Raport dla inwestorów na temat inwestycji w zakresie czystej energii

Raport dla inwestorów na temat inwestycji w zakresie czystej energii

WIELKOPOLSKA AGENCJA ZARZĄDZANIA ENERGIĄ SP. Z O.O.
Raport dla inwestorów na temat
inwestycji w zakresie czystej energii i
wydajności energetycznej w
województwie wielkopolskim
Jadwiga Twardowska, Stefan Pawlak
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
(w ramach Programu Inteligentna Energia –Europa)
SPIS TREŚCI
1. Wstęp .................................................................................................................................................. 3
2. Inwestycje związane z podnoszeniem efektywności energetycznej oraz instalacjami OZE w
Wielkopolsce – stan dotychczasowy ....................................................................................................... 3
3. Instalacje związane z odnawialnymi źródłami energii w Wielkopolsce – stan aktualny ..................... 4
4. Dostępne mechanizmy wsparcia – stan na rok 2011 .......................................................................... 5
4.1. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2007-2013 .......................................................... 5
4.2. Krajowe programy operacyjne 2007-2013 ................................................................................... 5
4.2.1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013............................................... 5
4.2.2. Program Operacyjny Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 ........................................... 8
4.3. Inne europejskie środki finansowe............................................................................................. 10
4.4. Krajowe środki finansowe .......................................................................................................... 10
4.5. Kredyty bankowe ........................................................................................................................ 13
4.6. Podsumowanie ........................................................................................................................... 15
Bibliografia............................................................................................................................................. 16
1. Wstęp
W opracowaniu przedstawione zostały dostępne mechanizmy wsparcia dla inwestycji
związanych z wytwarzaniem energii ze źródeł odnawialnych oraz działań związanych z
podnoszeniem efektywności energetycznej. Realizacja powyższych celów wynika m.in. ze
zobowiązań ekologicznych jakie Unia Europejska wyznaczyła sobie na rok 2020 (tzw.
3 x 20). Wsparcie dla inwestycji związanych z OZE oraz efektywnością energetyczną
przyczyniać się będzie do wypełnienia powyższych zobowiązań przyjętych przez Polskę.
Działania takie zostały wskazane w dokumencie Polityka energetyczna Polski do 2030 roku.
2. Inwestycje związane z podnoszeniem efektywności energetycznej
oraz instalacjami OZE w Wielkopolsce – stan dotychczasowy
W przypadku przedsiębiorstw, działania związane z podnoszeniem efektywności
energetycznej zazwyczaj związane są z wymianą parku maszynowego i urządzeń, obniżaniem
strat związanych z przesyłem i dystrybucją nośników energii oraz termomodernizacją
budynków. W przypadku pozostałych podmiotów przeważają działania związane
z termomodernizacją oraz wymianą systemów grzewczych na układy o wyższej sprawności
energetycznej.
W tabeli 1 przedstawiono dane Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Poznaniu, nt. kwot udzielonych pożyczek i dotacji w latach 2005-2010 na
inwestycje związane z podnoszeniem efektywności energetycznej oraz w instalacje
odnawialnych źródeł energii.
Tabela 1. Wsparcie udzielone przez WFOŚiGW w Poznaniu na inwestycje związane z OZE oraz
efektywnością energetyczną
Rodzaj wsparcia oraz
Całkowita wartość
 wsparcia
ilość przedsięwzięć
Rok
projektów [PLN]
[PLN]
dotacje
pożyczki
2005
2006
2007
2008
2009
2010
37
-
9.242.493
30.283.567
-
50
10.389.562
38.962.485
32
-
5.414.419
13.681.010
-
47
16.014.600
35.910.410
19
-
2.987.790
8.335.940
-
39
20.790.600
50.879.070
24
-
4.172.695
12.445.042
-
32
17.975.149
41.681.574
12
-
3.033.971
9.471.468
-
31
15.216.150
46.099.204
16
-
3.813.955
9.116.574
-
11
5.518.000
12.005.676
Wśród zrealizowanych projektów przeważały: termomodernizacja budynków (docieplanie
ścian i stropów), modernizacja systemów grzewczych, zmiana ogrzewania z węglowego na
gazowe lub na biomasę, wymiana stolarki okiennej, budowa solarnych systemów
przygotowania c.w.u., montaż pomp ciepła i modernizacja systemów wentylacji.
3. Instalacje związane z odnawialnymi źródłami energii w
Wielkopolsce – stan aktualny
Elektronie wodne
w Wielkopolsce funkcjonuje około 27 małych elektrowni wodnych, produkujących
średniorocznie ok. 30,6 GWh energii elektrycznej. Sumaryczny potencjał energetyczny
wszystkich cieków województwa wielkopolskiego szacowany jest ponad 60 GWh, niemniej
uważa się że z tytułu wykorzystania najatrakcyjniejszych pod kątem posadowienia elektrowni
wodnych lokalizacji, w kolejnych latach nie jest przewidywany znaczący przyrost
zainstalowanych mocy z energetyki wodnej w województwie wielkopolskim. Najwięcej
elektrowni wodnych zlokalizowanych jest w powiatach złotowskim (9) i pilskim (7).
