz barwa i ChZTCr (V klasa).
Ocena wody ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że rzeka w badanym
przekroju pomiarowo-kontrolnym nie spełnia kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania
ryb w warunkach naturalnych (przekroczenia norm: BZT5, azotu amonowego, azotynów i fosforu
ogólnego). Wyniki badań nie wykazały podatności wód na eutrofizację.
punkt w m. Jurowce
Badania wykazały ogólnie wody IV klasy (niezadowalającej jakości) ze względu na: ChZTMn,
ogólną liczbą bakterii grupy coli i liczbą bakterii grupy coli typu kałowego. Zanotowano wskaźniki
których wartości wykraczały poza IV klasę. Były to barwa i ChZTCr.
Ocena wody ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że rzeka w badanym
przekroju pomiarowo-kontrolnym nie spełnia kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania
ryb w warunkach naturalnych (przekroczenia norm: tlenu rozpuszczonego, azotynów i fosforu
ogólnego).
Wyniki badań nie wykazały podatności wód na eutrofizację.
Przekrój leży w strefie ochronnej ujęcia powierzchniowego wody pitnej dla Białegostoku.
Stwierdzona klasa czystości wód odpowiada kategorii wody A3 (wymaga wysokosprawnego
uzdatniania fizycznego i chemicznego).
dopływ rz. Biała punkt w m. Nowe Aleksandrowo
Badania wykazały ogólnie wody V klasy (złej jakości) ze względu na: barwę, wskaźniki tlenowe
(tlen rozpuszczony, BZT5, ChZTCr), wskaźniki biogenne (amoniak, azot Kjeldahla, azotany, azotyny,
6
azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny) oraz wskaźniki mikrobiologiczne (ogólną liczbą bakterii grupy
coli i liczbą bakterii grupy coli typu kałowego).
Ocena wody ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że rzeka w badanym
przekroju pomiarowo-kontrolnym nie spełnia kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania
ryb w warunkach naturalnych (przekroczenia norm: zawiesiny, tlenu rozpuszczonego, BZT5, azotu
amonowego, niezjonizowanego amoniaku, azotynów, i fosforu ogólnego).
Ocena podatności wody na eutrofizację wykazała przekroczenie wartości granicznej azotanów,
azotu ogólnego i fosforu ogólnego, powyżej której występuje eutrofizacja.
Supraśl ujście do Narwi w m. Dzikie
Badania wykazały ogólnie wody IV klasy (niezadowalającej jakości) ze względu na: zawiesinę,
BZT5, azot Kjeldahla, azotyny, indeks saprobowości peryfitonu, ogólną liczbą bakterii grupy coli i
liczbą bakterii grupy coli typu kałowego. Wskaźnikami, których wartości wykraczały poza IV klasę były
barwa, ChZTMn, ChZTCr, i ogólny węgiel organiczny.
Ze względu na podwyższone wartości BZT5, azotu amonowego, azotynów i fosforu ogólnego
oraz niskie stężenie tlenu rozpuszczonego, rzeka na odcinku ujściowym nie była przydatna do
bytowania ryb.
Wyniki badań wykazały podatności wód na eutrofizację ze względu na przekroczenie wartości
granicznej fosforu ogólnego.
Badania metali w tym ciężkich i pestycydów
We wszystkich punktach badawczych, badania metali ciężkich wykazały stężenia poniżej granicy
oznaczalności bądź ich występowanie w zakresie stężeń I klasy. Spośród badanych metali najwyższe
stężenie odpowiadające III klasie czystości osiągnął mangan (w przekrojach badawczych: w
Mościskach, poniżej Michałowa, w m. Nowodworce i w m. Jurowce) i żelazo (profil w Mościskach,
poniżej Michałowa i Gródka).
Badania na zawartość pestycydów i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych
przeprowadzone w 2006 r. w przekrojach pomiarowych na rzece Supraśl (w m. Dzikie) oraz na
dopływach (rz. Sokołdzie w m. Sokołda i rzece Białej w m. Nowe Aleksandrowo) wykazały stężenia
poniżej granicy oznaczalności.
Badania wód gruntowych i powierzchniowych w górnej zlewni rzeki Supraśl.
W ramach współpracy z Wojewódzką Stacją Chemiczno-Rolniczą w Białymstoku w 2006 roku
kontynuowano program badawczy oceny wpływu rolnictwa na jakość wód Supraśli w górnej zlewni
rzeki. Wspólne badania przeprowadzono w okresie maj - czerwiec 2006 r. W próbach wód z
wybranych dopływów oznaczono wskaźniki tlenowe i mikrobiologiczne. Analiza uzyskanych wyników
wód powierzchniowych w dolinie rzeki Supraśl na odcinku wieś Topoliny (gmina Michałowo) – wieś
Waliły (gmina Gródek) wykazała występowanie (podobnie jak w 2005 roku) ponadnormatywnych
wartości stężeń ChZTCr, ChZTMn oraz związków biogennych. Źródłem tych zanieczyszczeń są gleby
torfowe, z których uwalniane są w procesie mineralizacji substancje organiczne. Ich rozkład powoduje
wyraźne odtlenienie wody stwierdzane w dopływach. W związku z powyższym, w wyniku nawet
7
niedużego wprowadzania dodatkowych zanieczyszczeń w tej części zlewni (np. w postaci spływu
powierzchniowego po intensywnych opadach) istnieje duże ryzyko odtlenienia wód w samej rzece
Supraśl, co może doprowadzić do śnięcia ryb.
