POŚ Lubliniec - BIP Urząd Miejski Lubliniec

Transkrypt

Gmina Lubliniec
ul. Paderewskiego 5
42 - 700 Lubliniec
AKTUALIZACJA PROGRAMU
OCHRONY ŚRODOWISKA DLA
GMINY LUBLINIEC NA
LATA 2010-2013
Z PERSPEKTYWĄ DO 2018 R.
PROJEKT
Lubliniec, maj 2010 r.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubliniec
na lata 2010 - 2013 z perspektywą do 2018 r.
TYTUŁ:
Zamawiający:
Koordynacja realizacji
obowiązków umownych ze
strony Urzędu Miejskiego:
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla
Gminy Lubliniec na lata 2010-2013
z perspektywą do 2018 r.
projekt
Gmina Lubliniec
ul. Paderewskiego 5
42 - 700 Lubliniec
mgr inŜ. Urszula Jończyk
Wykonawca:
IGO Sp. z o. o.
ul. Barbary 21 a
40 - 053 Katowice
Koordynacja realizacji
obowiązków umownych ze
strony IGO Sp. z o. o. w
Katowicach
mgr inŜ. Marta Majka
Zespół autorski
mgr inŜ. Marta Majka
mgr Katarzyna Maruszczak
Nadzór nad realizacją
opracowania
mgr inŜ. BoŜena Kuzio - Wasilewska
Sfinansowane
ze środków:
BudŜet Gminy
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie......................................................................................................................................6
1.1. Cel i zakres programu ochrony środowiska dla Gminy Lubliniec .............................................. 6
1.2. Uwarunkowania prawne.............................................................................................................. 8
1.3. Metodyka prac........................................................................................................................... 14
2. Ogólna charakterystyka Gminy Lubliniec .........................................................................................15
3. Działania systemowe..........................................................................................................................17
3.1. Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych .................................... 17
3.1.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 17
3.1.2. Cel średniookresowy do 2018 r......................................................................................... 18
3.1.3. Kierunki działań na lata 2010-2013 .................................................................................. 18
3.2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska..................................................................... 18
3.2.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 18
3.3. Zarządzanie środowiskowe ....................................................................................................... 19
3.3.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 19
3.3.3. Kierunki działań na lata 2010-2013 ................................................................................. 20
3.4. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska.......................................... 21
3.4.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 21
3.5. Odpowiedzialność za szkody w środowisku ............................................................................. 24
3.5.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 24
3.6. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym ................................................................... 25
3.6.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 25
4. Ochrona zasobów naturalnych ...........................................................................................................27
4.1. Ochrona przyrody...................................................................................................................... 27
4.1.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 27
4.2. Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów ................................................................................... 32
4.2.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 32
4.3. Ochrona powierzchni ziemi ...................................................................................................... 35
4.3.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 35
4.4. Gospodarowanie zasobami geologicznymi ............................................................................... 36
4.4.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 36
5. ZrównowaŜone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii ............................................37
5.1. Materiałochłonność, wodochłonność i energochłonność.......................................................... 37
5.1.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 37
5.1. 2. Cel średniookresowy do 2018 r........................................................................................ 38
3
5.2. Energia odnawialna................................................................................................................... 38
5.2.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 38
5.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochrona przed powodzią...................... 43
5.3.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 43
6. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego ..........................................................46
6.1. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa........................................................................ 46
6.1.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 46
6.1.1.1. Wody powierzchniowe................................................................................................... 46
6.1.1.2. Wody podziemne......................................................................................................... 47
6.1.1.3. Gospodarka wodno - ściekowa.................................................................................... 47
6.1.3. Kierunki działań na lata 2009 - 2016 ................................................................................ 58
6.2. Powietrze atmosferyczne........................................................................................................... 59
6.2.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 59
6.3. Gospodarka odpadami............................................................................................................... 63
6.4. Hałas.......................................................................................................................................... 67
6.4.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 67
6.5. Pola elektromagnetyczne........................................................................................................... 71
6.5.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 71
6.6. PowaŜne awarie przemysłowe .................................................................................................. 76
6.6.1. Stan wyjściowy ................................................................................................................. 76
7. Priorytety ekologiczne........................................................................................................................78
8. Monitoring realizacji programu .........................................................................................................79
9. Źródła finansowania...........................................................................................................................81
10. Nakłady na realizację programu dla Gminy Lubliniec.....................................................................86
Wykaz materiałów .................................................................................................................................90
4
SPIS TABEL
TABELA 1. POMNIKI PRZYRODY NA TERENIE GMINY LUBLINIEC ........................................................................... 28
TABELA 2. TERENY ZIELENI MIEJSKIEJ W LATACH 2007-2008 NA TERENIE GMINY LUBLINIEC ............................. 31
TABELA 3. STRUKTURA WŁASNOŚCI GRUNTÓW LEŚNYCH NA TERENIE GMINY LUBLINIEC ................................... 32
TABELA 4. UDZIAŁ SIEDLISKOWYCH TYPÓW LASÓW NA TERENIE GMINY LUBLINIEC ........................................... 34
TABELA 5. KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH NA TERENIE GMINY W LATACH 2007-2008.................... 47
TABELA 6. UJĘCIA WÓD PODZIEMNYCH NA TERENIE GMINY LUBLINIEC ............................................................... 48
TABELA 7. PARAMETRY FIZYCZNO-CHEMICZNE I BAKTERIOLOGICZNE WODY Z UJĘCIA PRZY UL. PIASKOWEJ ...... 51
TABELA 8. PARAMETRY FIZYCZNO-CHEMICZNE I BAKTERIOLOGICZNE WODY Z UJĘCIA PRZY UL.
CZĘSTOCHOWSKIEJ ...................................................................................................................................... 52
TABELA 9. PARAMETRY FIZYCZNO-CHEMICZNE I BAKTERIOLOGICZNE WODY Z UJĘCIA W DZIELNICY KOKOTEK .. 53
TABELA 10. PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNICZNE ISTNIEJĄCEJ SIECI WODOCIĄGOWEJ ................................... 54
TABELA 11. ZUśYCIE WODY NA POTRZEBY GOSPODARKI NARODOWEJ I LUDNOŚCI .............................................. 54
TABELA 12. PODSTAWOWE PARAMETRY TECHNICZNE ISTNIEJĄCEJ SIECI KANALIZACJI SANITARNEJ .................... 55
TABELA 13. WYNIKI Z ANALIZY ŚCIEKÓW Z OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW PRZY UL. SPOKOJNEJ................................. 57
TABELA 14. WYNIKI POMIARÓW EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA NA PL. SIENKIEWICZA NA TERENIE
LUBLIŃCA W 2008 R..................................................................................................................................... 61
TABELA 15. WYNIKI POMIARÓW EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA PRZY UL. PIASKOWEJ NA TERENIE
LUBLIŃCA W 2008 R..................................................................................................................................... 61
TABELA 16. WYNIKI KLASYFIKACJI DLA POWIATU LUBLINIECKIEGO DLA POSZCZEGÓLNYCH ZANIECZYSZCZEŃ Z
UWZGLĘDNIENIEM KRYTERIÓW DLA OCHRONY ZDROWIA I OCHRONY ROŚLIN .............................................. 62
TABELA 17. RODZAJE I ILOŚCI ZEBRANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH W LATACH 2007-2008 Z TERENU GMINY
LUBLINIEC.................................................................................................................................................... 64
TABELA 18. PROGNOZY WYTWARZANIA ODPADÓW W LATACH 2010-2018 NA TERENIE GMINY LUBLINIEC ......... 65
TABELA 19. WYNIKI POMIARÓW MONITORINGU HAŁASU DROGOWEGO NA TERENIE LUBLIŃCA W 2007 R. ........... 70
TABELA 20. WYKAZ STACJI BTS NA TERENIE GMINY LUBLINIEC ......................................................................... 73
TABELA 21. WYNIKI POMIARÓW POZIOMÓW PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH CZĘSTOTLIWOŚCI 100 KHZ – 3 GHZ
(SKŁADOWEJ ELEKTRYCZNEJ E) W ŚRODOWISKU ......................................................................................... 74
TABELA 22. WYNIKI POMIARÓW POZIOMÓW PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH CZĘSTOTLIWOŚCI 100 MHZ – 60
GHZ (SKŁADOWEJ ELEKTRYCZNEJ E) W ŚRODOWISKU ................................................................................. 74
TABELA 23. POMIARY WYKONANE NA TERENIE CIEPŁOWNI .................................................................................. 75
TABELA 24. POMIARY WYKONANE W ZNACZNYCH ODLEGŁOŚCIACH OD NADAJNIKA............................................ 76
TABELA 25. PRIORYTETY EKOLOGICZNE ............................................................................................................... 78
TABELA 26. WSKAŹNIKI MONITOROWANIA PROGRAMU ....................................................................................... 80
TABELA 27. HARMONOGRAM RZECZOWO – FINANSOWY REALIZACJI DZIAŁAŃ PROGRAMU
DLA GMINY LUBLINIEC ................................................................................................................................ 87
SPIS RYSUNKÓW
RYSUNEK 1. POŁOśENIE GMINY LUBLINIEC NA TLE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO .................................................. 15
RYSUNEK 2. MAPA ADMINISTRACYJNA POWIATU LUBLINIECKIEGO ...................................................................... 16
RYSUNEK 3. ZASIĘG TERYTORIALNY NADLEŚNICTWA LUBLINIEC ......................................................................... 33
RYSUNEK 4. STREFY ENERGETYCZNE WIATRU W POLSCE (ŹRÓDŁO: IMGW, WG H. LORENC) .............................. 42
RYSUNEK 5. SIEĆ DROGOWA NA TERENIE MIASTA LUBLINIEC ............................................................................... 68
5
1. Wprowadzenie
W celu realizacji Polityki Ekologicznej Państwa na poziomie gminy, organ wykonawczy gminy
zobligowany jest do sporządzenia gminnego programu ochrony środowiska zgodnie z art. 17 ust. 1
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 - tekst
jednolity z późn. zm.) i jego aktualizacji, co 4 lata. W świetle ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.) plan gospodarki odpadami jest integralną
częścią programu ochrony środowiska.
