Częstochowskie kalendarze krakowskich astrologów

Dr Maciej Janik
CZĘSTOCHOWSKIE KALENDARZE KRAKOWSKICH ASTROLOGÓW
Wśród książek okresu staropolskiego do najpopularniejszych należą kalendarze
prognostykarskie. Trafiały do rąk zarówno zwykłego szlachcica, jak i magnata; pod dach
kamienicy mieszczańskiej i na plebanię. Ich reprezentacyjne egzemplarze otrzymywali władcy.
Pomimo niewielkiej objętości, kalendarze prognostykarskie – zwane też minucjami – oferowały
czytelnikowi całkiem bogatą zawartość: całoroczne kalendarium łączone z prognostykiem
codziennym, różnego rodzaju ciekawostki, cały zestaw małych form literackich, prognostyk
roczny. W połowie XVIII wieku kalendarze stanowiły rodzaj literatury tak wpływowej, że
szermierze nowego, oświeceniowego światopoglądu, stoczyli z nimi prawdziwą batalię pod
sztandarem walki z przesądami.
Potęgą w obrębie staropolskiej kalendariografii prognostykarskiej była Akademia
Krakowska. To ona hojnie użyczała swojej powagi dla kalendarzowych dzieł krakowskich
matematyków i astrologów. Drukowano je zwykle w Krakowie. Zdarzyło się jednak, a było to w
roku 1711, że aż czterech profesorów Akademii, postanowiło nadać typograficzny kształt
produktom swojej myśli astrologicznej, w drukarni częstochowskiej Jasnej Góry. Byli to:
Kazimierz Kubalewicz, Melchior Kiciński, Jerzy Grzegorz Kostowski i Stanisław Wróbliński.
Spośród tej czwórki Melchior Kiciński zdecydował się nawet na kontynuację tej inicjatywy
wydając na Jasnej Górze kalendarze na lata 1713 i 1714. Druki kalendarzowe – wbrew pozorom –
nie należały do łatwych realizacji drukarskich. Jeśli je zrealizowano w jasnogórskiej drukarni, to
chwalebnie świadczy to o jej poziomie technicznym. W prezentowanym wystąpieniu omówiona
zostanie zawartość „częstochowskich” kalendarzy krakowskich astrologów, ich cechy specyficzne
związane z formą i miejscem druku. Pojawią się również hipotezy dotyczące powodów przenosin
realizacji typograficznej kalendarzy z Krakowa na Jasną Górę.