Sprawozdanie z działalności Studenckiego Koła Naukowego

Studenckie Koło Naukowe Etnologów UG
Gdańsk, 10 stycznia 2013 r.
Uniwersytet Gdański,
Wydział Historyczny,
Instytut Archeologii i Etnologii,
ul. Bielańska 5, 80-851 Gdańsk,
[email protected]
Sprawozdanie z działalności
Studenckiego Koła Naukowego Etnologów
w latach 2011 – 2012.
SKNE UG zostało nieformalnie założone w marcu 2011 r. z inicjatywy kilkorga studentów Etnologii.
Koło naukowe uzyskało osobowość prawną 20 grudnia 2011 r. Jako SKNE UG do tej pory
prowadziliśmy następujące projekty:
1. Cykl otwartych wykładów pt. Ścieżki Antropologii Współczesnej (od czerwca 2011).
2. Projekcje filmowe w ramach projektu Wędrujące Kino Filmu Etnograficznego
(od listopada 2011).
3. Czasopismo Gazeta Gdańskich Antropologów TamTam (od lutego 2012).
4. Udział w I Międzynarodowym Zjeździe Studentów Etnologii i Antropologii Kulturowej Europy
Środkowej „ETNOLOGIA BEZ GRANIC” w Cieszynie (16-18 kwietnia).
5. Organizacja Studenckiej Interdyscyplinarnej Konferencji „Kultura Ludów Morza”
(24-25 maja).
6. Wyjazd Naukowy na Łemkowszczyznę (9-22 września)
7. Projekt Gdańsk miastem wielu kultur? Spotkania z religiami (od listopada 2012).
8. Warsztaty tańców tradycyjnych we współpracy ze stowarzyszeniem Trójwiejska
(od listopada 2012).
1
Ad. 1. Cykl otwartych wykładów pt. Ścieżki Antropologii Współczesnej.
Wykłady gościnne, na które zapraszamy prelegentów z ośrodków naukowych całej Polski. Cykl
Ścieżki Antropologii Współczesnej ma pokazać stan współczesnych badań antropologicznych
i pozwolić zajrzeć za kulisy praktyki badawczej – najważniejszego zagadnienia dla antropologów.
Spotkania z antropologami spoza UG mającymi doświadczenie terenowe, sprzyja poszerzaniu
horyzontów oraz przepływowi
i urozmaiceniu doświadczeń zawodowych. W ramach cyklu
wyróżniliśmy bloki wg. kontynentów: Afryka, Ameryka, Azja, Europa. Obecnie trwa cykl Europa. Do
tej pory odbyły się następujące wykłady:
Afryka
06.06.2011 r. Dr hab. Jacek Pawlik ( KFiA UWM Olsztyn) - Teren badań etnograficznych konstrukcja, czy rzeczywistość? Zmagania etnologa w Afryce.
21.06.2011 r. Dr Jacek Łapott (IHiSM Szczecin) - Dogonowie z Mali- społeczność
tradycyjna w dobie globalizacji.
22.06.2011 r. Malwina Bakalarska (IKSiO PAN Warszawa) - Kwestia konceptualizacji czasu
w Afryce tradycyjnej i współczesnej.
Ameryka
13.12.2011 r. Dr Kacper Świerk (KEiAK US Szczecin) - Indianie Matsigenkaindywidualistyczne społeczeństwo zachodniej Amazonii.
19.12.2011 r. Magdalena Kufflińska-Ziółkowska (IS UAM Poznań) - Jak się odnaleźć w
terenie? Badania antropologiczne w Boliwii.
9.01.2012 r. Dr Mariusz Kairski (IEiAK UAM Poznań) - O formach kreatywności w tubylczej
Amazonii. Refleksja antropologiczna.
6.03.2012 r. Marek Wołodźko (IEiAK UAM Poznań) - Indywidualizm i konflikt żart i
kooperacja we współczesnym społeczeństwie Bora z Amazonii peruwiańskiej.
2
Azja
26.03.2012 r. Dr Veronika Beliayeva (KEiAK US Szczecin) - Współczesne badania na
obszarze Syberii na przykładzie Buriatów i Sojotów.
3.04.2012 r. Dr Mariusz Marszewski (IW UAM Poznań) - Różne oblicza
środkowoazjatyckiego Islamu.
12.04.2012 r. Dr Natalia Bloch (IEiAK UAM Poznań) - Antropolog wobec studiów
uchodźczych. Uchodźcy tybetańscy w Indiach.
Europa
8.12.2012 r. Dr Katarzyna Mirgos (IKE UAM Gniezno) - Autochtoni Europy. Badania języka
i kultury Basków.
Ad. 2. Projekcje filmowe w ramach projektu Wędrujące Kino Filmu Etnograficznego.
