docNumer 4 - ZS Kleosin
download 
Reklamacja Transkrypt
Numer 4 - ZS Kleosin
Gimnazjum w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Kleosinie Data: 27.04..2009 Cena: 2.00 PLN Co w numerze: Białostockich gimnazjów krótka historia 5 lat w Unii Europejskiej Wywiad z wójtem Ocalić od zapomnienia Zwyczaje i tradycje wielkanocne Nowości motoryzacyjne Wywiady z laureatami „MISTRZ KULTURY JĘZYKA” - wyniki Wiosna w bibliotece O księdzu Jerzym Popiełuszce i filmie John Lennon-idol czy antyidol? Dolina Rospudy RAZEM Z TOBĄ, EUROPO… Akcja koła ekologicznego „Ekosfera” 2 STOPKA REDAKCYJNA Słowo wstępne… Stopka redakcyjna My, zespół redakcyjny, z Woli Bożej redaktorzy gazety „Teraz my” oznajmiamy nowinę: to przedostatni numer gazety w tym roku. Jednak nie martwcie się, ludzie i piękno przemijają, lecz kupony są wieczne. „ Zło najstraszliwsze, śmierć, nie dotyka nas wcale, bo póki my jesteśmy, nie ma śmierci, a kiedy jest śmierć, nie ma nas.” Epikur Redaktor naczelny: Mateusz Cholewski Zastępca redaktora naczelnego: Karolina Bogusz Zespół redakcyjny: Anna Kasprzyńska Aleksandra Niewińska Robert Osiecki Bartosz Pomichter Maciej Rogało Marta Szerakowska Agnieszka Toczyńska Opracowanie graficzne: Mateusz Cholewski Maciej Rogało Korekta i opieka nad redakcją: Anna Piłaszewicz Daniel Karczmarzyk „English Page”: Urszula Szczuka Na okładce: Joanna Leszczyńska i Agnieszka Abramowicz, uczennice klasy III D, w pierwszym dniu wiosny. Z TYM KUPONEM MOŻESZ ZGŁOSIĆ DODAT- Z TYM KUPONEM MOŻESZ ZGŁOSIĆ DODATKOWE NIEPRZYGOTOWANIE Z DOWOLNEGO KOWE NIEPRZYGOTOWANIE Z DOWOLNEGO PRZEDMIOTU PRZEDMIOTU Przypominamy, że zasady naszego Szkolnego Systemu Oceniania pozwalają na zgłoszenie tylko określonej liczby nieprzygotowań- od 1 do 3. Co ma zrobić ambitny uczeń, któremu przypadkiem zawieruszy się gdzieś zeszyt z pracą domową? Mamy na to radę – powinien kupić naszą gazetkę, a w niej znaleźć i wyciąć kupon, który pozwoli zgłosić DODATKOWE NIEPRZYGOTOWANIE. Przypominamy, że zasady naszego Szkolnego Systemu Oceniania pozwalają na zgłoszenie tylko określonej liczby nieprzygotowań - od 1 do 3. Co ma zrobić ambitny uczeń, któremu przypadkiem zawieruszy się gdzieś zeszyt z pracą domową? Mamy na to radę – powinien kupić naszą gazetkę, a w niej znaleźć i wyciąć kupon, który pozwoli zgłosić DODATKOWE NIEPRZYGOTOWANIE. UWAGA! Kupon jest ważny do 31 maja 2009 r. Można go użyć raz. Usprawiedliwiając nieprzygotowanie, oddajemy kupon nauczycielowi. UWAGA! Kupon jest ważny do 31 maja 2009 r. Można go użyć raz. Usprawiedliwiając nieprzygotowanie, oddajemy kupon nauczycielowi. 3 SPIS TREŚCI BIAŁOSTOCKICH GIMNAZJÓW KRÓTKA HISTORIA Pierwsze w Białymstoku gimnazjum zostało powołane przez władze pruskie we wrześniu 1802 roku. Jeden z profesorów założył przy szkole bibliotekę z czytelnią. Białostoccy profesorowie i uczniowie zdali znakomicie egzamin patriotyzmu na początku XIX stulecia. Młodzi zaciągali się ochotniczo do szeregów wojskowych. W 1820 r. pracę podjęła pierwsza prywatna pensja żeńska. Dobrzy nauczyciele nadal skutecznie umacniali sławę białostockiego gimnazjum, a uczniowie też nie chcieli być gorsi. Polska społeczność w dużej mierze dzięki tej szkole nie utraciła nadziei na odzyskanie wolności. Promyk polskości, zasady braterstwa, wolę pracy umysłowej podtrzymywało „Towarzystwo Zgodnych Braci‖. Dzięki tym gimnazjalistom i na nasze ziemie sięgały wpływy wileńskich Filaretów i Filomatów. Tak było aż do brutalnej ingerencji władz carskich. Białystok bowiem pozostawał w Cesarstwie Rosyjskim, oddzielony granicą od Warszawy. W 1832 r. przestał istnieć Uniwersytet Wileński, a szkoły białostockie włączono do Białoruskiego Okręgu Naukowego. Absolwenci białostockiego gimnazjum wzięli udział w powstaniu listopadowym. Po klęsce powstania w szkołach postępowała rusyfikacja oraz świadome łamanie charakterów uczniów przez zaborcę. Przedstawiciele białostockiego gimnazjum po raz kolejny obronili honor społeczności uczniowskiej, biorąc udział w manifestacjach patriotycznych 1863 r., poprzedzających wybuch powstania styczniowego. Niektórzy z nich trafili do oddziałów powstańczych. Młodzi patrioci zapłacili za swój czyn karami, wydaleniem ze szkoły, a cały system oświatowy poddany został jeszcze ostrzejszej rusyfikacji. Władze za najbardziej odpowiedni typ placówki uznały szkółki parafialno – cerkiewne. Wizytatorzy zwracali uwagę na opanowanie przez uczniów listy członków rodziny carskiej, bezwzględne posłuszeństwo, nieużywanie nawet podczas przerw języka polskiego. W roku 1897 w Białymstoku nie umiało czytać prawie 48 % mieszkańców. Do publicznych szkół elementarnych uczęszczał co szósty chłopiec w wieku od 7 do 14 lat i co dziesiąta dziewczyna. Poza wszelkimi placówkami oświatowymi pozostawało w mieście ponad 8 tys. (Ciąg dalszy na stronie 12) SPIS TREŚCI: Unia Europejska Wywiad z wójtem s. 4-6 s. 6 Ocalić od zapomnienia s. 7-8 Zwyczaje i tradycje wielkanocne s.9-12 Białostockich gimnazjów krótka historia (dokończenie) s. 12 Nowości motoryzacyjne-Genewa 2009 s.13 Wywiady z laureatami s. 14-15 Wojewódzki konkurs plastyczny i multimedialny s. 15 Ogłoszenia o konkursach s. 16-18, 21, 30 O ks. Jerzym Popiełuszce i filmie s. 19-20 John Lennon-idol czy antyidol? s. 22-26 Dolina Rospudy s. 27-29 Obuwik pospolity s. 30 4 EUROPEISTYKA Unijne ABC… Od 2004 roku Polska należy do Unii Europejskiej. Możemy swobodnie podróżować, poznawać dorobek innych krajów, urozmaicić swoje życie np. poznając nowe smaki, doskonalić umiejętności m.in. „szlifować języki obce‖, ale … ile o niej wiemy ? Europa jest kontynentem, który zamieszkuje 730 mln ludzi. Mapę polityczną Europy tworzą 43 państwa o różnych ustrojach, wielkościach, ale należące do wspólnej rodziny europejskiej. zawdzięczamy idee obywatelstwa i demokracji. Przejęliśmy od nich zasady demokracji, igrzyska i teatr. prawo rzymskie Najważniejszym wkładem starożytnych Rzymian do dziedzictwa europejskiego były doświadczenia w organizacji państwa oraz trwałość i skuteczność prawa. Prawnicy starożytnego Rzymu sformułowali wiele pojęć, które weszły na stałe do nauki prawa i ogólnych norm, np. prawo XII tablic. Fundamenty Europy Pomimo różnic dzielących narody europejskie łączą je wspólne podstawy cywilizacyjne. Należą do nich : filozofia i demokracja grecka Mitologia grecka i osiągnięcia Greków znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach nauki. Stworzenie filozofii jest jednym z największych osiągnięć starożytnych potomków Achajów. Filozofia była sposobem na zrozumienie świata, miała wpływ na sposób myślenia w następnych epokach i na powstanie nowożytnej nauki. Starożytnych Grekom etyka i tradycje chrześcijańskie Współczesna Europa prawie w całości związana jest ze światem chrześcijańskim, który stanowi trzeci filar europejskiej tożsamości. Wiele elementów z ży- cia religijnego, które odegrały istotną rolę w integracji dawnych społeczeństw europejskich, przetrwało do czasów obecnych. Doświadczenia Kościoła Katolickiego oraz dorobek pontyfikatu Jana Pawła II dają podstawy do spojrzenia na przyszłość współczesnej Europy z optymizmem. Co to jest Unia Europejska? Unia Europejska jest to wspólnota europejska, która powstała w 1992 roku. Wcześniej funkcjonowały trzy wspólnoty: Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Gospodarcza oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej. Obecnie tworzy ją 27 państw. Najważniejszymi instytucjami UE są: Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Rada Europejska oraz Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Najważniejsze cele UE zostały zapisane w traktatach. Obecnie obowiązuje Traktat z Nicei. 