16_PARSZA BESZALACH

16. Cotygodniowe czytanie Tory
Parsza Beszalach
‫ְשׁלַּח‬
ֵ ‫( בּ‬Gdy wypuścisz)
Szemot 13;17-17;16
‫ֲשׁר ִק ָשׁנוּ ְבּ ִמצְוֹתָיו וְ ִצוָנוּ ַלעֲסוֹק ְבּ ִד ְברֵי תוֹרָה‬
ֶ ‫תָּה יְהוָה אֱלהֶינוּ ֶמ ֶל הָעוֹלָם א‬
‫בָּרוּ‬
Streszczenie parszy:
W zeszłym tygodniu fragment Tory ( Bo ) opowiadał, jak Faraon nie chciał słuchać wezwania Mojżesza
do wypuszczenia na wolność Izraela, nawet po doświadczeniu wielkiej mocy JHWH objawionej w wielu
znakach i cudach pokazanych w Egipcie. Wreszcie plaga śmierci pierworodnych spowodowała, że
faraona ustąpił, a Bóg ustanowił święto Paschy na pamiątkę Jego mocy wybawienia przez krew baranka.
Parszę Beszalach otwierają słowa:
Gdy faraon wypuścił ludu, Bóg nie poprowadził ich drogą do ziemi Filistynów, chociaż była najkrótsza.
(Exodus 13:17)
Gdy Izraelici wreszcie wyszli z Egiptu, Bóg nie prowadził ich wzdłuż wybrzeża najprostszą drogą do
Kanaanu (przez terytoria zajęte przez Filistynów), ale raczej w kierunku Jam Suf - Morza Trzcin. Bóg
ֵ w nocy, i miał ich
poprowadził Izraelitów w słupie obłoku (‫ ) ָענָן עַמּוּד‬w dzień i słupie ognia (‫)אשׁ ַעמּוּד‬
"zawrócić" z Etam do Egiptu, aby rozbili obóz przed Baal-Cefon (‫ )צְפן ַבּ ַעל‬- bożek egipski - przy Morzu
Czerwonym, aby faraon był skłonny uwierzyć, że Izraelici stracili orientacje na pustyni (przy okazji –
Baal-Cefon to jedyny idol, który pozostał nie obalony, gdy Bóg zesłał na Egipt dziesięć plag – był celowo
oszczędzony przez Boga, aby stał się "przynętą" dla faraona do myślenia, że Bóg Izraela jest bezsilny
wobec niego).
Kiedy faraon dowiedział się gdzie obozuje Izrael, jego serce okazało się zatwardziałe po raz kolejny,
poprowadził więc swoją armię na Izraelitów by zmusić ich na powrót do życia w niewoli. Gdy egipskie
rydwany dogoniły ich, Izraelici zostali uwięzieni między morzem, a armią faraona. Ludzie byli
przerażeni, że teraz czeka ich rzeź. Jednak Bóg przeniósł słup obłoku, tak aby stał między Egipcjanami
a Izraelitami. Wzniósł się ciemny obłok i zakrył wszystko jak zasłona dymna tak, że egipscy wojownicy
nie widzieli już Żydów. Tymczasem Słup Ognia pojawił się przed ludem i oświetlił im drogę. Mojżesz
podniósł swą laskę i silny wiatr powiał na wschód i rozdzielił morze, tworząc ściany wody z prawej
i lewej strony, a Izraelici zaczęli przechodzić bezpiecznie.
Według Midraszu, morze tworzyło "namiot" nad głowami Izraelitów, chroniąc ich ze wszystkich stron.
Ponadto, wody podzieliły się na dwanaście tuneli, po jednym dla każdego plemienia. Ściany wody były
całkowicie, przezroczyste jak szkło, tak, że plemiona mogły widzieć się nawzajem, gdy szli...
Inny midrasz mówi, że wszystkie wody na ziemi podzieliły się w tym samym czasie jak Morze Trzcin w tym rzeki i jeziora na całym świecie. Ale to tylko midrasz…
W każdym razie, przed świtem wszyscy Izraelici bezpiecznie dotarli na drugi brzeg, a słup obłoku
osłaniał ich. Egipcjanie następnie rozpoczęli pościg, ale ziemia pod nimi stała się błotnista, tak,
że koła ich rydwanów ugrzęzły (jest to uważane za karę za zmuszanie Izraelitów do produkcji cegieł
z samej zaprawy bez słomy). Ponieważ Egipcjanie próbowali się wycofać, Mojżesz wyciągnął laskę
i ściany wody zawaliły się na nich. Izraelici obserwowali w podziwie jak wody ogarnęły wszystkich
wojowników najpotężniejszego faraona. Nikt z Egipcjan nie ocalał.
Gdy Izraelici zobaczyli, że ich oprawcy zostali zniszczeni, Mojżesz i Miriam poprowadzili lud w Szirat
ha-jam "Pieśń nad Morzem", spontaniczny hymn uwielbienia i dziękczynienia Bogu. (Józef Flawiusz
podaje, że przy tej okazji, Izraelici uzbroili się w broń Egipcjan, która została wyrzucona przez morze).
Miriam prowadziła kobiety Izraela w tańcu zwycięstwa " Śpiewajcie JHWH pieśń chwały, gdyż moc swą
okazał: konia i jego jeźdźca wrzucił w morze ".
Bóg następnie poprowadził lud od morza, na pustynię. Wkrótce jednak gorzka rzeczywistość ich
podróży przez pustynię w końcu spowodowała, że ludzie skarżyli się Mojżeszowi. Po trzech dniach bez
dostępu do wody, Izraelici wreszcie dotarli do Mara (hebr. mar to "gorzki"), miejsca, gdzie woda była
niezdatna do picia. Ludzie narzekali, a Mojżesz prosił Boga o pomoc. Bóg następnie pokazał
Mojżeszowi drewno, które miał wrzucać do gorzkiej wody, aby ją "uzdrowić" (tzn. uzdatnić do picia).
Tam Bóg powiedział do Izraela, że będzie ich lekarzem (Jahwe Rofeka). Z Mara ludzie udali się na
południe do oazy o nazwie Elim (‫ִמה‬
ָ ‫)איל‬,
ֵ gdzie było "dwanaście źródeł wody i siedemdziesiąt palm".
Być może Elim było przedsmakiem lub obrazem olam haba, przyszłego świata, gdy uzdrowiony będzie
cały Izrael, jak również 70 narodów ziemi ( Obj. 22:2 ).
Dokładnie miesiąc po wyjściu z Egiptu (tj. 15 Iijar), Bóg wyprowadził Izraelitów z Elim w głąb pustyni,
do Midbar Sin (‫ ִמ ְד ַבּר‬- ‫)סין‬,
ִ opustoszałego regionu, który był mniej więcej w połowie drogi na Synaj na
południowy wschód ( Wj. 16:1 ). W tym czasie maca, którą Izraelici przynieśli ze sobą skończyła się.
Brak żywności był przyczyną szemrania, ludzie narzekali, że nie zginęli w Egipcie gdzie mieli "dostatek"
mięsa i chleba, a tu na pustyni muszą przymierać głodem. Ludzie znowu zaczęli się skarżyć na
Mojżesza. Bóg przemówił do Mojżesza, i oświadczył, że ześle im "chleb jak deszcz" z nieba, by
sprawdzić, czy Izraelici będą posłuszni nakazom Jego Tory. Wieczorem, nadleciały przepiórki i spadły na
obóz, zapewniając ludowi mięso. Rano, ziemia pokryta była manną (chleb z nieba). Nakazano każdemu
Żydowi zebrać nie więcej niż Omer (około 2,5 litrów) manny dziennie, jednak w szóstym dniu,
powiedziano im, aby zebrać podwójną porcję tak, żeby mieli na szabat, kiedy praca była zabroniona
(przedsmak Dziesięciu Przykazań).
Przy okazji coś z midraszu; kiedy Mojżesz pierwszy raz polecił ludziom, by zebrać podwójną porcję w
piątek, aby przygotować się do szabatu, Datan i Abiram chcieli udowodnić, że jest kłamcą, wstali wcześnie
rano w szabat i potajemnie rozsypali mannę na ziemi. Jednak nadleciały ptaki i wydziobały wszystko.
Kiedy Izraelici wyszli zbierać mannę, nie znaleźli już niczego (starym zwyczajem, w synagodze w Szabat
Szirah jest rozsypywany chleb, by pamiętać o ptakach). Inny midrasz głosi, że podwójna porcja manny,
która spadła w piątek miała lepszy smak i zapach niż manna, która spadła w inne dni. Również nie gniła
jak wszystkie resztki manny zebrane w pozostałe dni. Mówi się, że manna nie miała smaku, ale jej smak
był całkowicie wytworem zapachu (litery mem i nun oznaczają dwie nosowe głoski w języku
hebrajskim). Jeśli ktoś był sprawiedliwy, mówił, że to jedzenie ma smak niebiański, ale gdy ktoś był
niewierzący lub narzekał, mówił, że smak jest nijaki (mdły). Aaron później zachował niewielką ilość
manny w dzbanie, jako świadectwo dla przyszłych pokoleń.
Ludzie nadal podróżowali przez pustynię, dotarli do Refidim (w pobliżu Góry Horeb) i skarżyli się,
że zostali pozbawieni wody. Niektórzy nawet zagrozili, że ukamieniują Mojżesza na śmierć. Mojżesz
poprosił Boga o pomoc i został poinstruowany, aby zabrać przywódców ludu poza obóz, aby widzieli jak
uderza swoją laską w skałę (zgodnie z Midrasz, Bóg chciał by świadkowie potwierdzili, że nie było tam
wody cały czas). Gdy to zrobił, wypłynęła świeża woda, a ludzie mogli się napić. Nazwano to miejsce
"Massa i Meriba" (‫ִיבה ַמ ָסּה‬
ָ ‫)וּמר‬
ְ - "próba i spór" - bo Izraelici kusili Boga i spierali się z Mojżeszem.
Należy pamiętać, że 40 lat później, w Kadesz, Mojżesz uderzy w skałę dwa razy (Lb 20:7-11), co było
grzechem, który zhańbił prawdziwą Skałę, Mesjasza (1 Kor 10,1-5), kosztującym go utratę wejścia do
Ziemi Obiecanej.
Parsza kończy się nie sprowokowanym atakiem koczowniczego plemienia wojowniczych Amalekitów
podczas gdy Izrael rozbili obóz w Refidim (Amalek mógł być wnukiem Ezawa i wodzem plemienia
Edomitów ( Gen. 36:12, 16 ), choć jest on także opisany jako "pierwszy wśród narodów", być może
jeszcze sprzed czasów Abrahama ( Rdz 14:7, Liczb. 24:20). Amalekici żyli z napadów rabunkowych,
porwań ludzi i słynęli z wielkiego okrucieństwa podczas działań wojennych. Jozue (ַ‫ְהוֹשׁע‬
ֻ ‫)י‬, asystent
Mojżesza, został odpowiedzialny za obronę Izraela. Mojżesz wszedł na wzgórze, z Aaronem i Churem
(uważany przez niektórych za syna Miriam i Kaleba). Kiedy bitwa szalała, gdy Mojżesz trzymał ręce
górze, Izraelici zwyciężali, ale kiedy zmęczony opuszczał ręce, tracili przewagę. Aaron i Chur musieli
podtrzymywać ręce Mojżesza w górze. Przed zachodem słońca, Jozue pokonał armię Amalekitów. Bóg to
obiecał w jeden dzień wymazać potomków Amalekitów. (Do dziś soferim zamazują słowo Amalek by
przetestować swoje pióro przed przepisaniem zwoju Tory, a Amalekici są traktowani jako symbol
odwiecznych wrogów Izraela. Niektórzy uważają Hamana, Hitlera i innych wrogów Żydów za
"Amalekitów" ). Wiecznych nieprzyjaciół Boga nazywa się "Amalekitami" (‫ֲמלֵק‬
ָ ‫)ע‬, ta nazwa, rozpoczyna
się od litery ‫ ע‬Ajin (symbolizującej oko) i którego wartość liczbowa w gematrii wynosi 240 - tę samą
wartość ma safek (‫)ס ֵפק‬,
ָ hebrajskie słowo „wątpliwości” . Imię Amaleka sugeruje zatem, że jest to "oko
wątpliwości" lub nawet "wyłupane oko" (hebrajski czasownik malek ‫ ָמלָק‬oznacza "wycinać" lub
"wyłupać" w odniesieniu do "oka" Ajin). Niewiara jest duchową ślepotą, która sprawia, że niemożliwym,
jest zobaczyć błogosławieństwo na swej drodze ...