Cykl projekcji filmowych Wędrujące Kino Filmu Etnograficznego to projekt Polskiego Instytutu
Antropologii (PIA) w Warszawie we współpracy z Royal Anthropological Institute of Great Britain
and Ireland (RAI). Partnerami PIA w tym projekcie są ośrodki z całej Polski (niekoniecznie uczelnie),
do których przesyłane są filmy, a następnie dalej przekazywane drogą pocztową pomiędzy
partnerami w różnych miastach. Tematyka filmów dotyczy badań antropologicznych oraz
prekursorów antropologii. Niestety, w IV kwartale 2012 z przyczyn zewnętrznych (PIA zawiesiło
projekt) nie odbyła się żadna projekcja. Do tej pory w ramach projektu w naszym Instytucie odbyły
się następujące projekcje:
20.12.2011 r. - Celso and Cora
17.01.2012 r. - Off the verandah - Bronisław Malinowski
12.03.2012 r. - Coming of Age - Margaret Mead
3
11.04.2012 r. - Strange Beliefs - Sir Edward Evans Pritchard
Ad. 3. Czasopismo Gazeta Gdańskich Antropologów TamTam.
W lutym 2012 ukazał się pierwszy numer pisma wydawanego przez SKNE - Gazeta Gdańskich
Antropologów TamTam. Jest to czasopismo o tematyce związanej z etnologią, antropologią.
Artykuły piszą studenci oraz członkowie kadry gdańskiej Etnologii. Gazeta stawia sobie za cel
dotarcie do szerszego kręgu odbiorców, nie tylko antropologów, a więc popularyzację antropologii.
W roku 2012 ukazały się 4 numery gazety.
Ad. 4. Udział w I Międzynarodowym Zjeździe Studentów Etnologii i Antropologii Kulturowej
Europy Środkowej „ETNOLOGIA BEZ GRANIC” w Cieszynie (16-18 kwietnia).
Udział delegacji 5 członków SKNE. Cele Zjazdu były następujące: zacieśnianie kontaktów
i rozwijanie współpracy między studentami i ośrodkami akademickimi, zarówno w Polsce, jak i za
granicą, w tym także współpracy międzyuczelnianej w ramach programów MOST i ERASMUS;
promowanie Grupy Wyszehradzkiej w Polsce i w Europie, zachęcenie do refleksji nad
wielokulturowością, rolą granic w kształtowaniu różnic kulturowych, zainicjowanie wspólnych,
międzyuczelnianych studenckich badań naukowych, a także ukazanie perspektyw zawodowych
(naukowo-badawczych) przyszłym absolwentom Etnologii.
Ad. 5. Organizacja Studenckiej Interdyscyplinarnej Konferencji
„Kultura Ludów Morza” (24-25 maja).
Organizacja wydarzenia wiąże się ściśle z pojawieniem się Gdańska na etnologicznej mapie Polski
i chęcią przedstawienia naszego Ośrodka jako związanego z morzem i zwróconemu ku morzu.
Celem konferencji było zacieśnianie kontaktów oraz inspirująca wymiana poglądów między
studentami i ośrodkami akademickimi w Polsce na szeroko pojęty temat kultury ludów morza
w świetle takich nauk jak: etnologia i antropologia, historia, archeologia, religioznawstwo, historia
sztuki czy kulturoznawstwo. Interdyscyplinarny charakter konferencji podkreśla współpraca, którą
4
nawiązaliśmy z Ośrodkiem Kultury Morskiej funkcjonującego w ramach Centralnego Muzeum
Morskiego w Gdańsku.
Na konferencji referaty wygłosili:
- Jordan Siemianowski (UMK): Kamienie runiczne jako zwierciadło średniowiecznego
społeczeństwa Skandynawii.
- Monika Mielczarska (UG): "To przyszłość naszej potęgi. (...) Polska baczność! Frontem
do morza!" - morze w polskiej propagandzie patriotycznej na przykładzie obchodów Święta
Morza w latach 30. XX wieku.
- Jędrzej Szerle (UG): Specyfika polityczna, gospodarcza i kulturowa Pomorza we
wczesnym średniowieczu.
- Katarzyna Barzowska (UG): Obecność szantów w muzyce pokoleń - perspektywa
antropologiczna
- Michalina Błażejewska (UG): Milczące życie i śmierć cmentarzy - o symbolice roślinności
na wiejskich cmentarzach ewangelickich na Pomorzu oraz ich dewastacji na wybranych
przykładach z gminy Krokowa.
-Joanna Pińkowska (SGGW): Kociewiacy i ich zwyczaje ze szczególnym uwzględnieniem
obchodów święta św. Piotra i Pawła na Helu.
-Grzegorz Płotka (UG): O Kaszubach co kanię ścinali - Noc świętojańska na Pomorzu.
-Łukasz Sobczak: Reprezentacyjna rola morskiej twierdzy Wisłoujście w dziejach Gdańska
-Leszek Chmara (UG): Ryby i ssaki morskie w diecie Skandynawów
-Joanna Dubrawska (UW): Twórczość trubadurów z wybrzeża stanu Oaxaca, południowy
Meksyk
-Wojciech Gutkiewicz (UAM): Dialekty dolnoniemieckie na Pomorzu Tylnym
(Hinterpommersch) w projekcie „Dziedzictwo Językowe Rzeczypospolitej”
5
-Joanna Zamorska (Polski Instytut Antropologii) zaprezentowała etnologiczną bibliotekę
cyfrową PIA
-Zygmunt Leśniak i Małgorzata Jarmułowicz przedstawili reportaże na temat ludów
nadmorskich Indonezji i Indii
Ad. 6. Wyjazd Naukowy na Łemkowszczyznę (9-22 września).