Program ochrony środowiska podlega opiniowaniu przez organ wykonawczy jednostki
wyŜszego szczebla. Uchwalany jest przez Radę Gminy. Zgodnie z art. 18, ust. 2 ustawy Prawo
ochrony środowiska z realizacji zadań programu organ wykonawczy gminy, co 2 lata sporządza
raporty.
W dniu 29 lipca 2004 r. uchwałą Nr 309/XXIII/04 Rada Miejska w Lublińcu przyjęła „Program
ochrony środowiska dla Gminy Lubliniec na lata 2004 - 2010”, który jest przedmiotem niniejszej
aktualizacji.
W 2009 roku przystąpiono do opracowania aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla
Gminy Lubliniec na lata 2010 - 2013” w oparciu o umowę zawartą w dniu 19 października 2009 r.
w Lublińcu pomiędzy Gminą Lubliniec z siedzibą w Lublińcu przy ul. Paderewskiego 5, 42-700
Lubliniec reprezentowaną przez Burmistrza Miasta Lublińca a IGO Sp. z o.o. z siedzibą
w Katowicach przy ul. Barbary 21a, 40-053 Katowice reprezentowaną przez Wiceprezesa Zarządu.
1.1. Cel i zakres programu ochrony środowiska dla Gminy Lubliniec
Nadrzędny cel „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubliniec na lata 2010 - 2013
z perspektywą do 2018 r. ” został określony, jako:
Zapewnienie wysokiej jakości Ŝycia mieszkańców Gminy Lubliniec poprzez
poprawę stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami
Cel ten jako wartość nadrzędną wskazuje człowieka, co jest zgodne z załoŜeniami Polityki
Ekologicznej Państwa.
Cel ten przyczyni się takŜe do osiągnięcia celu określonego w „Strategii rozwoju Powiatu
Lublinieckiego”, który brzmi: „Osiągnięcie trwałego, akceptowanego społecznie i bezpiecznego
ekologicznie rozwoju pozwalającego dorównać europejskim standardom Ŝycia, przy pełnym
wykorzystaniu zasobów przyrodniczych, ludzkich i kapitałowych oraz walorów połoŜenia Powiatu”
oraz wizji strategicznej, która brzmi: „ZrównowaŜony i ekologicznie bezpieczny rozwój Powiatu
Lublinieckiego, jako turystyczno-wypoczynkowego zaplecza aglomeracji śląskiej, którego rozwój
zapewniają liczne oraz stabilne małe i średnie firmy”.
Cel ten zgodny jest równieŜ z misją sformułowaną w „Strategii rozwoju miasta Lublińca na lata
2001-2015” i w „Strategii rozwoju miasta Lublińca na lata 2004-2015”, która brzmi: „Lubliniec lubi się tu Ŝyć, lubi się tu bywać”.
Szczegółowe cele i kierunki działań proponowane w Programie Ochrony Środowiska obejmują
cele i kierunki w zakresie działań systemowych, ochrony zasobów naturalnych, zrównowaŜonego
wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii oraz poprawy jakości środowiska
i bezpieczeństwa ekologicznego.
W celu realizacji wszystkich zagadnień ekologicznych w Gminie Lubliniec niezbędne jest
podjęcie działań systemowych. W tym zakresie cele szczegółowe i kierunki działań wyznaczono dla:
• uwzględnienia zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych,
• aktywizacji rynku na rzecz ochrony środowiska,
• zarządzania środowiskowego,
6
• udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska,
• odpowiedzialności za szkody w środowisku,
• aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym.
W zakresie ochrony zasobów naturalnych cele szczegółowe i kierunki działań wyznaczono dla:
• ochrony przyrody,
• ochrony i zrównowaŜonego rozwoju lasów,
• ochrony powierzchni ziemi,
• gospodarowania zasobami geologicznymi.
Dla zrównowaŜonego wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii cele szczegółowe
i kierunki działań wyznaczono w zakresie:
• materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności,
• energii odnawialnej,
• racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi oraz ochrony przed powodzią.
W zakresie poprawy jakości i bezpieczeństwa ekologicznego, cele szczegółowe i podejmowane
działania, przedstawiono dla:
• zasobów wodnych i gospodarki wodno - ściekowej,
• jakości powietrza atmosferycznego,
• gospodarki odpadami,
• hałasu,
• promieniowania elektromagnetycznego,
• powaŜnych awarii przemysłowych.
Zarówno cele szczegółowe jak i główne kierunki działań zostały zdefiniowane z zachowaniem
ścisłej relacji z celami i priorytetami przyjętymi w dokumentach i opracowaniach takich jak:
Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016.
Program ochrony środowiska dla województwa śląskiego do roku 2004 oraz cele
długoterminowe do roku 2015.
Strategia rozwoju Powiatu Lublinieckiego.
Strategią rozwoju miasta Lublińca na lata 2001-2015.
Strategia rozwoju miasta Lublińca na lata 2004-2015.
„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Lubliniec na lata 2010-2013 z perspektywą do
2018 r.” uwzględnia wymagania ustawy - Prawo ochrony środowiska zarówno w zakresie zawartości
jak i w zakresie metodyki jego konstruowania.
Dokument ten posiada strukturę podobną do „Polityki Ekologicznej Państwa w latach 20092012 z perspektywą do roku 2016”.
2018 r.” obejmuje następujące rozdziały:
1. Wprowadzenie.
2. Ogólną charakterystykę Gminy Lubliniec.
3. Działania systemowe:
a. Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych.
b. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska.
c. Zarządzanie środowiskowe.
d. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska.
e. Odpowiedzialność za szkody w środowisku.
f. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym.
4. Ochronę zasobów naturalnych:
a. Ochronę przyrody.
b. Ochronę i zrównowaŜony rozwój lasów.
7
c. Ochronę powierzchni ziemi.
d. Gospodarowanie zasobami geologicznymi.
5. ZrównowaŜone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii:
e. Materiałochłonność, wodochłonność i energochłonność.
f. Energię odnawialną.
g. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochronę przed powodzią.
6. Poprawę jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
h. Zasoby wodne i gospodarkę wodno - ściekową.
i. Powietrze atmosferyczne.
j. Gospodarkę odpadami.
k. Hałas.
l. Pola elektromagnetyczne.
m. PowaŜne awarie przemysłowe.
7. Priorytety ekologiczne.
8. Monitoring realizacji programu.
9. Źródła finansowania.
10. Nakłady na realizację programu ochrony środowiska dla Gminy Lubliniec.
11. Wykaz materiałów.
1.2. Uwarunkowania prawne
Podstawowymi aktami prawnymi, które miały wpływ na treść „Programu Ochrony Środowiska
dla Gminy Lubliniec na lata 2010-2013 z perspektywą do 2018 r.” były następujące ustawy:
• Ustawa Prawo ochrony środowiska.
• Ustawa o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
• Ustawa o ochronie przyrody.
• Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
• Ustawa o lasach.
• Ustawa Prawo wodne.
• Ustawa Prawo geologiczne i górnicze.
• Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
• Ustawa o odpadach.
• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
• Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie.
Do sformułowania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubliniec tj. celów
ekologicznych i kierunków działań oraz konkretnych przedsięwzięć zmierzających do poprawy
jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, ochrony zasobów naturalnych i zrównowaŜonego
wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii posłuŜyła analiza zewnętrznych i wewnętrznych
uwarunkowań prawnych.
2018 r.” powinien być zgodny przede wszystkim:
• z ustaleniami i rekomendacjami wynikającymi z „Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009
- 2012 z perspektywą do roku 2016”,
• z ustaleniami i rekomendacjami wynikającymi z „Programu Ochrony Środowiska województwa
śląskiego do 2004 r. oraz celami długoterminowymi do roku 2015”,
• ze „Strategią Rozwoju Powiatu Lublinieckiego”,
• ze „Strategią rozwoju miasta Lublińca na lata 2001-2015”,
• ze „Strategią rozwoju miasta Lublińca na lata 2004-2015”.
Zakres merytoryczny Programu określają Wytyczne sporządzania programów ochrony
środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (MŚ grudzień 2002 r.).
