Tekst / Artykuł

TATRZAŃSKIE WARSZTATY HYDROLOGICZNE
(ZAKOPANE, 19-22 IX 2012)
W Zakopanem, w Centrum Edukacji Przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego przy ul.
Chałubińskiego 42a, odbyły się Tatrzańskie Warsztaty Hydrologiczne (TWH) zorganizowane przez
Tatrzański Park Narodowy oraz Zakład Hydrologii Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej
Uniwersytetu Jagiellońskiego (ZH IGiGP UJ). Były to drugie warsztaty tematyczne poświęcone wybranym zagadnieniom z zakresu ochrony przyrody Tatr – w roku 2011 odbyły się warsztaty geologiczne.
Tatrzańskie Warsztaty Hydrologiczne były poświęcone zasobom wodnym, które w ostatnich latach są
poddawane silnej presji człowieka na skutek coraz większego wykorzystania do celów gospodarczych,
a zwłaszcza na potrzeby rozwoju lokalnej infrastruktury turystycznej. Termin Warsztatów nie był
przypadkowy, gdyż w przeddzień ich otwarcia obchodzono Światowy Dzień Monitoringu Wód.
W warsztatach uczestniczyło ok. 100 osób, głównie doktorantów oraz magistrantów reprezentujących
prawie wszystkie najważniejsze ośrodki uniwersyteckie w Polsce, a także pracownicy parków narodowych oraz instytucji i lokalnych organów administracyjnych związanych z gospodarką wodną.
Patronat honorowy nad Warsztatami objęli Paweł S k a w i ń s k i – dyrektor TPN, Kazimierz K r z e m i e ń
– dziekan Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ, Paweł C i e ć k o – z Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska w Krakowie, Jan S a d o ń – dyrektor Oddziału IMGW-PIB w Krakowie, Janusz
M a j c h e r – burmistrz Miasta Zakopane, Andrzej G ą s i e n i c a - M a k o w s k i – starosta Powiatu
Tatrzańskiego oraz Jakub D z i o b o ń – prezes Zarządu SEWIK Tatrzańskiej Grupy Kapitałowej
Sp. z.o.o.
Nad organizacją Warsztatów ze strony TPN czuwali Marcin G u z i k, Marek K o t, Łukasz Pę k s a
oraz Maria K r ó l, natomiast ze strony IGiGP UJ – Joanna P o c i a s k - K a r t e c z k a – kierownik ZH
IGiGP UJ wraz pracownikami i doktorantami Zakładu Hydrologii.
W pierwszym dniu Warsztatów sesję referatową otworzyło wystąpienie dotyczące historii badań
hydrologicznych w polskich Tatrach (Maria B a ś c i k, Joanna P o c i a s k - K a r t e c z k a ). W pierwszym
bloku tematycznym (uwarunkowania geologiczne, klimatyczne i geomorfologiczne obiegu wody
w Tatrach) Elwira Ż m u d z k a przedstawiła klimatyczne uwarunkowania obiegu wody na terenie Tatr,
ze szczególnym uwypukleniem zmienności w czasie i zróżnicowania przestrzennego opadów na obszarze Tatr, jako głównego czynnika warunkującego odpływ ze zlewni tatrzańskich. Zagadnienia związane
z wodami podziemnymi Tatr i Podhala przybliżył słuchaczom Józef C h o w a n i e c, natomiast Grzegorz
B a r c z y k przedstawił charakterystykę systemów wywierzyskowych w tatrzańskim środowisku przyrodniczym. Pierwszą prezentacją w drugim bloku tematycznym (rzeki i jeziora Tatr) przedstawił Adam
Ł a j c z a k, który poruszył zagadnienia związane z wodami powierzchniowymi Tatr. Kolejny referat
przedstawiony przez Joannę Pociask-Karteczkę (współautorzy: Adam C h o i ń s k i, Mariusz P t a k,
Agnieszka S t r z e l c z a k ) był związany z zimowymi warunkami termicznymi wód Morskiego Oka.
Następna prezentacja, przedstawiona przez Annę B e n č o k o v ą - L a m a č o v ą dotyczyła wpływu zmian
klimatycznych na odpływ. Trzeci blok tematyczny był poświęcony cechom fizycznym i chemicznym
Prz. Geof. LVII, 3–4 (2012)
436
Kronika
Fot. Uczestnicy Tatrzańskich Warsztatów Hydrologicznych przed Centrum Edukacji Przyrodniczej
TPN (fot. A. Kołodziej)
wód tatrzańskich. Jako pierwszy wystąpił Andrzej P a r c z e w s k i, który w swoim wystąpieniu skupił
się głównie na zawartości metali śladowych (Ba, Sr, Mn, Al, Mo) w wodach TPN, natomiast w kolejnym referacie – Mirosław Ż e l a z n y przedstawił czynniki warunkujące przestrzenne zróżnicowanie
chemizmu wód. Dorota R z y c h o ń zaprezentowała wyniki badań reakcji wód jezior tatrzańskich na
zmiany depozycji związków kwasogennych z powietrza. Prezentacje w czwartym bloku tematycznym
dotyczyły zasobów wodnych oraz gospodarki wodnej w Tatrach. W tej części sesji referat na temat
gospodarki wodnej na terenie TPN wygłosił Marek Pę k s a. Następnie Jakub D z i o b o ń zapoznał
słuchaczy ze strukturą zaopatrzenia Zakopanego w wodę. W ostatnim, piątym bloku tematycznym
Łukasz Pęksa omówił cechy i strukturę sieci monitoringowej w TPN.
