W zamyśle autora książka „Rysunki geodezyjne z elementarni

W zamyśle autora książka „Rysunki geodezyjne z elementarni topografii i kartografii"
powinna wypełnić istniejącą od dawna na polskim rynku wydawniczym lukę wynikającą
z braku odpowiedniej literatury związanej z nauczaniem rysunku geodezyjnego i kartografii w szkołach średnich i wyższych. Wartościowe niegdyś opracowania znakomitych autorów takich jak: Stanisław Bem czy Wiktor Grygorenko już dawno zniknęły z półek księgarskich i bibliotek, a ponadto w znacznym stopniu utraciły aktualność ze względu na intensywny rozwój technik komputerowych. Wielu doświadczonych pedagogów zajmujących się od lat edukacją z dziedziny geodezji i pokrewnych przedmiotów zadaje sobie pytanie: Czy nauczanie zawodowego rysunku odręcznego ma jeszcze w ogóle sens? Odpowiedzi negatywnej na to pytanie udzielili twórcy programów kształcenia techników i inżynierów geodetów, usuwając przedmiot o nazwie Rysunek Geodezyjny z obowiązujących
planów dydaktycznych.
Burzliwy rozwój informatyki i jej ekspansywne wkraczanie we wszystkie dziedziny
działalności człowieka zaznaczyło się w sposób dobitny także w geodezji i kartografii. Bez
umiejętności obsługi sprzętu elektronicznego i komputerowego nie może obecnie funkcjonować żaden geodeta, który chciałby pozytywnie zaistnieć na rynku pracy. Wynika stąd
konieczność położenia nacisku na wyszkolenie uczniów i studentów właśnie w tych kierunkach. Mimo to umiejętność przyzwoitego pisania i rysowania odręcznego nie straciła
w geodezji na znaczeniu. W dalszym ciągu w powszechnym użyciu znajdują się mapy analogowe, które trzeba często ręcznie aktualizować i poprawiać, a ponadto żaden fachowiec
z naszej branży nie obejdzie się bez umiejętności wykonywania szkiców polowych, mimo
prób uproszczenia tego dokumentu poprzez zastosowanie kodowania pikiet w tachimetrach elektronicznych lub wykorzystania terenowych palmtopów, które miały być alternatywą dla manualnego szkicowania. Z tych względów mam nadzieję, że informacje i wskazówki praktyczne zawarte w tej książce mogą być przydatne dla przyszłych geodetów
i przyczynić się do poszerzenia ich wiedzy fachowej.
Wiadomości z zakresu rysunku geodezyjnego zostały dodatkowo uzupełnione o elementy topografii i kartografii ze szczególnym uwzględnieniem tematyki związanej z mapami topograficznymi, zgodnie z zaleceniami programu nr 311 [10] wydanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w r. 2008.
Andrzej
Kraków; wrzesień 2008 r.
Jagielski
Spis treści
3
SPIS TREŚCI:
Przedmowa
R o z d z i a ł 1: P o d s t a w y r y s u n k u g e o d e z y j n e g o i k a r t o g r a f i c z n e g o
1.1. W i a d o m o ś c i o g ó l n e o r y s o w a n i u
1.1.1. Znaczenie rysunku w nauce i technice
1.1.2. Przybory rysunkowe
1.1.3. Materiały kreślarskie
1.1.4. Elementy przybornika kreślarskiego
1.1.5. Nowsze narzędzia kreślarskie
1.1.6. Pióra
1.2. W y k o n a n i e o p i s ó w na r y s u n k a c h
1.2.1. Pismo techniczne
1.2.2. Przykłady czcionek komputerowych naśladujących pismo techniczne
1.2.3. Pismo blokowe
1.2.4. Zasady ogólne wykonywania opisów na mapie zasadniczej
R o z d z i a ł 2: M e t o d y k l a s y c z n e s p o r z ą d z a n i a m a p w i e l k o s k a l o w y c h
2.1. Z a r y s historii m a p y
2.1.1. Rozwój historyczny map na świecie
2.1.2. Rys historyczny map przedstawiających ziemie polskie
2.2. M a p a z a s a d n i c z a
2.2.1. Podstawowe wiadomości o mapach
2.2.2. Skala mapy
!