8
Polityka ekologiczna państwa
Polityka ekologiczna państwa oparta jest na konstytucyjnej zasadzie zrównowaŜonego rozwoju,
dlatego zasada ta musi być uwzględniona we wszystkich dokumentach strategicznych
oraz programach opracowywanych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. W praktyce
zasada zrównowaŜonego rozwoju powinna być stosowana wraz z wieloma zasadami pomocniczymi
i konkretyzującymi tj.:
• zasada prewencji (zapobiegania) oznacza przede wszystkim zapobieganie powstawania
zanieczyszczeń, recykling a takŜe wprowadzanie pro - środowiskowych systemów zarządzania
środowiskiem,
• zasada „zanieczyszczający płaci” wskazuje jednostki uŜytkujące środowisko jako podmioty
odpowiedzialne za skutki zanieczyszczeń i innych zagroŜeń środowiska,
• zasada integracji oznacza uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na
równi z celami gospodarczymi i społecznymi,
• zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej oznacza potrzebę minimalizacji
nakładów na jednostkę uzyskanego efektu ekologicznego,
• zasada uspołecznienia oznacza dostęp ludności do informacji o środowisku.
W polityce ekologicznej zostały określone działania pozwalające na osiągnięcie następujących
celów:
w zakresie działań systemowych:
• doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów
gospodarki będą, zgodne z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze
oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych
wersjach tych dokumentów,
• uruchomienie takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które
prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz świadomych postaw
konsumenckich zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju,
• jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród
społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji
będących w systemie,
• podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa,
• zwiększenie roli polskich placówek we wdraŜaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji
wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadawalającego stanu
monitoringu środowiska,
• stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku
i sygnalizującego moŜliwości wystąpienia szkody oraz zapewniającego, Ŝe koszty szkód
w środowisku oraz koszty zapobiegania powstaniu tych szkód ponosić będą sprawcy,
• integracja problematyki środowiskowej i planowania przestrzennego.
w zakresie ochrony zasobów naturalnych:
• ochrona i zachowanie róŜnorodności biologicznej na róŜnym poziomie organizacji,
• racjonalne uŜytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie właściwej struktury gatunkowej
i wiekowej,
• rozwijanie zróŜnicowanej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej,
• racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób,
aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami
powodzi,
• rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnie z zasadami rozwoju
zrównowaŜonego,
• przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno - błotnych przez czynniki
antropogenne,
• rekultywacja terenów zdegradowanych,
9
• racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę
z zasobów podziemnych oraz ich ochrona przed ilościową i jakościową degradacją,
w zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
• dalsza poprawa stanu zdrowotnego obywateli w wyniku wspólnych działań sektora ochrony
środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi instytucjami będącymi
potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych,
• dąŜenie do spełnienia przez RP zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego
oraz z dwóch dyrektyw unijnych,
• utrzymanie lub osiągniecie dobrego stanu wszystkich wód,
• zmniejszenie ilości powstających odpadów oraz ich odzysk,
• dokonanie wiarygodnej oceny naraŜenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas
i promieniowanie elektromagnetyczne oraz podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagroŜenia
tam, gdzie jest ono największe,
• stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi
na rynek, zgodnie z zasadami rozporządzenia REACH.
Cele Polityki Ekologicznej Państwa w powiązaniu ze specyfiką regionu śląskiego, Powiatu
Lublinieckiego i Gminy Lubliniec wyznaczają konkretne działania dla „Programu Ochrony
Środowiska dla Gminy Lubliniec na lata 2010 - 2013 z perspektywą do 2018 r.”.
Strategia rozwoju Powiatu Lublinieckiego
„Strategia rozwoju Powiatu Lublinieckiego” jest dokumentem strategicznym określającym
priorytety strategiczne i powiązane z nimi cele i kierunki działań. Celem nadrzędnym wynikającym
z deklaracji władz samorządowych Powiatu jest osiągnięcie trwałego, akceptowanego społecznie
i bezpiecznego ekologicznie rozwoju pozwalającego dorównać europejskim standardom Ŝycia, przy
pełnym wykorzystaniu zasobów przyrodniczych, ludzkich i kapitałowych oraz walorów połoŜenia
Powiatu.
Wizja strategiczna otrzymała brzmienie: „ZrównowaŜony i ekologicznie bezpieczny rozwój
Powiatu Lublinieckiego, jako turystyczno-wypoczynkowego zaplecza aglomeracji śląskiej, którego
rozwój zapewniają liczne oraz stabilne małe i średnie firmy”. Jej konsekwencją stało się wyznaczenie
kierunków rozwoju, które stanowią podstawowe cele strategiczne programu rozwoju Powiatu. Są to
następujące kierunki:
• Powiat Lubliniecki obszarem czystego środowiska,
• Ziemia Lubliniecka atrakcyjnym ośrodkiem turystycznym i rekreacyjnym,
• Powiat Lubliniecki obszarem zrównowaŜonego rozwoju terenów wiejskich
• Powiat Lubliniecki regionem małych i średnich przedsiębiorstw.
Realizacja pierwszego kierunku tj. Powiat Lubliniecki obszarem czystego środowiska wiąŜe się
ze ścisłym egzekwowaniem norm i wymogów ochrony środowiska w codziennym Ŝyciu Powiatu oraz
z uruchomieniem ciągłego procesu konsultacyjnego z udziałem społeczności lokalnej, prowadzącego
do promowania tylko tych rozwiązań, które w rozwoju infrastruktury miejskiej i gminnej przyczyniają
się do poprawy stanu środowiska. ZrównowaŜony rozwój to taki, który pozwoli zaspokoić bieŜące
potrzeby bez zagroŜenia szans przyszłych pokoleń na zaspokojenie ich potrzeb. Na kierunek ten
składają się cztery działania:
zorganizowanie systemu gromadzenia i składowania odpadów z terenu Powiatu,
przywrócenie czystości terenów zielonych, wód i ścieków w Powiecie Lublinieckim,
poprawę jakości powietrza atmosferycznego,
eliminowanie negatywnego wpływu hałasu na otoczenie.
Ziemia Lubliniecka atrakcyjnym ośrodkiem turystycznym i rekreacyjnym stanowi kierunek
realizowany w kontekście zagospodarowania terenów przeznaczonych pod rekreację, czynny
wypoczynek i rozwinięcie bazy noclegowej. O atrakcyjności terenu świadczy dostępność usług
komunalnych, gastronomicznych, decyduje równieŜ stan i przepustowość dróg, a takŜe
rozmieszczenie parkingów itp.
10
Działania sprecyzowane w ramach tego kierunku to:
wspieranie promocyjne turystyki i rekreacji na terenie Powiatu Lublinieckiego,
restrukturyzacja i rozwój bazy sportowej na terenie Powiatu,
krzewienie kultury fizycznej, sportu i rekreacji wśród mieszkańców Powiatu.
Powiat Lubliniecki obszarem zrównowaŜonego rozwoju terenów wiejskich - to kierunek, który
wiąŜe się przede wszystkim z :
• poprawą struktury obszarowej gospodarstw,
• poprawą infrastruktury ekonomicznej, technicznej, społecznej obszarów wiejskich, tak, aby
obszary te były korzystną lokalizacją dla róŜnych rodzajów działalności gospodarczej,
• organizacyjno-ekonomicznym powiązaniem producentów rolnych z rynkiem produktów
rolno-spoŜywczych,
• ochroną zasobów krajobrazu i środowiska naturalnego, w tym przyrodniczego, obszarów
wiejskich wraz z ich dziedzictwem kulturowym,
• zwiększeniem zatrudnienia poza rolnictwem, przy jednoczesnym zmniejszeniu zatrudnienia w
rolnictwie,
• wykształceniem struktur administracyjnych i instytucjonalnych słuŜących rozwojowi
obszarów wiejskich i rolnictwa.
Na ten kierunek składają się następujące działania:
poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych,
poprawa stanu oświaty na terenach wiejskich,
tworzenie warunków do prowadzenia działalności gospodarczej,
wzmocnienie roli rolników na rynku produkcji rolnej
ochrona środowiska naturalnego i zasobów krajobrazu,
rozbudowa infrastruktury technicznej na terenach wiejskich.
Powiat Lubliniecki regionem małych i średnich przedsiębiorstw to kierunek, który wiąŜe się
przede wszystkim z dostępnością handlu i usług, tworzeniem bazy rekreacyjno-turystycznej,
tworzeniem nowych miejsc pracy itp. Działania określone w ramach tego kierunku to:
prowadzenie spójnej polityki rozwoju przedsiębiorczości na terenie Powiatu
Lublinieckiego przez władze gminne, miejskie, powiatowe i główne podmioty
gospodarcze działające na naszym terenie,
stworzenie „Inkubatora Przedsiębiorczości”,
przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych,
podniesienie poziomu inwestycji w infrastrukturze w Powiecie Lublinieckim.
Kierunki te posłuŜyły do sprecyzowania kierunków działań w „Programie Ochrony Środowiska
dla Gminy Lubliniec na lata 2010 - 2013”.