Instalacje do spalania biomasy
Inwestycje związane ze spalaniem biomasy związane były głównie ze współspalaniem
biomasy z dotychczas stosowanym paliwem (zazwyczaj węgiel lub miał węgla kamiennego) i
zazwyczaj dotyczyły systemów grupowego zaopatrzenia w ciepło. Technologia współspalania
paliw kopalnych i biomasy realizowana była w 41 instalacjach (dane URE, stan na dzień
31.03.2011).
W jednej instalacji o mocy 1,5 MW stosowane jest wytwarzanie energii elektrycznej poprzez
spalanie biomasy mieszanej. Firma PEC Dalkia realizuje obecnie inwestycję polegającą na
modernizacji kotła do spalania biomasy o mocy około 80MW.
Brak jest danych dotyczących rodzaju i areału plantacji roślin energetycznych
przeznaczonych do spalania w województwie (dane z ankiet rozsyłanych przez agencję
WAZE do gmin województwa wielkopolskiego pomimo wielokrotnych monitów nie
spływają).
Elektronie wiatrowe
w Wielkopolsce na koniec marca 2011 funkcjonowały 62 instalacje wiatrowe zlokalizowane
w 16 powiatach, o łącznej zainstalowanej mocy około 220 MW. Największa instalacja o
mocy 120 MW zlokalizowana jest w powiecie chodzieskim.
Instalacje biogazowe
Na terenie Wielkopolski (dane URE, stan na dzień 31.03.2011) łącznie funkcjonuje
12 instalacji: 5 instalacji wytwarzających energię elektryczną z biogazu z oczyszczalni
ścieków o łącznej mocy 4,9 MW: 1 biogazownia rolnicza o zainstalowanej mocy 0,5 MW
oraz 6 instalacji wytwarzających energię elektryczną z biogazu składowiskowego o łącznej
mocy 4,6 MW.
4. Dostępne mechanizmy wsparcia – stan na rok 2011
Program działań wykonawczych na lata 2009 – 2012 zawarty w Polityce energetycznej
Polski do roku 2030, ujęty został w 6 priorytetach tematycznych. W Priorytecie VI
zostały zapisane działania mające na celu ograniczenie oddziaływania energetyki na
środowisko. Jednym z działań, za realizację którego odpowiedzialny jest zarząd
województwa jest działanie „Wsparcie działań w zakresie ochrony środowiska z
wykorzystaniem m.in. funduszy europejskich”. W niniejszym opracowaniu dokonano
przeglądu środków finansowych obecnego okresu programowania 2007-2013, oraz innych
dostępnych możliwości sfinansowania działań związanych z OZE i efektywnością
energetyczną.
4.1. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2007-2013
Celem głównym programu regionalnego jest „wzmocnienie rozwoju Wielkopolski na rzecz
konkurencyjności i zatrudnienia”. Cel ten powinien być osiągany z zachowaniem rozwoju
zrównoważonego. Współfinansowanie projektów budowy i rozbudowy infrastruktury
energetycznej przyjaznej środowisku ma przyczynić się m.in. do poprawy jakości powietrza
w układzie globalnym. Projekty polegające na budowie i modernizacji systemów zaopatrzenia
w energię (elektryczną, cieplną, gazową) powinny, poza poprawą zaopatrzenia mieszkańców
regionu w nośniki energii, zwiększać efektywność energetyczną oraz ograniczać negatywne
skutki środowiskowe.
Projekty z tego zakresu zapisane zostały w następujących działaniach:
 3.2. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku
 3.7. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii
Beneficjentami tych działań są m.in. jednostki samorządowe, instytucje pozarządowe,
jednostki naukowe, szkoły wyższe, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, TBS-y, oraz
przedsiębiorcy.
Więcej informacji dostępnych jest na stronie www.wrpo.wielkopolskie.pl.
4.2. Krajowe programy operacyjne 2007-2013
4.2.1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 jest
największym programem operacyjnym w historii Unii Europejskiej dysponującym funduszem
27,9 mld euro, co stanowi 41,9% całości środków funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności przeznaczonych na realizację programów operacyjnych celu „Konwergencja”.
Zgodnie z zapisem w Szczegółowym opisie priorytetów Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko „głównym celem programu jest podniesienie atrakcyjności
inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy
równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości
kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej”. Pierwszy cel szczegółowy programu to
„Budowa infrastruktury zapewniającej, że rozwój gospodarczy Polski będzie dokonywał się
przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego”, a kolejny z
sześciu celów szczegółowych programu stanowi „Zapewnienie długookresowego
bezpieczeństwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikację dostaw, zmniejszenie
energochłonności gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii”. Zgodnie z celem
głównym programu wybór priorytetów oraz działań odpowiada obszarom, które mają
podstawowe znaczenie dla wzrostu atrakcyjności Polski i jej regionów. Z punktu widzenia
przedsięwzięć dotyczących OZE i efektywności energetycznej, istotne są działania zawarte w
następujących priorytetach:
 Priorytet IV: Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony
środowiska,
 Priorytet VII: Transport przyjazny środowisku,
 Priorytet IX: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność
energetyczna,
 Priorytet X: Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii.