5 EUROPEISTYKA Jednocześnie w pięćdziesiątą rocznicę podpisania tzw. Traktatów Rzymskich, czyli w 2007 roku, przyjęto Deklarację Berlińską, w której na nowo zdefiniowano główne cele integracji europejskiej. oprac. Robert Osiecki 5 lat Polski w UE – korzyści w dziedzinie edukacji Dla osób w naszym wieku z całą pewnością najważniejszymi aspektami integracji europejskiej są edukacja oraz możliwość kontaktów z rówieśnikami z innych krajów. Unia Europejska przewidziała wiele programów, które pozwalają nawiązywać bezpośrednie kontakty ze szkołami z innych państw członkowskich. Trzeba pamiętać, że można wziąć udział w różnych konkursach organizowanych przez Komisję Europejską także samodzielnie. Z całą pewnością najważniejszym programem Unii Europejskiej skierowanym do młodzieży jest „Erasmus”. Pomaga on studentom podejmować przez pewien czas studia za granicą i, co bardzo ważne, pozwala wliczyć ten czas do okresu studiowania w kraju macierzystym. Na przykład student z Polski, który przez pół roku studiuje w Hiszpanii i zdaje tam egzaminy, nie musi ich powtarzać po powrocie do kraju. Otrzymane oceny i czas, jaki tam spędził są automatycznie uwzględniane na jego uczelni w Polsce. Program „Erasmus‖ jest skierowany do obywateli nie tylko państw członkowskich UE, ale również państw, które starają się o członkostwo. Jednak studenci spoza UE muszą przejść o wiele dłuższą drogę, aby uzyskać prawo do studiowania i otrzymać stypendium. W samym roku akademickim 2006/2007 ponad 11 tys. polskich studentów wyjechało na uczelnie w innych państwach członkowskich UE. oprac. Karolina Bogusz Symbole Unii Europejskiej: hymn, flaga, paszport. „Oda do radości” jest hymnem Unii Europejskiej i Rady Europy. Jej słowa napisał F. Schiller, niemiecki poeta i dramatopisarz, który nawiązał do Wielkiej Rewolucji Francuskiej i haseł: wolność, równość, braterstwo („Wszyscy ludzie będą braćmi‖). Flaga Unii Europejskiej przedstawia 12 pięcioramiennych gwiazd na niebieskim tle. Trzeba jednak wiedzieć, że gwiazdy te nie symbolizują państw zrzeszonych w UE. Flaga powstała w 1950 roku, jej pomysłodawcami są: hiszpański dyplomata Salvadore de Madariaga y Rojo i plastyk Arsen Heitz. Dwanaście gwiazd na lazurowym tle symbolizuje gwarancję pełni, jaką ma się stać zjednoczona Europa oraz godziny, miesiące, znaki zodiaku i liczbę apostołów. Symbolika flagi odwołuje się do tradycji chrześcijańskiej. 6 PUBLICYSTYKA - WYWIAD Z WÓJTEM GMINY JUCHNOWIEC KOŚCIELNY W związku ze zbliżającym się pięcioleciem wstąpienia Polski do Unii Europejskiej staramy się jak najlepiej poznać tę wspólnotę, zwyczaje i zasady, na jakich działa. Postanowiliśmy więc spytać o opinię na temat Unii Europejskiej osobę, która spotyka się ze sprawami jej dotyczącymi na co dzień – wójta gminy Juchnowiec Kościelny Pana Czesława Jakubowicza. Paszport europejski jest w kolorze burgundzkiego wina, z napisem „Unia Europejska‖ pod nazwą państwa wydającego dokumenty. Ma taki sam status prawny jak dokumenty wydawane przez państwa członkowskie i może być używany podczas podróży po całym świecie. „Wejście do Unii gwarantuje na pewno, że narody ze sobą współpracują. Oddalamy jakikolwiek konflikt, ale przykład co chwila jakichś wydarzeń w świecie dowodzi, że nie jest to do końca możliwe. Powiedziałbym coś takiego, że Unia Europejska gwarantuje nam peoprac. Robert Osiecki wien spokój w tej części świata. Aczkolwiek ostatnie wydarzenia związane z Rosją dowodzą, że nie jest tak łatwo. Teraz przyszedł kryzys, który także dotyka wszystkich. Z najnowszych doniesień wynika, że bankrutuje Ukraina, jeden z największych narodów w Europie. Ale przejdźmy na nasze podwórko. Od jakiegoś czasu marzymy o pływalni, ale budżet gminy nie jest na to przygotowany, bo liczymy, że pływalnia to koszt około 15 milionów złotych, a w budżecie na inwestycje dla 46 wsi mamy ponad 13 milionów. Nawet gdybyśmy skupili się tylko na budowie pływalni w Kleosinie nie damy rady. Wtedy istnieje szansa, że pomogą nam środki unijne, czyli dajemy swoje 15-20%, więc 3 miliony, ale to nie jest automat, musimy wziąć udział konkursie. Ci ludzie, którzy decydują w Urzędzie Marszałkowskim w Białymstoku mają być przekonani, że właśnie w Kleosinie należy wybudować pływalnię. A po jej zbudowaniu zawiesimy piękną tablicę, że została ona wykonana ze środków unijnych. Mogę powiedzieć, że to na pewno jest jakiś symbol nowych czasów. Jednak nie jest tak łatwo, jakby się mogło wydawać. Mówiąc o Unii, muszę także powiedzieć jak odczuwalna jest zmiana przez nas, urzędników. Przede wszystkim zmieniają się przepisy, które niekoniecznie ułatwiają nam życie. Podejmowanie decyzji, bo myślę, że my w Polsce zawsze byliśmy odpowiedzialni za pieniądze publiczne, to jest jednak większa trudność. Zmiana przepisów powoduje wydłużenie procesów inwestycyjnych. Kiedyś wystarczyło mieć pieniądze i podjąć słuszną decyzję, żeby zrealizować pomysł. Dzisiaj wszystko musi być już na papierze dokładnie opisane. Sprawa uzgodnień, naprawdę jest to wielka trudność i obawiam się, że przy wejściu do Unii próbuje się nam życie uporządkować ustawami, ale wciąż jest trudno. Podsumowując, sądzę, że Polska podjęła słuszną decyzję, wstępując do Unii Europejskiej.” Rozmawiała i tekst opracowała: Karolina Samocik 7 KULTURA OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA ,, Życie Narodu opiera się na żywym przekazie treści i wartości, które łączą w jedno pokolenie, chociaż te pokolenia poddane są prawu mijania i tak jak każdy człowiek również prawu śmierci. Szczególne znaczenie dla następnych pokoleń mają Ci, którzy dali świadectwo życia – nieustraszonego i niepokonanego niczym Narodu”. Jan Paweł II Jest to prawda zapisana w opowiadaniach, notatkach, wspomnieniach, poezji dla przyszłych pokoleń. Jeszcze nie wszystko zostało zapisane, powiedziane i udokumentowane. Jak pokazuje historia, nasze uczucia patriotyczne, budowanie dumy narodowej i poczucia godności osobistej w oparciu o przeszłość, nasze tradycje, szacunek dla wielkiego dziedzictwa własnej narodowej kultury, którą tworzyli nasi ojcowie i dziadowie – były dla nas Polaków zawsze bardzo ważne. Dlatego mówić o nich trzeba zawsze, a tym bardziej w czasach burzliwych przemian i przewartościowań. Z tego powodu nauczanie o ludziach, lokalnych bohaterach, postawach patriotycznych i dziejach historycznych powinno się rozpoczynać już we wczesnym etapie szkolnym. Młodzież lubi uczyć się poprzez działanie w trakcie poznawania swojego otoczenia, jest także otwarta na nowe doświadczenia. Inspirując i zachęcając uczniów do aktywności, tworzymy w ten sposób postawy obywatelskie i poczucie solidarności w działaniu na rzecz środowiska i całego kraju. Związki rodzinne, sąsiedzkie, koleżeńskie i wiedza wyniesiona ze szkoły sprawiają, że młody człowiek czuje łączność ze swoim regionem i jego historią. Żyjemy w społeczności, która w szczególny sposób została dotknięta tragedią ponurych lat wojennych 1939-1945. Pamięć o Katyniu, Charkowie, Miednoje i wielu innych nieznanych miejscach zapomnianych bez wieści – powinniśmy stale przypominać, aby nie wyblakła pamięć, nie zniekształciła się prawda tamtych ponurych lat. Trwałe piętno na Białymstoku wycisnęła sowiecka okupacja, podczas której setki tysięcy Polaków trafiło do Kazachstanu, na Syberię oraz w tysiące innych miejsc rozsianych na połaciach Związku Radzieckiego. Trwałe znaki o tragicznych zsyłkach na Sybir sprawiły, iż miasto Białystok zwane jest sanktuarium Polskiej Golgoty Wschodu. Upamiętnieniu tej straszliwej karty polskich dziejów, przekazaniu prawdy historycznej służą działania podejmowane w ramach programów edukacji patriotycznej „Małe i Wielkie Ojczyzny”, „Ocalić od zapomnienia” realizowanych przez dyrekcję, nauczycieli, uczniów Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Kleosi- nie. W ramach projektu edukacyjnego „Katyń – ocalić od zapomnienia” dokonano 29 kwietnia 2008 r. uroczystego posadzenia Dębu Pamięci poświęconego kapitanowi rezerwy Wojska Polskiego Marcinowi Piotrowi Borowskiemu-Beszcie przez syna kapitana p.Tadeusza Borowskiego-Besztę i wójta gminy Juchnowiec Kościelny p. Czesława Jakubowicza. Wielu wzruszeń i niezapomnianych wrażeń dostarczyła Sybirakom, młodzieży, społeczności lokalnej, władzom samorządowym i nauczycielom wieczornica „Wspomnienia z Syberii – spotkania przyszłości” przybliżająca wielkie wartości Sybiraków, którymi żyli i żyją – godność człowieka, patriotyzm, wiarę i nadzieję. Niepowtarzalny nastrój uroczystości, odświętny wystrój sali, wygaszone światła i wiele płonących świec, trafnie dobrana muzyka, pieśni i strofy poezji sybirackiej podkreślały nie tylko powagę i doniosłość uroczystości, ale świadczyły o wychowaniu młodzieży w myśl hasła „Bóg, Honor, Ojczyzna”, do czego zobowiązuje imię patrona szkoły – Jana Pawła II. Prawdziwy obraz przeszłości przedstawiła Sybiraczka p. Franciszka Gordon, przypominając swoje bolesne doświadczenia z zsyłki do Kazachstanu oraz syn kapitana Marcina Piotra Borowskiego-Beszty p. Tadeusz Borowski-Beszta, wspominając tragiczną śmierć ojca poniesioną z rąk sowieckich oprawców. Historię, której nie da się zapomnieć przedstawił uczeń naszej szkoły Karol Dzierżek, relacjonując wspomnienia z 8 KULTURA Syberii swojej prababci Gabrieli Topczewskiej. Poczet Sztandarowy naszej szkoły oddał hołd Matkom Sybiraczkom, uczestnicząc w VIII Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru, docierając poprzez białostockie ulice do Grobu Nieznanego Sybiraka. 