STANOWISKO KONWENTU MARSZAŁKÓW WOJEWÓDZTW RP z

STANOWISKO
KONWENTU MARSZAŁKÓW WOJEWÓDZTW RP
z dnia 4 lipca 2012 r.
w sprawie wskazania problemów wymagających podjęcia działań w ramach
Narodowego Programu Odnowy Melioracji i Rozwoju Retencji
Konwent Marszalków Województw RP wskazuje następujące problemy wymagające
podjęcia działań w ramach Narodowego Programu Odnowy Melioracji i Rozwoju Retencji:
1. Uregulowania prawne wynikające z zapisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220) oraz ustawy z dnia
3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227) są dużym utrudnieniem przy
wykonywaniu robót z zakresu utrzymania wód i urządzeń melioracji wodnych
podstawowych.
Uzasadnienie:
Wykonywanie robót utrzymaniowych j.w. (t.j. robót konserwacyjnych i usuwanie
skutków powodzi) przede wszystkim takich jak: wykonywanie ubezpieczeń skarp i dna
cieków, przycinanie nawisów skarp, odmulanie dna, budzi coraz więcej sprzeciwów
organizacji ekologicznych oraz regionalnej dyrekcji ochrony środowiska. Podległe
marszałkom wojewódzkie zarządy melioracji wodnych są zobowiązywane do sporządzania
dodatkowych dokumentów (w tym m.in. operatów przyrodniczych), co znacznie wydłuża
termin rozpoczęcia realizacji poszczególnych zadań oraz zmusza jednostki do
wydatkowania środków przeznaczonych na utrzymanie wód i urządzeń pochodzących
z budżetu państwa na opracowywanie ww. operatów przyrodniczych. W konsekwencji
1
powyższego nie jest możliwe zrealizowanie (począwszy od dokonania wymaganych
uzgodnień, w tym m.in. z RDOŚ, poprzez wykonanie dokumentacji technicznej i wykonanie
robót) znacznej części zadań w danym roku budżetowym. Proponuje się opracowanie na
etapie zmian ustawy Prawo wodne definicji robót utrzymaniowych i ich katalogu, dla których
nie trzeba by opracowywać ocen lub raportów oddziaływania na środowisko.
2. Pogłębiający się problem degradacji urządzeń melioracji wodnych szczegółowych
wynikający m.in. z zapisów art. 77, art. 178 oraz art. 164 ustawy dnia 18 lipca
2001 r. Prawo wodne.
Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 77 ust. 1 ww. ustawy ustawodawca nakłada obowiązek utrzymania
urządzeń melioracji wodnych szczegółowych na zainteresowanych właścicieli gruntów lub
w przypadku, gdy urządzenia te są objęte działalnością spółki wodnej - na tą spółkę. W tym
samym art. 77 ust. 2 obowiązek egzekwowania zapisów ust. 1 został nałożony na starostę.
W art. 178 ustawodawca przydziela nadzór nad działalnością spółek wodnych staroście,
a w art. 164 ust. 9 nadzór nad działalnością rejonowych związków spółek wodnych przydziela
marszałkowi.
Biorąc powyższe pod uwagę zasadnym wydaje się przekazanie wszelkich kompetencji
dotyczących urządzeń melioracji wodnych szczegółowych oraz spółek wodnych jednemu
organowi samorządu gminnego t.j. wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta.
3. Błędne przypisanie gruntów pod rowami w ewidencji gruntów i budynków
prowadzonej przez starostwa na marszałków województw lub na jednostki
organizacyjne podległe marszałkom tj. wojewódzkie zarządy melioracji.
Uzasadnienie:
Stosownie do przepisu art. 12 ust.1 Prawa wodnego, wody w rowach znajdujące się
w granicach nieruchomości gruntowej, stanowią własność właściciela tej nieruchomości.
Wody te mogą zatem stanowić własność osób prywatnych lub fizycznych, ale także Skarbu
Państwa. Nie mogą jednak być w zarządzie marszałków województw lub podległych im
wojewódzkim zarządom melioracji.
2
Przypisanie zarządu/władania gruntów pod rowami wojewódzkim zarządom
melioracji jest nagminne i stanowi problem w skali kraju. Przy składaniu wniosków do
starostw o sprostowanie błędnych zapisów j.w. starostwa w celu wprowadzenia zmian
w ewidencji żądają stosownych dokumentów, będących podstawą dokonania sprostowania.
Nie wskazują jednak jakie to mają być dokumenty. Zarządy melioracji nie posiadają wiedzy
na jakiej podstawie zostały dokonane obecne, nieprawidłowe zapisy, w związku z czym
wnioski pozostają bez rozpatrzenia. Na dzień dzisiejszy nie istnieje więc jednoznaczny
mechanizm prawny pozwalający na dokonanie korekt w tym zakresie.
4. Ustawa z dnia 08-07-2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji
inwestycji przeciwpowodziowych (tzw. specustawa) nie obejmuje całego procesu
przygotowania do realizacji inwestycji z zakresu ochrony przeciwpowodziowej.
Jedną decyzją (wydawaną przez Wojewodę) objęty jest jedynie etap ustalenia
lokalizacji, wywłaszczeń nieruchomości i zatwierdzenia projektu.