W ramach pierwszego z wymienionych priorytetów wspierane są projekty, których realizacja
powoduje zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska. Preferowane
są projekty zgodne z wymogami dokumentów referencyjnych Najlepszych Dostępnych
Technik (BAT), prowadzące do ochrony powietrza, wykorzystujące odnawialne lub
alternatywne źródła energii oraz prowadzące do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń. Celem
działania 4.3 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie wdrażania najlepszych dostępnych
technik (BAT) jest zapobieganie powstawaniu i ograniczenie ładunku zanieczyszczeń różnych
komponentów środowiska poprzez dostosowanie istniejących instalacji do wymogów
najlepszych dostępnych technik. W ramach działania wspierane są inwestycje pozwalające
przedsiębiorcy wdrożyć najlepsze dostępne techniki, umożliwiające dostosowanie
przedsiębiorstw do wymogów prawa wspólnotowego. O wsparcie starać się mogą
przedsiębiorstwa prowadzące instalacje:
 wymienione w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002r., w sprawie
instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych
elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości,
 które z racji planowanej rozbudowy instalacji będą musiały uzyskać pozwolenia
zintegrowane, gdyż zostaną objęte rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26
lipca 2002r., w sprawie instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie
poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości.
Kolejne działanie 4.5 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza, którego
celem jest poprawa jakości powietrza poprzez obniżenie wielkości emisji zanieczyszczeń z
instalacji spalania paliw. Pomoc dla przedsiębiorców jest ukierunkowana na inwestycje w
zakresie ochrony powietrza i dostosowanie istniejących instalacji do wymagań wynikających
z dyrektywy 2001/80/WE w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń ze źródeł
spalania do powietrza. Priorytetowo będą traktowane projekty dotyczące instalacji o mocy
powyżej 50 MW (w tym jednostek opalanych węglem), prowadzące do zmniejszenia emisji
pyłów i gazów. Przykładowe rodzaje projektów realizowane w działaniu to:
 modernizacja lub rozbudowa instalacji spalania paliw i systemów ciepłowniczych,


modernizacja urządzeń lub wyposażenie instalacji spalania paliw w urządzenia lub
instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych,
konwersja instalacji spalania paliw na rozwiązania przyjazne środowisku.
Na rozwój energetyki przyjaznej środowisku ukierunkowany jest Priorytet IX: Infrastruktura
energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna. W ramach tego priorytetu
wsparcie uzyskują działania obejmujące zwiększenie stopnia wykorzystania energii
pierwotnej w sektorze energetycznym (podwyższenie sprawności wytwarzania oraz obniżenie
strat w procesie przesyłania i dystrybucji energii) i obniżenie energochłonności sektora
publicznego oraz zwiększenie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw.
Środki finansowe są skierowane na projekty które wykazują wyraźny, pozytywny wpływ na
środowisko poprzez zapewnienie znaczących skwantyfikowanych oszczędności energii lub
umożliwienie wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
W zakresie zwiększenia efektywności energetycznej sektora energetycznego, wsparcie jest
udzielane na zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej, w tym w
szczególności energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z ciepłem, zmniejszenie strat
powstających przy dystrybucji energii elektrycznej i ciepła.
Priorytetem strategii obniżania energochłonności procesów wytwarzania energii i jej
przesyłania jest generacja rozproszona oraz budowa lokalnych, małych źródeł energii
produkujących zarówno energię elektryczną jak i ciepło na potrzeby lokalne, nie wymagające
przesyłania jej na duże odległości. W sektorze ciepłowniczym priorytetem jest poprawa
efektywności dystrybucji ciepła do odbiorców oraz poprawa sprawności wytwarzania ciepła
poprzez zmianę źródeł ciepła na jednostki wysokosprawnej kogeneracji.
W elektroenergetyce zmniejszanie strat sieciowych realizowane jest poprzez proces
modernizacji, wymiany i budowy nowych sieci dystrybucyjnych energii elektrycznej. Efekt
środowiskowy realizowany będzie dzięki wymianie transformatorów o niskiej sprawności
energetycznej, skróceniu bardzo długich ciągów liniowych, czy zmianie przekrojów
przewodów w celu dostosowania ich do obecnych temperatur pracy sieci. Realizacja celu
oszczędności energii w sektorze publicznym będzie obejmować wsparcie dla
termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej, w tym zmiany wyposażania tych
obiektów w urządzenia o najwyższej, uzasadnionej ekonomicznie, klasie efektywności
energetycznej.
Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii obejmuje zespół działań zmierzających
do wzrostu produkcji energii elektrycznej i ciepła pochodzących z odnawialnych zasobów
energii i wdrażany będzie poprzez realizację inwestycji w zakresie budowy lub modernizacji
jednostek wytwarzania:
 energii elektrycznej wykorzystujących biomasę, biogaz, energię wiatru oraz wody,
 ciepła przy wykorzystaniu energii geotermalnej lub słonecznej,
 energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu z odnawialnych źródeł energii,
 biokomponentów i biopaliw.
W celu wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii możliwe jest współfinansowanie
inwestycji związanych z budową i modernizacją sieci elektroenergetycznych w pełni
dedykowanych przyłączeniu nowych jednostek wytwórczych energii z OZE.
Interwencja w ramach tego priorytetu w istotny sposób powinna zaspokoić potrzeby
terytorialne w zakresie zwiększenia efektywności energetycznej. Modernizacja sieci
ciepłowniczych będzie miała istotny wpływ na podniesienie efektywności energetycznej w
dużych aglomeracjach miejskich. Realizacji działań w tym priorytecie przyczyni się do
rozwoju zarówno w sektorze przemysłowym jak i rolnym, a poprawa efektywności
energetycznej i umożliwienie znacznie większego wykorzystania odnawialnych źródeł energii
w dużym stopniu pozwoli na redukcję emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.
W ramach priorytetu realizowane są następujące działania:
 Działanie 9.1 Wysokosprawne wytwarzanie energii
 Działanie 9.2 Efektywna dystrybucja energii
 Działanie 9.3 Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej
 Działanie 9.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych
 Działanie 9.5 Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych
 Działanie 9.6 Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych
Ostatnim priorytetem dedykowanym bezpieczeństwu energetycznemu, a związanym z
wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii jest Priorytet X: Bezpieczeństwo energetyczne,
w tym dywersyfikacja źródeł energii. Działanie 10.3 w tym priorytecie pt.: Rozwój przemysłu
dla odnawialnych źródeł energii dedykowane jest infrastrukturze dla OZE. Celem tego
zadania jest „ułatwienie dywersyfikacji źródeł energii oraz rozwoju energetyki odnawialnej
poprzez wsparcie przemysłu produkującego urządzenia służące do wytwarzania paliw i
energii ze źródeł odnawialnych”. W ramach działania wsparcie uzyskują inwestycje
polegające na budowie zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania:
 energii elektrycznej z wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW,
biogazu i biomasy,
 ciepła przy wykorzystaniu biomasy oraz energii geotermalnej i słonecznej,
 energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji przy wykorzystaniu wyłącznie biomasy lub
energii geotermalnej,
 biokomponentów oraz biopaliw ciekłych, stanowiących samoistne paliwa, z
wyłączeniem urządzeń do produkcji biopaliw stanowiących mieszanki z paliwami
ropopochodnymi, produkcji bioetanolu z produktów rolnych oraz czystego oleju
roślinnego.
Rolą tego działania jest ułatwienie i zmniejszenie kosztów nabywania urządzeń do budowy
jednostek wytwarzania paliw i energii ze źródeł odnawialnych, dla których skierowane są
działania 9.1, 9.4 i 9.5. Wynikiem realizacji działania oprócz efektu środowiskowego będzie
również zwiększenie ilości miejsc pracy.
4.2.2. Program Operacyjny Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013
PROW 2007-2013 to program, który poprzez wsparcie unijne oferuje wsparcie na inwestycje
w rolnictwie i przetwórstwie, poprawiające konkurencyjność sektora rolno-spożywczego. W
programie tym są również środki finansowe na udzielenie pomocy inwestorom, którzy tworzą
nowe miejsca pracy na obszarach wiejskich, na rozwój ekologicznych metod gospodarowania
oraz na przedsięwzięcia chroniące naturalne środowisko i walory wiejskiego krajobrazu.
W ramach przeprowadzonej w roku 2008 oceny Wspólnej Polityki Rolnej, tzw. Health Check
oraz opracowywania, w związku z ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym, tzw.
Europejskiego Planu Naprawy Gospodarczej określono nowe wyzwania stojące przed Unią,
wśród których znalazły się zmiany klimatyczne i odnawialne źródła energii. Mając na uwadze
linię demarkacyjną między programami współfinansowanymi z funduszy unijnych, w ramach
PROW-u realizowane będą projekty w miejscowościach należących do gminy wiejskiej, albo
w miejscowościach należących do gminy miejsko-wiejskiej, z wyjątkiem miast liczących
powyżej 5 tys. mieszkańców, albo w miejscowościach gminy miejskiej o liczbie
mieszkańców poniżej 5 tysięcy.
Działania PROW na lata 2007–2013 takie jak: „Modernizacja gospodarstw rolnych”,
„Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej”, „Różnicowanie w
kierunku działalności nierolniczej ”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiebiorstw” czy
„Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”, będą realizowały cele
wymienionych wyżej nowych wyzwań. Wymienione działania zapisane są w Osi 1: Poprawa
konkurencyjności sektora rolnego i leśnego oraz Osi 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i
różnicowanie gospodarki wiejskiej.
