docCo słychać nr 33
download 
Reklamacja Transkrypt
Co słychać nr 33
AKTUALNOŚCI | W ODDZIALE | KOŁA TERENOWE | SPORT | KULTURA Co słychać...? CZERWIEC 2009 NR 33 ISSN 1643-2223 III EFSON Europejski Festiwal Sztuki Osób Niesłyszących czytaj str. 4 www.pzg.lodz.pl 2 4 kroki do kariery AKTUALNOŚCI „Co słychać...?” jest kwartalnikiem Łódzkiego Oddziału Polskiego Związku Głuchych. Redakcja: ul. Nawrot 94/96 90-040 Łódź tel. (042) 273 30 31 tel./fax (042) 674 44 54 e-mail: [email protected] Redaktor naczelny: Agnieszka Kwiecień agnieszka.kwiecień@pzg.lodz.pl Materiały opracowują pracownicy, wolontariusze i przyjaciele PZG w Łodzi i Poznaniu. 4 4 4 4 4 ŁÓDŹ Kursy aktywizujące Kursy bukieciarstwa Kurs metodyczny PJM Aerobik dla każdego Porady psychologiczne i prawne 4 III EFSON 4 PSMG w końcu powstała 5 5 6 PJM na WSHE Lodołamacze 2009 SPIS TREŚCI TEMAT NUMERU POZNAŃ Nowy numer telefonu do PZG w Poznaniu 6 Program „Praca” 6 Program „Komputer” 6 Przez Internet do niesłyszących W ODDZIALE ŁÓDZKIM 7 Parada Schumana w Warszawie 9 Projekt socjalny „Obrona konieczna” W ODDZIALE WIELKOPOLSKIM 10 Kurs „E-handel” 10 Wycieczka po poznańskim Ostrowie Tumskim W KOŁACH TERENOWYCH Łódź 11 Rehabilitacja w kołach terenowych 12 Złote Gody Państwa Bujałów POZNAŃ 13 Koło Terenowe w Jarocinie WARSZTAT TERAPII ZAJĘCIOWEJ 14 Wycieczka do Uniejowa – baseny termalne 15 Turniej warsztatowy 16 Piramida Dobrej Woli 16 Ceramika i garncarstwo na ziemiach polskich PRAWO Projekt graficzny: Michał Jaromin [email protected] Skład, łamanie i druk: Poligraf, www.poligraf.net.pl 17 Warto wiedzieć!!! – Testament własnoręczny (holograficzny) REHABILITACJA DZIECI I MŁODZIEŻY 18 Program „Dźwięki Marzeń” 19 „Opowiem ci o moich marzeniach” 20 Poradnia gdzieś w Poznaniu ZDROWO I BEZPIECZNIE 22 Zdrowy poranek Wydrukowano ze środków: KULTURA 23 Retrospektywna wystawa malarstwa niesłyszących 23 Łódzka Scena Pantomimy 23 Letni Warsztat Teatralny 23 „Co jest w środku jabłka” – warsztat malarski w Bieszczadach 24 Poznaniacy w Kazimierzu Dolnym i jego okolicach SPORT 26 Gala Mistrzów Sportu 26 Bilard dla każdego RELIGIA 26 Informacje sportowe Co słychać...? Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skrótu i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku. Za treść reklamy nie odpowiadamy. 28 Czym jest duszpasterstwo głuchych? 1 TEMAT NUMERU | 4 kroki „4 kroki” DO KARIERY Szkolenia zawodowe, praktyki, staże, ale także kursy polskiego języka migowego, targi edukacyjne i pomoc prawników, psychologów i doradców zawodowych. To wszystko czeka na uczniów ostatnich klas oraz absolwentów szkół dla głuchych. Projekt „4 kroki. Wsparcie Osób Niesłyszących na rynku pracy” ruszył pełną parą. Co słychać...? K 2 uchnia hotelu Radisson w Szczecinie. Duże, lśniące czystością pomieszczenia, kucharze w białych, stojących czapkach i równie białych fartuchach. Każdy ma swój, na każdym wyhaftowane jest nazwisko i funkcja właściciela. Jeden z takich fartuchów należy do Piotra Hrabecki – dwudziestokilkulatka ze Świnoujścia. Piotrek jest pracownikiem Radissona i głuchym absolwentem zespołu szkół dla niesłyszących w Szczecinie. Zanim zaczął pracować przychodził do kuchni największego szczecińskiego hotelu na praktyki, które odbywał najpierw w szkole zawodowej, a potem w Technikum. Zdecydowana większość kolegów z pracy to słyszący, ale od kilku lat są też głusi. „W tym roku 4 osoby” – miga Piotrek, który jest opiekunem praktykantów. Uczniowie ze szkoły na Szpitalnej są bardzo wysoko oceniani przez Wiesława Kartasińskiego, który jest szefem kuchni w Radissonie. To on, 8 lat temu, zdecydował o przyjęciu pierwszych praktykantów, w tym Piotrka. „Oczywiście, że na początku był strach – nic nie wiedziałem o głuchych, nie wiedziałem jak się z nimi porozumiewać”. Dzisiaj pan Wiesław z chęcią wybierze się na kurs polskiego języka migowego, który w Szczecinie będzie organizowany w ramach projektu „4 kroki”. Oprócz niego, także przynajmniej czterech innych pracowników hotelu chciałoby wziąć udział w kursie. Piotrek wymienia: „pan od BHP, pan Tomek i dwie Anie”. Wiesław Kartasiński dodaje, że trzeba by pomyśleć o kursie także dla recepcjonistek. Bo przecież głusi mogą nie tylko pracować w hotelu, ale także z niego korzystać. Współpraca z hotelem jest ważna także dla szkoły. Nauczycielka zawodu ze Szpitalnej – Małgorzata Ślęczka – podkreśla, że bardzo istotne są stałe kontakty z Radissonem. Dzięki temu można na bieżąco rozwiązywać pojawiające się problemy i pomagać obu stronom – i praktykantom, i pracownikom. Praktyki w Radissonie odbywał także Adrian Jęczmień. Dzisiaj pracuje w kuchni zespołu szkół na Szpitalnej. Razem z nim pracują jeszcze trzy osoby. Podczas naszej rozmowy Adrian przygotowuje kolację dla uczniów, którzy mieszkają w internacie i pomaga szefowej kuchni w utarciu szczawiu do zupy, która będzie na obiad. „Jak się nie zrobi tego dokładnie, to potem w zupie są nitki i nie będzie nikomu smakowało – a prze- Piotrek chce w projekcie „4 kroki” ukończyć kurs pedagogiczny. Będzie dzięki temu mógł być formalnie opiekunem praktyk w Radissonie. Adrian z kolei chciałby zrobić prawo jazdy. Obaj są dorośli i mają sprecyzowane plany na życie i swoją przyszłość. Inaczej jest z Piotrkiem Nachajem – tegorocznym maturzystą liceum na Szpitalnej. „Chodziłem do szkoły zawodowej na Grzymińskiej i jestem monterem elektronikiem”. Piotrek miał praktyki w warsztatach Zakładu Doskonalenia Zawodowego. „Ale wiesz, to nie jest taka prawdziwa praca. Warsztaty to tylko warsztaty. Nie ma takiej atmosfery, jak w prawdziwej firmie. Ale nie chciałem pracować jako elektronik – ten zawód wymyśliła mi mama”. Po zdaniu matury Piotrek wybiera się do Studium Fotografii. W ramach „4 kroków” chce ukończyć wsze budzi to zdziwienie nowych uczestników naszych spotkań, ale ja już wiem, że moi uczniowie są doskonałymi obserwatorami i często dużo szybciej przed słyszącymi wiedzą, że trzeba już zabrać talerzyk, uzupełnić napoje czy zmienić sztućce”. W projekcie „4 kroki” odbywać się będą jeszcze inne działania dla szkół i uczniów. W październiku w Łodzi odbędą się targi edukacyjne. Będzie to pierwsza okazja, by w jednym miejscu zobaczyć całą ofertę edukacyjną dla głuchych. W hali EXPO staną stoiska wszystkich szkół i ośrodków, w których uczą się lub mogą się uczyć głusi. Do udziału w targach zaproszone zostaną także wyższe uczelnie, swoje stoisko będzie miał PFRON i oczywiście projekt „4 kroki”. Planujemy także spotkania i konferencje dla nauczycieli, rodziców, wychowawców i samych głuchych uczniów. TEMAT NUMERU | 4 kroki kurs… stolarza. „W życiu mogą się przydać różne rzeczy i lepiej mieć więcej niż jeden zawód”. Chciałby też pójść na kurs prawa jazdy. „Samochód zupełnie zmienia sytuację naszych uczniów i absolwentów – mówi Alicja Zyska, dyrektor Zespołu Szkół dla Niesłyszących – dookoła Szczecina właściwie nie ma większych miast, raczej wioski i to takie popegeerowskie. Jeśli nasz uczeń albo absolwent może dojechać do pracy samochodem, to łatwo tę pracę znajdzie. Inaczej będzie siedział w domu, bo PKS jeździ raz dziennie albo wcale”. Pani dyrektor też jest zadowolona z udziału w projekcie. „Dzięki temu nasi uczniowie muszą szybciej zacząć myśleć o przyszłości, podejmować decyzje o tym, co robić w życiu, jakich umiejętności się nauczyć”. Szkoła też pomaga. Uczniowie zdają nie tylko egzaminy zawodowe przygotowane przez Komisję, ale także egzaminy czeladnicze organizowane przez Cech Rzemieślniczy. Takie egzaminy zdali także nauczyciele. „Muszą przecież wiedzieć, czego mają się spodziewać uczniowie. Ksiądz jest cukiernikiem, a pani Małgorzata Ślęczka ma papiery na kucharza”. Egzaminy czeladnicze są trudniejsze, niż te organizowane w szkole. Wspólnie zastanawiamy się jak można by uczniom pomóc w ich zdawaniu. Po pierwsze to, co już jest wprowadzone do projektu czyli kursy PJM dla nauczycieli zawodu. Jeśli będą mogli się skutecznie porozumiewać, to będą lepiej uczyć. A po drugie – dodatkowe szkolenia, przewidziane w projekcie „4 kroki”, pomogą w przygotowaniu się do tej części egzaminów, która sprawia najwięcej problemów. Głusi kandydaci na czeladników mają takie same problemy jak słyszący – prawo, przepisy o zbiorowym żywieniu, HACAP, BHP” – to tego obawiają się absolwenci Szpitalnej. „Z częścią praktyczną radzą sobie doskonale – mówi dyrektor Alicja Zyska – naprawdę często ćwiczymy to w szkole. Zresztą nasi uczniowie są nie tylko kucharzami, ale i kelnerami. Za- Wszyscy uczestnicy projektu, którzy będą odbywali szkolenia i staże będą mieli przygotowane videoCV – płytę DVD z filmem, na którym będzie można obejrzeć ich w miejscu praktyk czy szkolenia. „Będzie można łatwiej przekonać pracodawcę żeby nas zatrudnił” – potwierdza Piotr Hrabecki. Edukacja zawodowa głuchych, a przez to sytuacja na rynku pracy nie jest najlepsza. Poprzez realizację projektu chcemy to zmienić. Chcemy by dzięki dodatkowym szkoleniom i stażom zawodowym więcej młodych ludzi pracowało i dzięki temu było całkowicie samodzielnymi i niezależnymi. „Każda zmiana to sukces” – mówi Monika Kowalska – prawnik udzielająca porad uczniom szkół dla głuchych w Szczecinie. Poza poradami psychologów w projekcie korzystać można także z dyżurów prawnika i doradcy zawodowego. Wszyscy specjaliści korzystają z pomocy tłumaczy PJM. Co słychać...? cież trzeba o naszych ponad stu klientów dbać”. Adrian oprowadził mnie po całej kuchni, opowiadał jak jest zorganizowana praca, co robi się w którym pomieszczeniu i co należy do obowiązków poszczególnych pracowników. „Lubię swoją pracę i jestem bardzo z niej zadowolony”. Adrian mieszka w Świnoujściu. Szkołę, w której pracuje, zna bardzo dobrze. Zanim stanął po tej stronie okienka i wydawał posiłki sam jadał tu obiady na stołówce a potem przychodził na praktyki. „Trzeba pracować i siedzenie w domu przed telewizorem to nuda”. Z uśmiechem pozuje do zdjęcia i porównuje pracę w szkolnej kuchni do tej z praktyk w Radissonie. „Tutaj jest mniej pracy, bo wydajemy mniej posiłków i jednego dnia robimy tylko jedno danie, w hotelu było inaczej. Ale i tam i tu dużo się nauczyłem. Praca jest ciężka, na szczęście mamy maszyny, które część pracy robią za nas. Ziemniaków nie trzeba obierać, bo robi to obieraczka i wystarczy je wyoczkować. Pracuję trzy tygodnie codziennie, a potem mam tydzień wolnego. Do pracy przychodzę na 11 i kończę o 19, jak posprzątam po kolacji”. 