docPublikacja "Szkoła humanitarna szkoła aktywna"
download 
Reklamacja Transkrypt
Publikacja "Szkoła humanitarna szkoła aktywna"
A K T Y W N E S Z K O Ł Y N A R Z E C Z G L O B A L N E J O D P O W I E D Z I A L N O Ś C I szkoła humanitarna szkoła aktywna szkoły które uczestniczyły w projekcie: Zespół Szkół im. Jana Pawła II – Papieża w Orłowie Drewnianym Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Korytkowie Dużym Prywatne Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. I.J. Paderewskiego w Lublinie Gimnazjum w Bukowej Publiczne Gimnazjum im. Bł. Karoliny Kózkówny w Woli Radłowskiej Gimnazjum Nr 20 im. księcia Józefa Poniatowskiego w Krakowie Powiatowy Zespół nr 8 Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. J. Kilińskiego w Chełmku Gimnazjum nr 2 im. Komisji Edukacji Narodowej w Skawinie Gimnazjum nr 1 im. Papieża Jana Pawła II w Nowej Dębie Gimnazjum nr 9 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. św. Królowej Jadwigi w Rzeszowie Zespół Szkół w Wyszatycach Zespół Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku Zespół Szkół w Kańczudze Gimnazjum nr 1 im. St. Jachowicza w Tarnobrzegu VI Liceum Ogólnokształcące im. A. Towarnickiego w Rzeszowie Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. Stefana Banacha w Jarosławiu Publiczne Gimnazjum w Hucie Krzeszowskiej Gimnazjum im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Polskiego Czerwonego Krzyża w Zespole Szkół Miejskich nr 1 w Grajewie Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Filipowie Zespół Szkół Zawodowych Nr2 im kpt Władysława Wysockiego w Białymstoku Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 17 Specjalnych im. Karola Wojtyły – papieża Polaka w Kielcach Publiczne Gimnazjum nr 2 w Staszowie Zespół Szkół Samorządowych w Wielgusie Zespół Szkół Gastronomicznych i Hotelarskich im Komisji Edukacji Narodowej w Sandomierzu Gimnazjum nr 2 im. Królowej Jadwigi w Działdowie Gimnazjum im. Żołnierza Polskiego w Durągu Gimnazjum nr 3 im. kard. Stefana Wyszyńskiego w Ełku I Liceum Ogólnokształcące im. W. Kętrzyńskiego w Giżycku Zespół Szkół Inżynierii Środowiska i Usług im. Mikołaja Kopernika w Elblągu szkoła humanitarna szkoła aktywna m ateriały z ed u kacji globalnej Wstęp 4 Dlaczego edukacja globalna to ważna sprawa? 6 Zakres tematyczny programu Szkoła Humanitarna 9 Pomoc humanitarna 10 Woda 10 Żywność 11 Edukacja 12 Jak mówić o większości świata, czyli korzystajmy z Kodeksu do spraw obrazów i wiadomości 13 Czym jest Szkoła Humanitarna? 15 Realizacja programu 15 Co oznacza, że szkoła jest Szkołą Humanitarną? 16 Co daje szkole współpraca z PAH? 16 Co daje szkole współpraca z PAH w ramach Szkoły Humanitarnej? 17 Sieć trenerów i trenerek PAH 18 Szkoła Humanitarna w roku szkolnym 2013/14 22 Projekty szkół 24 Podsumowanie projektu „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności” Polskiej Akcji Humanitarnej i Ośrodka Rozwoju Edukacji 30 Jak z nami współpracować po zakończeniu programu Szkoła Humanitarna? 34 Publikacje, które możesz u nas zamówić 36 Razem z moimi przyjaciółmi rozumieliśmy, że dobre serce Polaków nie wystarczy, że potrzebujemy świadomego społeczeństwa, które potrafi zrozumieć swoją odpowiedzialność za świat. Wszyscy pragniemy żyć w lepszym, sprawiedliwym świecie. A świat będzie taki, jakim go uczynimy. Więc musimy nauczyć się, jak mądrze i odpowiedzialnie ten świat ulepszać. fot 1. danuta węgiel Janina Ochojska prezes Polskiej Akcji Humanitarnej Moi Drodzy, Program PAH Szkoła Humanitarna powstał w ramach edukacji humanitarnej, którą Polska Akcja Humanitarna prowadzi od 20 lat. Pozwólcie, że na chwilę wrócę pamięcią do tamtych czasów. Jak część z Was wie, wszystko zaczęło się od wysłania pierwszego konwoju do Sarajewa w grudniu 1992 roku. Ten konwój wyjechał dzięki niezwykłej ofiarności społeczeństwa polskiego, które było wrażliwe na tragedię ludności cywilnej cierpiącej podczas wojny w Bośni i Hercegowinie. Kiedy wróciłam z Sarajewa z postanowieniem kontynuowania tej pomocy, zastanawiałam się, czy mogę nadal liczyć na taką samą ofiarność i zrozumienie ze strony społeczeństwa polskiego. Ale wiedziałam, że nawet jeżeli Polacy są nadal gotowi pomagać ludności w byłej Jugosławii, to aby ta pomoc mogła być regularna, trzeba do tego społeczeństwo przygotować. Po wielu latach życia w komunizmie, pomimo ogromnej pomocy, jaką otrzymywaliśmy od wielu krajów, nie byliśmy jeszcze oswojeni z myślą, że mamy więcej niż wielu mieszkańców innych, biedniejszych lub ogarniętych wojnami państw, że mamy już się czym podzielić a nawet więcej, że to nasz OBOWIĄZEK. W ten sposób powstał pomysł na program Szkoły Humanitarnej, bo do dorosłych najlepiej trafić przez dzieci, a młodzież, która chodzi teraz do szkoły, niebawem będzie decydowała o losach świata. Przez ponad 20 lat, pracując nad programami edukacji humanitarnej, a później globalnej z uczniami, nauczycielami i metodykami, czerpiąc doświadczenie z działań PAH w takich krajach jak Czeczenia, Afganistan, Irak, Sri Lanka, Haiti, Sudan Południowy, Somalia, Syria i wiele innych, stworzyliśmy program, który porusza najważniejsze aspekty edukacji globalnej. Skupiliśmy się na współzależnościach globalnych, prawie dostępu do wody, edukacji i żywności oraz na budowaniu wiedzy, czym jest pomoc humanitarna i rozwojowa. Chcielibyśmy dać Wam w ten sposób szansę innego spojrzenia na potrzeby ludzi na całym świecie oraz uświadomić, jak wielką siłą naprawiania świata dysponujecie. Czy nam się udało? Czytając opinie uczniów z różnych szkół i pokoleń, jesteśmy przekonani, że tak. Również obserwując rosnące zaangażowanie młodych ludzi w pomoc innym oraz ich chęć pozytywnego wpływania na rozwój świata, optymistycznie patrzymy w przyszłość, pomimo licznych wojen, które ostatnio spowodowały niebywały wzrost liczby uchodźców (w tym roku świat osiągnął rekordową liczbę ponad 51 milionów uchodźców), pomimo rosnącej różnicy pomiędzy bogatymi i biednymi. Wierzymy jednak, że to właśnie Wy będziecie tworzyć tę lepszą przyszłość dla siebie i dla następnych pokoleń. Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania i rozwoju naszego programu. Czekamy na Wasze pomysły, żeby uczynić go jeszcze ciekawszym i skuteczniejszym. Na świecie jest wystarczająca ilość jedzenia, aby nakarmić wszystkich. Dlaczego więc 870 milionów ludzi nadal cierpi z powodu chronicznego głodu? Aż 57 milionów dzieci w wieku szkolnym nigdy nie rozpocznie nauki, setki milionów otrzymują edukację na tak niskim poziomie, że po zakończeniu nauki ledwo piszą i czytają. Dlaczego? W 2010 r. ONZ ustanowiła prawo do wody prawem człowieka. Co to oznacza? Wreszcie, „jak to możliwe, że skrajne ubóstwo nadal dotyka połowę ludzkości, pomimo ogromnego postępu ekonomicznego i technologicznego, oświeceniowych norm moralnych i wartości dominującej cywilizacji zachodniej”1? Świat, w którym wszyscy od siebie zależymy i wzajemnie na siebie wpływamy, w którym możemy w Internecie sprawdzić, czy na wakacjach w pobliżu naszego hotelu będzie sklep, świat, w którym tradycyjna pamiątka kupiona w Zakopanem okazuje się produktem chińskim, stawia przed nami niezwykle złożone pytania. I choć jak nigdy w historii mamy dostęp do nieograniczonej ilości wiedzy, to czy naprawdę wiemy więcej? Czy rozumiemy podłoże konflik- tów, które toczą się obecnie w Syrii albo Somalii, czy umiemy odpowiedzieć na pytania z pierwszego akapitu tego tekstu? Dlaczego edukacja globalna to ważna sprawa fot 2. Targi Projektów w trakcje konferencji podsumowującej, Białobregi, czerwiec 2013, Fot. Marek Pracz ? Pomocą w odpowiedzi na te i wiele innych pytań jest edukacja globalna. Edukacja, która otwiera oczy i umysły na rzeczywistość, uświadamia, kim jesteśmy w tej ogromnej sieci zależności i dlaczego tak ważne jest stworzenie świata opartego na sprawiedliwości, równości, poszanowaniu godności ludzkiej i praw człowieka. W czasach, kiedy nie wychodząc z domu, zależymy od połowy świata, musimy rozumieć, co to dla nas – obywateli – lokalnie i globalnie oznacza. Edukacja globalna nie tylko podejmuje tematy takie jak przyczyny i konsekwencje zjawisk, przedstawia perspektywę globalną, czyli obejmującą globalną Północ na równi z globalnym Południem, pogłębia rozumienie świata jako złożonego i dynamicznie zmieniającego się systemu, ale wyposaża też w umiejętności, które pomagają ten świat zrozumieć. Są nimi umiejętności krytycznego myślenia, rozumienia i analizowania danych, poszukiwania obiektywnych i rzetelnych źródeł informacji, praktycznego wykorzystywania wiedzy, podejmowania świadomych decyzji, współpracy w wymiarze lokalnym, krajowym i międzynarodowym. 1 Pogge, 2002:3 cited in Dobson, 2006:170 Udział w programie Szkoła Humanitarna dał mi ogromną wiedzę na temat otaczającego mnie świata i otworzył mi oczy na dotyczące go problemy. Mam poczucie odpowiedzialności za działania nie tylko na własną korzyść, ale i na rzecz innych ludzi. Aleksandra Spiecha, wielgus, uczennica PAH zatroszczyła się o to, byśmy wcześniej mogli sami dostrzec zagrożenia i problemy globalne, a także umiejętnie dążyli do ich rozwiązania oraz do zapobiegania im w przyszłości. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Kornelia Mucha, kańczuga, uczennica aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 8 U podstaw edukacji globalnej leżą wartości, takie jak: godność osoby ludzkiej, sprawiedliwość, solidarność, równość, pokój i wolność. Dzięki nim edukacja globalna kształtuje postawy odpowiedzialności, szacunku, uczciwości, empatii, otwartości, osobistego zaangażowania i gotowości do ustawicznego uczenia się. Edukacja globalna w podstawie programowej Edukacja globalna od 1 września 2009 r. jest obecna w podstawie programowej. W tworzenie nowej podstawy programowej zaangażowani byli zarówno specjaliści z zakresu edukacji szkolnej i poszczególnych dyscyplin nauki, jak i partnerzy społeczni – organizacje pozarządowe, w tym PAH, będąca jednym z pionierów edukacji globalnej w Polsce. Wraz z nową podstawą programową odpowiedzialność za kształcenie w zakresie zagadnień globalnych została przesunięta z obszaru edukacji nieformalnej do formalnej. Zrozumienie globalnych problemów jest trudne. Wymaga bowiem stałego uzupełniania wiedzy, sprawności w selekcji rzetelnych i istotnych informacji, ciągłej weryfikacji i dywersyfikacji źródeł. Edukacja globalna jest skutecznym sposobem wspierania młodzieży w tym procesie. Zakres tematyczny programu Szkoła Humanitarna Edukacja globalna nie jest Osobnym przedmiotem – przeważająca część edukacji globalnej mieści się w podstawie programowej poszczególnych przedmiotów. fot 3.uczestnicy i uczestniczki konferencji podsumowującej program szkoła humanitarna, jachranka, czerwiec 2014. FOT. CEzary Musiał Kształtowaniem wyłącznie wiedzy o dalekich krajach – edukacja globalna bazuje na wiedzy o krajach Południa, ale skupia się na relacji między krajami Północy i Południa i na wynikających z niej kwestiach społecznych, ekonomicznych i kulturowych. Narzucaniem uczniom, jakie poglądy są słuszne, a jakie nie – uczeń, poprzez rozwój umiejętności krytycznego myślenia, samodzielnie kształtuje swoje opinie i poglądy. Pomocą czy sposobem na pozyskiwanie funduszy na działalność pomocową – chociaż jedną z wielu form angażowania uczniów może być zachęcanie ich do uczestnictwa w akcjach pomocowych. Podawaniem uproszczonych rozwiązań złożonych problemów globalnych – kupując produkty ze Sprawiedliwego Handlu czy redukując konsumpcję, nie rozwiążemy problemu ubóstwa na świecie, ale częściowo przyczynimy się do zmiany systemu. Mówieniem o problemach krajów globalnego Południa – koncentrowanie się na problemach z jednej strony stereotypizuje te kraje, pokazując, że nie dzieje się w nich nic więcej ponad zmaganie się z trudnościami, a z drugiej strony, nie ukazuje podłoża problemów, które często znajduje się po stronie państw Północy. Omawianiem problemów globalnych bez osobistego zaangażowania się w ich rozwiązywanie – edukacja globalna powinna kształtować nie tylko wiedzę, ale też umiejętności i postawy. Wymiar ogólny edukacji globalnej uwzględnia w przeważającym stopniu problematykę i perspektywę krajów globalnego Południa, które