Pierwsze z wymienionych działań 121. Modernizacja gospodarstw rolnych ma na celu
zwiększenie efektywności gospodarstw poprzez wprowadzenie nowych technologii produkcji,
poprawę jakości, różnicowanie działalności rolniczej przy zachowaniu ochrony środowiska.
W ramach działania możliwy jest zakup urządzeń do wytwarzania energii ze źródeł
odnawialnych.
Celem działania 123. Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej jest
poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw w przetwórstwie i wprowadzenie do obrotu
produktów rolnych, uwarunkowana wzrostem wartości dodanej, jakości produkcji,
obniżeniem kosztów oraz rozwojem nowych produktów, procesów i technologii. Projekty
realizowane w tym działaniu to inwestycje wyłącznie w zakresie przetwórstwa produktów
rolnych na artykuły spożywcze lub produkty nieżywnościowe, w tym również produkty rolne
wykorzystywane na cele energetyczne np. do produkcji biopaliw – oleje, alkohol etylowy, a
także w urządzenia służące wytwarzaniu energii ze źródeł odnawialnych lub produktów
odpadowych (biogaz).
Działanie z trzeciej osi priorytetowej 311. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej
ma na celu skierowanie uwagi rolników, małżonków rolników i domowników na działalność
pozarolniczą lub związaną z rolnictwem w celu tworzenia pozarolniczych źródeł dochodu.
Projekty w tym działaniu obejmują inwestycje z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w
zakresie m.in. wytwarzania produktów energetycznych z biomasy np. brykietów.
Kolejnym działaniem w tej osi jest działanie 312. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw,
którego celem jest rozwój przedsiębiorczości i rynku pracy skutkujący wzrostem zatrudnienia
na obszarach wiejskich. Projektami objęte są inwestycje związane z tworzeniem lub
rozwojem mikroprzedsiębiorstw działających m.in. w zakresie wytwarzania produktów
energetycznych z biomasy.
Działanie 321. Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej. Współfinansowanie
obejmuje tu inwestycje służące do wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł
odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu i
biomasy. W ramach działania realizowane są inwestycje oświetlenia ulicznego lampami
solarnymi lub zakup i montaż zestawów solarnych w budynkach lub budowlach użyteczności
publicznej.
4.3. Inne europejskie środki finansowe
Norweski Mechanizm Finansowy/Mechanizm Finansowy EOG
Środki finansowe dla Polski w postaci dwóch instrumentów: Mechanizm Finansowy EOG
oraz Norweski Mechanizm Finansowy pochodzą z trzech krajów EFTA (Europejskiego
Stowarzyszenie Wolnego Handlu), będących zarazem członkami Europejskiego Obszaru
Gospodarczego (EOG), tj. Norwegii, Islandii i Liechtensteinu. Mechanizmy Finansowe
związane są z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej oraz z jednoczesnym wejściem
naszego kraju do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, który jest również formą integracji
europejskiej. Poprzednia perspektywa finansowa dla Norweskiego Mechanizmu
Finansowego/ Mechanizmu Finansowego EOG obejmowała lata 2004-2009. Aktualnie trwają
prace mające na celu alokację środków na poszczególne obszary tematyczne. Zgodnie z
systemem wdrażania ustalonym przez państwa-darczyńców, dla każdego obszaru
tematycznego zostanie przygotowany program operacyjny przez tzw. operatora programu.
Programy operacyjne będą precyzować m.in.: szczegółowy opis obszarów priorytetowych,
katalog beneficjentów, zasady naboru i oceny wniosków, koszty kwalifikowane itd.
Z informacji uzyskanych z Punktu Informacyjnego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego
nt. Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego
wynika, że w obecnej perspektywie finansowej 2009-2014 zachowany zostanie
Priorytet 1. Ochrona środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez m.in. redukcję
zanieczyszczeń i promowanie odnawialnych źródeł energii. Głównym celem priorytetu jest
zmniejszenie ilości zanieczyszczeń w środowisku, poprzez ochronę powietrza, ochronę wód
powierzchniowych oraz racjonalną gospodarkę odpadami. W ramach priorytetu realizowane
będą działania dotyczące m..in. redukcji i ograniczania przemieszczania się zanieczyszczeń,
oszczędności zasobów energii, zwiększania udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych
w bilansie energetycznym Polski.
Przewidywane ogłoszenie naboru wniosków to II połowa 2011 roku.