1.3 WNIOSKI
1. W ogólnej ocenie czystości wód rzeki Supraśl w roku 2006 podobnie jak w roku 2005 nie
stwierdzono wód o bardzo dobrej i dobrej jakości (I i II klasa czystości). Woda zadawalającej
czystości (III klasa) wystąpiła w profilach pomiarowych: w m. Mościska (odcinek źródłowy),
powyżej m. Supraśl i w m. Nowodworce. Woda o niezadowalającej jakości (IV klasa czystości)
wystąpiła w przekrojach pomiarowych: w m. Jurowce i w m. Dzikie. Woda złej jakości (V klasa
czystości) wystąpiła w punktach: poniżej Michałowa i Gródka.
2. Wskaźnikami klasyfikującymi rzekę Supraśl w IV i V klasie (woda o niezadowalającej i złej
jakości) w badanych punktach podobnie jak 2005 roku, były najczęściej: barwa, ChZTMn, ChZTCr
i w dolnym odcinku (poniżej m. Jurowce) stan sanitarny rzeki. W punktach poniżej Michałowa i
Gródka dodatkowo niekorzystne wartości zanotowano dla tlenu rozpuszczonego i wskaźników
biogennych (związków azotu i fosforu).
3. W 2006 r. w stosunku do 2005 roku nastąpiły zmiany w klasyfikacji wód tzn: poprawa czystości
wód rz. Supraśl z IV klasy do III w punkcie źródłowym w m. Mościska, oraz pogorszenie jakości
z III do IV klasy w punkcie pomiarowym w m. Jurowce i z IV klasy do V w punkcie poniżej
Gródka.
4. Badania dopływów w profilach ujściowych: Sokołdy i Czarnej wykazały III klasę (wody
zadawalającej jakości) a rzeki Białej V klasę (wody złej jakości).
5. Ogólny stan czystości Sokołdy w jej profilu ujściowym w roku 2006 – III klasa, był lepszy niż w
2005 roku - IV klasa.
6. Ocena wody ze względu na przydatność do bytowania ryb wykazała, że wody rzeki Supraśl we
wszystkich punktach pomiarowych oraz wody dopływów (Sokołdy, Czarnej i Białej w profilach
ujściowych) nie spełniały kryteriów jakim powinny odpowiadać wody do bytowania ryb w
warunkach naturalnych (podobną ocenę uzyskano w 2005 roku).
7. Ocena podatności wód rzeki Supraśl na eutrofizację, wykazała przekroczenie wartości
granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych w
punktach pomiarowych poniżej Michałowa (związków azotu i fosforu), Gródka i w m. Dzikie
(fosforu ogólnego).
8. Wody dopływów: Sokołdy i Czarnej w profilach ujściowych nie wykazywały podatności na
eutrofizację.
9. Ocena podatności wody na eutrofizację rzeki Białej przy ujściu do rz. Supraśl podobnie jak w
roku 2005 wykazała przekroczenie wartości granicznej fosforu ogólnego, azotanów i azotu
ogólnego powyżej której występuje eutrofizacja. Przyczyną eutrofizacji wód rzeki Białej oraz
odcinka Supraśli poniżej ujście tego dopływu są ścieki oczyszczone z oczyszczalni miejskiej
aglomeracji białostockiej.
8
10. Ocena przydatności wód do picia w punktach pomiarowych zlokalizowanych na rzece Supraśl w
obszarze ochronnym ujęcia powierzchniowego wody dla Białegostoku, odpowiadają jakości wód
o kategorii A2 na odcinku od punktu usytuowanego powyżej Supraśla do miejscowości
Nowodworce włącznie, natomiast w m. Jurowce stwierdzono wody kategorii A3.
11. Badania wód dopływów Supraśli w celu oceny wpływu rolnictwa na odcinku Michałowo –
Gródek, przeprowadzone wspólnie z Wojewódzką Stacją Chemiczno-Rolniczą w Białymstoku,
wykazały duże zagrożenie wystąpienia deficytów tlenowych w wodach Supraśli. Przyczyną
zagrożenia jest intensywny rozkład wypłukiwanej materii organicznej z podłoża torfowego
zlewni. Zjawisko to ma charakter naturalny.
12. Zagrożeniem dla jakości wód w górnej zlewni Supraśli jest również nieuporządkowana
gospodarka ściekowa z Michałowie.
Aktualne (comiesięczne) wyniki z badań rzeki Supraśl zamieszczane są na stronie internetowej WIOŚ
w dziale „Monitoring”.
9