BHP: urządzenia energetyczne

BHP: urządzenia energetyczne
Autorzy: Michał Bednarczyk - PSE-WSCHÓD SA, Janusz Durowicz - ENEA OPERATOR
Sp. z o.o., Konrad Pachucki - PTPiREE
(„Energia Elektryczna” - nr 8/2013)
Dwudziestego trzeciego kwietnia br. opublikowano w Dzienniku Ustaw (poz. 492) rozporządzenie
Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach
energetycznych. Wejście w życie tych przepisów nastąpi po półrocznym vacatio legis, tj. 24
października 2013 r.
Nowe rozporządzenie nie ma zastosowania do prac wykonywanych:
•
•
•
w podziemnych zakładach górniczych - w zakresie uregulowanym przepisami Prawa
geologicznego i górniczego,
przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w obiektach jądrowych, o których mowa
w przepisach Prawa atomowego,
przy urządzeniach energetycznych powszechnego użytku.
Rozporządzenie definiuje urządzenia energetyczne jako urządzenia, instalacje i sieci, w
rozumieniu przepisów Prawa energetycznego (Pe), stosowane w technicznych procesach
wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw i
energii.
W tym akcie prawnym zdefiniowano także inne pojęcia, np.:
•
•
•
•
urządzenia energetyczne powszechnego użytku - są to urządzenia przeznaczone na
indywidualne potrzeby ludności lub używane w gospodarstwach domowych,
prace eksploatacyjne - są to prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych w
zakresie ich obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym,
osoba uprawniona - jest to osoba posiadająca kwalifikacje uzyskane na podstawie
przepisów Pe,
osoba upoważniona - jest to osoba wyznaczona przez prowadzącego eksploatację do
wykonania określonych czynności lub prac eksploatacyjnych.
W myśl par. 4, prace eksploatacyjne należy prowadzić zgodnie z instrukcjami eksploatacji,
zawierającymi w szczególności:
•
•
•
•
•
charakterystykę urządzeń energetycznych,
opis w niezbędnym zakresie układów automatyki, pomiarów, sygnalizacji, zabezpieczeń i
sterowań,
zestaw rysunków, schematów i wykresów z opisami zgodnymi z obowiązującym
nazewnictwem,
opis czynności związanych z uruchomieniem, obsługą w czasie pracy i zatrzymaniem
urządzenia energetycznego w warunkach jego normalnej pracy,
zasady postępowania w razie awarii oraz zakłóceń w pracy urządzenia,
•
•
•
•
•
wymagania w zakresie konserwacji, napraw, remontów urządzeń energetycznych oraz
terminy przeprowadzania przeglądów, prób i pomiarów,
wymagania BHP i przepisów ppoż. dla danej grupy urządzeń energetycznych, obiektów
oraz wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją tego urządzenia,
identyfikację zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkiego oraz dla środowiska naturalnego,
związanych z eksploatacją danego urządzenia energetycznego,
organizację prac eksploatacyjnych,
wymagania dotyczące środków ochrony zbiorowej lub indywidualnej, zapewnienia
asekuracji, łączności oraz innych technicznych lub organizacyjnych środków ochrony
stosowanych w celu ograniczenia ryzyka zawodowego.
Na szczególną uwagę zasługuje zapis par. 5 ust. 1, gdzie wskazano możliwość delegowania
upoważnień (do wydawania poleceń, koordynacji prac oraz dopuszczeń do prac) osobom nie
będącym pracownikami prowadzącego eksploatację.
Należy zaznaczyć, że nowe rozporządzenie nie określa osób funkcyjnych w procesie
wykonywania prac. Za wyznaczenie osób funkcyjnych związanych z organizacją prac oraz
zakresu ich obowiązków odpowiedzialny jest prowadzący eksploatację.
Z kolei par. 6 określa, że prace eksploatacyjne mogą wykonywać osoby uprawnione i
upoważnione.
W celu określenia rodzajów prac innych niż eksploatacyjne na terenie ruchu energetycznego (np.
sprzątanie pomieszczeń czy inne prace pomocnicze), mogących być wykonywane przez osoby nie
posiadające kwalifikacji, należy odnieść się do szczegółowych definicji dotyczących prac
eksploatacyjnych określonych w prze-pisach wykonawczych do Pe.
W par. 25 rozporządzenia sprecyzowano trzy rodzaje prac przy urządzeniach i instalacjach
energetycznych. Są nimi:
•
•
•
prace pod napięciem,
prace w pobliżu napięcia,
prace przy wyłączonym napięciu.
Nowością (wobec poprzedniego rozporządzenia) są minimalne odstępy wyznaczające zewnętrzne
granice strefy pracy przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych będących pod napięciem.
Zostały one zaimplementowane z normy europejskiej PN EN 50110-1 w pełnym zakresie (tj. ≤1 750 kV). Przy czym dla napięć znamionowych 400 i 750 kV odstępy te zweryfikował Instytut
Energetyki - Zakład Wysokich Napięć w Warszawie (gdyż norma określa odstępy jedynie dla
napięć 380 kV i 700 kV).
Przed rozpoczęciem prac pod napięciem lub w pobliżu napięcia, należy osobom do nich
skierowanym zapewnić opracowanie i udostępnienie instrukcji określających technologię,
wymagane narzędzia oraz środki ochronne, które należy stosować podczas prowadzenia tych prac.
Nowością jest konieczność opracowania instrukcji dotyczących prac w pobliżu napięcia.
Podobnie jak w dotychczasowym rozporządzeniu, prace eksploatacyjne stwarzające możliwość
wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego należy wykonywać na
podstawie polecenia pisemnego. Przykładowy katalog tych prac ujęto w par. 28 ust. 2.
Szczegółowy ich wykaz powinien być ustalony i aktualizowany przez pracodawców w oparciu o
przepisy wydane na podstawie Kodeksu pracy (kp).
Zgodnie z par. 30 rozporządzenia, bez polecenia jest dozwolone:
•
•
•
wykonywanie czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia ludzkiego,
zabezpieczenie urządzeń energetycznych przed zniszczeniem,
prowadzenie przez osoby uprawnione i upoważnione prac eksploatacyjnych zawartych w
instrukcjach eksploatacji.
Proces pracy przy urządzeniach energetycznych w myśl nowego rozporządzenia obejmuje w
szczególności następujące elementy:
•
•
•
•
•
•
skoordynowanie wykonania prac z ruchem urządzeń energetycznych,
przygotowanie i przekazanie strefy pracy,
rozpoczęcie i wykonanie pracy,
zakończenie pracy i likwidacja strefy pracy,
rejestrowanie wymienionych części procesu pracy,
wyznaczenie koordynatora w rozumieniu art. 208 kp.
Z dniem wejścia w życie nowego rozporządzenia utracą moc dotychczasowe przepisy, regulujące
zasady BHP przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, zawarte w rozporządzeniu
Ministra Gospodarki z 17 września 1999 r. (Dz.U. nr 80, poz. 912).