4.4. Krajowe środki finansowe
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Wśród programów priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej na rok 2011znajduje się Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł
energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji. Celem programu jest zwiększenie produkcji
energii z OZE i obiektów wysokosprawnej kogeneracji. Wśród przedsięwzięć są m.in.:
 wytwarzanie energii cieplnej przy użyciu biomasy (źródła rozproszone o mocy nie
wyższej niż 20 MWt),
 wytwarzanie energii elektrycznej w skojarzeniu przy użyciu biomasy (źródła
rozproszone o mocy nie wyższej niż 3 MWe),
 wytwarzanie energii elektrycznej i/lub ciepła z wykorzystaniem biogazu powstałego w
procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu szczątek roślinnych
i zwierzęcych,
 budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji wytwarzania biogazu rolniczego celem
wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpośredniej,
 elektrownie wiatrowe o mocy nie wyższej niż 10 MWe,
 pozyskiwanie energii z wód geotermalnych,
 elektrownie wodne o mocy nie wyższej niż 5 MWe,
 wysokosprawna kogeneracja bez użycia biomasy.
Formą dofinansowania w tym programie jest pożyczka. Koszty kwalifikowane obejmują
wyłącznie budowę lub modernizację (przebudowę) OZE lub źródła wysokosprawnej
kogeneracji wraz z podłączeniem do sieci przesyłowej energii cieplnej lub elektrycznej.
Również koszty poniesione na przygotowania niezbędnych projektów i dokumentacji są
kosztami kwalifikowanymi. Udzielenie dofinansowania może być poprzedzone promesą
pożyczki. Dofinansowanie nie może być udzielane na przedsięwzięcia, które uzyskały
dofinansowanie ze środków NFOŚiGW w ramach innych programów.
W ramach 3. części tego programu: dopłat na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych
przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot
mieszkaniowych, którego celem jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 poprzez
zwiększenie produkcji ciepła ze źródeł odnawialnych, możliwe jest uzyskanie dopłat na spłaty
raty kapitałowej kredytu. Dotacja na częściową spłatę kapitału realizowana jest za
pośrednictwem banku na podstawie zawartej umowy o współpracy.
System Zielonych Inwestycji (GIS – Green Investment Scheme) jest pochodną mechanizmu
handlu uprawnieniami do emisji. Idea i cel GIS sprowadzają się do stworzenia i wzmacniania
proekologicznego efektu wynikającego ze zbywania nadwyżek jednostek AAU. Krajowy
system zielonych inwestycji jest związany ze „znakowaniem środków finansowych
pozyskanych ze zbycia nadwyżki jednostek emisji w celu zagwarantowania przeznaczenia ich
na realizację ściśle określonych celów związanych z ochroną środowiska w państwie zbywcy
jednostek”.
Program System Zielonych Inwestycji obejmuje 5 części:
 Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej,
 Biogazownie rolnicze,
 Elektorciepłownie i ciepłownie na biomasę,
 Budowa i przebudowa sieci elektroenergetycznych w celu podłączenia odnawialnych
źródeł energii wiatrowej,
 Zarządzanie energią w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów
publicznych.
Forma dofinansowania jest różna w różnych obszarach tematycznych i może stanowić dotacje
lub dotacje z pożyczką. Wysokość dofinansowania jest zależna od warunków zapisanych dla
danej części programu i może wynosić od 100% dotacji w części 5 dla inwestycji w
budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych do 30% dotacji i 45%
pożyczki w częściach dotyczących inwestycji
elektrociepłowniach i ciepłowniach na biomasę.
w
biogazowniach
rolniczych
i
Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów
wysokosprawnej kogeneracji jest realizowany przez NFOŚiGW we współpracy z 10
wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska m.in. w Poznaniu. Środki (560 mln
zł) przekazane przez NFOŚiGW wojewódzkim funduszom przeznaczone są na 15-letnie
pożyczki o stałym oprocentowaniu 2%, pokrywające do 75% kosztów kwalifikowanych
inwestycji w OZE, których koszt wynosi od 0,5 do 10 mln zł. Celem programu jest
zwiększenie produkcji energii z odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej
kogeneracji, a w efekcie zasilenie rynku dodatkowymi 120 MW ‘zielonej energii’.
Kolejnym programem priorytetowym na rok 2011 jest „Efektywne wykorzystanie energii”,
który ma na celu inicjowanie i wsparcie przedsięwzięć inwestycyjnych służących poprawie
efektywności energetycznej w najbardziej energochłonnych polskich przedsiębiorstwach.
Środki na ten program pochodzącą ze środków zebranych z opłat zastępczych i kar
nakładanych na producentów energii przez Urząd Regulacji Energetyki.
Beneficjentem programu może być każde przedsiębiorstwo, które w roku poprzedzającym
złożenie wniosku zużyło minimum 50 GWh energii.
Program jest realizowany w formie dwóch powiązanych ze sobą, kolejnych części:
 Część 1 - Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych Dofinansowane mogą zostać audyty wskazujące na możliwość obniżenia zużycia
energii o co najmniej 7%.
 Część 2 - Dofinansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych - rekomendowanych w
przeprowadzonym audycie, które zapewnią obniżenie zużycia energii o co najmniej
7%.