stanowią większość współczesnego świata, zarówno w kategoriach liczby ludności, jak i liczby państw czy ich powierzchni. Omawianie zagadnień w wymiarze światowym i ogólnoludzkim skupione jest właśnie na krajach globalnego Południa, a problematyka państw lepiej nam znanych (np. europejskich) ma tu znacznie mniejsze znaczenie. Edukacja globalna wymaga szerokiego podejścia do tematyki globalnej, gdyż wiele zagadnień jest ze sobą wzajemnie powiązanych. Niemożliwe jest zrozumienie tematyki, którą zajmuje się PAH, bez poznania szerszego kontekstu, czyli związku takich kwestii, jak prawo do żywności, wody, edukacji i pomoc humanitarna, z innymi problemami globalnymi. Dlatego też Szkoła Humanitarna uczyniła z wyżej wymienionych zagadnień tematy obowiązkowe, które szkoła może uzupełniać inną, interesującą problematyką. Zastanówmy się teraz, w jaki sposób ta wiedza może być przydatna dla młodzieży. Mógłbym wymieniać dziesiątki umiejętności, które dzięki Wam się zrodziły, które chcę i mogę w odpowiedni sposób rozwijać dalej. Udział w programie Szkoła Humanitarna na pewno dał mi świadomość tego, co się dzieje poza granicami naszego państwa, a nawet kontynentu. Hubert Stankiewicz, giżycko, uczeń Pomoc humanitarna to wsparcie udzielane ofiarom klęsk żywiołowych i konfliktów zbrojnych. Często kojarzy się ze spontanicznym działaniem, rozdawnictwem leków, żywności i ubrań. W Polsce mało kto postrzega pracownika humanitarnego jako profesjonalistę, często nazywa się go wolontariuszem. Nic bardziej mylnego. Pomoc humanitarna to profesjonalne wsparcie, wymagające dokładnego zaplanowania działań. „Po pierwsze, aby organizacja mogła zacząć działać, musi mieć zgodę władz kraju, na którego terenie doszło do kryzysu. W pierwszych dniach po katastrofie zadaniem pracowników humanitarnych jest ocena tego, co się stało, i dokładne zaplanowanie działań. Lata doświadczeń nauczyły agencje humanitarne, że zanim ruszy się z jakąkolwiek pomocą, 2 Dzięki udziałowi w tym programie zaczęłam patrzeć inaczej na potrzeby ludzi. Wiem, jak zachować się, gdy ludzie dotknięci klęskami, nie tylko żywiołowymi, stracili bardzo ważne dla siebie rzeczy. Żywność Na świecie jest wystarczająca ilość żywności, aby wykarmić wszystkich mieszkańców Ziemi, ale mimo to 870 milionów ludzi nadal cierpi głód. Dlaczego? Powodem takiej sytuacji nie jest zbyt mała ilość żywności czy przeludnienie. W krajach rozwiniętych 1,3 miliarda ton pożywienia rocznie trafia na śmietnik, co jest równe 1/3 żywności produkowanej na naszej planecie. Kolejna 1/3 żywności marnieje ze względu na niewłaściwe przechowywanie w krajach Południa. Największe niedożywienie cierpi ludność wiejska, w tym drobni rolnicy. Taka sytuacja jest wynikiem działania kilku czynników: Szkoła Humanitarna na pewno pozwoliła mi inaczej patrzeć na świat, ukazała, jaki panuje na świecie problem z brakiem pożywienia i wody pitnej. Tomek hyski, zagrodno, uczeń zmiany klimatu erozja i ubożenie gleb, problemy z pozyskaniem wody, gwałtowne zjawiska pogodowe wpływają na mniejszą produkcję żywności. Nieprzewidywalność pór deszczowych i suchych sprawia, że rolnicy nie mogą zaplanować swoich prac ani oszacować, ile jedzenia będą mieli dostępnego na dany rok; Iza Łęgowska, wasilków, uczennica Najważniejsza jednak w Szkole Humanitarnej jest praca z uczniami, pokazanie im, co oznacza słowo „pomoc” i jak się to robi oraz że może to sprawić frajdę i stać się stylem życia. To jest nie do przecenienia, bo w szkole nikt im nie pokaże tej wspaniałej strony POMAGANIA. Co daje młodzieży ta wiedza? „Nie marnuj żywności” przestaje być dla uczniów i uczennic sloganem. Młodzież dostrzega, że za produkcją żywności stoją woda, energia, ziemia, a przede wszystkim ludzie. Rozumie, na czym polega niesprawiedliwość systemu dystrybucji żywności na świecie. Umie odróżnić głód od niedożywienia, zna przyczyny i skutki obu zjawisk. Wie, jak głód i niedożywienie wpływają na rozwój nie tylko człowieka, ale i całych społeczeństw. land grabbing, czyli zawłaszczanie ziemi ziemia coraz częściej potrzebna jest nie tylko do uprawy żywności, ale i wykorzystywana do uprawy paszy dla zwierząt i biopaliw. Pod masową produkcję zaczęto wycinać lasy deszczowe, a w krajach Południa wytwarzanie żywności na lokalne potrzeby zaczęło być wypierane przez monokulturowe uprawy kukurydzy lub palmy oleistej; Mirosława Stasiewicz, Łódź, nauczycielka 11 R. Hechmann, Pomoc humanitarna, PAH 2013 r. konflikty zbrojne Woda W 2010 r. ONZ ustanowiła prawo do wody prawem człowieka. Co to oznacza? Do czasu rezolucji z 2010 r. prawo do wody było dorozumiane i zawierało się w takich prawach jak prawo do życia i godnych warunków egzystencji. Ze względu na malejące zasoby wody na świecie oraz nadużycia związane z prywatyzacją wody w wielu krajach, podjęte zostały kroki mające na celu zwrócenie uwagi na to, że prawo do wody i sanitariatów zasługuje na osobną uwagę. Prawo do wody nie oznacza, że każda osoba ma prawo do bezpłatnej wody i nieograniczonego jej użycia, a niezapewnienie wszystkim obywatelom dostępu do wody jest naruszeniem prawa do wody przez dany kraj. Rezolucja wymaga, aby państwo podjęło wszystkie możliwe działania na rzecz zapewnienia dostępu do wody swoim mieszkańcom. Władze mają w związku z tym za zobowiązanie wykazać wolę uwzględnienia omawianego prawa w strategicznych decyzjach dotyczących dostępu do wody dla mieszkańców. Woda, podobnie jak sanitariaty, powinna znajdować się w niewielkiej odległości od domów. Pobór wody powinien być zrównoważony, a zużycie musi łączyć się z myślą o przyszłych pokoleniach i środowisku naturalnym. Cena wody powinna zaś być tak ustalona, aby odpowiadała możliwościom finansowym mieszkańców. Co daje młodzieży ta wiedza? „Szanuj wodę” przestaje być pustym sloganem. Uczniowie i uczennice wiedzą, że woda jest niezbędna do życia i staje się kurczącym się zasobem światowym. Uświadamiają sobie dzienne zużycie wody, zarówno bezpośrednie, poprzez użytek domowy, jak i pośrednie, poprzez użycie wody do produkcji żywności i dóbr przemysłowych. Widzą związek między ograniczeniem konsumpcji i oszczędzaniem wody. Wiedzą, jakie są przyczyny i skutki utrudnionego dostępu do wody w krajach Południa i dlaczego zapewnienie dostępu do wody jest kluczową kwestią dla rozwoju społeczeństw. niszczenie upraw, załamanie handlu żywnością, zdewastowana infrastruktura to jedne ze skutków konfliktów zbrojnych. Ich wpływ nie ustaje wraz z zakończeniem działań wojennych. Odbudowa odpowiedniej infrastruktury, użyźnienie ziemi, odnowienie wiedzy rolniczej zajmuje kilka, a nawet kilkadziesiąt lat. Ubóstwo rolników w społecznościach dotkniętych wojną sprawia, że brakuje im środków niezbędnych do doprowadzenia produkcji do poziomu sprzed konfliktu; spekulacje wahania cen produktów spożywczych na rynkach międzynarodowych są ogromnym zagrożeniem dla ubogich mieszkańców. Dla rodziny, która większość swoich dochodów przeznacza na zakup żywności, nawet drobny wzrost cen może skutkować niedożywieniem lub wręcz głodem; błędna polityka żywnościowa rynek żywności nie różni się od każdego innego rynku. Również na nim najważniejsze stały się niska cena produkcji i szybki czas dostawy. USA i UE dopłacają do produkcji rolnej, chroniąc w ten sposób swoich rolników. Kraje Południa nie mają możliwości udzielenia takiego wsparcia, przez co przegrywają rywalizację na własnych rynkach. aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 10 Co, według Ciebie, organizacja taka jak PAH powinna w tej sytuacji zrobić w pierwszej kolejności? Wskaż jedną odpowiedź: a) niezwłocznie wysłać konwój z darami rzeczowymi, b) niezwłocznie rozpocząć budowę studni, c) niezwłocznie rozpocząć dostarczanie wody, d) niezwłocznie rozpocząć konsultacje i przygotowanie pomocy z władzami lokalnymi i ludnością, e) niezwłocznie rozpocząć zbiórkę pieniędzy, f) nie wiem, co należy zrobić w takiej sytuacji. Co daje młodzieży ta wiedza? Młodzież dowiaduje się, czym jest dobra pomoc i jak ją organizować. Chętniej angażuje się i inicjuje akcje pomocowe w odpowiedzi na lokalne problemy. Odpowiedź: d) niezwłocznie rozpocząć konsultacje i przygotowanie pomocy z władzami lokalnymi i ludnością, szkoła humanitarna – szkoła aktywna jednym z krajów Afryki Wschodniej przeW dłuża się okres suszy, która dotyka zwłaszcza społeczności pasterskie. Ludność lokalna apeluje o pomoc międzynarodową, a władze lokalne ogłosiły stan zagrożenia w różnych regionach. trzeba uzyskać na miejscu dokładne informacje i rozeznanie na temat sytuacji i potrzeb. W przeciwnym razie pomoc może okazać się nietrafiona i stanowić dodatkowe obciążenie dla systemu logistycznego. Dopiero po konsultacjach z władzami lokalnymi i ludnością można podjąć takie działania, jak zbiórka pieniędzy czy decyzje o dystrybucji czegokolwiek”21. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Pomoc humanitarna aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 12 Najważniejszą przeszkodą w dostępie do edukacji jest ubóstwo. Ryzyko niechodzenia do szkoły jest w przypadku dzieci i młodzieży z najbiedniejszych rodzin co najmniej trzy razy większe niż w przypadku dzieci z rodzin bogatszych. Uczniowie z pierwszej grupy częściej niż ich zamożni rówieśnicy zaczynają edukację szkolną w wieku późniejszym niż obowiązujący w danym kraju, w większej liczbie przypadków przerywają też naukę jeszcze przed ukończeniem szkoły podstawowej. Z ubóstwem związane są m.in. choroby i niedożywienie, które w bezpośredni sposób wpływają na absencję i wyniki w nauce. Znaczenie edukacji jest jednak ogromne dla rozwoju społecznego państw. Wykształcone elity i kadry to podstawa systemu państwowego, który zabezpiecza dobro jednostek i całych społeczności. Wiele badań dowodzi, że im lepiej wykształcone społeczeństwo, tym mniejsze są korupcja, przestępczość czy problemy społeczne. Co daje młodzieży ta wiedza? Młodzież dostrzega, że edukacja to nie tylko prawo i obowiązek, ale także przywilej, którego pozbawione są miliony dzieci na świecie. Poznaje przyczyny utrudnionego dostępu do edukacji, rozumie skutki tego zjawiska. fot 4. Uczniowie w trakcie lekcji w Kapisie. Postawiono budynek szkoły, lecz nie wystarczyło funduszy na dokończenie budowy. nie ma drzwi ani żadnych sprzętów. Prowincja Kapisa, Afganistan 2009, Fot. Marcin Suder Jak mówić o większości świata, czyli korzystajmy z Kodeksu do spraw obrazów i wiadomości Wyobraź sobie taką sytuację. Bierzesz udział w świątecznej zbiórce żywności w okolicznym supermarkecie. W momencie, kiedy wręczasz wolontariuszce cukier i mąkę, ktoś robi Ci zdjęcie. Cieszysz się, chcesz w ten sposób pokazać, że warto pomagać. Dwa dni później przeglądasz lokalną prasę i natrafiasz na artykuł o sukcesie zbiórki. Jest też Twoje zdjęcie, a pod nim podpis: „Potrzebujący odbierają podarowaną żywność. Łącznie ponad 30 najuboższych rodzin otrzymało wsparcie”. Co czujesz? Złość, bo ktoś wykorzystał Cię do swoich celów, bez Twojej zgody? Wstyd, bo nie chcesz być postrzegany/-a jako ktoś ubogi? Kiedy emocje opadną, możesz zwrócić się do redakcji gazety z prośbą o sprostowanie, choć nie wymaże to poczucia niesprawiedliwości. A teraz pomyśl o wszystkich obrazach i informacjach, które przychodzą Ci do głowy, kiedy myślisz o Afryce. Co widzisz? Czy osoby w nich przedstawione ukazane są prawdziwie, w szerszym kontekście, czy też w sposób uproszczony, wrzucone do jednego worka z takimi określeniami, jak wojna, głód, bieda. Czy ci ludzie pokazani są z poszanowaniem godności, za ich pełną zgodą, w niestereotypizujący sposób? Czy mogą zwrócić się do kogokolwiek z prośbą o sprostowanie informacji? Gdyby świat liczył 100 osób, tylko 7 z nich miałoby wykształcenie wyższe i tylko 30 dostęp do Internetu*. Stanowimy więc mniejszość, która ma wszelkie narzędzia potrzebne do tego, aby mówić o większości. W jaki sposób to robić? Jak zachować odpowiednie proporcje? Jak pokazać właściwą perspektywę? Jak odnaleźć człowieka w wiadomościach ze świata? * http://www.100people.org/statistics_detailed_statistics.php Przed takimi dylematami swego czasu stanęły organizacje zajmujące się pomocą rozwojową, humanitarną i edukacją globalną, takie jak PAH. Odkryły, że poprzez swoje bezpośrednie