Dla upamiętnienia zwycięstwa, Mojżesz zbudował ołtarz i nazwał go Jahwe Nissi (‫ִסּי הוהי‬
ִ ‫)נ‬, "JHWH jest
moim Sztandarem (lub chorągwią)," dla upamiętnienia jego podniesionych rąk jako znaku danego przez
Boga Izraela (zauważ, że "ręka na tron (‫ ַעל‬- ‫ [" )כֵּס‬p. 17:16 ] może być przetłumaczone jako "rękę na
sztandarze" (‫ ַעל‬- ‫ )נֵס‬przez możliwy niewielki błąd kopisty).
Bóg rozkazał Mojżeszowi, aby zapisać te zdarzenia i utrwalając je wywrzeć wpływ na Jozuego (który
wprowadzi lud do Ziemi Obiecanej). Ze względu na perfidny i zdradziecki atak na osłabionego Izraela,
plemię Amalekitów (typ "cielesnego człowieka" lub niższej „zwierzęcej” natury) miało być całkowicie
zniszczone, a wszelka pamięć o nich zupełnie wymazana.
W przeciwieństwie do złych i wątpiących Amalekitów, idziemy w emunah (wierze) z ajin ha-Tovah
("dobre oko") i w zaufaniu. I musimy być niezachwiani w naszym oddaniu się prawdzie, chaverim.
Czytanie z Haftory (Szoftim/Księga Sędziów 4:4-5:31) :
Haftarah do parszy Beszalach dotyczy kierownictwa prorokini Debory (‫ָה‬
‫ְבר‬
‫)דּ‬, w mrocznej epoce dziejów,
gdy sędziowie (‫ְטים‬
ִ ‫ )שֹׁפ‬rządzili Izraelem.
Debora, żona Lapida, była prorokinią; prowadziła Izrael w tym czasie. Zwykła siadać pod Palmą Debory, pomiedzy
Ramah i Bethel w górzystej krainie Efraim, a Izraelici przychodzili do niej po wyroki. (Sędziów 4:4-5)
To była codzienna praktyka Debory usiąść na stałym miejscu między palmami Rama i Betel, gdzie ludzie
przychodzili, by szukać rady i sprawiedliwości. Pewnego dnia wysłała wiadomość do niejakiego Baraka (‫ָק‬
‫בּר‬
ָ ),
mówiąc mu, że Bóg rozkazał zebrać armię dziesięciu tysięcy wojowników w okolicy góry Tabor (‫תּבוֹר‬
ָ ‫)הר‬,
ַ gdzie
będzie trasa marszu armii Kananejczyków króla Jabina. Barak, jednak nie chciał iść sam, ale prosił by towarzyszyła
mu prorokini Debora. Zgodziła się, ale zapowiedziała, że z tego powodu, Sisera (wódz armii Kananejczyków) będzie
powalonych ręką kobiety, a nie przez Baraka.
Debora następnie udała się do Kadesz, gdzie Barak zgromadził armię 10000 wojowników Izraela. Kiedy Sisera
dowiedział się o tym, zebrał 900 żelaznych wozów i wielką armię Kanaanu by spotkać się z nimi na Górze Tabor.
Deborze przepowiedział Bóg, rozgromił wojska Sisery i żołnierze Kanaanu nie uniknęli ostrza miecza, jednak Sisera
uciekł na piechotę, i ukrył się w namiocie Jael (‫על‬
ֵָ‫)י‬, kobieta z Kenitów (tj. kuzyn Mojżesza "teść Jetro, Madianita).
Kiedy Sisera zasnął wyczerpany, Jael przyłożyła palik namiotu do jego skroni i uderzyła młotem tak, że poniósł
śmierć. Izraelici następnie stoczyli główną bitwę na terytorium króla Jabina, wyniszczyli mieszkańców, a sam król
Jabin został zabity.
W dniu zwycięstwa, Debora i Barak śpiewali pieśń zwycięstwa dla JHWH (powszechnie zwaną "Pieśnią Debory").
Ze względu na odważne przywództwo Debory, Izrael doświadczył pokoju przez następne 40 lat .
Jeden z komentatorów Biblii, Rabin David Kimchi, pyta: dlaczego, jeżeli Debora była sędziną, opisywana jest często
jako prorokini? Odpowiada, że była tak nazywana ponieważ poświęciła się zmaganiom z wielkimi wyzwaniami jej
czasów.
Zadziwiające jest to że, nie przepowiadała przyszłości, ale raczej walczyła z teraźniejszością, a została nazwana
prorokiem!
Gdy się nad tym głębiej zastanowić, ma to głębokie i piękne uzasadnienie. Osoba, która angażuje swój umysł i
ciało na rzecz poprawiania błędów i naprawiania niesprawiedliwości mających miejsce teraz, w efekcie nadaje ton
przyszłości. Osoba, która poświęca się, by wykorzenić przemoc i ucisk w efekcie nadaje życiu kierunek ku
sprawiedliwości i demokracji.
Nieżyjący już rabin Joseph B. Soloveitchik zastanawiał się nad twórczą osobowością proroka i stwierdził, że jest to
osobowość, którą wszyscy powinniśmy naśladować. Opisał tę naszą misję następująco.
Proces Kreacji znajduje swój wyraz w wypełnianiu przez człowieka wszystkich swoich zadań, w powodowaniu, że
cały potencjał w nim ukryty zostanie zrealizowany, w wykorzystaniu wszystkich swoich możliwości i w
doprowadzeniu swojej osobowości do pełnego rozkwitu. Siła ukryta we wnętrzu człowieka jest ogromna,
wszechobejmująca, ale zbyt często jest uwięziona wewnątrz i nie może zbudzić się z głębokiego snu. Zadanie
kontynuacji dzieła stworzenia, bijące równym rytmem w świadomości judaizmu, nakazuje: "Obudźcie się ze
swojego snu! Realizujcie, rozwijajcie siebie, swoje możliwości, i idźcie naprzód na spotkanie swojego Boga".
(Halakhic Man, s.132)
Tak jak klasyczny prorok swoim głosem wyraża przeznaczenie ogółu, my musimy, poprzez nasze
przedsięwzięcia i nasze działania, wyrażać doskonałość świata stworzonego przez Boga.
Czytanie z Brith Chaddasza Ew. Jana 6;22-40 i 1 Kor. 10;1-5:
Istnieje wiele podobieństw między fragmentem Tory i wybranym tekstem z Ewangelii Jana.
Na przykład, moc Jeszui nad wodą (np. chodzenie po wodzie) nawiązuje do cudownego przejścia przez
Morze Trzcin, Jeszua nazywał siebie "Chlebem Życia", a "Chleb Życia" nawiązuje do spadającej manny;
Jeszua stwierdza, że wszyscy, którzy wierzą w Niego nigdy nie będą pragnąć, co nawiązuje do
cudownego wypływu wody w Refidim, i tak dalej. W rzeczywistości jest to fascynujące, że apostoł
Paweł skojarzył tę życiodajną Skałę (nazywanej w późniejszej tradycji żydowskiej "Studną Miriam")
z Mesjaszem ( 1 Kor. 10:4 ). Innymi słowy, Jeszua sam był źródłem życia dla Izraelitów, gdy błąkali się
po pustyni Synaj. Był także Wodą Życia, tak jak to jest i dzisiaj .... Pucharu Miriam używamy w naszym
Sederze Paschalnym, co, symbolizuje obecność Jeszua gdy Żydzi wędrowali do Ziemi Obiecanej.
Ap. Paweł zwraca uwagę na dalsze analogie by ostrzec Koryntian przed grzechem bałwochwalstwa
(1 Kor. 10,1-5).
DALSZE MYŚLI O PARSZY Beszalach (Gdy wypuścił) 2 Mojż. 13:17-17:16
• Izrael rozpoczyna wędrówkę z Sukkot przez Etam do Pi Hachirot nad Morzem Trzcin • Pojawienie się
Słupa obecności Bożej • Faraon ściga Izraelitów • Pierwsze szemranie ludu • Przejście Izraela przez
Morze Trzcin (Jam Suf) • Zatopienie wojsk faraona • Pieśń Mojżesza • Pieśń Miriam • Przybycie do
gorzkich wód Mara i ponowne szemranie ludu a przez to kuszenie Pana Boga • Przybycie do Elim, oazy
dwunastu źródeł i siedemdziesięciu palm • Przybycie na pustynię Sin i trzecie szemranie ludu • Zapowiedź
cudownego udzielenia mięsa na wieczór i chleba na rano • Przepiórki • Manna • Ustanowienie Szabbatu
• Przybycie do Rafidim • Czwarte szemranie ludu z powodu braku wody • Cudowne wyprowadzenie wody
ze skały • Wojna z Amalekitami • Polecenie spisania ksiąg •
Między szemraniem a uwielbieniem
Opowiadanie o przejściu Izraelitów przez Jam Suf (Morze Trzcin, potocznie zwane Morzem Czerwonym)
i pierwszych etapach wędrówki po pustyni to historia krańcowych przeżyć i wielkich emocji: od
załamania po uwielbienie, od wdzięczności po bluźnierstwo, od wycieńczenia do ucztowania. I nie ma w
tym nic dziwnego. Lud nawykły do ciężkiej, niewolniczej pracy nie znał zupełnie trudu życia pustynnych
nomadów. W Egipcie mieszkali w stosunkowo wygodnych domach, obficie zaopatrzonych w wodę i
jedzenie. Potęga militarna i bogactwo faraona strzegło bezpieczeństwa kraju, również jego niewolników.
Wystarczyło wykonać swoją dzienną normę pracy, a cała reszta była przejrzyście prosta.
Życie niewolnika ma swoje uroki. Trzeba może ciężko pracować, bywa się udręczonym i poniżanym, ale
też nie trzeba podejmować samodzielnych decyzji. Ktoś wie, ile jest potrzebnych cegieł, ktoś powie jak
zmieszać je z trzciną, ktoś dostarczy jedzenie, ktoś powie kiedy się kłaść i kiedy wstawać. Gdy niewolnik
nagle zostanie zmuszony do prowadzenia samodzielnego życia, często okaże się, że jest do niego
zupełnie nieprzygotowany. Zrzucenie kajdan to dopiero początek trudnej drogi do wolności.
Dlatego nie powinniśmy bardzo oburzać się na Izraelitów, że zaledwie kilka dni po cudownym
opuszczeniu ziemi Goszen, jeszcze w ziemi egipskiej, zaczynają od razu narzekać, że inaczej wyobrażali
sobie tę wymarzoną wolność: Brak zagrożenia, brak wielkiego wysiłku, stałe miejsce zamieszkania,
poczucie bezpieczeństwa - czy można się dziwić tym wymaganiom? Wszyscy chcielibyśmy osiągnąć
takie minimum wygody życia. A tu zagrożenie wojną z faraonem, wielkie morza i pustynie do przebycia,
niepewność jutra, konieczność zapewnienia sobie bezpieczeństwa własnym mieczem - czy za wolność
trzeba płacić aż tak wysoką cenę?
Pan Bóg cierpliwie znosi pierwsze objawy niewdzięczności i braku wiary. Pokazuje ludowi, co potrafi,
tak jakby demonstracja mocy w dziesięciu plagach i złupieniu złota Egiptu nie była jeszcze
wystarczająca. Pan Bóg stawia przed Izraelem słup swej obecności, rozdziela morze, uzdrawia gorzką
wodę, daje mięso i chleb z nieba, wyprowadza wodę ze skały, pokonuje Amalekitów. Mimo to można by
mieć pretensję do Pana Boga, i Izraelici ją mają, wszyscy ją czasami okazujemy - dlaczego morze nie od
razu jest suche, a faraon nie siedzi spokojnie w pałacu, dlaczego wody Mara najpierw są gorzkie, a
dopiero potem uzdrowione, dlaczego najpierw jest pragnienie, a potem woda, głód a dopiero potem chleb,
dlaczego trzeba go mozolnie zbierać po krzakach, dlaczego nie spada w wielkich bochenkach prosto do
garnka, dlaczego na drodze obranej przez Boga są pustynie i Amalekici, z którymi trzeba się bić,
dlaczego, dlaczego... A Pan Bóg spokojnie patrzy na nas ze swego wysokiego nieba i daje rosę i chleb na
każdy dzień.
Pan Bóg czyni cuda. Cuda wielkie i małe, niezwykłe i te całkiem normalne. Czasami wydaje się, że
kładzie nam się do stóp cały świat, że wielkie morze ucieka na tupnięcie buta, że tonie w nim wielki
prześladowca. A czasem znów mozolnie brniemy w piachu z całym ciężarem naszego dobrobytu po to,
by za kolejną górą zobaczyć następną pustynię. I wtedy przychodzi to najtrudniejsze - uwielbianie Boga
na bezdrożach życia, śpiewanie pieśni chwały z poranionymi stopami i wyschniętym gardłem, klękanie
na obolałych, ledwie zginających się kolanach. Łatwo jest chwalić Tego, który w łyżce wody utopił
naszego wroga, który posyła tłuste przepiórki. Ale chwalić Boga trzeba także wtedy, gdy po trzech dniach
wyczerpującej wędrówki dowleczemy się do kałuży z gorzką, cuchnącą wodą, w której nie można się
nawet obmyć. Dopiero w Mara sprawdza się jakość naszej wiary. To dlatego wody nie od razu są słodkie.