Dzień później firmy Technika IT, OMC Envag i WTW, które zorganizowały wystawę sprzętu
pomiarowego, zaprezentowały najnowszą aparaturę hydrometryczną i meteorologiczną. W tym dniu
odbyły się także hydrometryczne prace badawcze w terenie w trzech grupach tematycznych: hydrometria rzeczna (pomiary natężenia przepływu różnorodnymi metodami), hydrochemia (pobór prób
wody do analiz chemicznych, pomiary cech fizycznych i chemicznych wód rzecznych i źródlanych),
analiza przestrzenna (lokalizacja obiektów wodnych metodą GPS, wykorzystanie parametrów zlewni
w analizie hydrologicznej, wizualizacja przestrzenna cech hydrologicznych). Ich celem było określenie
ilości i jakości chwilowych zasobów wodnych w czterech zlewniach cząstkowych w zlewni Potoku
Olczyskiego. Pracami w grupach badawczych kierowali: Janusz S i w e k i Bartłomiej R z o n c a (hydrometria rzeczna), Mirosław Ż e l a z n y i Łukasz J e l o n k i e w i c z (hydrochemia) oraz Krzysztof O s t a f i n (GIS). Ponadto dla osób zainteresowanych obsługą programu Arc GIS, równolegle do zajęć
terenowych, przedstawiciele firmy ESRI Polska – Maksymilian U f a i Krzysztof B o r k o w s k i – przeprowadzili szkolenie z zakresu analizy hydrograficznej za pomocą oprogramowania GIS oraz dotyczące
danych przestrzennych w Arc GIS online.
W trzecim dniu na obszarze zlewni Potoku Bystra odbyła się sesja terenowa pod kierunkiem
pracowników TPN, spółki SEWIK oraz Zespołu Elektrowni Wodnych w Rożnowie, podczas której
uczestnicy Warsztatów zapoznali się z nowoczesnymi posterunkami hydrologicznymi funkcjonującymi
w ramach sieci monitoringowej obsługiwanej przez pracowników TPN oraz zwiedzili zabytkowe
i współcześnie funkcjonujące obiekty związane z wykorzystaniem zasobów wodnych, w tym ujęcie
Jaworzynka (dawne sztolnie górnicze) oraz hydroelektrownię w Kuźnicach. Tego dnia odbył się również wykład popularnonaukowy pt. Hydrologia Tatr w pigułce (J. Pociask-Karteczka) przeznaczony dla
wszystkich zainteresowanych, w tym także mieszkańców Zakopanego.
Kronika
437
W trzecim dniu trwania imprezy ogłoszono także wyniki konkursu fotograficznego pt. Wody Tatr
w obiektywie, którego celem było zwrócenie uwagi na walory przyrodnicze i krajobrazowe ekosystemów
wodnych Tatr poprzez ukazanie problematyki hydrologicznej tego obszaru górskiego.
Organizując Warsztaty, nie zapomniano również o społeczności lokalnej i przeprowadzono dla
dzieci i młodzieży szkolnej zajęcia edukacyjne promujące hydrologię jako naukę. Rozpoczęły się one
dzień przez Warsztatami. Nad zajęciami edukacyjnymi czuwał Marek K o t (TPN). Zajęcia na ośmiu
tematycznych stoiskach edukacyjnych prowadzone przez doktorantów Zakładu Hydrologii IGiGP UJ,
TPN oraz wolontariuszy odbywały się pod hasłem „Woda – nie ujdzie Wam to na sucho!”. Uczestnicy
poznali takie zjawiska, jak napięcie powierzchniowe, dyfuzja, dowiedzieli się, jak uzyskiwać i uzdatniać wodę do picia w terenie oraz jak radzić sobie z jej nadmiarem, dokonywali pomiarów przepływu,
temperatury i pH, a nawet sami wcielali się w rolę cząstek wody. Centrum Edukacyjne TPN odwiedziło
ponad 200 osób.
W ostatnim dniu Warsztatów uczestnicy wzięli udział w dwóch wycieczkach przyrodniczych
prowadzonych przez pracowników Parku Tomasza S k r z y d ł o w s k i e g o oraz Łukasza Pę k s ę. Pierwsza z nich pt. Ekologia lasu odbyła się po szlaku turystycznym na Sarnią Skałę, a druga pod hasłem
Dom zwierząt, park ludzi była poprowadzona w obrębie tras narciarskich w Dolinie Bystrej. Ich celem
było wskazanie największych zagrożeń dla przyrody wynikających z ruchu turystycznego poza szlakami
oraz ukazanie aktualnych problemów z zakresu ochrony tatrzańskiej przyrody.
Anna Banaś, Łukasz Pęksa, Joanna Pociask-Karteczka