działania w krajach Południa często są nośnikami wiedzy i wyobrażeń o nich. Stworzyły dokument, który jest odpowiedzią na realną potrzebę wprowadzenia zasad etycznych dotyczących sposobu informowania o globalnym Południu. Zyskał on nazwę Kodeksu w sprawie obrazów i wiadomości dotyczących krajów Południa i stał się wiążącym dokumentem dla organizacji zajmujących się pomocą i edukacją globalną. W 1995 r. podpisało go ponad 1600 organizacji zrzeszonych w europejskiej platformie organizacji pozarządowych CONCORD. Kodeks zawiera osiem zasad, które wyznaczają wysoki standard rzetelnego informowania o krajach Południa. Mówią o dokonywaniu wyboru obrazów i wiadomości z szacunkiem, poszanowaniem godności i równości, o ukazywaniu ludzi i sytuacji prawdziwie, zarówno w bezpośrednim, jak i szerszym kontekście. Podkreślają potrzebę unikania stereotypów i sensacji oraz wykorzystania jednostkowych przypadków do tłumaczenia złożonych zjawisk. Zachęcają do dawania możliwości opowiedzenia swojej historii osobiście przez bohatera, którego dany problem dotyczy, i działania zgodnie z najwyższymi standardami w zakresie praw człowieka i ochrony osób słabszych. Do tej grupy zaliczają się m.in. dzieci, które są najczęściej fotografowanymi podmiotami. Nie chodzi tu jedynie o zwalczanie negatywnego stereotypu płaczącego dziecka czy zastąpienie go nowym, np. portretowaniem dziecka uśmiechniętego. Warto dawać dzieciom możliwość swobodnego wypowiadania się oraz informować o pozytywnych działaniach podejmowanych przez dzieci i młodzież na świecie. Współpracując z PAH, przekonacie się, że jesteśmy organizacją, która bardzo dba o przestrzeganie zasad Kodeksu w treściach i materiałach edukacyjnych. Nie znajdziecie w nich obrazów głodnych dzieci ani informacji, że w momencie, kiedy kończycie czytać to zdanie, z głodu umarło na świecie tyle a tyle osób. Co więcej, na naszych szkoleniach usłyszycie, że takich obrazów i informacji używać nie warto. Dlaczego? W edukacji zależy nam na kształtowaniu trwałego zainteresowania tematem i długofalowego zaangażowania w prace na rzecz lepszego świata. Szokujące obrazy i informacje wywołują silne emocje, które sprzyjają zbieraniu funduszy na dany cel, ale nie prowadzą do pogłębionej refleksji, dlaczego tak jest. Odbiorcy doświadczają wtedy dysonansu poznawczego. Pokazywany im obraz jest sprzeczny z tym, który znają z własnego życia. Ich wizja samych siebie jako dobrych, szczodrych osób jest zagrożona, skoro wokół dzieją się tragedie, a oni nic w związku z tym nie robią. Poczucie dysonansu jest nieprzyjemne, zatem człowiek dąży do jak najszybszej jego redukcji, np. poprzez wrzucenie datku do puszki lub odwrotnie, wyparcie obrazu/informacji. W obu przypadkach zainteresowanie tematem szybko mija. Dłuższemu zaangażowaniu sprzyja pokazywanie podobieństw między nami a ludźmi z krajów Południa. Jeśli coś złego dzieje się z kimś, kogo uważam za „swojego”, to czuję dużą motywację do aktywnego działania na jego rzecz. Do tego niezbędne są jednak obrazy i wiadomości pokazujące cechy wspólne, budujące poczucie wspólnoty i solidarności. Takie jak te. szkoła humanitarna – szkoła aktywna szkoła humanitarna – szkoła aktywna 57 milionów dzieci w wieku szkolnym nigdy nie rozpocznie nauki, setki milionów otrzymują edukację na tak niskim poziomie, że po jej ukończeniu ledwo piszą i czytają. Dlaczego? Przyczynami niskiej jakości szkolnictwa są: zbyt mała liczba nauczycieli, ich niskie kwalifikacje, skromna liczba podręczników, przeludnione klasy, w których uczą się dzieci w różnym wieku. 13 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności Edukacja Łucja Pałkus ? Szkoła Humanitarna Szkoła Humanitarna to projekt z zakresu edukacji globalnej dla szkół w Polsce, realizowany w cyklu roku szkolnego – od września do czerwca. Jego celem jest zwiększenie wiedzy uczniów i uczennic dotyczącej globalnych współzależności oraz uświadomienie uczestnikom ich roli w kształtowaniu bardziej sprawiedliwego świata. W ramach programu uczniowie i uczennice tworzący Klub Szkoły Humanitarnej przygotowują własny projekt z zakresu edukacji globalnej. fot 5. Uczennice ze szkoły średniej podczas egzaminu semestralnego. Dystrykt Malestan, Afganistan 2009, Fot. Marcin Suder fot 6. W Afganistanie brakuje budynków szkolnych lub są zbyt małe, żeby pomieścić wszystkich uczniów i uczennice. Często zdarza się, że lekcje odbywają na zewnątrz. Czasem dostawiane są dodatkowe ławki, ale równie często uczniowie siedzą po prostu na ziemi. Afganistan, FOT. Marcin Suder Co daje szkole współpraca z PAH w ramach programu Szkoła Humanitarna? Zaproponowanie uczniom i uczennicom podjęcia tematyki z zakresu edukacji globalnej sprawia, że zdobywając wiedzę o globalnych powiązaniach w wymiarze kulturowym, społecznym, ekonomicznym i ekologicznym, zwiększają oni swoją świadomość dotyczącą zachodzących w świecie procesów oraz roli, jaką sami w nich odgrywają. Z kolei praca metodą projektu stwarza okazję do zdobycia umiejętności pracy w grupie oraz kształtowania poczucia odpowiedzialności za swoją rolę w projekcie i za przebieg zaplanowanych działań. Udział w programie to była dla mnie wspaniała przygoda – czas intensywnej pracy nad sobą i czas spotkań z młodzieżą w Klubie Szkoły Humanitarnej. Iwona Kryczka, Lublin, nauczycielka Udział w programie Szkoła Humanitarna uświadomił mi, jak dużą rolę odgrywa praca pedagogiczna na zasadzie wzajemnego szacunku i zrozumienia oraz wspólnego poszukiwania rozwiązań danego problemu. Piotr Biesiada, Sosnowiec, nauczyciel Zakres tematyczny Tematy, którymi szkoła zajmuje się podczas trwania projektu, to: współzależności globalne, prawo do wody, prawo do edukacji, prawo do żywności, pomoc humanitarna, Kodeks w sprawie obrazów i wiadomości dotyczących krajów Południa. Realizacja programu Rekrutacja szkół – w maju/czerwcu roku szkolnego poprzedzającego rok realizacji projektu PAH prowadzi rekrutację szkół. Do programu zapraszamy rocznie tylko 20–30 szkół, ponieważ stawiamy na bliższą współpracę w mniejszym gronie. Nasze doświadczenie pokazuje, że niewielka grupa szkół sprzyja procesowi edukacyjnemu, wzajemnemu poznaniu się i wspólnym działaniom. Wybór koordynatorów/koordynatorek – PAH zachęca do współpracy i realizacji programu dwóch koordynatorów szkolnych/dwie koordynatorki szkolne, którzy będą dla siebie wzajemnym wsparciem. Pierwszymi zadaniami koordynatorów są wybór dwóch szkolnych liderów/liderek spośród uczniów, wstępne określenie ram realizacji programu odpowiadających specyfice szkoły, a także zaprezentowanie programu dyrekcji i radzie pedagogicznej. Wybór zespołu realizującego program – kluczowym warunkiem udanej realizacji programu jest aktywne włączenie się młodzieży w działania. Program oparty jest na metodzie projektu, która polega na samodzielnym realizowaniu przez uczniów zadania przygotowanego przez nauczyciela na podstawie wcześniej ustalonych założeń. Szkolenie – na szkolenie zapraszani są koordynatorzy projektu oraz uczniowie i uczennice. Szkolenie służy wzajemnemu poznaniu się, a przede wszystkim merytorycznemu wprowadzeniu w tematykę PAH i wspólnemu zaplanowaniu realizacji projektu. Szkolenie trwa kilka dni, w czasie których szkoły dowiadują się, czym jest edukacja globalna i jak realizować edukację globalną w szkole metodą projektu, zgłębiają poszczególne tematy dotyczące PAH oraz uczą się, jak o globalnym Południu mówić ze zrozumieniem i szacunkiem. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Czym jest 15 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności Można się wiele nauczyć i poznać rzeczywistość naszego świata taką, jaka naprawdę jest, a nie jej ustalony przez media obraz. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Klub Szkoły Humanitarnej – PAH rekomenduje powołanie Klubu Szkoły Humanitarnej, gromadzącego zaangażowaną w projekt młodzież szkolną. W Polsce obecnie działa ponad setka Klubów Szkoły Humanitarnej, które są efektem realizacji programu Szkoła Humanitarna i kontynuują promocję wartości obywatelskich i humanitarnych w szkołach. aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności Seminarium – seminarium odbywa się w połowie projektu i zapraszani są na nie nauczyciele i nauczycielki. Seminarium to z jednej strony moment dla szkół na podsumowanie pierwszego półrocza pracy w projekcie i wymianę doświadczeń, a z drugiej – okazja do zdobywania nowej wiedzy i wypracowania pomysłów na kolejny semestr. Akcje szkolne – akcje dotyczą jednego z czterech tematów: 16 Charakterystyka szkoły: szkoła propaguje kulturę praw człowieka, docenia różnorod- prawa do wody, edukacji, żywności lub pomocy humanitarnej. Szkoła sama decyduje, którym tematem się zajmuje – w roku szkolnym może zrealizować jeden, dwa lub trzy tematy. Akcje szkolne mają na celu zainteresowanie omawianą tematyką osób ze środowiska szkolnego i lokalnego i przedstawienie konkretnych propozycji działania dla szkół i społeczności. Konferencja podsumowująca – jest miejscem spotkania wszystkich szkół biorących udział w projekcie, okazją do wymiany doświadczeń z rocznego prowadzenia projektów szkolnych i poszukiwania inspiracji do działania w kolejnych latach. Spotkaniu towarzyszą warsztaty i spotkania z gośćmi, takimi jak pracownicy i pracowniczki misji PAH, ministerstw, instytucji edukacyjnych, organizacji pozarządowych. Certyfikat Szkoły Humanitarnej – przyznawany na koniec projektu, jest zaświadczeniem, że szkoła ukończyła program, oraz oznaką, że promowane są w niej wartości humanitarne. ność, kwestionuje uprzedzenia i kształtuje wartości i postawy takie jak: empatia, otwartość, tolerancja, odpowiedzialność i solidarność; społeczność szkolna jest aktywnie zaangażowana w redukcję ubóstwa w skali światowej poprzez akcje w obronie praw człowieka na świecie, działania na rzecz bardziej zrównoważonego gospodarowania wodą, przedsięwzięcia uwrażliwiające na problem dostępu do żywności i edukacji oraz propagowanie wartości i postaw humanitarnych. Uczniowie i uczennice są świadomi współzależności globalnych oraz wpływu swoich osobistych wyborów na ludzi w innych częściach świata; uczniowie i uczennice stale oceniają swój wpływ na ludzi w krajach Południa, a szkoła wypracowuje własne sposoby na promocję postawy odpowiedzialności w wymiarze globalnym; szkoła jest postrzegana jako dobry przykład praktyk zrównoważonego rozwoju w swojej społeczności, inspiruje inne szkoły, lokalne władze, instytucje, aby poszły jej śladem; szkoła nawiązuje partnerskie relacje z innymi instytucjami oświatowymi i społecznością lokalną, angażując je do udziału w organizowanych przedsięwzięciach; szkoła angażuje społeczność lokalną w działania mające na celu tworzenie bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego świata. szkoła Co daje szkole współpraca z PAH? Współpraca z PAH to współpraca z organizacją, która od 22 lat udziela pomocy humanitarnej i rozwojowej na całym świecie, a od 20 lat zajmuje się edukacją społeczeństwa polskiego w zakresie pomocy humanitarnej i zasad dobrego pomagania, prawa i dostępu do wody, edukacji i żywności. PAH cechują: pasja i serce – kochamy swoją pracę, potrafimy zarażać entuzjazmem innych. Realizująca nasze programy młodzież to późniejsi wolontariusze, społecznicy i aktywiści. Większość współpracujących z nami nauczycieli zakochuje się w edukacji globalnej na lata; kompetencja – pracownicy i pracowniczki zespołu edukacji PAH bardzo dobrze znają środowisko szkolne i na bieżąco śledzą najnowsze trendy w edukacji. Są przygotowani do pracy ze środowiskiem szkolnym merytorycznie i metodycznie; profesjonalizm – programy PAH są dogłębnie przemyślane, dostosowane do rytmu pracy szkoły i dobrze zaplanowane. Coroczna ewaluacja zewnętrzna programu pozwala na nieustanne doskonalenie go; partnerski i partycypacyjny stosunek do współpracy ze szkołą; rzetelność – PAH bardzo sumiennie podchodzi do infor- Pomocą dla nauczycieli w realizacji programu są: p ublikacje Prawo do wody, Prawo do edukacji, Prawo do macji o krajach Południa i stara się szukać informacji u źródła – bezpośrednich świadków zjawisk. Jako jedna z nielicznych organizacji w Polsce zajmujących się pomocą humanitarną i współpracą rozwojową, ma taką możliwość; żywności oraz Pomoc humanitarna, które zawierają informacje merytoryczne, ćwiczenia z edukacji globalnej i przykłady szkolnych projektów; publikacje PAH z zakresu edukacji globalnej (patrz s.36–39); kontakt z koordynatorką merytoryczną programu w dziale edukacji PAH; warsztaty w szkole, wspierające merytorycznie nauczycieli, prowadzone przez trenerów i trenerki PAH; filmy dotyczące tematyki dostępu do wody, edukacji, żywności i pomocy humanitarnej, kurs e-learningowy. zaufanie społeczne – jesteśmy organizacją, której ufają miliony Polaków. Zgodnie z badaniami CBOS aż 80% respondentów ufa Polskiej Akcji Humanitarnej3; jakość – przejawia się w rzetelnej informacji, estetycznej formie materiałów, praktycznym podejściu do nauczania, ekskluzywnej współpracy i trwałości utrzymywania się treści w szkole po zakończeniu programu. 