3 AKTUALNOŚCI | ŁÓDŹ KURSY AKTYWIZUJĄCE DLA OSÓB SłaBOSŁYSZĄCYCH I PóźnoOGŁUCHŁYCH Zaraz po wakacjach rozpocznie się kurs komputerowy, języka angielskiego i języka migowego. Już teraz można się zapisać u pani Katarzyny Kołodziejczak w pokoju nr 13, telefonicznie bądź przesłać zgłoszenie faxem lub e-mailem. kurs bukieciarstwa W okresie wakacyjnym planowane jest rozpoczęcie kursu bukieciarstwa. Podczas kursu będzie można nauczyć się ciekawych technik układania kwiatów, pielęgnacji i komponowania wiązanek. Wszystkich chętnych zapraszamy do uczestnictwa. Liczba miejsc ograniczona! Zapisy przyjmowane są w sekretariacie do dnia 15 lipca. kurs metodyczny PJM Zapraszamy osoby niesłyszące do udziału w kursie metodycznym PJM. Kurs będzie polegał na przeszkoleniu w zakresie metodyki prowadzenia zajęć z naturalnego języka migowego. Kurs będzie miał formę wyjazdową. Planowany jest na wrzesień br. Kartę zgłoszeniową można pobrać w sekretariacie PZG oraz ze strony internetowej. Zgłoszenia przyjmuje pani Marta Krynicka do dnia 31 lipca 2009 r. i czwartki (Pani Marlena Sobańska – wtorek 15.00-18.00; Pani Agnieszka Wnuk – czwartek 16.3018.30) Dyżury psychologa: poniedziałek 14.00-16.00, środa 8.00-16.00 W Kołach Terenowych dyżury prawnika i psychologa odbywają się: ■■ Sieradz – prawnik i psycholog – środa od godz. 16.00 ■■ Kutno – prawnik i psycholog – czwartek od godz. 17.00 ■■ Skierniewice – prawnik – czwartek od godz. 13.00; psycholog – czwartek od godz. 16.00 ■■ Radomsko – prawnik – piątek od godz. 9.30 ; psycholog – wtorek od godz. 15.00 ■■ Tomaszów Mazowiecki – prawnik – piątek od godz. 12.30; psycholog – środa od godz. 16.00 Co słychać...? 4 psmg w końcu powstałA! iii efson Już we wrześniu, po raz trzeci odbędzie się Europejski Festiwal Sztuki Osób Niesłyszących. Będą to cztery niezwykłe dni w Łodzi. Każdy dzień poświęcony będzie innej tematyce tak, aby każdy mógł znaleźć coś dla siebie. Zobaczyć będzie można pokaz filmów z udziałem osób niesłyszących. Odbędą się spektakle teatralne dla dużych i małych! aerobik dla każdego W każdą środę o godzinie 16.30 odbywają się na świetlicy w PZG zajęcia gimnastyczne z aerobiku. Wszystkich chętnych serdecznie zapraszamy. Zgłoszenia przyjmuje pani K. Kołodziejczyk. PORADY PSYCHOLOGICZNE I PRAWNE Przypominamy o możliwości korzystania z bezpłatnych usług prawnika i psychologa Dyżury prawnika w Łodzi odbywają się bez zmian we wtorki Ci, którzy kochają muzykę, będą mieli okazję nie tylko zobaczyć, jak radzą sobie na scenie artyści, ale i sami spróbować swoich sił, podczas warsztatów tanecznych oraz na dyskotece! Będzie można zobaczyć wystawę zdjęć oraz komiksu. Odbędzie się pokaz mody i wizażu! Mamy także coś dla tych, którzy lubią niespodzianki! Zapraszam do udziału wszystkich zainteresowanych. Jeśli chcesz zaprezentować swoją twórczość – zgłoś się! [email protected] Zebranie PSMG Historyczny, ważny dzień dla PSMG – 10 -11 stycznia 2009 roku! Zebranie otworzyła Agnieszka Siepkowska (Prezes PSMG) z Wrocławia z Oddziału Dolnośląskiego, główna inicjatorka tego Głównymi zadaniami PSMG według regulaminu są: ■■ zrzeszanie młodych Głuchych (w wieku 18 do 30 lat), a w szczególności rozwijanie tożsamości Głuchych, poprawienie wizerunku ludzi Głuchych i pobudzenie świadomości o świecie Głuchych; ■■ organizacja obozów dla członków PSMG – dla Dzieci Juniorów i Młodzieży (przed 18 rokiem życia), oraz zapewnienie im pełnej wiedzy o świecie Głuchych; ■■ współpraca z młodzieżą z wadą słuchu również spoza terytorium RP – różnego rodzaju stowarzyszeniami, związkami, które mogą wesprzeć działania tejże sekcji; ■■ zebrania Zarządu z koordynatorami odbyło się w dniu 26.04.2009 roku w Krakowie. Podczas tego zebrania wybrana na koordynatora Oddziału Łódzkiego PSMG została Paulina Romanowska. Zapraszamy na www.psmg.prg.pl Paulina Romanowska AKTUALNOŚCI | ŁÓDŹ Zajęcia PJM na WSHE PJM NA WSHE 1. Czym jest PJM dla Kultury Głuchych w Polsce? Prawdziwym językiem! 2. Jak się czujesz w roli lektora? Jednym słowem cudnie! To zawód dla mnie. Dzięki prowadzeniu zajęć rozumiem ich (słyszących) lepiej, dowiaduję się czegoś nowego od nich. Na każdym spotkaniu zadaję pytania, które mają dać im do myślenia – dzięki temu mogę się dowiedzieć co oni myślą. 3. Czy znasz innych głuchych, którzy chcieliby być lektorami i nauczać PJM słyszących? Znam sporo osób, nie tylko w Łodzi, ale w calej Polsce. 4. Czy jesteś dumna z tego, że PJM to twój język i dobrze go znasz? Bardzo, gdyż ten język jest piękny i pełen ekspresji. 5. Dlaczego podjęłaś się nauczania słyszących PJM? W każdej uczelni był język obcy, ale na żadnej z nich nie było np. Polskiego Języka Migowego. Na decyzję od pani prodziekan WSHE czekałam przez pół roku. Z Pauliną Romanowską – koordynatorem Oddziału Łódzkiego PSMG rozmawiała Anna Pośpiech. LODOŁAMACZE 2009 IV Edycja Konkursu dla Pracodawców Wrażliwych Społecznie. Z przyjemnością informujemy, że w tegorocznej edycji konkursu Lodołamacze, w etapie regionalnym, Zakład Pracy Chronionej METGAL został wyróżniony za szczególną wrażliwość społeczną i odpowiedzialną politykę personalną uwzględniającą potrzeby osób niepełnosprawnych. LODOŁAMACZE to konkurs, podczas którego niezależne Kapituły w dziewięciu regionach Polski wyróżniają pracodawców potrafiących wykorzystać potencjał niepełnosprawnych pracowników, biorąc jednocześnie pod uwagę ich ograniczenia. Wydarzenie Honorowym Patronatem po raz kolejny objęła Małżonka Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej – Pani Maria Kaczyńska. Zarząd Oddziału Łódzkiego PZG składa serdeczne gratulacje Dyrekcji oraz pracownikom ZPCh METGAL. Co słychać...? spotkania i bardzo aktywnie działająca w wielu miejscach, m.in. współtworzyła regulamin PSMG, kontaktowała się z młodymi i starszymi działaczami PZG, wyjeżdżała na międzynarodowe oraz krajowe obozy i konferencje głuchych. 10 -11 stycznia odbyło się walne zebranie Polskiej Sekcji Młodzieży Głuchych; powstał w końcu jej ostateczny kształt. W tym samym dniu wybrano również Zarząd PSMG, w skład którego weszły: Prezes PSMG – Agnieszka Siepkowska (jak wyżej), Wiceprezesem została Monika Nawrot (Oddział Małopolski), zaś Sekretarzem – Agnieszka Grzymska (Oddział Dolnośląski), Ewa Chmielewska (Oddział Zachodniopomorski) – Skarbnikiem, a głównym koordynatorem jest Renata Świderska (Oddział Dolnośląski). 5 AKTUALNOŚCI | POZNAŃ nowy nUMER telefonu do pzg w poznaniu Mamy telefon stacjonarny w nowej siedzibie Oddział Wielkopolski Polskiego Związku Głuchych ul. Przemysłowa 45/49 61-541 Poznań Kontakt tel.: (061) 649-77-11 wew. ■■ 200 sekretariat oddziału ■■ 201 kierowniczka oddziału ■■ 202 księgowa ■■ 203 koło Poznań fax (061) 649-77-12 Kontakt mailowy: [email protected] Kierownik, tłumacz języka migowego: Tamara Adamska e-mail: [email protected] Specjalista ds. rehabilitacji, tłumacz języka migowego: Robert Sobkowiak e-mail: [email protected] Główna księgowa: Lidia Drzewiecka e-mail: [email protected] Prawnik: we wtorki od godz. 16.00 o 19.00 Psycholog: w środy i piątki od 16.00 do 18.00 Co słychać...? program „praca” 6 PRACA. W całej Wielkopolsce ruszył program pomagający pozyskać pracę przez osoby niesłyszące i słabosłyszące. Osoby niepełnosprawne przede wszystkim wymagają wsparcia w zdobyciu adekwatnych do potrzeb rynku pracy kwalifikacji oraz pomocy w wejściu na rynek pracy. Osoby uczestniczące w zajęciach zdobywają umiejętności osobowościowe: poznanie swoich mocnych i słabych stron, swoich predyspozycji zawodowych, bycia asertywnym, radzenia sobie ze stresem. W Kole i Oddziale Poznań rusza kolejna edycja. Zapraszamy wszystkich chętnych do wzięcia udziału w programie. Zapisy u Pani Marii Radajewskiej w biurze Koła lub telefonicznie 061 649-77-11 wew. 203; fax 061 649-77-12. Osoby zainteresowane zdobędą informacje, gdzie szukać i jak szukać pracy, jakie są ich możliwości na rynku pracy, pozwoli to osobom z wadą słuchu na zwiększenie aktywności zawodowej oraz oprócz wymiaru ekonomicznego, będzie miało kapitalne znaczenie psychologiczne i społeczne. Budować będzie poczucie kompetencji osobistej i więzi społeczne. Zajęcia prowadzą specjaliści tacy jak prawnik, psycholog i doradca zawodowy. Wszystkie zajęcia są tłumaczone przez tłumacza języka migowego. PROGRAM „Komputer” KOMPUTER. Chcesz nauczyć się obsługi komputera? Nie wiesz jak obsługiwać GG, założyć skrzynkę mailową i wysyłać wiadomości przez internet? Jak do listu wkleić zdjęcie czy inny obrazek? Przyjdź i naucz się. To jest bardzo proste i dla każdego. Nigdy nie jest za późno. Zapisy na kolejne edycje kursu komputerowego przyjmuje Pan Robert Sobkowiak, który osobiście was tego wszystkiego nauczy. Zapisz się: tel. 061 649-77-11 wew. 200; fax 061 649-77-12; e-mail: [email protected] PRzez internet do niesłyszących Zapraszamy do wzięcia udziału w „Internetowych szkoleniach dla osób z niepełnosprawnością słuchową”. Zgłaszać się można do końca października. Szkolenie skierowane jest do pełnoletnich osób niesłyszących z terenu województwa wielkopolskiego, które pozostają bez stałego zatrudnienia. Dzięki dofinanso- waniu z Europejskiego Funduszu Społecznego udział w projekcie jest całkowicie bezpłatny. Każdy z uczestników, nie wychodząc z domu, może wziąć udział w 5 wykładach: Autoprezentacja i kontakty interpersonalne; Internet i wyszukiwarka jako źródło dostępu do ofert pracy; Zmiany, aktualna sytuacja i samodzielne poruszanie się po rynku pracy; Prawa i obowiązki pracownika głuchoniemego w aspekcie kodeksu pracy; Samozatrudnienie jako alternatywa rozwoju zawodowego. Wystarczy posiadać komputer oraz dostęp do internetu. Jak szkolenie wygląda w praktyce? Uczestnik nie musi instalować żadnego programu na komputerze. Platforma jest narzędziem intuicyjnym, do jej