29.02.2009 r. dokonano w naszej szkole uroczystego otwarcia wystawy „MiniPanorama Golgoty Wschodu Polskich Zesłańców na Sybir” przekazywanej kolejnym szkołom na Podlasiu w celu zapoznania młodzieży z mrocznymi dziejami naszego narodu. Chcemy „... By znikło ze szkół polskich historii przekłamanie. O prawdę o Syberii – Prosimy Cię Panie...” (M. Jonkajtys „Modlitwa pod Krzyżem”). „Mini-Panorama Golgoty Polskiego Wschodu Polskich Zesłańców na Sybir” to cykl obrazów ukazujących genezę męczeństwa narodu polskiego od Konfederacji Barskiej do II wojny światowej. To dobra lekcja historii szczególnie dla młodzieży, która mogła zobaczyć, jak wyglądała zsyłka, katorżnicza praca i wiara zesłańców. Wystawa ta przyczyniła się do przybliżenia tragedii tamtych lat i jest ostrzeżeniem dla obecnych i przyszłych pokoleń, które budując nową Polskę, koniecznie muszą pamiętać, by prawdę uchronić od zapomnienia. Na otwarcie wystawy przybyli przedstawiciele Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Białymstoku: sekretarz p. Jolanta Hryniewicka, przewodnicząca Komisji Historycznej Związku Sybiraków w Białymstoku p. Hieronima Dzierma, członek Komisji Historycznej p. Jadwiga Niwińska, p. Tadeusz BorowskiBeszta, wójt gminy Juchnowiec Kościelny p. Czesław Jakubo- wicz i inni zaproszeni goście. Na szczególną uwagę zasługują wystąpienia p. Jolanty Hryniewickiej, p. Hieronimy Dziermy, p. Tadeusza Borowskiego-Beszty oraz wójta p. Czesława Jakubowicza. W blasku płonących świec, poetycką interpretację e ks po zyc ji zapre ze nt o wali uczniowie Koła Miłośników Dziedzictwa Narodowego. Hymn Sybiraków zaśpiewała uczennica gimnazjum Magdalena Walicka, a postać patrona Sybiraków św. Rafała Kalinowskiego przybliżyła uczennica szkoły podstawowej Karolina Tworkowska. TEKST I ZDJĘCIA : Olga Granacka 9 KULTURA WIELKANOC jest to najważniejsze i najstarsze święto chrześcijaństwa, obchodzone na pamiątkę Zmartwychwstania Chrystusa. Obchody religijne Wielkanocy rozpoczynają się wczesnym rankiem procesją i mszą. W Kościele katolickim msza zwana jest rezurekcją, w prawosławnym – jutrznią. W tym dniu spożywa się uroczyste śniadanie w gronie rodzinnym, poprzedzone składaniem sobie życzeń. Wielkanoc wieńczy okres Wielkiego Postu i poprzedzający ją Wielki Tydzień. Z Wielkanocą wiążą się liczne religijne i ludowe obrzędy, takie jak święcenie pokarmów, pisanki i śmigusdyngus. Święta Wielkanocne to niezwykle radosne i barwne święta z długą tradycją. Zazwyczaj ich symbolami są: zajączki, baranki, kurczaczki. WIELKANOC NA ŚWIECIE Święta Wielkanocne obchodzi się na całym świecie, ale świąteczne zwyczaje wyglądają w różnych punktach globu bardzo różnie. W Meksyku nad organizacją misteriów, przybierających postać malowniczych po- chodów, czuwają bractwa pokutnicze. Uczestnicy procesji wloką ciężkie łańcuchy, przepasani są powrozami, dźwigają wielkie bele z kłujących roślin albo też boleśnie się biczują. Podczas nocnych procesji figura Chrystusa noszona jest przy zapalonych świecach. Szwajcaria: Tam na Wielkanoc bawią się w chowanie dekorowanych jajek w ogrodzie. Potem szukają ich wszyscy: dorośli i dzieci. Kto odnajdzie najwięcej jaj, zostaje zwycięzcą "jajecznego wyścigu". W niedzielę cała rodzina spotyka się przy stole na świątecznym obiedzie. Najczęściej je się jagnięcinę, czyli wielkanocnego baranka, a także dużo jajek i zajęcy z czekolady. Piecze się też specjalne ciasta, a niektóre z nich przypominają polskie mazurki. Dzieci dostają drobne prezenty, zajmują się też dekorowaniem jajek (popularne są kalkomanie). Szwecja: Szwedzi natomiast zamiast palm zdobią gałązki krzewów, używając do tego barwnych piórek. Do najmłodszych mieszkańców Szwecji również przychodzi zajączek, który w Wielką Sobotę przynosi im czekoladki. USA: Tam Wielkanoc spędza się z rodziną. Oprócz jajek, pieczonej szynki w słodkim sosie i ciast nie ma specjalnych potraw. Kiedy jajka są już pomalowane, rodzice (a właściwie zając, czyli Easter Bunny) chowają je przed dziećmi w najróżniejszych miejscach w domu lub ogrodzie. Pociechy mają za zadanie znaleźć wszystkie pisanki, a potem mogą je wszystkie zjeść. Co roku grupka biednych dzieci może uczestniczyć w szukaniu jajek ukrytych w Białym Domu. Zajączek przynosi dzie- ciom prezenty: w wielkanocnym koszyczku znajdują się najczęściej: słodycze, owoce oraz drobne upominki. Wielka Brytania: Tam nie ma specjalnego ciasta ani zwyczajów. Jajka wielkanocne są puste w środku. Do nich wkłada się rozmaite smakołyki i w niedzielny poranek obdarowuje się takimi jajkami domowników, najczęściej dzieci. Czechy: U nich w sobotę i niedzielę ludzie idą do kościoła, ale poza tym spędzają te dni tak samo jak inne soboty i niedziele. Święta w czeskich wsiach zaczynają się w poniedziałek rano. Zwą się szmigrus, znać tu podobieństwo do naszego śmigusa. Dorośli tego dnia czekają w domach, bo chłopcy kilkuosobowymi grupkami objeżdżają, czym kto ma, te domy, w których są ich rówieśnice. Niosą z sobą pomlazki, czyli warkocze splecione z trzech, pięciu, siedmiu lub dziewięciu wierzbowych gałązek. Dziewczyny oblewają ich z okien wodą, ale chłopcy, nie bacząc na to, wpadają do domu i ścigają piszczące i kryjące się po kątach dziewczyny, żeby je wysmagać pomlazkami. Afryka: W Afryce Wielkanoc jest celebrowana głównie we wspólnotach chrześcijańskich. W wigilię Wielkiej Nocy setki ludzi biorą udział w dekoracji kościoła. W parafiach czas oczekiwania na Wielkanoc zaczyna się o 15, a 10 KULTURA kończy o 18 ze względu na brak oświetlenia i zapadający wcześnie mrok. Dekoracje kościoła są zrobione z materiałów i przybierają wygląd kwiatów, motyli i drzew. Niedziela palmowa Niedziela palmowa przypada 7 dni przed Wielkanocą. Rozpoczyna Wielki Tydzień. Niedziela palmowa obchodzona jest w Polsce od średniowiecza. Święto zostało ustanowione na pamiątkę przybycia Chrystusa do Jerozolimy. Rozpoczyna ono okres duchowego przygotowania do świąt. Poniedziałek Wielkanocny W tym dniu polewamy się wodą. Poniedziałek wielkanocny nazywamy też jest Lanym Poniedziałkiem, ŚmigusemDyngusem. Pisanka Zwyczaj malowania jaj narodził się w Persji, co może potwierdzać jedną z teorii pochodzenia Słowian. Jeśli natomiast chodzi o ziemie polskie – najstarsze pisanki, pochodzące z końca X wieku, odnaleziono podczas wykopalisk archeologicznych na opolskiej wyspie Ostrówek, gdzie odkryto pozostałości grodu słowiańskiego. Wzór rysowano na nich roztopionym woskiem, a następnie wkładano je do barwnika – łupin cebuli lub ochry, które nadawały im brunatnoczerwoną barwę. W procesie chrystianizacji pisankę włączono do elementów symboliki wielkanocnej. Obecnie pisanki powszechnie wykonuje się przed Wielkanocą, a także na coraz rzadziej obchodzone Jare Święto. Nie może ich zabraknąć wśród świątecznych pokarmów. Mają symbolizować rodzącą się do życia przyrodę, a jednocze- drewienek. * oklejanki (naklejanki) są przyozdobione sitowiem, płatkami bzu, skrawkami kolorowego, błyszczącego papieru, tkaniny itp. * nalepianki - popularne zwłaszcza w dawnym województwie krakowskim i w okolicach Łowicza. Powstają one przez ozdabianie skorupki jajka różnobarwnymi wycinankami z papieru. Znane są jeszcze rysowanki i drapanki. Święconka to nazwa pokarmów święconych w Kościele katolickim i prawosławnym w Wielką Sobotę. „Święcone” oznacza również uroczyste śnie nadzieję, jaką czerpią śniadanie wielkanocne. chrześcijanie z wiary w zmarŚwięcenie potraw w Wielką twychwstanie Chrystusa. Sobotę niegdyś odbywało się W zależności od technik na dworach szlacheckich, pozdobienia świąteczne jajka nieważ poświęcone musiało mają różne nazwy: być wszystko, co miało znaleźć się na świątecznym stole. * kraszanki (zwane też malo- Czynność ta jednak zajmowawankami lub byczkami) powstają ła zbyt wiele czasu proboszprzez gotowanie jajka w barwczom, dlatego biskupi stopnionym wywarze, dawniej uzyskiwo wprowadzili zakaz święcewanym wyłącznie ze składników nia pokarmów w domach i naturalnych. Używano roślin, zwyczaj ten przenieśli do koktóre pozwalały na uzyskanie ścioła. Jeszcze w okresie mięróżnych kolorów: dzywojennym ubiegłego wieku - brązowy (rudy): łupiny cebuli, w wiejskich parafiach przywo- czarny: kora dębu, olchy lub żono w koszach, do poświęcełupiny orzecha włoskiego, nia, całość pokarmów prze- żółtozłocisty: kora młodej jabło- znaczonych na śniadanie wielni lub kwiat nagietka, kanocne. Obecnie w wielu - fioletowy: płatki kwiatu ciemnej miastach powstał nowy zwymalwy, czaj