Być może refren chwały, który nuciła Miriam ze swymi przyjaciółkami między zwrotkami pieśni
Mojżesza brzmiał inaczej niż poniższa melodyjka, ale nauczmy się przynajmniej słów tego refrenu,
abyśmy go mogli zanucić nie tylko w dzień wielkiego zwycięstwa i chwały, ale także trzy dni później
przy gorzkich wodach Mara: „Sziru Adonaj, ki gao ga-a! Sus we rohewu rama ba jam!”
Ostateczne uwolnienie z niewoli faraona
Najprawdopodobniej - władca absolutny ówczesnego świata - faraon - zatonął w odmętach morza
trzcin, Morza Czerwonego. Lud Boży został wyprowadzony z Egiptu...
Symboliczne wychodzenie z Egiptu dotyczy każdego z nas. Do małego Jeszua jest zastosowane
proroctwa Ozeasza - Z Egiptu wezwałem Syna swego. A i dojrzały chrześcijanin - pozostawiając
infantylne myślenie, kierowanie się namiętnością, impulsem, tylko uczuciem (dla naszych rozważań symboliczny Egipt) - pozostawia czas i krainę swojego duchowego dzieciństwa za sobą - zmierzając
do kierowania się świadomością, roztropnością, wolą, intelektem. Jakie jest to niezwykłe i piękne kiedy
w pewnym momencie swojego życia otrzymujemy moc by powiedzieć niektórym ze swoich popędów STOP! DOŚĆ! Po wielu modlitwach, wysiłkach dostajemy wymarzoną, wyproszoną, tak bardzo
wyczekiwaną kontrolę nad swoim ciałem. U szlachetniej urodzonego człowieka, wychowanego
w szanującej Boskie i ludzkie prawa rodzinie osiągnięta w ten sposób władza nad sobą będzie miała
większy i piękniejszy zakres...
Jakżeż powinniśmy się cieszyć kiedy uwalniani jesteśmy od ciężkich uczuć, rozlewających się jako
ślepa namiętność po naszym ciele, kiedy wyzwalamy się spod wydającej się nie do zastąpienia władzy
splotu słonecznego, brzucha w naszej świadomości!
Teraz to - będąc wyzwoleni od nawałnic uczuć - będziemy w pełniejszy sposób mogli korzystać
z funkcji pamięci, woli, twórczej myśli, światła umysłu. Nasz sposób wysławiania stanie się
precyzyjniejszy, nasze ruchy, sposób poruszania bardziej pewny, bardziej zdecydowany...
Módlmy się o te doświadczenia, pragnijmy ich całym swoim sercem...
Naród izraelski wychodzi z niewoli egipskiej, opuszcza kraj, w którym zadawano mu morderczą pracę,
wyzyskiwano go. W momentach radości Izraelici impulsywnie wyrażają swoją wdzięczność, niestety,
te chwile radosnej euforii przegradzają chwile pesymizmu i narzekania.
Proszę, spróbujmy w przypadającym na ten tydzień fragmencie z Tory policzyć akty Bożej łaski, Bożego
błogosławieństwa, cudownej Bożej pomocy:
1) obłok, który prowadził Izraelitów w ciągu dnia - zmieniający się w nocy w świetlisty słup ognia
2) cudowne rozdzielenie wód Morza Czerwonego i ostateczna klęska faraona i jego wojska
3) uzdatnienie wody do picia w Mara
4) przybycie do pięknej oazy w Elim, gdzie wypływało 12 źródeł i rosło 70 palm
5) podarowanie ludowi manny i przepiórek na pustyni Sin
6) woda wytryska ze skały w Refidim
7) W Refidim Izraelici pokonują przy Bożej pomocy Amalekitów
Proszę, policzmy teraz akty łaski, które nas spotkały w ostatnim czasie. Proszę, nie zapomnijmy o tym,
że mieliśmy co jeść, że mieliśmy gdzie mieszkać, że w naszych domach było ciepło, wspomnijmy
pokonane pokusy, smutki, które Bóg oddalił, Boże przebaczenie, które w ofierze Jeszua likwiduje rejestr
naszych win i niedoskonałości - wreszcie policzmy, ile razy mogliśmy nasycić się słowem Bożym,
zapytajmy, czy umiemy korzystać wytrwale i systematycznie z duchowego pokarmu...
Zdaje się, że z zapałem tak wykonane obliczenia przyniosą naszemu sercu uczucie wdzięczności, a co za
tym idzie pokój Boży, który przewyższa ludzkie poznanie (List do Filipian 4:6-7).
Proszę, dokonujmy jak najczęściej takich sycących pokojem rachunków, także pamiętając, że
błogosławieństwa będą trwać dalej o ile będziemy posłuszni Bożemu nakazowi:
2 Mojż. 15:26
I rzekł: Jeżeli pilnie słuchać będziesz głosu JHWH, Boga twego, i czynić będziesz to, co prawe w oczach
jego, i jeżeli zważać będziesz na przykazania jego, i strzec będziesz wszystkich przepisów jego, to żadną
chorobą, którą dotknąłem Egipt, nie dotknę ciebie, bom Ja, JHWH, twój lekarz.
Stojąc na brzegu morza, Mosze, Miriam i cały lud Izraela patrzą na śmierć Egipcjan i śpiewają pieśń.
Wedle rabinów to jedna z dziesięciu pieśni, które wyznaczają największe momenty w dziejach Izraela
(Mechilta de-Rabi Iszmael). Jednak ze wszystkich pieśni wyliczonych przez rabinów tylko ta jedna pieśń zwycięstwa następująca po wyjściu z Egiptu - odżywa co roku w żydowskiej świadomości. Pełny
tekst recytowany jest każdego ranka, a Mi Kamocha jest częścią porannej i wieczornej liturgii. Ta pieśń to
jeden z dwóch przypadków, kiedy kongregacja stoi słuchając Tory. Podczas jej przypomnienia w czasie
sederu pesachowego z kielicha ulewa się dziesięć kropli wina. W ten sposób przypominamy o tym,
że gdy Egipcjanie tonęli w wodach morza, a aniołowie chcieli przyłączyć się do śpiewu Izraelitów,
Bóg napomniał ich: "Moje dzieci toną, w wy chcecie śpiewać? (Talmud Megilla 10b)" W końcu, pieśń
zwycięstwa słyszymy siódmego dnia święta Przaśników.
Scenę triumfu nad faraonem Jefferson i Franklin chcieli umieścić na pieczęci Stanów Zjednoczonych
Ameryki - otoczone słowami "Bunt wobec tyranów jest wiernością wobec Boga". Wybuch pieśni stał
się paradygmatycznym okrzykiem o wyzwolenie ze wszelkich form zniewolenia. To się zmieni, uczy nas
Mechilta, gdy zaśpiewany dziesiątą i ostatnią z pieśni - pieśń zbawienia.
Do tego jednak czasu musimy pamiętać, że wielkie cuda nie mogą podtrzymać naszej wiary, podobnie jak
jeden wielki posiłek nie może zaspokoić naszego głodu. Pomiędzy chwilami, gdy brzmi pieśń, musimy
szukać obecności Boga w codziennych, prozaicznych chwilach naszego życia.
Droga Filistyńska
„Nie prowadził ich Bóg drogą ziemi Filistyńskiej, chociaż bliższa była; (...)
ale obwodził Bóg lud drogą pustyni” 2 Mojż. 13:17-18.
Z ziemi Goszen do granicy Kanaanu jest w prostej linii wzdłuż morza około 200 km. To dla
zaprawionych w marszu pasterzy, nawet z rodziną i dobytkiem, najwyżej dwa tygodnie drogi. Jednak ta
najkrótsza droga wiodła przez kraj Filistynów. Bóg wybrał dla Izraelitów trudniejszą i dalszą drogę przez
pustynię. W uzasadnieniu tej decyzji natchniony autor pisze, że „droga filistyńska” wiązała się z
koniecznością natychmiastowej walki. Granicy egipsko-filistyńskiej strzegły z obu stron uzbrojone
posterunki. W tym momencie Izraelici nie byli zdolni do podjęcia walki z regularnymi oddziałami
wojskowymi. Dlatego poszli przez pustynię, gdzie plemiona pasterskie czuły się jak u siebie w domu,
a wojska egipskie i filistyńskie nie miały szans na prowadzenie regularnych działań, a zwłaszcza na
przeprowadzenie sprawnego zaopatrzenia dużych oddziałów w wodę i żywność.
Wydaje się jednak, że „droga pustynna” w odróżnieniu od „filistyńskiej” ma także ważny symboliczny
wymiar i ukazuje sposoby działania Boga względem wszystkich przedstawicieli Jego ludu w różnych
czasach. Droga filistyńska to droga walki, to droga ziemskich – politycznych, gospodarczych i
administracyjnych metod. Na tej drodze chętnie znajdują się ludzie mający na uwadze szybkie
osiągnięcie swych celów. Bóg jednak nie posługuje się filistyńskimi metodami. Chętniej wybiera dla
swego ludu dłuższą drogę pustynną. Nie tylko dlatego, by nie był on zmuszony „walczyć”, posługiwać
się „światowymi” metodami w osiąganiu Bożych celów, ale także po to, by dać mu szansę przeżycia
Bożego objawienia.
Na pustyni, trzy dni drogi od Egiptu i Filistei ukazuje się Bóg. Miałem możliwość posłuchania tej ciszy
czerwonych skał Synaju, spojrzenia w rozgwieżdżone niebo nad Górą Mojżesza. Te krótkie godziny
urlopowego wypoczynku na trwale wyryły się w mojej pamięci. Jakim wobec tego przeżyciem musiało
być czterdzieści lat takiej wędrówki, obcowania z Bogiem bez sztucznych świateł ludzkich cywilizacji,
bez gwaru światowych teorii i pomysłów – przy konieczności całkowitego zdania się na Bożą pomoc. To
była trudna droga, ludzie często narzekali na jej uciążliwość – to jasne. Ale to była i jest jedyna droga
wiodąca do Bożych celów.
Gdy więc nachodzi mnie czasami chęć wybierania dróg na skróty, przy użyciu filistyńskich metod,
przypominam sobie, że Bóg ukazuje się na pustyni, trzy dni od Egiptu i trzy dni od Filistei.
Język ciała
Miriam prorokini, siostra Aarona, wzięła bębenek do ręki, a wszystkie kobiety szły za nią w pląsach i
uderzały w bębenki. A Miriam przyśpiewywała im... 2 Mojż. 15:20-21
Bóg pragnie ludzkiej miłości wyrażanej całym sercem, całą duszą i z całej siły. Ten trójdzielny
system obejmuje (1) myśli z emocjami, zobrazowane w sercu, (2) czyny, czyli nefesz – duszę, życie,
istotę, ciało oraz (3) oddziaływanie zewnętrzne naszej działalności.
Muzyka tworzona przez człowieka wyraża się również w podobnych trzech formach ekspresji:
(1) śpiewie, który najskuteczniej przekazuje ludzkie emocje i myśli, (2) w tańcu - sztuce posługującej się
językiem ruchu i gestu oraz (3) muzyce instrumentalnej, która donioślej niż pozostałe dwie formy wyrazu
oddziałuje na słuchaczy.
W naszych formach komunikowania się z otoczeniem potrzebujemy słowa zabarwionego emocjami,
potrzebujemy czynu, który w większości sytuacji działa znacznie silniej niż słowa. Ale niezbędny nam
jest również gest, wyraz twarzy, ruch ręki, postawa ciała. Ten komunikacyjny taniec bywa ograniczany,
ogładzany w miarę rozwoju cywilizacyjnego. Uważamy, że słowa i czyny wystarczająco mocno
przekazują nasze intencje. Czy jest to cała prawda?
Myślę, że każdy bez najmniejszego oporu przyzna mi rację, że nie. Każdy prędko powie, że
potrzebujemy języka ciała. Czy jednak chętnie się nim posługujemy? Czy moje ciało chętnie przekazuje
emocje, czy też raczej stara się je ukrywać? Zaczyna się to wszystko od ubrania. Czy to co na siebie
wkładamy jest obrazem naszego wnętrza? Najczęściej tak, ale jakże często strój nasz wyraża jedynie
przeciętny gust projektantów mody uzależniony od zasobności portfela. A postawy, miny, uśmiechy,
gesty? Czy są tylko pozą, mniej lub bardziej udaną aktorską etiudą, czy też rzeczywiście i świadomie
wyrażają, to co chciałyby powiedzieć usta, choć czasami nie są do tego zdolne.