obsługi wystarczy zwykła przeglądarka internetowa. Niesłyszący się loguje, zaznacza odpowiedni wykład i już po chwili znajduje się w wirtualnej klasie. Na ekranie widzi nauczyciela i tłumacza języka migowego, ma do dyspozycji czat, może obejrzeć edukacyjne filmiki i zdjęcia, zapoznać się z innymi pomocami naukowymi. Zajęcia odbywają się w czasie rzeczywistym (na żywo). Aby wziąć udział w szkoleniu należy wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny w Towarzystwie Osób Niesłyszących „Ton”, PZG Poznań, PZG Kalisz, PZG Ostrów Wlkp., PZG Gniezno oraz PZG Piła. Formularz można również pobrać na stronie www.mogepracowac.pl i wysłać na adres: iFusion ul. Rakoniewicka 20 60-111 Poznań Więcej informacji na temat szkolenia na stronie www.mogepracowac.pl. Jeśli masz pytanie, napisz do nas pod adres [email protected]. W ODDZIALE ŁÓDZKIM Warsztaty PJM PARADA SCHUMANA NA UNIWERSYTECIE ŁÓDZKIM W WARSZAWIE że Oddział Łódzki organizuje dla wszystkich członków niesłyszących i słabosłyszących z Łodzi i województwa łódzkiego wyjazd do Warszawy i udział w Paradzie Schumana. Była sobota 9 maja 2009 r. Dzień zapowiadał się pięknie. Zgodnie z umówionym planem 54 osoby z różnymi schorzeniami słuchu i mowy w radosnym nastroju zjawiły się punktualnie przed godz. 8.00 przed budynkiem PZG przy ul. Nawrot 94/96. O godz. 8.15 wyruszyliśmy w drogę do naszej Warszawy. Parada rozpoczęła się o godz.12.00 na Placu Zamkowym w Warszawie. Przemaszerowaliśmy Traktem Królewskim do Miasteczka Europejskiego przy ul. Nowy Świat. Korowód Parady prezentował się okazale, barwnie i kolorowo, przy pięknej słonecznej i troszkę upalnej pogodzie. Atrakcji było dość dużo, ciekawe koncerty, a w trakcie przemarszu pomimo naszej głuchoty wielu z nas czuło rytm bębniarzy, którzy bardzo głośno stukali w bębny. Na głównej scenie, która była ustawiona na rondzie ul. Świętokrzyskiej odbywały się nie tylko koncerty, ale wygłaszane też były przemówienia ważnych osobistości. Co słychać...? Na zaproszenie Prezesa Zarządu Głównego Polskiego Związku Głuchych w Warszawie p. Andrzeja Kopcia, nasz długoletni Prezes Zarządu Oddziału Wojewódzkiego PZG w Łodzi p. Stanisław Mizerski sprawił nam miłą, a zarazem radosną niespodziankę. Na jednym z wtorkowych spotkań świetlicowych, oznajmił nam, 7 W ODDZIALE ŁÓDZKIM Odśpiewany był hymn Unii Europejskiej. To wszystko dla osób z wadą słuchu było przetłumaczone na język migowy. Miło nam było zobaczyć na żywo byłego ministra i premiera Tadeusza Mazowieckiego. Na całej prawie ulicy Nowy Świat ustawione były namioty, które swą ofertą zachęcały wszystkich biorących udział w Paradzie do zatrzymania się przy stoiskach. Były rozdawane przeróżne materiały informacyjne, ulotki, gadżety, tj. parasolki, kubki, książki, torby, białe podkoszulki z napisem Komisja Europejska w Polsce, białe i niebieskie kaszkiety na głowę – symbole Unii Europejskiej. Wszystko to miało przypominać o zbliżających się wyborach w dniu 7 czerwca 2009 roku. Była to po prostu manifestacja Solidarności i jedności Polaków – obywateli Unii Europejskiej. Miło nam było uczestniczyć w tej manifestacji, właśnie w ten sposób spędzić wolny czas od pracy i problemów dnia codziennego. Było co podziwiać i czym się zachwycać. Mieliśmy jednak nadzieję, że spotkamy się wspólnie z niesłyszącymi przyjaciółmi, nie tylko z samej Warszawy, ale również z innych miast Polski. Okazało się, że oprócz nas z Łodzi i województwa łódzkiego oraz Włocławka, nikt nie raczył przyjechać. Było nam smutno i poczuliśmy się troszkę zawiedzeni. Pomimo tego, że nie było nas zbyt wielu, oraz pomimo zmęczenia długą Paradą, spacerem po okolicy Warszawy oraz zakupami, Relacja uczestników z kT z kutnA W miasteczku europejskim można było wziąć udział w prawyborach do europarlamentu. Mogli głosować także niepełnoletni. W miasteczku europejskim ustawiony był pawilon Polskiego Związku Głuchych. Uczestnicy z naszego Koła wpisali się na „niekończącą się listę” wspierającą niepełnosprawnych. Parada zakończyła się wspólnym odśpiewaniem hymnu Unii Europejskiej, który tłumaczony był na język migowy. Co słychać...? Barwny korowód ponad 1,5 tysiąca entuzjastów Unii Europejskiej przeszedł Traktem Królewskim w Warszawie w dziesiątej Paradzie Schumana, w piątą rocznicę członkostwa Polski w Unii Europejskiej. 8 Na czele Parady jechała zadaszona platforma, a na niej: Tadeusz Mazowiecki, Marszałek Sejmu – Bronisław Komorowski, były wiceszef Parlamentu Europejskiego – Janusz Onyszkiewicz, prezydent Warszawy – Hanna Gronkiewicz –Waltz, sędzia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości – Marek Safian, a także kandydaci do europarlamentu: Róża Thun, Wojciech Olejniczak, Dariusz Rosati, Marek Borowski. Młodzież przebrana za historyczne i literackie postaci europejskie (Napoleon, Don Kichot z Dulcyneą, Asteriks z Obeliskiem) do Warszawy przyjechała z całej Polski, od Augustowa po Bytom. wszyscy wróciliśmy bardzo weseli i szczęśliwi. Dziękujemy naszemu długoletniemu Prezesowi p. Stanisławowi Mizerskiemu za wielkie serce wkładane w pracę na rzecz wszystkich osób niesłyszących. Dziękujemy za możliwość uczestniczenia w tak ważnym wydarzeniu, jakim jest Parada Schumana. Tekst: Lucyna Sadowska Zdjęcia: Maciej Kowalski Na zakończenie prawie godzinny występ dali bracia Cugowscy. A my przenieśliśmy się do Łazienek Królewskich. Pogodę mieliśmy wspaniałą. Zwiedziliśmy pachnący i kolorowy w tym okresie park. W drodze powrotnej zajechaliśmy na lotnisko Okęcie. Około pół godziny spędziliśmy na tarasie widokowym. Pełni wrażeń i z poczuciem dobrze spędzonego dnia wróciliśmy do Kutna. Adresowany był on do osób z uszkodzonym słuchem – uczestników świetlicy w Oddziale Łódzkim Polskiego Związku Głuchych oraz wychowanków Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 w Łodzi. Celem projektu było podniesienie poczucia bezpieczeństwa osób z uszkodzonym słuchem. Pierwsza część projektu skierowana była do uczestników świetlicy w Polskim Związku Głuchych. Odbyły się wówczas cztery prelekcje dotyczące bezpieczeństwa osób głuchych i słabosłyszących. Miały na celu uświadomienie o współcześnie występujących zagrożeniach oraz sposobach radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Prelekcje zostały przeprowadzone przez pracownika Straży Pożarnej, funkcjonariusza Policji, ratownika medycznego oraz przedstawiciela sieci sklepów Militaria.pl. Druga część projektu zwrócona była ku mieszkańcom Internatu w Specjalnym Ośrodku SzkolnoWychowawczym nr 1 w Łodzi. Odbyło się pięć zajęć z zakresu samoobrony z instruktorem Sekcji Łódzkiej Aikido Dariuszem Skowrońskim. Dzięki tej inicjatywie realizatorzy chcieli wyposażyć odbiorców w podstawowe umiejętności zachowania się w sytuacjach zagrożenia. Wsparcia w realizacji projektu udzielili: Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej, Komenda Miejska Policji, Sieć sklepów Militaria.pl, Instruktor Sekcji Łódzkiej Aikido – Dariusz Skowroński, Cukiernia Bogumił Ziółkowski, Sklep spożywczy ADJUS. Wszystkim bardzo serdecznie dziękujemy. Co słychać...? Od lutego do kwietnia 2009 roku słuchaczki Kolegium Pracowników Służb Społecznych w Łodzi – Joanna Gębicka oraz Monika Oszczyk w ramach pracy dyplomowej realizowały projekt socjalny „Obrona konieczna”. W ODDZIALE ŁÓDZKIM Projekt socjalny „obrona konieczna” 9 W ODDZIALE WIELKOPOLSKIM kurs e-handel Oddział Wielkopolski Polskiego Związku Głuchych w Poznaniu wspólnie z Wyższą Szkołą Handlu i Usług w Poznaniu zorganizował kurs „E-handel – szkolenia wzmacniające kompetencje osób pracujących z regionu Wielkopolski w zakresie prowadzenia sprzedaży w Internecie”. W kursie trwającym od 14 marca do 19 kwietnia wzięła udział grupa 15 osób niesłyszących z Poznania. Przy pomocy tłumacza języka migowego Piotra Nowa- ka grupa uczyła się zasad prowadzenia działalności gospodarczej w Internecie, jak założyć sklep internetowy. Kursantów zapoznano z regulacjami prawnymi handlu w Internecie i zasadami bezpieczeństwa w Internecie. Tematy nie należały do łatwych i trzeba było nieraz dokładnie wyjaśniać terminy używane w Internecie – mówi Pan Prezes Piotr Nowak, który zajmował się na szkoleniu tłumaczeniem na język migowy – ale było warto, chociażby do ujrzenia uśmiechu i zadowolenia na twarzach wszystkich podczas wręczania certyfikatu o ukończeniu kursu. Co słychać...? Wycieczka po poznańskim Ostrowie Tumskim 10 W dniu 25 kwietnia 2009 roku grupa żądnych poszerzenia swojej wiedzy niesłyszących z Poznania wybrała się na wycieczkę po poznańskim Ostrowie Tumskim i Starym Rynku. Zebrało się zaledwie 9 osób, ale zarówno atmosfera jak i ilość przekazanych informacji były oszałamiające. Z historią Poznania i zwiedzanych miejsc zapoznawała nas Pani doktor Uniwersytetu Adama Mickiewicza Alina Zajadacz, tłumaczem była Paulina Wujewska. Dlaczego Pani doktor? Otóż Wydział Turystyki naszego UAM jest w trakcie tworzenia specjalnego przewodnika dla osób niesłyszących, który będzie na przenośnych mini-laptopach, a na nich zostanie zamieszczony tekst tłumaczony na język migowy wraz ze zdjęciami. W ten sposób osoby niesłyszące chcące zwiedzać Poznań będą mogły w Centrum Informacji Miejskiej takie urządzenie wypożyczyć i za jego pomocą klikając w aktywny monitor zwiedzać nasze miasto. Jest to program pilotażowy i do- piero trwają nad nim prace. Teksty w tym przewodniku są specjalnie dostosowywane na potrzeby i tak, aby były zrozumiałe dla osób niesłyszących. Cała wycieczka przebiegła miło i sympatycznie. Po drodze udało nam się również zobaczyć pokaz zmiany warty przez Ułanów Polskich na koniach. Po 4 godzinach chodzenia przyszedł i czas na zasłużony odpoczynek, czyli pyszny obiad w jednej z restauracji na Starym Rynku. To nie jest jedyna wycieczka, na jaką zapraszamy naszych członków. Już w czerwcu i w październiku odbędą się następne takie wycieczki po Poznaniu oraz we wrześniu wszystkich zapalonych i nie zapalonych rowerzystów serdecznie zapraszamy na wycieczkę rowerową do Puszczykowa. w kołach terenowych w Kutnie, Sieradzu, Skierniewicach, Radomsku i Tomaszowie Mazowieckim realizowana będzie rehabilitacja przez kilku specjalistów. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia rehabilitacja to kompleksowe postępowanie Co słychać...? Obserwując zmniejszające się z roku na rok środki przeznaczane na rehabilitację śmiało można rzec, że obecnie rehabilitacja jest na wagę złota. Wychodząc naprzeciw potrzebom członków w bieżącym roku w kołach terenowych W KOŁACH TERENOWYCH | ŁÓDŹ Rehabilitacja 11 W KOŁACH TERENOWYCH | ŁÓDŹ w odniesieniu do osób niepełnosprawnych. Rehabilitacja to też proces medyczno-społeczny, który dąży do poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych. W kołach terenowych już prowadzą rehabilitację dla naszych członków psychologowie, logopedzi, rehabilitanci. Terapia logopedyczna wymaga wielu żmudnych ćwiczeń prowadzonych przez wiele godzin. Zajęcia te cieszą się dużym zainteresowaniem wśród dorosłych ze względu na fakt, że często ostatni kontakt z logopedą mieli w okresie szkolnym. Uzupełnieniem tej formy rehabilitacji jest wsparcie psychologa. Trudności w sprawach życia codziennego, zawodowego, z wychowaniem dzieci, z którymi coraz trudniej sobie radzić samemu można spróbować rozwiązywać wspólnie z psychologiem. Osoby, które potrzebują pomocy rehabilitanta/fizjoterapeuty mogą umówić się na konsultacje lub skorzystać z masażu. Masaż jest jedną z najstarszych dziedzin wiedzy lekarskiej. Wywodzi się z Indii i Chin, gdzie wchodził w zakres rytuału religij- nego. Już 3000 lat p.n.e. odnotowano w dziele chińskim Kung-Fu wzmiankę o leczeniu za pomocą masażu. Masaż oddziaływuje na tkankę skórną, mięśniową, stawy i więzadła, na układ krwionośny, chłonny, nerwowy, oddechowy, pokarmowy, na przemianę materii. Najlepiej samemu spróbować, jak dobry efekt daje profesjonalny masaż. W kołach terenowych można uzyskać szczegółowe informacje na temat dyżurów logopedów, psychologów, rehabilitantów. Co słychać...? ZŁOTE GODY Państwa Bujałów 12 W dniu 19 kwietnia 2009 roku obchodzili uroczyście Jubileusz 50-lecia pożycia małżeńskiego WANDA i ZBIGNIEW BUJAŁOWIE. Państwo Wanda i Zbigniew Bujałowie, biorąc ślub 29 marca 1959 r. połączeni zostali węzłem małżeńskim na dobre i na złe. Są osobami niesłyszącymi. Od 1954 roku są członkami Polskiego Związku Głuchych w Łodzi. Żyją w szczęśliwym i udanym związku małżeńskim. Wychowali dwóch wspaniałych synów Bogusława i Andrzeja (słyszący), którzy są oparciem i uszami swych kochanych niesłyszących rodziców, pomagając im w trudach ich codziennego życia. Ich recepta na szczęśliwe małżeństwo to wspólna droga przez życie, wzajemna miłość, szacunek, zrozumienie i pomoc oraz wspólnie odbyte podróże. W kraju i za granicą mają grono przyjaciół, których dziś pozdrawiają. Pani Wanda pracowała jako wykwalifikowana szwaczka w Domu Mody „TELIMENA” w Łodzi, a pan Zbigniew zajmował się własną działalnością gospodarczą. Był zasłużonym sportowcem w latach młodości. Obecnie małżonkowie są na zasłużonej emeryturze. Dostojnym złotym Jubilatom wszyscy członkowie, Zarząd Oddziału PZG w Łodzi oraz Zarząd Koła Terenowego PZG w Łodzi składają najgorętsze życzenia: ABYŚCIE NADAL SIĘ KOCHALI I W TEJ PIĘKNEJ MIŁOŚCI TRWALI. BO MIŁOŚĆ JEST CENNIEJSZA, BO WASZA I NAJSZCZERSZA. Lucyna Sadowska Skarbnik i członek KT PZG w Łodzi 01.01.1948 r. Założycielem Koła PZG był nieżyjący już Pan Stanisław Ciesielski. Początki spotkań osób niesłyszących odbywały się właśnie w mieszkaniu Pana Ciesielskiego przy ul. Walki Młodych 14 (dzisiejsza ul. Wrocławska14). Związek przyjął nazwę Polski Związek Głuchoniemych i ich Przyjaciół Oddział Wielkopolski – Koło Jarocin. Zebranie obsługiwał przedstawiciel Oddziału Wielkopolskiego sekretarz J. Andersz. W okresie powojennym odbywały się kursy walki z analfabetyzmem na powiat pleszewski, jarociński i krotoszyński. 11 wrzesień 1949 r. – otrzymaliśmy świetlicę w pomieszczeniu piwnicznym przy ul. Św. Ducha 10. Prowadziliśmy tam działalność społeczną przez wiele lat do września 1988 r. 8 września 1949 r. zorganizowaliśmy pierwszą zbiórkę uliczną z przeznaczeniem zebranej gotówki na walkę z analfabetyzmem na powiat pleszewski i krotoszyński oraz na działalność klubu sportowego. Również 20 lutego 1950 r. zorganizowano kurs walki z analfabetyzmem. W tym też roku otwarto zakład szewski i krawiecki w Spółdzielni Inwalidów. W 1952 r. powstały 3 grupy związkowe głuchoniemych na powiat śremski, pleszewski oraz średzki, które istnieją do dziś. W 1954 r. prezes Koła Stanisław Ciesielski odebrał dla członków Koła 3 odznaki „Sprawny do pracy i obrony”, które wręczono Stanisławowi Ciesielskiemu, Józefowi Koszykowi oraz Tadeuszowi Dziatkowi. W 1966 r. przy Kole PZG powstało Koło Ligi Kobiet, które aktywnie działało przez wiele lat. W 1968 r. powstało przy PZG Koło Ligi Obrony Kraju, które swoją działalność prowadziło do marca 1979 r. W tym samym czasie powstało Koło PTTK przy PZG, którego założycielem był Stanisław Ciesielski. W okresie działalności społecznej naszego Związku napotykaliśmy na ogromne trudności finansowe a także na trudności lokalowe – pokój o powierzchni 16 m2, wejście bezpośrednio od ulicy. Było ciasno. Po usilnych staraniach u władz miasta otrzymaliśmy lokal – pomieszczenie piwniczne o pow. 65 m2. Po adaptacji na świetlicę i biuro w dniu 1 września 1998 r. mogliśmy już prowadzić naszą działalność społeczną w nowym lokalu przy ul. T. Kościuszki 34 w Jarocinie. Dużą zasługę w rozwoju naszej działalności ma kolega Andrzej Grzebisz – instruktor ds. rehabilitacji osób niesłyszących – tłumacz języka migowego. Obecnie prezesem Koła Terenowego PZG w Jarocinie jest Krzysztof Kmieciak, Wiceprezesem – Bogumiła Leowska, Skarbnikiem – Edmund Kasprzak, Sekretarzem – Andrzej Grzebisz (tłumacz języka migowego), członkiem – Miron Pachura. W naszej placówce odbywa się wiele wykładów, pogadanek i zebrań. Posiadamy bibliotekę, z której chętnie korzystają zwłaszcza osoby słabosłyszące. Poza tym działają u nas liczne koła zainteresowań. Staramy się, aby nasza działalność przynosiła jak najwięcej korzyści osobom z wadą słuchu. W tym celu organizujemy pogadanki o kraju i organizujemy wykłady tłumaczone na język migowy. Zależy nam na tym, żeby niesłyszący mogli poszerzać swoją wiedzę o świecie. Organizujemy również wykłady, których celem jest zapoznanie niesłyszących z obowiązującymi przepisami prawa. Przede wszystkim pomagamy osobom niesłyszącym w załatwianiu różnych codziennych spraw. Pomagamy wypełniać wnioski do urzędów, zapewniamy tłumacza języka migowego, reprezentujemy nasze środowisko w instytucjach państwowych i samorządowych, walczymy o jak najbardziej korzystną interpretację przepisów, dotyczących pomocy osobom niesłyszącym. To są oczywiście tylko przykłady, nie sposób krótko przedstawić wszystkich naszych działań. Z tego wynika, że działalność naszej placówki jest niezbędna dla środowiska osób niesłyszących. Na dzień dzisiejszy Koło PZG w Jarocinie liczy 82 członków. Andrzej Grzebisz – instruktor Koła PZG w Jarocinie Co słychać...? Krótki zarys historii powstania Polskiego Związku Głuchych Terenowego Ośrodka Rehabilitacji i Wsparcia Społecznego Niesłyszących w Jarocinie W KOŁACH TERENOWYCH | POZNAŃ KOŁO TERENOWE W JAROCINIE Od lewej: sekretarz Andrzej Grzebisz, prezes Krzysztof Kmieciak, wiceprezes Bogumiła Leowska, skarbnik Edmund Kasprzak, członek Miron Pachura 13 WTZ wycieczka do uniejowa baseny termalne Co słychać...? Kwiecień to wiosna, ciepło i czas pierwszych wycieczek. W dniu 15 kwietnia grupa osób niesłyszących wraz z uczestnikami WTZ pojechała na zorganizowaną przez Polski Związek Głuchych Oddział Łódzki wycieczkę do Uniejowa na baseny termalne. W kompleksie można było zażyć gorącej kąpieli w solankach z hydromasażami, skorzystać z sauny, bądź też skorzystać ze zjeżdżalni wodnej. Wszyscy doskonale się bawili i zażywali kąpieli solankowych i słonecznych. Korzystali z różnych basenów. Największym zainteresowaniem cieszył się basen solankowy, gdzie temperatura wody osiąga 33°C w okresie letnim i 36°C w okresie zi- 14 mowym. Do dyspozycji był również basen pływacki i kąpielisko dla dzieci. Pogoda tego dnia dopisała. Uniejowska solanka termalna znajduje zastosowanie przy leczeniu chorób, głównie: ■■ reumatoidalnych – zwyrodnień stawów, ■■ ortopedyczno-urazowych i stanów po zabiegach operacyjnych narządu ruchu, ■■ skóry, ■■ schorzeń nosa, ucha, gardła i krtani, ■■ nerwobólach, ■■ dyskopatiach, ■■ nerwicach. Taki wypoczynek przydał się wszystkim, a jednocześnie mogliśmy się cieszyć dobrą zabawą. Osoby, które nie były zdecydowane na zabawę i relaks w wodzie, wybrały się na spacer do parku, który otaczał XIV wieczny zamek i podziwiali piękno natury. Po dniu pełnym wrażeń, wszyscy uczestnicy wycieczki wrócili autokarem do Łodzi. Wszystkim gorąco polecamy baseny termalne w Uniejowie i zapraszamy do kolejnych wyjazdów grupowych i indywidualnych. dzieję, że będzie jeszcze okazja do spotkania się na podobnych zawodach i rywalizowania ze sobą w atmosferze fair play. Zorgani- zowanie turnieju udało się dzięki zgranemu zespołowi WTZ i dofinansowaniu ze środków Wydziału Sportu Urzędu Miasta Łodzi. Co słychać...? Warsztat Terapii Zajęciowej przy Polskim Związku Głuchych O/ Łódź był organizatorem I Turnieju w bilardzie i rzutkach dla uczestników warsztatów terapii zajęciowej z Łodzi i okolic. Na zawody zgłosiło się wielu chętnych z różnych warsztatów. W finałowych rozgrywkach wzięło udział 10 warsztatów z województwa łódzkiego. W turnieju rywalizowało 75 osób, które wzięły udział w dwóch dyscyplinach. W bilardzie wzięło udział 12 uczestników turnieju, natomiast w rzutkach 63 warsztatowiczów. Największe emocje wzbudziły zawody w rzutkach. Liczna publiczność towarzysząca zawodnikom zagrzewała swoich sportowców do rywalizacji. Każdy próbował swoich sił i nie wyszedł z zawodów bez pamiątkowego dyplomu. Wszyscy doskonale się bawili. Na koniec imprezy uczestnicy biorący udział w zawodach wraz z kibicami i instruktorami zasiedli do ciepłego poczęstunku przygotowanego wspólnymi siłami przez naszych łódzkich uczestników WTZ. Zwieńczeniem dnia było ogłoszenie wyników oraz