święcenia: nie wewnątrz, - zielony: pędy młodego żyta lub a przed kościołem, gdzie na listki barwinka, wystawionych stołach na czas - różowy: sok z buraka. obrzędu wierni pozostawiają * pisanki mają różnobarwne koszyki. desenie. Powstają przez rysowa- W koszyczku wielkanocnym nie (dawniej: pisanie) na skorup- nie może przede wszystkim ce gorącym roztopionym wozabraknąć jajek (symboli noskiem, a następnie zanurzenie wego życia) w postaci kolorojajka w barwniku. Jako narzędzi wych pisanek, kraszanek oraz do pisania używano szpilek, baranka (dawniej formowaneigieł, kozików, szydeł, słomek i go z masła lub ciasta w spe- 11 KULTURA cjalnych formach, później cukrowego i z chorągiewką z napisem Alleluja, obecnie często z czekolady) symbolizującego umęczonego Chrystusa, a także soli, która miała chronić przed zepsuciem. Poświęcić należy również: chleb, wędlinę, chrzan, pieprz, ciasta świąteczne. Koszyczek, najczęściej z wikliny, przystraja się listkami bukszpanu. jajek. Istnieje wiele technik ich barwienia. Najpopularniejsze z nich to rzeźbienie w woskowanym jajku oraz kolorowanie ich tradycyjną farbą uzyskiwaną z gotowanych skórek cebuli. Obecnie istnieją sztuczne barwniki, ale powinniśmy starać się PALEMKI WIELKANOCNE Niedziela Palmowa (zwana kiedyś wierzbną) rozpoczynała Wielki Tydzień. Palemki były wykonywane z rózg wierzbowych, gałązek bukszpanu lub porzeczek. Ozdabiano je kwiatkami, piórkami oraz ziołami. W pierwszy dzień Wielkanocy poświęconymi palemkami bito lekko pozostałych domowników, kultywować tradycję. aby zapewnić im szczęście na PALENIE JUDASZA cały rok. Potem palmy umieszczano w domu w bez- W wielką środę chłopcy topili Judasza. Była to kukła zrobiona ze starych ubrań i szmat. (Judasz był apostołem, który zdradził Jezusa). Młodzieńcy chodzili z nią po okolicy, a okoliczna ludność okładała ją kijami. Na koniec kukła była palona w ognisku. piecznym miejscu, aby chroniły dom przed nieszczęściami. PISANKI Od bardzo dawnych czasów nieodłącznym elementem POGRZEB ŻURU przygotowań do Wielkanocy W Wielki Piątek ludność wsi jest malowanie i ozdabianie dokonywała symbolicznego pogrzebu żuru, czyli wielkopostnej zupy. Przez sześć tygodni ludzie nie jedli mięsa, nabiału oraz cukru. Dlatego za wsią zakopywano garnek z ową potrawą, co oznaczało powrót normalnych potraw do jadłospisu. REZUREKCJA Jeden z najważniejszych momentów Wielkanocy to rezurekcja. Sprawowana jest o świcie Niedzieli Wielkanocnej. W jej trakcie odbywa się uroczysta procesja eucharystyczna. Po skończonym nabożeństwie odbywały się wyścigi furmanek. Wierzono, że osobie, która dotrze pierwsza do domu, szybko wzejdzie zboże i wyda obfite plony. Informacje zebrała i opracowała redakcja gazety „Teraz my” 12 HISTORIA BIAŁOSTOCKICH GIMNAZJÓW KRÓTKA HISTORIA (ciąg dalszy ze strony 3) wzmacniającej polskość. Wybuchła I wojna światowa, wielu młodych odeszło na front. Latem 1915 r. wraz z wejściem do Białegostoku wojsk niemieckich przystąpiono do organizowania w mieście gimnazjów i szkół elementarnych. W listopadzie 1918 roku gimnazjaliści i studenci stawili się do formowanych oddziałów wojskowych. To była wspaniała młodzież, garnąca się do nauki nawet w tak dramatycznych warunkach, uczęszczająca na tajne komplety. Po wojnie nowa władza głosiła hasła upowszechnienia nauki, szerzenia wiedzy. Młodych z tego okresu – poddanych eksperymentom wychowawczym - nazywa się niekiedy „pokoleniem straW Białymstoku od 1919 conym‖. roku przy ul. Warszawskiej Do uczniów licznych działało Gimnazjum Państwowe im. Króla Zygmunta szkół średnich dołączali Augusta ( obecnie VI LO im. stopniowo studenci. NajZygmunta Augusta). To naj- pierw w 1950 roku z Akademii Medycznej i Wyżstarsze gimnazjum w mieszej Szkoły Inżynierskiej. ście. Uczniowie sprzed 1939 Już od 1945 r. istniało Wyższe Seminarium Duroku wspominają, że sami chowne. Niedawno, bo w przygotowywali występy, 1997 r. powstał Uniwersywydawali gazetki szkolne, tworzyli liczne drużyny har- tet w Białymstoku. Tak powstał Białystok młodych, Rada Miejska Białego- cerskie, garnęli się do spormiasto sprzyjające lustoku w 1912 r. podjęła tu. Życie gimnazjum nie dziom aktywnym, ucząkończyło się na zajęciach uchwałę o wprowadzeniu cym się, z nowymi pomylekcyjnych. Jeśli zaś wiepowszechnego nauczania. rzyć wspominającym, to słami. młodzież białostocka lubiła Na podstawie albumu pt. Już w roku 1910 poswe szkoły i swych nauczy„Białystok. Oblicza wstała pierwsza biblioteka miasta” publiczna, miasto miało kil- cieli, ofiarnych, dobrze przyoprac. Anna Piłaszewicz gotowanych do pracy. ka księgarń, na widzów We wrześniu 1939 r. czekały kinoteatry. Powródziewczęta i chłopcy oraz ciły silne kontakty z Wilich nauczyciele i wychonem. Wieści o nowinkach wawcy trafiali do oddziałów zamieszczała miejscowa prasa. Redaktorzy „Gazety leśnych, do konspiracji, do transportów jadących na Białostockiej‖ nawoływali rodziców do wykazywania Wschód, do więzień, obozów koncentracyjnych i gett. należytej troski o nauczanie i wspieranie oświaty dzieci. Jednocześnie przybywało płatnych szkół średnich. Dzieci bogatych rodziców jeździły na studia do Moskwy i Petersburga oraz na uniwersytety w Zachodniej Europie. Zmiany przyniosły wydarzenia z lat 1905 – 1907. Młodzi wyszli na ulice i wzięli udział w manifestacjach i wiecach. Powstały liczne związki i stowarzyszenia, które uzyskały zgodę na zakładanie bibliotek oraz czytelni, wydawanie druków, prowadzenie kursów i wykładów. 13 MOTORYZACJA wzorowanym na morską fale, sportowa Mazda 3 MPS oraz elektryczna Ampera Opla. Dużą popularnością cieszyły się także premierowe samochody marki Audi, a było ich 79. Targi Motoryzacyjne aż sześć m.in. modele A5 Caw Genewie odbyły się w tym brio, S5 Cabrio, A4 Allroad roku w dniach 5-15 marca. oraz Audi TT w wersji RS. Na szwajcarskie salony przy- Moim zdaniem dwie najciebyło zarówno wielu wystaw- kawsze propozycje to nowy ców jak i zwiedzających. Mercedes E-class w sportoSwoje najnowsze modele za- wym wydaniu Coupe oraz prezentowały takie marki Ferrari 599 GTB Fiorano jak Renault, Mazda, Audi czy wraz z nowym pakietem Fiat oraz wiele innych. HGTE. Ferrari zmieniło się Najciekawsze auta tegopod względem zawieszenia rocznego Genewa Motor (nowe amortyzatory), wygląShow to 250-konna, bardzo du zewnętrznego jak i wyinteresująca wersja Renault stroju wnętrza. W Szwajcarii Megane RS, hybrydowe Infi- zaprezentowano również kilniti Essence z nadwoziem ka ciekawych pozycji iście eg- Nowości motoryzacyjne – Genewa 2009 zotycznych np. Porsche 911 GT3, Aston Martin One77, Bentley Continental GTC, nowy Bugatti Veyron, Pagani Zonda R czy Maserati Gran Turismo. Zamieszczam rysunek jednego z aut mojego autorstwa. Więcej zdjęć i informacji o wymienionych oraz innych autach z targów w Genewie można znaleźć na stronie: http:// www.netcarshow.com/ ncs_geneva-2009.htm oprac. oraz rys. Maciej Rogało 14 PUBLICYSTYKA PAULINA GABREL — laureatka konkursu z j. niemieckiego 1. Czy warto było „umierać za laureata”? Nie umierałam, ponieważ niemiecki to moja pasja i tylko to się liczy. 2. Co sprawiło, że zainteresowałaś się właśnie językiem niemieckim? Na początku słuchałam niemieckiej muzyki. Wywiady z laureatami konkursów 11. Twoje hobby: Język niemiecki, dobra muzyka, książki i zwierzęta. 12. Książka, którą chciałabyś wszystkim polecić: „My, dzieci z dworca Zoo‖. 5. Jakie masz plany na przyszłość? Do której szkoły się wybierasz? ILO, później studia architektoniczne (lub coś z chemią), prawdopodobnie na UW, albo na WATie. 13. Twoja dewiza życiowa: ————————————- 6. Ulubiony kolor: Czarny 14. Klucz do sukcesu: Chęci i brak przymusu. 7.Najchętniej oglądany przez Ciebie film: „Władca Pierścieni‖ 8.W czasie wolnym lubisz… Wesoło spędzać czas z przyjaciółmi i rzępolić na gitarze. 3. Czemu zawdzięczasz swój sukces? Determinacji i temu, że nie było przymusu. 9. Ucząc się do konkursu, korzystałeś z… własnych notatek. 4. Gdzie uczyłaś się wcześniej? W SP nr 34. 5. Jakie masz plany na przyszłość? Do której szkoły się wybierasz? IILO, następnie studia germanistyczne. 6. Ulubiony kolor: Czarny. 7.Najchętniej oglądany przez Ciebie film: „Harry Potter‖ 8.W czasie wolnym lubisz… Oddawać się mojej drugiej pasji, czyli muzyce oraz czytaniu książek. 9. Ucząc się do konkursu, korzystałaś z… Różnych książek i notatek. 10. Znak zodiaku: Byk. 10. Znak zodiaku: Ryby. PAWEŁ HAJDUCZENIA — laureat konkursu z j. francuskiego 1. Czy warto było „umierać za laureata”? Jak można umierać, nic nie robiąc? 