Strategia rozwoju miasta Lublińca na lata 2001-2015
„Strategia rozwoju miasta Lublińca na lata 2001-2015” jest dokumentem strategicznym
określającym koncepcję funkcjonowania gminy w dłuŜszym okresie czasu tj. w perspektywie do
2015 r. W dokumencie tym sprecyzowano misję miasta Lublińca, ponadto wyznaczono pola
strategiczne i cele generalne, kierunki oraz konkretne zadania i przedsięwzięcia przewidziane do
realizacji. Misja miasta Lubliniec brzmi „lubi się tu Ŝyć, lubi się tu bywać”. Poszczególne pola
strategiczne, cele, kierunki i zadania przedstawiają się następująco:
Pole - komunikacja. Na polu tym priorytet strategiczny sprecyzowano jako: budowa obwodnicy
Lublińca, poprawa bezpieczeństwa i stanu dróg miejskich, budowa obwodnicy śródmiejskiej;
zintegrowanie komunikacji miejskiej z układem komunikacji krajowej, poprawa bezpieczeństwa na
drogach. W ramach tego pola wyznaczono następujące cele do realizacji:
• budowę obwodnicy Lublińca,
• usprawnienie miejskiego układu komunikacyjnego,
• poprawa bezpieczeństwa i stanu dróg miejskich,
Pole - edukacja i kapitał ludzki. Na polu tym priorytet strategiczny określono jako: rozbudowa
i unowocześnienie bazy edukacyjnej przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów, promocja
szkolnictwa na poziomie ponadgimnazjalnym oraz stworzenie warunków dla rozwoju szkolnictwa
11
wyŜszego w mieście. W ramach tego pola wyznaczono następujące cele do realizacji:
• restrukturyzacja i modernizacja bazy edukacyjnej,
• upowszechnianie wykształcenia wyŜszego i ponadgimnazjalnego,
• dostosowanie kierunków zawodowych dla potrzeb rynku pracy,
• integracja środowisk liderskich miasta.
Pole – kultura, turystyka, sport oraz rekreacja. Na polu tym priorytet strategiczny zdefiniowano
jako: rozwój instytucji kultury, ochrona dóbr kultury i miejsc cennych historycznie, stworzenie
warunków dla rozwoju sportu, kultury i rekreacji. W ramach tego pola wyznaczono następujące cele
do realizacji:
• rozwój instytucji kultury,
• ochrona dóbr kultury i miejsc cennych historycznie,
• rozbudowa bazy sportowo - rekreacyjnej,
• poszerzenie bazy gastronomiczno – hotelowej,
• promocja walorów ziemi lublinieckiej.
Pole - słuŜba zdrowia i pomoc społeczna. Na polu tym priorytet strategiczny ustalono jako:
zapewnienie mieszkańcom miasta dostępności do wysokiej jakości usług medycznych oraz pomocy
społecznej na poziomie odpowiadającym współczesnym standardom. W ramach tego pola
wyznaczono następujące cele do realizacji:
• poprawa jakości świadczonych usług medycznych,
• poprawa jakości usług świadczonych przez opiekę społeczną.
Pole -gospodarka mieszkaniowa. Na polu tym priorytet strategiczny określono jako: oŜywienie
budownictwa mieszkaniowego, podniesienie standardu istniejącej substancji mieszkaniowej.
W ramach tego pola wyznaczono następujące cele do realizacji:
• oŜywienie budownictwa mieszkaniowego,
• rozwój socjalnego budownictwa mieszkaniowego.
Pole - rozwój i promocja przedsiębiorczości. Na polu tym priorytet strategiczny zdefiniowano jako:
rozwój przedsiębiorczości i pozyskiwanie inwestorów krajowych i zagranicznych, walka
z bezrobociem i tworzenie nowych miejsc pracy. W ramach tego pola wyznaczono następujące cele do
realizacji:
• walka z bezrobociem i tworzenie nowych miejsc pracy,
• promocja gospodarcza miasta,
• rozwój centrów usługowych.
Pole - gospodarka komunalna i ochrona środowiska. Na polu tym priorytet strategiczny
sprecyzowano jako: uporządkowanie gospodarki odpadami stałymi oraz płynnymi odpadami
komunalnymi. W ramach tego pola wyznaczono następujące cele do realizacji:
• racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi,
• uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej, wodociągowej,
• zintegrowana i proekologiczna gospodarka energetyczna,
• uporządkowanie gospodarki terenami oraz wydzielenie terenów chronionych.
Pole - bezpieczeństwo i porządek publiczny. Na polu tym priorytet strategiczny brzmi: poprawa
bezpieczeństwa na terenie miasta, zmniejszenie liczby wypadków i kolizji, szeroko rozumiana
profilaktyka, wspieranie wielopłaszczyznowe działalności policji. W ramach tego pola wyznaczono
następujące cele do realizacji:
• poprawa bezpieczeństwa na terenie miasta,
• zmniejszenie liczby wypadków i kolizji,
• profilaktyka.
PowyŜsze cele te posłuŜyły do sprecyzowania kierunków działań określonych w „Programie
Ochrony Środowiska dla Gminy Lubliniec na lata 2010 - 2013 z perspektywą do 2017 r.”.
Strategia rozwoju miasta Lublińca na lata 2004-2015
„Strategia rozwoju miasta Lublińca na kata 20041-2015” jest dokumentem strategicznym
określającym koncepcję funkcjonowania gminy w dłuŜszym okresie czasu tj. w perspektywie do
12
2015 r. W dokumencie tym sprecyzowano misję miasta Lublińca, ponadto wyznaczono podstawowe
domeny strategiczne i cele strategiczne oraz cele generalne i konkretne zadania przewidziane do
realizacji. Misja miasta Lubliniec brzmi „lubi się tu Ŝyć, lubi się tu bywać”. Poszczególne domeny
i cele strategiczne, a takŜe cele generalne i zadania przedstawiają się następująco:
Domena strategiczna I - rozwój Lublińca jako centrum turystyki weekendowej dla aglomeracji
śląska - w ramach tej domeny wytyczono następujące cele strategiczne:
• I cel strategiczny - Tworzenie i rozbudowa infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej
w Lublińcu, w ramach tego celu wyznaczono cele operacyjne tj.:
przygotowanie programu rozwoju turystyki w Lublińcu oraz jego promocja,
podniesienie walorów turystycznych Ziemi Lublinieckiej poprzez budowę i integrację
sieci tras rowerowych,
utworzenie nowych tras rowerowych oraz rozbudowa istniejących,
organizacja masowych imprez rowerowych,
stworzenie bazy turystyczno-rekreacyjnej z wykorzystaniem stawu “Posmyk”,
wykorzystanie moŜliwości stwarzanych przez zalew przy ul. Droniowickiej,
rozbudowa i modernizacja ośrodka harcerskiego w Kokotku,
utworzenie placów rekreacji dla dzieci i młodzieŜy w poszczególnych dzielnicach
miasta,
utworzenie bazy sportowo - rozrywkowo - kulturalnej na terenie Parku Miejskiego,
budowa kompleksu rekreacyjno-sportowego z zapleczem noclegowym,
poszerzenie bazy gastronomiczno-hotelowej.
• II cel strategiczny - Rozwój instytucji kultury oraz ochrona jej dóbr i miejsc cennych
historycznie, w ramach tego celu wyznaczono cele operacyjne tj.:
rozwój instytucji kultury,
ochrona dóbr kultury i miejsc cennych historycznie.
• III cel strategiczny - Promocja walorów turystycznych i rekreacyjnych oraz oferty
kulturalno rozrywkowej Lublińca, w ramach tego celu wyznaczono cele operacyjne tj.:
wzbogacenie kalendarza imprez kulturalnych w Lublińcu,
promocja walorów Ziemi Lublinieckiej,
imprezy sportowe jako wydarzenia wzbogacające ofertę turystyczną oraz narzędzie
promocji miasta.
Domena strategiczna II - budowa nowoczesnej infrastruktury miejskiej przyjaznej mieszkańcom,
odwiedzającym oraz inwestującym w Lublińcu - w ramach tej domeny wytyczono następujące cele
strategiczne:
• IV cel strategiczny - Rozbudowa infrastruktury technicznej i utrzymywanie jej
w wymaganych standardach, w ramach tego celu wyznaczono cele operacyjne tj.:
rozbudowa, modernizacja oraz usprawnienie układu komunikacyjnego miasta mające na
celu poprawę bezpieczeństwa i stan dróg w Lublińcu,
modernizacja i unowocześnienie systemu oświetlenia miasta, a takŜe stopniowe
oświetlanie ulic do tej pory „ciemnych”.
• V cel strategiczny - Rozwój nowoczesnej sieci ciepłowniczej i energetycznej oraz efektywna
gospodarka wodno-kanalizacyjna, w ramach tego celu wyznaczono cele operacyjne tj.:
stworzenie nowoczesnej gospodarki wodnej przy zachowaniu dbałości o estetykę
i lokalny charakter zasobów wodnych,
wspieranie tworzenia nowoczesnej, taniej i przyjaznej mieszkańcom sieci energetycznej
i ciepłowniczej i gazowej.
• VI cel strategiczny - Wspieranie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez aktywizację
lokalnych zasobów, w ramach tego celu wyznaczono cele operacyjne tj.:
uzbrajanie w infrastrukturę techniczną terenów przeznaczonych pod przemysł i usługi
produkcyjne,
utworzenie w Lublińcu „Strefy Rozwoju Gospodarczego”,
zagospodarowanie terenów przygranicznych z gminą Pawonków i Kochanowice,
kształtowanie w społeczności lokalnej aktywnej, przedsiębiorczej postawy,
13
rozwój otoczenia okołobiznesowego,
walka z bezrobociem i aktywizacja osób bezrobotnych.
