Forum Prawa Autorskiego_sprawozdanie

Spotkanie ze spotkania Forum Prawa Autorskiego w dniu 27 marca 2013 r.
w kinie „Iluzjon” w Warszawie w sprawie implementacji dotyczącej utworów
osieroconych oraz nieoferowanych do sprzedaży (out-of-commerce)
Spotkanie zgromadziło wiele osób ze świata kultury, prawników-praktyków, akademików,
jak i osób reprezentujących podmioty zaangażowane w obrót dobrami kultury, przede
wszystkim organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi.
Przyczyną zorganizowania forum było przyjęcie dyrektywy regulującej korzystanie z
utworów osieroconych oraz dzieł nieoferowanych do sprzedaży. W odniesieniu do utworów
osieroconych dość powszechnie podkreśla się zachowawczość europejskiego ustawodawcy,
który postanowił uporządkować zagadnienie dzieł wykluczonych z obrotu wskutek braku
możliwości identyfikacji twórcy - jedynie w bardzo wąskim zakresie. Przepisy dyrektywy
ułatwiają bowiem korzystanie z takich utworów jedynie określonym podmiotom, należącym
do szeroko pojętej kategorii podmiotów użyteczności publicznej, a i tak czynią to w
niezwykle wąskim zakresie. Uzasadnione wydaje się zatem twierdzenie, że nowa regulacja
jest ledwie zasygnalizowaniem tej problematyki, której ewentualne rozwinięcie powierzono
już poszczególnym krajom członkowskim. Dyrektywa dotyczy również zagadnienia co do
zasady pozbawionego kontrowersji. Żadne ze środowisk nie kontestuje bowiem, przynajmniej
oficjalnie, potrzeby uwolnienia leżących obecnie odłogiem zbiorów dla podmiotów w rodzaju
bibliotek w celu ich upublicznienia.
Przyjęto formułę kilkuminutowych wystąpień, w ramach których występująca osoba mogła
zaprezentować swoją opinię czy to w odniesieniu do implementacji dyrektywy do polskiego
porządku prawnego, czy to w odniesieniu do jeszcze innych planów (szerszego) uregulowania
zagadnienia utworów osieroconych (trzeba bowiem przyznać, że kategoria dzieł out-ofcommerce stanowi w praktyce problem o znacznie mniejszej doniosłości). Wystąpień było
kilkadziesiąt. Miały one różny poziom i charakter. Szczęśliwie uniknięto dość typowego dla
tego rodzaju spotkań ideologizowania sporu na zwolenników otwarcia kultury z jednej strony
i amatorów jest reglamentowania – z drugiej. Charakterystyczne, że w zdecydowanej
większości postulowano rozszerzenie zakresu regulacji dzieł osieroconych, namawiano zatem
do wyjścia poza zakres dyrektywy. Padały bardzo konkretne głosy, dotyczące choćby
ustalenia miernika staranności poszukiwań osób uprawnionych do utworów osieroconych na
poziomie nie nadmiernie surowym. Wszystkie one unaoczniły jednak, jak skomplikowanym
problemem jest ta tematyka, jak wiele niepewności towarzyszyć będzie przyjętej regulacji
utworów osieroconych.
Pozostaje mieć nadzieję, że podniesione głosy będą wzięte pod uwagę podczas pracy
legislacyjnej. Nie jest to jednak zupełnie pewne, ponieważ osoby zawiadujące MKiDN bardzo
szybko opuściły miejsce spotkania po wygłoszeniu kurtuazyjnego powitania. Obiecano, że
ciąg dalszy forum nastąpi. Tym razem spotkanie będzie miało charakter czysto merytoryczny,
zatem bodziec do wystąpień będzie jeszcze większy.
Damian Flisak