3 http://bs.net.pl/info/cbos-polacy-najbardziej-ufaja-wosp Co daje szkole współpraca z PAH w ramach Szkoły Humanitarnej? Prestiżowego partnera do współpracy; udział w projekcie rekomendowanym przez MEN – co roku Szkoła Humanitarna otrzymuje patronat ministerstwa; pierwsze kroki w edukacji globalnej na najwyższym poziomie – od lat szkoły biorące udział w programach PAH zdobywają tytuły i wyróżnienia w konkursach ORE – Szkoła Globalna oraz MEN – Otwarta Szkoła; holistyczne podejście do projektu – PAH swoimi działaniami obejmuje nie tylko nauczycieli, ale także uczniów, rady pedagogiczne, rodziców i środowisko lokalne. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Ewa krieger, Gniezno, nauczycielka Co oznacza, że szkoła jest Szkołą Humanitarną? 17 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności Program ten uwrażliwia i nauczycieli, i uczniów na potrzeby innych, uczy empatii i odpowiedzialności, daje umiejętności np. pracy zespołowej. Najważniejsze jest to, że zmienia nas, nasze spojrzenie na życie, innych ludzi, inne kultury. Sieć trenerów szkoła humanitarna – szkoła aktywna i trenerek PAH aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 18 Wy róż nie wra Za dz dl z z o iałan a nie rgan ia w sie o t Pols rzym izac ram ją ac ci ko ała p h mie wyróżn artners sieci P ckie ien k A j Ws ie w ą arch H, e półp kon racy kursi noVa, Mło e dzie ży. -Nie Co o sieci trenerskiej mówią nasi trenerzy i trenerki? Sieć trenerska PAH to zespół 10 trenerów i trenerek z całej Polski, na stale współpracujących z PAH. Członkowie naszej sieci posiedli wysokie kompetencje merytoryczne z zakresu zagadnień globalnych. Prowadząc setki warsztatów w ramach sieci PAH i poza nią, nabyli ogromne doświadczenie trenerskie i bardzo dobrą znajomość środowiska szkolnego. PAH do swojej sieci wybrała kreatywne osoby z pasją i ogromną motywacją do działań na rzecz bardziej sprawiedliwego świata. Większość z tych osób ma także doświadczenie z pobytu w krajach globalnego Południa, dzięki czemu zyskują wiarygodność w przekazywaniu treści. Poza bezpłatnymi szkoleniami z zagadnień współzależności globalnych wspieramy naszych trenerów i trenerki poprzez: • stały nadzór merytoryczny zespołu edukacji PAH, • stały dostęp do materiałów edukacyjnych, informacyjnych i promocyjnych PAH i innych organizacji, • możliwość angażowania się w różne działania i akcje Polskiej Akcji Humanitarnej, • międzynarodowe kontakty z trenerami, m.in. z partnerskiej organizacji arche noVa z Niemiec, • stałe możliwości podnoszenia kwalifikacji trenerskich dzięki warsztatom metodycznym, • wynagrodzenie za warsztaty prowadzone w szkołach współpracujących z PAH. Do sieci należą: Agnieszka Bajtyngier (Warszawa), Anna Maria Chojnacka (Gdańsk), Piotr Gaweł (Wiśniowa), Magdalena Kakareko (Białystok), Robert Malkusz (Opole), Adam Markuszewski (Warszawa), Krystyna Stodółkiewicz (Warszawa), Paulina Trojanowska (Warszawa), Krzysztof Wiatr (Wrocław), Jacek Woźnikowski (Katowice) i Kamila Wisz (Oslo). PAH ma świetnych, merytorycznie przygotowanych trenerów, którzy prowadzą aktywnymi metodami niesamowite zajęcia, skłaniając ich uczestników – czy to uczniów, czy nauczycieli – do głębokich przemyśleń i przemyślanych działań. Maria Pałkus, Tarnobrzeg, nauczycielka Dlaczego stworzyliśmy sieć trenerską? Podczas wieloletniego wspierania edukacji globalnej w polskich szkołach zauważyliśmy potrzebę bezpośredniej pracy z młodzieżą, wzmocnienia projektów szkolnych i dodatkowej pomocy merytorycznej z zakresu edukacji globalnej. To właśnie te cele realizuje obecnie sieć trenerska PAH. Warsztaty dla młodzieży prowadzone przez osoby z naszej sieci wspierają nauczycieli w przekazywaniu treści i pomagają młodzieży uzmysłowić sobie, że: • większość ludzi na świecie żyje w krajach globalnego Południa, • Polska jest jednym z najbardziej rozwiniętych państw świata, • potrzeby, marzenia i aspiracje ludzi w krajach Południa nie różnią się zasadniczo od naszych, • ludzie w krajach Południa i krajach Północy są równi pod względem godności i przysługujących im praw; należą im się taki sam szacunek i solidarność, • przedstawiając kraje Południa, warto pokazywać nie tylko problemy, ale również to, co jest wartościowe i ciekawe, • kraje Północy wpływają na kraje Południa w wielu obszarach. Kraje Północy i Południa są od siebie wzajemnie zależne. Oznacza to, że również uczniowie mogą mieć pozytywny wpływ na kraje Południa dzięki odpowiedniej postawie społecznej, obywatelskiej i konsumenckiej. Współpraca z PAH w ramach sieci trenerów daje mi okazję do poruszania się w obrębie zagadnień, które są dla mnie ważne. Pracuję z ludźmi, którzy przyczyniają się do mojego rozwoju, zarówno zawodowego i merytorycznego, jak i osobistego. Bardzo cenię przepływ wiedzy i energii między nami. Praca przy tworzeniu i przeprowadzaniu warsztatów z zakresu edukacji globalnej to szansa na dołożenie swojej cegiełki do czynienia świata lepszym. Magdalena Kakareko Współpraca z PAH daje mi rozwój wiedzy w obszarach wody, żywności, pomocy humanitarnej itd., co też zaprowadziło mnie do pracy w kooperatywie spożywczej :) Dzięki spotkaniom mam dostęp do ciekawych materiałów i mogę wymieniać się doświadczeniami z warsztatów z bardzo inspirującymi ludźmi - pracownikami/ czkami i trenerami/kami PAH, osobami z partnerskich instytucji, zaproszonymi gośćmi. Na każdych warsztatach jest miejsce na krytyczne i kreatywne myślenie - rozkładamy tam i składamy świat na nowo. To zmienia sposób patrzenia na świat, zmienia mnie i pozwala pracować z grupami szkolnymi. Warsztaty te są tak doceniane, że coraz więcej szkół, nawet tych niebiorących udziału w programach edukacyjnych PAH, prosi nas o ich przeprowadzenie. fot 7. Trenerka PAH podczas wizyty w VI Liceum Ogólnokształcącym w Rzeszowie, listopad 2013, Rzeszów Adam Markuszewski aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności szkoła humanitarna – szkoła aktywna szkoła humanitarna – szkoła aktywna 20 21 fot 8. Uczniowie i uczennice szkoły w Ducuum. Sudan Południowy, kwiecień 2011, FOT. Bart Pogoda Szkoła Humanitarna w roku szkolnym 2013/14 Szkolenia wprowadzające Na szkolenie zaproszonych zostało dwoje nauczycieli i dwoje uczniów z każdej szkoły zostali dwaj nauczyciele i dwaj uczniowie z każdej szkoły. Szkolenie trwało trzy dni i obejmowało zagadnienia związane z edukacją globalną i pracą metodą projektu. Na zajęciach obecni byli pracownicy misji PAH w Sudanie Południowym, którzy opowiadali o zadaniach pracownika humanitarnego, a także o rzeczywistości Kenii – kraju, z którego pochodzą. Tegoroczna edycja Szkoły Humanitarnej realizowana była w ramach projektu „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności”. Projekt współfinansowany był przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. W projekcie „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności” wzięło udział 30 szkół z sześciu województw: lubelskiego Seminarium dla nauczycieli i nauczycielek Dwudniowe seminarium dla kadry pedagogicznej w Warszawie było doskonałą okazją do podsumowania projektów, podzielenia się swoimi doświadczeniami i zaplanowania działań na kolejny semestr pracy. Konferencja Konferencja kończąca projekt to wydarzenie, podczas którego szkoły mogą pochwalić się swoimi osiągnięciami. Tegoroczna konferencja odbyła się w Jachrance k. Warszawy w dniach 12–13 czerwca. Gościem specjalnym była Janina Ochojska, prezes PAH, która opowiedziała o ewolucji pomocy humanitarnej w ciągu ostatnich lat. Jak wyglądała konferencja, zobaczysz w dołączonym filmie. warmińsko–mazurskie E-learning Dodatkowym wsparciem merytorycznym dla nauczycieli był kurs e-learningowy. Kurs składa się z trzech modułów: Prawo do wody, Prawo do edukacji i Metoda projektu. Dwa pierwsze obejmują pięć lekcji opatrzonych ciekawymi ćwiczeniami, informacjami, filmikami i zakończonych quizem sprawdzającym wiedzę. Moduł poświęcony metodzie projektu to praktyczny przewodnik do pracy z młodzieżą i uzupełnienie publikacji PAH Metoda projektu. Całość kursu zakończona jest quizem podsumowującym. małopolskiego podkarpackiego podlaskiego świętokrzyskiego Wystawy „Jeden obraz wart jest więcej niż tysiąc słów”, dlatego PAH wypożyczyła części szkół swoje wystawy Świat bez głodu, która ukazuje przyczyny głodu na świecie i proponowane rozwiązania, oraz Akcja humanitarna, która prezentuje realia pracy pracowników i pracowniczek humanitarnych w Sudanie Południowym. Wizyty stażystów i stażystek programu GLEN Jak zaciekawić młodzież globalnym Południem? Zaprosić kogoś, kto był w jednym z krajów Południa i może opowiedzieć o nim coś interesującego. Co o Europejczykach myślą Ugandyjczycy? Jakiej muzyki słuchają młodzi ludzie w Kenii? Odpowiedzi znają stażyści i stażystki programu GLEN, realizowanego w Polsce przez PAH. W tym roku opowiadali młodzieży o pobycie na stażach w Tanzanii, Etiopii i Ugandzie oraz przytaczali ciekawostki dotyczące tego, co łączy nas z mieszkańcami Południa. Współpraca z ORE Wybór partnera merytorycznego do projektu był prosty. Szukaliśmy instytucji, dla której jakość edukacji jest tak samo ważna jak dla PAH. Dlatego też do współpracy zaprosiliśmy Ośrodek Rozwoju Edukacji, który był dla PAH wsparciem merytorycznym i metodycznym, głównie w zakresie działań skierowanych do nauczycieli. Więcej o współpracy PAH i ORE przeczytasz na stronach 30–33. Międzynarodowe spotkania trenerów i trenerek W ciągu całego cyklu trwania projektu odbyły się trzy spotkania trenerów i trenerek PAH oraz niemieckiej organizacji arche noVa, partnera PAH w projekcie. Podczas spotkań trenerzy tworzyli scenariusze warsztatów, wymieniali się pomysłami i materiałami oraz rozmawiali o metodach pracy. Współpraca dwóch organizacji, które zajmują się edukacją globalną od kilkunastu lat, przyniosła wymierny efekt: pięć nowych scenariuszy do wykorzystania w szkole. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na s. 38. Gra online Czasem, żeby zrozumieć, jak wygląda życie osób, które borykają się z problemami z dostępem do wody, nie trzeba czytać dziesiątek raportów czy książek. Wystarczy przez moment wczuć się w sytuację tych ludzi i doświadczyć tego, z czym się mierzą każdego dnia. Ułatwia to gra online Studnia dla Sudanu Południowego, która została przygotowana specjalnie dla młodzieży szkolnej. www.gry.pah.org.pl Publikacje Tematyka podejmowana przez PAH wymaga stałego monitorowania danych. W samych tylko latach 2011 – 2013 liczba osób niemających dostępu do wody pitnej zmalała z 886 milionów do 760 milionów. Publikacje PAH przeznaczone dla nauczycieli pomagają skupić się na najważniejszych informacjach dotyczących dostępu do wody, edukacji, żywności i pomocy humanitarnej, a także zawierają pomysły na to, w jaki sposób te tematy poruszać z młodzieżą. Dołączone do nich filmy i plakaty pomagają zaciekawić młodzież treściami. „Pomagamy” „Pomagamy” to pismo wydawane od 15 lat, pisane dla młodzieży przez wolontariuszy i wolontariuszki PAH. W ramach projektu wydane zostały trzy numery pisma, w których znalazły się wywiady z uchodźcami, pomysły na akcje szkolne i lokalne, wywiady z pracownikami misji PAH, testy i quizy. Warsztaty W czasie trwania projektu odbyło się ponad 40 warsztatów z trenerami i trenerkami PAH, którzy odwiedzili wszystkie szkoły biorące udział w projekcie. Więcej o sieci trenerskiej przeczytasz na s. 18. Projekty szkół fot 9. Uczniowie i uczennice Gimnazjum nr 9 w Rzeszowie Poniżej prezentujemy wybrane działania szkół, które mogą służyć za inspirację dla tych placówek, które chciałyby realizować edukację globalną w obrębie tematyki PAH. Działania te pokazują niezwykłą kreatywność szkół w ujmowaniu poszczególnych tematów i konsekwencję, która charakteryzowała tegoroczne Szkoły Humanitarne. Warto jednak pamiętać, że prezentowane przedsięwzięcia są tylko wycinkiem tego, co szkołom udało się w tym roku osiągnąć, a wybór służy pokazaniu różnorodności w podejściu do tematów. We wszystkich placówkach realizowane były działania poświęcone przyczynom i skutkom omawianych problemów i ukazujące dane zagadnienia w ich globalnym wymiarze. Największą popularnością w tegorocznej edycji Szkoły Humanitarnej cieszyły się projekty z zakresu prawa do żywności. Na 60 projektów aż 25 poświęconych było temu zagadnieniu. Równie popularnym tematem okazała się pomoc humanitarna, której dedykowano 18 projektów. Obie kwestie były przewodnimi tematami tegorocznej edycji. Problematyka prawa i dostępu do wody zachęciła 9 szkół, a temat edukacji obecny był w 3 projektach. Na temat dotyczący stereotypów zdecydowały się 4 szkoły. Gimnazjum nr 20 w Krakowie skupiło się na przybliżeniu historii jednego produktu, który każdy z nas zna i lubi, czyli czekolady. W szkole pojawiła się wystawa plakatów przygotowanych przez grupę projektową, poświęconych największym producentom kakao – Ghanie i Wybrzeżu Kości Słoniowej. Rodzicom rozdawane były ulotki dotyczące problemu eksploatacji pracowników, w tym dzieci, zatrudnionych przy produkcji kakao. Na koniec projektu młodzież zorganizowała przedstawienie połączone z prezentacją multimedialną Czekoladowym szlakiem. Drugim zagadnieniem był temat głodu i niedożywienia. W ramach projektu Przestańmy nareszcie kręcić się wokół siebie, a pomyślmy o niesieniu pomocy innym Gimnazjum nr 3 im. Kard. Stefana Wyszyńskiego w Ełku przygotowało spektakl Obżartuch dla dzieci w przedszkolu, w którym przedstawiono problem marnotrawienia żywności w kontekście głodu na świecie. Taką formę przekazu wybrało też Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Filipowie, organizując jasełka pt. Chleba naszego powszedniego… Jasełka były próbą ukazania różnic między krajami Południa i Północy oraz współzależności między naszym zachowaniem a sytuacją w krajach globalnego Południa. W I Liceum im. W. Kętrzyńskiego w Giżycku zadano młodzieży pytanie, jaką rolę w społeczności lokalnej odgrywa pomoc żywieniowa dla najbiedniejszych. W szkole odbyła się prelekcja o głodzie, połączona z promocją akcji PAH na rzecz eliminacji głodu – Pajacyk. Ważnym elementem prelekcji było odniesienie się do problemów lokalnych społeczności, które najłatwiej jest rozwiązywać samemu, i w efekcie nakreślenie obszaru, na którym nasza pomoc jest najbardziej efektywna i widoczna. Gimnazjum nr 1 im. Papieża Jana Pawła II w Nowej Dębie zorganizowało marsz Bardzo popularnym tematem, który podsunął uczniom i uczennicom dużo kreatywnych pomysłów, była metoda PLON. Metoda PLON to promowane przez PAH i Oxfam podejście do sztuki kulinarnej. Opiera się na przygotowywaniu posiłków z sezonowych warzyw i owoców pochodzących od lokalnych rolników, ograniczeniu spożycia mięsa i nabiału oraz niemarnowaniu jedzenia dzięki wykorzystywaniu resztek. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 17 Specjalnych im. Karola Wojtyły w Kielcach przygotował całoroczny projekt poświęcony tematowi żywności i metodzie PLON. W ramach projektu stworzony został Kodeks świadomego jedzenia – czyli takiego, które jest wartościowe, sprawiedliwe i lokalne – a także książka kucharska Kuchnia bez resztek – to możliwe! z przepisami według metody PLON. W szkole odbyły się także warsztaty kulinarne przygotowane przez młodzież dla starszych kolegów i koleżanek – kucharzy, po to by szerzyć wiedzę na temat metody PLON w środowisku lokalnym. Podobne działania odbyły się w Zespole Szkół Gastronomicznych i Hotelarskich im. Komisji Edukacji Narodowej w Sandomierzu. Młodzież zredagowała miniksiążkę kucharską w wersji elektronicznej z przepisami uczniów propagującymi metodę PLON, zorganizowała warsztaty kulinarne w oparciu o receptury zgodne z metodą PLON, wygłosiła odezwę do społeczności lokalnej na temat popierania lokalnych producentów w ramach propagowania metody PLON na forum Rady Powiatu Sandomierskiego i podczas zebrania z rodzicami wszystkich uczniów szkoły, a także spotkała się z sadownikami i lokalnymi producentami żywności. Warsztaty kulinarne zostały również zorganizowane przez Zespół Szkół Samorządowych w Wielgusie, towarzyszyła im krótka debata na temat zasad PLON. Uczestnikom została przedstawiona prezentacja multimedialna wprowadzająca w tematykę metody PLON, podczas której szczególną uwagę poświęcono kwestiom wzajemnych zależności i ukazano, jak nasze codzienne zachowania i nawyki konsumenckie wpływają na życie innych. Uczniom i uczennicom udało się również zachęcić do działania część rodziców, którzy przez tydzień prowadzili życie zgodne z metodą PLON. Jedną z zasad PLON jest jedzenie produktów sezonowych. To ważne, ponieważ producenci żywności marnują mnóstwo energii, usiłując prowadzić plantacje na niewłaściwych obszarach, w niewłaściwych porach roku. O tym, jak czaso-, wodo- i energochłonna jest produkcja rolna, mogła przekonać się młodzież z Gimnazjum im. Żołnierza Polskiego w Durągu, która wybrała się do stacji hodowli roślin w Szyldaku i zapoznała się z produkcją ziemniaka. Inne działania szkół to: konkursy plastyczne poświęcone metodzie PLON oraz tematowi głodu i niedożywienia, gazetki szkolne, ulotki, artykuły w gazetkach szkolnych i lokalnych mediach (prasa, radio, telewizja), quizy, warsztaty prowadzone przez uczniów i uczennice dla rówieśników i młodszych dzieci, a także lekcje wychowawcze poświęcone tej tematyce. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Projekty dotyczące tematu prawa i dostępu do żywności skupiły się na kilku aspektach tego zagadnienia. Część szkół zdecydowała się podjąć trudne zagadnienie handlu żywnością: skąd pochodzi żywność, jakie konsekwencje dla krajów Południa ma zniesienie ograniczeń w handlu oraz dążenie do zapewnienia konsumentom szerokiego wyboru towarów i dostępu do zróżnicowanej żywności. Najczęściej tematyka ta podejmowana była przez pokaz filmu Życzymy Państwu smacznego, który w prosty i obrazowy sposób prezentuje problem. Projekcjom filmu towarzyszyły debaty i dyskusje dotyczące treści w nim poruszanych. Ciekawym pomysłem była inicjatywa Gimnazjum im. Jana Pawła II – Papieża w Orłowie Drewnianym. W projekcie A Ty co masz na talerzu? zaprezentowana została droga niedzielnego obiadu przez świat. Uczniowie starali się pokazać, jaką trasę przebywają produkty spożywcze, zanim trafią na nasze stoły. Przez to działanie chcieli zwrócić uwagę odbiorców na konieczność wspierania lokalnego rynku spożywczego. Podobny pomysł miała młodzież w Zespole Szkół Miejskich Nr 1 w Grajewie. Na jednej z tablic informacyjnych pojawiła się wystawa Skąd jesteś truskaweczko? z mapami poszczególnych kontynentów i zaznaczonymi krajami, z których produkty trafiają do sklepów sieciowych w mieście (Lidl, Biedronka, Tesco). nordic walking pod hasłem Zmień styl życia, a zmniejszysz głód na świecie!, który był również główną formą publicznej prezentacji projektu. Marsz miał na celu pokazanie zależności między emisją CO2 i związanymi z nią zmianami klimatu a głodem na świecie. 25 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności Prawo i dostęp do żywności Pomoc humanitarna Pomagać trzeba umieć, tylko dobra i adekwatna pomoc ma znaczenie. Takie motto przyświecało szkołom, które podjęły temat pomocy humanitarnej. W Gimnazjum w Bukowej prowadzono lekcje wychowawcze poświęcone mądremu pomaganiu oraz zorganizowano akcję plakatową i happening przed szkołą, służące uświadomieniu społeczności lokalnej na temat potrzeby i możliwości pomocy. W Zespole Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego w Sanoku przeprowadzono ankietę sprawdzającą wiedzę na temat pomocy humanitarnej, po której zorganizowano warsztaty dotyczące pomocy humanitarnej, bazujące na scenariuszu PAH (patrz s. 36). O tym, że warto pomagać, przekonali się goście konferencji Skuteczna pomoc humanitarna, zorganizowanej przez Zespół Szkół Inżynierii Środowiska i Usług im. Mikołaja Kopernika w Elblągu. Zaproszeni dowiedzieli się również, w jaki sposób udzielać pomocy. Na konferencji obecni byli przedstawiciele organizacji, które na temat niesienia pomocy potrzebującym wiedzą najwięcej. Wśród zaproszonych gości znaleźli się przedstawiciele Lazarusa, Polskiego Czerwonego Krzyża, Caritasu oraz Polskiej Akcji Humanitarnej. Inne działania szkół to: konkursy wiedzy o PAH, konkursy wiedzy na temat akcji humanitarnych na świecie, warsztaty prowadzone przez młodzież, wystawy, gazetki szkolne, konkursy plastyczne dotyczące pomocy, debaty, prezentacje multimedialne. Prawo i dostęp do wody Dlaczego nie wszyscy ludzie na świecie mają dostęp do wody? Czym jest prawo do wody i co oznacza to, że przysługuje każdemu z nas? Dlaczego powinniśmy oszczędzać wodę? Jak oszczędzać wodę wirtualną? Na te i wiele innych pytań starały się odpowiedzieć szkoły realizujące projekty o tematyce wodnej. Jednym z działań projektowych w Publicznym Gimnazjum im. Bł. Karoliny Kózkówny w Woli Radłowskiej było zorganizowanie teatrzyku kukiełkowego Niebieski Kapturek. Spektakl przeznaczony był dla najmłodszych dzieci ze szkoły podstawowej oraz dla przedszkolaków. Treść nawiązywała do bajki o Czerwonym Kapturku. Fabuła osadzona była w rzeczywistości afrykańskiej i ukazywała małym odbiorcom, jak poważnym problemem w niektórych krajach jest brak dostępu do wody pitnej. Podobną formę przedstawienia wybrała młodzież z Zespołu Szkół Zawodowych Nr 2 im kpt. Władysława Wysockiego w Białymstoku. Członkowie i członkinie Klubu Szkoły Humanitarnej przygotowali inscenizację dla młodszych dzieci z klas 0–1 oraz opracowali konkursy, Kolejną szkołą, która zwróciła uwagę na problem dostępu do edukacji w krajach Południa oraz na zależności pomiędzy wykształceniem a standardem życia, było Gimnazjum nr 2 im. Komisji Edukacji Narodowej w Skawinie. W ramach Pikniku Rodzinnego uczennice przeprowadziły akcję dla lokalnej społeczności. Na swoim stoisku informowały o barierach w dostępie do edukacji w krajach Południa oraz rozdawały ulotki. Obalamy stereotypy! fot 10. Spotkanie z ojcem Otto z Ugandy w Zespole Szkół Samorządowych w Wielgusie, zgadywanki i odwiedzili szkołę podstawową. Poprzez zabawę poruszali problem braku wody na świecie. Podczas spotkania opowiedzieli o miejscach, w których występuje deficyt wody, a także przedstawili ciekawostki związane z tym tematem. Młodzież z Zespołu Szkół w Wyszatycach została zaproszona przez Arboretum w Bolestraszycach do uczestnictwa w konferencji poświęconej problemom związanym z dostępem do wody pitnej. Cała grupa projektowa uczestniczyła również w warsztatach prowadzonych przez przedstawiciela PAH, zorganizowanych przez szkołę w ramach wydarzenia. Powiatowy Zespół nr 8 Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. J. Kilińskiego w Chełmku zorganizował spotkanie środowiskowe Źródła życia z udziałem prof. Rajmunda Michalskiego, który zaprezentował wykład na temat wód mineralnych Pić czy nie pić?. Spotkanie było dopełnieniem wcześniej prowadzonych lekcji na temat znaczenia wody na świecie. Młodzież z Gimnazjum w Hucie Krzeszowskiej odbyła wycieczkę do oczyszczalni ścieków w Harasiukach, gdzie zapoznała się z etapami procesu oczyszczania wody. W Zespole Szkół w Kańczudze w ramach obchodów Światowego Dnia Wody odbyła się prelekcja dotycząca prawa i dostępu do wody przeznaczona dla całej społeczności szkolnej, którą przeprowadził zespół uczniowski. Młodzież miała także okazję zapoznać się z filmami PAH poświęconymi tematyce wody, a na korytarzu szkolnym wisiała mapa świata z oznaczonymi regionami, w których brakuje wody pitnej. Ciekawym pomysłem był zorganizowany przez Prywatne Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. I.J. Paderewskiego