Magdalena Pilch

CD Brillante 2 Recart, Poznań 2015
Nowa płyta wytwórni Recart została nagrana w grudniu 2014 roku w Centrum Kultury Zamek
we Wrocławiu-Leśnicy. Jest to już druga płyta zespołu Trio Brillante, w którego skład wchodzą:
Magdalena Pilch (flet poprzeczny), Marek Pilch (fortepian stołowy) i Bartosz Kokosza
(wiolonczela). Muzycy specjalizują się w wykonywaniu kameralnego repertuaru z pierwszej
połowy XIX wieku na instrumentach historycznych i ich kopiach.
Na płycie zarejestrowano trzy utwory: Fantasia concertante op. 256 Carla Czernego, Trio d-moll
op. 49 Feliksa Mendelssohna-Bartholdy’ego i Trio g-moll op. 63 Carla Marii von Webera.
Carl Czerny (1791–1857) jest znany dzisiejszym pianistom przede wszystkim jako
autor licznych utworów pedagogicznych. Tymczasem jego pozostałe utwory, przekraczające
liczbę tysiąca, popadły przeważnie w zapomnienie. Jednym z nich jest Fantasia concertante
op. 256 na flet, wiolonczelę i fortepian, skomponowana prawdopodobnie na początku
lat trzydziestych XIX wieku – typowy dla tego okresu utwór salonowy z elementami
wirtuozowskiego stylu brillante, składający się z krótkich, płynnie przechodzących jedna
w drugą cząstek o różnym charakterze i formie. Warto podkreślić, że nagranie firmy Recart
jest pierwszą w historii jego rejestracją na instrumentach z epoki.
Czteroczęściowe Trio d-moll op. 49 Feliksa Mendelssohna (1809–1847) na skrzypce,
wiolonczelę i fortepian zostało skomponowane w 1839 roku, a wydane rok później w Lipsku
przez Breitkopfa i Härtla. Angielskie wydawnictwo J. J. Ewer & Co. London w tym samym
roku zwróciło się do Mendelssohna z pytaniem o możliwość opracowania utworu bądź
jego części na flet zamiast skrzypiec. Kompozytor najwyraźniej podjął się sam realizacji
tego zadania, skoro w wydaniu londyńskim na stronie tytułowej znajdujemy wydrukowaną
uwagę: „This Trio is also Arranged for PIANOFORTE, FLUTE & VIOLONCELLO, by the Autor”.
Partie fortepianu i wiolonczeli są identyczne z oryginałem, natomiast partię fletu w wielu
miejscach przekomponowano lub przeniesiono do wyższego rejestru tak, by optymalnie
wykorzystać właściwości barwowe i dynamiczne ówczesnego fletu i zachować dobry balans
brzmienia całego zespołu.
Trio g-moll op. 63 Carl Maria von Weber (1786–1826) napisał w latach 1818–1819,
w okresie, gdy pełnił funkcję kapelmistrza i dyrektora opery niemieckiej w Dreźnie. Kompozytor
zadedykował utwór Philippowi Jungowi, lekarzowi i fleciście, z którym zaprzyjaźnił się podczas
pobytu w Pradze. Utwór ma klasyczny układ czteroczęściowy, z tym, że scherzo poprzedza
część wolną – podobnie jak w niektórych późniejszych sonatach Beethovena. Trio Webera
jest bodajże najbardziej znanym kameralnym utworem romantycznym na flet, wiolonczelę
i fortepian. Wykonawcy nagrali je w 2011 roku i wydali na płycie Flauto brillante (Recart 003).
Jednak, między innymi ze względu na częściową zmianę instrumentarium, postanowili nagrać
221
utwór jeszcze raz, tym bardziej że pod względem formy i stylu kompozycji koresponduje
on dobrze z Triem d-moll op. 49 Feliksa Mendelssohna.
Fortepian stołowy, o numerze seryjnym (808), pochodzi z warsztatu Pehra Rosenwalla,
sztokholmskiego producenta działającego w latach 1828 –1861. Instrument posiada
mechanikę angielską z pojedynczym wymykiem. Jego skala wynosi CC–a4 , a więc prawie
7 oktaw! Wykonawca zakupił ten instrument w 2009 roku w oryginalnym stanie,
bez śladów znaczących przeróbek. Podczas przygotowania do nagrania konieczna była
regulacja mechaniki, regeneracja części młoteczków i wymiana części strun. Fortepian
nastrojono w stroju równomiernie temperowanym, w wysokości a’ = 440 Hz.
Do nagrania użyto dwóch fletów poprzecznych. Jeden z nich to oryginalny instrument
Wilhelma Liebla (1793–1871), drezdeńskiego budowniczego, którego flety polecał
zaprzyjaźniony z Carlem Marią von Weberem słynny romantyczny wirtuoz Anton
Bernhard Fürstenau w obydwu swoich szkołach: Flötenschule op. 42 (1826) i Die Kunst
des Flötenspiels op. 138 (1844). Instrument 11-klapowy, zbudowany z drewna grenadilowego,
jest własnością prywatnego kolekcjonera p. Michała Perszyńskiego z Warszawy i został
wypożyczony do celów tego nagrania. Oryginalna główka, zaopatrzona w wyciąg i zbudowana
z kości słoniowej, jest pęknięta i była klejona współcześnie, przy czym konieczna była ingerencja w otworze zadęciowym.
Ze względów brzmieniowych podczas nagrania flecistka zdecydowała się skorzystać
z drewnianej rekonstrukcji główki, zbudowanej w 2014 roku w Innsbrucku przez Rudolfa
Tutza, jednego z najwybitniejszych współczesnych budowniczych historycznych instrumentów dętych. Na flecie Liebla artystka nagrała Fantazję concertante op. 256 C. Czernego oraz
pierwszą, trzecią i czwartą część Tria g-moll op. 63 C. M. von Webera.
Drugą część tria Webera, a także całe Trio d-moll op. 49 F. Mendelssohna, zarejestrowano
na flecie romantycznym zbudowanym w 2014 roku przez Rudolfa Tutza według wzoru
niemieckich fletów różnych budowniczych z pierwszej połowy XIX wieku. Nie jest to wierna kopia konkretnego oryginalnego fletu, lecz autorski typ instrumentu ukształtowany
podczas wielu lat współpracy z flecistami specjalizującymi się w wykonawstwie historycznie
poinformowanym. Instrument jest zbudowany z drewna grenadilowego i ma układ ośmioklapowy, typowy dla wielu fletów niemieckich z pierwszej połowy XIX wieku.
Wiolonczelę, na której gra Bartosz Kokosza, zbudował Krzysztof Krupa w 2004 roku.
Model wzorowany jest na mniejszych wiolonczelach Antonia Stradivariego, budowanych
po 1710 roku. Nóżka, typowa dla wiolonczel z okresu romantyzmu, została utoczona
w pracowni Les Bois d’Harmonie pod Paryżem. Smyczek – zbudowany przez Marcina Krupę
w 2012 roku – jest kopią modelu François J. Gaularda z ok. 1820/1830 roku. Wiolonczela
ma komplet strun jelitowych bez równomiernego naciągu, przy czym dwie dolne struny
są owinięte srebrem.
222