Dzieci walczącej stolicy. Powstanie Warszawskie w

Dzieci walczącej stolicy. Powstanie Warszawskie w oczach najmłodszych
Autor: Karol Mazur/Muzeum Powstania Warszawskiego
Lekcja przeznaczona dla uczniów klas szóstych szkół podstawowych
Czas trwania lekcji - 45 min.
Cele. Po lekcji uczeń powinien:
 znać sytuację dzieci podczas Powstania Warszawskiego;
 rozumieć zadania i służbę najmłodszych w Powstaniu Warszawskim;
 poznać emocje i uczucia dziecka podczas wojny;
 umieć pracować z materiałem ikonograficznym i źródłami pisanymi;
 potrafić
pracować
w
grupach
i
wspólnie
wyciągać
wnioski
z wyznaczonego zadania;
 dostrzegać znaczenie patriotyzmu i służby dla wspólnoty.
Środki dydaktyczne:
 zdjęcia dzieci z czasów okupacji i Powstania Warszawskiego,
 świadectwo szkolne z czasów okupacji,
 zestaw pytań pomocniczych,
 komputer i projektor multimedialny, gdy materiały źródłowe są
przedstawiane w formie prezentacji.
Metody dydaktyczne:
 wykład lub pogadanka,
 analiza zdjęć, relacji świadka i dokumentów,
 praca w grupach.
UWAGA: Przed lekcją uczniowie powinni znać sytuację dzieci w wieku 1214 lat podczas okupacji niemieckiej w Warszawie, ich sytuację materialną
i kondycję psychiczną oraz zaangażowanie w tworzenie Polskiego Państwa
Podziemnego.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przypomina o warunkach, w jakich młodzi ludzie dorastali
w okupowanej stolicy. Wykorzystując materiał pomocniczy nr 1
(zdjęcie gazeciarza, świadectwo szkolne ucznia szkoły podstawowej
i relację Ewy Berberyusz), omawia z uczniami najważniejsze aspekty
życia okupacyjnego: potrzebę podjęcia pracy zarobkowej przez
dzieci, obowiązek dalszej nauki, zarówno tej w oficjalnych szkołach,
jak i na tajnych kompletach, a także zaangażowanie młodych ludzi
w konspirację – 10 min.
2. W formie wykładu lub pogadanki nauczyciel opowiada pokrótce
o genezie i przebiegu Powstania Warszawskiego, skupiając się
głównie na zaznaczeniu dążeń młodzieży do odwetu na okupantach
i chęci
odbudowania
niepodległego
państwa
polskiego,
bez
szczegółowego opisu sytuacji międzynarodowej i geopolitycznej
(przykładowa wypowiedź w materiale pomocniczym nr 2) – 5 min.
3. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup. Każda z nich dostaje fotografię
z
czasów
Powstania
Warszawskiego
przedstawiającą
dzieci
w różnych sytuacjach: jako małych Powstańców zaangażowanych
w służbę listonosza i sanitariuszki, chłopców pomagających przy
gaszeniu pożaru, dzieci pod opieką zatroskanych rodziców, dziecko
przebrane za Powstańca, rannego chłopca (materiał pomocniczy nr
3). Zadaniem uczniów jest analiza zdjęcia poprzez odpowiedź na
pytania (materiał pomocniczy nr 4) – 5-10 min.
4. Poszczególne
grupy
przedstawiają
wyniki
swoich
przemyśleń,
zastanawiają się nad różnymi aspektami życia dzieci podczas
Powstania Warszawskiego (spodziewane odpowiedzi w materiale
pomocniczym nr 5). Nauczyciel komentuje i uzupełnia wypowiedzi
uczniów – 15-20 min.
5. W domu uczniowie zastanawiają się, czego w czasie Powstania
Warszawskiego baliby się najbardziej i czego mogłoby im brakować.
Swoje przemyślenia zapisują w punktach do przedstawienia na
następnej lekcji. Jeśli starczy czasu, takie krótkie rozważania można
przeprowadzić pod koniec zajęć jako podsumowanie.