KHerbst_Metropolitalny wymiar SSW

Wymiar metropolitalny w SSW
Krzysztof Herbst
1. Pytania monitoringu SSW
Kierunek: Stan wyjściowy (ok 2007/2008) a dzisiejszy, co się zmieniło, co nowego,
jakie z tym się wiążą wyzwania?
Dzisiaj: spojrzenie z zewnątrz i z poziomu strategicznego.
– Później wywiady z managerami (co osiągnęliśmy).
– Następnie wypracowywanie materiału do podjęcia decyzji.
Kluczowe pytania:
•Co zmieniło się w metropolii w porównaniu z sytuacją w 2008 roku? Czy wyzwania są
aktualne? Czy powstały nowe wyzwania, nowe problemy?
•Czy dobrze widzimy poszczególnych aktorów i wzajemne interesy (język, jednostka
analizy)?
•Czy potrafimy je opisywać tak, żeby móc operacjonalizować cele i polityki?
•Czy mamy dobry dostęp do materiałów umożliwiających ocenę, projektowanie i
działanie w ramach metropolii. Czy jesteśmy w stanie obserwować zmienność zjawisk
w czasie?
•Czy jesteśmy w stanie opisać i analizować strategię metropolitalną Warszawy?
2. Metropolia w diagnozach SSW
(syntetycznie)
•
Znaczne osłabienie wiedzy i działań na granicach Warszawy:
–
–
•
•
•
•
•
•
•
•
Kultura, edukacja, nauka, obsługa mieszkańców,
Systemy przestrzenne (infrastruktura);
Zróżnicowania wewnętrzne (polaryzacja);
Rozwój na terenach peryferyjnych (ekspansja, kolonizacja strefy zewn.);
Kolizja lokalność – metropolitalność w „jedynej” przestrzeni miasta (struktura jednostek);
Migracje: powierzchowna wiedza o celach, potrzebach, oddalenie odpowiedzialności;
Zapoznana rola ludzi (kapitału ludzkiego i społecznego), w rozwoju metropolii po zmianie
systemowej; przeceniana rola instytucji;
Taktyka metropolitalna władz miasta: brak danych, trudność oceny, napięcia (jaka realna rola
ustawy metropolitalnej, czy jest analiza kosztów zewnętrznych, pomysł na dzielenie się pożytkami,
plany infrastruktury, itp..). Trudności współpracy (punkt w punkcie), gry o sumie zerowej
ograniczone do poziomu władzy
Nowsze zjawiska: ruchy miejskie, partycypacja (ułomna), bitwa o przestrzeń;
Najnowsze: dyskusja o samorządzie (Raporty), zadaniach (MAC i MPiPS), polityce rozwoju (MIiR),
metropoliach (MIiR; MAC; Unia Metropolii), niejasne stanowisko.
3. Niedostosowanie struktury miasta
• Stolica Polski
– Symbole, instytucje i wydarzenia o najwy szym presti u;
– Magnes dla interesantów, turystów i migrantów;
– Zyski, straty i odpowiedzialno ć.
• Centrum Mazowsza
– Region ma o widoczny w Warszawie;
– Rozproszenie instytucji.
• Metropolia
–
–
–
–
Rozwój Warszawy zakorzeniony w mechanizmach metropolitalnych;
Rozlewanie się miasta
Nie odnosi się do jednostek administracyjnych („punkt w punkcie” – Z.P.Neal);
Organizm przestrzenno-spo eczno–gospodarczy na nieciąg ym terytorium.
• Warszawa mieszkaniowa
– Brak systemu o rodków miejskich alternatywnych wobec jedynego centrum;
– Kolonizacja terenów zewnętrznych (budownictwo w strefie podmiejskiej, bez
odpowiedzialno ci za jako ć ycia, dojazdów do pracy, obs ugi).
4. Rozwój metropolii – efekt kapitału
ludzkiego i społecznego. Jak jest dzi ?
5. Od 1995 szybki wzrost zatrudnienia
metropolitalnego – jakie zmiany?
Na podst.: S. Furman
W końcu lat 90-tych:
• Ponad-narodowe
korporacje i nap yw
umiędzynarodo-wionego
kapita u.
• Rodzimy kapita (tak e
rozproszony) w bankach i
przedsiębiorstwach
• Gie da papierów warto ciowych
• Zarządy firm i logistyka
lokują się w Warszawie i
otoczeniu. Problem ich
rangi
w 2006:
• Obs uga nieruchomo ci i firm. 150
tys. zatrud. (19,7% ogó u
pracujących w firmach ponad 9
osobowych).
• Handel i naprawy 125 tys. 16,5%
• Transport- ączno ć 69,5 tys.9,1%.
• Spektakularny wzrost zatrudnienia
w po rednictwie finansowym i
ubezpieczeniach (do 60,8 tys. i 8%.)
• Spadek zatrudnienia w produkcji
(do 91 tys. i 12 %)
A teraz?
6. Jaka odpowiedź na charakterystyczne
procesy? (Saskia Sassen)
•
•
•
•
•
•
•
Pojawienie się klas / warstw metropolitalnych: międzynarodowi specjaliści i managerowie,
nomadzi; pracownicy globalnych sieci współpracy; pracownicy usługowi; łowcy szansy
Trudno stać się obywatelem miasta mieszkając poza jego granicami administracyjnymi: w pełni
korzystać z usług, uczestniczyć w wyborach i debatach.