Domena strategiczna III - harmonijny rozwój społeczności Lublińca- wzrost jakości Ŝycia
mieszkańców miasta - w ramach tej domeny wytyczono następujące cele strategiczne:
• VII cel strategiczny - Rozwój budownictwa mieszkaniowego, w ramach tego celu
wyznaczono cele operacyjne tj.:
budowa domów wielorodzinnych w systemie czynszowym,
budowa mieszkań w systemie TBS,
uzbrajanie w infrastrukturę techniczną terenów przeznaczonych pod budownictwo jednoi wielorodzinne,
zabezpieczenie lokali socjalnych dla ludzi ubogich.
• VIII cel strategiczny - Wzrost jakości kształcenia w Lublińcu - rozwój miasta oparty na
wiedzy jego mieszkańców, w ramach tego celu wyznaczono cele operacyjne tj.:
podniesienie jakości warunków świadczenia usług edukacyjnych poprzez inwestycje
w placówkach oświatowych i kulturalno-oświatowych,
podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa w tym poziomu znajomości języków
obcych.
• IX cel strategiczny - Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa w tym bezpieczeństwa socjalnego
mieszkańców, w ramach tego celu wyznaczono cele operacyjne tj.:
zapewnienie funkcjonowania placówek opieki zdrowotnej w Lublińcu,
poprawa bezpieczeństwa na terenie miasta poprzez zmniejszenie kradzieŜy i włamań oraz
ograniczenie rozbojów,
działania profilaktyczne na rzecz poprawy bezpieczeństwa mieszkańców Lublińca,
utrzymanie i sukcesywne rozwijanie placówek pomocy społecznej oraz systemu
zabezpieczenia socjalnego.
• X cel strategiczny - Ochrona środowiska przyrodniczego, w ramach tego celu wyznaczono
cele operacyjne tj.:
dbałość o stan środowiska naturalnego w Lublińcu oraz działania na rzecz dalszej
poprawy sytuacji ekologicznej w mieście.
1.3. Metodyka prac
Metodologia opracowania niniejszego Programu polegała na:
• ocenie aktualnego stanu i uwarunkowań środowiska przyrodniczego w Gminie Lubliniec,
zawierającej charakterystyki poszczególnych komponentów środowiska,
• weryfikacji dotychczasowych dokumentów i opracowań inwestycyjno - środowiskowych,
• określeniu kreatywnej części Programu poprzez wyznaczenie celów głównych
i sformułowaniu kierunków działań pozwalających na realizację wyznaczonych celów,
• określeniu uwarunkowań realizacji Programu w zakresie rozwiązań prawno - instytucjonalnych,
źródeł finansowania,
• określeniu zasad monitoringu,
• szerokiej konsultacji poszczególnych etapów tworzenia Programu z przedsiębiorstwami,
jednostkami
komunalnymi
oraz
poszczególnymi
wydziałami
Urzędu
Miasta
oraz mieszkańcami gminy.
Źródłem informacji dla Programu były materiały uzyskane z Urzędu Miejskiego Lubliniec,
Starostwa Powiatowego w Lublińcu, z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska
w Katowicach, z Głównego Urzędu Statystycznego, z Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Śląskiego. Źródłem stały się takŜe prace instytutów i placówek naukowo-badawczych z zakresu
ochrony środowiska i gospodarki odpadami, dostępna literatura fachowa oraz „Program Ochrony
Środowiska dla Gminy Lubliniec na lata 2004-2010”.
Ponadto do podmiotów gospodarczych z terenu gminy rozesłano ankiety uwzględniające
szeroką problematykę ochrony środowiska. Dane uzyskane w wyniku ankietyzacji zostały
uwzględnione w treści niniejszego programu.
14
Zgromadzone informacje na bieŜąco weryfikowano poprzez konsultacje z pracownikami Gminy
Lubliniec oraz pracownikami podmiotów gospodarczych.
Jako punkt odniesienia dla niniejszego dokumentu przyjęto aktualny stan środowiska. Na
podstawie stanu aktualnego oraz analizy zadań zdefiniowanych w Programie na lata 2004-2010
(niektóre zadania pozostają nadal aktualne i zostały przeniesione do niniejszego dokumentu)
oraz celów i kierunków zadań określonych w Polityce Ekologicznej Państwa zdefiniowano cele
i kierunki niniejszego dokumentu.
Następnie zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska oraz ustawy
o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko i „Wytycznymi do sporządzania programów
ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”, przeprowadzono szereg konsultacji.
2. Ogólna charakterystyka Gminy Lubliniec
Miasto i Gmina Lubliniec połoŜone jest w północno-zachodniej części województwa śląskiego
na WyŜynie Śląskiej, w środkowej części Garbu Woźnickiego w dolinie rzeki Mała Panew nad rzeką
Lublinica. Miasto zlokalizowane jest w odległości 65 km od Katowic, 40 km na zachód od
Częstochowy i 60 km od Opola oraz 50 km od Gliwic. PołoŜenie Gminy na tle województwa
śląskiego przedstawia rys. 1, natomiast mapę administracyjną całego Powiatu pokazano na rys. 2.
Rysunek 1. PołoŜenie Gminy Lubliniec na tle województwa śląskiego
Źródło: www.lubliniec.pl
15
Rysunek 2. Mapa administracyjna Powiatu Lublinieckiego
Źródło: Program ochrony środowiska dla Gminy Lubliniec na lata 2004-2010
Gmina Lubliniec zajmuje powierzchnię 89,3 km2 (stan na 01.01.2010 r.). Siedziba władz
gminnych znajduje się w Lublińcu. Ponadto Lubliniec stanowi równieŜ siedzibę władz Powiatu
Lublinieckiego. Gminę zamieszkuje 24 410 osób (stan na 31.12.2008 r.).
W krajobrazie miasta Lublińca wyróŜnić moŜna cztery jednostki. Południowo-zachodnia część
obejmuje rozległe obniŜenie Małej Panwi, z kolei przez środek miasta z południowego wschodu na
północny zachód przebiega Garb Woźnicki. Odgałęzienie od tego Garbu stanowi przebiegający
skrajem północno-wschodnim Garb Herbski, natomiast część północna obejmuje obniŜenie Liswarty.
Miasto Lubliniec pełni funkcję rekreacyjno–wypoczynkową dla mieszkańców Górnego
Ośrodka Przemysłowego w oparciu o kompleksy leśne w rejonie Posmyk–Kokotek oraz Las
Komunalny w Lublińcu. Gmina charakteryzuje się ciekawymi walorami przyrodniczymi
i krajobrazowymi. Szczególnym miejscem jest Park Miejski (Las Komunalny) w Lublińcu, na terenie
którego znajduje się Kanał Grunwaldzki stanowiący miejsce uprawniania sportów wodnych
i wędkarstwa. Ponadto na terenie miasta znajduje się sieć ścieŜek rowerowych, a w pobliŜu
umiejscowiony jest kompleks rekreacyjny, w skład którego wchodzą obiekty sportowe Klubu
„Sparta”. Idealnym miejscem wypoczynku i rekreacji jest Kokotek, który stanowi ośrodek sportów
wodnych oraz bazę turystyczną i harcerską.
Obszary prawnie chronione zajmują nieznaczną część powierzchni gminy, w jej granicach
znajdują się uŜytek ekologiczny Staw PiegŜa „Kacze Jezioro" o powierzchni 130 ha oraz 9 pomników
przyrody. Walory przyrodniczo-krajobrazowe Gminy Lubliniec umoŜliwiają na wydzielenie kilku
cennych obszarów, które obok funkcji podstawowej pełnią funkcję turystyczną. NaleŜą do nich: lasy,
doliny rzeczne, zbiorniki wodne (stawy rybne), agrocenozy. Ze względu na fakt, Ŝe tereny gminy
cechują się duŜą bioróŜnorodnością ekosystemów i siedlisk przyrodniczych, na jej terenie znajdują się
24 większe ekosystemy naturalne, półnaturalne i antropogenne.
16
Zbiorowiska leśne zajmują powierzchnię 6 214,8 ha, co stanowi 69,5% ogólnej powierzchni
gminy. Na gruntach leśnych (6 390,8 ha) zbiorowiska leśne zajmują 97,2% (6 214,8 ha), zaś
róŜnorodne zbiorowiska nieleśne 2,8% (176,0 ha). Prawie 95% gruntów leśnych na terenie gminy
Lubliniec stanowią lasy publiczne naleŜące do Skarbu Państwa. Grunty leśne prywatne zajmują około
4% powierzchni, tylko nieznaczną część stanowią grunty leśne gminne (1,9%). Lasy na terenie gminy
zdominowane są przez sosnę, która stanowi 94% drzewostanu. Są to drzewostany na ogół młode,
przeciętny wiek to 54 lata.
Ogólna powierzchnia gruntów gminy Lubliniec wynosi 8 948 ha. W strukturze uŜytkowania
gruntów uŜytki rolne zajmują powierzchnię 1 540 ha co stanowi 17,2% ogólnej powierzchni gminy.
Najbardziej wartościowe gleby klasy III zlokalizowane w części północno-wschodniej i północnozachodniej i stanowią 20,4% uŜytków rolnych.
Na terenie gminy Lubliniec nie udokumentowano zasobów surowców mineralnych (źródło:
Bilans Zasobów Kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2008 r.).
