docJednostka modułowa 419[01] - BQ
download 
Reklamacja Transkrypt
Jednostka modułowa 419[01] - BQ
Autorzy: mgr Zofia Sepkowska mgr Marianna Biernacik-Bartkiewicz mgr Elżbieta Rymarczyk Recenzenci: mgr Maria Gaertner mgr Leszek Sarzyński Opracowanie redakcyjne: dr inż. Zbigniew Kramek dr inż. Bożena Zając Korekta merytoryczna: mgr Kazimiera Tarłowska Korekta techniczna: mgr Piotr Bartosiak „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” Spis treści I. II. III. Wprowadzenie Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego Plany nauczania Moduły kształcenia w zawodzie 1. Ekonomiczno-prawne podstawy gospodarowania Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu Przygotowanie do wykonywania prac biurowych Zarządzanie zasobami ekonomicznymi Opracowywanie i analiza materiału statystycznego Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 2. Technika biurowa Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów Obsługiwanie urządzeń biurowych Stosowanie języka obcego w pracy biurowej 3. Organizacja i funkcjonowanie biura Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Prowadzenie korespondencji Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów Organizowanie pracy w sekretariacie Obsługa klienta 4. Podstawy aktywności zawodowej Planowanie kariery zawodowej Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia 5. Praktyka zawodowa Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań jednostki organizacyjnej Wykonywanie prac biurowych w jednostce organizacyjnej 6. Prowadzenie spraw pracowniczych Identyfikowanie przepisów prawa dotyczących stosunku pracy Prowadzenie spraw osobowych pracownika „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 2 3 5 5 7 14 17 17 21 25 29 32 35 39 42 45 48 51 55 58 61 64 68 71 75 77 80 84 85 87 89 92 96 Wprowadzenie Modułowy program nauczania dla zawodu „Technik prac biurowych 419[01” – jest przeznaczony do realizacji w technikum dla młodzieży i dorosłych oraz w szkole policealnej, w formie stacjonarnej lub zaocznej. Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności oraz prezentowania właściwych postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością oceny swoich możliwości. Realizacja programu nauczania o modułowym układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń. Kształcenie modułowe, w którym cele kształcenia i materiał nauczania powiązane są z procesem pracy i zadaniami zawodowymi umożliwia: – przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zadań zawodowych na stanowiskach pracy, którym odpowiadają określone zakresy wiedzy, umiejętności i postaw zawodowych, – integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy, – stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej ucznia, pozwalającej na indywidualizację procesu nauczania, – Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że: – preferowane są aktywizujące metody nauczania, które z jednej strony wyzwalają aktywność, kreatywność, zdolność do samooceny uczącego się, z drugiej zaś zmieniają rolę nauczyciela w kierunku doradcy, partnera, projektanta, organizatora i ewaluatora procesu dydaktycznego, – proces nauczania i uczenia się ukierunkowany jest na osiąganie konkretnych, wymiernych rezultatów w formie ukształtowanych umiejętności intelektualnych i praktycznych, które umożliwiają wykonywanie określonego zakresu pracy w zawodzie, – wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzy i umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku nauki formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej, – program nauczania posiada elastyczną strukturę, a znajdujące się w nim moduły i jednostki można aktualizować (modyfikować, uzupełniać lub wymieniać) nie burząc konstrukcji programu, po to by dostosowywać treści do zmieniających się potrzeb rynku pracy, rozwoju nauki i technologii oraz predyspozycji uczących się. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 3 Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiających zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. W strukturze programu wyróżnia się: – założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, – plany nauczania, – programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych i literaturę. Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu nauczania oraz propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona w założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie, przedstawia schemat powiązań (korelacji) między modułami, a jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie i organizowanie procesu dydaktycznego. W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek modułowych, który zawiera następujące elementy: – symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, – symbol literowy, oznaczający grupę modułów: O – dla modułów ogólnozawodowych, Z – dla modułów zawodowych, S – dla modułów specjalizacji. – cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki modułowej. Przykład zapisu kodowania modułu: 419[01].O1 419[01] – oznacza symbol cyfrowy zawodu technik prac biurowych O1 – pierwszy moduł o charakterze ogólnozawodowym Przykład zapisu kodowania jednostki modułowej: 419[01].Z1.02 419[01] – oznacza symbol cyfrowy zawodu technik prac biurowych Z1 – pierwszy moduł zawodowy 02 – druga jednostka modułowa w module Z1. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 4 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik prac biurowych może podejmować pracę w: – administracji specjalnej, – jednostkach samorządu terytorialnego, – samorządach zawodowych i gospodarczych, – przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych i usługowych. Może także prowadzić działalność gospodarczą w zakresie usług biurowych oraz obrotu artykułami piśmiennymi i biurowymi. Zadania zawodowe – organizowanie biura i prac biurowo-administracyjnych, – gromadzenie, rejestracja oraz przetwarzanie informacji, – gromadzenie i rejestracja dokumentacji, – koordynowanie przepływu informacji i dokumentacji wewnętrznej, – przygotowywanie i organizowanie narad, zebrań, konferencji oraz spotkań z kontrahentami jednostki organizacyjnej, – sporządzanie sprawozdań dotyczących działalności jednostki organizacyjnej, – użytkowanie nowoczesnego sprzętu biurowego. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: – określać rolę administracji w funkcjonowaniu jednostki organizacyjnej, – przedstawiać graficznie strukturę jednostki organizacyjnej, – organizować stanowisko pracy biurowej zgodnie z wymaganiami ergonomii, – gromadzić, przetwarzać i przekazywać informacje dotyczące wykonywanych zadań, – korzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa specjalistycznego, – przestrzegać i doskonalić system obiegu dokumentacji i informacji w jednostce organizacyjnej, – stosować przepisy regulujące pracę komórek administracyjno-biurowych, – pisać teksty metodą mnemotechniczną, – redagować i prowadzić korespondencję w sprawach osobowych i administracyjnych, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 5 – sporządzać protokoły, notatki służbowe oraz sprawozdania dotyczące działalności jednostki organizacyjnej, – porządkować, prowadzić i archiwizować powierzoną dokumentację i akta spraw jednostki organizacyjnej, – prowadzić sekretariat jednostki organizacyjnej, – przygotowywać i organizować narady, zebrania, konferencje, – użytkować urządzenia i sprzęt techniczny stosowany w pracy biurowej, – kreować wizerunek jednostki organizacyjnej, – przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, – stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej, – udzielać pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, – współpracować z zespołem pracowników, – porozumiewać się w języku obcym w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego Głównym celem kształcenia w zawodzie technik prac biurowych jest profesjonalne przygotowanie uczniów do pracy na stanowiskach administracyjno-biurowych w przedsiębiorstwach, samorządzie terytorialnym oraz innych instytucjach i organizacjach. Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla zawodu technik prac biurowych może być realizowany w 4-letnim technikum dla młodzieży niewidomej i słabo widzącej lub w szkole policealnej dla młodzieży i dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej). Treści programowe zawarte są w module ogólnozawodowym i w modułach zawodowych. Moduły są podzielone na jednostki modułowe. Każda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące pewną logiczną całość. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe, zawodowe i specjalistyczne. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientację w zawodzie oraz ułatwia ewentualną zmianę zawodu, gdyż jest ono wspólne dla grupy zawodów branży ekonomiczno-administracyjnej. Program modułu 419[01].O1 Ekonomiczno-prawne podstawy gospodarowania, składa się z pięciu jednostek modułowych i obejmuje ogólnozawodowe treści kształcenia z zakresu podstaw prawnych z uwzględnieniem prawa administracyjnego, przygotowania do wykonywania prac biurowych z uwzględnieniem pisania metodą mnemotechniczną oraz sporządzania prostych pism i obsługi typowych urządzeń technicznych pracy biurowej, funkcjonowania przedsiębiorstwa, wybranych zagadnień statystki i uproszczonych form rachunkowości. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy i stanowi podbudowę do specjalizacji zawodowej. Ten zakres kształcenia ujęty został w cztery moduły: − technika biurowa – 419[01].Z1, − organizacja i funkcjonowanie biura – 419[01].Z2, − podstawy aktywności zawodowej – 419[01].Z3, − praktyka zawodowa – 419[01].Z4. Program modułu Technika biurowa 419[01].Z1 – składa się z czterech jednostek modułowych i stanowi podstawę kształcenia w kolejnych modułach. Celem kształcenia w tym module jest przygotowanie ucznia do podstawowych zadań i czynności zawodowych w zakresie przepisywania tekstów oraz sporządzania pism i dokumentów, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 7 korzystania z różnych środków pracy stosowanych w pracy biurowej, stosowania technik informatycznych oraz posługiwania się językiem obcym z wykorzystaniem słownictwa typowego dla pracy biurowej. Program modułu 419[01].Z2 Organizacja i funkcjonowanie biura– składa się z pięciu jednostek modułowych i obejmuje kształtowanie umiejętności zawodowych w zakresie stosowania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych i ochrony środowiska na stanowiskach pracy biurowej, sporządzania i prowadzenia korespondencji metodą tradycyjną i elektroniczną, organizacji pracy biurowej, prowadzenia sekretariatu, kształtowania kultury i etyki zawodu oraz obsługi klienta. Program modułu 419[01].Z3 Podstawy aktywności zawodowej– składa się z dwóch jednostek modułowych i obejmuje kształtowanie umiejętności w zakresie świadomego planowania kariery zawodowej, samozatrudnienia oraz aktywnego poszukiwania pracy w komórkach administracyjno-biurowych. Program modułu 419[01].Z4 Praktyka zawodowa– składa się z dwóch jednostek modułowych, adekwatnych do dwóch etapów praktyki zawodowej i obejmuje organizację pracy w jednostce organizacyjnej, wykonywanie zadań i czynności typowych dla zawodu technik prac biurowych. Kształcenie specjalistyczne zawarte jest w module 419[01].S1 Prowadzenie spraw pracowniczych– stanowi rozszerzenie oferty edukacyjnej w zakresie kształcenia zawodowego. Program modułu składa się z dwóch jednostek modułowych i obejmuje podstawy prawa pracy oraz prowadzenie spraw osobowych pracowników. Podkreślić należy, że szkoła może sama określać rodzaj i zakres specjalizacji zawodowej oraz podejmować decyzję o jej wprowadzeniu. W takiej sytuacji szkoła odpowiada za wybór lub autorskie opracowanie programu nauczania dla nowej specjalizacji. Podstawowe kryterium wprowadzania specjalizacji zawodowej powinny stanowić potrzeby rozpoznane na lokalnym rynku pracy, na przykład: w urzędach administracji samorządowej, w archiwach państwowych i zakładowych lub w innych instytucjach, gdzie w wykonywaniu podstawowych zadań zawodowych dominują umiejętności typowe dla technika prac biurowych. Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli. Na podstawie tego wykazu sporządzono dydaktyczną mapę programu, która stanowi schemat powiązań między modułami oraz jednostkami modułowymi i wskazuje kolejność ich realizacji. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 8 Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Wykaz modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację* Moduł 419[01].O1 Ekonomiczno-prawne podstawy 468 gospodarowania 419[01].O1.01 Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu 108 419[01].O1.02 Przygotowanie do wykonywania prac biurowych 108 419[01].O1.03 Zarządzanie zasobami ekonomicznymi 90 419[01].O1.04 Opracowywanie i analiza materiału 54 statystycznego 419[01].O1.05 Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 108 Moduł 419[01].Z1 432 Technika biurowa Stosowanie technik informatycznych w pracy 419[01].Z1.01 100 biurowej 419[01].Z1.02 Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów 140 419[01].Z1.03 Obsługiwanie urządzeń biurowych 52 419[01].Z1.04 Stosowanie języka obcego w pracy biurowej 140 Moduł 419[01].Z2 544 Organizacja i funkcjonowanie biura Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny 419[01].Z2.01 pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony 40 środowiska 419[01].Z2.02 Prowadzenie korespondencji 160 419[01].Z2.03 Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów 72 419[01].Z2.04 Organizowanie pracy w sekretariacie 108 419[01].Z2.05 Obsługa klienta 164 Moduł 419[01].Z3 64 Podstawy aktywności zawodowej 419[01].Z3.01 Planowanie kariery zawodowej 20 419[01].Z3.02 Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia 44 Moduł 419[01].Z4 160 Praktyka zawodowa 412[01].Z4.01 Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań jednostki organizacyjnej 40 Wykonywanie prac biurowych w jednostce 412[01].Z4.02 120 organizacyjnej Moduł 419[01].S1 192 Prowadzenie spraw pracowniczych Interpretowanie przepisów prawa dotyczących 419[01].S1.01 40 stosunku pracy 419[01].S1.02 Prowadzenie spraw osobowych pracownika 152 Razem 1860 *Orientacyjna liczba godzin na realizację programu dotyczy procesu kształcenia w szkole policealnej. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” Dydaktyczna mapa programu 419[01].O1 419[01].O1.02 419[01].O1.01 419[01].O1.03 419[01].O1.04 419[01].O1.05 419[01].Z1 419[01].Z1.01 419[01].Z1.03 419[01].Z2 419[01].Z1.04 419[01].Z1.02 419[01].Z2.01 419[01].Z2.02 419[01].Z2.04 419[01].Z2.03 419[01].Z2.05 419[01].Z3 419[01].Z3.01 419[01].Z3.02 419[01].Z4 419[01].Z4.01 419[01].Z4.02 419[01].S1 419[01].S1.01 419[01].S1.02 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 10 Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań między modułami oraz jednostkami modułowymi, określa kolejność ich realizacji i powinna być wykorzystywana przy planowaniu zajęć dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejności realizacji programu modułów lub jednostek modułowych powinna być poprzedzona szczegółową analizą logicznego układu wymienionych elementów, przy zachowaniu korelacji treści kształcenia. Orientacyjna liczba godzin na realizację programu, podana w tabeli wykazu jednostek modułowych, może ulegać zmianie w zależności od stosowanych przez nauczyciela metod nauczania i środków dydaktycznych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostek modułowych w poszczególnych modułach należy realizować w różnych formach organizacyjnych, dostosowanych do celów, treści i metod kształcenia. Wymaga to organizacji kształcenia, w której proces uczenia się uczniów będzie dominować nad procesem nauczania. W trakcie procesu nauczania – uczenia się duży nacisk należy położyć na samokształcenie uczniów oraz na korzystanie z różnych źródeł informacji, takich jak: podręczniki, poradniki, czasopisma, normy, katalogi, instrukcje i pozatekstowe źródła informacji. Treści kształcenia powinny być aktualne i powinny uwzględniać współczesne technologie, materiały i narzędzia pracy biurowej. Nauczyciele wdrażający modułowy program nauczania powinni posiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz opracowywania pakietów edukacyjnych. Kierując procesem kształtowania umiejętności zawodowych, nauczyciel powinien występować w roli doradcy i konsultanta, udzielającego uczniom pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterującego tempem ich pracy i procesem myślowym, z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów, jak też rozwijania zainteresowania zawodem, ustawicznego doskonalenia i uczenia się, zdobywania nowych, specjalistycznych umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Ważnym zadaniem nauczyciela jest również kształtowanie cech i postaw wymaganych w zawodzie technik prac biurowych, takich jak: rzetelność i odpowiedzialność za wykonanie pracy, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dokładność i systematyczność, wytrwałość, rzetelność oraz nawyków ciągłego aktualizowania wiedzy i troski o racjonalne wykorzystywanie materiałów biurowych i środków pracy. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 11 Zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia ogólnozawodowego powinny być prowadzone w blokach 2–3-godzinnych, zaś z zakresu kształcenia zawodowego w blokach od 2 do 6 godzin, w zależności od specyfiki modułu i jednostki modułowej. W procesie kształcenia zawodowego zaleca się stosowanie aktywizujących i praktycznych metod nauczania, takich jak: pogadanka heurystyczna, pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia, dyskusje dydaktyczne, metoda projektów, metoda przewodniego tekstu. Wskazane jest także wykorzystywanie filmów dydaktycznych i komputerowych programów symulacyjnych, organizowanie wycieczek dydaktycznych do jednostek organizacyjnych, typowych dla pracy biurowej. Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi i praktycznymi wymaga od nauczyciela przygotowania materiałów wspomagających organizację procesu kształcenia, takich jak: – instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy z podstawowymi urządzeniami stosowanymi w pomieszczeniach biurowych, – stanowiskowe instrukcje do wykonywania ćwiczeń, – teksty przewodnie, – druki oraz przykłady pism i dokumentów. Stosowanie metody przewodniego tekstu i metody projektów wymaga odpowiedniego wyposażenia pracowni w sprzęt i urządzenia techniczne, umożliwiające organizację pracy w zespołach 2–5-osobowych. Dla zapewnienia prawidłowej organizacji i efektywności procesu kształcenia ogólnozawodowego i zawodowego oraz specjalizacyjnego wskazane jest zorganizowanie następujących pracowni: – pracownia komputerowa, – pracownia pracy biurowej, – pracownia prawno-ekonomiczna, Zadaniem szkoły jest zapewnienie warunków do organizacji procesu kształcenia według modułowego programu nauczania. Jeżeli szkoła nie może realizować programu niektórych jednostek modułowych w oparciu o własną bazę dydaktyczną, powinna zapewnić uczniom kształcenie w placówkach dysponująch taką bazą, np.: Centrum Kształcenia Praktycznego, oddział Stowarzyszenia Stenografów i Maszynistek w Polsce. Ważnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpoczęciem procesu kształcenia, mają na celu sprawdzenie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w zakresie potrzebnym do podjęcia nauki „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 12 w wybranym obszarze. Wyniki tych badań należy wykorzystać podczas planowania realizacji procesu kształcenia w danej jednostce modułowej. Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczanie informacji o efektywności procesu nauczaniauczenia się. Informacje uzyskane w wyniku tych badań pozwalają nauczycielowi na dokonywanie niezbędnych korekt w organizacji procesu kształcenia tak, aby uczniowie osiągnęli założone cele kształcenia. Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Pozwalają one stwierdzić, w jakim stopniu założone cele kształcenia zostały przez uczniów osiągnięte. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Wiadomości i umiejętności mogą być sprawdzane za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych lub testów osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności i zachowań uczniów podczas ćwiczeń, stosowanie sprawdzianów praktycznych oraz testów praktycznych z zadaniami typu próba pracy i nisko lub wysoko symulowanymi. Stosowanie pomiaru dydaktycznego wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów uczniów. Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, mobilizować do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 13 II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: technik prac biurowych Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. 419[01]* Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Moduły kształcenia w zawodzie Klasy I–IV 1. Ekonomiczno-prawne podstawy gospodarowania 2. Technika biurowa 3. Organizacja i funkcjonowanie biura 4. Podstawy aktywności zawodowej 5. Prowadzenie spraw pracowniczych Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Dla dorosłych Liczba godzin Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim w czteroletnim okresie okresie nauczania nauczania Semestry I–VIII Forma Forma stacjonarna zaoczna 13 9 164 12 17 2 6 50 8 13 1 4 35 151 214 25 76 630 *Kształcenie wyłącznie dla niewidomych i słabo widzących „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 14 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik prac biurowych 419[01] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim w dwuletnim okresie okresie nauczania nauczania Semestry I–IV Forma Forma stacjonarna zaoczna Semestry I–IV 1. Ekonomiczno – prawne podstawy gospodarowania 2. Technika biurowa 3. Organizacja i funkcjonowanie biura 4. Podstawy aktywności zawodowej 5. Prowadzenie spraw pracowniczych Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 13 10 177 12 17 2 6 50 9 13 1 4 37 166 231 27 81 682 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 15 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik prac biurowych 419[01] Podbudowa programowa: liceum profilowane o profilu ekonomiczno-administracyjnym Dla młodzieży Lp. Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Moduły kształcenia w zawodzie Semestry I - II 1. 2. 3. 4. Technika biurowa Organizacja i funkcjonowanie biura Podstawy aktywności zawodowej Prowadzenie spraw pracowniczych Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 10 14 2 6 32 Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Semestry I - II Forma Forma stacjonarna zaoczna 8 135 10 190 2 27 4 80 24 432 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 16 Liczba godzin w rocznym okresie nauczania III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 419[01].O1 Ekonomiczno-prawne podstawy gospodarowania 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − wyjaśniać podstawowe pojęcia ekonomiczne, − rozróżniać najważniejsze instytucje podstawowych gałęzi prawa, − identyfikować różne źródła prawa i korzystać z nich, − identyfikować zasady gospodarowania zasobami rzeczowymi, finansowymi i ludzkimi w jednostce organizacyjnej, − określać wpływ działań marketingowych na funkcjonowanie jednostek organizacyjnych, − prowadzić ewidencję zdarzeń gospodarczych, − obliczać i analizować podstawowe wielkości ekonomiczne, − sporządzać materiał statystyczny, − interpretować dane statystyczne. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 419[01].O1.01 419[01].O1.02 419[01].O1.03 419[01].O1.04 419[01].O1.05 Wykaz jednostek modułowych Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu Przygotowanie do wykonywania prac biurowych Zarządzanie zasobami ekonomicznymi Opracowywanie i analiza materiału statystycznego Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych Razem „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 17 Orientacyjna liczba godzin na realizację 108 108 90 54 108 468 3. Schemat układu jednostek modułowych 419[01].O1 Ekonomiczno-prawne podstawy gospodarowania 419[01].O1.01 Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu 419[01].O1.02 Przygotowanie do wykonywania prac biurowych 419[01].O1.03 Zarządzanie zasobami ekonomicznymi 419[01].O1.04 Opracowywanie i analiza materiału statystycznego 419[01].O1.05 Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 18 4. Literatura Adamiec M., Kożusznik B.: Zarządzanie zasobami ludzkimi. Wydawnictwo Akademickie, Kraków 2000 Banaszyk P.: Zasady zarządzania w przedsiębiorstwie. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1997 Biernacik-Bartkiewicz M.: Elementy rachunkowości. Cz. 1. Zasady rachunkowości. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Biernacik-Bartkiewicz M., Stolarek T.: Elementy rachunkowości. Cz. 2. Rachunkowość w małej jednostce gospodarczej. Wydawnictwo REA, Warszawa 2004 Bogusławska T.: Praca biurowa. Część 2 – Praca w nowoczesnym biurze. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Boratyński J.: Dudek B., Morkis G.: Obsługa klienta. Prawo Pracy. Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 2003 Cisowski J.,Ledwoch K., Rybarska A., Sokoła D., Sokoła A., Soswa K.: Sam prowadzę własną firmę. INFORMER S.C., Tarnowskie Góry 2000 Cyrson E. (red.): Kompendium wiedzy o gospodarce. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1996 Duliniec E.: Badania marketingowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem. PWN, Warszawa 2002 Gierusz B.: Podręcznik samodzielnej nauki księgowania. ODDK, Gdańsk 2004 Griffin Rycky W.: Podstawy zarządzania organizacjami. PWN, Warszawa 2002 Ignatczyk W., Chromińska M.: Statystyka teoria i zastosowanie. Poznań 1999 Jog. V., Suszyński C.: Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Wydawnictwo CIM, Warszawa 1995 Kinel K.: Technika pracy biurowej. Część 1. Pisanie na klawiaturze komputera, WSiP, Warszawa 2003 Koba G.: Informatyka. Podstawowe tematy nie tylko dla gimnazjum. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa – Wrocław 2000 Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik s.c., Warszawa 2002 Komosa A.: Technika biurowa. Ekonomik, Warszawa 1999 Kret R.: Obsługa klawiatury. Poradnik dla nauczyciela. Wydawnictwo REA, Warszawa 2005 Kret R.: Praca biurowa. Część 1. Obsługa klawiatury. Zostań mistrzem klawiatury. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Kufel J., Siuda W.: Prawo gospodarcze dla ekonomistów. Scriptum, Poznań 2001 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 19 Martynik T.: Formy ewidencji podatkowej małych podmiotów gospodarczych. ODDK, Gdańsk 2005 Michalski T.: Statystyka. WSiP, Warszawa 1994. Michalski T.: Statystyka zbiór zadań. WSiP, Warszawa 1997. Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej, cz. 1. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Musiałkiewicz J.: Elementy prawa. Economik s.c., Warszawa 2002 Nickels W.G.: Zrozumieć biznes. Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1995 Paczkowski A.: Zarządzanie zasobami ludzkimi: strategia-procesymetody. PWE, Warszawa 2003 Safin K.: Zarządzanie małą firmą. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2003 Seidel R.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 1. Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2002 Sepkowska Z., Rzeźnik B.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej. Cz. 2. Wydawnictwo REA, Warszawa 2002 Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomistów. Scriptum, Poznań 2003 Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. Podręcznik. WSiP, Warszawa 2003 Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 1. Wybrane zagadnienia prawne. REA, Warszawa 2003 Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 2. Prawo administracyjne. REA, Warszawa 2004 Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 3. Postępowanie administracyjne. REA, Warszawa 2004 Kodeks postępowania administracyjnego z komentarzem. PWN, Warszawa-Poznań 2002 Webber R.: Zasady zarządzania organizacjami, PWE, Warszawa 1996 Wiszniewski A.: Sztuka pisania. Videograf II sp. z o.o., Katowice 2003 Wiśniewska M.: Technika biurowa. eMPi2, Poznań 1999 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 20 Jednostka modułowa 419[01].O1.01 Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − wyjaśnić podstawowe pojęcia prawne, − rozróżnić podstawowe gałęzie prawa, − sklasyfikować rodzaje norm i przepisów prawnych, − ustalić elementy stosunku prawnego, − sklasyfikować rodzaje zdarzeń prawnych, − zidentyfikować rodzaje wykładni prawa, − scharakteryzować źródła prawa, − określić zakres obowiązywania prawa w czasie i przestrzeni, − rozróżnić cechy osoby fizycznej oraz osoby prawnej, − ocenić sytuację prawną podmiotów stosunku cywilnoprawnego, − dostosować odpowiednią formę prawną do czynności prawnej, − ocenić skutki niezachowania właściwej formy prawnej, − ustalić warunki skutecznego działania pełnomocnika, − wyszczególnić przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa, − scharakteryzować instytucję przedawnienia roszczeń, − rozróżnić sposoby nabycia i utraty własności, − scharakteryzować prawa i obowiązki współwłaścicieli, − scharakteryzować instytucje użytkowania wieczystego, − określić znaczenie ksiąg wieczystych, − rozróżnić źródła zobowiązań, − scharakteryzować zasady wykonania zobowiązania, − ustalić skutki niewykonania zobowiązania, − wyszczególnić sposoby wygaśnięcia zobowiązania, − rozróżnić organa władzy i administracji rządowej, − scharakteryzować strukturę i zadania organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, − wyszukać, zanalizować i skomentować akty prawne dotyczące działalności administracji publicznej, − zidentyfikować zakres spraw regulowanych prawem administracyjnym, − sklasyfikować formy działania administracji publicznej, − zaprojektować przebieg postępowania administracyjnego. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 21 2. Materiał nauczania Prawo w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym. System prawa. Normy prawne i przepisy prawne. Stosunki i zdarzenia prawne. Wykładnia prawa. Źródła prawa. Obowiązywanie prawa w czasie i przestrzeni. Podmioty stosunków cywilnoprawnych. Formy czynności prawnej. Osoby fizyczne i osoby prawne. Przedstawicielstwo i pełnomocnictwo. Przedawnienie roszczeń. Instytucje prawa rzeczowego. Atrybuty prawa własności. Źródła zobowiązań. Zasady wykonania zobowiązań. Skutki niewykonania zobowiązań. Sposoby wygaśnięcia zobowiązań. Strony w postępowaniu administracyjnym. Istota zakresu spraw rozstrzyganych w postępowaniu administracyjnym. Struktura decyzji administracyjnej. Warunki ważności decyzji administracyjnej. Środki odwoławcze w postępowaniu administracyjnym. 3. Ćwiczenia • Określanie rodzaju norm i przepisów prawnych na podstawie Kodeksu cywilnego. • Ustalanie zdarzenia prawnego powodującego określony skutek prawny. • Analizowanie procesu legislacyjnego ustawy. • Interpretowanie wykładni prawa. • Ustalanie sytuacji prawnej osoby fizycznej. • Ocenianie ważności i skuteczności określonej czynności cywilnoprawnej. • Dobieranie właściwej formy prawnej do określonej czynności prawnej. • Sporządzanie pełnomocnictwa ogólnego na podstawie Kodeksu cywilnego. • Ustalanie terminów przedawnienia roszczeń. • Ustalania sposobu nabycia prawa własności w określonej sytuacji. • Sporządzanie wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, • Ustalanie skutków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 22 • Ustalanie sposobów naprawiania szkody spowodowanej czynem niedozwolonym. • Sporządzanie umowy sprzedaży. • Wyznaczanie zakresu spraw rozstrzyganych w postępowaniu administracyjnym. • Weryfikowanie ważności decyzji administracyjnych. • Sporządzanie decyzji administracyjnej w sprawie wydania zezwolenia. 4. Środki dydaktyczne Materiały źródłowe: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, kodeksy z komentarzem, ustawy, rozporządzenia, akty prawa miejscowego, orzecznictwo sądowe i gospodarcze. Dzienniki Ustaw, Monitory Polskie, dzienniki resortowe i wojewódzkie. Wzory pism z zakresu prawa. Czasopisma i wydawnictwa prawne. Programy komputerowe. Filmy edukacyjne z zakresu prawa. Techniczne środki kształcenia. Kodeks cywilny. Kodeks postępowania administracyjnego. Foliogramy. Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dzienniki Urzędowe. Prasa specjalistyczna. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności posługiwania się kategoriami prawnymi, analizowania i interpretowania norm prawnych oraz odwoływania się do tekstów źródłowych. Należy podkreślać, że wiedza z zakresu prawa umożliwia zrozumienie mechanizmów funkcjonowania państwa i jest potrzebna do uczestniczenia w życiu społeczno-gospodarczym. Ze względu na specyficzną terminologię prawną celowe jest zastosowanie metod podających: wykładu informacyjnego, pogadanki oraz metod aktywizujących, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, inscenizacja. Dla osiągnięcia wszystkich celów kształcenia jednostki modułowej, należy również zaplanować ćwiczenia praktyczne z wykorzystaniem tekstów źródłowych. Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w grupach 15 osobowych, w pracowni wyposażonej w komputery z odpowiednim oprogramowaniem, literaturę, teksty źródłowe, wzór pism, formularze, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 23 druki, filmy edukacyjne. Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do organów administracji i sądów. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia i oceny osiągnięć Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. W trakcie oceniania należy zwracać uwagę na aktywność uczniów podczas zajęć, umiejętność współpracy w grupie, umiejętność posługiwania się terminologią prawniczą. Proces oceniania powinien obejmować: − diagnozę poziomu wiedzy ucznia przed przystąpieniem do realizacji programu, − sprawdzanie postępów uczniów w nauce w trakcie realizacji programu oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu celów kształcenia, − sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu. Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów zaleca się stosować: − sprawdziany ustne, − sprawdziany pisemne: krótką wypowiedź na piśmie lub rozwiązanie zadania problemowego, − ukierunkowaną obserwację czynności ucznia w czasie wykonywania ćwiczeń, zwracając szczególną uwagę na dobór źródeł prawa, interpretację przepisów oraz stosowanie specyficznych form wypowiedzi i konstrukcji zapisów w dokumentacji prawnej, − testy osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi (z luką, krótkiej odpowiedzi) lub zamkniętymi (wielokrotnego wyboru, typu prawda – fałsz, na dobieranie). W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 24 Jednostka modułowa 412[01].O1.02 Przygotowanie do wykonywania prac biurowych 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − przygotować stanowisko komputerowe do pracy, − dobrać rodzaj czcionki i wielkość liter, − przyporządkować poszczególne palce obydwu rąk do odpowiednich klawiszy na klawiaturze komputera, − zastosować klawisze funkcyjne do pisania wielkich liter, liczb, znaków interpunkcyjnych, wyróżniania elementów tekstu, − napisać tekst metodą mnemotechniczną i z wykorzystaniem wszystkich palców obydwu rąk, − dokonać korekty popełnionych błędów, − dobrać ćwiczenia rąk i palców oraz ćwiczenia relaksacyjne do wykonania podczas obsługi klawiatury, − scharakteryzować poszczególne formy układu graficznego tekstu, − napisać tekst w układzie blokowym i a’linea, − wyodrębnić części składowe pisma, − sporządzić pismo na typowym blankiecie korespondencyjnym, − obsłużyć podstawowe środki techniczne pracy biurowej (telefon, faks, kserokopiarka). 