Zdaje mi się, że układ oczu, ust, dłoni, postawy przemawia bardziej dobitnie niż słowa. Jeśli tylko się
zapomnimy, to nasze ciało powie otoczeniu więcej niż byśmy czasami chcieli. Ono umie też przemawiać
do Boga, tak jak piękny ruch ciał dziewcząt pląsających w rytm bębenków nad Morzem Sitowia. Wiem
też, jak czasem trudno jest zmusić ciało do mówienia wtedy, gdy woli ono spać, milczeć, zanurzyć się w
otyłej bezczynności. Ale warto pokonać ten opór, warto nauczyć się nie tylko mówić tym językiem, ale
także starać się zrozumieć, co mówią ciała naszych przyjaciół. Zwłaszcza wtedy, gdy milczą usta...
JHWH chorągiew moja
I zbudował Mojżesz ołtarz, a nazwał imię jego: Jahwe chorągiew moja; 2 Mojż. 17:15
Słowo "chorągiew moja" albo „mój sztandar”, po hebr. Nissi, może także oznaczać mój cud lub znak.
Dlatego też niektóre tłumaczenia wolą pozostawiać tę nazwę nie przetłumaczoną. Raszi komentuje to tak:
„Bóg wykonał tutaj dla nas wielki cud. Nie oznacza to, że ołtarz tak się miał nazywać, ale że każdy, kto
wspomni nazwę ołtarza, wspomni też, że to BÓG wykonał dla nas cud: BÓG jest naszym cudem."
Wiara w cud jest chyba pierwszym i podstawowym postulatem każdej religii. Gdybyśmy wszystko
potrafili objaśnić rozumem, to pewnie nie potrzebowalibyśmy wiary. Bóg udostępnił człowiekowi tylko
pewien wąski obszar rzeczywistości do poznania zmysłowego i rozumowego po to, by szukał owych
metafizycznych, metalogicznych i metaetycznych przestrzeni nieosiągalnych dla zmysłów i rozumu.
Jednak wiara w cud, a nawet przeżycie cudu same z siebie nie gwarantują dostępu do Bożych światów
ducha. Potrzebna do tego jest praca, wysiłek człowieka i Boża pomoc. Dopiero wtedy można powiedzieć:
BÓG jest moim cudem. Wtedy też moc Boża staje się sztandarem wskazującym właściwy kierunek oraz
dodającym ducha do dalszego marszu w stronę widniejącego na horyzoncie znaku.
Rozważania na temat liczb: 12 i 70
I przybyli do Elim, gdzie było dwanaście źródeł wody i siedemdziesiąt palm; i tam nad wodą rozłożyli się
obozem. 2 Mojż.15:27
Uważam, że liczby 12 i 70 w Piśmie Świętym noszą sobie przypisane, odmienne symboliczne znaczenia.
Czytelnik, zaznajomiony z historiami nowotestamentowymi skojarzy je od razu z ilością Jezusowych
współpracowników – Dwunastu Apostołów i około siedemdziesięciu uczniów (dokładnie72). Inne
odniesienia to dwanaście bram w niebiańskim Jeruzalem, dwanaście gruntów Wiecznego Miasta,
dwanaście pokoleń Izraela, dwunastu synów Jakuba.
Pamiętamy, że „instytucja” Dwunastu Apostołów przetrwała ciężką próbę śmierci Pana Jezusa, a
wcześniej trudów podążania za Nim w czasie Jego pobytu na ziemi, zaś siedemdziesięciu uczniów
(właściwie 72) tylko przez pewien czas misji Pana Jezusa było razem z Nim.
Na podstawie tych dwóch liczb określających w przybliżeniu ilość osób współpracujących z Panem oraz
innych odniesień w Biblii – sugeruję, że liczbę 12 można wiązać z tym co trwałe w istnieniu wierzącego,
trwałe w sensie doczesności i wieczności, zaś liczba70 to tylko to co towarzyszy człowiekowi w jego
ziemskim, materialnym trwaniu. Do takiej interpretacji zachęca również liczba lat (70-80), uznawana
przez autora Psalmu 90 (werset10) czyli Mojżesza za granicę ludzkiego wieku.
Intrygującym człowieka jest odwieczne pytanie, co w jego doczesnych doświadczeniach jest jedynie
faktem tworzącym jego materialne istnienie, umożliwiającym bezpieczne trwanie, a co Bóg używa do
budowania wrażeń i wiedzy, która będzie niezbędna istocie docześnie materialnej w przyszłej wiecznej
egzystencji. Podobnie jest nam trudno stwierdzić, które z doświadczeń Ludu Izraelskiego tylko po to
zaistniało podczas wędrówki przez pustynię by być przestrogą i nauką dla przyszłych pokoleń, a które
kształtowała jedynie niełatwa rzeczywistość pustynnej krainy.
Wszystkie doświadczenia Izraela, a także Ludu Bożego czasu ewangelii, a także każdej istoty –
materialnej lub duchowej są wielkim bogactwem, które wiele wniesie w wielkie dzieło tworzenia
wiecznego, w przyszłości – doskonałego w ustroju i bezpieczeństwie – Bożego Państwa. Oby wielki
i mądry Bóg (niech świeci się Jego Wielkie i Potężne Imię) był na wieki wieków uwielbiony za swoje
wielkie dzieła wokół nas i w nas – te doczesne i te wiecznie trwające...
Bitwa z Amalekitami
I przyszedł Amalek, i walczył przeciwko Izraelowi w Refidim 2 Mojż. 17:8
Pokrzepiające jest natrafić na opowiadanie opiewające wielkie ludzkie osiągnięcie w samym środku
budzącej lęk demonstracji mocy Bożej. Jest to historia, która ma oddziaływać budująco, a w tym
przypadku przypominać heroiczną postać Mojżesza. Chociaż wybawienie zawsze wymaga
współdziałania łaski Bożej z ludzką aktywnością, krzepiącym uczuciem napawa opowiadanie,
w którym światła reflektorów padają na ludzkiego protagonistę.
Abstrahując od uwag w w. 14-15, wyjaśniających nieprzejednaną nienawiść Izraela do Amalekitów
i pochodzenie szczególnego ołtarza, cała akcja skupia się na Mojżeszu, a nie na JHWH. W w. 9 Mojżesz
nakazuje Jozuemu przygotować się do bitwy i dodaje, że sam zajmie pozycję na pobliskim wzgórzu.
Chociaż nie są podane żadne szczegóły dotyczące bitwy, mamy dokładny opis wszystkich czynności
Mojżesza, które przyczyniły się do ostatecznego zwycięstwa. To dzięki wytrwałości i determinacji
Mojżesza Izrael odniósł zwycięstwo. Niezwykła wytrwałość wznoszenia rąk ku górze, chociaż przy
pewnej pomocy Aarona i Chura (w. 12), jest zgodna z oczekiwaniami, jakie wiąże się z taką właśnie
wielką postacią. Te heroiczne cechy Mojżesza wyrażają słowa w w. 12: „ręce jego stale wzniesione
wysoko”. Wytrwałość Mojżesza w tym opowiadaniu odpowiada jego niezachwianej wierności
okazywanej w spełnianiu oficjalnego zadania (por. 2 Krl 12,16; 22,7). O losach bitwy przesądziła właśnie
odwaga tego jednego człowieka. Pomimo wszystkich błędów Mojżesza, w tradycji utrwalił się jego
portret jako bohatera i niezwykłego człowieka (por. Pwt 34,7.10-12).
Amalekici to lud, kontrolujący szlaki karawanowe między Egiptem a Arabią, żyli w Negebie, najbardziej
na południe wysuniętym regionie Izraela (por. 1 Sm 15,7). Częste najazdy na osiadłych w Kananie
Izraelitów głównie z pokolenia Judy były ustawicznym utrapieniem Żydów aż do czasów króla Dawida.
PYTANIA I ODPOWIEDZI do Parszy BESZALACH
Parsza: Beszalach; [‫ְשׁלַּח‬
ֵ ‫" ]בּ‬Gdy wypuścisz") • Rozdziały: Exod. 13:17-17:16
Streszczenie:
W ubiegłym tygodniu (Parsza Bo) opowiadała, jak Izraelici wreszcie wyszli z Egiptu po tym jak Bóg
zesłał dziesiątą i ostateczną plagę w czasie Paschy. W parszy na ten tydzień, Izraelici rozpoczynają swoją
podróż do domu, po 430 latach wygnania. Zamiast prowadzić Izrael najkrótszą drogą do Ziemi
Obiecanej, Bóg skierował ich na południe, na pustynię, aby uniknąć wojny z Filistynami. Izraelici
przebyli pierwszy etap z Raamzes (w pobliżu delty Nilu) do egipskiego miasta Sukot na granicy
wschodniej. Później poszli na południe do Etam, na "skraj pustyni", gdzie pojawiła się Chwała Szekhiny
jako Słup Dymu w dzień i Słup Ognia w nocy, aby prowadzić ich na drodze. Kiedy Faraon dowiedział
się, że Izraelici rozbili obóz w Etam, pomyślał, że zagubili się na pustyni. Bóg uczynił "serce upartym
Faraona" po raz ostatni, tak że będzie ścigać Żydów i spróbuje sprowadzić ich do Egiptu. Bóg następnie
skierował Izraelitów do obozu w miejscu kultu pogan (Baal-Cefon) blisko brzegu morza, gdzie Egipska
armia wreszcie dogonił ich. Dramatycznie, Izraelici znaleźli się między młotem skały w trudnym
położeniu, z morzem na jednej stronie, a wojskiem faraona, z drugiej ... Ludzie byli przerażeni i zaczęli
obwiniać Mojżesza za ich sytuację. Mojżesz uspokoił ich wyzwoleniem Boga i podniósł laskę by
rozdzielić wody morza. Całą noc Obłok Szekiny spowijał egipską armie, ale dał światło dla Izraela, gdy
ludzie kroczyli przez morze jak po suchej ziemi. Tuż przed świtem, ciemny słup obłoku, który zasłaniał
egipskie wojsko zniknął, a żołnierze natychmiast rzucili za Izraelitami morskim szlakiem.
Bóg następnie powiedział Mojżeszowi, aby podniósł swoją laskę znowu tak, że wody przykryły Egipcjan
z ich rydwanami i jeźdźcami. Gdy nadszedł świt, Izraelici zobaczyli martwe ciała żołnierzy z armii
Faraona na brzegu morza. Mojżesz i Miriam, a następnie poprowadził lud w "Pieśni Morza "(tj. Szirah
Hajam) spontanicznym hymnie wzniosłości i dziękczynienia. Bóg poprowadził ludzi z dala od morza, na
pustynię Sin, w odludny region w połowie drogi na górę Synaj. Po podróży trzy dni bez znalezienia
żadnej wody, ludzie skarżyli się i Bóg dał im świeżą wodę w Mara. Chwilę później, maca którą ludzie
nieśli ze sobą skończyła się i Bóg przetestowa ich posłuszeństwo, dając im "chleb z nieba "(tzn., mannę).
Parszę kończy niespodziewany atak Amaleka na Izraela w Refidim, w pobliżu góry Synaj, oraz
wyznaczenie Jozuego na wodza armii Izraela.
PYTANIA:
1. Co znaczy słowo "beszalach" (‫ְשׁלַּח‬
ֵ ‫( ) בּ‬Wj. 13:17)
2. Dlaczego Bóg nie wyprowadził Izraelitów bezpośrednio do ich ojczyzny lecz prowadził ich długą
drogą przez pustynię?