Pod względem hydrograficznym Gmina Lubliniec połoŜona jest w całości w dorzeczu rzeki
Odry, w zlewni rzeki Mała Panew i jej dopływów Lublinicy i Leśnicy. Przez teren gminy przebiega
dział wodny II rzędu pomiędzy dorzeczami Odry i Warty, stąd charakterystyczną cechą jest
występowanie licznych obszarów źródliskowych rzek, stanowiących dopływy niŜszych rzędów Odry
i Warty. Wody powierzchniowe na terenie gminy Lubliniec reprezentowane są głównie przez rzeki:
Mała Panew, Lublinica (Lublinianka), Leśnica. System rzeczny uzupełniają lokalne zbiorniki wód
powierzchniowych w postaci stawów hodowlanych, kompleks stawów na rzece Lublinica oraz Staw
PiegŜa (Kacze Jezioro), Staw Posmyk i Staw Kokotek II i I w południowej części gminy.
Wody podziemne stanowiące główny uŜytkowy poziom wodonośny występujące na obszarze
Gminy Lubliniec związane są z utworami serii węglanowej triasu. Zalega tu zbiornik GZWP 327
Lubliniec-Myszków. Kolektorem są tutaj dolomity, wapienie retu i wapienie muszlowe, które często
ujmowane łącznie zwie się serią węglanową triasu. Poziom jest zasilany bezpośrednio opadami
atmosferycznymi na wychodniach oraz wodami czwartorzędowymi piętra wodonośnego w rejonie
okien hydrogeologicznych. Zbiornik posiada znaczne zasoby (3394 m3/h).
Stopień zwodociągowania Gminy Lubliniec wynosi około 95%. Całkowita długość sieci wynosi
104,0 km, natomiast przyłączy 36,0 km. Łączna długość istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej
grawitacyjnej i tłocznej na terenie Gminy Lubliniec wynosi 93,0 km i zawiera 3673 szt. przyłączy
o łącznej długości 33,0 km. Ścieki komunalne na terenie Gminy Lubliniec oczyszczane są w jednej
oczyszczalni ścieków w Lublińcu przy ul. Spokojnej.
Lubliniec jest waŜnym węzłem połoŜonym na skrzyŜowaniu dróg krajowych tj. drogi krajowej
nr 46 Szczekociny - Częstochowa - Lubliniec - Opole - Nysa - Kłodzko i drogi krajowej nr DK11
Bytom - Lubliniec - Ostrów Wielkopolski - Poznań - Kołobrzeg. Ponadto przez centrum miasta
przebiegają ciągi komunikacyjne w relacji: droga wojewódzka nr 906 Lubliniec - Koszęcin - Strzebin
- Woźniki - Koziegłowy - Myszków - Zawiercie oraz drogi lokalne (międzypowiatowe) Strzelce
Opolskie - Zawadzkie - Lubliniec i Lubliniec - Krupski Młyn - Zawadzkie oraz drogi powiatowe
i gminne. W Lublińcu istnieje obwodnica zachodnia łącząca dzielnice Kokotek z dzielnicą Steblów.
W listopadzie 2008 r. ruszyła budowa obwodnicy północnej, natomiast w październiku 2009 r.
zakończono budowę trasy śródmiejskiej.
Podstawowymi zakładami produkcyjnymi na terenie gminy są m.in.: Lentex S.A.,
TURBOCARE POLAND S.A., HOGER Sp. z o.o., RPM. S.A i Przedsiębiorstwo Produkcyjno –
Handlowe HEF oraz Hygienika S.A.
3. Działania systemowe
3.1. Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych
3.1.1. Stan wyjściowy
Aby zachować zasoby cenne przyrodniczo, poprawić jakość środowiska i bezpieczeństwo
ekologiczne oraz rozwijać gospodarczo i społecznie gminę, naleŜy kierować się zasadą
17
zrównowaŜonego rozwoju. Dlatego waŜne jest uwzględnianie celów ochrony środowiska
we wszystkich dokumentach strategicznych sektorów gospodarczych, a przede wszystkim
w transporcie, energetyce, przemyśle, gospodarce komunalnej, rolnictwie, turystyce i rekreacji,
gdyŜ sektory te wykazują największą presję na środowisko. Ponadto dokumenty te powinny być
poddawane tzw. strategicznym ocenom oddziaływania na środowisko w celu sprawdzenia, czy
rozwiązania w nich zawarte nie spowodują zagroŜenia dla środowiska.
3.1.2. Cel średniookresowy do 2018 r.
Cel
Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do sektorowych dokumentów strategicznych
oraz przeprowadzenie oceny skutków ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem
3.1.3. Kierunki działań na lata 2010-2013
Do realizacji powyŜszego celu niezbędne będzie prowadzenie w latach 2010-2013 działań
edukacyjnych związanych z obowiązkiem wykonywania strategicznych ocen oddziaływania
na środowiska, a takŜe uświadomienie korzyści wynikających z ich przeprowadzenia. Niezbędne
będzie równieŜ wzmocnienie współpracy wydziałów ochrony środowiska z instytucjami
odpowiedzialnymi za przygotowanie i wdraŜanie tych dokumentów.
Kierunki działań
• Wzmocnienie współpracy referatu komunalnego z instytucjami odpowiedzialnymi za
przygotowanie gminnych dokumentów strategicznych.
• Wykonywanie ocen oddziaływania na środowisko dla dokumentów strategicznych.
• Przeprowadzenie szkoleń w zakresie oceny dokumentów oceniających oddziaływania
przedsięwzięć na środowisko.
• Przeprowadzenie szkoleń dla projektodawców dokumentów strategicznych.
• Upowszechnienie dorobku oraz korzyści wynikających z przeprowadzenia ocen
oddziaływania na środowisko.
3.2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska
Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska związana jest z wdraŜaniem
w gospodarce wymagań prawnych zawartych w dyrektywach Unii Europejskiej przetransponowanych
do prawa krajowego. Zadaniem państwa jest tworzenie rozwiązań prawno - ekonomicznych
sprzyjających rozwojowi gospodarczemu, a takŜe kontrola przestrzegania prawa przez podmioty
działające na rynku. Rolą państwa jest równieŜ stymulacja działań w kierunku realizowania
konstytucyjnej zasady zrównowaŜonego rozwoju.
Niestety dotychczas w Polsce brak jest wystarczającej ilości mechanizmów promujących
proekologiczne zachowania konsumentów, a takŜe produkty mniej obciąŜające środowisko. Nie
rozwinął się równieŜ w wystarczającym stopniu przemysł urządzeń ochrony środowiska. Dlatego
waŜne jest, aby podejmować działania zmierzające do aktywizacji rynku na rzecz ochrony środowiska,
co jest zgodne z konstytucyjną zasadą zrównowaŜonego rozwoju.
Cel
Rozwój produkcji proekologicznych towarów oraz świadomych postaw konsumenckich
zgodnych z zasadą zrównowaŜonego rozwoju
18
Kierunki działań
• Wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy.
• Działania prowadzące do upowszechniania i promocji wśród mieszkańców gminy
produktów ekologicznych.
• Działania edukacyjne w zakresie kształtowania zrównowaŜonego konsumpcjonizmu.
• Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska np. torb foliowych.
• Zastosowanie systemu „zielonych zamówień” w przetargach organizowanych przez
instytucje korzystające ze środków publicznych.
• Likwidacja azbestowych pokryć dachowych.
3.3. Zarządzanie środowiskowe
System zarządzania środowiskiem (SZŚ) zapewnia włączenie środowiska i jego ochrony
do celów strategicznych poszczególnych firm oraz przypisanie tych zagadnień do kompetencji
zarządu. Systemy te są dobrowolnym zobowiązaniem się przedsiębiorstw, placówek sektora finansów,
jednostek administracji publicznej i innych do podejmowania działań mających na celu zmniejszenie
oddziaływań na środowisko, związanych z prowadzoną działalnością. Posiadane przez daną firmę
prawidłowo funkcjonującego SZŚ gwarantuje, iŜ firma ta działa zgodnie ze wszystkimi przepisami
ochrony środowiska.
Najpopularniejszym systemem wśród polskich firm jest PE - EN ISO 14001. Norma ta pozwala
zbudować System Zarządzania Środowiskowego w oparciu o tzw. podejście procesowe. Jednym
z najwaŜniejszych elementów jest uwzględnienie ciągłego doskonalenia w działaniach danego
przedsiębiorstwa czy organizacji. Podstawowym kryterium, na którym opiera się działania w zakresie
Systemu Zarządzania Środowiskowego jest identyfikacja aspektów środowiskowych. Zalety
wdroŜenia Systemu Zarządzania Środowiskowego wg ISO 14001 to m.in.:
• spełnienie wymogów prawnych dotyczących ochrony środowiska,
• zmniejszenie ryzyka środowiskowego przez uprzednie zidentyfikowanie zagroŜeń
i przygotowanie się na wypadek ich zaistnienia,
• zmniejszenie kosztów działania poprzez:
– poprawę efektywności zuŜycia surowców nieodnawialnych, optymalizacja doboru
surowców, materiałów i produktów (np. surowce wtórne),
– polepszenie efektywności wykorzystywania zasobów infrastrukturalnych,
– zagospodarowanie odpadów,
• zdobycie przewagi nad konkurencją, poprzez dostosowanie proekologiczne, zanim
ustawodawstwo będzie stawiało ostrzejsze wymagania.
