Informacja ws. ustawy o zrzeszeniach

Informacja ws. ustawy o zrzeszeniach
1. Projekt ustawy o zrzeszeniach został wniesiony przez grupę senatorów w listopadzie 2010 r.
do Marszałka Senatu. Obecnie oczekuje na rozpatrzenie przez komisję senacką, która ma
przedstawić swoją opinię do końca lutego 2011 r. JeŜeli projekt zostanie przyjęty przez Senat,
to jako senacka inicjatywa ustawodawcza zostanie skierowany do Sejmu i będzie przechodził
od początku cały tryb legislacyjny.
2. Projektowana ustawa o zrzeszeniach ma zastąpić obecnie obowiązującą ustawę z dnia
7.04.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach, która jest podstawą działalności FSNT-NOT i
zrzeszonych w niej stowarzyszeń. Przewidywany termin wejścia w Ŝycie 1.01.2013 r.
3. Celem nowej ustawy ma być, według uzasadnienia projektu, pełna realizacja konstytucyjnej
zasady wolności zrzeszania się przez rozszerzenie moŜliwości tworzenia zrzeszeń i ułatwienie
ich tworzenia w stosunku do obecnego stanu prawnego.
4.
W obecnym Prawie o stowarzyszeniach istnieją następujące rodzaje stowarzyszeń:
− stowarzyszenia (podlegające rejestracji sądowej i mające osobowość prawną)
− stowarzyszenia zwykłe (nie podlegające rejestracji i nie mające osobowości prawnej)
oraz
− związki stowarzyszeń – zrzeszające stowarzyszenia mające osobowość prawną.
Obecnie w stowarzyszeniach członkami mogą być zasadniczo tylko osoby fizyczne, a osoby
prawne mogą być wyłącznie członkami wspierającymi.
Związek stowarzyszeń moŜe zrzeszać co najmniej trzy stowarzyszenia mające osobowość
prawną oraz inne osoby prawne, z tym Ŝe osoby prawne mające cele zarobkowe mogą być
tylko członkami wspierającymi.
5. W nowej ustawie przewiduje się następujące rodzaje zrzeszeń:
− stowarzyszenia
(odpowiadające ogólnie obecnym stowarzyszeniom)
− stowarzyszenia zwykłe (odpowiadające ogólnie obecnym stowarzyszeniom zwykłym,
przy wzmocnieniu ich pozycji)
− zrzeszenia rejestrowe (nowa forma zbliŜona do spółki cywilnej)
− porozumienia partnerskie (nowa forma zbliŜona do obecnie działających w praktyce
róŜnych porozumień o wspólnych przedsięwzięciach)
oraz
− związki zrzeszeń – zrzeszające jako członków zrzeszenia działające w tej samej formie.
Zrzeszenia, tak jak obecnie stowarzyszenia, będą mogły być tworzone w celach
niezarobkowych, z moŜliwością prowadzenia działalności gospodarczej z przeznaczeniem
uzyskiwanych dochodów na cele statutowe.
DuŜą nowością jest to, Ŝe członkami kaŜdego rodzaju zrzeszenia będą mogły być
wszystkie podmioty, tj. osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne mające
zdolność prawną (z wyjątkiem tylko partii politycznych, związków zawodowych i częściowo
związków pracodawców), chyba Ŝe statut postanowi, Ŝe członkiem danego zrzeszenia mogą
być tylko osoby fizyczne.