2. Co sprawiło, że zainteresowałeś się właśnie językiem francuskim? Spodobało mi się niezwykłe brzmienie tego języka. 3. Czemu zawdzięczasz swój sukces? Systematycznej pracy. 4. Gdzie uczyłeś się wcześniej? W Kleosinie. 11. Twoje hobby: Gitara, fizyka jądrowa i kwantowa, chemia. 12. Książka, którą chciałbyś wszystkim polecić: Cytując starszego kolegę: „Nie będę marnował dobrych książek dla plebsu‖. 13. Twoja dewiza życiowa: ————————— 15 Wywiady z laureatami konkursów 14. Klucz do sukcesu: Systematyczność. PUBLICYSTYKA plinarnie biologię i geografię na UW. A potem…. najpierw trzeba dożyć tego czasu. 6. Ulubiony kolor: Zielony. 7.Najchętniej oglądany przez Ciebie film: „Władca Pierścieni‖ MATEUSZ CHOLEWSKI — laureat konkursów z biologii i geografii 1. Czy warto było „umierać za laureata”? Cóż, życie jest takie krótkie… 2. Co sprawiło, że zainteresowałeś się właśnie biologią i geografią? Otaczający mnie świat. 3. Czemu zawdzięczasz swój sukces? Systematycznej pracy, pewności siebie i pomocy p. Aleksiejuk i p. Matyszewskiej. 4. Gdzie uczyłeś się wcześniej? W SP nr 34. 5. Jakie masz plany na przyszłość? Do której szkoły się wybierasz? I LO – profil biologicznochemiczny. Później zamierzam studiować interdyscy- 8.W czasie wolnym lubisz… Poświęcać się mojemu naukowemu zamiłowaniu do botaniki, miło spędzać czas z przyjaciółmi, czytać książki z literatury fachowej, jeździć na rowerze, chodzić po lesie, górach, miejscach wartościowych pod względem przyrodniczym, oglądać dobre filmy i wiele innych rzeczy… WOJEWÓDZKI KONKURS PLASTYCZNY I MULTIMEDIALNY „Świętość w codzienności - bł. ks. Michał Sopoćko” Serdecznie gratulujemy naszemu redakcyjnemu koledze Robertowi Osieckiemu za zajęcie II miejsca w konkursie pod honorowym patronatem Jego Ekscelencji Ks. Arcybiskupa Edwarda Ozorowskiego. Konkurs został zorganizowany przez Zespół Szkół Ogólnokształ- 9. Ucząc się do konkursu, korzystałeś z… Książek własnych i pożyczonych od p. Matyszewskiej i p. Aleksiejuk. 10. Znak zodiaku: Lew, oczywiście. 11. Twoje hobby: Botanika. Oprócz tego także meteorologia i historia. 12. Książka, którą chciałbyś wszystkim polecić: „Biologia‖ Villeego, choć wątpię, żeby ktoś z czytelników zdołał ją przeczytać. 13. Twoja dewiza życiowa: Żyć, nie umierać... 14. Klucz do sukcesu: „Racjonalna‖ pewność siebie. oprac. Mateusz Cholewski cących Nr 10 im. bł. ks. Michała Sopoćki w Białymstoku. Prezentację multimedialną Robert przygotował pod kierunkiem księdza Sylwestra Grabowskiego, katechety z naszej szkoły. Rozstrzygnięcie wyników konkursu nastąpiło dnia 16 kwietnia 2009 r. Gratuluję: Anna Piłaszewicz 16 KULTURA 17 ROZRYWKA Z okazji pierwszego dnia wiosny biblioteka szkolna zaprosiła gimnazjalistów do udziału w turnieju gier internetowych. Czytelnia, w której na co dzień panuje atmosfera skupienia, zmieniła się w centrum rozrywki. Uczniowie, zamiast korzystać z bogactwa książek zapraszających do czytania, wyjątkowo mogli zagrać w grę „Mahjong Empire‖. Do turnieju przystąpiło 35 osób. Uczestnicy musieli wykazać się spostrzegawczością, aby w jak najszybszym czasie usunąć pary jednakowych płytek z planszy. Gracze walczyli o tytuł „Mistrza gier internetowych‖ oraz ocenę celującą z informatyki, która zastąpi jeden z ich słabszych stopni. Najszybszą, najbardziej spostrzegawczą i bezkonkurencyjną uczestniczką turnieju okazała się Daria Szoda z kl. II c, która wynikiem 835 punktów pokonała innych i zwyciężyła w turnieju. Zacięta rywalizacja toczyła się również o tytuł wicemistrza. Został nim Mateusz Gołko z kl. III a. Najlepsze wyniki przedstawiamy w poniższej tabelce: Oto najlepsze wyniki: Lp. Imię i nazwisko Klasa Punkty 1. Szoda Daria II C 835 2. Gołko Mateusz III A 790 3. Wasiluk Lucjan III A 785 4. Litwiniuk Paulina II C 780 5. Szpica Rafał IE 775 6. Korobczewska Olga II C 725 7. Wasilewski Michał III D 715 8. Klejn Kamil III D 710 EG i AG 18 RÓŻNE Ruszył Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – 116 111 Od 6 listopada 2008 roku działa pierwszy bezpłatny ogólnopolski Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111, który służy młodzieży i dzieciom potrzebującym wsparcia, opieki i ochrony. Obsługą linii w Polsce zajmuje się Fundacja Dzieci Niczyje, a patronat honorowy nad telefonem objęło MEN. Telefon 116 111 obsługiwany jest przez wykwalifikowanych psychologów i pedagogów, którzy są przygotowani nie tylko do udzielania porad i pomocy w sytuacjach kryzysowych, ale także do podjęcia interwencji poprzez współpracę z ogólnopolską siecią instytucji i organizacji właściwych do podejmowania takich działań w sprawach dzieci. W pierwszym okresie funkcjonowania linii dzieci i młodzież mogą korzystać z telefonu zaufania 116 111 od poniedziałku do piątku w godzinach od 12.00 do 20.00, anonimowo i bezpłatnie w każdym przypadku, niezależnie od sieci, z której wykonują połączenie. Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111 należy do grupy ogólnoeuropejskich bezpłatnych linii telefonicznych o charakterze społecznym stworzonych, z inicjatywy Komisji Europejskiej. Jest to pierwsza linia z tej grupy uruchomiona w Polsce. Numer 116 111 został przydzielony 14 krajom Unii Europejskiej. Polska jest piątym krajem członkowskim, który uruchomił telefon zaufania pod tym numerem. oprac. Aleksandra Niewińska Wspomnienia zimowych „szaleństw” Szał kuligowy Naszą szkolę opanował nowy trend – wyjazdy na kuligi. 27 lutego 2009 roku klasy I e i I b wybrały się wspólnie do Pomigaczy. Po dziesięciominutowej podróży autokarem byliśmy na miejscu. Od razu zostaliśmy podzieleni na grupy. Klasa I e jako pierwsza ruszyła na malowniczą wycieczkę po okolicy powozami zaprzęgniętymi w konie. Po krótkiej jeździe czekały na nas ciepła herbata i poczęstunek. Wszyscy stanęli koło ogniska i czekali, aż upieką się kiełbaski. Niektórzy z nas poszli zwiedzać gospodarstwo. Jedną z jego wielu atrakcji była fauna. Można było tu znaleźć takie zwierzęta jak: krowa szwajcarska, lama, koziorożec. Widzieliśmy też rodzinę dzików. Zwierzęta ochoczo podchodziły do uczniów. Potem rozpoczęła się prawdziwa „wojna” między klasami. Klasa I e zmierzyła się z klasą I b w bitwie na śnieżki. Stawką było wszystko – honor, szacunek i dojechanie nie przemoczonym do suchej nitki do Kleosina. Bitwę wygrała klasa I e. Wszyscy zmoknięci, zziębnięci, ale szczęśliwi pobyliśmy jeszcze przez około 10 minut przy ognisku, a następnie wróciliśmy do szkoły. Kulig to świetna zabawa !!! Wrażenia utrwalił: Bartosz Pomichter 19 HISTORIA Kilka słów o księdzu Jerzym Popiełuszce Jerzy Popiełuszko urodził się 14 września 1947 roku w rodzinie chłopskiej. Po maturze w 1965 roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Warszawie. W latach 19661968 odbywał przymusowo zasadniczą służbę wojskową w specjalnej jednostce dla kleryków. W 1972 roku otrzymał święcenia kapłańskie z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego, a następnie pracował w parafiach w Ząbkach i Aninie. Z Anina został przeniesiony do Warszawy i był księdzem w Kościele Dzieciątka Jezus, Kościele św. Anny oraz, od czerwca 1980 roku, w Parafii pw. św. Stanisława Kostki. W 1978 roku został duszpasterzem środowisk medycznych w Warszawie. W sierpniu 1980 roku związał się z ruchem strajkujących robotników. W stanie wojennym w Kościele św. Stanisława Kostki organizował Msze za ojczyznę. 19 maja 1983 roku prowadził pogrzeb Grzegorza Przemyka. We wrześniu 1983 roku zorganizował pielgrzymkę ludzi pracy na Jasną Górę. 2 grudnia 1983 roku doręczono księdzu wezwanie na przesłuchanie, na które stawił się 12 grudnia. Poinformowano go o wszczęciu śledztwa w sprawie nadużywania wolności sumienia i wyznania, zniesławienia władz państwowych oraz czynienie z kościołów miejsca szkodliwej dla interesów PRL propagandy antypaństwowej. W mieszkaniu księdza zarządzono rewizję, podczas której ujawniono między innymi granaty łzawiące, naboje, różne materiały wybuchowe, farby drukarskie - według księdza – podrzucone do mieszkania przez esbeków. Zatrzymanego zwolniono nazajutrz dzięki interwencji arcybiskupa Dąbrowskiego u ministra spraw wewnętrznych Czesława Kiszczaka. Wielokrotnie wzywano go jednak potem na przesłuchania. Zarzuty przedstawiono mu 12 lipca 1984 roku. Ostatecznie do procesu nie doszło. Jesienią 1984 r. Prymas Józef Glemp zaproponował księdzu Popiełuszce wyjazd na studia do Rzymu. Popiełuszko z tej propozycji nie skorzystał. 