3. Dlaczego i ilu synów Izraela było "uzbrojonych do walki" (13:18 b)
4. Czy Morze Czerwone było miejscem gdzie Bóg rozdzielił morze?
5. Kto wziął kości Józefa, kiedy Izrael wyszedł z Egiptu? (13:19)
6. Jaki był pierwszy odcinek podróży Exodus? (12:37)
7. Jaki był drugi etap podróży Exodus? (13:20)
8. W jaki sposób Bóg pokazywał Izraelitą trasę wędrówki? (13:21-22)
9. Dlaczego ludzie nie byli wyczerpani podróżując "w dzień i w nocy"?
10. Co się stało z obłokiem w nocy?
11. Dlaczego Bóg kazał Izraelitom zawrócić i obozować w "Dolinie Wolności" (tj., ‫ )פִּי ַהחִירת‬przed
"panem północy" (‫( ?) ַבּעַל צְפן‬14:1-2)
12. Kto to był "Baal Cefon"?
13. Dlaczego faraon ścigał Izraelitów na pustyni?
14. Jak Bóg zatwardził serce faraona, by ścigał Izrael? (14:4)
15. Jak duża była armia prowadzona przez faraona? (14:6-7)
16. Co to znaczy, kiedy Tora mówi, że Izraelici opuszczali kraj "z podniesioną ręką” (‫( ?) ְבּיָד ָרמָה‬14:8)
17. Kiedy armia dogoniła Izraela znalazła go obozującego przed "Baal Cefon" nad morzem. Co zrobili
wtedy Izraelici? (14:9-12)
18. Co Mojżesz mówił do ludzi? (14:13-14)
19. Co powiedział wtedy JHWH do Mojżesza? (14:15)
20. Co zrobił Bóg, kiedy Egipcjanie próbowali wejść do morza? (14:19-20)
21. Według tradycji żydowskiej, kto pierwszy wszedł do morza i dlaczego?
22. W jaki sposób wody zostały rozdzielone przez Boga? (14:21)
23. Jak Tora opisuje rozdzielenie się wód morza? (14:22)
24. O jakiej porze dnia wody morza zostały rozdzielone?
25. W jakiej porze dnia Egipcjanie wreszcie weszli w podzielone morze?
26. Jak możemy wytłumaczyć wściekłe szaleństwo egipskiej armii? (14:23)
27. Co stało się egipskim rydwanom, które ścigały Izraelitów? (14:25)
28. Co zdarzyło się, gdy wszyscy Izraelici przekroczyli morze? (14:27-28)
29. O jakiej porze dnia wody zostały zwrócone? (14:30)
30. Jak śmierć Egipcjan w morzu była wyrokiem/odpłatą „pięknym za nadobne” ang. "like-for-like"?
31. Dlaczego Tora mówi: "W tym dniu Bóg uwolnił Izraela z ręki Egiptu" choć został uwolniony tydzień
wcześniej podczas Paschy? (14:30-31)
32. Dlaczego Tora mówi, że kiedy Izraelici zobaczyli cud na morzu, "uwierzyli w JHWH i w Jego sługę
Mojżesza "? (14:31)
33. Dlaczego Tora mówi, że Izrael zobaczył „martwy” Egipt na brzegu morza? (14:30)
34. Dlaczego Szabat Beszalach zwany jest także "Szabat Szirah"?
35. Mędrcy doliczyli 50 cudów, które miały miejsce od chwili wyjścia z Egiptu do utonięcia w Egipcjan
w morzu. Czy możesz wymienić kilka z nich?
36. Co jest niezwykłego we wprowadzeniu do Pieśni z nad Morza? (15:1)
37. Jakie jest hebrajskie słowo znaczące zbawienie? (15:2)
38. Jak mamy rozumieć zdanie: "Jahwe jest wojownikiem"? (15:3)
39. Co znaczy zwrot "prawica JHWH" ? (15: 6)
40. Co znaczy zwrot Mi Chamokha (‫? )מִי־כָמכָה‬
41. Jak Bóg prowadził swój lud? (15:12)
42. Dlaczego JHWH spowodował, że Jego lud, "przeszedł”? (15:16-17)
43. Kto tańczył i bębnił, gdy ludzie śpiewali? (15:20-21)
44. Możesz wymienić dwanaście wspaniałych pieśni z Pisma Świętego?
45. Trzy dni po tym, jak przeszli przez morze, Izraelici wkroczyli na pustynię Szur (‫) ִמ ְדבַּר־שׁוּר‬
Co zdarzyło się potem? (15:22)
46. Co stało się w Mara? (15:23-25)
47. Co jeszcze Bóg dał im w Mara oprócz świeżej wody? (15:25-26)
48. W jaki sposób Marah była miejscem testowania dla Izraela? (15:25)
49. Co było szczególnego w oazie o nazwie Elim? (15:27)
50. Jakiego dnia lud dotarł do Pustyni Sin i co zdarzyło się w tym czasie? (16:1-3)
51. Bóg dał ludziom "chleb z nieba" (‫ַשּׁ ָמיִם‬
ָ ‫) ֶלחֶם מִן־ה‬. Jak się to nazywa i jak to smakowało? (16:4-ff)
52. W jak sposób dawanie manny było próbą ( nisajon ) dla ludu?
53. Co jeszcze dał Bóg oprócz manny do jedzenia?
54. Co to jest omer (‫?)עמֶר‬
55. Co się stało z manną jeżeli została nie zjedzona i pozostawiona na noc?
56. Ile manny spadło w piątek - i dlaczego?
57. Opisz jak manna została dana przez Boga.
58. Dlaczego Żydzi spożywają w szabat trzy posiłki? (16:25-26)
59. Jaka jest najważniejsza funkcja posiłków w szabat?
60. Dlaczego JHWH ganił Mojżesza za grzechy tych, którzy wyszli zbierać mannę szabat? (16:27-28)
61. Czy podróżowanie w dzień szabatu jest zabronione? (16:29)
62. Co to jest eruv (‫?)עֵרוּב‬
63. Co się stało z dzbanem manny? (16:32-35)
64. Przez jak długi czas Izraelici jedli mannę?
65. Co zdarzyło się w obozie Refidim? (17:1)
66. Gdy lud skarżył się, że nie było żadnej wody, co Bóg nakazał zrobić Mojżeszowi?
67. Dlaczego Bóg nazwał te miejsca "Massa” i "Meriba”? (17:7)
68. Kim byli Amalekici?
69. Kogo Mojżesz wyznaczył, by walczył z Amalekitami? (17:9)
70. Co Mojżesz zrobił kiedy zaczęła się bitwa z Amalekitami? (17:10-11)
71. Co znaczy JHWH Nissi (‫? )יְהוָה נִסִּי‬
72. Dlaczego Bóg chciał (zarówno) by wymazać pamięć o Amaleku i prowadź wojnę przeciwko
Amalekowi przez wszystkie pokolenia? (17:14-15)
ODPOWIEDZI:
1. Słowo "beszalach" (‫ְשׁלַּח‬
ֵ ‫ )בּ‬jest bezokolicznikiem koniunkcji piel czasownika szalach (‫) ָשׁלַח‬, co znaczy
"wysłać "," wysłać " odprawić/wygnać itp. "Kiedy (Faraon) odprawił lud ... Szaliach (‫שׁלִי ַח‬
ָ ) jest
wysłannikiem. Midrasz mówi, że faraon eskortował lud z kraju (aż do Etam, 13:20), z nadzieją, że będzie
modlić się za niego podczas wielbienia JHWH na pustyni.
2. Najprostszą i najkrótszą drogą byłoby prowadzić Izraelitów wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego
przez terytorium Filistyńskie, ale Bóg nie posłał ich tą trasą dlatego, że była w niewielkiej odległości od
Egiptu, a jeśli ludzie byliby zmuszeni do walki z Filistynami, mogli mieć pokusę, aby wrócić do Egiptu.
Zamiast tego, Bóg prowadził ich na południe ku ziemi Midian (te tereny Mojżesz już znał), w kierunku
"Morza Trzcinowego" (tj. Jam Suf). Niewątpliwie dlatego, aby Bóg mógł rozdzielić morze i zniszczyć
atakującą egipską armię. Duchowi mędrcy mówią, że Bóg dlatego wybrał derekh ha-Bamidbar ("drogę
na pustyni"), aby ludzie uczyli się, że zależą od Niego i On zaspokaja ich potrzeby (Pwt 8:3).
3. Tora mówi „chamuszim alu” [‫ֻשׁים עָלוּ‬
ִ ‫ ] ֲחמ‬, co może wskazywać, że tylko jedna piąta osób była
uzbrojona (tj. mężczyźni), albo że tylko jedna piąta ludzi opuścił Egipt (inni zginęli od plag), lub że ilość
Izraelitów i "erew raw" (mieszany tłum) stanowił współczynnik 1:5.
4. "Morze Czerwone" można przetłumaczyć lepiej jako "Morze Trzcinowe" (‫)ים־סוּף‬, choć być może
odnosi się do północnej odnogi (lub regionu jezior) morza nazywanej Zatoką Suez, czy może do
północno-wschodniej odnogi zwanej Zatoką Aqaba (blisko Cieśniny Tiran).
5. Mojżesz, wypełniając przysięgę wcześniej złożoną Józefowi (Rdz 50:25).
6. Pierwszym etapem podróży był odcinek z Ramzes do Sukkot (zob. Wj 12:37,. Parsza BO).
7. Izraelici wyszli z Sukkot (‫ )סֻכּוֹת‬i rozbili obóz w Etam (‫ ) ֵאתָם‬na skraju pustyni.
8. JHWH szedł przed nimi objawiając swoją obecność w "Słupie Obłoku" (amud anan – (‫ )עַמּוּד ָענָן‬w
dzień i w "Słupie Ognia "(amud esz – (‫ )עַמּוּד אֵשׁ‬w nocy - tak, że mogli podróżować w dzień i w nocy ...
Słup Ognia był niezwykle jasny, zapewniając oświetlenie, które było tak jasne, jak światło słoneczne.
To jest porównane do króla, który niósł pochodnię dla pożytku i chwały swych ukochanych synów...
9. Midrasz mówi, że: ludzie zostali otoczeni przez obłoki chwały, które unosiły ich "jak pasażerów
oceanicznego liniowca".
10. Każdej nocy Słup Obłoku przesuwał się na tyły obozu, w taki sposób, że zasłaniał podejścia do
obozu, a Słup Ognia pojawił się przed obozem. Zauważ, że słup obłoku skutecznie blokował iluminację
Słupa Ognia, tak, że wrogowie Izraela nie mogli skorzystać z tego światła.
11. Na trzeci dzień Exodusu, Bóg powiedział ludowi, aby zawrócić w kierunku Egiptu i obozować
w nadmorskim mieście Pithom, gdzie kiedyś pracowali jako niewolnicy. Pithom przemianowano na
"Pi ha-Chirot", tj "usta wolności", by zaznaczyć lokalizację całkowitego wybawienia Izraela od faraona.
Ruch obozie miał na celu oszukać faraona, któremu szpiedzy donieśli, że Izrael stracił orientacje na
pustyni (14:3). Faraon pomyślał, że Izrael dostał się pod władzę jego bożków i pomylił obóz tak, że
zostały zniszczone ... Tuż przed ich "chrztem" , Bóg całkowicie zniszczył moce ciemności sprzymierzone
przeciwko Jego ludu ...
12. Baal Cefon znaczy "pan z/na północy" i może odnosić się do heleńskiego "boga" znanego jako
Zeus, miał siedzibę na szczycie góry Aqraa (w Syrii) na wybrzeżu Morza Śródziemnego{wg teksty z
Ugaritic} Baal - Cefon było poświęconą górą bogu burzy Baal (Baal - Hadad w starożytnej mitologii
Kanaanitów), umieszczony na syryjskim wybrzeżu. Kult boga góry "został przeniesiony" albo
zapożyczony, od Zeusa z Kasios, "Zeus wstąpił na Kasios." Według Izajasza 14:13, to wstąpienie Cafona
jest związane z pałacem szatana, diabła. To jest niejasne, jeżeli jest jakiś związek między bogiem
Kanaanickim i miejscem przejścia przez morze, choć żydowska tradycja mówi, że bożek Baal Cefon miał
postać gigantycznego warczącego psa, i że Bóg pozwolił ,by ten bożek pozostał po zniszczeniu
wszystkich innych w Egipcie by oszukać Egipcjan po raz ostatni.
13. Ponieważ chciał uczynić z nich niewolników i Bóg znowu zatwardził mu serce by to zrealizować.
Może też chciał zachować kontrolę nad "wielką mieszaną rzeszą" Egipcjan, którzy uciekli razem z
Izraelitami. Midrasz: Niektórzy egipscy oficerowie towarzyszyli Izraelowi, ale w trzecim dniu,
powiedziano im, że muszą wrócić do Egiptu. Izraelitą powiedzieli że faraon błagał ich, aby poszli, a teraz
oni uważali się za niepotrzebnych. Podczas protestów oficerów, większość z nich zginęło, ale kilku
uciekło i poinformowało o sprawie faraona. W tym czasie Bóg powiedział Mojżeszowi, aby zawrócić
w kierunku Egiptu i tak symulując zagubienie, oszukać króla Egiptu. Plemiona Amalekitów również
wysłały wiadomości do Faraona mówiące, że uciekający Izraelici najwidoczniej pomylili drogi na
pustyni, bo teraz zawracają.
14. Bóg dał Faraonowi racjonalny powód i logiczny argument, by ścigał Izraelitów. Kiedy dowiedział
się, że lud został uwięziony na wąskim półwyspie, uświadomił sobie, że nie mogą uciec, ani walczyć.
Poza tym, Mojżesz powiedział faraonowi, że pójdą na trzydniową podróż na pustynię, a minęło już
więcej czasu. Jego doradcy wtedy spytali, dlaczego on pozwolił ludowi dojść w takie miejsce (14:5) Być
może król pomyślał też, że lud już nie był w tym czasie już pod kierownictwem Bożymi dlatego on może
ścigać ich, by zmusić do powrotu do Egiptu. W ten sposób zatwardziałe serca faraona było uparte (‫) ָחזַק‬,
Ponieważ Bóg wzmocnił jego determinację do czynienia zła, by tym samym czynił jego wolę.