Dofinansowanie będzie udzielane w formie pożyczek pokrywających do 70% kosztów
kwalifikowanych inwestycji. Pożyczka może być udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat
liczony od daty pierwszej planowanej wypłaty transzy pożyczki.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Regionalny fundusz ogłosił w roku bieżącym II Konkurs OZE w ramach wspomnianego już
programu Priorytetowego NFOSiGW „Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych
źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji – część 2”.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej poza konkursami udziela
również wsparcia finansowego ze środków Wojewódzkiego Funduszu dla przedsięwzięć
inwestycyjnych realizowanych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki
odpadami i ochrony powierzchni ziemi oraz ochrony powietrza.
Pomoc finansowa przeznaczona może być na określone przedsięwzięcia m.in. w zakresie
ochrony powietrza:
 na modernizację kotłowni,
 na termomodernizację wraz z kotłownią lokalną,
 na termomodernizację.
4.5. Kredyty bankowe
Bank Ochrony Środowiska
Bank Ochrony Środowiska udziela kredytów termomernizacyjnych i remontowych w oparciu
o Ustawę o wspieraniu termomodernizacji i remontów z dnia 21 listopada 2008 r., gdzie
przedmiotem kredytowania są:
1. przedsięwzięcia termomodernizacyjne, tj. przedsięwzięcia, których przedmiotem jest:
 ulepszenie prowadzące do zmniejszenia zapotrzebowania na energię zużywaną na
potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej w budynkach,
 ulepszenie powodujące zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach
ciepłowniczych i lokalnych źródłach ciepła,
 wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w związku z
likwidacją źródła lokalnego,
 całkowita lub częściowa zamiana źródła energii na odnawialne lub zastosowanie
wysokosprawnej kogeneracji.
2. przedsięwzięcia remontowe, tj. przedsięwzięcia związane z termomodernizacją, których
przedmiotem jest:
 remont,
 wymiana okien lub remont balkonów,
 przebudowa, w wyniku której następuje ulepszenie budynku,
 wyposażenie w instalacje i urządzenia wymagane dla budynków mieszkalnych
oddawanych do użytkowania.
3. remonty budynków jednorodzinnych - jedynie przy ubieganiu się o premię
kompensacyjną.
W roku ubiegłym Bank Ochrony Środowiska uruchomił 3 nowe linie kredytowe,
umożliwiające wsparcie inwestycji związanych z rozwojem odnawialnych źródeł energii.
Pierwszy z nich to Kredyt z Dobrą Energią, który umożliwia sfinansowanie realizacji
przedsięwzięć z zakresu wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Środki finansowe
przeznaczone są na sfinansowanie projektów polegających na budowie:
 biogazowni,
 farm wiatrowych,
 instalacji energetycznego wykorzystania biomasy,
 innych projektów z zakresu energetyki odnawialnej.
Kredyt oferowany jest:
• jednostkom samorządu terytorialnego,
• spółkom komunalnym,
• dużym, średnim i małym przedsiębiorstwom.
Kolejnym kredytem z tej serii jest Kredyt z Klimatem udzielany ze środków rządowego
banku niemieckiego KfW Bankengruppe w ramach Mechanizmu Wspólnych Wdrożeń (Joint
Implementation), polegającego na uzyskaniu jednostek redukcji emisji CO2 poprzez
inwestycje przyjazne środowisku.
Przedmiotem kredytowania mogą być:
 termomodernizacja
budynków
mieszkalnych
i przemysłowych,
 instalacja kolektorów słonecznych,
 instalacja pomp ciepła,
 modernizacja systemów grzewczych,
lub
obiektów
usługowych
Podmioty uprawnione do ubiegania się o kredyt:
 jednostki samorządu terytorialnego,
 wspólnoty oraz spółdzielnie mieszkaniowe,
 mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa.
Ostatnim tego typu kredytem jest Kredyt EnergoOSZCZĘDNY przeznaczony na realizację
przedsięwzięć przyczyniających się do zmniejszenia zużycia energii, mających wymierne
efekty energooszczędne. Przedmiotem kredytowania są inwestycje prowadzące do
ograniczenia zużycia energii elektrycznej, a w tym:
 wymiana i/lub modernizacja, w tym rozbudowa, oświetlenia ulicznego,
 wymiana i/lub modernizacja oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego obiektów
użyteczności publicznej, przemysłowych, usługowych itp.,
 wymiana przemysłowych silników elektrycznych,
 wymiana i/lub modernizacja dźwigów, w tym dźwigów osobowych w budynkach
mieszkalnych,
 modernizacja technologii na mniej energochłonną,
 wykorzystanie energooszczędnych wyrobów i urządzeń w nowych instalacjach.
Procedura spłaty tego kredytu daje możliwość spłaty kredytu z oszczędności wynikających ze
zmniejszenia zużycia energii elektrycznej, uzyskanych dzięki realizacji inwestycji. W takim
przypadku do wniosku o udzielenie kredytu należy dołączyć wyliczenie oszczędności energii
elektrycznej i oszczędności finansowych.