Znacznie trudniejszym do wprowadzenia jest system zarządzania środowiskowego zgodnie
z normą europejską EMAS. W 2004 r. w ustawie o krajowym systemie ekozarządzania i audytu
zdefiniowano ramy organizacyjne tego systemu w Polsce. Reguluje on zasady wdroŜenia systemów
zarządzania środowiskowego wraz ze ściśle określonymi wymogami badania i minimalizacji
zanieczyszczeń. Organizacja, która chce zarejestrować się w systemie EMAS musi wdroŜyć system
zarządzania środowiskowego zgodnie z wymaganiami normy ISO 14001, opublikować deklarację
środowiskową zweryfikowaną przez niezaleŜnego, akredytowanego weryfikatora środowiskowego,
aktywnie włączyć pracowników w proces zarządzania środowiskowego oraz postępować zgodnie
z prawem. Zalety wdroŜenia Systemu Ekozarządzania i Audytu EMAS to m.in.:
• ograniczenie zuŜycia surowców, wody i energii,
• minimalizację kosztów,
• recykling oraz zmniejszanie ilości odpadów, ścieków i emisji gazów,
• redukcję opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska,
19
•
•
•
•
•
•
•
•
•
minimalizację wystąpienia awarii środowiskowych,
redukcję kosztów usuwania potencjalnych zanieczyszczeń,
przystosowanie i utrzymanie zgodności z coraz bardziej rygorystycznymi wymaganiami prawa,
zwiększenie pozycji konkurencyjnej na rynku,
zwiększenie wartości rynkowej organizacji,
obniŜenie wysokości stawek ubezpieczeniowych,
poprawę bezpieczeństwa pracy,
wzrost świadomości ekologicznej pracowników,
poprawę wizerunku organizacji z uwagi na kompleksowe podejście do zagadnień
środowiskowych świadczące o dobrym zarządzaniu,
• nawiązanie otwartego dialogu z lokalną społecznością, organami administracji publicznej
i innymi zainteresowanymi stronami.
Na terenie Gminy Lubliniec funkcjonuje kilka firmy, które posiadają Systemy Zarządzania
Środowiskowego.
MoŜna tu wymienić Grupę Spółek A.S.A., która posiada 12 oddziałów na terenie całej Polski.
Jednym z nich jest oddział A.S.A. Lubliniec Sp. z o.o. przy ul. Przemysłowej 5 w Lublińcu. Grupa ta
dysponuje certyfikatami nadanymi wg międzynarodowych norm ISO 14001, ISO 9001 i OHSAS
18001. Certyfikaty wystawiane są na konkretne rodzaje prowadzonej działalności m.in. na zbiórkę,
segregację, transport i składowanie odpadów oraz czyszczenie czy utrzymanie dróg.
Kolejną firmą, która posiada System Zarządzania Jakością zgodny z wymaganiami normy
ISO 9001:2001 jest Lentex S.A. z siedzibą w Lublińcu przy ul. Powstańców Śląskich 54.
Podobnie RPM S.A. przy ul. Niegolewskich 7 w Lublińcu w 2000 r. wdroŜył System
Zarządzania Jakością ISO 9002:1994 oraz System Zarządzania Środowiskowego ISO 14001:2004,
który obejmuje budownictwo wodne i hydrotechniczne: obwałowania, zapory ziemne, tamy, budowle
piętrzące, kanały, śluzy, przepusty, zbiorniki wodne, regulacje rzek, rekultywacje terenów
zdegradowanych oraz budowę zewnętrznych sieci kanalizacji deszczowej i sanitarnej, a takŜe budowę
składowisk odpadów komunalnych.
PKS Lubliniec z lokalizacją przy ul. Niegolewskich 5 równieŜ posiada System Zarządzania
Jakością EN ISO 9001:2000. Certyfikat ten wystawiony jest na przewóz osób, badania techniczne
pojazdów, sprzedaŜ paliw i serwis tachografów, a takŜe dla ośrodka szkolenia kierowców.
NaleŜy nadmienić, iŜ Urząd Miejski w Lublińcu uzyskał certyfikat systemu zarządzania
jakością nadany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Certyfikat ten potwierdza spełnianie
przez usługi świadczone w ramach pracy Urzędu Miejskiego międzynarodowych norm
ISO 9001:2001.
Cel
Upowszechnianie oraz wspieranie wdraŜania systemów zarządzania środowiskowego
Cel moŜe być osiągnięty, jeŜeli podjęte zostaną działania ukierunkowane na stymulowanie
organizacji do wzięcia udziału w programach szkolno - informacyjnych w zakresie systemu
zarządzania środowiskiem w tym systemu EMAS.
Kierunki działań
• Promowanie i wdraŜanie systemu zarządzania środowiskowego.
• Zachęcanie do udziału w programach szkolno - informacyjnych dotyczących systemu
EMAS, PN - EN ISO 14001, zasad Czystej Produkcji, Odpowiedzialność i Troska.
• Wprowadzenie systemu „zielonych zamówień” w postępowaniach o udzielenie zamówienia
publicznego promujących firmy posiadające certyfikaty zarządzania środowiskowego.
20
3.4. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska
Edukacja ekologiczna jest jednym z podstawowych warunków realizacji Programu Ochrony
Środowiska. Świadome wspólnoty społeczne podejmują liczne lokalne akcje proekologiczne
oraz sprawują społeczną kontrolę nad działaniami przedsiębiorstw i instytucji. Dlatego teŜ konieczne
jest zapewnienie mieszkańcom Gminy Lubliniec szerokiego dostępu do informacji o środowisku
i jego ochronie, a takŜe o działaniach instytucji w sektorze ochrony środowiska.
Kierunki edukacji w Polsce wyznacza Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej „Przez
edukację do zrównowaŜonego rozwoju”. Wskazuje ona na konieczność włączania treści dotyczących
ochrony środowiska do programów edukacji formalnej, a takŜe wspierania programów edukacji
nieformalnej.
Działania prowadzone w zakresie edukacji ekologicznej na terenie gminy muszą docierać
do wszystkich grup społecznych i wiekowych, dlatego waŜne jest znalezienie odpowiednich środków
przekazu. W zaleŜności od formy i treści przekazu, moŜna wyróŜnić następujące grupy, do których
powinny być kierowane odpowiednio przygotowane informacje:
• pracownicy administracji publicznej,
• nauczyciele i dziennikarze,
• dzieci i młodzieŜ,
• dorośli mieszkańcy,
• przedsiębiorcy.
WaŜnym elementem realizacji polityki ekologicznej jest takŜe współpraca instytucji
publicznych z organizacjami pozarządowymi.
Edukację ekologiczną najłatwiej jest prowadzić wśród dzieci i młodzieŜy w trakcie zajęć
szkolnych. Bardzo waŜne są wówczas zajęcia terenowe oparte na bezpośrednim kontakcie ucznia
z przedstawioną problematyką, co pomaga wykształcić u niego umiejętność wnikliwej obserwacji,
spostrzegawczości, kojarzenia i wyciągania odpowiednich wniosków. NaleŜy takŜe uwraŜliwić dzieci
i młodzieŜ szkolną na zaistniałe zagroŜenia środowiska naturalnego na tle problemów społecznych
gminy jako obszaru rozwoju osadnictwa, przemysłu i drobnej działalności rzemieślniczo - usługowej,
a takŜe komunikacji, turystyki i rolnictwa oraz obszaru o wartościach zasobnych przyrodniczo.
Dla skutecznego wdroŜenia załoŜeń niniejszego dokumentu kluczowe znaczenie
ma takŜe odpowiednie przygotowanie pracowników administracji państwowej, samorządowej,
nauczycieli oraz pracowników firm, a takŜe ogólnodostępna akcja informacyjna dla społeczeństwa.
Wśród mieszkańców gminy naleŜy wzbudzić zainteresowanie stanem środowiska i moŜliwościami
jego poprawy, a takŜe wywołać poczucie odpowiedzialności i zaangaŜowania ich w procesy
decyzyjne.
Edukacja ekologiczna mieszkańców gminy moŜe być promowana m.in. poprzez druk ulotek
i broszurek informacyjnych dostarczanych do kaŜdego gospodarstwa domowego, plakaty rozwieszane
w często odwiedzanych przez mieszkańców gminy miejscach np. w przedszkolach, szkołach,
w okolicy kościołów i sklepów, publikacje w prasie lokalnej czy konkursy i informacje przekazywane
w trakcie ogłoszeń parafialnych.
Edukacja ekologiczna w Gminie Lubliniec
Na terenie Gminy Lubliniec jednostkami biorącymi udział w kształtowaniu świadomości
ekologicznej jej mieszkańców są:
• Urząd Miasta Lubliniec,
• Starostwo Powiatowe w Lublińcu,
• Nadleśnictwo Lubliniec,
21
• organizacje pozarządowe,
• placówki oświatowe - przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne.
Działalność władz gminy jak i powiatu polega przede wszystkim na wspieraniu edukacji
ekologicznej w szkołach, publikowaniu materiałów informacyjnych i prelekcjach o tematyce
ekologicznej.