Zniszczenie armii egipskiej stało się na chwałę Boga, ponieważ będzie to okazją do demonstrowania siły
Boga wobec całego świata.
15. Faraon wziął najlepsze załogi 600 rydwanów wozów dowodzonych przez generałów i książąt
królewskich. Według Raszi on również miał ponad 200.000 piechoty i wiele oddziałów jazdy. Ale skąd
pochodziły konie? Niektóry Egipcjanie obawiali się Bożego przesłania, i na czas plagi gradu, ukryli konie
tak, że zostały oszczędzone. Każdy żołnierz był uzbrojony w kilka broni, więc jasne jest, że ich zamiarem
było zabijać ludzi (15:9).
16. Wyrażenie b'jad ramah (‫ ) ְבּיָד ָרמָה‬oznacza, że ludzie szli odważnie, a nie jak niewolnicy.
Maszerowali triumfalnie, jak po zwycięskiej walce. Egipcjanie widząc taką postawę uznali to za afront.
17. Początkowo Izraelici szukali w tym rejonie skarbów, ponieważ w tym miejscu był skarbiec Egiptu
i tu ludzie znajdowali klejnoty i bogactwa. Kiedy zobaczyli, że "Egipt nadchodzi" (w tekście hebrajskim
jest tu liczba pojedyncza), to początkowo Izraelici krzyczeli ze strachu, a potem obwiniali Mojżesza za
ich sytuację. Następnie podzielili się na kilka grup, z których każda miała inny plan. Jedna grupa chce
samobójczo wskoczyć do morza (2 Sam. 24:12), druga chciała się poddać i wrócić do Egiptu, trzecia
grupa chce walczyć, a czwarta grupa chciał przestraszyć wojska faraona wojennymi okrzykami ... duża
grupa pozostała krzycząc na Mojżesza i obwiniając go za ich kłopoty.
18. Mojżesz zapewnił ludzi i powiedział im, aby gotowi zobaczyć Boże wybawienie. On dalej powiedział
ludziom, aby "byli cicho" lub" być niemi "(‫) ָחרֵשׁ‬, ponieważ Bóg będzie znowu walczyć za nich. Potem
zaczął się modlić ....
19. On powiedział Mojżeszowi, aby skończył modlić się do Niego i zmobilizował ludzi do działania.
Wtedy Bóg powiedział Mojżeszowi, aby podniósł swoją laskę i rozdzielił morze więc ludzie mogą
chodzić po suchym gruncie. Należy zauważyć, że hebrajski brzmi: "Podnieś laskę, wyciągnij rękę i
rozdziel morze ", co sugeruje, jak niektórzy twierdzą, że Mojżesz wyciągnął laskę i następnie odłożył ją
na bok przed podziałem morza. Pomysł ten miał na celu usunięcia wrażenia, że mistyczne moce zostały
dołączone do laski, a nie wiara mojżeszowa, że Bóg wybawi lud. W ten sposób Egipcjanie widzieli, że
wyrok na nich został ogłoszony przez tego samego człowieka, którego chcieli utopić w Nilu jak dziecko.
20. Anioł Boży (‫) ַמ ְל ך ָהאֱלהים‬, który szedł z przodu obozu przesunął się do tyłu, aby zablokować
podejście Egipcjan (Uwaga nazwa Elohim, która wskazuje na sąd Boży). Słup Obłoku stanął między
obozem Izraela, a zbliżającą się armią i pozostał tam przez całą noc. To pozwoliło Izraelitom przebyć
morze zaś Egipcjanie byli w ciemności. Kiedy tekst mówi, że nie zbliżyli się do siebie przez całą noc,
odnosi się to do Egipcjan, których tak spowiła ciemność, że nie mogli się ruszyć.
21. Kiedy Mojżesz pierwszy raz podniósł laskę, nic się nie stało, aż Nachszon ben Aminadav z Judy, teść
Aarona (Wj 6:23;. Liczb 1:7), śmiało wszedł do wody... Następnie zaczął wiać wschodni wiatr. Nachszon
jest uważany za bezpośredniego przodka Dawida, a także Mesjasza Jeszui. Uświęcił imię Boga
dosłownie przez skok do morza z wiarą, zanim wody się rozstąpiły. Należy pamiętać, że Mojżesz był
ostatnim którzy przeszedł morze ...
22. Bóg sprowadził na morze potężny wiatr wschodni, wiejący całą noc i cofnął morze zamieniając w
suchy ląd, a wody się podzieliły. Bóg wykorzystał naturalne siły wiatru, więc uparte serca Egipcjan,
dyskontowały ten cudu ...
23. Wody zostały opisane jako "ściany po ich prawej i po lewej stronie." Mojżesz był ostatnim który
przeszedł
24. Była noc. Szli przez morze całą noc w blasku chwały Szekhinah ... Miało to miejsce siódmego dnia
Paschy, czyli 21 Abib/Nisan.
25. To było w czasie ostatniej straży nocnej, być może tuż przed świtem. Ponieważ Egipcjanie zginęli,
w siódmym dniu Paschy, zwyczajowo nie recytuje się Hallelu (Psalmy 113-118) tego dnia.
26. Jest to tajemnica, że Bóg tak zatwardził ich serca, kiedy wpadli za Izraelitami w morze, najwyraźniej
byli opętani i zaślepieni swą żądzą mordu ... Wydawali się być nieświadomi cudownego wydarzenia
przed nimi.
27. Koła odpadły i zaczęli grzęznąć w błocie (stosowna na kara za zmuszanie Izraelitów, by ugniatali
glinę). Zostały pochłonięte z wojskiem, kiedy Mojżesz podniósł laskę o świcie tego dnia (21 Nisan).
28. Bóg powiedział Mojżeszowi, aby podniósł laskę i morze zamknęło się nad wojskiem egipskim
"JHWH wrzucił Egipcjan w środek morza. "Zauważ, że midrasz stwierdza, że Mojżesz był ostatnią osobą,
która przekroczyła morze.
29. To było tuż przed świtem 21 Nisan w siódmy dzień Paschy, gdy Mojżesz podniósł laskę i wody
zaczęły, opadać. Logicznie, Egipcjanie powinni byli kontynuować pościg za Izraelitami na ścieżce, ale
zamiast tego oni odwrócili się i biegli bezpośrednio do zakrywających wód Wody całkowicie zakryły
jeźdźców i rydwany, tak, że z armii faraona: nie pozostał ani jeden. (z wyjątkiem faraona).
30. To był wyrok, ponieważ Egipcjanie chętnie popełniali ludobójstwo przez topienie hebrajskich dzieci.
31. Kiedy niewolnik ucieka od swego pana, nie jest spokojny, jeśli żyje jego właściciel, ale kiedy
dowiaduje się, że jego pan umarł, doświadcza wyzwolenia i bezpieczeństwa. To może być rozumiane
analogicznie w świetle "chrztu" Izraela w morzu, który reprezentował śmierć ich dawnej niewolniczej
tożsamości i odrodzenie jako wolny ludzi.
32. Mędrcy mówią że to znaczy, iż mieli wiarę jeszcze przed rozdzieleniem morza, gdy wchodzili do
morza i dalej maszerowali dopóki woda podeszła im do ust i nosów. To dlatego, że oni chętnie
maszerowali przed rozdzieleniem wody Bóg dokonał cudu ...
33. Słowo "Egipcjanie" jest użyte z czasownikiem w liczbie pojedynczej "martwy" (‫) מֵת‬. Moc, kuszenie,
mistyka, itp. Egiptu umarła, Egipt-zasada została zniszczona przed oczyma Izraela; moc ciała ....
34. To się nazywa " Pieśń Szabatnia" z powodu wielkiego wysławiania Boga "śpiewem przy Morzu" za
Jego ocalenie (Wj 15:1-21). Ponieważ jest to tak ważne dla narodu żydowskiego, Szabat w którym ta
pieśń jest śpiewana nazywa się Szabat Szirah ("Pieśń na Szabat), jest nawet zwyczaj by wszyscy wierni,
powstali, gdy jest recytowana. Zwróć uwagę, że słowo, "szirah" (‫שׁירָה‬
ִ ) uważa się, za powiązane ze
ְ ‫)ה‬, "odpoczynek".
słowem haszreh (‫ַשׁרֵה‬
35. Słup Obłoku i Słup Ognia podniosły się (np. Chawła Szekinah); Bóg zatwardził serce faraona, tak aby
mógł ścigać Izraelitów – niczym szaleniec, jak to wydaje się po dziesięciu plagach; kiedy ludzie weszli
w środek morza (14:22), byli w ochronnym tunelu; dno morza było całkowicie suche (ani trochę
błotniste, pomimo krótkiego okresu czasu, kiedy wiał wiatr), ściany z wody zatrzymywały nowe wody
kiedy zostały dotknięte tak ludzie mogli smakować, Izraelici widzieli "wielką rękę" (‫ ) ַהיָּד ַהגְּדלָה‬JHWH
jak zwyciężyła Egipcjan (14:31), nawet jeden Egipcjanin nie przeżył - z wyjątkiem faraona - który
najpierw powiedział; "Kto to jest JHWH, że powinienem Go słuchać (5:2), ale teraz powiedział:" Kto jest
jak Ty wśród bogów, JHWH? " (15:11), kiedy morze wyrzuciło Egipcjan, a także ich broń i skarby, gdy
wreszcie Izraelici uświadomili sobie swoje wybawienie, wszyscy proroczo zaśpiewali Pieśń z nad Morza
słowo w słowo, litera po literze, gdy Mojżesz zaczął: "Będę śpiewać Bogu, gdyż On jest wysoki ..."
36. Gdzie Tora przedstawia Pieśń Morza (Wj 15:1), jest napisane: "Wtedy Mojżesz i synowie Izraela
śpiewał ... ", używając liczby pojedynczej czasownika tzn. jaszir (‫ָשׁיר‬
ִ ‫) י‬, aby powiedzieć, że proroczo
śpiewał jak "jeden nowy człowiek" (‫)לאִישׁ־ ֶאחָד ָחדָשׁ‬, który pozostawił swoje stare życie w Egipcie, za
nimi w wodach, Bóg uczynił ich "nowym stworzeniem", dano nowe życie z łaski i mocy Boga ... Inny
gramatyczny wgląd: hebrajski tekst mówi " Zaśpiewam dla JHWH, ponieważ On jest wysoki, i
mocny,”sądzi się, że, odniosi się do prawnie należnego miejsca Boga przed wszystkimi ludźmi. Cała
chwała i majestat należy do samego Boga, a faraon został osądzony, ponieważ odmówił uniżyć się.
37. Hebrajskie słowo zbawienie (lub wyzwolenie) jest "jeszuah" (‫)יְשׁוּעָה‬, od czasownika jasza (‫ָשׁע‬
ַ‫) י‬
ֻ ‫)י‬,
znaczy "czynić wolnym" lub"wyzwalać" (patrz 14:13).Hebrajskie imię "Joszua" to Jehoszua (‫ְהוֹשׁ ַע‬
co oznacza "JHWH [Yah] jest zbawieniem."Podczas okresu Drugiej Świątyni, forma imienia Jehoszua
została skrócona do Jeszua (‫) יֵשׁוּ ַע‬, to hebrajskie imię Jezusa. Według nieżyjącego już dr David Flusser,
specjalisty od okresu Drugiej Świątyni na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, "Jeszua" było
trzecim [wg. innych szóstym] co do popularności imieniem męskim w okresie Drugiej Świątyni.
38. Metafora sugeruje, że JHWH jest potężnym wojownikiem wobec władców Egiptu i jego bogów.
Kabaliści mówią, że "broń", której używa Bóg jest moc Jego wielkiego Imienia: JHWH isz milchamah,
JHWH Szemo (‫שׁמוֹ‬
ְ ‫)יְהוָה אִישׁ ִמ ְל ָחמָה יְהוָה‬: "... JAHWE jest imię Jego. "
39. Ten zwrot jamin JHWH (‫ )יְמִין יְהוָה‬jest metaforą Bożej mocy i siły, która daje zwycięstwo. Mędrcy
mówią, że kiedy Izrael zgadza się wolą Bożą, Jego "lewa ręka" (atrybut sprawiedliwości / Elohim) staje
się jego "prawą ręką" (atrybut miłosierdzia / JHWH). Mat. 25:31-46. świadczy, że Jeszua wstąpił na
"prawicę Boga", co oznacza to On stał się centrum miłosiernej władzy Boga Jahwe. Jest to świadectwem
Jego uwielbienia i wywyższenia. "Prawa ręka Boga" odnosi się do tronu Jahwe, mocy i autorytetu ...