19 października 1984 r. ks. Popiełuszko odprawił mszę w Bydgoszczy. Gdy wracali do Warszawy, na drodze do Torunia, ks. Jerzy Popiełuszko wraz ze swoim kierowcą zostali uprowadzeni przez funkcjonariuszy MSW. Kierowcy udało się uciec, księdza Jerzego oprawcy skrępowali i przewozili dalej w bagażniku samochodu. 30 października z zalewu na Wiśle koło Włocławka wyłowiono jego zwłoki. W czasie sekcji wykazano ślady torturowania. Pogrzeb, który odbył się 3 listopada 1984 roku zgromadził tysiące ludzi i przekształcił się w wielką manifestację. Ksiądz Jerzy Popiełuszko został pochowany na terenie kościoła parafialnego św. Stanisława Kostki w Warszawie. oprac. Aleksandra Niewińska Anna Kasprzyńska 20 PUBLICYSTYKA Recenzja filmu pt.: „Popiełuszko. Wolność jest w nas” Chcielibyśmy was gorąco zachęcić do obejrzenia filmu opowiadającego o życiu Sługi Bożego księdza Jerzego Popiełuszki. Film „Popiełuszko. Wolność jest w nas‖ to opowieść o człowieku, który ze skromnego chłopaka z podlaskiej wsi stał się duchowym przewodnikiem narodu oraz symbolem odwagi w walce o wolność i prawdę. Film przedstawia życie księdza Jerzego od lat dzieciństwa na polskiej prowincji, poprzez okres kształtowania się powołania do kapłaństwa w czasie pobytu w wojsku, proces rodzenia się jego legendy w czasie ciężkiej próby stanu wojennego, aż po jego bestialski mord i gromadzący blisko pół miliona ludzi pogrzeb. Losy bohatera przedstawione są na tle kluczowych wydarzeń lat 80. XX wieku. Z rozmachem odtworzono m.in. strajki Sierpnia ’80 oraz manifestacje z okresu stanu wojennego brutalnie tłumione przez władze PRL. Liczne sceny masowe oddają gorącą atmosferę tamtych dni. W filmie również udział biorą autentyczni uczestnicy tych historycznych wydarzeń. Szczególną uwagę zwraca dopracowana scenografia, która doskonale oddaje koloryt lat 80. To jeden z bardzo niewielu filmów przedstawiających ten tak ważny okres naszej najnowszej historii i z pewnością pierwszy ukazujący go tak wiernie. Przygotowania do produkcji filmu trwały kilka lat, w ciągu których twórcy zgromadzili obszerną dokumentację i nawiązali bezpośredni kontakt z licznymi świadkami życia księdza Popiełuszki. W toku powstawania tekstu scenariusza autor konsultował go zarówno z rodziną księdza Jerzego, jego przyjaciółmi, historykami, jak i przedstawicielami Kościoła zaangażowanymi w toczący się proces beatyfikacji. Warto obejrzeć film pt.: „Popiełuszko. Wolność jest w nas‖! oprac. Redakcja „Teraz my‖ 21 KULTURA W lutym tego roku został ogłoszony przez bibliotekę szkolną konkurs poetycki pod hasłem: „Co mi w duszy gra…‖ Tym razem nie chodziło o współzawodnictwo uczniów w interpretacji utworów znanych poetów, ale o coś niemniej trudnego – wydobycie na światło dzienne w ł a s n y c h małych „spowiedzi duszy‖, będących odzwierciedleniem bardzo osobistych nastrojów i przemyśleń. A ponieważ nie jest łatwo otworzyć swoje serce przed innymi i narazić się na krytyczną ocenę, zdecydowało się na to niewiele osób. Tym bardziej gratulujemy im odwagi, dziękujemy za zaufanie i zachęcamy do twórczości pozostałych. Wiemy, że w naszej szkole piszących wiersze jest znacznie, znacznie więcej. Może warto się ujawnić w następnej edycji konkursu? Poniżej prezentujemy dwa spośród zgłoszonych w tym roku utworów. Sen to stan W którym czujemy się szczęśliwi. W nim nic nam nie grozi I nic nie jest niebezpieczne. To on pozwala nam uciec od boleści życia I on leczy nasze rany, Zadane przez szarą rzeczywistość. Sen dla nas to jak woda dla ryby, Bez niego długo nie przeżyjemy. Angelika Czajkowska, kl. II c Jestem inna, może dziecinna Inaczej postrzegana, za zło nie karana. Wyróżniona innością, ludzi głupią zazdrością, nie mądrymi definicjami, złymi prawami. Wciąż inaczej do celu mknę wolę nie patrzeć za siebie, nie odwracać się żyć każdym kolejnym dniem Anna Miltko, kl. II b 22 PUBLICYSTYKA John Lennon - idol czy antyidol? John Lennon już za swojego życia uważany był za ikonę lat 60 XX wieku - okresu buntu legendarnych „dzieci kwiatów‖, hippisów. Po jego tragicznej śmierci w 1980 roku miliony ludzi na całym świecie śpiewały nieoficjalny hymn pacyfistów, piosenkę „Imagine‖, która wzrusza do dziś. Czy autor takiego utworu, John Lennon, rzeczywiście zasługuje na miano „ikony‖ oraz „wiecznego idola‖? Rozważmy wszystkie „za‖ i „przeciw‖… John Winston Lennon urodził się 9 października 1940 roku w Liverpoolu. Jego ojciec, Fred, był stewardem na liverpoolskich statkach, a matka nie miała stałej pracy. Matka Johna nie miała najlepszego kontaktu z mężem, który stale uciekał od obowiązków wobec syna. Rodzice Lennona wkrótce rozstali się, matka Johna, Julia założyła rodzinę z innym mężczyzną, miała z nim dwie córki. Małego Johna wychowywała ciotka Mimi, stanowcza i surowa kobieta. John często wspominał ciotkę, która podobno wolała towarzystwo kotów niż ludzi. Nastoletni Lennon uczył się w Quarry Bank School, college`u plastycznym. Nie był dobrym uczniem, chociaż miał talent plastyczny; prowadził magazyn z komiksami „Wyjec codzienny‖, a po kilkunastu latach, już jako znany muzyk, wydawał książki ze swoimi charakterystycznymi obrazkami. John właśnie w college`u zaczął interesować się muzyką, która praktycznie zawsze towarzyszyła jego życiu; matka uczyła go grać na banjo. Gdy był małym chłopcem, zachęcała go do słuchania uwielbianego w latach 50. Elvisa Presleya. Lennon wspominał później, że kiedy usłyszał pierwszy raz w życiu piosenkę Elvisa „Heartbreak Hotel‖, obudziła się w nim chęć tworzenia muzyki. „Kiedy usłyszałem tę piosenkę, wiedziałem, że to jest to!‖ - wspominał. To właśnie John jest autorem słynnego cytatu: „Before Elvis there was NOTHING” („Przed Elvisem nie było NIC”). Wracając do muzycznych zainteresowań Johna, chłopak jako nastolatek o wyglądzie Teddy Boya (bikiniarza) w skórzanej kurtce i włosami zaczesanymi do tyłu, założył swoją pierwszą grupę skiffową - The Quarryman. Członkowie grup skiffowych grali na wszystkim: do tworzenia muzyki nie potrzebowali wcale gitar czy perkusji, radzili sobie, używając maglownic pożyczonych od babć czy kijków z gumkami - alternatywnych wersji basów. John był despotycznym liderem grupy, często wyrzucał członków zespołu, zmieniał nazwę grupy - z The Quarryman na Silver Beatless, aż ostatecznie na najbardziej znaną nazwę najbardziej rewolucyjnego zespołu w historii pop roc ka: The Beatles. 23 John Lennon - idol czy antyidol? PUBLICYSTYKA Początki słynnych Beatlesów nie były łatwe. Chłopcy grali w Hamburgu, w podrzędnych klubach do czasu, aż zauważył ich, późniejszy menager, Brian Epstein. On pomógł chłopcom nagrać pierwsze demo, zmienić wizerunek z buntowników w miłych chłopców w garniturach ze słynną fryzurą „na grzybka‖ lub „moptop‖, tworem hamburskiej artystki Astrid Kirchicher. W roku 1963 rozpoczęła się Beatlemania, euforia na punkcie czterech chłopców z Liverpoolu, na czele z Johnem Lennonem. Grupa zdobyła listy przebojów na całym świecie piosenką „Love Me Do” z albumu „Please Please Me”. W 1964 roku zespół wyruszył na pierwszą trasę koncertową do USA. W latach 60. od pomyślności takiego wydarzenia zależała dalsza kariera zespołów. Ameryka pokochała Beatlesów, a to zwiastowało jeszcze większą popularność. Wkrótce fani zespołu mogli zobaczyć swoich idoli w filmie „A Hard Day’s Night‖ z 1964 roku, a następnie w „Help!” z 1965 roku. Lata 60. były okresem wielkich przemian, zarówno na świecie jak i w muzyce. Pierwsze płyty Beatlesów: „Please Please Me” i „With The Beatles” z 1963 roku, „A Hard Day’s Night” i „Beatles For Sale” z 1964 oraz „Help!” i “Rubber Soul” z 1965 roku zawierały muzykę popularnie nazywaną łatwą, lekką i przyjemną. Wszystkie piosenki ( z wyjątkiem jedynego z tamtego okresu utworu „Nowhere Man”) opowiadały o nieszczęśliwej miłości czy wielkim zauroczeniu. W 1966 roku, tuż po nieprzyjemnym incydencie wywołanym nieprzemyślaną wypowiedzią Johna Lennona (o której mowa w dalszej części tekstu) wydano zupełnie odmienną od poprzednich płytę „Revolver” , uznawaną za najbardziej psychodeliczną w historii zespołu. Rok później fani mogli wysłuchać „Orkiestry Klubu Samotnych Serc Sierżanta Pieprza” („Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band”), albumu do dziś uważanego za jeden z najlepszych w historii rocka. W 1967 roku wydano również album „Magical Mystery Tour” ze ścieżką dźwiękową z filmu o takim samym tytule. Rok 1968 był początkiem końca zespołu. John Lennon, zakochany w japońskiej artystce awangardowej, starszej o osiem lat, Yoko Ono, porzucił żonę oraz syna, przestał angażować się w sprawy zespołu. Kontakty Johna i Yoko rozwinęły się do tego stopnia, że kobieta była obecna niemalże na wszystkich próbach Beatlesów. Lennon skupiał się bardziej na swojej ukochanej, niż na muzyce. Pozostali muzycy zespołu The Beatles nie darzyli Japonki sympatią, przeszkadzała im podczas nagrań, niejednokrotnie była przyczyną konfliktów. Beatlesi wydali w 1968 r. jeden dwupłytowy album potocznie nazywany „Białym Albumem‖. Był on owocem pobytu zespołu w Indiach. W roku tym John poślubił Yoko w Gibraltarze. 