rozdanie pucharów, dyplomów i nagród osobom, które zajęły pięć pierwszych miejsc w rzutkach i bilardzie. Turniej okazał się również doskonałą okazją do zapoznania się z innymi uczestnikami WTZ i nawiązania przyjaźni. Mamy na- W TZ TURNIEJ WARSZTATOWY 15 WTZ piramida dobrej woli Uczestnicy WTZ po raz kolejny mieli możliwość zorganizowania ekspozycji swoich wyrobów. Jak co roku w ramach obchodów Dnia Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych odbyła się impreza kulturalno-oświatowa dla osób niepełnosprawnych pod nazwą „Piramida Dobrej Woli”. Impreza zorganizowana była przez Łódzki Sejmik Osób Niepełnosprawnych. W tym roku impreza nie zgromadziła dużej ilości osób. Nie zorganizowano przemarszu ulicą Piotrkowską. Jak co roku jednak były występy artystyczne i wystawa prac osób niepełnosprawnych w pasażu Schillera. Przez kilka godzin członkowie stowarzyszeń i fundacji, pensjonariusze domów opieki społecznej, uczniowie szkół i klas integracyjnych, a także uczestnicy warsztatów terapii zajęciowej prezentowali swoje prace, osiągnięcia i umiejętności. Impreza ta jest zawsze świetną okazją do zaprezentowania prac Warsztatów Terapii Zajęciowej oraz przedstawienia twórczości i działalności każdej placówki. Nasz WTZ dla osób głuchych i głuchoniewidomych zawsze szczególnie przygotowywał się do tych prezen- tacji. W tym roku również nastawiliśmy się na kiermasz dla osób zainteresowanych obchodami. Zaprezentowaliśmy wyroby z wikliny, masy solnej, wełny, papieru itp. Każdy mógł wybrać coś dla siebie. Wyroby wzbudzały duże zainteresowanie kupujących oraz podziw i wyrazy uznania, dla wszystkich twórców tych dzieł. Staraliśmy się, aby każdy wyrób mógł być świetnym prezentem na każdą okazję. Bawiliśmy się doskonale gdyż całość imprezy uświetniała wspaniała oprawa muzyczna. Był to mile spędzony dzień i mamy nadzieję powrócić również za rok. „ceramika i garncarstwo na ziemiach polskich” Co słychać...? W dniach 31 maja – 6 czerwca 2009 r. w Medyni Głogowskiej, na terenie tamtejszej Zagrody Garncarskiej, odbył się warsztat z zakresu garncarstwa i ceramiki połączony z zajęciami z zakresu historii i tradycji garncarstwa i ceramiki na ziemiach polskich. Udział w warsztacie wzięły oso- 16 by niesłyszące i głuchoniewidome z województwa łódzkiego głównie podopieczni Warsztatu Terapii Zajęciowej przy PZG. Zajęcia odbywały się pod kierunkiem miejscowego mistrza garncarstwa. Uczestnicy uczyli się wyrabiania gliny, toczenia na kole. Poznali proces wypalania w specjalnym piecu glinianym. Wyjazd zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. PRAWO Warto wiedzieć!!! – Testament własnoręczny (holograficzny) Każdy człowiek, mający pełną zdolność do czynności prawnych może sporządzić testament. Testament pozwala uregulować sytuację majątku należącego do osoby fizycznej (człowieka) po jej śmierci. Testament może zawierać rozrządzenie tylko jednej osoby. Nieważne są testamenty sporządzone wspólnie przez kilka osób np. małżonków. Skutki prawne testamentu powstają z chwilą śmierci spadkodawcy. Do tej chwili spadkodawca może testament skutecznie odwołać. W przekonaniu wielu z nas, sporządzenie testamentu wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Nie jest to jednak prawda. Możemy sporządzić testament własnoręczny, który będzie tak samo ważny jak ten sporządzony w kancelarii notarialnej. Jeżeli zdecydujemy się na sporządzenie testamentu własnoręcznego musimy pamiętać o pewnych elementach, które mogą mieć wpływ na jego ważność: 1. Testament powinien być w całości sporządzony własnoręcznie. 2. Testament powinno się opatrzyć datą – dzienną. Nie jest to jednak niezbędne dla jego ważności, chociaż zalecane jest jej wpisanie. Oznaczenie daty może być istotne w przypadku sporządzenia kolejnego testamentu w miejsce uprzedniego – pozwala to w sposób jednoznaczny określić ich kolejność, a tym samym treść ostatniej woli spadkodawcy. 3. Testament musi zawierać podpis Spadkodawcy. Podpis powinien być odręczny. Podpis nie musi być czytelny, ale powinien pozwolić na stwierdzenie czy dane oświadczenie złożyła właściwa osoba. Nie jest niezbędne podpisanie się imieniem i nazwiskiem. Ważne jest aby podpis sugerował osobę, która testament sporządziła. W testamencie możemy ustanowić spadkobiercą jedną lub kilka osób. Możemy ustanowić spadkobierców do całości lub części spadku. Wzór testamentu gdy do całości spadku powołujemy jedną osobę Łódź, dnia 25 maja 2009 r. TESTAMENT Ja niżej podpisany Jan Kowalski urodzony w dniu 01.10.1944 r. w Łodzi świadomy podejmowanych czynności i bez żadnego nacisku, oświadczam, iż do całości spadku powołuję swoją córkę Katarzynę Kowalską. Jan Kowalski Wzór testamentu gdy do całości spadku powołujemy dwie osoby Co dalej zrobić ze sporządzonym w ten sposób testamentem? Jeżeli został sporządzony testament należy go powierzyć zaufanej osobie i zobowiązać ją do ujawnienia jego treści w przypadku śmierci. Możemy również powierzyć testa- ment osobie, którą w testamencie do spadku powołaliśmy. W takich okolicznościach możemy być pewni, że nasza ostatnia wola zostanie zrealizowana. Zawsze jednak przed sporządzeniem takiego dokumentu warto skonsultować się z prawnikiem. Zapraszamy na dyżur prawnika w PZG Oddziale Łódzkim w każdy wtorek w godz. 15.00-18.00 i czwartek w godz. 16.30-18.00. Co słychać...? Łódź, dnia 25 maja 2009 r. TESTAMENT Ja niżej podpisany Jan Kowalski, urodzony w dniu 01.10.1944 r. w Łodzi, świadomy podejmowanych czynności, oświadczam, iż powołuję do 1/3 spadku swoją wnuczkę Krystynę Hołowczyc córkę Haliny Hołowczyc z domu Kowalskiej i do 2/3 spadku swojego syna Krzysztofa Kowalskiego. Jan Kowalski Marlena Sobańska 17 REHABILITACJA DZIECI I MŁODZIEŻY „Dźwięki Marzeń” Ogólnopolski Program Rehabilitacji Małych Dzieci z Wadą Słuchu „Dźwięki Marzeń” to autorski, ogólnopolski program pomocy małym dzieciom z wadą słuchu zainaugurowany przez Fundację Orange w maju 2006 roku. W Polsce każdego roku rodzi się około 600 dzieci z wadą słuchu, które wymagają szybkiej diagnozy, leczenia i terapii logopedycznej. Program obejmuje pomocą dzieci z wadą słuchu w wieku od 0-3 lat, a w przypadkach dodatkowych sprzężeń do 6 lat. Fundacja pomaga dzieciom, które ze względu na trudną sytuację rodzinną (warunki ekonomiczne, wielodzietność, rodzina niepełna, odległość od najbliższej placówki rehabilitacji) nie mogą regularnie uczęszczać do placówki rehabilitacji. W ramach Programu Fundacja: ■■ Bezpłatnie wypożycza dzieciom aparaty słuchowe w 18 Bankach Aparatów Słuchowych w całej Polsce; ■■ Zapewnia systematyczną rehabilitację słuchu i mowy dzieciom z wadą słuchu. W tej chwili rehabilitacją domową objętych jest 332 dzieci. Dwa razy w tygodniu na jedną godzinę rehabilitacji dojeżdża do dzieci 181 rehabilitantów; ■■ Organizuje co roku turnusy terapeutyczno-rehabilitacyjne. Do tej pory odbyło się 17 takich turnusów z udziałem 418 dzieci i ich rodzin; ■■ Prowadzi szkolenia dla rehabilitantów z metody werbo-tonalnej, wspierającej rehabilitację słuchu i mowy u dzieci; ■■ Współpracuje z 28 placówkami rehabilitacji w całej Polsce. W ramach Programu Fundacja wydała poradnik dla rodziców dzieci z wadą słuchu. Zawiera on podstawową wiedzę na temat diagnozy audiologicznej, dopasowania aparatów słuchowych, rehabilitacji oraz przykłady ćwiczeń do pracy z dzieckiem w domu. Wersja elektroniczna poradnika dostępna jest na stronie www.fundacja.orange.pl. Program zyskał również przychylność środowiska naukowego, a wybrani jego przedstawiciele czynnie zaangażowali się w jego tworzenie poprzez udział w Radzie Nauko- wej Programu: Prof. dr hab. n. med. Witold Szyfter – przewodniczący Rady. Pozostali członkowie: Dr Zofia Kułakowska, Dr n. med. Marzanna Radziszewska-Konopka, Prof. dr hab. Tadeusz Gałkowski, Prof. dr hab. n. med. Andrzej Obrębowski, Prof. dr hab. n. med. Henryk Skarżyński, Prof. dr hab. Bogdan Szczepankowski. W tym roku Fundacja przygotowała również pomoc edukacyjną dla rodziców i rehabilitantów zawierającą płyty CD z ćwiczeniami z zakresu wychowania słuchowego oraz film logopedyczny. Wkrótce pomoce edukacyjne trafią do placówek współpracujących w całej Polsce. Dodatkowe informacje o Programie można uzyskać pod bezpłatnym numerem 0 800 48 00 44, od poniedziałku do piątku w godzinach 10.00 -16.00. Więcej informacji także na: www.fundacja.orange.pl Ewa Krupa, Dyrektor Fundacji Orange Co słychać...? W województwach łódzkim i wielkopolskim, w których ukazuje się nasza gazeta, Fundacja współpracuje z placówkami: 18 Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Słabo Słyszących i Niesłyszących Kalisz ul. Augustyna Kordeckiego 19, 62-800 Kalisz (062) 502-35-55 Pani Izabela Łukasiuk Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niesłyszących i Słabosłyszących „Tacy Sami” Łódź ul. Krzywickiego 20, 90-149 Łódź (042) 678 47 00 Joanna 501 988 856 Łazowska- Szczecińska Obraz świata odbierany oczami wywołuje u człowieka najsilniejsze emocje. Fotografia jest – jak dotąd – najpopularniejszym sposobem zapisania rzeczywistości. Ta dziedzina sztuki daje ponadto możliwość kontaktu czynnego (fotografowanie) i biernego (oglądanie fotografii) z tak powstającym wizerunkiem świata. Fotografować może niemal każdy, tak też się dzieje, jednak już znacznie mniejsza ilość osób robi to z wcześniej powziętym zamysłem, z jakimś planem działania, tematem pracy. Ale skąd – szczególnie dotyczy to młodzieży – brać wzorce, skoro fotografia nigdy nie istniała w programach szkolnych? Co prawda w nielicznych placówkach oświatowych istnieją kółka fotograficzne, ale to tylko dzięki zamiłowaniu grupki entuzjastów wśród pedagogów, którzy chcą, by fotografia była nadal tym, czym była od swojego początku – sztuką! działem Łódzkim PZG. W konkursie wzięło udział dwanaścioro naszych podopiecznych. Ze względu na unikalny w skali kraju charakter naszej placówki, są w tej liczbie osoby niesłyszące, słabosły- szące i słyszące. Oto one: Magdalena Kamińska, Oskar Mikołajczyk, Justyna Owczarek, Kamil Pawlik, Monika Plichta, Wioletta Rojek, Krzysztof Robert, Adam Rudo, Tomasz