Psalm 118:15 - (‫עשׂה ָחיִל‬
ָ ‫) יְמִין יְהוָה‬
40. "Kto to jest, jak ty?" - Zdanie z Pieśni nad Morzem gdy obchodzono zwycięstwo Boga nad armią
egipską.
41. JHWH prowadził swój lud miłosiernie (‫ ) ֶחסֶד‬i kierował ich do Swego „świętego mieszkania."
42. Zauważ, że gdy "przechodził" (‫ ) ֲעבַר‬hebrajski lud (‫ ) ִע ְברִי‬narody milczały, jak kamień, " dopóki nie
przeszedł lud Twój, o Jahwe, dopóki nie przeszedł lud, któryś sobie nabyłeś." Celem ukazanym tutaj
wydaje się, że Bóg przyniesie ich i je zasadzi na górze Jego dziedzictwa (Jerozolima / Zion) " zasadziłeś
ich na górze dziedzictwa swego, na miejscu, które uczyniłeś swoją siedzibą, Jahwe, Świątynią (‫) ִמ ְקּדָשׁ‬
którą przygotowały ręce twoje." Z tego fragmentu pochodzi modlitwa uwielbienia często używana w
Siddur: JHWH Melekh, JHWH Malakh, JHWH jimlokh le'olam va'ed [ ‫יְהוָה ֶמלֶך יְהוָה ָמלַך יְהוָה יִמְלך לְעלָם‬
‫" ]וָעֶד‬Panowanie JHWH, JHWH zawsze panował, JHWH będzie królować na wieki wieków. "
43. Miriam (‫) ִמ ְריָם‬, siostra Aarona i Mojżesza, która po raz pierwszy jest przedstawiona jako prorokini
(‫ )נְּבי?ה‬w tym wersecie (żydowska Tradycja mówi, że po raz pierwszy prorokowała o przyjściu swego
braciszka jako wybawiciela narodu żydowskiego kiedy była młodą dziewczyną). Należy zauważyć,
że słowo "bęben" (‫ )תּף‬jest tamburynem-jak bęben. To jest ciekawe, że kobiety śpieszyły się tak, że nie
miały czasu by napiec chleba w czasie Exodusu - ale zabrały ze sobą istrumenty muzyczne w podróż!
44. 1) Pieśń na Szabat (Psalm 92), powiadają, że została zaśpiewana przez Adama gdy Bóg przebaczył
mu grzech w Eden, 2) Pieśń nad Morzem (Wj 15), 3) Pieśń przy studni na pustyni (Lb 21:17-20), 4) Pieśń
Mojżesz (tj. Ha'azinu w Pwt 32.), 5) Pieśń Jozuego (Joz 10:12-14), 6) Pieśń Baraka i Debory (Sdz 5), 7)
Pieśń Dawida (2 Sam 22);. 8) Pieśń Hannah (1 Sm 2:1-10);. 9) Pieśń nad Pieśniami, 10) Pieśń 24 starców
(Obj. 5:9), 11) nowa pieśń 144000 (Obj. 14:3, Psalm 98:1),12) Pieśń Baranka (Obj. 15:3), i tak dalej.
45. Podróżowali trzy dni ale nie znaleźli żadnej wody. Mędrcy mówią, że Mojżesz prowadził ludzi
wbrew ich woli, ponieważ oni znieruchomieli pełni zachwytu nad boską wizję (15:2) i chcieli zwlekać.
Ponadto, ludzie nadal szukali skarbów, które wyrzucało morze. Mimo to, ludzie chętnie poszli jak jest
udowodnione w skardze Jeremiasza, gdzie Bóg powiedział, że lud był jak panna młoda, która poszła za
nim na pustynię (zob. Jer. 2:2).
46. Nie były tylko gorzkie wody do picia (zauważ, że gramatyka może wspierać odczyt, że to Izraelici
sami byli gorzcy i to właśnie sprawiło, że woda wydawała się być taka). Kiedy ludzie skarżyli się, Bóg
pokazał Mojżeszowi drzewo (na którym było wyryte Boskie Imię) i wrzucił to do wody, co uzdatniło ją
do picia. Należy zauważyć, że tekst hebrajski mówi "JHWH pouczył go o drzewie" (‫)וַיּוֹרֵהוּ יְהוָה עֵץ‬,
Sugeruje, to "naukę z drzewa Abrahama" (Rdz 12:6). O czym Mojżesz został pouczony? Że wrzucone
drewno ostatecznie daje Chajim majim – Wodę Życia?
47. Bóg dał im "dekret oraz regułę" (‫ִשׁפָּט‬
ְ ‫ )חק וּמ‬i badał ich. Mędrcy mówią, że znaczy to, że Bóg wtedy
wyjaśnił przykazania szabatu i obowiązek czci rodziców. Bóg obiecał, że jeśli ludzie będą 1) pilnie
słuchać (‫ִשׁמַע‬
ְ ‫ ) ָשׁמוֹ ַע תּ‬głosu JHWH, 2) to, co jest prawe w Jego oczach (‫ֲשׂה‬
ֶ ‫ָשׁר ְבּעֵינָיו ַתּע‬
ָ ‫ ;) ַהיּ‬3) uważnie
słuchać (‫ )?זַנ‬Jego przykazań i 4) zachować wszystkie Jego dekrety (‫ְשׁ ַמ ְר ָתּ כָּל־ ֻחקָּיו‬
ָ ‫)ו‬, to żadna z chorób,
które Bóg sprowadził na Egipt nie nawiedzi nich, a Bóg JHWH będzie ich Lekarzem (‫)יְהוָה ר ְפאֶך‬.
48. Bóg doświadczył ich pragnieniem, gdyż chcieli bardziej pozostać na brzegu morza i zbierać skarby,
niż, iść na Synaj i otrzymać Torę. Brak wody zmusił ich, aby się modlić się i prosić Boga o pomoc.
Bóg przetestował ich przy "gorzkich wodach" w sposób podobny do działania praw Sotah – podejrzeniu o
cudzołóstwo (Lb 5:23-28).
49. W Elim (‫ ) ֵאלִם‬Było "dwanaście źródeł wody i siedemdziesiąt palm." Może Elim było przedsmakiem
olam haba, świata przyszłego, gdy uleczony będzie cały Izrael jak i 70 narodów ziemi (Obj. 22:2).
50. Dotarli do Pustyni Sin (‫) ִמ ְדבַּר־סִין‬, która leżał między Elim a Synajem, 15 Ijar (tj. 15 dnia
drugiego miesiąca), 30 dni po Święcie Paschy. To było tego dnia, gdy Izraelici zużyli wszystką macę,
którą przynieśli ze sobą z Egiptu. Ponieważ nie było już odrobiny jedzenia lud "szemrał" i narzekał (‫)לוּן‬
co doprowadziło że Bóg zesłał mannę.
51. Nazwano to manna (tj. man, od formy (‫ ' )מָן הוּא‬smakowała jak "plaster miodu" (Wj 16:31). Midrasz
mówi, że smak manny był pochodną poczucia wdzięczności danej osoby. Dla wdzięcznych, manna
smakowało pyszne (jak dobre ciastko?), ale do tych, którzy szemrali, smakowała mdłe i niesmacznie
(jak nieświeża maca?) "Według waszej wiary "(Mt 9:29). Ludzie wychodzili i zebrali trochę codziennie.
Należy pamiętać, że część parszy od Wj.16:4-26 nazywa się Parsza Haman (‫ְשׁת ַהמָן‬
ַ ‫) ַפּר‬, "Parsza
manny", która jest tradycyjnie odczytywana po porannym nabożeństwie.
52. Test koncentruje się przede wszystkim na tym, czy ludzie będą 1) starać się gromadzić mannę,
i 2) czy będą odpowiednio przygotować i przestrzegać dznia szabatu, czy nie. Wszystko to odbywa się
w oczekiwaniu na objawienie które otrzymają jakieś 20 dni później na Synaju. Musimy zaufać Bogu
za Jego "chleb powszedni", i jego "podwójną miarę" na Szabat.
53. Bóg dał mięso (‫ַשׂר‬
ָ ‫ ) בּ‬w postaci przepiórki, tj.”slaw” (‫) ְשׂלָו‬, które przychodzą o zmierzchu (manna
spadła w nocy i występowała rano). Istnieją pewne wątpliwości co do tego, czy przepiórki były przez
40 lat, jak manna, czy były tylko w tym miejscu, ponieważ później ludzie narzekali na brak mięsa
i zostali osądzeni w "grobach pożądania" tj. kivrot ha-ta'avah (‫) ִקבְרוֹת ַה ַתּ ֲאוָה‬, Patrz: Liczb11:4,34.
54. Słowo "omer" (‫ )עמֶר‬odnosi się do jednostki miary około 2,5 litra (Wj 16:36), choć później było
używane do snopu jakim potrząsano przed Szawuot (Kpł 23:10-15). Co roku "liczono omery" od
drugiego dnia po Pascha przez 49 dni, aż do święta Szawuot ("Tygodni"). Jaki jest związek między
manną świętem Szawuot, i nadaniem Prawa? Należy pamiętać, że Wj. 16:16 zawiera wszystkie litery
Alefabetu!
55. Stawała się zgniła i robaczywa. Jest to "chleb powszedni ..." - z wyjątkiem Erew Szabat (w piątek),
kiedy podwójna ilość mogła być przechowywana w magazynie na dzień następny na posiłki. To uczy
nas, że też nie powinniśmy marnować naszego jedzenia.
56. W piątki otrzymywali podwójną porcje manny, tak by mogli delektować się Szabatem.
W przeciwieństwie do manny w dni powszednie, ta manna nie gniła, gdy zostawiano ją na noc. Również
pachniała i smakowała dużo lepiej niż "zwykła" manna.
57. 1) Spadała w nocy - niepostrzeżenie - gdy Izraelici spali. 2) ukazywała się "rano", ale rozpływa się
jak dzień nosił on (Wj 16:21). 3) Była gotowa do spożycia i całkowicie wystarczająca na potrzeby dnia.
4) manna miała być dzielona z rodziną. Zwrot "każdy człowiek dla tych, w namiocie" (Wj 16:16)
oznacza, że głowa każdej rodziny będzie odpowiedzialna za uzyskanie manny dla swojej rodziny. 5) To
ujawniły serca warunek. Choć Tora opisuje jej smak, jak "plastra miodu" (Wj 16:31), midrasz mówi, że
smak manny był pochodną osobistego poczucia wdzięczności. 6) Dano ją w darze. Manna uczy nas Bóg,
że błogosławi na nasze jedzenie. Mędrcy wywnioskowali, z tego wersetu: " Wieczorem otrzymacie do
jedzenia mięso, a rano – chleb do sytości "(Wj 16:12) obowiązek odmawiania Birkat ha-Mazon, czyli
wypowiadania błogosławieństwa Boga po jedzeniu. 7) była przeznaczona dla wspólnoty. Manna uczy nas
cieszyć się posiłkami w Szabat: "Zjedz to dzisiaj, dziś jest szabat JHWH, dzisiaj nie znajdziecie tego na
polu "(Wj 16:25). 8) Była dla naszego uzdrowienia. Manna uczy nas, by pokładać ufność w Boże
zaopatrzenie i opiekę. Bóg dał mannę jako test – by zobaczyć, czy lud będzie chodzić w Torze, czy nie.
Mojżesz napisał później, że Bóg " karmił cię manną, której przedtem nie znałeś i której nie znali twoi
ojcowie. Miałeś się dzięki temu dowiedzieć, że człowiek nie żyje samym chlebem, ale tym wszystkim, co
wychodzi z ust Jahwe.” (Pwt. 8:3).
58. Mojżesz powiedział, "Zjedz to dzisiaj (ha - jom), dzisiaj (ha - jom) jest szabat Boga; dzisiaj (ha - jom)
nie znajdziesz tego na polu.” Trzy razy pojawia się zwrot ha - jom (‫ )הַיּוֹם‬co odpowiada Szelosz Seudos,
trzem posiłką w szabat.
59. Główną rzeczą ma być szczęście i zadowolenie - a nie zmartwianie się o pieniądze, interesy, etc.
ֳ‫) נ‬
Studiowanie Tory daje miłość, radość i pokój, ulepsza duszę tj, neszama jetera (‫ְשׁמָה יְ ֵתרָה‬
60. Bóg spytał Mojżesza, "Jak długo będziesz odmawiać wykonania moich przykazań?” chociaż on nie
był przy błędzie. Bóg zrobił to, by uniknąć zakłopotania grzeszników (pomyśl że Datan i Abiram, byli
jego starymi znajomymi z Egiptu). Jest tradycja, że, jeżeli osoba traci panowanie nad sobą, jeżeli jest
mądra, to traci swoją mądrość a, jeżeli on jest prorokiem, to traci swoją proroczą władzę. Mojżesz
podobno był rozgniewany na Datana i Abirama z powodu manny i więc Bóg musiał ponownie powiedział
Mojżeszowi przykazanie, by przywrócić jego mądrość, etc.