2. Materiał nauczania Stanowisko komputerowe. Postawa podczas pracy z komputerem. Gimnastyka rąk i palców oraz ćwiczenia relaksacyjne. Higiena pracy z komputerem i maszyną do pisania. Układ strony, marginesy i odstępy między wierszami. Układ palców na klawiaturze. Zasady pisania liter, liczb, znaków i symboli metodą mnemotechniczną. Korekta błędów. Formy układu graficznego tekstu. Zasady pisania tekstu i wyróżniania jego elementów w układzie blokowym i a’linea. Sposoby wyszczególniania tekstu – podkreślanie, pogrubianie, kursywa, pismo rozstrzelone. Symetryczne rozmieszczanie tekstu i wyrównywanie do prawego brzegu (justowanie). Rodzaje pism. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 25 Struktura typowego formularza pisma. Zasady obsługi faxu, telefonu z automatyczną sekretarką i centrali telefonicznej. Budowa i obsługa kserokopiarki. 3. Ćwiczenia • • • • • • • • • • • • • Organizowanie pracy na stanowisku komputerowym. Przygotowanie klawiatury do pisania. Wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych podczas pracy. Obliczanie wskaźników poprawności oraz biegłości pisania. Pisanie wielkich liter z zastosowaniem zmieniaka i ustalaka rejestru. Wykorzystanie klawiszy funkcyjnych do pisania polskich liter i znaków. Pisanie cyfr z wykorzystaniem części zasadniczej klawiatury i części numerycznej. Pisanie różnych znaków i symboli. Pisanie tekstów w układzie blokowym i a’linea. Dobieranie marginesu, kroju, rozmiaru czcionki i opcji wyrównywania, w zależności od rodzaju pisma i tekstu. Obsługiwanie kserokopiarki, z uwzględnieniem wymiany tonera oraz doboru i uzupełniania papieru. Prowadzenie służbowych rozmów telefonicznych. Wysyłanie i przyjmowanie faksów. 4. Środki dydaktyczne 16 stanowisk komputerowych. Plansza klawiatury komputera lub/i elektronicznej maszyny do pisania. Zestaw ćwiczeń i zadań edukacyjnych (o ile nie został umieszczony w podręczniku). Magnetofon. Osłony klawiatury. Program komputerowy „Mistrz klawiatury” (lub inny o podobnym przeznaczeniu). Słowniki ortograficzne. Przykłady formularzy pism. Przynajmniej dwa aparaty telefoniczne z faksem, połączone ze sobą w sieci. Telefon z automatyczną sekretarką. Kserokopiarka. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 26 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu kształtowanie umiejętności obsługi klawiatury metodą mnemotechniczną oraz z wykorzystaniem wszystkich palców obu dłoni. Umiejętności te stanowią podstawę profesjonalnej pracy z komputerem oraz sporządzania maszynopisów w różnych układach graficznych tekstu, formatowania tekstów i sporządzania pism. Osiągnięcie założonych celów kształcenia umożliwi dobór efektywnych metod nauczania oraz środków dydaktycznych. Proponuje się stosowanie metody dyskusji dydaktycznej, metody projektów, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia uczniowie powinni wykonywać w określonej kolejności, korzystając z klawiatury komputera. Główny nacisk należy położyć na poprawność pisania, natomiast wymaganą biegłość uczniowie uzyskają poprzez powtarzanie i utrwalanie zasad pisania metodą mnemotechniczną. Zajęcia dydaktyczne powinny być prowadzone w pracowni wyposażonej w stanowiska komputerowe w 15 osobowych grupach. Po zakończeniu ćwiczeń uczniowie powinni wydrukować wykonane prace i kompletować je w teczce lub segregatorze, tworząc teczkę dowodów pracy. Jeżeli stanowiska komputerowe podłączone są do sieci wewnętrznej, uczniowie mogą przesyłać swoje prace do pliku nauczyciela, co ułatwi mu dokonanie oceny ich postępów. Umiejętność wykonania tego zadania uczniowie powinni wynieść z gimnazjum. Podczas zajęć zwracamy uwagę na kształtowanie umiejętności pisania metodą bezwzrokową i z wykorzystaniem wszystkich palców obu dłoni, a także na prawidłową postawę podczas pracy z komputerem oraz stosowanie ćwiczeń dłoni. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia i oceny osiągnięć Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Proces oceniania powinien obejmować: − rozpoznanie poziomu umiejętności w zakresie jakości i biegłości pisania w celu porównywania postępów uczniów na kolejnych etapach kształcenia. Taka diagnoza może również motywować uczniów do doskonalenia umiejętności profesjonalnego posługiwania się klawiaturą i podnoszenia wyniku szybkości pisania, − sprawdzanie postępów w nauce w trakcie realizacji programu jednostki modułowej, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 27 − sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów można prowadzić na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, – wykonanych projektów Obserwując czynności uczniów należy zwracać uwagę na: – organizację stanowiska pracy, – przestrzeganie zasady prawidłowego przyporządkowania palców do odpowiednich klawiszy oraz prawidłowej postawy podczas ćwiczeń, – sposób wykonywania ćwiczenia, – dokładność i czas wykonania, – umiejętność samokontroli. Prowadząc obserwację, nauczyciel powinien uwzględnić różnice indywidualne między uczniami, poziom ich zdolności manualnych, stopień zainteresowania pisaniem metodą bezwzrokową, chęć doskonalenia tej umiejętności, a także stosunek do własnych osiągnięć. Obserwacje powinny być prowadzone systematycznie, według opracowanej przez nauczyciela karty obserwacji. Badania biegłości i jakości pracy uczniów na klawiaturze powinny być prowadzone na wszystkich etapach poznawania zakresu funkcji poszczególnych klawiszy. Uczniowie powinni dokonywać oceny swoich osiągnięć poprzez bezpośrednie obliczanie wskaźników biegłości i poprawności pisania lub wykorzystanie do tego celu programu komputerowego „Mistrz klawiatury” oraz porównywanie efektów wykonywanych zadań typu „próba pracy” w zakresie sporządzania pism i obsługi typowych urządzeń technicznych pracy biurowej. Przedmiotem oceny powinna być również: merytoryczna jakość wypowiedzi, stosowanie poznanych pojęć, poprawność interpretowania uzyskanych wyników. Ocena końcowa ma na celu ustalenie stopnia umiejętności stosowania metody mnemotechnicznej. Zakłada się, że po zakończeniu procesu kształcenia uczeń powinien osiągnąć biegłość wynoszącą około 120 uderzeń na minutę. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 28 Jednostka modułowa 412[01].O1.03 Zarządzanie zasobami ekonomicznymi 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − scharakteryzować istotę i cele zarządzania, − rozróżnić i scharakteryzować podstawowe funkcje i zakres zarządzania, − scharakteryzować współczesne techniki zarządzania, − wyszczególnić i scharakteryzować etapy zarządzania, − scharakteryzować strategie zarządzania, − wyjaśnić rolę marketingu w zarządzaniu strategicznym, − scharakteryzować style zarządzania i kierowania, − wykazać związki między strategiami zarządzania, zasobami rzeczowymi, ludzkimi, finansowymi efektami ekonomicznymi, − scharakteryzować systemy zarządzania przez jakość, − uzasadnić znaczenie zarządzania jakością, − przeprowadzić analizę ekonomicznej efektywności jednostki organizacyjnej z uwzględnieniem wskaźników statystycznych. 2. Materiał nauczania Istota i cele zarządzania. Funkcje i zakres zarządzania. Etapy zarządzania. Style zarządzania i kierowania. Współczesne techniki zarządzania. Zarządzanie zasobami rzeczowymi, ludzkimi i finansowymi. Kierowanie pracą zespołu. Cechy dobrego menedżera. Rola marketingu w zarządzaniu Zarządzanie jakością a zapewnienie jakości. Jakość jako sfera prac prawno-organizacyjnych. Systemy zarządzania jakością. Dokumentacja systemu zarządzania jakością. Wybrane wskaźniki analizy ekonomicznej. 3. Ćwiczenia • Formułowanie celów strategicznych oraz przedsiębiorstwa. • Rozróżnianie sposobów motywacji do pracy. celów „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 29 operacyjnych • • • • • Rozróżnianie stylów kierowania w przedsiębiorstwie. Określanie cech menedżera. Analizowanie dokumentacji zarządzania jakością. Pisanie procedur i instrukcji w zakresie prac biurowych. Dobieranie odpowiednich strategii i instrumentów marketingowych wpływających na decyzje konsumenta. • Analizowanie ekonomicznej efektywności jednostki organizacyjnej z zastosowaniem wskaźników statystycznych. 4. Środki dydaktyczne Plansze. Zestaw foliogramów. Materiały źródłowe: przykładowe dokumentacje systemów zarządzania jakością. Zestaw ćwiczeń. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treści programowe jednostki modułowej obejmują ogólną wiedzę o zarządzaniu zasobami ekonomicznymi. Uszczegółowienie i usystematyzowanie wiedzy z tego zakresu przewidziane jest w trakcie realizacji programów jednostek modułowych zawartych w modułach zawodowych. Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy zwrócić uwagę na rolę zarządzania w procesie gospodarowania zasobami, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania zasobami ludzkimi, który to zakres zarządzania będzie stanowił bazę do specjalizacji. Wskazane jest również kształtowanie umiejętności działań marketingowych w procesie podejmowania decyzji. W procesie dydaktycznym należy pobudzać aktywność uczniów do samodzielnego osiągania założonych celów. Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone z uwzględnieniem, aktywizujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadku, sytuacyjnej, inscenizacji oraz ćwiczeń. Ćwiczenia powinny być prowadzone w odpowiednio wyposażonej pracowni w 15 osobowych grupach. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia i oceny osiągnięć Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. W początkowej fazie realizacji programu proponuje się sprawdzenie poziomu umiejętności uczniów w posługiwaniu się programami komputerowymi „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 30 stosowanymi do obliczeń statystycznych i graficznej prezentacji wyników. Do sprawdzania osiągnięć uczniów poleca się stosować: − sprawdziany ustne dotyczące umiejętności posługiwania się terminologią ekonomiczną oraz właściwego argumentowania i wnioskowania, − sprawdziany pisemne dotyczące systemów zarządzania jakością, − obserwację czynności uczniów w trakcie wykonywania zadań praktycznych. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwracać uwagę na: − umiejętność ukazywania relacji między strategią zarządzania a efektami ekonomicznymi przedsiębiorstwa, − interpretację wskaźników analizy ekonomicznej. W procesie ocieniania należy także uwzględnić aktywność uczniów w czasie zajęć oraz sposób prezentowania wytworów pracy indywidualnej i grupowej. W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć uczniów stosowanych przez nauczyciela. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 31 Jednostka modułowa 412[01].O1.04 Opracowywanie i analiza materiału statystycznego 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − zidentyfikować źródła informacji niezbędne do opracowania materiału statystycznego, − dokonać selekcji danych statystycznych pod kątem ich przydatności analitycznej i decyzyjnej, − scharakteryzować badanie statystyczne, − rozróżnić miary statystyczne, − opracować materiał statystyczny dla potrzeb sprawozdawczości, − przeprowadzić analizę statystyczną badanego zjawiska statystycznego. 2. Materiał nauczania Przedmiot statystyki i sprawozdawczości oraz ich rola w zarządzaniu i podejmowaniu decyzji. Podstawowe pojęcia statystyczne (jednostka, zbiorowość, cecha statystyczna). Rodzaje badań statystycznych. Organizacja badania statystycznego. Opracowanie materiału statystycznego. Podstawowe miary statystyczne: – wskaźniki struktury i natężenia, miary tendencji centralnej (średnia arytmetyczna, mediana, dominanta), – analiza rozproszenia (odchylenie przeciętne i standardowe, współczynnik zmienności), – analiza dynamiki zjawisk (przyrost absolutny i względny). Obliczenia statystyczne w procesie podejmowania decyzji. 3. Ćwiczenia • • • • • Identyfikowanie instytucji statystycznych. Wyjaśnianie pojęć statystycznych. Rozróżnianie metod badań statystycznych. Obliczanie i interpretowanie podstawowych miar statystycznych. Prezentowanie wyników obliczeń statystycznych w formie graficznej. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 32 4. Środki dydaktyczne Plansze. Zestaw foliogramów lub prezentacja multimedialna. Roczniki statystyczne. Zestaw ćwiczeń. Techniczne środki kształcenia, z uwzględnieniem komputerów. Programy komputerowe do obliczeń statystycznych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu kształtowanie umiejętności uczniów w zakresie selekcjonowania danych statystycznych, sporządzania materiału statystycznego i jego analizy. Osiągnięcie założonych celów kształcenia umożliwi stosowanie aktywizujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przypadków oraz metody projektów i ćwiczeń. Dominującą metodą nauczania powinny być ćwiczenia poświęcone obliczaniu wybranych wielkości statystycznych oraz opracowaniu materiału statystycznego w postaci tabelarycznej i wykresów. Wskazane jest, aby zadania te były wykonywane przez uczniów z wykorzystaniem technik informatycznych. Ćwiczenia, z zakresu obliczeń statystycznych oraz prezentacji wyników obliczeń technikami komputerowymi, powinny odbywać się w pracowni komputerowej w 15-osobowych grupach, z indywidualnym dostępem do komputera. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia i oceny osiągnięć Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Wiadomości i umiejętności uczniów można sprawdzać na podstawie: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów podczas ćwiczeń, − wykonanych projektów. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej należy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie poznanych pojęć statystycznych, poprawność analizowania i interpretowania materiału statystycznego. Nauczyciel prowadząc obserwację uczniów powinien uwzględnić różnice indywidualne, ich poziom percepcji, zainteresowania, stosunek do własnych osiągnięć, poziom umiejętności przed rozpoczęciem kształcenia. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 33 Oceny osiągnięć edukacyjnych można także dokonać na podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za projekty wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu jednostki modułowej. W procesie oceniania należy zwrócić uwagę na umiejętność wykonania następujących zadań praktycznych: − opracowania materiału statystycznego w postaci układu tabelarycznego oraz graficznego, − obliczania podstawowych wskaźników struktury i natężenia badanego zjawiska, − przeprowadzenia analizy rozproszenia i dynamiki badanego zjawiska, − prezentacji wyników obliczeń statystycznych. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów, umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod nauczania, form organizacyjnych pracy uczniów i środków dydaktycznych do predyspozycji uczniów. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 34 Jednostka modułowa 419[01].O1.05 Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − zidentyfikować uregulowania prawne dotyczące prowadzenia rachunkowości, − rozróżnić i sklasyfikować majątek jednostki organizacyjnej oraz źródła jego finansowania, − rozróżnić typy operacji gospodarczych, − sklasyfikować i skontrolować dokumenty księgowe, − sporządzić dowody księgowe, − zastosować procedury przygotowania dowodów do księgowania, − dokonać archiwizacji dowodów księgowych, − rozróżnić źródła przychodów, − zidentyfikować koszty, − ustalić koszt jednostkowy produktu, − skalkulować cenę sprzedaży, − przeprowadzić inwentaryzację w małej jednostce gospodarczej, − zaewidencjonować przychody i koszty uzyskania przychodów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, − obliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych, − dokonać zapisów w rejestrze zakupu i sprzedaży VAT, − rozliczyć podatek VAT, − obliczyć wynagrodzenia pracowników, − sporządzić dokumenty dotyczące rozrachunków z pracownikami z tytułu wynagrodzeń, − sporządzić deklaracje ZUS, − sporządzić deklaracje podatkowe, − obsłużyć program finansowo-księgowy do ewidencji w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, − obsłużyć program do ewidencji przychodów w ryczałcie ewidencjonowanym. − 2. Materiał nauczania Podstawy prawne prowadzenia rachunkowości. Zakres podmiotowy rachunkowości. Majątek jednostek gospodarczych i źródła jego finansowania. Operacje gospodarcze. Dokumentacja księgowa. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 35 Inwentaryzacja. Kalkulacja kosztów i cen. Przychody ze sprzedaży. Rozliczenia z tytułu wynagrodzeń i ubezpieczeń społecznych. Rozliczenia podatkowe. Formy opodatkowania i ewidencji działalności gospodarczej w małych przedsiębiorstwach – podatkowa księga przychodów i rozchodów oraz ewidencja przychodów. 3. Ćwiczenia • Klasyfikowanie majątku i źródeł jego finansowania w jednostce gospodarczej. • Przeprowadzanie inwentaryzacji. • Sporządzanie dowodów księgowych. • Kontrolowanie i archiwizacja dowodów księgowych. • Identyfikowanie kosztów. • Przeprowadzanie kalkulacji kosztów i cen. • Sporządzanie imiennych kart przychodów pracowników. • Sporządzanie listy płac. • Sporządzanie zgłoszeniowych i rozliczeniowych deklaracji ZUS. • Ewidencjonowanie operacji gospodarczych w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. • Prowadzenie ewidencji w rejestrze zakupu i sprzedaży VAT. • Sporządzanie deklaracji podatkowych. • Prowadzenie uproszczonych ewidencji dla celów podatkowych i sporządzanie deklaracji ZUS, podatkowych, z wykorzystaniem programów komputerowych. 4. Środki dydaktyczne Zestaw foliogramów. Przepisy prawa podatkowego. Druki dokumentów i deklaracji podatkowych, dokumentów ZUS. Arkusze spisu z natury. Wzór ewidencji przychodów ewidencjonowanych. Podatkowa księga przychodów i rozchodów. Druki: − ewidencja przychodów, − ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, − ewidencja wyposażenia, − ewidencja przebiegu pojazdów, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 36 − rejestry zakupu i sprzedaży VAT, − imienne karty przychodów pracowników, − listy płac. Programy komputerowe umożliwiające uproszczoną ewidencję dla celów podatkowych oraz sporządzanie deklaracji podatkowych i ZUS. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie uczniów do prowadzenia uproszczonych form rachunkowości. Zakres ewidencji zdarzeń gospodarczych należy ograniczyć do ewidencji uproszczonej w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, przychodów ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Wskazane jest prowadzenie ewidencji z zastosowaniem programów komputerowych. Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umożliwi stosowanie aktywizujących i praktycznych metod nauczania. Zaproponowane w programie ćwiczenia można modyfikować lub uzupełniać w zależności od potrzeb edukacyjnych. Treść ćwiczeń powinna odzwierciedlać rzeczywiste zdarzenia gospodarcze. Wskazane jest by uczniowie wzorowali się na poprawnie sporządzonych dokumentach, deklaracjach, rejestrach i księgach. Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w pracowni wyposażonej w stanowiska komputerowe z oprogramowaniem finansowo-księgowym oraz zestawy druków, dokumentów, literaturę i przepisy z zakresu prawa podatkowego. Ćwiczenia należy prowadzić w 15 osobowych grupach, z indywidualnym dostępem do komputera. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia i oceny osiągnięć Sprawdzanie osiągnięć ucznia powinno odbywać się systematycznie na podstawie określonych kryteriów. W procesie sprawdzania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych oraz prowadzenie rozliczeń z tytułu wynagrodzeń, podatków i ubezpieczeń społecznych. Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być dokonywana na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – obserwacji pracy uczniów podczas ćwiczeń. Oceny osiągnięć edukacyjnych można dokonać również na podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 37 pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za poszczególne zadania wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu jednostki modułowej. Dokonywanie samooceny przyczynia się do podejmowania odpowiedzialności za pracę związaną z prowadzeniem rachunkowości. Ocena końcowa powinna uwzględniać wyniki wszystkich sprawdzianów stosowanych przez nauczyciela. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 38 Moduł 419[01].Z1 Technika biurowa 1. Cele kształcenia − − − − − − − − − − − − − − − − W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: stosować mnemotechniczną metodę podczas pisania tekstów, dobierać sprzęt techniczny do wykonywanego zadania, konserwować sprzęt biurowy w podstawowym zakresie, planować rozmieszczenie pisma na blankiecie korespondencyjnym, wykonywać i wypełniać formularze, kopertować i frankować pisma, odbierać i przekazywać informacje za pomocą nowoczesnych urządzeń biurowych, użytkować urządzenia i sprzęt techniczny stosowany w pracy biurowej, utrwalać, odtwarzać i przekazywać informacje, zakładać strukturę rozdziałów i sporządzać spis treści, drukować dokument i korespondencję seryjną, stosować arkusz kalkulacyjny, korzystać z dostępnej bazy danych, stosować typowe programy graficzne, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania prac biurowych, posługiwać się językiem obcym w pracy biurowej. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 419[01].Z1.01 419[01].Z1.02 419[01].Z1.03 419[01].Z1.04 Wykaz jednostek modułowych Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów Obsługiwanie urządzeń biurowych Stosowanie języka obcego w pracy biurowej Razem „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 39 Orientacyjna liczba godzin na realizację 100 140 52 140 432 3. Schemat układu jednostek modułowych Moduł 419[01].Z1 Technika biurowa 419[01].Z1.01 Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej 419[01].Z1.03 Obsługiwanie urządzeń biurowych 419[01].Z1.04 Stosowanie języka obcego w pracy biurowej 419[01].Z1.02 Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 40 4. Literatura Bogusławska T.: Praca biurowa. Część 2 – Praca w nowoczesnym biurze. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Kinel K.: Technika pracy biurowej. Część 1. Pisanie na klawiaturze komputera, WSiP, Warszawa 2003 Koba G.: Informatyka. Podstawowe tematy nie tylko dla gimnazjum. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa – Wrocław 2000 Kolbusz E.: Informatyka w zarządzaniu: metody i systemy. Szczecin 1999 Komosa A.: Technika biurowa. Ekonomik, Warszawa 1999 Kret R.: Praca biurowa. Część 1. Obsługa klawiatury. Zostań mistrzem klawiatury. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Le Robert N.: Angielski współczesny słownik tematyczny. Wydawnictwo REA, Warszawa 2002 Mirecka E.: Wyszukiwanie, selekcjonowanie i gromadzenie informacji. Część 1. WSiP SA, Warszawa 2003 Sarna P.: Kultura zawodu dla ekonomistów. eMPi2, Poznań 1998 Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. Podręcznik. WSiP, Warszawa 2003 Wiszniewski A.: Sztuka pisania. Videograf II sp. z o.o., Katowice 2003 Wiśniewska M.: Technika biurowa. eMPi2, Poznań 1999 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 41 Jednostka modułowa 419[01].Z1.01 Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − pozyskać, utrwalić i przekazać informacje drogą elektroniczną, − wydrukować dokument i korespondencję seryjną, − opracować i zastosować w praktyce arkusz kalkulacyjny, − skorzystać z dostępnej bazy danych na potrzeby prac biurowych, − zaadresować koperty z wykorzystaniem technik komputerowych, − zastosować typowe programy graficzne na potrzeby sprawozdań biurowych i statystycznych, − przygotować prezentację multimedialną, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku komputerowym. 2. Materiał nauczania Zasady pozyskiwania informacji z Internetu na potrzeby pracowników biurowych. Zasady przyjmowania i przekazywania korespondencji za pomocą poczty elektronicznej. Wydruk dokumentu i korespondencji seryjnej. Arkusz kalkulacyjny. Komputerowa baza danych w pracy biurowej. Zasady adresowania kopert z wykorzystaniem technik komputerowych. Programy graficzne na potrzeby sprawozdań biurowych i statystycznych. Programy służące do opracowania prezentacji multimedialnej. Wykorzystanie edytora tekstu do sporządzania pism. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku komputerowym. 3. Ćwiczenia • Pozyskiwanie informacji z Internetu i utrwalenie w bazie komputera oraz na dyskietce i płycie CD. • Tworzenie skrzynki adresowej poczty elektronicznej. • Pozyskiwanie i przekazywanie informacji pocztą elektroniczną. • Opracowywanie i zastosowanie arkusza kalkulacyjnego. • Korzystanie z bazy danych na potrzeby prac biurowych i korespondencyjnych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 42 • • • • Adresowanie kopert z wykorzystaniem technik komputerowych. Wykonywanie wykresów i tabelarycznych zestawień. Opracowywanie multimedialnej prezentacji pracy biurowej. Identyfikowanie przepisów dotyczących ochrony pracy na stanowisku komputerowym. 4. Środki dydaktyczne Stanowiska komputerowe z oprzyrządowaniem. Specjalistyczne programy komputerowe. Dyskietki i płyty CD. Projektor multimedialny. Ekran ciekłokrystaliczny. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie uczniów do korzystania z technik informatycznych w pracy biurowej. Osiągnięcie zaplanowanych w programie celów kształcenia umożliwi stosowanie efektywnych metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda przewodniego tekstu, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenia powinny odbywać się w pracowni pracy biurowej, w 15 osobowych grupach. Stanowiska komputerowe powinny być wyposażone w specjalistyczne programy wspomagające pracę biurową. Każdy uczeń powinien mieć zapewnione indywidualne miejsce pracy. Podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na obsługę klawiatury metodą mnemotechniczną, zachowanie właściwej postawy oraz stosowanie ćwiczeń relaksacyjnych. Wszystkie ćwiczenia powinny być również ściśle związane z tematyką prac biurowych. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia i oceny osiągnięć Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie na podstawie ustalonych kryteriów. Podstawowe metody oceniania osiągnięć uczniów to: – obserwacja pracy uczniów, prowadzona podczas wykonywania ćwiczeń, – sprawdziany ustne i pisemne. Przedmiotem oceny powinny być przede wszystkim praktyczne umiejętności wykorzystania technik informatycznych w pracy biurowej. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 43 Dlatego też nauczyciel powinien opracować czytelne dla ucznia kryteria oceniania oraz arkusz obserwacji pracy ucznia. Jeżeli komputerowe stanowiska dydaktyczne podłączone są do sieci wewnętrznej, uczniowie mogą tworzyć swoje portfolia w zapisie elektronicznym, a nauczyciel na bieżąco będzie mógł sprawdzać efekty pracy uczniów, identyfikować błędy i słabe strony oraz dawać wskazówki dotyczące doskonalenia umiejętności. Ocena końcowa powinna pozwolić na określenie stopnia przyrostu umiejętności wykorzystania technik informatycznych w pracy biurowej. Do sprawdzania osiągnięć uczniów poleca się stosowanie testów osiągnięć szkolnych, zawierających zróżnicowane zadania otwarte i zamknięte, sprawdzające poziom wiadomości i umiejętności praktycznych. Ocena końcowa powinna uwzględniać wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów, umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 44 Jednostka modułowa 419[01].Z1.02 Opracowywanie tekstów, pism i dokumentów 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − zastosować znaki szczególne i symbole w tekstach pisanych w języku polskim oraz w językach obcych, − rozmieścić tytuły i podtytuły w poszczególnych układach tekstu, − rozmieścić tekst na stronie, − dobrać sposób wyróżniania tekstu, − narysować tabelę o typowej i nietypowej strukturze oraz wypełnić jej pola treścią, − zaprojektować nietypowy formularz pisma, − zredagować treść pisma formalnego i okolicznościowego według przyjętych norm i zasad, − napisać tekst informacyjny z zastosowaniem odpowiednich technik, − wkomponować elementy graficzne w tekst, − napisać tekst dla mediów oraz o charakterze reklamowym, − napisać tekst o charakterze naukowym, − założyć strukturę rozdziałów i sporządzić spis treści, − zastosować zasady etyki podczas wykonywania zadań zawodowych. 2. Materiał nauczania Zasady pisania tekstu zawierającego znaki szczególne i symbole. Zasady opracowania nietypowego formularza pisma. Rodzaje tekstów. Zasady pisania poszczególnych rodzajów pism i tekstów. Etyka pracy pracownika biurowego w zakresie sporządzania pism oraz przepisywania tekstów. 3. Ćwiczenia • Pisanie tekstów polsko- i obcojęzycznych w układzie blokowym i a’linea z wykorzystaniem znaków szczególnych i symboli • Rozmieszczanie tytułów i podtytułów w poszczególnych układach tekstu. • Pisanie tekstu w tabelach. • Projektowanie wzoru formularza pisma. • Redagowanie treści pism formalnych i okolicznościowych. • Pisanie tekstów informacyjnych oraz o charakterze reklamowym i naukowym. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 45 • Zakładanie struktury rozdziałów i sporządzanie spisu treści. • Opracowywanie i wprowadzanie elementów graficznych do tekstu. 4. Środki dydaktyczne Stanowiska komputerowe z oprogramowaniem. Słowniki ortograficzne. Przykłady formularzy pism. Katalogi norm. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu przygotowanie uczniów do opracowywania tekstów informacyjnych, pism i dokumentów z wykorzystaniem technik informatycznych. W procesie nauczania–uczenia się należy uwzględniać zasadę stopniowania trudności, polegającą na kształtowaniu umiejętności w kolejnych etapach kształcenia w ścisłym związku z umiejętnościami nabytymi wcześniej. Szczególną uwagę należy zwracać na właściwą postawę uczniów podczas pracy z komputerem oraz przestrzeganie zasad metody mnemotechnicznej i doskonalenie jakości i biegłości pisania. Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umożliwi zastosowanie metody pracy z tekstem, metody pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia powinny być prowadzone w pracowni komputerowej, w 15 osobowych grupach na indywidualnych stanowiskach komputerowych. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia i oceny osiągnięć Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. W ocenie umiejętności praktycznych należy brać pod uwagę: − pisanie tekstów w układzie graficznym, z uwzględnieniem marginesów, odpowiedniego kroju i rozmiaru czcionki oraz sposobu wyrównywania, − rozmieszczenie tekstu na stronie z uwzględnieniem tytułów, podtytułów i wyróżników tekstu, − pisanie tekstu w układzie tabelarycznym i w tabeli, − wkomponowanie elementów graficznych w tekst, − sporządzanie spisu treści z wykorzystaniem technik informatycznych, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 46 − sporządzanie pism na typowym i nietypowym blankiecie korespondencyjnym. Podstawową metodą oceniania osiągnięć edukacyjnych powinna być obserwacja czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Wymaga to od nauczyciela opracowania czytelnego arkusza obserwacji, uwzględniającego aktywność uczniów i poziom wykonania ćwiczenia. Obserwacja powinna być skierowana na: − organizację stanowiska pracy, − stosowanie zasad metody mnemotechnicznej, − pozycję podczas pracy na stanowisku komputerowym, − gospodarowanie materiałami (szczególnie papierem do pisania), − sposób wykonywania ćwiczenia, − dokładność i czas wykonania, − jakość i biegłość pisania, − umiejętność samokontroli. Wskazane jest ustawiczne prowadzenie obliczeń wskaźników biegłości i jakości pisania, aby w efekcie końcowym uzyskać wynik około 180 uderzeń na minutę. Jest to standard międzynarodowy, stanowiący miernik w procesie uznawania kwalifikacji w zakresie biegłości i jakości pisania tekstów. Do oceny umiejętności uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki zaleca się stosowanie testów osiągnięć szkolnych, zawierających zadania sprawdzające poziom wiadomości i umiejętności praktycznych. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów, umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 47 Jednostka modułowa 419[01].Z1.03 Obsługiwanie urządzeń biurowych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − dobrać sprzęt techniczny do wykonywanego zadania oraz przygotowywać go do pracy, − obsłużyć pomocnicze środki techniki biurowej, takie jak: niszczarka dokumentów, frankownica, urządzenia do składania pism i kopertowania, gilotyna, bindownica lub sklejarka, − odebrać i przekazać informacje za pomocą nowoczesnych urządzeń biurowych, − obsłużyć środki łączności stosowane w pracy biurowej, − obsłużyć kserokopiarkę z zastosowaniem wszystkich funkcji, − zidentyfikować niebezpieczeństwa wynikające z nieprawidłowej obsługi technicznych środków biurowych, − usunąć drobne usterki użytkowanych urządzeń biurowych, − dokonać konserwacji sprzętu biurowego w podstawowym zakresie, − uzasadnić ekonomiczne aspekty racjonalnego gospodarowania urządzeniami i materiałami biurowymi. 2. Materiał nauczania Sprzęt techniczny stosowany w pracy biurowej – podstawowe i pomocnicze środki techniki biurowej. Budowa i zasady obsługi technicznych środków wspomagających pracę biurową: laminatora biurowego, bindownic, gilotyny biurowej itp. Podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie obsługi urządzeń pracy biurowej. Wymiana materiałów i konserwacja urządzeń. Zasady racjonalnego wykorzystania urządzeń techniki biurowej. 3. Ćwiczenia • Dobieranie urządzeń techniki biurowej do wykonywania określonych zadań i czynności. • Przygotowywanie urządzeń techniki biurowej do pracy. • Obsługiwanie podstawowych i pomocniczych urządzeń techniki biurowej. • Pisanie tekstu z wykorzystaniem dyktafonu. • Usuwanie drobnych usterek i konserwowanie urządzeń biurowych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 48 • Identyfikowanie niebezpieczeństw podczas pracy z urządzeniami techniki biurowej. • Udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji porażenia prądem lub skaleczenia. 4. Środki dydaktyczne Laminator biurowy. Bindownica. Urządzenia do składania pism i kopertowania. Niszczarka dokumentów. Instrukcje obsługi poszczególnych urządzeń. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie uczniów do obsługi technicznych środków pracy biurowej. Wszystkie urządzenia potrzebne do pracy biurowej powinny stanowić wyposażenie pracowni. Podstawowymi metodami umożliwiającymi osiągnięcie założonego celu kształcenia, powinny ćwiczenia praktyczne, pokaz z instruktażem i metoda tekstu przewodniego. Niezbędne jest wykorzystanie instrukcji obsługi poszczególnych urządzeń. Podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na umiejętność korzystania z instrukcji obsługi poszczególnych urządzeń oraz przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w grupach 15-osobowych. Uczniowie w ramach ćwiczeń mogą wykonywać usługi na rzecz szkoły, uczniów lub innych przedstawicieli społeczności szkolnej. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów należy prowadzić systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być dokonywana na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – obserwacji pracy uczniów podczas ćwiczeń. Oceny osiągnięć edukacyjnych można dokonać również na podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za poszczególne „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 49 zadania wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu jednostki modułowej. Obserwacja pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń może być prowadzona przez nauczyciela, jak również przez uczniów, przy pomocy arkusza obserwacji. Zadania wykonywane na rzecz „klientów pracowni” również mogą stanowić podstawę do oceny osiągnięć uczniów. Wówczas jednak wskazane jest, aby nauczyciel najpierw sprawdził przygotowanie ucznia lub grupy uczniów do wykonania zadania i dopiero po tej diagnozie wyraził zgodę na wykonanie pracy. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 50 Jednostka modułowa 419[01].Z1.04 Stosowanie języka obcego w pracy biurowej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − streścić przeczytany tekst oraz opisać dokument tematycznie związany z zakresem pracy technika prac biurowych, − posłużyć się słownictwem związanym z praktyką gospodarczą i pracą biurową w formułowaniu zdań oraz w sporządzaniu krótkich rozprawek, z wykorzystaniem poznanych zasad gramatyki, − przeprowadzić konwersacje z wykorzystaniem podstawowego słownictwa z zakresu kształcenia zawodowego, − odebrać i przeprowadzić rozmowę telefoniczną w języku obcym, − udzielić podstawowych informacji o instytucji, funkcjonowaniu biura oraz miejscowości, − powitać i zaanonsować gościa oraz przedstawić osoby uczestniczące w spotkaniu, − opisać charakter pracy biurowej (pisemnie i ustnie), − sporządzić proste pisma, dokumenty i notatki służbowe, charakterystyczne dla pracy biurowej (szczególnie w sekretariacie), − zredagować list i pisma na potrzeby korespondencji z klientem obcojęzycznym, − posłużyć się obcojęzycznymi instrukcjami i oprogramowaniem. 2. Materiał nauczania Słownictwo z zakresu funkcjonowania jednostki organizacyjnej i biura oraz rynku pracy. Rozmowy telefoniczne. Informacje o miejscu pracy, miejscowości i kraju. Konwersacje z klientem obcojęzycznym obcokrajowcem. Powitanie gości w sekretariacie firmy. Podstawowe zwroty oraz zasady redagowania korespondencji w języku obcym. Dokumentacja osobowa towarzysząca procesowi poszukiwania pracy (curriculum vitae oraz listy motywacyjne). 3. Ćwiczenia • Czytanie i rozumienie tekstu oraz konwersacje o tematyce biurowej. • Charakteryzowanie zadań pracowników biurowych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 51 • • • • • • • • • • • • • Powitanie i anonsowanie gości. Przyjmowanie i wywoływanie rozmów telefonicznych. Redagowanie listów i pism urzędowych. Sporządzanie pism, sprawozdań i notatek służbowych. Identyfikowanie słownictwa z zakresu przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy biurowej. Korzystanie z materiałów pomocniczych: słowników, opracowań specjalistycznych, Internetu. Wyciąganie wniosków z informacji zawartych w tekście. Analizowanie przepisów prawa dotyczących pracy biurowej. Wykonywanie testów słownikowych z zakresu znajomości terminologii zawodowej. Wyszukiwanie artykułów o tematyce zawodowej w Internecie. Sporządzanie notatek z lektury tekstów. Tłumaczenie tekstów zawodowych na język obcy. Tłumaczenie tekstów zawodowych z języka obcego na język polski. 4. Środki dydaktyczne Czasopisma merytorycznie związane z wykonaniem ćwiczeń skierowanych na czytanie, rozumienie i konwersacje w poszczególnych obszarach tematycznych – obco- i polskojęzyczne. Magnetowid. Programy komputerowe i filmy dydaktyczne z serii „Język obcy w biznesie”. Kamera wideo. Magnetofon. Aparaty telefoniczne. Rzutnik pisma. Słowniki. Instrukcje obsługi biurowych urządzeń technicznych (w wersji polskiej i obcojęzycznej). Przewodniki prowadzenia korespondencji w języku obcym. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Zakres treści programowych jednostki modułowej obejmuje działania uczniów zmierzające do praktycznego posługiwania się językiem obcym zawodowym poprzez rozwijanie integracji dwóch sprawności językowych: czytania ze zrozumieniem i pisania. Nabywaniu umiejętności językowych powinien służyć kontakt z autentycznymi wypowiedziami pisemnymi. Po zakończeniu realizacji programu „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 52 jednostki uczeń powinien porozumieć się pisemnie w sytuacjach typowych, związanych z obszarem jego zadań zawodowych. Wskazane jest, aby zajęcia były prowadzone w porozumieniu z pozostałymi nauczycielami kształcącymi w zawodzie, w celu skorelowania materiału nauczania i tematyki ćwiczeń. Uczniowie powinni otrzymywać do opracowania lub przetłumaczenia materiały wykorzystywane podczas realizacji innych modułów. Mając na celu przygotowanie uczniów do samodzielnego zdobywania i wykorzystywania wiedzy, należy kształtować umiejętność posługiwania się różnymi źródłami informacji, słownikami, czasopismami i prasą obcojęzyczną, a w tym umiejętność czytania ze zrozumieniem, problematyzowania odczytanego tekstu i hierarchizowania jego treści, streszczania, sporządzania notatki. Należy położyć również nacisk na sprawne korzystanie z Internetu (wyszukiwarki, poczty elektronicznej). Umiejętność posługiwania się różnymi źródłami informacji mogą rozwijać przygotowywane przez uczniów referaty – indywidualne wystąpienia na dany temat, streszczenia problematyki dokumentów i artykułów zawodowych. Do osiągnięcia zamierzonych celów kształcenia proponuje się stosować indywidualne i grupowe projekty na zadany temat oraz ćwiczenia praktyczne przy komputerze. Ćwiczenia indywidualne, związane głównie z tłumaczeniami i korzystaniem z Internetu, powinny być dostosowane do poziomu umiejętności językowych uczniów. Na początku każdych zajęć nauczyciel powinien przedstawić uczniom ich cele. Poszczególne elementy zajęć oraz ćwiczenia powinny być zawsze podsumowane przez nauczyciela. Zajęcia powinny być realizowane w pracowni komputerowej z dostępem do Internetu i poczty elektronicznej, w grupach do 15 osób. Podczas zajęć w pracowni każdy uczeń w grupie powinien mieć do dyspozycji zestaw komputerowy z odpowiednim oprogramowaniem. Wskazane jest, aby językiem stosowanym w praktyce zawodowej był język angielski, jako powszechnie uznany za „język biznesu”. Nie wyklucza się jednak prowadzenia dwóch języków obcych, szczególnie w szkole policealnej, do której trafić może młodzież ze znajomością ogólnych podstaw różnych języków obcych. W takiej sytuacji rodzaj języka może stanowić kryterium podziału na grupy. Przy podbudowie tego samego języka obcego, kryterium podziału uczniów na grupy może stanowić stopień zaawansowania w znajomości języka. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 53 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Ocenie powinna podlegać zdolność rozumienia i budowania poprawnych pod względem językowym wypowiedzi. Kontrolując stopień rozwoju sprawności czytania ze zrozumieniem, proponuje się stosować następujące techniki: − zaznaczanie wypowiedzi prawdziwej/fałszywej, − odpowiedzi na pytania do tekstu dotyczące informacji ogólnych i szczegółowych, − wybór zdania najlepiej oddającego/charakteryzującego tekst, − dobór tytułu do tekstu, − porządkowanie rozsypanych zdań tak, aby stanowiły spójny tekst, − pisemne streszczanie tekstu. W wypowiedziach pisemnych oceniać należy poprawność leksykalną i gramatyczną, styl, zgodność wypowiedzi z tematem oraz ortografię. Realizowane indywidualnie lub zespołowo projekty powinny być oceniane według kryteriów poprawności językowej, kreatywności, wartości estetycznej, dociekliwości. Ważne jest, aby nauczyciel premiował każdą samodzielną pracę ucznia, jego inicjatywę w poszerzaniu wiedzy, dodatkowe wiadomości związane z obcojęzycznym słownictwem zawodowym. Konieczne jest częste wykonywanie przez uczniów ćwiczeń związanych z wyszukiwaniem informacji w różnych źródłach. Opracowania dotyczące zebranych informacji powinny być systematycznie sprawdzane przez nauczyciela. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 54 Moduł 419[01].Z2 Organizacja i funkcjonowanie biura 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − charakteryzować strukturę jednostki organizacyjnej, − projektować organizację stanowiska pracy biurowej zgodnie z wymaganiami ergonomii, − organizować i oceniać efekty pracy w komórkach administracyjno-biurowych, − organizować pracę sekretariatu przedsiębiorstwa, − prowadzić sekretariat przedsiębiorstwa, − podejmować decyzje w powierzonym zakresie, − interpretować i stosować zarządzenia regulujące prace administracyjno-biurowe w jednostce organizacyjnej, − opracowywać i przekazywać informacje w powierzonym zakresie, − prowadzić rozmowy telefoniczne w języku polskim i obcym, − prowadzić ewidencję i rozliczanie rozmów telefonicznych, − prowadzić prace biurowo-kancelaryjne, − zarządzać informacją i dokumentacją kancelaryjną, − porządkować, prowadzić i archiwizować powierzoną dokumentację i akta organizacji, − opracowywać i doskonalić system obiegu dokumentacji, − przygotowywać i organizować narady, zebrania, konferencje, − sporządzać protokoły, sprawozdania i notatki służbowe z narad, konferencji i zebrań, − dbać o pozytywny wizerunek firmy, − stosować zasady kultury w kontaktach z przełożonymi, pracownikami i interesantami, − wykazywać wpływ motywacji na aktywność jednostki, − uzasadniać wpływ aktywności własnej na rozwój osobowości, − określać rolę społeczną pracownika w biurze, − przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 55 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki Wykaz jednostek modułowych modułowej 419[01].Z2.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 419[01].Z2.02 Prowadzenie korespondencji 419[01].Z2.03 Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów 419[01].Z2.04 Organizowanie pracy w sekretariacie 419[01].Z2.05 Obsługa klienta Razem Orientacyjna liczba godzin na realizację 40 160 72 108 164 544 3. Schemat układu jednostek modułowych Moduł 419[01].Z2 Organizacja i funkcjonowanie biura 419[01].Z2.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 419[01].Z2.02 Prowadzenie korespondencji 419[01].Z2.04 Organizowanie pracy w sekretariacie 419[01].Z2.03 Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów 419[01].Z2.05 Obsługa klienta „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 56 4. Literatura Bogusławska T.: Praca biurowa – część 2: Praca w nowoczesnym biurze. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Boratyński J., Dudek B., Morkis G.: Obsługa klienta. Prawo Pracy. Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 2003 Chwałek J.: Obsługa klienta. Jakość usług. WSiP S.A., Warszawa 2003 Gutowska L.: Sekretarka z klasą. Wydawnictwo Prawno-Ekonomiczne INFOR, Warszawa 1998 Komosa A.: Technika biurowa. Ekonomik, Warszawa 1999 Le Robert N.: Angielski współczesny słownik tematyczny. Wydawnictwo REA, Warszawa 2002 Mirecka E.: Wyszukiwanie, selekcjonowanie i gromadzenie informacji. Część 1. WSiP SA, Warszawa 2003 Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Gdańsk 2003 Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. WSiP, Warszawa 2003 Sarna P.: Kultura zawodu dla ekonomistów. eMPi2, Poznań 1998 Wiszniewski A.: Sztuka pisania. Videograf II sp. z o.o., Katowice 2003 Wiśniewska M.: Technika biurowa. eMPi2, Poznań 1999 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 57 Jednostka modułowa 419[01].Z2.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − wyszukać akty prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych oraz ochrony środowiska, − scharakteryzować podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, − zidentyfikować czynniki warunkujące bezpieczeństwo i higienę pracy biurowej, − rozróżnić przyczyny i skutki zagrożeń w środowisku pracy biurowej, − scharakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa przeciwpożarowego oraz postępowania w razie pożaru, − scharakteryzować wymagania ergonomii na stanowisku pracy, − udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach, − wskazać warunki i zasady służące ochronie środowiska pracy, − dokonać analizy wybranych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. 2. Materiał nauczania Podstawowe zasady i zadania bezpieczeństwa i higieny pracy. Czynniki bezpieczeństwa i higieny pracy. Zasady i kierunki kształtowania poczucia bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscu pracy. Ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa przeciwpożarowego w zakładzie pracy, ze szczególnym uwzględnieniem charakteru pracy biurowej. Przyczyny wypadków i pożarów w zakładzie pracy. Wymagania ergonomii. Zasady udzielania pierwszej pomocy. Istota ochrony środowiska w miejscu pracy. Cele i zadania ochrony środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem charakteru pracy biurowej. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 58 3. Ćwiczenia • Interpretowanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. • Rozpoznawanie zadań służących zapewnieniu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. • Identyfikowanie zagrożeń w miejscu pracy biurowej i przyczyn ich powstawania. • Analizowanie społecznych i ekonomicznych następstw nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. • Wykonywanie sztucznego oddychania zgodnie z obowiązującymi procedurami. 4. Środki dydaktyczne Rzutnik pisma, ekran ciekłokrystaliczny, magnetowid, komputer. Kodeks pracy (Dział X – Bezpieczeństwo i higiena pracy). Ustawa Prawo ochrony środowiska. Ustawa o ochronie przeciwpożarowej. Komplet foliogramów, przezroczy lub prezentacja multimedialna wspomagająca organizację procesu dydaktycznego. Wyposażenie do nauki udzielania pierwszej pomocy. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej w środowisku pracy. Podczas realizacji programu nauczania należy zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej oraz nieprawidłowości i zagrożenia, które mogą wystąpić w procesie pracy, a także na wymagania ergonomii na stanowisku pracy. Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować aktywizujące metody nauczania: inscenizacji, sytuacyjną, dyskusję dydaktyczną, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych z zastosowaniem środków ochrony indywidualnej i odpowiedniego sprzętu. Metoda tekstu przewodniego wymaga przygotowania materiałów do wykonania ćwiczeń, np.: pytań prowadzących i formularzy do wypełnienia. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien być specjalistą z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 59 Program jednostki modułowej należy realizować w odpowiednio wyposażonej pracowni w 15 osobowych grupach. Podczas ćwiczeń uczeń powinien opanować umiejętności rozpoznawania i stosowania sprzętu przeciwpożarowego, wykonywania czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach. Konieczne jest uświadomienie uczniom, że ochrona zdrowia i życia człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. 5. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno być prowadzone systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów proponuje się stosowanie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów dydaktycznych. Wiadomości teoretyczne niezbędne do wykonania ćwiczeń praktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych. Proponuje się sprawdzanie umiejętności praktycznych przez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas ćwiczeń oraz stosowanie sprawdzianów praktycznych z zadaniami typu próba pracy. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny pracy, należy zwrócić uwagę na: − organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, − wykonywanie pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, − udzielanie pierwszej pomocy, − stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych. Kontrolę poprawności wykonywania ćwiczeń należy prowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Potem kontroli powinien dokonać nauczyciel według tego samego arkusza. Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programie jednostki modułowej. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 60 Jednostka modułowa 419[01].Z2.02 Prowadzenie korespondencji 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − scharakteryzować pisma stosowane w korespondencji wewnętrznej i zewnętrznej, − dobrać blankiety do rodzaju sporządzanych pism, − rozmieścić poszczególne elementy pisma, − zaadresować kopertę w sposób klasyczny i z wykorzystaniem komputera, − sporządzić pisma charakterystyczne dla korespondencji handlowej oraz wewnętrznej przedsiębiorstwa, − utworzyć bazę do korespondencji seryjnej oraz scalać dane z dokumentem, − opracować protokół, sprawozdanie i notatkę służbową. 2. Materiał nauczania Cel, zadania i rodzaje korespondencji. Rodzaje blankietów występujących w korespondencji według Polskiej Normy, układu amerykańskiego i europejskiego. Elementy składowe pism i zasady ich rozmieszczania. Rodzaje pism występujących w korespondencji handlowej i wewnętrznej przedsiębiorstwa oraz zasady ich redagowania. Zasady prowadzenia i obiegu korespondencji. Sposoby i zasady adresowania kopert. Korespondencja seryjna. Korespondencja z zastosowaniem poczty elektronicznej. Formuły grzecznościowe stosowane w korespondencji krajowej i zagranicznej. Protokoły, sprawozdania i notatki służbowe. 3. Ćwiczenia • Identyfikowanie różnic w sporządzaniu pism do korespondencji krajowej i zagranicznej. • Sporządzanie pism charakterystycznych dla korespondencji handlowej w poszczególnych fazach transakcji kupna-sprzedaży, według przyjętych zasad i norm. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 61 • Sporządzanie pism charakterystycznych dla korespondencji wewnętrznej: • Przygotowywanie pisma do wysłania. • Adresowanie kopert różnego formatu w sposób klasyczny oraz z wykorzystaniem komputera. • Tworzenie bazy do korespondencji seryjnej oraz scalanie danych z dokumentem. 4. Środki dydaktyczne Typowe formularze blankietów korespondencyjnych. Normy Polskie, europejskie i amerykańskie dotyczące prowadzenia korespondencji handlowej. Instrukcje kancelaryjne. Pakiet programów biurowych. Wzory typowych pism i dokumentów stosowanych w korespondencji zewnętrznej i wewnętrznej. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności poprawnego sporządzania pism stosowanych w korespondencji wewnętrznej i zewnętrznej oraz opracowywania protokołów, sprawozdań i notatek służbowych. W procesie nauczania zaleca się stosowanie aktywizujących metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda sytuacyjna oraz metody tekstu przewodniego i ćwiczeń. Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach, w odpowiednio wyposażonej pracowni techniki pracy biurowej. Ćwiczenia powinny być wykonywane indywidualnie i w 2-3 osobowych zespołach. Protokoły i sprawozdania mogą być sporządzane na podstawie rzeczywistych zdarzeń w szkole lub w zespole klasowym albo z wykorzystaniem inscenizacji lub opisu sytuacji. Osiągnięcie zaplanowanych celów jest możliwe po zrealizowaniu programów jednostek modułowych Z1.01 i Z1.02. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być dokonywana za pomocą: „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 62 – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – obserwacji pracy uczniów podczas ćwiczeń. Oceny osiągnięć edukacyjnych można dokonać również na podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za poszczególne zadania wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu jednostki modułowej. Obserwacja pracy uczniów w czasie wykonywania ćwiczeń powinna być prowadzona przy pomocy arkusza obserwacji i powinna uwzględniać aktywność uczniów i poziom wykonania ćwiczeń. Nauczyciel powinien na bieżąco identyfikować słabe strony wykonanych zadań i motywować uczniów do doskonalenia ważnych dla technika prac biurowych umiejętności zawodowych. Do oceny umiejętności uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki zaleca się stosowanie testów osiągnięć szkolnych, zawierających zadania sprawdzające poziom wiadomości i umiejętności praktycznych. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów, umożliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 63 Jednostka modułowa 419[01].Z2.03 Zarządzanie informacją i obiegiem dokumentów 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: – wyodrębnić elementy struktury informacji, – rozróżnić nośniki informacji najczęściej występujących w biurze, – wyjaśnić istotę i zakres zarządzania informacją wewnątrz instytucji, – odebrać i przekazać informacje za pomocą nowoczesnych urządzeń biurowych; – wykorzystać instrukcję kancelaryjną do ustalenia obiegu pism i dokumentów, – pozyskać i dokonać selekcji informacji, – zaklasyfikować informacje według różnych kryteriów, – zarejestrować sprawy i oznakować je, – zarejestrować pisma w dzienniku korespondencyjnym, – zaklasyfikować akta spraw, stosując klasyfikację dziesiętną, – zaklasyfikować akta spraw według kategorii archiwalnych, – zaklasyfikować materiały archiwalne do likwidacji lub konserwacji. – przygotować akta do archiwizowania, – wykonać typowe czynności związane z porządkowaniem, prowadzeniem i archiwizowaniem powierzonej dokumentacji i akt jednostki organizacyjnej. 2. Materiał nauczania Informacja jako główny produkt pracy biurowej. Źródła informacji. Etapy obiegu informacji. Instrukcja kancelaryjna. System kancelaryjny dziennikowy i bezdziennikowy. Rodzaje akt i ich znaczenie. Rzeczowy wykaz akt. Organizacja obiegu dokumentów – ewidencja, przechowywanie. Przechowywanie akt bieżących i archiwalnych. Zasady archiwizowania akt. Archiwum zakładowe. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 64 udostępnianie, 3. Ćwiczenia • • • • • • • • • • • Ustalanie źródeł pozyskiwania informacji. Pozyskiwanie, selekcjonowanie i klasyfikowanie informacji. Przetwarzanie i przekazywanie informacji. Ustalanie drogi obiegu dokumentu z wykorzystaniem instrukcji kancelaryjnej. Rejestrowanie pism wpływających i wysyłanych w systemie jednoi dwudziennikowym. Rozróżnianie dokumentów biurowych, akt i dokumentacji. Przyporządkowywanie pism i dokumentów do odpowiedniej klasy rzeczowego wykazu akt. Klasyfikowanie akt archiwalnych z punktu widzenia czasu ich przechowywania i ich oznakowanie. Przygotowywanie akt do archiwizowania. Zabezpieczanie akt przed zniszczeniem. Brakowanie akt archiwalnych. 4. Środki dydaktyczne Normy polskie dotyczące ewidencjonowania i przechowywania akt. Instrukcje kancelaryjne. Niszczarka dokumentów. Laminatory. Taśmy klejące. Teczki i segregatory. Dzienniki kancelaryjne. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie uczniów do pozyskiwania, selekcjonowania i przekazywania informacji, do korzystania z instrukcji kancelaryjnej, porządkowania pism i dokumentów oraz przygotowywania akt do archiwizacji. Program jednostki modułowej powinien być realizowany w korelacji z programem jednostek Z1.02 i Z1.03. W procesie nauczania-uczenia się zaleca się stosowanie metod aktywizujących oraz metody projektów, metody tekstu przewodniego i ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia powinny być prowadzone w odpowiednio wyposażonej pracowni w 15 osobowych grupach. Wskazane jest, aby uczniowie pracowali zarówno indywidualnie, jak i w 2-3 osobowych zespołach. W planowaniu i organizacji pracy warto uwzględnić również metodę projektów, np.: do rozpoznania „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 65 dokumentów biurowych, akt i dokumentacji w wybranym zakładzie pracy lub w szkole. Zespół realizujący projekt może przygotować ciekawy materiał do ćwiczeń związanych z klasyfikacją pism, dokumentów i akt oraz ich znakowania. Ciekawą formą zajęć może być wycieczka dydaktyczna do archiwum oraz spotkanie z pracownikiem sekretariatu szkoły. Dla ukształtowania umiejętności konserwowania akt można wykorzystać stare, zniszczone akta szkolne, które uczniowie odpowiednio zabezpieczą i przygotują do archiwizowania. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. W procesie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy zwracać szczególną uwagę na: – pozyskiwanie, przetwarzanie, przekazywanie oraz przechowywanie informacji, − ustalanie drogi obiegu dokumentów, zgodnie z instrukcją kancelaryjną oraz rodzajem informacji, − rejestrowanie spraw i pism, − klasyfikowanie akt i dokumentów do przechowywania i archiwizowania, − przygotowanie akt do archiwizowania, − konserwowanie akt i dokumentów i zabezpieczanie ich przed zniszczeniem. Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być dokonywana na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, Oceny osiągnięć edukacyjnych można dokonać również na podstawie analizy teczki osiągnięć, w której gromadzone są wytwory pracy ucznia oraz kwestionariusze oceny i samooceny za poszczególne zadania wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji programu jednostki modułowej. Wykonane przez uczniów projekty powinny być oceniane na etapie planowania, realizacji oraz prezentacji. Obserwację pracy uczniów w czasie ćwiczeń nauczyciel powinien prowadzić przy pomocy arkusza obserwacji. Nauczyciel powinien na bieżąco identyfikować słabe strony wykonanych czynności i motywować uczniów do doskonalenia ważnych dla technika prac biurowych „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 66 umiejętności zawodowych. Ocena końcowa może być przeprowadzona za pomocą testu osiągnięć szkolnych, zawierającego zróżnicowane zadania otwarte i zamknięte sprawdzające wiadomości i umiejętności praktyczne uczniów. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 67 Jednostka modułowa 419[01].Z2.04 Organizowanie pracy w sekretariacie 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − przedstawić graficznie strukturę jednostki organizacyjnej, − scharakteryzować podstawowe funkcje i zadania poszczególnych komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa, − wyszczególnić podstawowe funkcje i zadania sekretariatu, − zidentyfikować role społeczne pracownika w sekretariacie, − wyjaśnić podstawowe zasady organizacji stanowiska pracy biurowej w sekretariacie, − scharakteryzować rodzaje zarządzeń regulujących pracę komórek administracyjno-biurowych w jednostce organizacyjnej, − dobrać odpowiedni strój do pracy w sekretariacie, − zadbać o wygląd zewnętrzny i higienę osobistą, − scharakteryzować podstawowe zadania i zachowania pracowników sekretariatu podczas organizacji zebrań oraz przyjmowania gości, − zaplanować podróż służbową, − zidentyfikować uprawnienia do podejmowania decyzji, − zaplanować czas pracy i zadania przełożonego, − podjąć decyzje w powierzonym zakresie, − ocenić efekty pracy w sekretariacie. 2. Materiał nauczania Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa. Funkcje i zadania sekretariatu. Wyposażenie i charakterystyka stanowiska pracy biurowej w sekretariacie. Podstawowe zadania i kwalifikacje pracowników sekretariatu. Europejskie i światowe standardy wymagań w odniesieniu do pracowników sekretariatu. Wygląd i higiena pracownika sekretariatu. Obieg korespondencji. Zasady prowadzenia rozmów telefonicznych oraz ich rozliczanie. Obsługa poczty komputerowej. Obsługa zebrań, narad i konferencji. Organizacja i obsługa wizyt służbowych oraz spotkań z kontrahentami. Podróże służbowe. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 68 Zarządzanie czasem pracy. Organizacja pracy przełożonego. Proces podejmowania decyzji. Odpowiedzialność i etyka pracy w sekretariacie. Mierniki efektywności pracownika sekretariatu. 3. Ćwiczenia • • • • • • • • • • Identyfikowanie sekretariatu w strukturze organizacyjnej jednostki. Charakteryzowanie podstawowych funkcji i zadań sekretariatu. Projektowanie organizacji stanowiska pracy biurowej w sekretariacie. Analizowanie zadań i kwalifikacji pracowników sekretariatu. Projektowanie wizerunku pracownika sekretariatu. Wykonywanie dziennego makijażu. Przygotowywanie konferencji. Powitanie oraz przyjmowanie gości. Nakrycie stołu i przygotowanie poczęstunku. Opracowanie harmonogramu pracy przełożonego. 4. Środki dydaktyczne Schematy struktur organizacyjnych przedsiębiorstw i instytucji. Regulaminy pracy sekretariatu. Film lub prezentacja na temat wyposażenia i organizacji sekretariatu. Żurnale mody. Lusterka i kosmetyki. Teksty przewodnie. Meble modułowe. Film dydaktyczny „Synergii” pt.: „Savoir vivre w biurze i nie tylko”. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie uczniów do organizowania pracy sekretariatu w jednostce organizacyjnej. Program obejmuje zagadnienia dotyczące organizowania stanowiska pracy biurowej w sekretariacie, planowania zadań i czasu pracy, obsługi podróży służbowych spotkań i konferencji oraz kreowania wizerunku pracownika sekretariatu. W procesie kształcenia zaleca się stosowanie aktywizujących metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków, gry dydaktyczne oraz ćwiczenia. Praktyczne umiejętności mogą być kształtowane podczas wykonywania zadań użytecznych dla pracy sekretariatu szkoły lub dotyczących „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 69 codziennych i okazjonalnych zdarzeń występującym w życiu szkoły, na przykład: – przygotowanie i zorganizowanie spotkania z rodzicami, – projektowanie wycieczki klasowej, – nakrywanie stołu podczas uroczystości klasowych (wigilia, dyskoteka, zakończenie roku szkolnego). Ćwiczenia powinny być prowadzone w odpowiednio wyposażonej pracowni w 15 osobowych grupach. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. W procesie oceniania należy uwzględnić umiejętności wynikające z zaplanowanych celów kształcenia, a w szczególności: − zaprojektowanie zmian w aranżacji sekretariatu szkoły, − opracowanie propozycji obiegu korespondencji w wybranej organizacji, − zorganizowanie i obsługę ważnych spotkań i wydarzeń szkoły lub klasy (posiedzenia rady pedagogicznej, zebrania z rodzicami, narady kadry kierowniczej, wizyty ważnych gości, ważne narady klasowe). Ocena zakresu i poziomu realizacji celów kształcenia może być dokonywana na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, Obserwacja pracy uczniów powinna być prowadzona przy pomocy arkusza obserwacji, ustalonych kryteriów oceniania uwzględniających umiejętności praktyczne oraz postawy i zachowanie. Obserwację wykonywanych prac powinien również prowadzić zespół uczniów, który opracowuje raport oraz wnioski dotyczące oceny jakości wykonanego zadania. Ocena końcowa powinna uwzględniać wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć uczniów stosowanych przez nauczyciela. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 70 Jednostka modułowa 419[01]Z2.05 Obsługa klienta 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − określić czynniki psychologiczne, warunkujące powstawanie relacji międzyludzkich, − zaklasyfikować klienta do odpowiedniej grupy interesantów, − zidentyfikować potrzeby klienta, − rozróżnić formy i metody obsługi klienta, − zastosować zasady kultury w kontaktach z przełożonymi, pracownikami i interesantami, − scharakteryzować zasady komunikowania się z klientem, − rozpoznać czynniki wpływające na powstawanie barier w procesie komunikowania się z klientem sekretariatu, − przeprowadzić rozmowę telefoniczną z „trudnym” klientem, − zidentyfikować sytuacje konfliktowe, − dobrać odpowiedni sposób rozwiązania konfliktu wynikającego z niewłaściwej obsługi, − przeprowadzić negocjacje doprowadzające do konsensusu, − zidentyfikować stres wynikający z nieporozumienia z klientem lub z „wypalenia” zawodowego, − dokonać oceny jakości obsługi klienta. 2. Materiał nauczania Podstawy psychologii ogólnej i społecznej. Typy indywidualnych i instytucjonalnych klientów sekretariatu. Sylwetka klienta i jego potrzeby. Proces komunikowania się w obsłudze klienta. Znaczenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Pisemna komunikacja z klientem. Telefoniczna komunikacja z klientem. Zasady przeprowadzania spotkań i rozmów z klientami. Kultura osobista pracownika sekretariatu. Zasady obsługi klienta. Umiejętność słuchania i mówienia w obsłudze klienta. Sytuacja konfliktowa i konflikt. Zasady i etapy rozwiązywania konfliktu. Negocjacje na drodze dochodzenia do konsensusu. Stres w warunkach pracy oraz techniki jego pokonywania. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 71 Osobowość sekretarki a wizerunek organizacji. Ocena jakości obsługi klienta biura i sekretariatu. 3. Ćwiczenia • Analizowanie znaczenia komunikacji werbalnej i niewerbalnej w kontakcie z klientem. • Identyfikowanie barier w procesie komunikowania się. • Rozpoznawanie przyczyn powodujących konflikty w relacji: sekretarka–klient. • Dobieranie technik skutecznego porozumiewania się z klientem na drodze rozwiązywania konfliktów. • Prowadzenie negocjacji w celu rozwiązania konfliktu. • Rozpoznawanie objawów stresu oraz poszukiwanie sposobów radzenia sobie ze stresem. • Porównywanie rezultatów obsługi klienta z obowiązującymi procedurami i standardami postępowania. • Analizowanie ekonomicznych i społecznych następstw niewłaściwej postawy pracowników biura i sekretariatu. 4. Środki dydaktyczne Scenariusze gier dydaktycznych. Arkusze obserwacji. Filmy dydaktyczne na temat komunikacji niewerbalnej. Materiały wizualne ilustrujące formy zachowania międzyludzkich. Czasopisma specjalistyczne. w relacjach 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu rozwijanie umiejętności komunikowania się, radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych oraz prowadzenia negocjacji. Zawarte w programie umiejętności społeczne są niezbędne technikowi prac biurowych do nawiązywania kontaktów z klientami oraz układania właściwych relacji międzyludzkich. W procesie kształcenia zaleca się stosowanie aktywizujących metod nauczania, takich jak: gry dydaktyczne, dyskusje dydaktyczne, metoda przypadków oraz ćwiczenia. Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły. Zespoły mogą wykonywać te same lub odmienne zadania. Zajęcia powinny być poprzedzone ustaleniem norm zachowania w grupie, sposobu wyrażania własnych myśli, wykorzystania czasu na wypowiedzi oraz zasad autoprezentacji. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 72 Współpraca w grupie powinna odbywać się w atmosferze partnerstwa, otwartości i zaufania. Wskazane jest wykorzystanie filmów dydaktycznych, tablic poglądowych, poradników i instrukcji, pozatekstowych źródeł informacji. Przy zastosowaniu metody inscenizacji dla ukazania relacji w kontaktach: sekretarka – klient, wskazane jest wykorzystanie kamery wideo. Zarejestrowany materiał filmowy stanowi doskonałe źródło identyfikowania barier w procesie komunikowania się oraz informacji o mocnych i słabych stronach rozmów z klientami. Nauczyciel kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniów powinien udzielać im pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterować tempem pracy z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów. 6. Propozycje metod sprawdzenia i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. W procesie oceniania należy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć poprawność wnioskowania. Systematyczna kontrola i ocena powinna aktywizować i motywować do pracy zarówno uczniów jak i nauczycieli. Ocena zakresu i poziomu nabytych umiejętności może być dokonywana na podstawie: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji zachowań uczniów podczas ćwiczeń. Obserwując zachowanie uczniów podczas ćwiczeń należy zwracać uwagę na: – sposób pełnienia określonych ról społecznych związanych z procesem komunikowania się (np. nadawcy komunikatu, słuchacza, obserwatora, inspiratora, naśladowcy, oponenta, przewodniczącego zebrania itp.), – jakość wykonywanych czynności intelektualnych, sensorycznych i psychomotorycznych, – umiejętność współpracy w grupie, – aktywność na zajęciach, – przestrzeganie reguł postępowania obowiązujących w grupie. Bardzo pomocne, zwłaszcza przy diagnozowaniu postaw i umiejętności społecznych, mogą być testy psychologiczne, arkusze obserwacji ze skalą ocen, zestawy kryteriów i norm oceniania oraz arkusze samooceny i ocen uczniowskich. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 73 W ocenie końcowej należy brać pod uwagę wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 74 Moduł 419[01].Z3 Podstawy aktywności zawodowej 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − identyfikować źródła informacji o zawodzie, − charakteryzować miejsce i zakres prac biurowych, − planować ścieżkę kariery zawodowej technika prac biurowych, − rozpoznawać możliwości samozatrudnienia na lokalnym rynku pracy, − rozpoznawać i charakteryzować etapy aktywnego poszukiwania pracy. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki Wykaz jednostek modułowych modułowej 419[01].Z3.01 Planowanie kariery zawodowej 419[01].Z3.02 Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia Razem 3. Schemat układu jednostek modułowych Moduł 412[01].Z3 Podstawy aktywności zawodowej 419[01].Z3.02 Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia 419[01].Z3.01 Planowanie kariery zawodowej „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 75 Orientacyjna liczba godzin na realizację 20 44 64 4. Literatura Cisowski J., Ledwoch K., Rybarska A., Sokoła A., Sokoła D., ·Soswa K.: Sam prowadzę własną firmę. INFORMER S.C., Tarnowskie Góry 2000 Cyrson E. (red.): Kompendium wiedzy o gospodarce. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1996 Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik s.c., Warszawa 2002 Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej. Cz. 1. Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Moscovici S. (red.): Psychologia społeczna w relacji JA – inni. WSiP, Warszawa 1998 Nickels W.G.: Zrozumieć biznes. Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1995 Oldham J.M., Morris L.B.: Twój psychologiczny autoportret. Jacek Santorski & CO, Warszawa 2002 Safin K.: Zarządzanie małą firmą. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2003 Sepkowska Z.: Przedsiębiorczość. Kreowanie ról na rynku pracy. WSiP SA, Warszawa 1999 Tyszka T.: Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 76 Jednostka modułowa 419[01].Z3.01 Planowanie kariery zawodowej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − rozróżnić źródła informacji o zawodzie, − zidentyfikować podstawowe zadania zawodowe pracowników biurowych oraz miejsca ich pracy, − usytuować własne miejsce w strukturze standardu kwalifikacji zawodowych, − zaprojektować ścieżkę kariery zawodowej technika prac biurowych, − rozpoznać własne cechy i predyspozycje, niezbędne do pracy w zawodzie technika prac biurowych. 2. Materiał nauczania Źródła informacji o zawodzie. Struktura standardu kwalifikacji zawodowych, poziomy i rodzaje kwalifikacji. Podstawowe zadania pracowników biurowych. Kwalifikacje niezbędne do wykonania zadań zawodowych. Kierunki kształcenia ustawicznego w zakresie zawodów administracyjno-biurowych. Rynek edukacyjny w zakresie zawodów administracyjno-biurowych, rynek lokalny, ogólnokrajowy, europejski. Zasady skutecznego i ustawicznego uczenia się i doskonalenia zawodowego. Formy doskonalenia zawodowego. Rynek pracy w zakresie potrzeb zatrudnienia pracowników biurowych. 3. Ćwiczenia • Identyfikowanie źródeł informacji o zawodzie. • Dobieranie zakresu kwalifikacji do podstawowych zadań zawodowych. • Ustalanie własnego miejsca w strukturze kwalifikacji zawodowych. • Analizowanie możliwości kontynuowania nauki w zakresie zawodów administracyjno-biurowych. • Analizowanie potrzeby ustawicznego doskonalenia umiejętności w zakresie prac administracyjno-biurowych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 77 • Analizowanie potrzeb rynku pracowników biurowych. pracy w zakresie zatrudniania 4. Środki dydaktyczne Charakterystyka zawodu pracownika biurowego. Zestaw foliogramów lub prezentacja multimedialna. Roczniki statystyczne. Techniczne środki kształcenia. Wykaz szkół policealnych i wyższych z wyszczególnieniem kierunków kształcenia. Zestaw testów do badania zdolności i predyspozycji zawodowych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące orientacji zawodowej, a przede wszystkim możliwości kontynuowania nauki oraz doskonalenia zawodowego. Celem realizacji programu jest przygotowanie ucznia do korzystania z różnych źródeł informacji o zawodzie, z pomocy doradcy zawodowego oraz planowania doskonalenia zawodowego lub kontynuowania edukacji zgodnie z zainteresowaniami. Nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne powinien posiadać kwalifikacje doradcy zawodowego lub powinien współpracować z takim specjalistą. W procesie kształcenia zaleca się stosowanie aktywizujących metod nauczania. Zajęcia powinny być prowadzone w odpowiednio wyposażonej pracowni, w 15 osobowych grupach. W realizacji programu proponuje się wykorzystanie opisu zawodów prezentowanych na stronie internetowej www.praca.gov.pl w oknie „klasyfikacja zawodów” oraz elementów Indywidualnego Planu Działania, stosowanego przez doradców zawodowych i liderów klubu pracy w instytucjach publicznych służb zatrudnienia (głównie w Powiatowych Urzędach Pracy). 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Zaleca się stosowanie następujących metod sprawdzania: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji zachowań uczniów podczas ćwiczeń. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 78 Wskazane jest, aby nauczyciel opracował arkusz obserwacji z wyszczególnieniem obserwowanych obszarów aktywności ucznia oraz kryteriów oceniania. Prowadząc obserwację, nauczyciel powinien uwzględnić różnice indywidualne między uczniami, ich poziom percepcji, stopień zainteresowania charakterystyką zawodu, stosunek do własnych osiągnięć, a także chęć planowania własnej kariery zawodowej. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie poznanych pojęć, poprawność wnioskowania. Umiejętności praktyczne można sprawdzać podczas wykonywania ćwiczeń. Należy zwracać uwagę na: posługiwanie się przez uczniów materiałami źródłowymi, sposób wykonywania ćwiczenia, dokładność, czas wykonania, stosowanie aktywnych metod pracy. Proponuje się tworzenie przez ucznia własnej teczki osiągnięć, w której będą gromadzone sprawozdania z wykonanych projektów, informacje o nowościach z zakresu prac biurowych i kontrolne prace pisemne. Po zakończeniu realizacji procesu nauczania–uczenia się w jednostce modułowej proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych do predyspozycji uczniów. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 79 Jednostka modułowa 419[01].Z3.02 Poszukiwanie pracy i podejmowanie zatrudnienia 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − dokonać analizy lokalnego rynku pracy w zakresie możliwości zatrudnienia, − dokonać oceny posiadanych kwalifikacji oraz predyspozycji do wykonywania prac biurowych, − opracować pisma i dokumenty towarzyszące procesowi aktywnego poszukiwania pracy (oferta pracy, list intencyjny, list motywacyjny, życiorys zawodowy), − przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej, − zidentyfikować instytucje wspomagające w procesie aktywnego poszukiwania pracy na rynku lokalnym oraz przeciwdziałające bezrobociu, − scharakteryzować podstawowe prawa i obowiązki bezrobotnego absolwenta, − scharakteryzować istotę przedsiębiorczości wirtualnej (przedsiębiorcy wirtualnego), − wyszczególnić zasoby rzeczowe i finansowe niezbędne do uruchomienia działalności gospodarczej, − zaplanować pozyskanie funduszy obcych, − zidentyfikować fundusze i instytucje wspomagające działalność mikroprzedsiębiorców w środowisku lokalnym, w Polsce i w Unii Europejskiej, − opracować biznesplan na potrzeby planowanej działalności gospodarczej, − wypełnić dokumenty towarzyszące procedurze otwierania działalności gospodarczej, − zaplanować tok postępowania w procesie uruchamiania zaplanowanej działalności gospodarczej. 2. Materiał nauczania Istota i zakres procesu aktywnego poszukiwania pracy. Potrzeby pracodawców w zakresie prac biurowych i ich oczekiwania wobec kwalifikacji pracowników. Analiza lokalnego rynku pracy w zakresie możliwości zatrudnienia. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 80 Analiza SWOT w zakresie wykorzystania posiadanych kwalifikacji w pracy biurowej. Zasady opracowania dokumentacji towarzyszącej procesowi aktywnego poszukiwania pracy. Czynności kandydata poprzedzające rozmowę kwalifikacyjną. Formy i warunki zatrudnienia. Prawa i obowiązki bezrobotnego absolwenta. Instytucje wspomagające w procesie aktywnego poszukiwania pracy na lokalnym rynku. System EURES jako źródło informacji o możliwościach zatrudnienia w krajach Unii Europejskiej i w innych krajach objętych tym systemem. Analiza lokalnego rynku pracy w zakresie możliwości prowadzenia własnej działalności gospodarczej przez technika prac biurowych. Istota przedsiębiorczości wirtualnej. Miejsce i zakres działalności gospodarczej. Koszty uruchomienia działalności gospodarczej i źródła ich finansowania. Instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości w Polsce i ich agendy w regionie. Programy Unii Europejskiej oraz fundusze społeczne skierowane na rozwój mikroprzedsiębiorców. Procedura uruchamiania działalności gospodarczej. Dokumenty towarzyszące procesowi uruchamiania działalności gospodarczej. 3. Ćwiczenia • Analizowanie lokalnego rynku pracy pod względem możliwości zatrudnienia technika prac biurowych. • Wartościowanie posiadanych kwalifikacji do podejmowania pracy w komórkach administracyjno-biurowych. • Planowanie czynności poprzedzających rozmowę kwalifikacyjną. • Identyfikowanie pomocy w procesie aktywnego poszukiwania pracy na lokalnym rynku. • Planowanie działalności gospodarczej, skierowanej na wykorzystanie kwalifikacji technika prac biurowych. • Rozpoznawanie możliwości skorzystania z funduszy obcych (kredytu oraz funduszy społecznych). • Finansowe planowanie działalności gospodarczej. • Opracowywanie biznes planu dla potrzeb wybranej działalności gospodarczej. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 81 • Wypełnianie dokumentów towarzyszących procedurze otwierania działalności gospodarczej. 4. Środki dydaktyczne Teksty ofert pracy pracodawców i kandydatów do pracy. Teksty przewodnie do zadań i ćwiczeń dydaktycznych. Zestaw foliogramów lub prezentacja multimedialna. Filmy dydaktyczne ukazujące przebieg rozmowy kwalifikacyjnej. Kamera wideo i magnetowid. Kodeks pracy. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z późniejszymi zmianami. Materiały promujące pomoc w procesie aktywnego poszukiwania pracy przez instytucje lokalnego rynku pracy. Oferty usług kredytowych. Przykłady biznesplanów. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Głównym celem realizacji programu jednostki modułowej jest ukazanie możliwości zatrudnienia po zakończonym procesie kształcenia w zawodzie technik prac biurowych oraz przygotowanie do podejmowania własnej działalności gospodarczej. Cele i treści kształcenia jednostki modułowej stanowią nadbudowę ogólnokształcącego programu nauczania: podstawy przedsiębiorczości. Zaleca się stosowanie aktywizujących metod nauczania oraz ćwiczeń i metody projektów. Wskazane jest zespołowe opracowanie projektów na temat możliwości samozatrudnienia technika prac biurowych. Propozycje projektów - opracowanie biznes planów dla: – punktu małej poligrafii i przepisywania tekstów, – biura podań i pism urzędowych (np. w wersji wirtualnej), – działalności handlowej skierowanej na obrót artykułami piśmiennymi i biurowymi. Wszystkie propozycje biznes planów powinny być zapisane w formie elektronicznej i przekazane uczniom do ewentualnego wykorzystania w przyszłości. Wskazane jest również zorganizowanie spotkania seminaryjnego z przedstawicielem wybranej instytucji rynku pracy na temat możliwości i ewentualnych trudności w znalezieniu pracy dla technika prac biurowych. Szczególnie istotne jest przygotowanie uczniów do rozmowy kwalifikacyjnej. Zastosowanie kamery wideo podczas symulacji „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 82 rozmów kwalifikacyjnych oraz późniejsza analiza wartościująca, niewątpliwie wpływają na podnoszenie atrakcyjności i efektywności procesu kształcenia. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być prowadzone systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Oceny osiągnięć ucznia można dokonać na podstawie obserwacji jego pracy podczas wykonywania ćwiczeń zarówno w wyniku pracy indywidualnej jak i zespołowej. Wskazane jest, aby nauczyciel opracował arkusz obserwacji z wyszczególnieniem obserwowanych obszarów aktywności ucznia oraz kryteriów oceniania. W procesie oceniania należy uwzględnić: – umiejętność oceny posiadanych kwalifikacji oraz predyspozycji do wykonywania prac o charakterze biurowym, − przygotowanie dokumentacji towarzyszącej procesowi aktywnego poszukiwania pracy, z uwzględnieniem poprawności językowej, rzeczowej i graficznej. − umiejętność prezentowania swoich kwalifikacji, − świadome podejmowanie zatrudnienia wyrażające się znajomością podstawowych zagadnień prawa pracy związanych z nawiązywaniem stosunku pracy (podpisywanie umowy o pracę, podstawowe prawa i obowiązki pracownika, odpowiedzialność prawna pracownika prac biurowych). Przedmiotem oceny mogą być również teczki osiągnięć, w których uczniowie kompletują wytwory pracy, np.: prace domowe, sprawdziany postępów w nauce, dokumenty niezbędne do aktywnego poszukiwania pracy. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 83 Moduł 419[01].Z4 Praktyka zawodowa 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: – identyfikować rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej, – analizować strukturę organizacyjną jednostki, – wykazywać więzi między stanowiskami pracy i komórkami organizacyjnymi, – rozróżniać zadania wykonywane przez poszczególne komórki funkcjonalne, – analizować strukturę zatrudnienia, − przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − przestrzegać zasad współżycia społecznego, – kształtować estetykę własnego stanowiska pracy, – uruchamiać i obsługiwać techniczne środki pracy biurowej, – wykonywać prace biurowe w powierzonym zakresie. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol Orientacyjna jednostki Wykaz jednostek modułowych liczba godzin modułowej na realizację 412[01].Z4.01 Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań jednostki 40 organizacyjnej Wykonywanie prac biurowych w jednostce 412[01].Z4.02 120 organizacyjnej Razem 160 3. Schemat układu jednostek modułowych Moduł 419[01].Z4 Praktyka zawodowa 419[01].Z4.01 Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań jednostki organizacyjnej 419[01].Z4.02 Wykonywanie prac biurowych w jednostce organizacyjnej „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 84 Jednostki modułowe 419[01].Z4.01 Rozpoznawanie zakresu działalności i zadań jednostki organizacyjnej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − scharakteryzować rodzaj i zakres działalności prowadzonej przez jednostkę organizacyjną, − usytuować miejsce komórek wykonujących prace biurowe w strukturze organizacyjnej jednostki, − rozróżnić zadania wykonywane przez poszczególne komórki funkcjonalne, − rozpoznać rynki zaopatrzenia i zbytu jednostki gospodarczej, − wykazać więzi między stanowiskami pracy i komórkami organizacyjnymi, − scharakteryzować poszczególne grupy pracowników, zgodnie ze strukturą zatrudnienia, − zidentyfikować podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska w jednostce organizacyjnej, − rozróżnić podstawowe i specjalistyczne środki pracy biurowej. 2. Materiał nauczania Zapoznanie z działalnością jednostki organizacyjnej. Przedstawienie struktury organizacyjnej jednostki. Określanie zadań komórek funkcjonalnych. Określanie struktury zatrudnienia w jednostce organizacyjnej. Charakteryzowanie zadań poszczególnych komórek organizacyjnych. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej w jednostce organizacyjnej. Obsługiwanie technicznych urządzeń stosowanych na stanowisku pracy biurowej. Stosowanie programów komputerowych w pracy biurowej. 3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest zapoznanie uczniów ze strukturą organizacyjną oraz zakresem prac prowadzonych przez jednostkę organizacyjną, ze szczególnym uwzględnieniem prac biurowych. Przed podjęciem decyzji o miejscu odbywania praktyki należy dokonać wyboru przedsiębiorstwa spełniającego organizacyjne i techniczne warunki realizacji programu jednostki modułowej. W czasie „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 85 praktyki uczniowie powinni poznać strukturę zatrudnienia, zasady sporządzania obowiązującej dokumentacji, zasady obiegu dokumentacji w jednostce organizacyjnej. W zależności od miejsca realizacji programu praktyki, możliwości organizacyjno-technicznych praktyka zawodowa powinna być prowadzona metodą ćwiczeń w grupach 2-3 osobowych. Wskazane jest realizowanie zadań wynikających z potrzeb przedsiębiorstwa w oparciu o pomysłowość i inwencję twórczą uczniów. W trakcie praktyki uczniowie powinni prowadzić dzienniczek, w którym udokumentują przebieg praktyki zawodowej. Wskazane jest, aby uczniowie wykonali opis struktury i zadań przedsiębiorstwa. Dokument ten będzie przydatny do wykonywania zadań zaplanowanych w programie jednostki modułowej Z3.02. 3. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Oceny osiągnięć edukacyjnych dotyczących realizacji programu jednostki modułowej dokonuje opiekun praktyk zawodowych na podstawie obserwacji pracy wykonywanej przez uczniów oraz na podstawie zapisów w dzienniczku praktyki zawodowej. Ocenianie uczniów powinno odbywać się na podstawie ustalonych kryteriów i powinno uwzględniać: − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − samodzielność wykonywania pracy, − zdyscyplinowanie i punktualność, − umiejętność organizowania i wykonywania prac, − zainteresowanie wykonywaniem zadań, − jakość wykonanej pracy. Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniku praktyki opinię o pracy i postępach ucznia oraz ocenę końcową. Uczeń powinien samodzielnie ocenić wyniki swojej pracy na podstawie opracowanego przez nauczyciela arkusza oceny. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 86 Jednostka modułowa 419[01].Z4.02 Wykonywanie prac biurowych w jednostce organizacyjnej 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − zorganizować stanowisko pracy biurowej, − obsłużyć urządzenia biurowe, − opracować teksty informacyjne, − zredagować treść pisma formalnego i okolicznościowego, − odebrać i przekazać informacje za pomocą urządzeń biurowych, − wykorzystać instrukcję kancelaryjną do ustalenia obiegu dokumentów, − przygotować akta do archiwizowania, − zastosować zasady etyki podczas wykonywania zadań zawodowych. 