2.2.3. Dokładność graficzna mapy
2.2.4. Podziałki
2.2.5. Skale bazowe mapy zasadniczej
2.2.6. Znaki umowne stosowane na mapie zasadniczej
2.2.7. Zasady pomiaru obiektów i sposobów ich wykazywania na mapie zasadniczej
2.2.8. Siatka kwadratów, ramka sekcyjna i opisy pozaramkowe
2.2.9. Nanoszenie szczegółów sytuacyjnych
2.2.10. Uzgodnienie styków i sprawdzenie dokładności graficznej pierworysu
2.2.11. Redakcja pierworysu i jego wykreślenie
2.3. M a p y w y k o n y w a n e na bazie m a p y zasadniczej
2.3.1. Mapy do celów projektowych
2.3.2. Mapa ewidencyjna (katastralna)
2.3.3. Mapy do celów prawnych
Rozdział 3: M a p y t o p o g r a f i c z n e
3.1. O k r e ś l e n i e m a p y t o p o g r a f i c z n e j i zakres j e j treści
3.2. Z n a k i u m o w n e m a p t o p o g r a f i c z n y c h
3.3. N a p i s y na m a p a c h t o p o g r a f i c z n y c h
3.4. P r z e d s t a w i a n i e r z e ź b y terenu na m a p a c h t o p o g r a f i c z n y c h
3.5. R a m k i a r k u s z y i e l e m e n t y p o z a r a m k o w e m a p t o p o g r a f i c z n y c h
3.6. O d w z o r o w a n i a i u k ł a d y w s p ó ł r z ę d n y c h polskich m a p t o p o g r a f i c z n y c h
3.6.1. Informacje wstępne o odwzorowaniach kartograficznych
3.6.2. Układ współrzędnych „1942" („Pułkowo - 1942")
3.6.3. Układ współrzędnych „1965"
3.6.4. Układ współrzędnych „GUGiK -80"
3.6.5. Układ współrzędnych „1992"
3.6.6. Układ współrzędnych „2000"
3.6.7. Odwzorowanie i układ współrzędnych „UTM"
6
7
7
7
8
15
18
22
23
24
24
28
29
30
32
32
32
36
41
41
43
44
44
48
49
61
68
70
77
78
84
84
87
91
94
94
95
101
104
111
112
112
115
118
120
121
123
126
4
Przedmowa
R o z d z i a ł 4: M a p y t e m a t y c z n e
4.1. P o j ę c i e m a p y t e m a t y c z n e j , podział m a p
4.2. W y b r a n e r o d z a j e m a p t e m a t y c z n y c h
4.2.1. Mapa klasyfikacyjna
4.2.2. Mapy glebowo-rolnicze
4.2.3. Mapy hydrograficzne
4.2.4. Mapy sozologiczne
R o z d z i a ł 5: P o m i a r y n a m a p a c h ( k a r t o m e t r i a )
5.1. O k r e ś l e n i e i z a d a n i a kartometrii
5.2. P o m i a r y w s p ó ł r z ę d n y c h i a z y m u t ó w
5.2.1. Pomiar współrzędnych prostokątnych punktów
5.2.2. Pomiar współrzędnych geograficznych punktów
5.2.3. Pomiar azymutów
5.3. P o m i a r odległości
5.4. P o m i a r p o l a p o w i e r z c h n i
5.5. P o m i a r y na m a p i e z w i ą z a n e z r z e ź b ą terenu
5.5.1. Wyznaczenie wysokości punktu położonego między warstwicami
5.5.2. Wyznaczenie spadku odcinka zawartego między warstwicami
5.5.3. Określenie średniej wysokości terenu
5.5.4. Krzywa hipsograficzna
5.6. O b l i c z a n i e objętości f o r m t e r e n o w y c h
5.7. D i g i t a l i z a c j a i w e k t o r y z a c j a m a p
5.8. P o m i a r y na m a p i e n u m e r y c z n e j (na przykładzie p r o g r a m u MikroMap)
R o z d z i a ł 6: P o m o c n i c z e r y s u n k i g e o d e z y j n e
6.1. Szkice p o l o w e
6.1.1. Szkice polowe pomiarów sytuacyjnych
6.1.2. Szkice osnów stanowiących oparcie dla pomiarów sytuacyjnych
6.1.3. Szkic przeglądowy (zestawienie) szkiców polowych
6.1.4. Szkice pomiarów sytuacyjno-wysokościowych (tachimetryczne)