61. Żaden. W przeciwieństwie do interpretacja Karaimów, że musimy pozostać w naszym domu w
szabat, prorocy wyraźnie mówią o chodzeniu do Świątyni podczas dni nowiu księżyca i szabatu
(Izaj. 66:23; Ezech. 46:3). To jest dopuszczalne, aby wtedy pójść, by pomodlić się, uczyć się z Tory itp. ,
w dzień szabatu, ponieważ to szabat został uczyniony dla człowieka, nie człowiek dla szabatu...
62. Eruw jest symboliczną linią albo "ogrodzeniem” dookoła obszaru, żeby ten teren może było uznać za
czyjąś "własność”, w ten sposób pozwalając na przenoszenie rzeczy bez obawy bezczeszczenia szabatu.
W Księdze Jozuego, ludzie później zostali pouczeni, by trzymać się 2,000 łokci z dala od Arka
Przymierza (Joz. 3:4), co rabini później zinterpretowali, by twierdzić, że powinni ustanowić
„ograniczenie poruszania się” nie więcej niż na odległość 2,000 łokci podczas szabatu.
63. To zostało umieszczone najpierw w Arce Przymierza w Miszkin, a później w pierwszej Świątyni.
To zostało cudownie zachowane ( nie stopiło się). Ale zniknęło po niewoli babilońskiej (choć być może
król Joziasz wie, gdzie to jest!)
64. Oni jedli mannę przez 40 lat, aż do śmierci Mojżesza 7 Adar . To jest niezwykłe, ponieważ wszystkie
inne cuda trwały tylko przez krótki czas.
65. Refidim (‫ ) ְר ִפדִים‬obozowisko było blisko Synaju. Mędrcy mówią, że "refadim” jest wiąże się ze
słowem rafa, znaczące "luźne” albo "leniwe” i dlatego jest "kodem” dla sensu lekceważenia dla praw
Tory. Z powodu tego, Bóg zrobił, że ludzie znowu mieli pragnienie ale nie znaleźli tam żadnej wody.
66. Bóg kazał Mojżeszowi wziąć starszych ludu, wejść na Synaj, i uderzyć Skałę Horeb (‫) הַצּוּר בְּחרֵב‬
swoją laską. Mojżesz zrobił tak w obecności 70 starszych ludu i woda płynęła ze skały { w żydowskiej
tradycji to jest nazwane " studnia Miriam” ale naprawdę to było symboliczną obecność Jeszua:" Skałą tą
był Mesjasz” (1 Kor. 10:4). Zauważyć, że słowo Horeb (‫ )חרֵב‬znaczy "wyludniony.”
67. Bóg nazwał te miejsca masah (‫) מסָּה‬, "próba” i meribah (‫) ְמרִיבָה‬, "spór/kłótnia” ponieważ lud spierał
się, czy Bóg troszczy się o nich mówiąc, "Czyż jest Bóg pośród nas czy nie?” Po tym wszystkim, co Bóg
zrobił dla Izraelitów, oni mieli czelność, by pytać, "Czy jest JHWH pośród nas czy nie?”
68. Amalek był wnukiem Ezawa, który spłodził złe plemię koczowniczych wojowników (patrz Gen.
14:7). Pełen złośliwości Amalek zaatakował Izraela kiedy obozował w Refidim (tj , obóz "leniwe dni”) co
jest uważane za konsekwencje dla Izraelitów doświadczających Boga mówiąc; "Jest Bóg pośród nas albo
nie?” Amalek jest związany ze "złym okiem” ponieważ to imię znaczy "odcięty (malak) oko (Ajin).”
Patrz więcej poniżej.
69. Mojżesz wyznaczył Joszua (‫ְהוֹשׁ ַע‬
ֻ ‫ )י‬Efraimite, by walczyć Amalekiem. Zauważyć, że jest to pierwsza
wzmianka o Joszua w Torze, jako dowódcy wojsk Izraela. być może Mojżesz wybrał go z powodu
tradycji, że tylko potomek Józefa mógłby zwyciężyć potomków Ezawa.
70. Mojżesz wszedł ze swoim bratem Aaronem i jego siostrzeńcem Hurem (tj, syn Miriam) na szczyt
Synaju, gdzie cudownie woda wypłynęła ze Skały. Tylko kiedy ręce Mojżesza były podniesione Izrael
mógł zwyciężać Amalekitów.
71. Nissi JHWH ("Bóg jest moim nes - Cudem”) jest nazwą ołtarza, który wzniesiono ku czci zwycięstwa
wiary nad ciemną władzą Amaleka.
72. Amalek reprezentuje próbę szatana, zniszczenia Izraela (by zapobiec nadejściu zbawiciela). Tutaj są
jakieś powody, z których Bóg chciał zamazać pamięć o tym złym ludzie: 1) Amalek zaatakował Izrael
z czystej złośliwości, bez ostrzeżenia i bez posiadania politycznego powodu, by to zrobić; 2) Amalek
zaatakował najsłabszych członków Izraela z czystej złośliwości [Deut. 25:18]; 3) Amalek kontynuował
grzech faraona zaprzeczania władzy JHWH; 4) Amalek uczył narody, by nie bać się JHWH albo uważać
Eksodus za coś specjalnego; 5) "Sar” Amalek (anioł) jest zwany Sama'el, albo szatanem; i tak dalej.
W każdym pokoleniu jest bitwa przeciw Amalekowi i ta bitwa będzie trwać, aż Tron Boga będzie
założony na zawsze całkowicie ponad ( ten dzień może przyjść).
TEMATY do DYSKUSJI :
1. Apostoł Paweł użył przejście przez morze jako metafory chrztu: " Wszyscy też w Mojżesza byli
ochrzczeni w obłoku i w morzu, (1 Kor. 10:1-2,11). W Nowym Testamencie, chrzest symbolizuje naszą
identyfikację ze śmiercią Jeszua, pogrzebem i zmartwychwstaniem (Kol. 2:12; Rzym. 6:3-5). Niektórzy
chrześcijańscy komentatorzy robią silne rozróżnienie między tymi dwoma chrztami (tj, chrzest w
Mojżesza i chrzest w Mesjasza), chociaż jest wiele głębokich analogii. Na przykład , Izraelici stanęli
wobec śmierci i dlatego byli "koniec siebie.” Oni nie mieli żadnej innej drogi ucieczki albo nadziei niż
łaskawa interwencja Boga w ich sprawie (tj, zbawienie). Nadal, oni potrzebowali zadziałać i poruszyć się.
Gdy oni zrobili krok wiary, ujrzeli, jak Chwała Szekiny rozjaśnia się ukazując sposób oswobodzenia,
chociaż to znaczyło " bycie pogrzebanym” w środku morza. Ich lęk przed śmiercią został zastąpiony
Bożą Pieśnią za wielkie wybawienie. Drugi brzeg morza reprezentował nowe życie, życie, które pochodzi
z powyższego, w mocy i działaniu Ducha Świętego... Izraelici umarli dla ich starego życia, symbolicznie
pogrzebanego w wodach, ale wstali do nowej wolności przez łaskę i Moc Boga... Warto rozwinąć nieco
tę analogię, przejście przez morze reprezentowało rodzaj " kanału narodzin” do królestwa prawdziwej
wolności jako odkupione dzieci Boga.
W żydowskiej tradycji, "chrzest” ( tevillah ) był wykonywany przez zanurzanie w chajm majm, "płynącej
(żywej) wodzie”, chociaż też wykonano to używając basenu (mikveh). Było tak robione w przypadkach,
by przywrócić czystość rytualną albo zademonstrować teszuvah . Paweł Apostoł porównuje chrzest jako
przejście przez proces śmierci i odrodzenia. Dyskutuj twoją idee chrztu i co to reprezentuje.
2. Talmud mówi, że trudniejsze jest dla Boga, by utworzyć małżeństwo niż rozdzielić morze. Jak myślisz,
dlaczego mędrcy tak powiedzieli? Czy widzisz tutaj analogię w relacji Boga do nas?
Jak społeczność wiary jako "panna młoda” ma się do Boga? Jak Bóg ma się jako „Pan młody”?
3. Jeszua nazwał Siebie "Chlebem Życia” ( lechem ha - chajim ) który stąpił z nieba. Co to znaczy?
W jaki sposób życie Jeszua jest podobne oryginalnej manny, którą Bóg zsyłał z nieba? Jak " jesteś
karmiony” każdego dnia przez Jeszua?
4. Tora stwierdza, że kiedy Izraelici weszli morze, to stało się suchą ziemią, z wodą jak " ściany po ich
prawej i lewej stronie” (Wj. 14:29). Aby uczcić ten cud, hebrajski tekst "Pieśni Morza" jest stylizowany,
by być podobny do "falującej ściany ", z liniami pisanymi występującymi kolejno "blokami" co sugeruje
falę wody: Według Lo'ez Jalkut Me'am, puste miejsca rozdzielające "cegły” (tj, bloki tekstu)
przedstawiają " luki w naszej wiedzy i Chwalę Boga” którymi jesteśmy zachęceni by powiększyć
"budynek.” Występujące kolejno "cegły” też są podobne do fal wody. Dyskutuj pomysł, że naszą chwałą
jest "zbudować zamieszkanie” dla Boga w naszych sercach....
5. Nazwa "Amalek” rozpoczyna od litery Ajin (symbolizującej oko) i równa się 240 w gematrii -- tą samą
wartość ma safek , hebrajskie słowo dla wątpliwości. Amalek dlatego zasugeruje " oko wątpliwości”, albo
nawet " wydłubane oko” (czasownik malak znaczy " posiekać” albo "wyrwać” w odniesieniu do "oka”
Ajin). Dlatego Amalek reprezentuje duchową ślepotę jako działanie świata. Dyskutuj idee duchowej
wojny w Biblii.
6. Tora w tym tygodniu odnosi się do Boga jako naszego Uzdrowiciela, JHWH Rofekha (‫)יְהוָה ר ְפאֶך‬.
Ten sam czasownik rofe ("uzdrowić”) występuje też w Izajasza. 53:5 gdzie to jest napisane, " jego
ranami jesteśmy uzdrowieni .” Zauważ, że słowo przetłumaczyło "rana” (te, chaburah ) pochodzi z tego
samego korzenia co słowo "przyjaciel” (tj, chaver ) i dlatego możemy przeczytać to jako "w Jego
przyjaźni jesteśmy uzdrowieni.” Dyskutuj jak Jeszua jest twoim przyjacielem...
7. Historia niezadowolonych Izraelitów uczy nas, że cuda nie są nigdy wystarczające, by podtrzymać
naszą wiarę. Dyskutuj rolę cudów w Biblii. Jakie było nastawienie Jeszua wobec żądań aby "podpisał się”
by uprawomocnić swoje roszczenia?
8. Wielu żydowskich mędrców doszło nawet do stwierdzenia, że cała Biblia może zostać odczytana jako
Księga o oczywistej niemożności Boga, by nauczyć żydowski lud jak być wdzięcznymi. Dyskutuj
wartość tej perspektywy. Jaki jest związek między duchowością i wdzięcznością?
Błogosławieństwo końcowe po czytaniu Tory:
‫ֲשׁר‬
ֶ ‫בָּרוּ תָּה יְהוָה אֱלהֶינוּ ֶמ ֶל הָעוֹלָם א‬
‫נָתַן לָנוּ תּוֹרַת ֱאמֶת וְ ַחיֵּי עוֹלָם נָטַע בְּתוֹכֵנוּ‬
‫בָּרוּ תָּה יְהוָה נוֹתֵן הַתּוֹרָה‬
Błogosławiony jesteś, JHWH, Boże nasz, Królu wszechświata, który
dałeś nam Torę prawdy i ustanowiłeś życie wieczne pośród nas.
Błogosławiony jesteś, JHWH, dawco Tory.
UWAGA: Współcześnie większość ortodoksyjnych żydów, z powodu dawnego zabobonu
nie wymania oryginalnego IMIENIA BOGA Izraela ‫ יְהוָה‬JHWH , zastępując je w modlitwach
różnymi substytutami, z których najpopularniejsze to Adonai i Haszem. Dlatego w ich wykonaniu
to błogosławieństwo brzmi tak:
Baruch atta Adonai eloheinu melekh ha-olam, Aszer.
Natan lanu torat emet wechaijei olam nata betokheinu.
Baruch atta Adonai, notein hatorah .
Kopiowanie i dalsze rozpowszechnianie jest dozwolone, a nawet bardzo wskazane według zasady: „Darmo wzięliście, darmo też dawajcie”