Uzasadnienie:
Głównym założeniem przytoczonej wyżej ustawy miało być usprawnienie
i przyspieszenie cyklu realizacji zadań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej.
Jak wynika z dotychczasowych, niemal dwuletnich doświadczeń, proces inwestycyjny nie
został jednak przyspieszony dzięki tej zmianie legislacyjnej. Inwestor jest bowiem w dalszym
ciągu zobowiązany, przed wydaniem pozwolenia na realizację w trybie ww. ustawy, uzyskać
m.in. decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację oraz pozwolenie
wodno prawne. W związku z tym faktem odwołania stron postępowania od ww. pozwoleń
w dalszym ciągu mogą zablokować otrzymanie ostatecznej decyzji umożliwiającej wykonanie
robót budowlano montażowych.
Dodatkowo podczas realizacji inwestycji liniowych (m.in. budowy wałów, regulacji
rzek) bardzo często zachodzi potrzeba przebudowy istniejących kolizji z infrastrukturą
techniczną (drogi, kanalizacje, sieci wodociągowe linie energetyczne i teletechniczne). Art. 9
p. 8 e) wspomnianej wyżej ustawy nie włącza jednak w sposób jednoznaczny tych kolizji
w zakres pozwolenia na realizację, w związku z czym Inwestor jest zmuszony do
opracowania dodatkowych projektów branżowych dla ww. infrastruktury i uzyskanie dla nich
pozwoleń w „zwykłym” trybie ustawy Prawo Budowlane. Sytuacja ta powoduje, że mimo
3
uzyskanego pozwolenia na realizację, inwestor często nie może rozpocząć realizacji robót do
czasu uzyskania wszystkich pozostałych pozwoleń na budowę.
W związku z powyższym należałoby rozważyć możliwość wprowadzenia zmian
legislacyjnych polegających na:
a) objęciu specustawą wszystkich niezbędnych decyzji administracyjnych wymaganych
w całym toku inwestycyjnym (w tym decyzji środowiskowej i pozwolenia wodno prawnego).
b) dokonaniu jednoznacznych zapisów dzięki którym przebudowa wszelkich sieci uzbrojenia
terenu kolidujących z infrastrukturą przeciwpowodziową będzie obligatoryjnie objęta
pozwoleniem na realizację w trybie „specustawy”.
5. Zgodnie z Art. 20 przytoczonej wyżej ustawy Inwestor ma jedynie 2 miesiące na
dokonanie wypłaty odszkodowań z tytułu przeniesienia prawa własności na rzecz
Skarbu Państwa.
Uzasadnienie:
Mimo iż Ustawa o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji
przeciwpowodziowych
znacznie
upraszcza
procedurę
pozyskania
i
wywłaszczenia
nieruchomości, równocześnie narzuca Inwestorowi niezwykle krótki termin (zaledwie dwa
miesiące od daty uprawomocnienia się pozwolenia na realizację) na wypłatę odszkodowania
z tytułu przeniesienia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa. Realia procesu planowania,
zapotrzebowania, uruchamiania i przepływu środków finansowych sprawiają że trwa to
(w przypadku Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich) nawet pół roku.
Inwestor nie jest w stanie spełnić ww. wymogu specustawy, gdyż z chwilą
otrzymania środków finansowych zobowiązany jest do sporządzenia operatu szacunkowego
i na jego podstawie ustalenia wysokości odszkodowania, dokonania w formie pisemnej (pod
rygorem nieważności) negocjacji z właścicielami zajętych nieruchomości i dopiero wypłaty
odszkodowania.
Proponuje się dokonanie zmian polegających na wydłużeniu terminu wypłaty
odszkodowań do 6 miesięcy, a w przypadku inwestycji finansowanych z PROW nawet do 10
miesięcy.
4
6. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 Prawo Geologiczne i Górnicze nie przewiduje
żadnych wyjątków w stosunku do procedur związanych z pozyskiwaniem
materiału na budowę obwałowań, traktując go jako kopalinę.
Uzasadnienie:
Znaczna część inwestycji wskazanych do realizacji w ramach Narodowego Programu
Odbudowy Melioracji to zadania związane z budową i modernizacja obwałowań
przeciwpowodziowych. Specyfika tych robót wiąże się z koniecznością pozyskania dużych
mas ziemnych, które następnie są wbudowywane w korpus obwałowań. Zgodnie z zapisami
Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 Prawo Geologiczne i Górnicze, ziemia ta jest traktowana jako
tzw. „kopalina”, co z kolei zobowiązuje do uzyskiwania stosownych koncesji na rozpoznanie
a następnie na wydobycie złoża. Jest to długotrwała procedura, która znacznie opóźnia cały
cykl inwestycyjny.
W związku z powyższym wskazanym byłoby dokonanie zmian prawnych
polegających na wyłączeniu gruntu, który ma służyć budowie i rozbudowie obwałowań
przeciwpowodziowych z konieczności uzyskiwania koncesji na rozpoznanie złoża
i wydobycie mas ziemnych.
Przewodniczący
Sieniawa, dnia 4 lipca 2012 r.
Konwentu Marszałków Województw RP
Mirosław Karapyta
5