24 PUBLICYSTYKA John Lennon - idol czy antyidol? Kilka miesięcy później, już w 1969 r. do sklepów trafił krążek „Yellow Submarine” z muzyką ilustrującą film rysunkowy o takim samym tytule. Po długich, często indywidualnych nagraniach Beatlesi zdołali nagrać płytę „Abbey Road”, która była ostatnią wydaną przed oficjalnym rozpadem grupy. Płytę z charakterystyczną okładką przedstawiającą członków zespołu przechodzących przez przejście dla pieszych uznaje się za najlepszą w historii grupy. Zespół „The Beatles‖ zakończył działalność w 1970 r. Powodem były narastające konflikty i nieporozumienia. Dochodziło do trudnych do opanowania sytuacji. Dobrym dowodem jest film „Let It Be” obrazujący kłótnie członków zespołu oraz ostatni koncert grupy na dachu firmy Apple w 1969 r. W 1970 r. wydano również album o takim samym tytule. Nastąpiło pożegnanie byłych Beatlesów z fanami, którzy przez cały czas mieli nadzieję na odbudowę relacji między Johnem, Paulem, Georgem i Ringo. John Lennon, „oswobodzony‖ z zobowiązań wobec Beatlesów, rozpoczął karierę solową. Wraz z Yoko śpiewał w zespole „Plastic Ono Band‖, regularnie nagrywał płyty z muzyką znacznie różniącą się od tej sprzed kilkunastu lat. John organizował również wiele happeningów na rzecz pokoju, m. in. „Bed-in‖. Jego piosenki zawsze miały charakter pacyfistyczny. W 1975 na świat przyszedł syn Johna i Yoko, Sean. Pięć lat potem, 8 grudnia 1980 roku John, chcąc utulić syna do snu, postanawia wrócić wcześniej do domu. Przy drzwiach do nowojorskiego apartamentu jego klatkę piersiową przeszywa pięć kul z pistoletu szaleńca, Marka Chapmana. Kilka chwil później John umiera w szpitalu, a cały świat tonie we łzach po stracie niezwykłego muzyka. John Lennon dla wielu ludzi jest idolem. Dlaczego? Zaczynając od nastoletnich lat Johna, trzeba zwrócić uwagę na to, jakim potrafił być przyjacielem. Gdy jego zespół nazywał się jeszcze The Quarryman, grał w nim Stuart Sutcliffe, bratnia dusza Lennona. Stu miał wielki talent plastyczny, a w zespole usiłował grać na gitarze basowej, kupionej za pieniądze ze sprzedanych obrazów, tylko dlatego, że grupa potrzebowała basisty, a Stuart dał się namówić kolegom. Stu grał fatalnie, najczęściej odwracał się do publiczności i próbował ukrywać brak talentu, tańcząc czy śpiewając. John zawsze go wspierał. Paul McCartney wspominał, że oni dwaj najlepiej się rozumieli. Nieoczekiwana śmierć Stuarta w 1962 r. wywarła wielki wpływ na Johna. Yoko Ono często wspominała, że miała wrażenie, jakby znała Stuarta, zawsze był obecny w opowiadaniach Johna, któremu brakowało przyjaciela. Po wybuchu Beatlemani John dał się poznać jako wrażliwy i utalentowany kompozytor. Co prawda, jak pisałam, jego wczesne piosenki głównie dotyczyły problemów miłosnych, mimo to John potrafił zamienić każdy, nawet najprostszy tekst w istną „perełkę‖. Przykładami są tak dobrze znane piosenki jak: „Girl”, “Please Please Me”, ”Ticket to Ride”, „You Got to Hide Your Love Away” czy „Norwegian Wood”. W późniejszych latach, zaczynając od roku 1966, John rozpoczął komponowanie innej, jeszcze lepszej muzyki. Lennon często eksperymentował z dźwiękami, miksował ścieżki, odtwarzał tła dźwiękowe od tyłu. Przykładami są choćby „Tommorow Never Knows” czy „Being For Benefit Of Mr 25 John Lennon - idol czy antyidol? PUBLICYSTYKA Kite”. John jest autorem niezapomnianych utworów takich jak: wzruszające do dziś „Strawberry Fields Forever”, ponadczasowe „All You Need Is Love”, psychodeliczne „Lucy In The Sky With The Diamonds” czy rockowe „Come Together”. Solowa twórczość Johna pełna jest piosenek o szczerych, otwartych i bezpośrednich tekstach. John potrafił napisać świetny tekst i oprawić go niepowtarzalną muzyką, przez którą wyrażał swoją osobowość. Niezapomnianymi utworami są: „Instant Karma” , „War Is Over (If You Want It)”, ”Give Peace a Chance”, „Power To The People” czy niepodważalny hymn pokojowy „Imagine”. Piosenki te łączy jedno: tekst nawołujący do pokoju (utwory te powstały w czasach wojny w Wietnamie). John pozostawił po sobie piosenki ponadczasowe, przepełnione najszczerszym pragniem pokoju na całym świecie. John nie tylko mówił o dążeniu do pokoju, on wprowadzał to w swoje życie. To on wraz z Yoko zorganizował słynne akcje „bed-in”. To jego hasło: „Wojna się skończyła, jeśli tego chcecie” zawisło przed świętami Bożego Narodzenia we wszystkich największych miastach na bilboardach. To właśnie John dobitnie stwierdzał, że: „If everyone demanded peace instead of another television set, then there'd be peace.” “Gdyby wszyscy zażądali pokoju zamiast kolejnego telewizora, byłby pokój.” Piosenki Johna dawały wiele do myślenia i tak dzieje się do dzisiaj. Kogo nie wzruszą słowa z piosenki „Imagine”?: „…Wyobraź sobie, że nie ma własności, ciekawe czy potrafisz? Nie ma chciwości oraz głodu, a wszyscy są sobie braćmi. Wyobraź sobie, że wszyscy ludzie dzielą ze sobą świat...” Kto nie czuje żalu, jaki czuł John, pisząc piosenkę „Jealous Guy”? Kogo nie zachwyca „Oh My Love”, „Look At Me” czy „Love is Real”?... John należał do indywidualistów, którzy omijali ―utarte ścieżki‖. Nigdy nie bał się wygłaszania swoich poglądów. Nie obchodziły go opinie innych, był skupiony na swoim działaniu. John był człowiekiem, który zostawił po sobie ślad. Warto dodać również, że John całe życie rozwijał swoje talenty. Znany jest nie tylko jako muzyk, ale również jako aktor (zagrał w filmie Richarda Lestera pt. „How I Won The War” w 1966 roku) oraz poeta i rysownik. John jest autorem dwóch książek z wierszami i rysunkami. Gdy rozpatrzyliśmy już większość „za‖, pora na wszystkie „przeciw‖. Beatlesi, rozpoczynając karierę na przełomie lat 50. i 60., grywali w podrzędnych klubach. John wspominał, że jedynym sposobem na przetrwanie długich koncertów było branie pigułek i zwyczajne upijanie się. Nałogi towarzyszyły całemu życiu Lennona. Jak sam wspomina, w 26 PUBLICYSTYKA John Lennon - idol czy antyidol? 1965 r. zaprzestał picia, ale zaczął brać narkotyki, które doprowadziły go do utraty zdrowia (Johna z powodu posiadania narkotyków usiłowano nawet deportować ze Stanów Zjednoczonych). Kontrowersyjne było odesłanie Orderu Imperium Brytyjskiego otrzymanego w 1965 roku od królowej Elżbiety. Napisał wtedy: „Wasza Wysokość, zwracam moje odznaczenie jako znak sprzeciwu. Protestuję przeciwko brytyjskiej ingerecji w konflikt na linii Nigeria-Biafra oraz wspieraniu Ameryki w wojnie z Wietnamem, jak również temu, że piosenka "Cold Turkey" słabo sobie radzi na listach przebojów. Z wyrazami szacunku John Lennon.‖ Trzeba dodać, że sprzedaż wymienionej piosenki błyskawicznie wzrosła! Kolejne kontrowersje wywołał również wydany dwa lata wcześniej, w 1968 roku, album „Two Virgins” z okładką przedstawiającą dwie nagie postacie: Johna i Yoko. W 1974 roku związek Johna z Yoko przechodził kryzys. Wtedy to małżeństwo postanowiło „odpocząć od siebie‖. „Odpoczynek‖ trwał 18 miesięcy. Dla Johna był to okres ciągłego upijania się, odwiedzania klubów i zaprzestania tworzenia nowych piosenek. Był to również czas związku Johna z May Pang. Myślę, że to wszystko, co mogę powiedzieć o negatywnych i pozytywnych stronach Johna Lennona. Osobiście uważam, że nie ma drugiego tak znanego i wybitnego muzyka. Czy John Lennon zasługuje na tytuł idola? Na to pytanie każdy musi sobie sam odpowiedzieć. Marta Szerakowska 27 EKOLOGIA Dolina Rospudy – nie tędy droga nego rezerwatu przyrody oraz jedyne w Polsce miejsce, gdzie występuje miodokwiat krzyżowy Herminium monorchis, gatunek storczyka, który wyginął między innymi w Finlandii - w kraju, w którym miał optimum ekologiczne dla rozwoju. „Potrzeba było aż ponad dziesięciu lat, aby udowodnić, że prawo ochro Planowany przebieg drogi przecinał bagna i torfowiska wokół rzeki Rospuda, najcenniejszy zespół przyrodniczy tego rodzaju w regionie Suwalszczyzny. Według znawcy i badacza tego terenu profesora Aleksandra Sokołowskiego, gorącego orędownika idei uczynienia tego obszaru rezerwatem przyrody, ma on wartości porównywalne z Bagnami Biebrzańskimi, a przeprowadzenie tam drogi będzie jednoznaczne z jego zniszczeniem. Dr Wojciech Adamowski, naukowiec zajmujący się storczykami, powiedział „Dzikiemu Życiu”, że rozpoczęcie kampanii dla zachowania tego obszaru to ostatnia szansa na uratowanie jedynego w Polsce i bardzo rzadkiego na świecie stanowiska miodokwiatu krzyżowego (herminium monorchis). Botanicy nazywają dolinę Rospudy perełką o wartościach na skalę europejską. Po ponad 10 latach starań ekologów zapadła korzystna decyzja dla Rospudy – obwodnica Augustowa ominie chronioną i cenną Dolinę. To zwycięstwo prawa i ochrony przyrody. Dolina Rospudy to teren planowa- ny przyrody musi być przestrzegane. Wierzymy, że decyzja w sprawie Rospudy stanie się dobrym przykładem jak należy szukać dobrych rozwiązań dla przyrody i człowieka‖ – mówi Radosław Ślusarczyk, Prezes Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot – „Przy okazji składamy podziękowania wszystkim ludziom, którzy wspierali nasze ponad dziesięcioletnie działania dla ochrony Doliny, szczególnie w czasie trwania zimowego i letniego obozu nad rzeką Rospudą w 2007 r.