w Lublinie marsz po wodę. Podczas prezentacji projektu uczniowie wybrali się w marsz po wodę dookoła szkoły z 25-litrowymi baniakami na głowie. Inne działania szkół to: warsztaty dotyczące oszczędzania wody prowadzone przez młodzież, plakaty i konkursy plastyczne dotyczące oszczędzania wody i ilości wody na świecie, sprzedaż gadżetów wodnych PAH i wspieranie kampanii „Studnia dla Południa”, spotkania misyjne, konkurs literacki na wiersz o wodzie, ankiety, „kropelki wody” z informacjami na temat wody umieszczone w różnych częściach szkoły. Jedną z trudniejszych rzeczy w informowaniu o rzeczywistości krajów Południa jest mówienie o niej rzetelnie, z uwzględnieniem południowej perspektywy, której – będąc tu, w Polsce – często nie znamy. Przekazy medialne w polskich mediach, z których czerpiemy informacje o współczesnym świecie, są bardzo proste i ograniczają się do schematów: Afryka – głód, Azja – przeludnienie, Ameryka Łacińska – piłka nożna. Jak ten obraz poszerzyć? VI Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie zorganizowało spotkanie z podróżniczką, która opowiedziała o krajach globalnego Południa, pomocy humanitarnej, problemie dostępu do wody i różnorodności kultur W Gimnazjum nr 1 im. St. Jachowicza w Tarnobrzegu młodzież zastanawiała się, czy Afryka jest najbiedniejszym kontynentem. W tym celu zbierała informacje o sytuacji społeczno-ekonomicznej wybranych państw globalnego Południa: Afganistanu, Bangladeszu, Mali, Sudanu Południowego, Ekwadoru, Peru. W Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących w Jarosławiu zorganizowano prezentację na temat stereotypów dotyczących krajów globalnego Południa, połączoną z konkursami, pokazem filmów i dyskusjami. W Prywatnym Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym im. I.J. Paderewskiego w Lublinie zorganizowano warsztaty dotyczące stereotypów i wystawę o krajach wysoko rozwiniętych technicznie i ekonomicznie w Afryce. 27 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności szkoła humanitarna – szkoła aktywna aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 26 Gimnazjum nr 2 im. Królowej Jadwigi w Działdowie do problemu prawa i dostępu do edukacji podeszło bardzo metodycznie. Na początku zespół projektowy zbadał wiedzę na temat edukacji w środowisku szkolnym, a potem systematycznie przez całe półrocze podejmował ten temat różnymi kanałami – przez radiowęzeł i artykuły w gazetce szkolnej „GimŻycie”. W szkolnej bibliotece oraz Miejskiej Bibliotece Publicznej w Działdowie pojawiły się także zakładki do książek z informacjami o dostępie do edukacji. Kulminacją projektu była organizacja II Sejmiku Samorządów Uczniowskich z udziałem władz Działdowa oraz przedstawicieli wszystkich gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych miasta, pod hasłem: „Bądź zmianą, którą pragniesz ujrzeć w świecie”. Ucz się i rozwijaj. W trakcie sejmiku uczniowie mogli uczestniczyć w warsztatach poświęconych edukacji i posłuchać mieszkańców Angoli i Kenii, którzy opowiadali o swoim kształceniu w tych krajach. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Prawo i dostęp do edukacji Zaraz po rozpoczęciu tegorocznej edycji Szkoły Humanitarnej w Filipiny uderzył tajfun Haiyan, który przeszedł do historii meteorologii jako najsilniejszy cyklon, jaki kiedykolwiek uderzył w ląd. Jego skutki były tragiczne – zabił co najmniej 300 osób, prawie 12 milionów ludzi potrzebowało pomocy. Dotknięci tajfunem Haiyan Filipińczycy zostali bez dachu nad głową oraz bez dostępu do artykułów pierwszej potrzeby, w tym wody, żywności i leków. Dziękujemy wszystkim Szkołom Humanitarnym za organizowanie zbiórek i przekazanie środków na rzecz mieszkańców i mieszkanek Filipinza pośrednictwem Polskiej Akcji Humanitarnej. Dzięki Wam mogliśmy pomóc większej liczbie osób w jeszcze lepszy sposób. fot 11. Warsztaty z trenerką PAH, Pauliną Trojanowską w VI Liceum Ogólnokształcącym w Rzeszowie w ramach TEG, listopad 2013, Rzeszów Szkoła Humanitarna to taka szkoła.... ...która swoim działaniem wpływa nie tylko na własną społeczność, ale także na inne szkoły, instytucje i organizacje. Szkoła Humanitarna wychodzi do społeczności lokalnej! Gimnazjum im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie w ramach akcji W obronie H2O zorganizowało wizyty w gminie, ośrodku zdrowia, lokalnych sklepach i zakładach. Wizyty miały na celu promowanie akcji podejmowanej przez szkołę, zapoznanie odbiorców z faktami dotyczącymi zasobów wody, świadomym oszczędzaniem i wskazanie zależności globalnych. Dwójka członków zespołu w Publicznym Gimnazjum nr 2 w Staszowie udała się do Urzędu Miasta i Gminy Staszów oraz Starostwa Powiatowego w Staszowie, aby przekazać lokalnym władzom apel o wsparcie działalności PAH oraz ulotki informacyjne dla mieszkańców regionu. Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Korytkowie Dużym, który przez pierwszy semestr zajmował się tematem żywności w bardzo systematyczny sposób, po sukcesie odezwy do rodziców dotyczącej solidarnego działania na rzecz redukcji głodu i ubóstwa na świecie wysłał odezwę do premiera z prośbą o silniejsze przywództwo w walce z najpilniejszymi problemami dzisiejszego świata, w tym z ubóstwem i głodem. Ośrodek Rozwoju Edukacji jako placówka doskonalenia nauczycieli Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE) w Warszawie jest publiczną placówką doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, działającą na podstawie ustawy o systemie oświaty, prowadzoną przez Ministra Edukacji Narodowej. Do obowiązkowych zadań ORE należy wspieranie publicznych placówek doskonalenia nauczycieli (wojewódzkich, powiatowych, gminnych), poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz bibliotek pedagogicznych, w zakresie wynikającym z kierunków realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa (priorytety MEN), ustalanych przez Ministra Edukacji Narodowej zgodnie z art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zmianami). Celem ORE jako centralnej, ogólnopolskiej placówki doskonalenia nauczycieli jest podejmowanie i realizacja działań na rzecz podnoszenia jakości edukacji w obszarze kształcenia i wychowania oraz wprowadzanych zmian w systemie oświaty. Do zadań statutowych ORE, wynikających z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. Nr 200, poz. 1537 i Nr 218, poz. 1701), należy w szczególności wspieranie publicznych placówek doskonalenia nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznych, bibliotek pedagogicznych oraz nauczycieli-doradców metodycznych w organizowaniu i prowadzeniu wspomagania szkół/placówek oraz sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli i dyrektorów szkół/placówek. Wspieranie szkół/placówek dotyczy w szczególności realizacji podstawy programowej, w tym opracowywania programów nauczania, diagnozowania potrzeb uczniów i indywidualizacji procesu nauczania i wychowania, przygotowania do analizy wyników i wniosków z nadzoru pedagogicznego, wyników sprawdzianów i egzaminów oraz korzystania z nich w celu doskonalenia pracy nauczycieli. Organizowanie i prowadzenie sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli oraz dyrektorów szkół/placówek służy podejmowaniu współpracy w celu doskonalenia pracy, w szczególności poprzez wymianę doświadczeń. Przykładem takich sieci współpracy i samokształcenia na poziomie ogólnopolskim są powoływane przy ORE sieci koordynatorów regionalnych w zakresie różnych obszarów działania szkół/ placówek. Siecią taką jest grupa 48 koordynatorów regionalnych edukacji globalnej, której zadaniem jest wspieranie nauczycieli szkół II, III i IV etapu edukacyjnego w realizacji edukacji globalnej zgodnie z zapisami obowiązującej podstawy programowej kształcenia ogólnego. Koordynatorami regionalnymi są – przygotowani w ramach zadań ORE – nauczyciele konsultanci, specjaliści oraz doradcy metodyczni zatrudnieni w wojewódzkich, powiatowych lub gminnych placówkach doskonalenia nauczycieli z terenu całego kraju. ORE realizuje swoje zadania z pomocą sieci koordynatorów, dbając o ich jak najlepsze przygotowanie merytoryczne i metodyczne. Koordynatorzy ORE odpowiedzialni są za systemowe działania – multiplikowanie zdobytej w ramach szkoleń aktualnej wiedzy, umiejętności, doświadczeń w celu wspierania nauczycieli w regionach w realizacji zadań dydaktycznych i wychowawczych oraz podnoszenia jakości polskiej edukacji. Ośrodek Rozwoju Edukacji w celu realizacji swoich zadań statutowych współpracuje z różnymi środowiskami, instytucjami pozarządowymi oraz organizacjami krajowymi i międzynarodowymi. Ponadto realizuje programy rządowe w zakresie oświaty i wychowania, a także zadania zlecone i finansowane przez Ministra Edukacji Narodowej. Edukacja globalna – projekt ORE współfinansowany przez MSZ RPWażne miejsce wśród zadań dodatkowych podejmowanych przez Wydział Rozwoju Kompetencji Społecznych i Obywatelskich ORE, zlecanych i finansowanych przez MEN, zajmują projekty z zakresu edukacji obywatelskiej, w tym o tematyce globalnej. Jednym z nich jest realizowany w latach 2010–2014 projekt „Edukacja globalna”, który współfinansowany jest w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Kolejne edycje projektu realizowane przez ORE służą upowszechnieniu edukacji globalnej w systemie edukacji formalnej i realizacji nowej podstawy programowej, wdrażanej sukcesywnie do szkół od 2010 r. Reforma programowa na kolejnych etapach edukacyjnych (szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne) wraz z wprowadzeniem nowej podstawy programowej włączyła edukację globalną do zapisów podstawy jako obowiązkowe zadanie szkoły i nauczycieli. Projekty edukacji globalnej (EG) w ORE w każdym roku ogłaszane są pod nowym hasłem, podkreślającym rolę i znaczenie edukacji globalnej w szkole oraz akcentującym jej inny wymiar: 2010 – „Wiem, rozumiem, działam – edukacja rozwojowa w polskich szkołach”, 2011–2012 – „Edukacja globalna w szkolnych projektach edukacyjnych”, 2013 – „Edukacja globalna zadaniem każdego nauczyciela”, 2014 – „Od edukacji globalnej do odpowiedzialności za Świat”. Zgodnie z realizowanym „Wieloletnim programem współpracy rozwojowej 2012–2015” podjęte przez ORE działania edukacyjne w zakresie edukacji globalnej mają na celu podnoszenie świadomości problemów i współzależności globalnych wśród nauczycieli, dzieci i młodzieży szkolnej. Projekt ma zasięg ogólnokrajowy (16 regionów/województw), liczba koordynatorów regionalnych sukcesywnie się zwiększa (z 16 w 2012 r. do 48 w 2014 r.), a działania projektowe mają charakter kompleksowy i obejmują: • szkolenia stacjonarne dla nauczycieli (konferencje, warsztaty), • szkolenia blended learning dla nauczycieli (kurs online i warsztaty stacjonarne), • spotkania z wolontariuszami w szkołach, • konkurs na najlepszy projekt edukacyjny, • konkurs na tytuł Szkoły Globalnej, • wyprawkę dla nauczycieli (pakiet materiałów edukacyjnych do pracy z uczniami), • konferencję podsumowującą działania projektu. Konkurs na tytuł Szkoły Globalnej ORE Szczególne miejsce wśród działań projektu „Edukacji globalnej” zajmuje konkurs na tytuł Szkoły Globalnej. Konkurs ten daje szansę na zdobycie tytułu szkołom, które konsekwentnie i systematycznie podejmują działania w obszarze edukacji globalnej, włączając w nie także Tydzień Edukacji Globalnej (TEG). W konkursie adresowanym do II, III i IV etapu edukacyjnego promowane są szkoły, które udokumentują podejmowanie i realizowanie działań w ciągu trzech lat poprzedzających konkurs w danym roku. Przykładowo, w konkursie w 2014 r. należy przedstawić działania w latach 2009–2013. Ideą tego podejścia jest trwałe wpisanie problematyki globalnej w funkcjonowanie szkoły. szkoła humanitarna – szkoła aktywna fot 12. seminarium dla nauczycieli i nauczycielek, Warszawa, marzec 2014. Fot. Weronika Mliczewska 31 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności szkoła humanitarna – szkoła aktywna aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 30 Podsumowanie projektu „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności” Polskiej Akcji Humanitarnej i Ośrodka Rozwoju Edukacji aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 32 Regulamin konkursu podkreśla, jako szczególnie istotny, aspekt wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych (np. w formie bloga) w udokumentowaniu działań szkoły w zakresie realizacji zadań konkursowych. CERTYFIKAT ORE SZKOŁA GLOBALNA 2013 W 2013 r. do konkursu o tytuł Szkoły Globalnej przystąpiło 21 szkół, CERTYFIKAT SZKOŁY GLOBALNEJ uzyskały 3 spośród nich: 1. Gimnazjum Nr 1 w Sosnowcu, 2.Zespół Szkół Handlowych im B. Prusa w Katowicach, 3.Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 11 w Sosnowcu. Cztery spośród nagrodzonych lub wyróżnionych szkół/placówek w dokumentacji konkursowej wymieniały przykłady współpracy z Polską Akcja Humanitarną w okresie, który podlegał ocenie. Gimnazjum Nr 1 w Sosnowcu od 2009 r. podejmuje aktywne działania na rzecz promowania i budowania świadomości dotyczącej edukacji globalnej, aktywizuje w swoich działaniach środowisko szkolne i lokalne, przygotowuje młodzież do funkcjonowania w globalnym społeczeństwie. W roku szkolnym 2012/2013 gimnazjum wzięło udział w programie Szkoła Humanitarna. Zespół Szkół Handlowych im. B. Prusa w Katowicach związany jest z Polską Akcją Humanitarną od 2006 r. Szkoła brała udział w dwóch trzyletnich międzynarodowych programach PAH – „Szkoła Globalna” oraz „Szkoła Globalna działa lokalnie!”. Podczas sześciu lat trwania programów uczestnicy pracowali w obszarze sprawiedliwego handlu i zmian klimatu. Ze względu na związek zdobywanych kwalifikacji z kierunkiem kształcenia szkoła stała się jednym z głównych propagatorów idei sprawiedliwego handlu w regionie, a powstała w ramach współpracy z PAH gra miejska Fair Train na stałe zagościła w programie obchodów Dnia Sprawiedliwego Handlu w Katowicach. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 11 w Sosnowcu uczestniczył w trzyletnim programie PAH „Szkoła globalna działa lokalnie!”. Edukacja globalna jest obecnie stałym elementem nauczania w szkole, a szkolna koordynatorka programu została konsultantką edukacji globalnej w regionie i udziela wsparcia innym szkołom realizującym edukację globalną. fot 13. Konferencja podsumowująca projekt ORE „Edukacja globalna zadaniem każdego nauczyciela”. Na konferencji wręczane są certyfikaty Szkoły Globalnej i nagrody w konkursie na najlepszy projekt edukacyjny. Warszawa, 13 grudnia 2013 r. Fot. ORE Ostatnia z wyróżnionych szkół, Gimnazjum im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie, to tegoroczna Szkoła Humanitarna w projekcie „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności”(przyp. red.). Szkoła już wcześniej współpracowała z PAH m.in. w ramach projektów „Włącz się! Aktywizacja społeczności lokalnych na rzecz globalnej solidarności” oraz „Popieramy prawa uchodźców”. Ośrodek Rozwoju Edukacji od kilku lat współpracuje z Polską Akcją Humanitarną w ramach realizacji projektu „Edukacja globalna”. Ważnym działaniem było od 2012 r. przekazywanie przez ORE koordynatorom regionalnym i szkołom uczestniczącym w projekcie tzw. wyprawki, czyli pakietu publikacji edukacyjnych (metodycznych i informacyjnych oraz pomocy dydaktycznych, takich jak fotografie, plakaty, filmy). Publikacje wchodzące w skład wyprawki, finansowane ze środków projektu ORE, przekazywane były koordynatorom i szkołom uczestniczącym w projekcie przez Ośrodek Rozwoju Edukacji na podstawie umowy licencyjnej udzielanej przez Polską Akcję Humanitarną nieodpłatnie i stanowiły pomoc w realizowaniu zajęć edukacyjnych dla uczniów z zakresu edukacji humanitarnej, głównie dotyczącej zagadnień prawa do edukacji, do wody, do żywności oraz edukacji ekologicznej. Podsumowanie projektu „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności” Polskiej Akcji Humanitarnej i Ośrodka Rozwoju Edukacji W maju 2013 r. Polska Akcja Humanitarna i Ośrodek Rozwoju Edukacji zawarły porozumienie w sprawie współpracy w celu wspólnej realizacji projektu „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności”. Zgodnie z porozumieniem między ORE a PAH, Ośrodek Rozwoju Edukacji zobowiązał się m.in. do wspierania PAH w promocji projektu w środowisku nauczycielskim, do wskazania i wydelegowania ekspertów do udziału kolejno: w spotkaniu koordynacyjnym partnerów projektu, szkoleniu wprowadzającym i seminarium dla nauczycieli. Projekt edukacji globalnej PAH, przygotowany i realizowany w partnerstwie z ORE oraz niemiecką organizacją arche noVa z Drezna, zakładał dzielenie się doświadczeniem partnerów realizacji edukacji globalnej. Partnerska organizacja z Niemiec podkreślała podczas spotkań podobne wyzwania i trudności w pojmowaniu edukacji globalnej i realizowaniu działań w jej obszarze. Projekt ASGO kierowany był nauczycieli oraz do uczniów, odbiorcami projektu ORE są kolejno: nauczyciele konsultanci, doradcy metodyczni oraz nauczycielektórzy następnie, tj. po uczestniczeniu w szkoleniach realizowanych w ramach projektu ORE, multiplikują zdobyte w projekcie wiedzę i umiejętności wśród nauczycieli, a ci z kolei – wśród swoich uczniów. W spotkaniach realizowanych w projekcie ASGO uczestniczyło w sumie sześcioro ekspertów wydelegowanych przez ORE. Wszyscy eksperci zaangażowani są w realizację projektu z edukacji globalnej ORE współfinansowanego przez MSZ i pochodzą z różnych regionów Polski. Eksperci są nauczycielami konsultantami i/ lub doradcami metodycznymi zatrudnionymi w wojewódzkich placówkach doskonalenia nauczycieli powołanymi przez ORE do ogólnopolskiej sieci koordynatorów regionalnych edukacji globalnej. Koordynatorzy regionalni edukacji globalnej ORE to trenerzy, liderzy oświatowi, moderatorzy przygotowani w ramach projektu do prowadzenia szkoleń stacjonarnych i szkoleń on-lne dla nauczycieli w obszarze edukacji globalnej. Zadaniem koordynatorów regionalnych edukacji globalnej ORE w projekcie z PAH „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności” było dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z jego uczestnikami oraz wymiana dobrych praktyk w zakresie realizacji edukacji globalnej w szkołach zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego. Zadanie to eksperci realizowali, prowadząc część zajęć podczas spotkań i seminariów. Uczestnictwo ekspertów ORE w szkoleniu wprowadzającym oraz w seminarium dla nauczycieli pozwoliło na następujące obserwacje: • Każde spotkanie uczestników projektu dawało im możliwość wymiany doświadczeń, zdobycia nowej wiedzy i inspiracji do dalszych działań, poznania ciekawych narzędzi, także dzięki uczestnictwu ekspertów ORE. • Warsztaty były skierowane do dwóch grup: nauczycieli przedmiotów humanistycznych oraz przedmiotów przyrodniczych, co okazało się rozwiązaniem bardzo interesującym i praktycznym z punktu widzenia nauczycieli poszczególnych przedmiotów. • Zainteresowanie, z jakim spotkał się projekt wśród uczestników, a co za tym idzie, zaangażowanie szkół (nauczycieli i uczniów różnych etapów edukacyjnych), dowodzi, że mimo odległości geograficznej i różnic kulturowych uczniowie chętnie angażują się w przedsięwzięcia na rzecz innych ludzi. • Większość nauczycieli na konferencji podsumowującej projekt ASGO deklarowała chęć kontynuowania edukacji globalnej, projekt edukacji globalnej ORE wzbudził ich zainteresowanie jako jedna z możliwości takiej kontynuacji. Mając na uwadze kilkuletnie doświadczenia ORE w realizacji projektów o tematyce globalnej , można z satysfakcją stwierdzić, że z każdym rokiem przybywa szkół i placówek oświatowych, które chętnie angażują się w projekty z zakresu edukacji globalnej. Projekty w ramach edukacji globalnej stanowią świetną płaszczyznę do współpracy międzynarodowej (wymiana młodzieży, międzynarodowe projekty szkolne i konferencje nauczycieli), która wzbogaca wiedzę uczestników z zakresu EG i rozwija kompetencje językowe oraz ma wymiar integracyjny oparty na współpracy zaangażowanych stron. Kolejna już IV edycja projektu edukacji globalnej ORE rozpoczęta w kwietniu 2014 pod hasłem „Od edukacji globalnej do odpowiedzialności za Świat” , współfinansowana z programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP jest szansą dla szkół II, III i IV etapu edukacyjnego na kontynuowanie działań dydaktycznych i wychowawczych w obszarze tematyki globalnej już po zakończeniu projektu ASGO. Daje możliwość pogłębienia wiedzy i zdobycia nowych umiejętności wszystkim nauczycielom poprzez uczestnictwo w szkoleniach stacjonarnych i on-line oraz uczniom poprzez udział: w spotkaniach z Wolontariuszami Polskiej Pomocy MSZ, w konkursach organizowanych w ramach projektu ORE oraz działaniach w Tygodniu Edukacji Globalnej. Jest to szczególnie istotne dla nauczycieli, którzy planują kontynuację szeroko pojętej edukacji globalnej w ramach edukacji formalnej, zgodnie z założeniami podstawy programowej oraz zadaniami szkoły, ale także w zakresie planowania działań dotyczących edukacji nieformalnej i pozaformalnej. szkoła humanitarna – szkoła aktywna 1. Szkoła promuje edukację globalną poprzez prezentowanie informacji o swoich działaniach i osiągnięciach. 2. Szkoła aktywizuje środowisko lokalne do działań zorientowanych wokół problematyki globalnej. 3. Szkoła stwarza okazję do kształtowania empatii, wychowując młodzież w duchu humanitaryzmu i odpowiedzialności za świat. 4. Szkoła inspiruje młodzież do osobistego zaangażowania na rzecz sprawiedliwego świata. 5. Szkoła rozwija kompetencje kluczowe, realizując działania w obszarze edukacji globalnej. 6. Szkoła proponuje różnorodne, aktywizujące i innowacyjne metody pracy z uczniami. 7. W szkole funkcjonuje współpraca w grupach/zespołach w podejmowaniu działań w zakresie problematyki globalnej. Kolejne trzy szkoły/ placówki otrzymały dyplom wyróżnienia: • Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Lidzbarku Warmińskim, • Zespół Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle, • Gimnazjum im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie. 33 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności szkoła humanitarna – szkoła aktywna Warunkiem udziału w konkursie jest wypełnienie i przesłanie karty zgłoszenia wraz z załącznikami (dostępne na http://www.edukacjaglobalna.ore.edu.pl/pl/aktualnosci). Eksperci oceniają prace konkursowe według następujących kryteriów: aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 34 Newsletter Każdy koordynator i każda koordynatorka zapisani zostają do newslettera PAH, w którym przypominamy o ważnych datach, takich jak Dzień Wody czy Dzień Walki z Ubóstwem, zbliżających się wydarzeniach, nowych publikacjach edukacyjnych oraz działaniach PAH. Kampanie szkolne Szkołom, które pragną nadal działać z PAH w bardziej usystematyzowany sposób, polecamy przyjrzenie się naszym kampaniom szkolnym. Mogą być one sposobami na utrzymanie zainteresowania tematami globalnymi wśród uczniów i uczennic po zakończeniu programu Szkoła Humanitarna. Facebook Szkoła Humanitarna Szkoła Humanitarna ma dedykowaną stronę na Facebooku, na której umieszczamy ciekawe wiadomości ze świata dotyczące zagadnień globalnych, informacje o różnego rodzaju inicjatywach i konkursach, zdjęcia z projektów, relacje medialne o Szkole Humanitarnej. PAH obecnie prowadzi cztery kampanie edukacyjne: „Studnia dla Południa”, „Świat bez głodu”, „Akcja Edukacja” oraz „Niosę pomoc”. etap pierwszy, w którym szkoła zdobywa ogólną wiedzę na temat pomocy humanitarnej, dostępu do wody, edukacji lub żywności w krajach Południa i – jeśli jest na to gotowa – może wesprzeć działania PAH poprzez zorganizowanie zbiórki pieniędzy lub sprzedaż gadżetów PAH, etap drugi, w którym szkoła pogłębia swoją wiedzę z zakresu pomocy humanitarnej, dostępu do wody, edukacji lub żywności, a szczególnie sposobów na poprawę sytuacji na świecie. Etap drugi dostępny jest dla szkół, które zrealizowały pierwszy etap kampanii. Jak zorganizować kampanię edukacyjną krok po kroku? 1.Zamów bezpłatne materiały edukacyjne oraz promocyjne – broszurę na temat pomocy humanitarnej, dostępu do wody, edukacji lub żywności wraz z dwoma rodzajami plakatów: edukacyjnymi i promocyjnymi. Wypełnij formularz zamówienia zestawu materiałów (na stronie internetowej PAH). 2.Dowiedz się więcej o danym problemie. 