Pełna nazwa projektu: Gdzie jest Łemkowyna? Zawłaszczanie przestrzeni kulturowej
Na dawnym terytorium etnograficznym.
Zasadniczym celem dydaktycznym projektu było uzyskanie przez studentów doświadczenia
w prowadzeniu etnograficznych badań terenowych w ramach dwutygodniowych „Praktyk
zawodowych”. Owocem badań miało być uzyskanie materiału empirycznego, dotyczącego
współczesnych dyskusji na temat dzisiejszej „kulturowej przynależności”, zamieszkiwanego do
1947 roku przez Łemków, regionu etnograficznego nazywanego Łemkowszczyzną. Próbowaliśmy
ustalić współczesne, kulturowe granice Łemkowszczyzny, możliwe do naszkicowania poprzez siłę
tożsamości łemkowskiej. W projekcie uczestniczyło siedmioro studentów oraz opiekun SKNE
dr Andrzej Stachowiak. Pracę nad projektem rozpoczęliśmy w bibliotekach - od zapoznania się
z literaturą naukową, w celu dobrego przygotowania się do pracy terenowej. Badania prowadziliśmy
w Komańczy, Gorlicach, Krynicy, oraz pobliskich wsiach. Podczas wyjazdu naukowego uczyliśmy
się warsztatu badacza terenowego: jak przeprowadzać wywiady, zbierać informacje i analizować
dane. Sprawne poruszanie się w terenie umożliwił nam samochód typu „bus” marki Volkswagen.
Referat podsumowujący badania został wygłoszony przez dr Andrzeja Stachowiaka na konferencji
„Europa Regionów”, towarzyszącej LXXXVIII Walnemu Zgromadzeniu Delegatów PTL, która odbyła
się w Poznaniu w dniach 20-23 września 2012. Wyniki badań (w postaci krótkich komunikatówartykułów) opublikowane zostały w czasopiśmie SKNE „TamTam”.
6
Ad. 7. Projekt Gdańsk miastem wielu kultur? Spotkania z religiami.
Projekt ma na celu pokazanie bogactwa kulturowego Gdańska, miasta które kiedyś znane było
z otwartości i wielokulturowości. Wielu mieszkańców nie zdaje sobie sprawy, że gdańskie
dziedzictwo wielu kultur to nie tylko przeszłość, ale również teraźniejszość i przyszłość. Nasz
pomysł polega na zaaranżowaniu cyklu spotkań z przedstawicielami poszczególnych religii
Gdańska. Odbywają się one w miejscach kultu, w ten sposób, by uczestnicy mogli lepiej się
„wczuć” w daną religię, oglądając świątynie oraz słuchając opowieści o historii i teraźniejszości
lokalnych wyznawców. Każdego miesiąca odwiedzamy inną gdańską świątynię, by słuchać,
patrzeć, zadawać pytania. Spotkania mają charakter otwarty i są okazją do wspólnej refleksji nad
zagadnieniem wielokulturowości. Do tej pory odbyły się dwa spotkania: w meczecie (10.10.2012) i
w cerkwi prawosławnej (15.12.2012). W roku kalendarzowym planujemy dalsze spotkania – m.in.
w synagodze i cerkwi greckokatolickiej. Spotkania cieszą się sporą popularnością, na
dotychczasowe przychodziło około 50 osób.
Ad. 8. Warsztaty tańców tradycyjnych we współpracy ze stowarzyszeniem Trójwiejska.
Stowarzyszenie Trójwiejska skupia pasjonatów polskiej muzyki i tańca tradycyjnego z terenu
Trójmiasta i prowadzi szereg inicjatyw promujących kulturę tradycyjną. Wydarzenia mają charakter
warsztatowy – nauka polskich tańców tradycyjnych (mazurek, oberek, polka, korowody).
Zwieńczeniem jest wykorzystanie nabytych umiejętności w formie tradycyjnej potańcówki. Podczas
warsztatów muzyka tradycyjna jest grana na żywo. Na wydarzenie o charakterze otwartym
zaproszono studentów Etnologii, studentów Uniwersytetu Gdańskiego, pracowników Uniwersytetu
oraz osoby zainteresowane polską kulturą tradycyjną. Całość wpisuje się w obszar zainteresowań i
działań SKNE UG. W roku 2012 odbyły się jedne warsztaty (16. 11.2012). Wydarzenie cieszyło się
sporą popularnością, obecnych było około 50 osób.
Andrzej Stachowiak
Tadeusz Meissner
Opiekun SKNE UG
Przewodniczący SKNE UG
7