Rzepka, Andrzej Stępień, Praca komisji konkursowej dała następujący wynik (podajemy imię i nazwisko autora/ki fotografii, nie zaś osoby fotografowanej): REHABILITACJA DZIECI I MŁODZIEŻY „Opowiem Ci o moich marzeniach” miejsce III – Krzysztof Robert miejsce I – Justyna Owczarek I wyróżnienie – Adam Rudo Co słychać...? Powszechniejsze poruszanie się młodzieży głuchej i słabosłyszącej w świecie wzrokowo-przestrzennym sprawiły, że ilość kółek fotograficznych w łódzkich szkołach dla młodzieży niesłyszącej jest zdecydowanie wyższa niż w szkołach masowych. Jednym z nich jest – powołane we wrześniu 2005 r. – koło fotograficzne Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1, ul. Siedlecka 7/21, mające swą siedzibę w internacie placówki. W zakresie działań koła są m. in. konkursy fotograficzne dla młodzieży. Ostatni z nich nosi tytuł: Opowiem Ci o moich marzeniach. Konkurs ten trwał od listopada 2008 r. do kwietnia 2009 r. i był zorganizowany wspólnie z Od- miejsce II – Tomasz Rzepka II wyróżnienie – Magdalena Kamińska 19 REHABILITACJA DZIECI I MŁODZIEŻY Krzysztof Szychta, Arkadiusz Wójcik. Nasi fotografowie wykonali ponad sto zdjęć. Ich tematyka była bardzo szeroka: obejmowała konkretne rzeczy materialne, które potrafiły zafascynować – samochody, pieniądze, rower oraz znacznie trudniejsze dla zobrazowania – uczucia i stany: miłość, radość, wspólny dom, małżeństwo, zdrowie, sprawność, wygoda, szczęście. Wśród prac młodzieży znalazły się też dzieła kilkuczęściowe – np. przedstawienie marzenia o nieśmiertelności zawiera się na sześciu fotografiach. Zwracamy tu uwagę na fakt, iż przewaga ilości fotografii ukazujących uczucia i stany nie jest przypadkowa: człowiek jest głównym, by nie powiedzieć, że niemal jedynym tematem zainteresowań naszej fotografującej młodzieży, szczególnie niesłyszącej i słabosłyszącej. Na podstawie wielokrotnych sesji fotograficznych z naszymi podopiecznymi, stwierdzić możemy również – zaskakujący dla nas fakt – iż nie odnotowaliśmy istotnej przewagi w kreowaniu i posługi- waniu się obrazem przez młodzież niesłyszącą w porównaniu ze słyszącymi wychowankami. Znaczną rolę w pomocy młodzieży odegrali wychowawcy – opiekunowie koła fotograficznego: Sylwia Miksa i Mariusz Kotyński, jednak zaznaczamy, iż każdorazowo fotografie wykonywali nasi podopieczni. Miejsca wykonywania prac konkursowych również – jak tematyka – były zróżnicowane i typowane „na gorąco”: internat, salony samochodowe, lodowisko, ściana wspinaczkowa, miejskie ulice. Z wymienionych ponad stu zdjęć komisja konkursowa wstępnie wybrała czterdzieści prac. Będzie je można obejrzeć w internacie SOSW nr 1 w Łodzi, gdzie stanowić będą stałą ekspozycję na drugim piętrze, której techniczne opracowanie zawdzięczamy naszemu koledze Juliuszowi Bołbotowi. 30 kwietnia 2009 r. poszerzona komisja konkursowa (PZG oraz SOSW nr 1) zebrała się raz jeszcze, by wybrać trzy najlepsze prace finałowe oraz dwa wyróżnienia. Trudność wyboru polegała na tym, że fotografie reprezentowały zbliżony poziom artystyczny, toteż komisja nie była jednomyślna w swych werdyktach; przyjęliśmy większościową zasadę opiniowania prac. Fakt ów skłania nas do proponowania czytelnikom „Co Słychać...?” obejrzenia wszystkich czterdziestu fotografii konkursowych, wystawionych w internacie SOSW nr 1, gdyż tylko w ten sposób można się zapoznać z klimatem i duchem „opowieści o marzeniach”. Uroczyste otwarcie wystawy konkursowej, rozdanie dyplomów i nagród odbyło się 7 maja 2009 r. w internacie SOSW nr 1, ul. Siedlecka 7/21. Serdecznie zapraszamy do obejrzenia naszej stałej galerii ze wszystkimi czterdziestoma pracami finałowymi! Mariusz Kotyński Sylwia Miksa Juliusz Bołbot Poradnia gdzieś w Poznaniu Co słychać...? Będąc w Poznaniu nie sposób ominąć w swym planie podróży przechadzki po Starym Rynku. Koziołki na wieży ratuszowej, muzea, niezwykła atmosfera, gołębie karmione przez dzieci oraz przepiękne kamieniczki i uliczki otaczające rynek. 20 W tak niesamowitym otoczeniu, na ul. Żydowskiej 35, minutę drogi od Ratusza, mieści się poradnia rehabilitacyjna dla dzieci z wadą słuchu. To dlatego właśnie wśród osób zebranych o godz. 12 pod Ratuszem i oczekujących na poznańskie koziołki codziennie zobaczyć można dzieci z aparatami słuchowymi i implantami ślimakowymi. W ten sposób rodzice łączą to, co przyjemne z tym, co konieczne dla swoich dzieci. Nie da się jednak ukryć, że także w poradni dzieci są zadowolone i uśmiechnięte. Poradnia działa w Poznaniu od wielu lat. Przez ten czas wypracowała sobie świetny system współpracy specjalistów z małymi pacjentami oraz ich opiekunami. Cała rehabilitacja w miarę możliwości opiera się na pracy poprzez zabawę z maksymalnym wsparciem ze strony zaangażowanych w rehabilitację rodziców (choć często zdarzają się także oddane babcie, dziadkowie i inne osoby blisko związane z dzieckiem, chcące w jak największy sposób uczest- Nikodem niczyć w pracy z maluchem). Wszyscy specjaliści są osobami w pełni kompetentnymi w zakresie swoich zadań. Pracownicy cią- Zapraszamy! p.o. Kierownik Poradni Monika Bartkowska Co słychać...? Ala W obecnym momencie poradnia przechodzi zmiany administracyjne i kadrowe, mające na celu polepszenie kontaktu z rodzicami oraz zwiększenie efektów rehabilitacji. Wśród specjalistów, do których trafiają pacjenci ze skierowaniem w ramach NFZ są: psycholodzy, logopedzi, lekarz laryngolog, surdopedagog, protetyk słuchu i tłumacz języka migowego. Rehabilitują się u nas dzieci i młodzież w każdym wieku: zarówno maluchy kilkumiesięczne, jak i studenci, będący pod opieką od wielu lat. Różnorodne zajęcia odbywają się zarówno w formie indywidualnej, jak i grupowej, w zależności od potrzeb i możliwości. Dokładniejsze informacji można uzyskać pod nr tel. (061) 8524476. REHABILITACJA DZIECI I MŁODZIEŻY gle poszerzają swoje umiejętności i wiadomości na tematy rehabilitacji dzieci słabo słyszących, dzięki czemu starają się w sposób jasny, a zarazem skuteczny prowadzić zajęcia na terenie poradni, a także udzielać pełnej informacji jak współpracować z dzieckiem w warunkach domowych oraz udzielają wsparcia rodzicom. Każda osoba zaangażowana w pomoc dziecku ma możliwość, po uzyskaniu zgody rodzica, umówić się i porozmawiać ze specjalistą prowadzącym rehabilitację. Ala 21 ZDROWO I BEZPIECZNIE Zdrowy poranek Po zimie jesteśmy ociężali, brakuje nam kondycji a wszystko dlatego, że w okresie zimowym mało się ruszamy. Ruch jest bardzo ważny w naszym życiu nie tylko ze względów zdrowotnych ale i poprawia samopoczucie. Proponujemy wam w tym wydaniu „Co słychać…?” dwa ćwiczenia na poranną rozgrzewkę. Idealnie byłoby robić ją na świeżym powietrzu, łącząc z marszem lub bieganiem. Za każdą aktywność nasz organizm szybko nam się odwdzięczy. Ćwiczenie nr 1. Pozycja wyjściowa (fot. 1) – stoimy wyprostowani w lekkim rozkroku, ręce zgięte przed klatką piersiową wnętrzami dłoni do dołu, łokciami na zewnątrz. Lekko uginamy kolana i robimy całkowity wyprost prawej ręki, następnie prawa ręka powraca na miejsce (patrz pozycja wyj- fot. 1 fot. 2 ściowa), czynność tą powtarzamy z użyciem lewej ręki (fot. 2). Ćwiczenie nr 2. Pozycja wyjściowa (fot. 3) – stoimy swobodnie, lewa noga z przodu, Zginamy lewą nogę, cała stopa oparta na podłożu, a prawą nogę przesuwamy do tyłu dotykając kolanem podłogi, a jednocześnie nie odrywając palców stopy od podłoża. Ręce ściągamy w dół (fot. 4). Proponujemy również uczestnictwo w zajęciach aerobowych z panią Katarzyną Krakowiak w każdą środę. Co słychać...? 22 za nią prawa w tyle, obie skierowane palcami do przodu, ręce zgięte w łokciach przyciągnięte do klatki piersiowej, lecz jej nie dotykają, wnętrza dłoni skierowane ku twarzy. fot. 3 fot. 4 W dniach 16 -17 maja 2009 w Parku Staromiejskim w Łodzi odbyła się retrospektywna wystawa malarstwa niesłyszących. Na wystawie zostały zaprezentowane prace, które powstały podczas 13 plenerów malarskich „Malarstwo w Te- rapii” organizowanych przez PZG/ Łódź. Obrazy cieszyły się dużym zainteresowaniem spacerowiczów. To już drugi krok PZG/Łódź podjęty ku integracji środowiska osób niesłyszących i słyszących w formie wystawy plenerowej. KULTURA RETROSPEKTYWNA WYSTAWA MALARSTWA NIESŁYSZĄCYCH ŁÓDZKA SCENA PANTOMIMY Od marca 2009 roku ŁSP prowadzi intensywne plenerowe próby przygotowujące zespół do przeprowadzenia performensu pt. „Stacja przemijania”. Performens odbędzie się 19 lipca (niedziela) na Starym Rynku w Łodzi o godz.19. Wszyst- kich chętnych zapraszamy do zobaczenia działania ŁSP tak różnego od dotychczasowych. Do zobaczenia w lipcu na Starym Rynku. LETNI WARSZTAT TEATRALNY Łódzka Scena Pantomimy już w czerwcu wyjedzie na 10-dniowy warsztat teatralny nad morzem wraz z Teatrem-3 ze Szczecina. Warsztaty mają na celu dalsze rozwijanie umiejętności teatralnych aktorów. Pobyt zostanie zwieńczony premierą, którą zespoły obu teatrów przygotowują na tą okazję. Szczegółową relację z warsztatu teatralnego opiszemy w następnym, „Co słychać…?” „CO JEST W ŚRODKU JABŁKA” – PLENER MALARSKI, BIESZCZADY 2009 szczegółowych informacji udziela p. Michał Konka – [email protected] Co słychać...? PZG w Łodzi już po raz czternasty organizuje plener malarski „Malarstwo w Terapii”. W tym roku zawitamy w Bieszczady. Plener odbędzie się w dniach 6-20 sierpnia 2009 roku w miejscowości Cisna. Temat tegorocznego pleneru brzmi: „Co jest w środku jabłka”. Temat o szerokiej interpretacji ma skłonić artystów do poszukiwania twórczych rozwiązań zagadnienia. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy!!! Druk zgłoszeniowy można pobrać ze strony www.pzg.lodz.pl, 23 KULTURA Poznaniacy w Kazimierzu Dolnym i jego okolicach W Co słychać...? dniach 21-24 maja 2009 r. odbyła się czterodniowa wycieczka do Kazimierza Dolnego i okolic. Niesłyszący podopieczni z Poznania wyjechali 21 maja o 16.00 sprzed siedziby PZG. Naszym celem były Puławy, gdzie mieściła się nasza baza noclegowa. Do hotelu „Pod Żaglami” dotarliśmy kilka minut przed 24.00, gdzie powitano nas obiadem dwudaniowym, zakwaterowano w pokojach, po czym pełni wrażeń i zmęczeni poszliśmy spać. 24 Następnego dnia obudziła nas piękna słoneczna pogoda, po śniadaniu pojechaliśmy do Janowca, gdzie zwiedzaliśmy ruiny zamku. Nasz przewodnik, Pan Stefan, w bardzo przystępny i humorystyczny sposób opowiedział nam historię tego zamku. Zamek w Janowcu to renesansowa budowla zbudowana na wysokiej skarpie wiślanej. Budowę zam- ku w 1508 r. rozpoczął Mikołaj Firlej, późniejszy starosta kazimierski, budowę kontynuował jego syn Piotr. Był to późnogotycko-renesansowy zamek obronny, ufortyfikowany przez basteje wysunięte przed linię murów, miał możliwość prowadzenia ostrzału wzdłuż obwarowań. W dniu 7 lutego 1656 r. zamek został ograbiony i spalony podczas najazdu Szwedów. Następnie odbudowany i rozbudowany w stylu barokowym przez rodzinę Lubomirskich (do pierwszej połowy XVIII wieku). Odbudową kierował Tylman z Garmen. W 1783 r. Marcin Lubomirski przegrał zamek w karty, nowym właścicielem został Mikołaj Piaskowski. Jednak ani on, ani kolejni właściciele (np. Osławscy) nie byli w stanie utrzymać zamku. Sprzedali całe wyposażenie (nawet marmury zostały zdjęte ze ścian), zamek został opuszczony i popadł w ruinę. W 1931 r. został kupiony przez warszawiaka Leona Kozłowskiego. Wyremontował tylko dwa pomieszczenia w baszcie, ale co ważniejsze, powstrzymał wandali. Po jego śmierci zamek i jego prywatne zbiory zostały przekazane państwu. Obecnie mieści się w zamku oddział Muzeum Nadwiślańskiego, zamek jest stopniowo remontowany. Następnie pojechaliśmy do Kazimierza Dolnego, gdzie zwiedzaliśmy: ■■ kościół farny św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja – zbudowany w latach 1586-1589, z manierystycznym i barokowym wyposażeniem oraz z jednymi z najstarszych zachowanymi w Polsce organami w modrzewiowej oprawie (1620 r.) ■■ kamienice (przy Rynku) o manierystycznym wystroju z ok. 1615 r. należące do braci Przybyłów: • Pod Świętym Mikołajem (restaurowana po wojnie przez Józefa Gosławskiego) • Pod Świętym Krzysztofem Bardzo głodni po zwiedzaniu kazimierzowskich zabytków poszliśmy na obiad, po którym udaliśmy się na rejs statkiem o złowieszczej nazwie „PIRAT”. W czasie rejsu spotkała nas ulewa i burza, ale nie zraziło to naszych podopiecznych. Zeszliśmy pod pokład i raczyliśmy się ciepłą herbatka i kawką. Po dopłynięciu na miejsce udaliśmy się do autokaru i wracaliśmy pełni nowych wrażeń do naszej bazy w Puławach, gdzie czekała na nas ciepła kolacja. Po kolacji nasze tłumaczki zorganizowały nam konkursy zręcznościowe i quiz z nabytych wiadomości w czasie wycieczki. Śmiechu było co nie miara, wręczone zostały nagrody zwycięzcom. Potem były opowiadane kawały, które były tłumaczone w języku migowym. Wszyscy dobrze się bawili. Następnego dnia po śniadaniu udaliśmy się z naszym przewod- Puławy – Zamek obronny wzniesiono w Puławach w latach 16711676 dla marszałka wielkiego koronnego Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Budowla miała kształt prostokąta z czterema alkierzami w narożach, przygotowana była do pełnienia funkcji obronnych. W 1706 roku, kiedy Puławy stały się własnością rodu Sieniawskich, wojska szwedzkie zniszczyły pałac i jego otoczenie. Odbudowę rezydencji kontynuowały rody Sieniawskich i Czartoryskich. Szczyt rozwoju i funkcjonowania w Puławach ośrodka kultury oświeceniowej przypada na przełom XVIII i XIX wieku, za sprawą wielostronnej działalności Izabeli (1746- 1835) i Adama Kazimierza (1734- 1823) Czartoryskich. W czasie zaborów władze rosyjskie umieściły w pałacu Aleksandryjskim Instytut Wychowanie Panien. Aktualnie działający w Pałacu Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy. Nałęczów – Park Zdrojowy – założycielem i organizatorem Parku Zdrojowego, na którego terenie znajduje się część zabudowań uzdrowiska, był Stanisław Małachowski. Park istniał już w połowie XVIII w., zaś pod koniec XIX w. był powiększony dla potrzeb kuracjuszy. Przecina go szereg alei i ścieżek. Park podzielony jest na 2 części korytem Bystrej, która spiętrzona śluzą rozlewa się w owalny staw. Drzewostan parku, starannie dobierany i pielęgnowany przez prawie 190 lat, jest chlubą nałęczowskiego uzdrowiska. Obok znanych krajowych gatunków drzew iglastych i liściastych spotyka się tu okazy flory zachodnioeuropejskiej, a nawet amerykańskiej (np. wysokie sosny-wejmutki). Na ponad 20 hektarach rosną m.in. kasztanowce, lipy, sosny i dęby, ale także tulipanowce amerykańskie, katalpy (inaczej surmie) i skrzydłoorzechy chińskie. KULTURA nikiem p. Stefanem na kolejną wycieczkę. Tym razem zwiedzaliśmy Puławy, Nałęczów i zamek w Kozłówce. Odwiedzający mogą także skorzystać z uroków palmiarni i ugasić pragnienie wodami mineralnymi. Park Zdrojowy, położony w centrum miasta, jest oazą ciszy i spokoju, gdzie spacerowicze mogą dokarmiać oswojone łabędzie i wiewiórki. Pałac w Kozłówce – zespół pałacowo-parkowy rodziny Zamoyskich (obecnie muzeum) we wsi Kozłówka, która leży w północnej części województwa lubelskiego, 9 km na zachód od Lubartowa oraz 0,5 km od małej wsi Kamionka. We wnętrzach, które zachowały autentyczny wystrój z przełomu XIX wieku i XX wieku w tym: neobarokowe i neoregencyjne plafony, piece z miśnieńskich kafli, marmurowe kominki, dębowe parkiety, zgromadzona jest również niezwykła kolekcja malarstwa (przeważają portrety rodzinne oraz kopie arcydzieł malarstwa europejskiego), mebli, rzeźb, luster, kobierców, porcelany, złoconych brązów i sreber, które swego czasu stanowiły dawne wyposażenie pałacu. Wnętrza są doskonale utrzymane i posiadają nieporównywalny w Polsce i bardzo rzadki w Europie stopień autentyzmu. Pełni wrażeń wracaliśmy do naszej bazy na kolację, a po niej była zabawa taneczna, gdzie wspominaliśmy wszystkie miejsca, które zwiedzaliśmy. Serdecznie podziękowaliśmy naszym Paniom – tłumaczkom p. Tamarze Adamskiej i p. Paulinie Wujewskiej za tak wspaniałą wycieczkę, której nie zapomnimy do końca życia. W niedzielę po obiedzie wracaliśmy do Poznania, nie mogąc doczekać się kolejnej wycieczki zorganizowanej przez Polski Związek Głuchych w Poznaniu. Co słychać...? ■■ Synagoga w Kazimierzu Dolnym – zbudowana w drugiej połowie XVIII wieku, przy obecnej ulicy Lubelskiej 4. Podczas II wojny światowej, po przybyciu frontu do miasta w 1944 roku, hitlerowcy doszczętnie zdewastowali synagogę. Po wojnie budynek synagogi stał opuszczony i popadał w ruinę. W 1953 roku budynek bożnicy odbudowano i gruntownie wyremontowano przeznaczając go na salę kinową. W 2003 roku kino zostało zamknięte, a główna sala pozostaje niewykorzystana. W bocznych pomieszczeniach budynku urządzono pokoje do wynajęcia. Obecnym właścicielem jest warszawska gmina żydowska. ■■ Klasztor oo. Reformatów w Kazimierzu Dolnym położony jest na wzgórzu, które dawniej nazywano Plebanią Górą. Konsekracja małej kapliczki Zwiastowania Najświętszej Marii Panny miała miejsce 11 sierpnia 1591 roku. W 1627 roku ojcowie reformaci przystąpili do budowy klasztoru, a także do rozbudowy kościoła. 25 SPORT Gala Mistrzów Sportu Polska Federacja Sportu Niesłyszących 21 marca 2009 roku w Łodzi po raz pierwszy zorganizowała Galę Mistrzów Sportu, podczas której wręczono nagrody w I plebiscycie na 10 najlepszych sportowców 2008 r. Zwycięzcą został Rafał Nowak. Poniżej prezentujemy wszystkich 10 laureatów. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nazwisko i imię NOWAK Rafał BACHMATIUK Magdalena PIÓRO Artur FIGIEL Marta ZARĘBA Edyta ŚLIWKA Rafał WIERZBICKI Jacek CHĘCIAK Krzysztof SZCZEPIŃSKI Ryszard CHOJNOWSKI Marcin Dyscyplina Lekkoatletyka Pkt. 2024 Lekkoatletyka 1673 Pływanie Koszykówka Lekkoatletyka Lekkoatletyka Lekkoatletyka Szachy 1607 1594 1505 1412 1190 1149 Tenis stołowy 1013 Szachy 995 Inne kategorie i poszczególni zwycięzcy: Trenerzy Roku 2008 1. PIĄTEK Zenon 2. MICHALSKI Cezary Drużyna Roku 2008 Lubelski Klub Sportowy Głuchych SPARTAN Lublin Działacze Roku 2008 1. JANIEC Stanisław 2. STEMPURSKI Wojciech 3. JANIEC Jarosław Fair Play 2008 Szkolny Klub Sportowy Głuchych „ZRYW” Gołotczyzna Wśród nagrodzonych dla najlepszych działaczy Klubów byli też nasi łódzcy działacze ŁKSG: wiceprezes Tomasz Romanowski i Tomasz Włodarczyk oraz w kategorii obsługa techniczna również oni i Maciej Malinowski Serdecznie gratulujemy. Więcej wyników na stronie www.pfsn.pl Powodem dla, którego gram jest chęć zabawy – uśmiechając się dopowiada – taka forma rozrywki. Lubię grać również w remika, szachy, warcaby i darta. Pan Żelek pokonał wszystkich graczy i zajął pierwsze miejsce, tuż przed Julianem Białęskim i Franciszkiem Nowakiem. Czasem ciężko było pokonać przeciwników, ale miałem trochę szczęścia i udało mi się – skromnie wspomina zwycięzca – aby wygrać trzeba grać spokojnie, być opanowanym, uderzać kijem dokładnie i z wyczuciem. Gratulujemy wszystkim graczom, a szczególnie zwycięzcy. SIATKARKI Łódzkiego Klubu Sportowego Głuchych obroniły tytuł mistrzyń Polski niesłyszących Co słychać...? Bilard dla każdego 26 W Oddziale Wielkopolskim Polskiego Związku Głuchych każdy piątek to dzień sportu. Jednak szczególną uwagę, w pierwszym kwartale tego roku, płeć męska poświęciła rozgrywkom w bilarda. W każdy popołudniowy piątek panowie spotykali się i pilnie rywalizowali między sobą. I tak w kwietniu wyłonił się zwycięzca – Kazimierz Żelek – rencista, posiadający dużo wolnego czasu, który spędza z żoną i 2,5 letnią wnuczką. Gram w bilarda odkąd został zakupiony stół bilardowy do klubu – mówi Pan Kazimierz – czyli od 2005 roku. Drużyna ŁKSG po raz trzeci z rzędu została najlepszym zespołem w kraju i zatrzymała na własność puchar za wywalczenie pierwszego miejsca. rok z rzędu . Mamy nadzieję, że za rok odzyskamy tytuł Mistrza Polski i znów ŁKSG zostanie najlepszą drużyną w Polsce. Najwięcej punków dla ŁKSG zdobył Marcin Merk – 66, Marcin Stępień – 36 i Michał Tylki – 32 Tabela końcowa: PUCHAR POLSKI W HALOWEJ PIŁCE NOŻNEJ MĘŻCZYZN W RADOMIU, w dn. 17-19.04.2009 r. Udział w Pucharze Polski wzięło 16 drużyn z całej Polski. Zdobywcą Pucharu Polski została drużyna RESGEST Rzeszów. Nasza Łódzka drużyna w końcowej klasyfikacji zajęła 9 miejsce. MŁODZIEŻOWE MPN W KOSZYKÓWCE CHŁOPCÓW (do lat 22) W SZCZECINIE, w dn. 27-29.03.2009 r. Niestety nie udał się wyjazd naszej młodzieżowej drużyny łódzkiej młodzieży na Mistrzostwa Polski w koszykówce. Łódzka drużyna przegrała 2 mecze w grupie eliminacyjnej i nie awansowała do finału. W finale spotkały się drużyny młodzieżowe BAGRY Kraków – SPARTAN Lublin. Mistrzem Polski zostali zawodnicy ze SPARTAN Lublin. Tabela końcowa: 1 2 3 SPARTAN Lublin BAGRY Kraków WARS Warszawa Mistrz Polski’2009 Wicemistrz Polski’2009 Brązowy medal Najwięcej punktów z łódzkiej drużyny zdobył Jankowski Mateusz. Trenerem łódzkiej młodzieżówki jest Tomasz Romanowski. FINAŁOWE MPN W KOSZYKÓWCE SENIORÓW MĘŻCZYZN W ŁODZI, w dn. 03-05.04.2009 r. Drużyny ŁKSG Łódź, WIELKOPOLSKI Poznań, SPARTAN Lublin, RES-GEST Rzeszów wzięły udział w finałowym Turnieju. WYNIKI poszczególnych meczów: ŁKSG Łódź – SPARTAN Lublin 72:45 (11:13, 25:9, 22:13, 14:10) RES-GEST Rzeszów – WIELKOPOLSKI Poznań 62:63 (11:17, 15:12, 18:16, 18:18) ŁKSG Łódź 51:66 (12:16, 14:9, – WIELKOPOLSKI Poznań 14:19, 11:22) SPARTAN Lublin – RES-GEST Rzeszów 85:59 (19:16, 28:20, 10:19, 28:4) ŁKSG Łódź 62:75 (15:21, 22:12, – RES-GEST Rzeszów 12:26, 13:16) WIELKOPOLSKI Poznań – SPARTAN Lublin 65:50 (15:12, 15:18, 5:19, 15:15) Mistrzem Polski został WIELKOPOLSKI Poznań. Łódzka drużyna została wicemistrzem Polski drugi ELIMINACJE MPN W PIŁCE NOŻNEJ 11-osobowej SENIORÓW MĘŻCZYZN w dn. 01-03.05.2009 r. w Lublinie i Olsztynie Wyniki grupowe Grupa A WARMIG Olsztyn – ŁKSG Łódź 2:1 (0:1) ŁKSG Łódź – TON Poznań 9:2 (2:2) TON Poznań – WARMIG Olsztyn 2:13 AWANS: WARMIG Olsztyn Grupa B SPARTAN Lublin – RADOMIG Radom 6:0 (2:0) RADOMIG Radom – RES-GEST Rzeszów 0:7 (0:4) RES-GEST Rzeszów – SPARTAN Lublin 1:1 (0:0) AWANS: RES-GEST Rzeszów FINAŁ MPN W SIATKÓWCE SENIORÓW MĘŻCZYZN W OLSZTYNIE, w dn. 22-24.05.2009 r. W dniach 22-24 maja 2009 r. w Olsztynie został rozegrany Turniej Finałowy Seniorów w piłce siatkowej. Łódzka drużyna zajęła 3 miejsce. Mistrzem Polski po raz kolejny z rzędu został SPARTAN Lublin. Siatkarze ŁKSG walczyli w składzie: Wiśniewski, Olak, Mazur, Dziurdzia, Romanowski, Polit, Inglot. Łodzianie otrzymali także nagrodę Fair Play. SPARTAN Lublin ŁKSG Łódź RADOMIG Radom ŁKSG Łódź WARMIG Olsztyn ŁKSG Łódź 23:25, 3:1 28:20, 25:20, 25:23 25:21, 14:25, 2:3 25:20, 25:27, 7:15 24:26, 3:1 25:21, 25:19, 27:25 Co słychać...? 1 ŁKSG Łódź Mistrz Polski 2009 2 MAZOWSZE Warszawa Wicemistrz Polski 2009 3 RADOMIG Radom brązowy medal SPORT Za najlepszą atakującą uznano Monikę Trojnar, a najlepszą rozgrywającą Annę Tylki. Skład drużyny prowadzonej przez trenera Jóźwiaka przedstawia się następująco: Trojnar, Tylki, Lewa, Szczepska, Błaszczyk, Sobiesiak, Olak. 27 RELIGIA Czym jest duszpasterstwo głuchych? Dla wielu ludzi słyszących świat ludzi głuchych jest wielką niewiadomą. Czasami widzą oni na ulicy czy w tramwaju ludzi posługujących się językiem migowym. Patrzą z zaciekawieniem nic nie rozumiejąc. Czasami zadają sobie pytanie kim oni są, czy bardzo się różnią od większości ludzi w naszym kraju. Wnikliwi pytają czy język migowy jest międzynarodowy, czy można się nim porozumieć na całym świecie. Bardziej religijni pytają czasami: jak wygląda duszpasterstwo niesłyszących? Jak się odprawia msze święte, jak się głusi spowiadają czy chętnie przychodzą do kościoła? Ktoś, kto nigdy się nie spotkał z głuchą społecznością, ma prawo zadawać takie pytania, choć świadczą one o tym, jak wielka jest nieświadomość dotycząca środowiska niesłyszących. Co słychać...? Podstawowym zadaniem duszpasterstwa głuchych jest prowadzenie ludzi do Boga i nauczanie miłości. Jezus Chrystus, Syn Boży przekazał nam przykazanie: „Będziesz Miłował Pana Boga swego z całego serca swego, sił swoich, myśli swoich, a bliźniego swego jak siebie samego”. To cel wszystkich działań Kościoła, a jego częścią przecież są wszyscy ochrzczeni, w tym także głusi. Duszpasterstwo to oczywiście migane msze święte, spowiedzi bez konfesjonału, który dla słyszących jest pomocą, a dla głuchych byłby przeszkodą w miganiu, to chrzty, śluby i pogrzeby. 28 Duszpasterstwo nie może się zamknąć tylko w obrębie budynku kościoła. O Bogu trzeba mówić wszędzie. Także okazywać miłość człowiekowi należy w każdym miejscu. Dlatego działalność duszpasterska to także nauka katechezy w szkołach. Tam odbywa się przygotowanie do Pierwszej Komunii Świętej i Bierzmowania. W tym roku w Łodzi dzieci, które przystąpiły pierwszy raz do komunii świętej mieliśmy dziesięcioro, a 29 osób przyjęło bierzmowanie. W szkołach księża i katecheci organizują przedstawienia świąteczne, jasełka, wigilie. Duszpasterstwo głuchych to także działalność charytatywna polegająca na dożywianiu dzieci i młodzieży z rodzin biednych. Nasze łódzkie duszpasterstwo poprzez Stowarzyszenie Niepełnosprawni – Sprawni, zajmuje się fundowaniem obiadów w szkołach, a także organizuje szkolne wigilie i rozdaje paczki. Aby trafić do ludzi młodych trzeba wciąż szukać nowych dróg. W tym celu organizowane są różnego typu zawody sportowe. Każdego roku niesłyszący chłopcy uczestniczą w treningach piłki nożnej halowej. Rozgrywają wiele meczów ze słyszącymi ministrantami, odnosząc sukcesy. Drużyny głuchych uczestniczyły w III Mistrzostwach Polski Piłki Nożnej Halowej w Łodzi, Mistrzostwach Archidiecezji Łódzkiej w Piłce Nożnej Halowej, IV mistrzostwach Polski Piłki Nożnej Halowej w Częstochowie a także w Zawodach Rugby organizowanych przez klub Budowlani – Łódź. Każdego roku odbywają się różnorodne zabawy sportowe organizowane przez Duszpasterstwo. W tym roku odbędzie się Spartakiada Integracyjna Dzieci i Młodzieży „Dogonić Marzenia”, która zgromadzi około 700 uczestników. Oprócz dobrej zabawy przedsięwzięcia te mają na celu propagowanie języka migowego i integrowanie środowiska głuchych ze słyszącymi. Działalność duszpasterska to także współpraca z różnymi organizacjami, takimi jak na przykład Polski Związek Głuchych. W Łodzi układa się ona bardzo dobrze. Siedziba Związku jest zawsze otwarta dla duszpasterza. Każde spotkanie wielkanocne i każda wigilia rozpoczyna się modlitwą i życzeniami składanymi przez księdza. Czasem odbywają się w świetlicy katechezy dla dorosłych albo wyświetlane są filmy religijne. Wszystkie dzieci komunijne tam mają swoje przyjęcie zaraz po mszy świętej. Organizowane są wspólne wyjazdy do różnych polskich sanktuariów. Dla Duszpasterstwa Niesłyszących w Łodzi Polski Związek Głuchych jest wielkim wsparciem. W Archidiecezji Łódzkiej duszpasterstwo pragnie się rozwijać tworząc nowe ośrodki w dużych miastach po to, aby wierni niesłyszący mieli kontakt z księdzem i mogli uczestniczyć we mszy świętej. Chodzi także o to, aby tworzyć świetlice, w których po mszy świętej można by wypić kawę czy herbatę i porozmawiać. Takie ośrodki działają w Tomaszowie Mazowieckim, Piotrkowie Trybunalskim i Pabianicach. Pracę duszpasterską prowadzą tam trzej księża, którzy starają się pomagać głuchym i zawsze służą im swoim czasem. Życie nasze nie składa się tylko z radości i sukcesów, są także problemy i boleści. Pierwszym z nich jest to, że duszpasterze muszą dzielić swój czas pomiędzy głuchych i słyszących, i niekiedy jest to bardzo trudne. Obowiązków jest sporo i dlatego trzeba stawiać na aktywność świeckich i ich pomoc. W Łodzi mamy niesłyszących lektorów, a także od 2 lat szafarza komunii świętej. Wiele osób angażuje się w pomoc w organizowaniu różnych imprez sportowych i wyjazdów. Ciągle potrzeba nowych wolontariuszy znających język migowy lub system językowo-migowy. Istnieje potrzeba opieki nad głuchoniewidomymi. W tym celu świeccy i duchowni studenci teologii uczeni są języka migowego i alfabetu Lorma. Niezbędne jest także roztoczenie opieki nad małżeństwami słyszącymi posiadającymi głuche dzieci. Często rodzice nie potrafią zaakceptować głuchoty swojego dziecka i popełniają wiele błędów. Mamy nadzieję w Panu Bogu i ciągle czujemy Jego opiekę. Wiemy, że bez Boga nic dobrego nie możemy uczynić. Ks. Wiesław Kamiński 100 LAT ruchu społecznego głuchych na ziemi łódzkiej Dnia 12 września br. odbędzie się jubileuszowa gala z okazji 100-lecia ruchu społecznego głuchych na Ziemi Łódzkiej. W dniach 9-11 września w łódzkich szkołach dla niesłyszących odbędą się wykłady, występy i warsztaty w celu pobudzania tożsamości Głuchych i poruszenia pojęć ogólnych na temat PZG. Oficjalna część obchodów odbędzie się w sali konferencyjno-widowiskowej Politechniki Łódzkiej. W programie przewidziano podziękowania i odznaczenia dla zasłużonych działaczy, pokazy artystyczne, a na koniec uroczysty bankiet w siedzibie PZG dla uczestników gali. Dla pozostałych osób odbędzie się impreza w klubie LUKA, przy ul. Zgierskiej 26. Wszystkie imprezy są zamknięte. Osoby, które chcą w nich wziąć udział, muszą zgłosić się po bezpłatne bilety. Bezpłatne bilety na imprezę w klubie LUKA można otrzymać osobiście w siedzibie PZG lub przez Internet. W celu otrzymania biletu przez Internet należy wysłać e-maila na adres [email protected] Termin zgłoszenia – 15 sierpnia 2009 r. Na imprezie przewidziano występy artystyczne (swoją obecność zapowiedział m.in. Damian Piasek) oraz konkursy. Wszelkie informacje można uzyskać osobiście w PZG – informacji udziela Damian Rzeźniczak, telefonicznie – Anna Pośpiech lub e-mailowo [email protected] oraz na stronie internetowej www.pzg.lodz.pl Serdecznie zapraszamy! Jerzy Orczykowski A GDYBYM BYŁ... A gdybym był czarodziejem Cierpiących ludzi bym uzdrowił Nieszczęśliwych uszczęśliwił A uczciwych wynagrodził Do życia powołałbym wielkoluda Tak ogromnego, niezniszczalnego Dałbym mu miotłę taką dużą Żeby zmiótł pazerność, szyderstwo, Klaunadę, tupet, pychę, dumę... Wtedy byłoby przyjemniej I w życiu byłoby radośniej... (Łódź, maj 2009) ****** Dzięki ci Boże Że porankiem się budzę Ręce wyciągam Wtedy jak w podzięce Bo wszystko co przyjdzie Odchodzi tak nagle Wszystko mija By już nie wracać Czasami rozpacz serce ogarnia Więc cieszę się, że doczekałem wiosny. Dni będą dłuższe Serce się raduje Cztery pory są roku Ale...., ale najpiękniejsza jest wiosna. (Łódź, 21 marca 2009)