3.Przygotuj akcję informacyjną w swojej szkole. W jej przeprowadzeniu przydatne będą plakaty – promocyjne pomogą poinformować o wydarzeniu, a edukacyjne posłużą do przekazania młodzieży ważnych faktów dotyczących danego zagadnienia. 4. Przeprowadź zajęcia edukacyjne. 5.Jeśli szkoła zdecydowała się na zorganizowanie zbiórki pieniędzy lub sprzedaży gadżetów PAH, postępuj zgodnie z instrukcjami, które otrzymasz od PAH. 6.Po zrealizowaniu działań edukacyjnych i ewentualnie zbiórki pieniędzy lub sprzedaży gadżetów wyślij sprawozdanie do PAH (za pomocą formularza internetowego). 7.Gdy sprawozdanie zostanie zaakceptowane, nauczyciele otrzymają zaświadczenia i dyplomy. Wsparcie PAH dla szkoły, która przyłącza się do kampanii, polega na: • przekazaniu materiałów promocyjnoedukacyjnych (plakat promocyjny oraz edukacyjny, broszura edukacyjna dla nauczycieli) po złożeniu zamówienia na stronie internetowej PAH; • przekazaniu gadżetów do sprzedaży po złożeniu zamówienia na stronie internetowej PAH (dla szkół, które zdecydują się na sprzedaż gadżetów); • wystawieniu dyplomów i zaświadczeń dla nauczycieli oraz szkół, potwierdzających udział w kampanii. Więcej informacji można uzyskać na stronie PAH: http://www.pah.org.pl/ o-pah/454/kampanie_edukacyjne Zysk ze sprzedaży gadżetów w poszczególnych kampaniach przeznaczony jest na działania PAH w Sudanie Południowym, Somalii, Syrii i na pomoc humanitarną w regionach klęsk żywiołowych lub konfliktów zbrojnych. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Szkoła Humanitarna to ekskluzywny program PAH, przeznaczony dla niewielkiej liczby szkół w ciągu roku. Wymaga on dużego nakładu pracy zarówno ze strony PAH, jak i szkół uczestniczących w programie, które przez cały rok szkolny intensywnie z nami współpracują. Po zakończeniu programu szkoła staje się samodzielna w prowadzeniu działań z zakresu edukacji globalnej, a to ze względu na wiedzę i doświadczenie biorących w nich udział osób. PAH udziela wsparcia na trzy sposoby: Każda kampania składa się z dwóch etapów: 35 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności szkoła humanitarna – szkoła aktywna Jak z nami współpracować po zakończeniu programu Szkoła Humanitarna? aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 36 Scenariusze dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej Zestaw pięciu scenariuszy trzygodzinnych warsztatów dla młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej, stworzony przez zespół trenerów i trenerek należących do sieci trenerskiej PAH, do wykorzystywania zarówno w pracy z młodzieżą w szkole, jak i w środowisku pozaszkolnym przez nauczycieli i trenerów edukacji globalnej. Scenariusze dotyczą: • pomocy humanitarnej w obliczu katastrof naturalnych, mądrego pomagania; • konsekwencji konfliktów dla jednostki i społeczeństwa we wszystkich dziedzinach życia; • zależności między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się na przykładzie biopaliw i zawłaszczania ziemi; • wirtualnej wody; • globalnych współzależności w kontekście nadmiernej konsumpcji w krajach Europy i Ameryki i sytuacji w krajach globalnego Południa. Publikacja zawiera dodatkowe materiały, karty pracy, prezentacje i zdjęcia oraz przydatne linki. Scenariusze dostępne są w wersji PDF. Prawo do wody Prawo do żywności Ta 45-stronicowa publikacja składa się z części teoretycznej, opisującej temat prawa do wody (rola dostępu do wody w życiu codziennym, przyczyny i skutki braku dostępu do wody, prawo do wody i godnych warunków sanitarnych jako element praw człowieka i wybrane obszary zagrażające realizacji prawa do wody), oraz części ćwiczeniowej, zawierającej propozycje zadań i ćwiczeń do wykorzystania na lekcji. Ćwiczenia podzielono na wprowadzające i przeznaczone dla zaawansowanych, publikacja zawiera również scenariusz gry wodnej, do wykorzystania na zajęciach pozalekcyjnych. Na zakończenie podano przykłady szkolnych projektów z zakresu prawa do wody oraz opracowano słowniczek pojęć. W 46-stronicowej publikacji przedstawiono zagadnienia związane z prawem i dostępem do żywności w krajach globalnego Południa (np. czym jest niedożywienie i kogo dotyka, przyczyny głodu na świecie, przykłady rozwiązań tego problemu) oraz ćwiczenia z edukacji globalnej z zakresu dostępu do żywności (ćwiczenia wprowadzające i dla zaawansowanych). Ponadto przedstawione są pomysły na akcje szkolne, scenariusz gry żywnościowej oraz przykłady szkolnych i pozaszkolnych projektów z zakresu prawa do żywności. Do publikacji dołączony jest plakat oraz zestaw filmów: Brak dostępu do wody w Kiberze, Kąpiel bez wody, Woda zmienia życie oraz Jak zbudować studnię. Prawo do edukacji Metoda projektu To 40-stronicowa publikacja na temat prowadzenia projektów szkolnych z zakresu edukacji globalnej. Pierwsza część skupia się na prezentacji metody krok po kroku, druga część to zestaw przydatnych narzędzi ułatwiających pracę tą metodą. Publikacja dostępna jest jedynie w wersji online. Publikacja ma 60 stron. Pierwsza część przedstawia zagadnienia dotyczące prawa i dostępu do edukacji w krajach globalnego Południa (np. rola dostępu do edukacji, prawo do edukacji jako prawo człowieka, bariery w dostępie do edukacji czy wyzwania edukacji). Kolejna część to ćwiczenia z edukacji globalnej z zakresu dostępu do edukacji (część wprowadzająca i dla zaawansowanych), a także pomysły na akcje szkolne i gra planszowa pt. Droga do szkoły. Na zakończenie przedstawione zostały przykłady szkolnych projektów z zakresu prawa do edukacji. Do publikacji dołączony jest plakat oraz zestaw filmów: Kibera: Szkoła nadziei i Odwaga edukowania afgańskich dziewcząt. Do publikacji dołączony jest plakat oraz zestaw filmów: pełnometrażowy film Życzymy Państwu smacznego i film z misji PAH w Sudanie Południowym Farma Malual Chat. Pomoc humanitarna Publikacja została napisana przez praktyków pomocy humanitarnej i edukacji globalnej PAH i jest pierwszą publikacją w Polsce łączącą oba te zagadnienia. Całość liczy 56 stron. Pierwsza część stanowi teoretyczny wstęp do zagadnienia pomocy humanitarnej i odpowiada na pytania: czym jest pomoc humanitarna, jakie są jej zasady, kiedy jest udzielana i przez kogo, jakie są jej cele i zadania oraz kiedy jest efektywna. Druga część publikacji to zebrane pomysły na działania, jakie szkoła, a także każdy i każda z nas może podjąć na rzecz pomocy innym. Kolejną część stanowi zestaw ćwiczeń z edukacji globalnej z zakresu pomocy humanitarnej. Podzielony jest na ćwiczenia wprowadzające oraz podstawowe i jest doskonałą wskazówką, jak o pomocy, nie tylko humanitarnej, rozmawiać z młodzieżą. Ostatnia, czwarta część publikacji to przykłady pomysłów na szkolne i pozaszkolne projekty z zakresu pomocy humanitarnej. Publikacja zawiera również słowniczek pojęć. Do publikacji dołączony jest plakat oraz zestaw filmów z działań misyjnych PAH w Somalii. szkoła humanitarna – szkoła aktywna Małgorzata Grnyo, Suwałki, nauczyielka 37 aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności szkoła humanitarna – szkoła aktywna Publikacje, które możesz u nas zamówić PAH dostarcza cennych materiałów edukacyjnych, umożliwiających przeprowadzenie akcji informacyjnych (dzięki przesłaniom zawartym na plakatach) czy też zajęć edukacyjnych (możliwych do zrealizowania na bazie nadesłanych scenariuszy). Zawłaszczanie ziemi a dostęp do żywności Włącz się do gry. Jak zorganizować grę miejską? Przewodnik aktywistów i aktywistek Scenariusz trzygodzinnych warsztatów dla młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej, stanowiący doskonałe wprowadzenie do tematyki prawa i dostępu do wody. Podczas zajęć młodzież dowiaduje się, ile wody jest na świecie, bierze udział w symulacji, oblicza swój ślad wodny, dowiaduje się, jaka jest sytuacja wodna w wybranych krajach i czym jest prawo do wody. Scenariusz trzygodzinnych warsztatów dla młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej, która ma podstawową wiedzę z zakresu prawa i dostępu do żywności. Młodzież bierze udział w symulacji, podczas której może doświadczyć problemów, z jakimi borykają się drobni rolnicy w krajach Południa. Włącz się do gry to praktyczny przewodnik po grach miejskich. Pierwsza część publikacji skupia się na zaplanowaniu gry miejskiej krok po kroku, z uwzględnieniem lokalnego kontekstu i przestrzeni. Druga część zawiera kompletne scenariusze gier, które można zorganizować w dowolnym miejscu. Publikacja powstała z myślą o osobach chętnych do działania na rzecz spraw globalnych we własnym środowisku i z lokalnej perspektywy. Przewodnik podpowiada, jak skutecznie organizować akcje w społeczności lokalnej – między innymi wystawy, debaty, projekcje filmów. Zawarte są w nim wskazówki, jak zebrać zespół organizatorów, jak rozmawiać z mediami i skutecznie promować akcje. Dzięki tej publikacji osoby chętne do działania mogą zainspirować się i rozpocząć pozytywną zmianę w swojej społeczności. aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności 38 39 Królestwo UBÓ Wirtualna woda Zestaw dwóch scenariuszy trzygodzinnych warsztatów na temat wirtualnej wody stanowi świetne rozszerzenie warsztatu Woda jako prawo człowieka. Młodzież bierze udział w symulacji, podczas której musi podejmować decyzje, bazując na ilości wirtualnej wody, którą zużywa. W drugiej części warsztatu uczestnicy i uczestniczki mogą przekonać się, które produkty są najbardziej wodochłonne, a do produkcji których zużywa się mniej wody. Żywność – prawo czy towar Scenariusz trzygodzinnych warsztatów dla młodzieży z III klasy gimnazjum i ponadgimnazjalnej, która ma podstawową wiedzę z zakresu prawa i dostępu do żywności. Młodzież bierze udział w symulacji, podczas której może wcielić się w rolę rodzin ugandyjskiej i polskiej i zrozumieć, jak na ich życie wpływa zwyżka cen żywności na rynkach międzynarodowych. Gra terenowa Królestwo UBÓ sprawdza się fantastycznie podczas Tygodnia Edukacji Globalnej, obchodów Dnia Walki z Ubóstwem, pomoże też uatrakcyjnić miejski piknik czy wzbogacić program zielonej szkoły. Gra podejmuje temat ubóstwa i Milenijnych Celów Rozwoju. Składają się na nią: scenariusz gry oraz dodatki do samodzielnego wydrukowania w postaci zestawu kart do gry tabu, pól minowych, plakatów oraz naklejek. Gra została przetestowana przez Szkoły Humanitarne, a relacje z jej przebiegu można zobaczyć na Facebooku Szkoły Humanitarnej i stronie PAH: http://pah.org. pl/nasze-dzialania/44/5119/solidarni_dla_przyszlosci Niezbędnik dla aktywistów i aktywistek Niezbędnik jest kontynuacją Przewodnika aktywistów i aktywistek i zawiera przykłady akcji, jakie zorganizowali aktywiści i aktywistki PAH. Publikacja nie tylko zawiera opis dobrych praktyk, ale także wskazuje, czego unikać, organizując wydarzenie w środowisku lokalnym. Dodatkowym elementem jest test: jakim typem aktywisty/aktywistki jesteś? aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności szkoła humanitarna – szkoła aktywna Woda jako prawo człowieka szkoła humanitarna – szkoła aktywna PAH zachęca szkoły oraz lokalnych aktywistów i aktywistki do działania na rzecz spraw globalnych w lokalnym środowisku. Poniżej znajdują się opisy publikacji, które mogą być pomocne w organizacji akcji. Scenariusze powstałe w ramach projektu Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności Autorzy tekstów: Magda Bodzan, Marcin Wojtalik Opracowanie i redakcja: Magda Bodzan Korekta: „Stylograf” Małgorzata Olszewska Projekt graficzny serii i skład: Wydawca: Polska Akcja Humanitarna Ul. Szpitalna 5/3 00-031 Warszawa www.pah.org.pl Publikacja „Szkoła Humanitarna – szkoła aktywna” wydana została w ramach projektu „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności”, realizowanego przez PAH w 2013 i 2014 roku. Projekt współfinansowany jest przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Projekt „Aktywne szkoły na rzecz globalnej odpowiedzialności” został objęty honorowym patronatem Ministra Edukacji Narodowej. Publikacja „Szkoła Humanitarna – szkoła aktywna” jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Polskiej Akcji Humanitarnej. Utwór powstał w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o szwajcarskim programie współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
