Doradca podatkowy a sądowa kontrola egzekucji administracyjnej

Doradca podatkowy a sądowa kontrola egzekucji administracyjnej
Wpisany przez Tomasz Burczyński
Czy doradca podatkowy jest uprawniony do występowania w charakterze pełnomocnika w
postępowaniu przed sądami administracyjnymi w sprawach skarg na postanowienia wydane w
postępowaniu egzekucyjnym, na które służy zażalenie?
Uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 29.06.2009 r. (I FPS 1/09)
W świetle art. 35 § 1 ustawy z 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi 1 (dalej: p.p.s.a.) w zw. z art. 41 ust. 2 ustawy z 5.07.1996 r. o
2 (dalej: u.d.p.) doradca podatkowy
doradztwie podatkowym
uprawniony jest do występowania w charakterze pełnomocnika w postępowaniu przed
sądami administracyjnymi w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu
egzekucyjnym, na które służy zażalenie.
Prezentowana uchwała jest wynikiem wątpliwości związanych z zakresem działania doradcy
podatkowego przed sądem administracyjnym. O ile nie budziła sporów dopuszczalność
uczestnictwa doradcy w postępowaniu sądowym w sprawie kontroli decyzji podatkowych, o tyle
kontrowersyjne okazało się zagadnienie takiego uczestnictwa, gdy przedmiotem tej kontroli jest
postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym.
W stanie faktycznym sprawy doradca podatkowy występował w postępowaniu egzekucyjnym w
1/3
Doradca podatkowy a sądowa kontrola egzekucji administracyjnej
Wpisany przez Tomasz Burczyński
sprawie zarzutów dotyczących prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Reprezentował
także stronę w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym, zresztą skutecznie.
W toku rozpoznawania skargi kasacyjnej organu egzekucyjnego od wyroku tego sądu Naczelny
Sąd Administracyjny postanowił przedłożyć składowi powiększonemu następujące zagadnienie
prawne: czy na podstawie art. 41 ust. 2 u.d.p. w zw. z art. 35 § 1 p.p.s.a. doradca podatkowy
jest uprawniony do występowania w charakterze pełnomocnika w postępowaniu przed sądami
administracyjnymi w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym,
na które służy zażalenie?
Udzielając odpowiedzi, skład siedmiu sędziów zauważył, że doradca podatkowy może być
przed sądem administracyjnym pełnomocnikiem tylko wtedy, gdy sprawa dotyczy obowiązków
podatkowych. Wobec tak ogólnego sformułowania normatywnego uprawniony staje się
wniosek, że doradca podatkowy może być przed sądem administracyjnym pełnomocnikiem
strony we wszelkich sprawach, które bezpośrednio lub pośrednio mają swe źródło w obowiązku
podatkowym, zdefiniowanym w art. 4 o.p. Innymi słowy, legitymacja do działania doradcy
podatkowego obejmuje sprawy, których przedmiotem jest zarówno ściśle rozumiany obowiązek
podatkowy, jak i pochodne od niego, czyli takie, które jedynie mają związek z obowiązkiem
podatkowym. Doradca podatkowy traci natomiast legitymację do działania w postępowaniu
sądowo-administracyjnym w przypadku, gdy źródłem sprawy jest inny, niepowiązany z
zobowiązaniem podatkowym, obowiązek publicznoprawny, na przykład obowiązek wynikający z
długu celnego. W rezultacie Sąd uznał, że sprawy egzekucji należności publicznoprawnych
wynikających z ciążących na stronie obowiązków podatkowych mieszczą się w zakresie
analizowanej normy prawnej.
W dalszych wywodach skład siedmiu sędziów odniósł się do drugiego kryterium,
warunkującego udział doradcy podatkowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym, tj.
rodzaju rozstrzygnięcia administracyjnego poddanego sądowej kontroli, którym - expressis
verbis
- ma
być decyzja. Zdaniem Sądu jest poza dyskusją, że doradca podatkowy posiada legitymację do
działania przed sądem administracyjnym w charakterze pełnomocnika strony w przypadku, gdy
kontroli poddana została decyzja administracyjna dotycząca obowiązku podatkowego. Otwarty
pozostaje jednak problem, czy doradca podatkowy może przed sądem reprezentować strony w
sprawach, w których kontroli poddane zostały postanowienia.
2/3
Doradca podatkowy a sądowa kontrola egzekucji administracyjnej
Wpisany przez Tomasz Burczyński
Naczelny Sąd Administracyjny, odwołując się do zasad logiki, w szczególności argumentu a
maiori ad minus
, stwierdził, że skoro prawodawca zezwolił doradcy podatkowemu na reprezentowanie strony w
sądowej kontroli orzeczeń dalej idących (decyzji), to tym samym, mimo ewidentnych
mankamentów legislacyjnych, zezwolenie to obejmuje także udział w sądowej kontroli
procesowo mniej ważkich postanowień. Wniosek przeciwny, oparty wyłącznie na dosłownym
brzmieniu analizowanego przepisu, prowadziłby bowiem do absurdalnych konkluzji. Trudno
znaleźć racjonalną argumentację tłumaczącą powody, dla których doradcy podatkowemu
zezwolono wyłącznie na występowanie przed sądem administracyjnym w sprawach, w których
kontrolowane są tylko decyzje administracyjne, a pozbawiono go tego prawa w przypadkach,
gdy kontrola dotyczy zaskarżalnych w toku instancyjnym postanowień.
Zdaniem Sądu tego poglądu nie podważa spodziewana nowelizacja ustawy o doradztwie
podatkowym, która ma jednoznacznie określić kompetencję doradcy podatkowego do
reprezentacji strony w zakresie sądowej kontroli postanowień podjętych w postępowaniu
egzekucyjnym. Nowela ta ma w istocie charakter porządkujący dotychczasowy stan prawny,
skoro można z niego wywieść, jak uczyniono powyżej, logiczne wnioski tożsame z
proponowanym kierunkiem zmian.
1. Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.
2. Dz. U. z 2008 r. Nr 73, poz. 443.
3/3