6.1.5. Szkice niwelacji reperów i przekrojów
6.2. Opisy t o p o g r a f i c z n e p u n k t ó w o s n o w y g e o d e z y j n e j
6.3. P r o f i l e terenu
6.3.1. Profil podłużny
6.3.2. Profile poprzeczne
—R o z d z i a ł 7: P o d s t a w y k a r t o g r a f i i m a t e m a t y c z n e j
7.1. Z a r y s teorii o d w z o r o w a ń k a r t o g r a f i c z n y c h
7.1.1. Wiadomości wstępne o odwzorowaniach kartograficznych
7.1.2. Podział odwzorowań kartograficznych
7.1.3. Zniekształcenia odwzorowawcze
7.2. O d w z o r o w a n i a p ł a s z c z y z n o w e
7.2.1. Odwzorowania azymutalne, centralne
7.2.2. Odwzorowania azymutalne, stereograficzne
7.2.3. Odwzorowania azymutalne, ortograficzne
7.2.4. Odwzorowanie azymutalne, równoodległościowe Postela
7.2.5. Odwzorowania azymutalne, równopolowe Lamberta
7.2.6. Porównanie niektórych właściwości odwzorowań płaszczyznowych
7.3. O d w z o r o w a n i a w a l c o w e
7.3.1. Odwzorowanie Mercatora
7.3.2. Odwzorowanie Gaussa-Krugera
128
128
130
130
131
133
137
141
141
142
142
144
145
146
149
152
152
152
154
154
.156
157
161
163
163
163
168
171
171
174
179
185
185
187
189
189
189
190
192
193
'94
196
198
199
201
202
204
205
207
Spis treści
7.4. O d w z o r o w a n i a s t o ż k o w e
7.4.1. Odwzorowanie stożkowe Ptolemeusza
7.4.2. Odwzorowanie równopolowe Albersa
7.5. O d w z o r o w a n i a u m o w n e
R o z d z i a ł 8: R e d a k c j a m a p i ich p r z y g o t o w a n i e d o d r u k u
8.1. Z a s a d y o g ó l n e r e d a k c j i m a p
8.1.1. Pojęcia wstępne i standardy techniczne dotyczące redagowania map
8.1.2. Prace redakcyjno-przygotowawcze
8.2. O p r a c o w a n i e oryginału r e d a k c y j n e g o (pierworysu m a p y )
8.2.1. Przeniesienie treści mapy na oryginał redakcyjny
8.2.2. Opracowanie nazewnictwa i opisu mapy
8.2.3. Opracowanie redakcyjne elementów treści mapy topograficznej
8.2.4. Metryka mapy
8.2.5. Uzgodnienie styków
8.2.6. Sprawdzenie oryginału redakcyjnego
8.3. P o d s t a w y generalizacji k a r t o g r a f i c z n e j
8.3.1. Istota i zadania generalizacji
8.3.2. Czynniki generalizacji
8.3.3. Prezentacja i generalizacja obiektów (na mapach topograficznych w skali 1:10000)
8.4. P r z y g o t o w a n i e m a p y d o reprodukcji technikami a n a l o g o w y m i
8.5. Z a r y s kartografii c y f r o w e j
R o z d z i a ł 9: R e p r o d u k c j a k a r t o g r a f i c z n a
9.1. Z a s a d y o g ó l n e r e p r o d u k c j i m a p
9.1.1. Zadania reprodukcji
9.2. M e t o d y i n a r z ę d z i a r e p r o d u k c j i n i s k o n a k ł a d o w e j
9.2.1. Kserografia (elektrofotografia)
9.2.2. Drukarki do komputerów osobistych
9.2.3. Plotery
9.2.4. Skanery
9.2.5. Urządzenia wielofunkcyjne
9.2.6. Druk cyfrowy
9.3. R o d z a j e d r u k u
9.4. D r u k o f f s e t o w y i w s p ó ł c z e s n e m e t o d y druku m a p
9.4.1. Podstawy technologii analogowej druku offsetowego
9.4.2. Wprowadzenie do współczesnej techniki druku offsetowego
9.4.3. Maszyny do druku offsetowego
9.4.4. Sitodruk
5
210
213
'214
215
217
217
217
219
221
221
223
225
227
229
230
231
231
233
234
241
243
246
246
246
247
247
247
249
252
253
254
255
257
257
259
260
261