Realizacja strategii Pharma 2020 w Rosji

Realizacja strategii Pharma 2020 w
Rosji
2011-10-12 13:55:30
2
W październiku 2009 roku Ministerstwo Przemysłu i Handlu Federacji Rosyjskiej zatwierdziło strategię rozwoju
przemysłu farmaceutycznego FR do 2020 r. (Pharma 2020). Celem strategii jest:
W październiku 2009 roku Ministerstwo Przemysłu i Handlu Federacji Rosyjskiej zatwierdziło strategię rozwoju
przemysłu farmaceutycznego FR do 2020 r. (Pharma 2020). Celem strategii jest:
■
■
■
■
■
■
■
■
poprawa zaopatrzenia w leki;
stymulowanie produkcji leków generycznych i innowacyjnych na terenie Rosji (zwiększenie udziału leków
innowacyjnych produkowanych w Rosji do 80%, opracowanie 200 nowych rosyjskich środków leczniczych);
dostosowanie rosyjskich standardów produkcji leków do wymagań międzynarodowych (obowiązkowe przejście
rosyjskich zakładów farmaceutycznych na standardy GMP do 2011 roku);
wsparcie eksportu leków rosyjskich, ochrona rynku wewnętrznego (8-krotny wzrost eksportu w 2020 roku w
stosunku do 2008 roku, zwiększenie udziału w rynku wewnętrznym leków produkcji rosyjskiej do 50%);
opracowanie metod finansowania badań nad nowymi lekami, stymulowanie produkcji na leków i substancji
biochemicznych w oparciu o najnowsze technologie;
unowocześnienie zakładów produkcyjnych i laboratoriów;
udoskonalanie systemu rejestracji leków, zmniejszenie barier administracyjnych przy rejestracji leków
rosyjskich;
poprawa przygotowania kadr dla przemysły farmaceutycznego.
Na realizację strategii przewiduje się 177 620 mln rubli, z których ponad połowa ma być wykorzystana na
badania nad opracowywaniem leków.
Przykładem działań skierowanych na realizację strategii jest utworzenie klastera farmaceutycznego w pobliżu
Sankt Petersburga. Na 18 hektarach położonych tuż obok linii kolejowej z Moskwy do Sankt Petersburga (w
pobliżu miasta Puszkin) zostaną zbudowane fabryki pięciu producentów: Gerofarm, Biokad, Samson-Med, Neon i
Farm-Holding. Spółki te zamierzają zainwestować w Puszkinie od 20 do 50 mln USD.
Działają one w różnych segmentach rynku: Biokad produkuje generyki i leki oryginalne dla urologii, onkologii i
neurologii (w sumie ok. 50 preparatów), Gerofarm wytwarza dwa preparaty lecznicze wykorzystywane w
oftalmologii i neurologii i insulinę ludzką metodą inżynierii genetycznej. Farm-Holding specjalizuje się w
preparatach peptydowych, które uważane są za bardzo perspektywiczne wobec stagnacji w dziedzinie syntezy
tradycyjnej. Samson-Med produkuje formy liofilizowane preparatów do iniekcji, a także BAD-y, które mogą być
wykorzystywane również przez producentów klastera. Spółka Neon zamierza wybudować duży zakład
produkcyjny, nie precyzuje jednak, o jakie preparaty chodzi.
Wicegubernator Petersburga uważa, że klaster przyciągnął liderów rosyjskiego przemysłu farmaceutycznego,
którzy są w stanie wytwarzać preparaty innowacyjne. Analitycy rynku zwracają uwagę, że naprawdę wielcy
gracze, tacy jak Farmstandart i Werofarm nawet nie zgłosili się do udziału w projekcie.
Firmy zgrupowane w Puszkinie otrzymają ulgi podatkowe, państwo proponuje też spłatę odsetek od kredytów
przeznaczonych na zakup wysokospecjalistycznych urządzeń zagranicznych. Zatwierdzony został spis urządzeń,
które zwolnione będą od VAT i cła. Nowopowstały klaster pod Petersburgiem ma jednak raczej charakter
specjalnej strefy ekonomicznej, gdyż spółki nie są powiązane technologicznie.
Podobne projekty tworzone są w Moskwie, Jarosławiu, Jekateringburgu i Stawropolu. Rynek farmaceutyczny
3
należy do najbardziej dochodowych i najlepiej rozwijających się w Rosji (w 2009 roku, mimo kryzysu, wartość
rynku wzrosła o 23%). Wydaje się jednak, że nie uda się doprowadzić wszystkich projektów do końca, jeśli
udział w nich będą miały wyłącznie spółki rosyjskie, gdyż praktycznie wszystkie nowoczesne zakłady, których
produkcja odpowiada standardom GSM, znajdują się w rękach koncernów międzynarodowych.