2. Materiał nauczania Organizowanie stanowiska pracy. Użytkowanie urządzeń biurowych. Przepisywanie tekstów. Sporządzanie pism i dokumentów. Odbieranie i przekazywanie informacji. Korzystanie z instrukcji kancelaryjnej. Ustalanie obiegu dokumentów i korespondencji. Przechowywanie i archiwizowanie dokumentów. Kreowanie wizerunku pracownika biurowego. 3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu praktyki zawodowej jest doskonalenie ukształtowanych w szkole umiejętności praktycznych, w warunkach rzeczywistych. Uczeń może sam wybrać miejsce praktyki zawodowej, np.: w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych, usługowych, jednostkach i zakładach budżetowych oraz w innych instytucjach i organizacjach, w zależności od zainteresowań i możliwości zatrudnienia w danym regionie. Przebieg praktyki powinien być uzależniony od stosowanych w jednostce form i technik pracy biurowej oraz potrzeb obu stron – pracodawcy i ucznia. W trakcie praktyki uczeń powinien uczestniczyć w pracy i wykonywać czynności wynikające z zakresu obowiązków pracownika biurowego pod kierunkiem doświadczonego pracownika, który powinien weryfikować ewentualne „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 87 błędy, udzielać rad i wskazówek oraz oceniać poziom umiejętności zawodowych ucznia. Uczniowie powinni prowadzić dzienniczek praktyk, w którym udokumentują wykonywane prace. 4. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia oceny osiągnięć Sprawdzanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się na podstawie obserwacji czynności wykonywanych przez ucznia. W ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić: − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − samodzielność wykonywania pracy, − zdyscyplinowanie i punktualność, − organizację stanowiska pracy, − umiejętność organizowania i wykonywania prac, − zainteresowanie wykonywaniem zadań, − jakość wykonanej pracy. Wskazane jest, aby niezależnie od metody oceny praktyki zawodowej, zorganizować w szkole lub w zakładzie pracy seminarium podsumowujące efekty praktyki zawodowej, podczas którego uczniowie określą własne mocne i słabe strony oraz wskażą ciekawe rozwiązania pracy biurowej w różnych jednostkach organizacyjnych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 88 Moduł 419[01].S1 Prowadzenie spraw pracowniczych 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − identyfikować przepisy prawa związane z zatrudnianiem pracowników, − rozróżniać i charakteryzować rodzaje umów o pracę, − przeprowadzać analizę podstawowych praw i obowiązków stron stosunku pracy, − sporządzać pisma i dokumenty związane z nawiązaniem, trwaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, − ustalać długość urlopu wypoczynkowego i prowadzić jego ewidencję, − zakładać i prowadzić teczkę akt osobowych pracownika, − chronić dane osobowe pracowników zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, − korzystać z techniki komputerowej w rozwiązywaniu typowych problemów prawnych w zakresie zatrudniania pracowników (programy kadrowo-płacowe, programy prawne oraz Internet). 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 419[01].S1.01 419[01].S1.02 Orientacyjna liczba godzin na realizację Wykaz jednostek modułowych Identyfikowanie przepisów prawa dotyczących stosunku pracy Prowadzenie spraw osobowych pracownika 40 Razem „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 89 152 192 3. Schemat układu jednostek modułowych Moduł 419[01].S1 Prowadzenie spraw pracowniczych 419[01].S1.01 Identyfikowanie przepisów prawa dotyczących stosunku pracy 419[01].S1.02 Prowadzenie spraw osobowych pracownika 4. Literatura Beck C.H.: Kodeks pracy. (Seria: Komentarze Becka) Warszawa, 2005 Bogusławska T.: Praca biurowa – część 2: Praca w nowoczesnym biurze, Wydawnictwo REA, Warszawa 2003 Boratyński J., Dudek B., Morkis G.: Obsługa klienta. Prawo Pracy. Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 2003 Ciborski P.: Kodeks pracy. Nowelizacja unijna. Wydawnictwo ODDK 2004 Florek L.: Europejskie prawo pracy. Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2003 Gutowska L.: Sekretarka z klasą. Wydawnictwo Prawno-Ekonomiczne INFOR, Warszawa 1998 Kompendium wiedzy o społeczeństwie, państwie i prawie. (pr. zbior.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Poznań 1995 Małkowska D., Jacewicz A.: Kadry i płace – obowiązki pracodawców, rozliczenie świadczeń pracowniczych, dokumentacja kadrowa, podatkowa i ZUS. ODDK 2005 Andrzej Patulski (red.): Kodeks pracy. Komentarz dla praktyków, ODDK 2005 Suchar M.: Rekrutacja kandydatów metodą IPK. Zestaw kwestionariuszy i formularzy, ODDK 2005 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 90 Ziółkowski P.: Kodeks pracy z omówieniem. Wykaz aktów prawnych. Pełny skorowidz rzeczowy. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004 Kodeks cywilny Konstytucja RP Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika Dz. U. 62/96 poz. 286 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych Dz. U. 133/97 poz. 133 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 91 Jednostka modułowa 419[01].S1.01 Identyfikowanie przepisów prawa dotyczących stosunku pracy 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − wyjaśnić zasady i zakres prawa pracy, − scharakteryzować podstawy prawne zatrudnienia, − zidentyfikować formę, konieczne elementy oraz podstawowe cechy umowy o pracę, − scharakteryzować rodzaje umów o pracę, − wykazać główne różnice między umową-zleceniem a umową o dzieło, − przeprowadzić analizę podstawowych praw i obowiązków stron stosunku pracy, − rozróżnić sposoby rozwiązywania różnych rodzajów umów o pracę oraz przyporządkować im terminy wypowiedzenia, − scharakteryzować istotę i warunki wypowiedzenia zmieniającego, − wyjaśnić wpływ dyskryminacji i mobbingu na efekty pracy, − scharakteryzować skutki prawne czynności wynikających z prowadzenia spraw pracowniczych, − wskazać obowiązki pracodawcy wobec pracowników objętych szczególną ochroną, − sklasyfikować rodzaje odpowiedzialności pracodawcy z tytułu naruszania prawa pracy, − scharakteryzować tryb rozpatrywania sporów ze stosunku pracy i zasady postępowania przed sądem pracy, − wykorzystać komputerowe programy kadrowo-płacowe, programy prawne oraz Internet w poszukiwaniu informacji dotyczących prawa pracy i rozwiązywania typowych problemów prawnych w zakresie zatrudniania pracowników, − scharakteryzować kierunki zmiany prawa pracy w świetle dyrektyw unijnych. 2. Materiał nauczania Przedmiot i źródła prawa pracy. Podstawy prawne świadczenia pracy – umowy cywilnoprawne i umowa o pracę. Treść, elementy, forma i cechy umowy o pracę. Rodzaje umów o pracę. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 92 Przyczyny ustania stosunku pracy. Sposoby rozwiązywania umów o pracę. Wypowiedzenie zmieniające. Obowiązki i prawa stron stosunku pracy i skutki ich naruszania. Podstawowe zagadnienia z zakresu ochrony pracy. Odpowiedzialność pracodawcy za naruszenie praw pracowniczych. Tryb rozpatrywania sporów ze stosunku pracy. Zasady postępowania przed sądem pracy. Procesy zmiany prawa pracy pod kątem harmonizacji z Konstytucją Rzeczypospolitej i dyrektywami unijnymi. 3. Ćwiczenia • Analizowanie wybranych umów cywilnoprawnych i wynikających ze stosunku pracy. • Sporządzanie umowy o pracę. • Ustalanie okresów wypowiedzenia wybranych umów o pracę i sposobów ich rozwiązywania. • Określanie wzajemnej współzależności praw i obowiązków stron stosunku pracy. • Identyfikowanie uprawnień związanych z macierzyństwem oraz ochroną pracy kobiet ciężarnych. • Ustalanie skutków niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków stron stosunku pracy. • Ustalanie procedur postępowania w sporach wynikających ze stosunku pracy. • Wyszukiwanie i porządkowanie przepisów prawa pracy z zastosowaniem programów komputerowych lub dostępnych stron internetowych. 4. Środki dydaktyczne Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Kodeks cywilny i kodeks pracy. Wybrane organy promulgacyjne – Dzienniki Ustaw, Monitory Polski, resortowe dzienniki urzędowe. Tablice poglądowe i foliogramy. Wzorcowe umowy cywilnoprawne – o dzieło i zlecenie. Wzory formularzy i pism dotyczących stosunku pracy. Programy komputerowe kadrowo-płacowe i prawne. Powszechnie udostępniane płyty CD popularyzujące wiedzę w zakresie prawa pracy (załączniki do popularnych wydawnictw i czasopism prawnych). „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 93 Strony internetowe oferujące informację prawną, serwisy dotyczące pracy, grupy dyskusyjne pracodawców. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Głównym celem realizacji programu jednostki modułowej jest zaznajomienie uczniów z przepisami prawa pracy potrzebnymi pracownikom służb pracowniczych, a także uświadomienie znaczenia znajomości prawa jako podstawy profesjonalnego działania. Podczas realizacji programu należy przede wszystkim zwrócić uwagę na przygotowanie ucznia do analizy sytuacji prawnej, kształtowanie nawyku korzystania z różnych źródeł prawa pracy i przewidywania skutków prawnych podejmowanych działań i decyzji pracodawcy. Niebagatelne znaczenie ma tutaj prowadzenie procesu dydaktycznego w oparciu o konkretne organy promulgacyjne, wdrażanie do swobodnego czytania i komentowania odnośnych przepisów. Istotnym elementem w realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie postawy poszanowania porządku prawnego i kultury prawnej w relacjach pracodawca – pracownik. Treści programowe należy aktualizować i uwzględniać zmiany wynikające z konieczności dostosowania polskiego prawa pracy do przepisów prawa pracy w krajach Unii Europejskiej. W procesie kształcenia zaleca się stosowanie metod aktywizujących, z uwzględnieniem szerokiego wykorzystania materiałów źródłowych zawierających przepisy o kluczowym znaczeniu oraz opisu przypadków. Stosowanie dyskusji dydaktycznej, pracy z tekstem oraz pokazu i ćwiczeń, wdraża uczniów do samodzielnego myślenia i działania. Ćwiczenia powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach, jednak dla zapewnienia wysokiej efektywności pracy każdy uczeń powinien mieć zapewniony indywidualny dostęp do komputera, również z możliwością korzystania z Internetu. Pracownia powinna być wyposażona w podręczną biblioteczkę prawną, w której zgromadzić należy niezbędne akty normatywne – kodeksy, wybrane ustawy i rozporządzenia, przykładowe organy promulgacyjne oraz podstawowe druki, formularze i wzorcowe dokumenty. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia oceny osiągnięć Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Efektywna realizacja treści programowych wymaga przeprowadzenia wstępnej diagnozy edukacyjnej w zakresie znajomości podstawowych pojęć „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 94 i terminologii z zakresu prawa, zasad publikacji aktów prawnych, samodzielnego ustalania aktualnego stanu prawnego i wyszukiwania obowiązującej wykładni. W ocenie końcowej należy wziąć pod uwagę następujące elementy: – poprawność wykonania zadań i ćwiczeń, ze szczególnym uwzględnieniem samodzielnej pracy z materiałem źródłowym, – prowadzoną przez nauczyciela obserwację ucznia pod kątem aktywności, umiejętności pracy z aktem prawnym, sumiennego i kreatywnego sposobu myślenia, – samoocenę ucznia – analizę słabych i mocnych stron, – wyniki sprawdzianu postępów, – wynik sprawdzianu osiągnięć po zakończeniu realizacji treści programowych objętych jednostką modułową. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 95 Jednostka modułowa 419[01]S1.02 Prowadzenie spraw osobowych pracownika 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − zastosować przepisy Kodeksu pracy oraz innych aktów normatywnych regulujących stosunki między pracodawcą a pracownikiem, − wskazać podstawy prawne prowadzenia dokumentacji pracowniczej, − określić wewnątrzzakładowe przepisy dotyczące organizacji pracy, − scharakteryzować zakres treści objętych regulaminem pracy, − sporządzić pisma i dokumenty związane z nawiązaniem, trwaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, − założyć teczkę akt osobowych, − wystawić świadectwo pracy, − określić pojęcie wynagrodzenia za pracę i jego składniki, − ustalić wynagrodzenie pracownika na podstawie przepisów płacowych, − wyjaśnić zasady ochrony wynagrodzenia za pracę, − wskazać zasady udzielania urlopów wypoczynkowych, − ustalić prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego i obliczyć jego wymiar, − sporządzić plan urlopów, − wyjaśnić zasady udzielania urlopów bezpłatnych, − wskazać zasady udzielania urlopów macierzyńskich i wychowawczych, − wyjaśnić zasady korzystania z dni wolnych od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, ustalić podstawowy wymiar i zasady ewidencji czasu pracy, − zabezpieczyć dane osobowe pracowników, zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, − wykorzystać programy komputerowe do gromadzenia i przygotowywania informacji oraz dokumentów niezbędnych do prowadzenia spraw pracowniczych. 2. Materiał nauczania Podstawy prawne prowadzenia dokumentacji pracowniczej – zasady prowadzenia akt osobowych. Świadectwo pracy. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 96 Pisma w sprawach osobowych w korespondencji wewnętrznej i zewnętrznej. Dokumenty dotyczące organizacji pracy u pracodawcy – regulamin pracy, podstawowa informacja, regulamin wynagradzania. Wynagrodzenie za pracę i jego ochrona prawna. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego, jego wymiar i zasady udzielania. Inne rodzaje urlopów (bezpłatny, macierzyński) oraz dni wolne od pracy zachowaniem prawa wynagrodzenia. Pojęcie i wymiar czasu pracy. Ochrona danych osobowych w procesie rekrutacji i zatrudniania pracowników. 3. Ćwiczenia • Zakładanie teczek akt osobowych • Projektowanie pisma - podstawowej informacji o obowiązującym w zakładzie porządku pracy. • Sporządzanie pism i dokumentów wynikających ze stosunku pracy. • Ustalanie podstawy i składników wynagrodzenia dla konkretnego pracownika. • Obliczanie wymiaru urlopu wypoczynkowego. • Ustalanie prawa korzystania z tzw. urlopów specjalnych oraz dni wolnych od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. • Obliczanie godzin nadliczbowych przy podstawowym wymiarze czasu pracy. 4. Środki dydaktyczne Akty prawne: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, kodeks postępowania administracyjnego, kodeks cywilny, kodeks pracy i akty wykonawcze, wybrane orzeczenia sądu pracy, Wzory pism i formularzy w sprawach osobowych. Przykładowe regulaminy pracy, regulaminy wynagradzania, zakresy obowiązków. Filmy dydaktyczne i foliogramy z zakresu prawa pracy. Kadrowo-płacowe programy komputerowe. Strony internetowe oferujące informacje prawną, serwisy dotyczące pracy, grupy dyskusyjne pracodawców. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 97 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podstawą realizacji program nauczania jednostki modułowej jest wykorzystanie umiejętności uczniów nabytych na wcześniejszych etapach kształcenia, z zakresu ogólnej orientacji prawnej, procesów związanych z poszukiwaniem pracy i zatrudnieniem. Głównym celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie ucznia do prowadzenia spraw pracowniczych w zakresie podstawowym. Wymaga to spojrzenia na stosunek pracy z punktu widzenia pracodawcy. W trakcie realizacji programu należy przede wszystkim zwrócić uwagę na przygotowanie ucznia do analizy sytuacji prawnej, wyrobienie umiejętności korzystania z różnych źródeł prawa pracy i przewidywania skutków prawnych podejmowanych działań. Szczególny nacisk należy położyć na sposób prowadzenia dokumentacji pracowniczej, akcentując takie cechy pracownika biurowego, jak sumienność, dokładność, rzetelność i profesjonalizm. Treści programowe należy aktualizować, w miarę pojawiania się nowych przepisów i rozporządzeń. Osiąganie założonych celów kształcenia wymaga stosowania metod aktywizujących, takich jak: metoda przypadków, dyskusja dydaktyczna oraz ćwiczenia praktyczne, metoda projektów i tekstu przewodniego. Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach z podziałem na 3–5 osobowe zespoły. W procesie nauczania nauczyciel powinien stymulować aktywność indywidualną i zespołową, wspierać ucznia w pokonywaniu pojawiających się trudności, udzielać wyjaśnień. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni wyposażonej w komplet druków i formularzy i wzorów dokumentów dotyczących spraw pracowniczych oraz stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu. 6. Propozycje metod sprawdzania edukacyjnych ucznia oceny osiągnięć Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Nauczyciel powinien również przeprowadzić diagnozę edukacyjną w celu rozpoznania poziomu znajomości podstawowej terminologii z zakresu prawa, zasad publikacji aktów prawnych, samodzielnego wyszukiwania obowiązującej wykładni oraz rozróżniania etapów stosowania prawa. W ocenie końcowej należy uwzględnić następujące elementy: – poprawność wykonania zadań praktycznych i ćwiczeń oraz realizacji projektów, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 98 – wyniki obserwacji nauczyciela w zakresie: aktywności, samodzielności i konsekwencja w wykonywaniu zadań, umiejętności rozwiązywania problemów i samokontroli, – samoocenę ucznia – analiza słabych i mocnych stron – formułowanie wniosków pod kątem poprawy efektywności pracy własnej, określenie obszarów wymagających samokształcenia, – wyniki sprawdzianu postępów, – wyniki sprawdzianu osiągnięć po zakończeniu realizacji treści programowych jednostki modułowej. W procesie oceniania należy zwrócić szczególną uwagę na aktywność uczniów podczas zajęć, umiejętność współpracy w grupie, umiejętność posługiwania się terminologią prawniczą. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 99