6. Projekt ustawy jest bardzo obszerny w porównaniu z obecnym Prawem o stowarzyszeniach i
wprowadza szereg nowych regulacji takich, jak:
− obowiązek przyjmowania i publikacji sprawozdań z działalności i sprawozdań
finansowych oraz planów finansowych w przypadku, gdy suma aktywów zrzeszenia
przekracza kwotę 50.000 zł lub dysponuje ono majątkiem publicznym (w tym korzysta ze
środków publicznych lub z ofiarności publicznej)
1
− uproszczenie księgowości dla zrzeszeń, których roczne przychody netto nie przekraczają
1.200.000 euro
− pozbawienie na trzy lata prawa otrzymania przez zrzeszenie środków publicznych w razie
wykorzystania ich niezgodnie z przeznaczeniem, lub naruszenia obowiązków
sprawozdawczych i publikacyjnych albo obowiązków ewidencyjnych
− dokładniejsza regulacja w ustawie niektórych spraw organizacyjnych w zrzeszeniach, jak
uprawnienia członków, zasady podejmowania uchwał, odwoływania członków władz i
wyboru przewodniczących poszczególnych władz oraz zasady działania zarządu
− dość szczegółowa regulacja spraw stowarzyszeń (mających osobowość prawną), w tym
tryb rejestracji, powoływanie i działanie władz stowarzyszenia, tworzenie i działanie
terenowych jednostek organizacyjnych, takŜe mających osobowość prawną
− rozszerzenie regulacji dot. stowarzyszeń zwykłych, które uzyskają tzw. zdolność prawną i
podlegać będą takŜe rejestracji sądowej
− całkowicie nowe regulacje dotyczące zrzeszeń nierejestrowych i porozumień partnerskich
− całkowicie nowy rozdział określający zasady przekształcania, łączenia i podziału zrzeszeń
− zmiana szeregu przepisów innych ustaw w sprawach związanych z projektowaną ustawą,
w tym wprowadzenie moŜliwości przekształcenia w nowe zrzeszenia organizacji
działających na podstawie innych ustaw (takŜe organizacji przedsiębiorców).
7. W sprawie projektu ustawy o zrzeszeniach trwają obecnie konsultacje społeczne i moŜliwe
jest zgłaszanie uwag do komisji senackiej. Projekt ustawy budzi w środowisku organizacji
pozarządowych szereg zastrzeŜeń, a w tym:
− jest zbyt obszerny i trudno czytelny dla działaczy społecznych
− nadmiernie rozszerza moŜliwość zrzeszania w jednej organizacji róŜnych podmiotów, jak
osoby fizyczne i prawne (w tym podmioty komercyjne)
− ingeruje zbyt szczegółowo w sprawy wewnętrznej organizacji stowarzyszeń zamiast
pozostawić je jak dotychczas regulacji statutowej
− nałoŜenie nowych obowiązków sprawozdawczych i publikacyjnych moŜe być kłopotliwe
dla mniejszych stowarzyszeń
− wątpliwości budzi potrzeba wprowadzenia nowych zrzeszeń w postaci zrzeszenia
nierejestrowego i porozumienia partnerskiego
− zastrzeŜenia budzą róŜne szczegółowe unormowania w projekcie.
8. Sytuacja FSNT-NOT i stowarzyszeń naukowo-technicznych na tle projektowanej ustawy
przedstawia się następująco:
− obecne stowarzyszenia staną się stowarzyszeniami w rozumieniu nowej ustawy
− FSNT-NOT (obecny związek stowarzyszeń) stałby się związkiem zrzeszeń zrzeszającym
te stowarzyszenia (choć przepisy projektu wymagają tu doprecyzowania)
− FSNT-NOT i SNT podlegać będą przepisom nowej ustawy, co moŜe wymagać
dostosowania niektórych statutów i działalności do jej przepisów
− w razie przyjęcia osobnej ustawy o Naczelnej Organizacji Technicznej i stowarzyszeniach
naukowo-technicznych, FSNT-NOT i SNT podlegałyby w pierwszej kolejności przepisom
tej ustawy, a w sprawach w niej nieuregulowanych – przepisom ustawy o zrzeszeniach
− w kaŜdym przypadku projekt ustawy o zrzeszeniach powinien być uwaŜnie rozpatrzony w
środowisku FSNT-NOT, takŜe co do ogólnych załoŜeń ustawy, a w tym moŜliwości
członkostwa w jednym zrzeszeniu róŜnych podmiotów (osób fizycznych, osób
prawnych i innych jednostek organizacyjnych), niekomercyjnych i komercyjnych.
2