Potęga farmaceutyczna ZSRR, który dostarczał substancje do produkcji leków dla całej Europy ŚrodkowoWschodniej, skończyła się wraz z jego rozpadem. Od 1992 do 2008 roku produkcja substancji spadła prawie 18krotnie (z 17,5 tys. ton umownych do 1 tys. ton umownych, ok 7 tys. ton pochodzi z importu). Praktycznie każdy
duży producent rosyjski mógłby rozpocząć produkcję API, jednak okazuje się, że jest to nieopłacalne lub że
wystarczy im produkcja na własne potrzeby. Eksperci uważają, że warto rozważyć zakup istniejącego dużego
zakładu w Indiach czy Chinach, które są potentatami API. Zwraca się też uwagę na to, że rosyjskie zakłady
farmaceutyczne nie mają środków wystarczających do opracowania leków innowacyjnych, dlatego należy skupić
się na zachęcaniu wielkich koncernów do budowania swoich fabryk w Rosji, a także na rozwijaniu niszowych
segmentów rynku, takich jak produkcja dodatków aktywnych biologicznie.
Rosja importuje 60-70% wszystkich sprzedawanych w niej leków. Na terenie Rosji własne fabryki, produkujące na
rynek wewnętrzny, mają Gedein Richter, KRKA, Servier, STADA i Polpharma, wkrótce dołączą do nich Nycomed,
Sanofi-Aventis, Berln-Chemie i Novo Nordisk. Biorąc pod uwagę ogromny potencjał Rosji, w której wydatki na leki
statystycznego pacjenta są znacznie niższe, niż w Europie, Ameryce, Japonii i Australii, stanowi ona atrakcyjny
teren inwestycyjny, zwłaszcza, że konieczność importu leków znacznie je podraża (cło, VAT, certyfikacja, ryzyko
walutowe etc.). Dyrektor AIPM (Association of International Pharmaceutical Manufacturers) zauważa jednak, że w
związku z polityką Rosji w obszarze państwowej regulacji cen na leki, niektóre firmy farmaceutyczne inwestują
na rynku tylko ze względu na perspektywę długofalową, gdyż obecnie produkcja staje się całkowicie
nieopłacalna.
Roszdrawnadzor (agenda rządowa nadzorująca m.in. rynek farmaceutyków) uważa, że kryzys finansowy w Rosji
doprowadził do nieuzasadnionego wzrostu cen leków na rynku, co doprowadziiło do wprowadzenia obowiązkowej
rejestracji cen na leki niezbędne do życia i leki najważniejsze. Lista obejmuje ponad 6,5 tys. nazw handlowych
(500 nazw międzynarodowych).
Porównanie cen w rejestrach 2009 i 2010 r. wskazuje, że ceny zarejestrowane wg nowych zasad są niższe prawie
o jedną czwartą. W rzeczywistości jednak odnotowano spadek w wysokości 2-3 punktów procentowych (jest to
jednak tendencja pozytywna, biorąc pod uwagę stale rosnącą dynamikę cen leków w 2009 roku). Wydaje się
więc, że nowe uregulowania doprowadziły do stabilizacji cen, nie wiadomo jednak, jakie będą ich długofalowe
skutki. Istnieją obawy, że apteki i producenci będą rekompensować zmniejszenie zysków ze sprzedaży leków z
listy podwyższając ceny inych preparatów. Co więcej, apteki muszą w jakiś sposób zrekompensować straty
wynikłe z tego, że część zakupionych przez nie leków nie została zarejestrowana (producenci nie są zobowiązani
do wycofania swoich leków, ale apteki nie mogą już ich sprzedawać). Ponadto sprzedaż tanich leków staje się
coraz mniej opłacalna, co odczuwalne jest zwłaszcza w dalej położonych regionach. Zaczynają docierać
informacje o brakach np. soli fizjologicznej czy preparatów do iniekcji, które są tanie, a kłopotliwe w transporcie.
Odgórna regulacja cen na leki jest tylko jednym z przejawów nowej polityki Rosji w stosunku do rynku
farmaceutycznego. Zachęty w postaci ulg podatkowych dla inwestorów zagranicznych mogą okazać się
niewystarczające wobec problemów z ochroną praw własności intelektualnej, dlatego nie wydaje się
prawdopodobne, aby międzynarodowe koncerny zdecydowały się na produkcję w Rosji substancji chronionych
4
patentem. Nowa strategia Pharma 2020 jest kolejnym przykładem protekcjonizmu w rosyjskiej gospodarce.
Źródła:
■
■
■
Strategia rozwoju przemysły farmaceutycznego do 2020 r.
Kommiersant - Farmacewtika, dodatek do gazety Kommiersant, 15 czerwca 2010 r. N 104/B
Ekspert nr 22, 7-13 czerwca 2010
opr. Anna Madej
WPHI Moskwa
5