‖ Działania dla ochrony Doliny Rospudy rozpoczęły się w 1998 roku, gdy zaplanowano, że przez jej teren przejdzie obwodnica Augustowa. Wtedy do działania na rzecz ochrony tego terenu przystąpiła Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, i – nieistniejące już – Stowarzyszenie Inicjatyw SpołecznoObywatelskich „Ruch na rzecz Ziemi‖ z Suwałk. Wcześniej obie organizacje postulowały powołanie na terenie Doliny rezerwatu przyrody, który chroniłby stanowiska miodokwiatu krzyżowego. Pierwsze działania inwentaryzacyjne na terenie Doliny Rospudy przeprowadzono jeszcze w latach 80-tych, gdy na jej terenie planowano utworzyć rezerwat przyrody. Pracownia dalej będzie podejmo- wać działania dla powołania rezerwatu na terenie Doliny Rospudy. Obwodnica ma przebiegać przez miejscowość Raczki, omijając bagna Rospudy i obszary chronione. Informację o tym fakcie przekazali 24.03. b.r. w imieniu Rządu RP w Augustowie wicepremier Grzegorz Schetyna i minister infrastruktury Cezary Grabarczyk. Przedstawili również informacje na temat harmonogramu 28 EKOLOGIA budowy obwodnicy. Według wstępnych informacji prace nad obwodnicą zakończą się w 2013 r. Formy ochrony Doliny Rospudy 1. Strefa ciszy w myśl rozporządzenia nr 8/91 i nr 116/92 wojewody suwalskiego. 2. Obszar chronionego krajobrazu (wg rozporządzenia nr 82/89 wojewody suwalskiego część zagrożonego terenu leży w obszarze chronionego krajobrazu nr 12 – Dolina Rospudy i nr 16 – Puszcza i Jeziora Augustowskie). 3. W Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET–PL obszar Doliny Rospudy stanowi węzeł o znaczeniu międzynarodowym ze względu na uwarunkowania: geomorfologiczne, hydrologiczne, biotyczne, strukturę krajobrazu oraz istniejące i proponowane obszary chronione. 4. NATURA 2000 – Dolina rzeki Rospudy została włączona do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków – część Ostoi Puszcza Augustowska. 5. Puszcza Augustowska znajduje się na czele Shadow List – listy obszarów, które zdaniem NGOs i naukowców powinny się znaleźć w sieci Natura 2000 ze względu na unikalne siedliska roślin i zwierząt. 6. Zielone Płuca Polski – to regionalny system ochrony tożsamości przyrodniczej i kulturowej północnowschodniej Polski. 7. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dn. 09.07.2004 r. torfowisko, na którym występuje miodokwiat krzyżowy, a więc większa część Doliny Rospudy, powinna być objęta strefą ochrony ścisłej, co wyklucza wszelkie inwestycje. W styczniu 2005 r. Wojewódzki Konserwator Przyrody zadeklarował utworzenie strefy. 8. W wyniku inwentaryzacji przyrodniczej przeprowadzonej wiosną 2005 r. w obszarze planowanej drogi ujawniono występowanie nad Rospudą gatunków ptaków (głuszec, orzeł bielik, orlik krzykliwy), dla których powinny zostać utworzone strefy ochronne, co wyklucza w ich obrębie wszelkie inwestycje. 9. W wyniku współpracy pomiędzy Polską, Litwą i Białorusią powstała koncepcja utworzenia Augustowsko – Druskiennickiego Transgranicznego Obszaru Chronionego. Od lat 80. planuje się utworzenie na obszarze Doliny Rospudy rezerwatu przyrody. Miodokwiat krzyżowy Herminium monorchis jest gatunkiem rozproszonym i zagrożonym w znacznej części swego rozległego zasięgu (od Hiszpanii po Japonię i Chiny). Wymarł on w Czechach, Finlandii i na Węgrzech. W większości europejskich krajów (Norwegii, Danii, Niemczech, Austrii, Luksemburgu, Holandii, na Słowacji, Białorusi, Litwie, Łotwie i Ukrainie, a także w Bułgarii i Rumunii) miodokwiat znajduje się na listach roślin zagrożonych wymarciem (INGELÖG i in. 1993, LINDACHER 1995, ČEŘOVSKÝ i in. 1999). Znaczna część stanowisk tego gatunku liczy bardzo niewiele osobników, a nawet ma charakter efemeryczny. 29 EKOLOGIA W Polsce gatunek ten jest krytycznie zagrożony (ADAMOWSKI 2001) i objęty ścisłą ochroną prawną. Historycznie notowano go na 18 stanowiskach. Na Dolnym Śląsku (okolice Głogowa, Lubina i Wołowa) i pod Warszawą miodokwiat wyginął już w XIX w. Nie potwierdzony od dawna na innych stanowiskach: w okolicach Białegostoku (RACIBORSKI 1919), w Puszczy Białowieskiej (BŁOŃSKI, DRYMMER & EJSMOND 1888), między Puławami a Kazimierzem, na Wolinie: Międzyzdroje, Boryń, koło Człuchowa, Ostródy i Pisza, w pobliżu Bydgoszczy oraz w Wielkopolsce. Dolina rzeki Rospudy (SOKOŁOWSKI 1988a,b) to obecnie jedyne miejsce występowania tego gatunku w Polsce. oprac. Mateusz Cholewski Na podstawie: http://pracownia.org.pl/ dlaczego-rospuda-jestbezcenna# 30 EKOLOGIA Akcja koła ekologicznego „Ekosfera” Nasza szkoła bierze udział w IX edycji konkursu na zbiórkę surowców wtórnych dla szkół z Powiatu Białostockiego. W każdy wtorek od 1 marca do 5 czerwca w godzinach 15.15 – 15.45 członkowie koła ekologicznego ‘Ekosfera’ czekają na „śmieci” . Nie zapomniano także o atrakcyjnych nagrodach. warżka żółta, o charakterystycznym kształcie przypominającym do złudzenia obuwie. Warżka długości 2-3 cm, górny zewnętrzny płatek 4,5 cm, boczny zewnętrzny płatek 4 cm, a boczny wewnętrzny płatek 4,5 cm. Występowanie: Obuwik pospolity występuje na przeważającym obszarze kraju, ale jego stanowiska są zazwyczaj pojedyncze i mocno rozproszone. Jedynie w pasie wyżyn gatunek ten posiada miejscami liczniejsze skupienia stanowisk. Największe populacje odnotowano na Wyżynie Krakowsko - Częstochowskiej w rezerwacie „Michałowiec” oraz w Biebrzańskim Parku Narodowym. Obuwik występuje do wysokości 1900 m n.p.m. Najwyższe stanowisko znajduje się w Tatrach na Kozieńcu Wielkim. wanych przez botaników. Krzysztof Kluk w swoim dziele pod tytułem 'Dykcyonarz Roślinnny' (Warszawa, tom I 1805, t.II 1808, t.III 1811) Cypripedium calceolus nazywa po polsku trzewikiem trzewiczlikiem. Inny dawny botanik Jundziłł w dziele 'Opisanie roślin na Litwie, na Podolu, na Wołyniu i na Ukrainie dziko rosnących, jako i oswojonych' (Wilno 1830) podaje tak: Cypripedium calceolus Obuwik żółty. Jakub Waga we 'Florze Polski Jawnokwiatowych Rodzajów' (Warszawa 1848, t.II) zanotował tak: Cypripedium calceolus - Trzewiczlik zwy- Warunki siedliskowe: Obuwik jest rośliną wapieniolubną, stąd preferuje wilgotne gleby o odczynie od obojętnego do zasadowego. Lubi umiarkowane, ewentualnie duże oświetlenie. Cypripedium calceolus - Obuwik pospolity Status w Polskiej Czerwonej Księdze: Gatunek narażony (VU) Status na Liście roślin rzadkich i zagrożonych: Gatunek narażony (V) Wpisany na listę Natura 2000: Tak Roślina: Kłącza o średnicy do 1 cm. Korzenie rozgałęzione, długie na 25 cm. Pęd wysokości od 10 do 70 cm. Liście 2 lub 3, rzadziej 4 do 5. Kwiatostan: Kwiatostan jedno-, rzadziej dwu- lub trójkwiatowy, ukazuje się w maju. Przysadka długości około 10 cm, szypuła 1,5 cm, a zalążnia do 3 cm. Owocostan osiąga 3 cm długości. Kwiat: Płatki czerwonobrązowe, Fitocenozy: Spotykany w cienistych lasach liściastych z rzędu Fagetalia sylvaticae. Bywa również składnikiem muraw kserotermicznych. czajny. Zagrożenia: Obuwik pospolity, ponieważ jest najpiękniejszym i najokazalszym polskim storczykiem, narażony jest na zrywanie i wykopywanie przez 'miłośników przyrody'. Ponadto jego stanowiska ulegają degradacji na skutek wyrębu lasów i zarastania polan, na których rośnie. Spośród znanych około 250 stanowisk obuwika w Polsce do dzisiaj zachowało się jedynie około 50%. Ciekawostki: Bardzo rzadko można znaleźć obuwika pospolitego z kwiatami całymi żółtymi, całymi zielonymi, a nawet białymi. Dawne nazwy: Cypripedium calceolus ze względu na swój wspaniały urok był jednym z pierwszych polskich storczyków opisy- oprac. Mateusz Cholewski