Specyficzne w metropoliach i regionach poszukiwanie odpowiedzi na formułę rozwoju albo
wyjścia z kryzysu gospodarczego. Większa uwaga kieruje się na mechanizmy inicjatyw
endogennych, bottom-up, grassroots (M. Castells, creative class R. Floridy, H.De Soto, Cultureled regeneration Deyana Sudjic’a)
Obywatelstwo ma zupełnie inny charakter niż w mieście średniowiecznym czy mieście ery
przemysłowej. Dziś mamy znacznie bardziej do czynienia z obecnością mieszkańców bez wpływu
i rosnącą obecnością polityków roszczących sobie prawo do miasta,
Ludzie, liczni i różnorodni staja się aktorami czy podmiotami politycznymi – dążą do
rozpoznawalności, nawet jeśli mają niewielkie prawa. Wielość „gospodarek”, z którymi jest się
w symbiozie, wzmacnia też zjawiska gospodarki nieformalnej.
Specyficzne problemy tworzy obywatelstwo imigrantów, ludzi innych kultur i tradycji, którzy
mogą mieć skrajnie odmienny stosunek do norm obowiązujących w kraju przebywania: od
samoizolacji do akceptacji. W ślad za nowymi funkcjami i nowymi użytkownikami; za
odmiennościami sposobu życia nowych grup, pojawiają się sytuacje konfliktowe czy różnice
interesów.
Rosnące znaczenie czasowej ekspresji i inicjatyw; znaczenie przestrzeni publicznej, inicjatyw
artystycznych. Demokratyzacja przestrzeni publicznej (nie tylko fizycznej) obejmuje
reprezentacje wielokulturowe. Formy obywatelstwa nie są ograniczone do formalnych ram
obywatelstwa.
7. Obcokrajowcy (na podstawie Urban Audit)
Udział obcokrajowców w strukturze mieszkańców w 2001 r
16,00
14,42
14,00
10,98
12,00
8,78
10,00
6,06
8,00
5,86
6,00
4,00
2,00
0,00
1,59
2,03
2,73
3,62
2,08
0,65
0,92
1,73
0,23
0,25
0,07
Udział mieszkańców urodzonych w innych państwach UE
Udział mieszkańców urodzonych w innych państwach poza UE
8. Warszawa jest miastem migrantów.
Potrzebna polityka integracji
Klasa-y metropolitalne
•Specjali ci i managerowie
•migranci ekonomiczni
•Migracje powrotne
•pracownicy międzynarodowych korporacji delegowani
•Osoby oczekujące na status uchod cy i uchod cy
•studenci cudzoziemscy
Potrzebna polityka obywatelstwa:
•Powstanie nowa definicja obywatelstwa Warszawy, obejmującej szerokie grono ludzi
faktycznie i stale związanych z miastem, niezależnie od przynależności państwowej, czy
formalnego miejsca zamieszkania.
•obywatele miasta winni korzystać z efektów rozwoju Warszawy;
•Warszawa jako „metropolia więzi” będzie rozwijać i umacniać lokalne wspólnoty i łączyć je
w społeczność aglomeracji i otwierać ją na wielokulturowość świata, współpracę z innymi,
czynić przyjazną ludziom przybywającym na stałe lub odwiedzającym miasto;
•Konieczna autentyczna edukacja obywatelska
Czy Warszawa staje się
ę ró norodna i mię
ędzynarodowa?
•Brak aktywnej polityki wspierającej.
•Znikoma edukacja dla komunikacji międzykulturowej.
•Ograniczenie do elementarnych wiadczeń „socjalnych” i dosyć sporadycznych wydarzeń.
9. Metropolia dzi i jutro, Raport z badań
ń
(I. Domaga a, O rodek Konsultacji i Dialogu Spo ecznego, Warszawa 2004)
Zalety ycia w Warszawie
• Największy rynek pracy w Polsce,
najmniejsze zagro enie
bezrobociem
• Szeroki dostęp do rozrywek – muzea,
kina, teatry, filharmonia, opera
• „bycie w centrum najwa niejszych
wydarzeń w Polsce”
• Mo liwo ci edukacyjne – szko y,
szko y wy sze, mo liwo ci
dokszta cania się
• Mo liwo ć „bycia modnym, na
topie” – dostęp do najnowszych
trendów wiatowych, europejskich
– do Warszawy docierają najszybciej
• „poczucie bycia lepszym ni inni”Miasto, koncentruje się na
promowaniu osób.
Wady ycia w Warszawie
• Silna konkurencja „wy cig szczurów”
• Szybkie tempo, zagonienie
• Ha as
• Zanieczyszczenie
• Brak więzi z innymi mieszkańcami,
ycie w podgrupach, anonimowo ć
• T um, przyt oczenie ilo cią
• Niewydolna struktura komunikacyjna
• Brud, za miecenie miasta
• Warszawa - miasto niebezpieczne,
du e zagro enie przestępczo cią
• Niechęć ze strony mieszkańców
innych miast
10. Wnioski
• Metropolizacja jest w Warszawie procesem
ywio owym z wszystkimi szkodliwymi skutkami.
• Metropolia ma charakter monocentryczny. Obcią a
centrum miasta.
• Przez rozwój specyficznych jednostek
mieszkaniowych, pog ębia polaryzacje i
anonimowo ć.
• Warszawie grozi wzrost konfliktów i rosnąca
segregacja rezydencyjna.