Bank Gospodarstwa Krajowego
Na mocy Ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów
utworzono w Banku Gospodarstwa Krajowego Fundusz Termomodernizacji. Podstawowym
celem tego Funduszu jest pomoc finansowa dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia
termomodernizacyjne przy pomocy kredytów zaciąganych w bankach komercyjnych. Pomoc
ta zwana "premią termomodernizacyjną" stanowi źródło spłaty 20% zaciągniętego kredytu na
wskazane przedsięwzięcia. W ramach obsługi Funduszu Bank Gospodarstwa Krajowego
podejmuje decyzje o przyznaniu premii termomodernizacyjnej oraz - po zakończeniu
realizacji przedsięwzięcia - przekazuje przyznaną premię do banku kredytującego na spłatę
pozostałej części kredytu zaciągniętego przez inwestora. Kredyty na realizację przedsięwzięć
termomodernizacyjnych z premią termomodernizacyjną są udzielane przez banki, które
podpisały umowę o współpracy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Podstawowym
warunkiem formalnym ubiegania się o premię jest przedstawienie audytu energetycznego.
Audyt taki powinien być dołączony do wniosku o przyznanie premii składanego wraz z
wnioskiem kredytowym w banku kredytującym.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR)
Z początkiem bieżącego roku Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju uruchomił Program
Finansowania Rozwoju Energii Zrównoważonej w Polsce (PolSEFF). Jest to linia kredytowa
o wysokości 150 mln euro dla instytucji partnerskich - banków i innych instytucji
finansowych (np. leasingowych) – przeznaczona na pożyczki dla małych i średnich
przedsiębiorstw na projekty z zakresu poprawy efektywności energetycznej oraz na projekty
dotyczące wykorzystania energii odnawialnej. Celem programu jest poprawa efektywności
zużycia energii oraz tym samym - konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw.
Projekty realizowane w ramach programu PolSEFF można podzielić na cztery grupy:
 Przedsięwzięcia inwestycyjne pozwalające na osiągnięcie co najmniej 20%
oszczędności energii,
 Przedsięwzięcia inwestycyjne zwiększające efektywność wykorzystania energii w
budynkach.
Inwestycje w odnawialne źródła energii lub urządzenia podnoszące efektywność jej
wykorzystania, które umożliwiają zmniejszenie zużycia energii w budynkach komercyjnych i
administracyjnych MŚP o 30%.
 Inwestycje w odnawialne źródła energii,
 Inwestycje w wybrane technologie.
Dofinansowanie może mieć formę kredytu lub leasingu w wysokości do 100% kosztów
inwestycji. Na projekty dotyczące OZE można uzyskać dofinansowanie o wysokości do
1 miliona euro. Na zakup samej technologii i wyposażenia (LZU), wysokość kredytu wynosi
do 250 tys. euro.
4.6. Podsumowanie
Realizacja programów operacyjnych w obecnej perspektywie finansowej minęła już półmetek
i należy mieć świadomość, że w wielu przypadkach środki zapisane na niektóre działania są
już wyczerpane. Taka sytuacja ma miejsce m.in. w IX Priorytecie Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, podobnie w Działaniu 10.3 priorytetu X tego
programu. W ramach dotychczasowych konkursów wyczerpane zostały środki dedykowane
na działania związane z termomodernizacją i odnawialnymi źródłami energii w
Wielkopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym 2007-2013. Podobna sytuacja ma
miejsce w większości wymienionych działań z Programu Operacyjnego Rozwoju Obszarów
Wiejskich 2007-2013. Środki w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy w Priorytecie
Infrastruktura i Środowisko zostały wyczerpane do roku 2017, a wartość złożonych projektów
przekroczyła 10-krotnie alokację przeznaczoną na ten obszar. Zgodnie z procedurą to
Instytucja Zarządzająca programem operacyjnym ma możliwość decydowania o przesunięciu
środków z „mniej obłożonych” działań do tych, których alokacje uległy wyczerpaniu. Należy
mieć nadzieję, ze w wielu przypadkach w ten sposób zostaną zasilone wymienione w
opracowaniu, pozbawione obecnie tych środków, działania.
W przypadku polskich programów operacyjnych dokonano już podziału Krajowej Rezerwy
Wykonania oraz wsparcia technicznego, ale niestety nie przewidziano żadnych środków na
Priorytet IX PO IiŚ, ani na III Priorytet w programie regionalnym, czyli na inwestycje
związane z OZE.
Bibliografia
Zarząd Województwa Wielkopolskiego, Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny
2007-2013, Szczegółowy opis priorytetów programu operacyjnego, Poznań, grudzień 2010r.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Program Operacyjny INFRASTRUKTURA
I ŚRODOWISKO Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013
Szczegółowy opis priorytetów, Wersja 3.5, Warszawa, 3 lutego 2011 r.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH
na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013), Warszawa, marzec 2011
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Program Operacyjny, SZCZEGÓŁOWY OPIS
PRIORYTETÓW PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI 2007 – 2013,
Warszawa, 1 czerwca 2010 r.