Edmund Jurkowski jest postacią bardzo zasłużoną dla Sędziszowa

Edmund Jurkowski jest postacią bardzo zasłużoną dla
Sędziszowa Młp. i okolicy, ale jednocześnie do tej pory
niedocenioną i mało upamiętnioną. Przede wszystkim
został zapamiętany jako twórca Zakładów Drzewnych w
Sędziszowie Młp.
Urodził się w 1891 r. Wraz z grupą wspólników, założył
spółkę, którą zarejestrowano 7 lipca 1937 roku pod
nazwą „Zakłady Przemysłowe Sędziszów Małopolski
Spółka z o.o.”.
Zakłady działalność rozpoczęły w czerwcu 1938 r. Do
wojny uruchomiono dwa piony produkcji: obróbki
drewna oraz obróbki metali. Produkowano konne wozy
chłopskie, sanie, parkiet i tzw. wozy Drzymały, czyli
baraki mieszkalne na kołach, ponadto przecierano duże
ilości drewna. Realizowano też zamówienia wojska na
inny sprzęt wojskowy.
Po wkroczeniu Niemców w 1939 roku zakład został
przejęty przez okupanta, jednak inż. Jurkowskiego pozostawiono na stanowisku kierownika.
Narzucono produkcję na potrzeby niemieckiego wojska. Edmund Jurkowski zwiększył
zatrudnienie w zakładzie pod pretekstem potrzeb produkcji z 400 osób do ponad 2000. Dzięki
temu chronił swoich pracowników przed wywózką do Rzeszy. W zakładzie zatrudniono
około 40 Żydów co pozwoliło ocalić ich od śmierci. Działały organizacje niepodległościowe:
Orzeł Biały, Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa, Narodowa Organizacja Wojskowa
i Narodowe Siły Zbrojne. Sam Edmund Jurkowski opodatkował się na potrzeby organizacji
niepodległościowej. W zakładach naprawiano broń oddziałów partyzanckich i
przestrzeliwano ją w piwnicach budynku administracyjnego.
Pracownicy Zakładów Przemysłowych działający w Armii Krajowej, często stosowali
sabotaż, polegający na podmienianiu wozów gotowych do wysyłki na front niemiecki na
wadliwe.
Edmund Jurkowski współpracował z Komendą Obwodu Armii Krajowej. W okresie
poprzedzającym Akcję „Burza” kierownictwo Zakładów Przemysłowych w Sędziszowie
Młp., zorganizowało 12 zaprzęgów dwukonnych na potrzeby Komendy Obwodu, wypełnione
produktami żywnościowymi i odzieżą. Konie zakupił z własnych środków inż. Jurkowski,
natomiast wozy wzięto z produkcji.
W latach okupacji inż. Edmund Jurkowski z własnych pieniędzy zbudował ulicę, dzisiaj
nazwaną imieniem Jana Kroczki. Uregulował rzekę Budzisz i zbudował na niej most
wyprowadzając drogę zewnętrzną z terenów zakładowych.
Po przejściu frontu, w 1944 roku, zakłady drzewne były zniszczone prawie w 70%,
kontynuowano jednak produkcję wozów konnych – teraz na potrzeby frontu radzieckiego. Po
wojnie w zakładach drzewnych nadal produkowano wozy dla wojska, podstawki pod
karabiny maszynowe na kółkach, wozy strażackie, skrzynie na amunicję, a także wozy na
potrzeby okolicznego rolnictwa.
Edmund Jurkowski w kierowanym przez siebie zakładzie tworzył bardzo rodzinną atmosferę.
Organizował dla pracowników majówki, występy teatrów, kabaretów, zapewniał dodatkowe
przydziały żywności, a z własnych środków pomagał najbardziej potrzebującym.
Po upaństwowieniu zakładów drzewnych inż. Jurkowski był represjonowany przez władze
Polski Ludowej, nawet znalazł się w więzieniu. Zwolniony, zamieszkał w Warszawie,
pracował w Zarządzie Zakładów Przemysłu Drzewnego podlegającym pod Ministerstwo
Przemysłu Leśnego i Wyrobów Drzewnych. Pisał także podręczniki do szkół zawodowych.
Edmund Jurkowski był raz na wizytacji w Sędziszowie Młp., najprawdopodobniej to on
zorganizował współpracę z fabryką drzewną na Węgrzech, niedaleko Budapesztu.
Zmarł w Warszawie 30 lipca 1974 r., pochowany jest w stolicy na cmentarzu północnym.
Rada Miejska w Sędziszowie Małopolskim Uchwałą Nr XVI/167/16 z dnia 25 lutego
2016 r. w uznaniu zasług, nadała pośmiertnie Panu Edmundowi Jurkowskiemu tytuł
Honorowy Obywatel Miasta Sędziszów Małopolski.