W ramach edukacji ekologicznej Gmina Lubliniec od kilku lat organizuje akcję „Sprzątanie
Świata”, ostatnie tego typu akcje organizowane były w 2007 r. („Sprzątanie Świata - Polska 2007”)
i w 2008 r. („Sprzątanie Świata - Polska 2008”). Akcja ta ma na celu wyrobienie postaw i zachowań,
które powinny stać się stylem Ŝycia mieszkańców gminy. Tematem przewodnim kampanii w 2007 r.
było „Oszczędzaj. Wyłączaj. Odzyskuj. Świeć przykładem”. Ponadto w 2007 r. zorganizowano akcję
„Dzień bez samochodu” i wydano prenumeratę pisma „Eko świat”, które przekazano do szkół.
Warto nadmienić, iŜ w 2008 r. przedstawiciel referatu komunalnego Urzędu Miejskiego
w Lublińcu spotkał się z uczniami gimnazjum celem zapoznania ich z działaniami na rzecz ochrony
środowiska. Ponadto w gazecie samorządowej Nowiny Lublinieckie opublikowano artykuł
pn. „Segregacja odpadów komunalnych - wymóg czy konieczność ”.
Wszystkie szkoły z terenu gminy zostały zaproszone do wzięcia udziału w kampanii
promocyjno-edukacyjnej organizowanej przez Fundację Ekologiczną SILESIA pn. „Od Ciebie
równieŜ zaleŜy ochrona środowiska - popieraj recykling”.
Edukacja ekologiczna w szkołach na terenie Gminy Lubliniec
W 1998 r. w mieście Lubliniec powstał program pn. „Lubi mi się tu Ŝyć - edukacja ekologiczna
w placówkach oświatowych Lublińca”. Program ten z załoŜenia miał trwać 6 miesięcy, niemniej
jednak niektóre jego działania są realizowane do dziś. Głównym celem projektu jest wykształcenie
odpowiedzialności mieszkańców za czystość miasta, które słynie z duŜych powierzchni lasów,
czystych wód i przyjaznego otoczenia. Celem pośrednim jest integracja środowiska lokalnego przy
upowszechnieniu zachowań proekologicznych mieszkańców miasta jak równieŜ edukacja ekologiczna
dzieci i młodzieŜy w szkołach i przedszkolach.
Do form podjętych działań bezpośrednio skierowanych na pobudzenie świadomości,
podnoszenie poziomu wiedzy i wyrabianie umiejętności naleŜą:
• ochrona surowców pierwotnych dzięki surowcom wtórnym - edukacja w dziedzinie
prowadzonej w mieście segregacji odpadów i upowszechnianie uchwały Rady Miejskiej
w Lublińcu o obowiązku utrzymania porządku i czystości w gminie, która realizowana jest
poprzez zajęcia w szkołach, pogadanki, konkursy plastyczne, konkursy literackie
i przedstawienia teatralne, a takŜe „Happening Ekologiczny”,
• kluby młodego ekologa - kluby te powstały w kaŜdej szkole i przedszkolu. Placówki
edukacyjne zostały wyposaŜone w aparaty fotograficzne. Przedszkolaki uczą się rozpoznawać
głosy ptaków w ramach konkursu pn. „KaŜdy ptak - to mój brat”, natomiast młodzieŜ szkolna
poznaje pomniki przyrody, wykonuje doświadczenia chemiczne i analizuje skład gleby,
• zielone patrole - pod tym hasłem kluby młodego ekologa obserwują „dzikie wysypiska”
i sporządzają dokumentację fotograficzną, która jest później analizowana przez StraŜ Miejską,
• miasto wolne od śmieci - to akcja polegająca na zbiórce surowców wtórnych w szkołach
i przedszkolach, prowadzona na zasadzie konkursów. Nagrody dla zwycięskich grup lub klas
22
stanowią wycieczki po terenie całej Polski. Przedszkolaki ze swoimi rodzicami zbierają
makulaturę, a dzieci w szkołach zuŜyte baterie,
• eko-ścieŜki - to imprezy prowadzone przez nauczycieli i wychowawców, którzy opracowali
ścieŜki dydaktyczne po terenie miasta Lubliniec, do pokonania ich pieszo lub rowerem,
• Ŝyj zdrowo - to akcja polegająca na propagowaniu zdrowego i sportowego stylu Ŝycia poprzez
prowadzenie cyklu pogadanek i zajęć dydaktycznych odnośnie patologii zagraŜającej Ŝyciu
i zdrowiu. Działania w ramach tej akcji prowadzone były przy współudziale przedstawicieli
StraŜy Miejskiej, Policji i Sanepidu. Przeprowadzono konkursy pod hasłem „Zdrowie najwyŜsza wartość” m.in. konkurs międzyszkolny ze znajomości przepisów ruchu drogowego,
• widzieć, chcieć, działać - to Otwarty Turniej Wiedzy Ekologicznej pod patronatem Burmistrza
Miasta. Głównymi nagrodami są rowery górskie, a finał konkursu jest prezentowany w formie
widowiska artystycznego w Miejskim Domu Kultury.
W powyŜsze działania włączyły się róŜne grupy społeczne, pracownicy jednostek gminy,
nauczyciele, wychowawcy, pracownicy Urzędu Miejskiego i instytucje, wśród których wymienić
naleŜy Miejską Bibliotekę Publiczną, Miejski Dom Kultury, PTTK, Powiatową Stację SanitarnoEpidemiologiczną, Nadleśnictwo Lubliniec, Zakład Gospodarki Komunalnej Lokalowej
i Ciepłownictwa, StraŜ Miejska i Policja oraz gazeta lokalna „Nowiny Lublinieckie”.
Program „Lubi mi się tu Ŝyć” dał początek akcjom w postaci sprzątania miasta w marcu
z okazji „Dnia wagarowicza”, w kwietniu z okazji akcji „Dzień Ziemi”, a takŜe we wrześniu podczas
akcji „Sprzątanie Świata - Polska” i corocznie obchodzonych „Dni Lublińca”.
Działania proekologiczne w latach 2007-2008 prowadzone w szkołach na terenie Gminy Lubliniec
W latach 2007-2008 w szkołach na terenie Lublińca przeprowadzono następujące
przykładowe działania edukacyjne:
• zbiórkę makulatury,
• Miejski Konkurs Ekologiczny,
• konkurs plastyczny zorganizowany przez Szkołę Podstawową nr 5 w Lublińcu pt.
„Jestem miłośnikiem lasu”,
• spotkanie z kierownikiem Wydziału Komunalnego Urzędu Miasta w Lublińcu na
temat „Ochrony środowiska w Lublińcu”.
• akcję „Sprzątanie Świata”,
• sporządzenie gazetki ściennej o tematyce ekologicznej,
• spotkanie uczniów z leśnikiem,
• wycieczkę do oczyszczalni ścieków w celu zapoznania uczniów klas III z procesem
oczyszczania ścieków,
• realizację ekologicznej ścieŜki edukacyjnej,
• zorganizowanie szkolnego konkursu pt. „Czysty las”,
• akcję „Europejski Dzień bez Samochodu”,
• zbiórkę zuŜytych baterii,
• zwiedzanie elektrowni szczytowo-pompowej z certyfikatem „Firma Przyjazna
Środowisku” Porąbka - śar na rzece Sole – kl. I i II,
• zorganizowanie EKODYSKOTEKI (bilet wstępu moŜna było nabyć za makulaturę lub
zuŜyte baterie),
• wyznaczenie klasowych ekologów odpowiedzialnych za działania ekologiczne
w danej klasie,
• przeszkolenie uczniów chętnych do udziału w konkursie Fundacji „Silesia” o tytuł
„Ambasadora recyklingu 2008”. Zebrane przez uczniów deklaracje przystąpienia
gospodarstw domowych do selektywnej zbiórki odpadów przesłano do organizatora.
23
Jednym z istotnych elementów w realizacji celów „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy
Lubliniec na lata 2010 - 2013 z perspektywą do 2018 r.” jest edukacja ekologiczna społeczeństwa
gminy.
Stałe podnoszenie świadomości ekologicznej, jako element wzmacniający poziom akceptacji
działań proekologicznych podejmowanych przez instytucje publiczne wynika bezpośrednio z Polityki
Ekologicznej Państwa. Edukacja ekologiczna ma na celu zapewnienie rozwoju społeczeństwa
realizującego zasady zrównowaŜonego rozwoju i posiadającego umiejętność oceny stanu
bezpieczeństwa ekologicznego. Natomiast prawo do informacji o środowisku jest jednym
z najwaŜniejszych instrumentów ochrony środowiska i elementem, dzięki któremu społeczeństwo ma
moŜliwość wpływania na procesy podejmowania decyzji, których skutki mają znaczenie dla
środowiska.
Cel
Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy oraz
zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie
Kierunki działań
• Aktywna edukacja ekologiczna dzieci i młodzieŜy w formalnym systemie kształcenia
w ramach programu edukacji ekologicznej „Lubi mi się tu Ŝyć”.
• Wspieranie merytoryczne i finansowe działań z zakresu edukacji ekologicznej
prowadzonej w szkołach i przedszkolach oraz promowanie aktywnych form edukacji
ekologicznej dzieci i młodzieŜy np. poprzez organizowanie konkursów, sesji popularnonaukowych związanych z tematyką środowiskową czy teŜ włączanie się w akcję
„Sprzątanie Świata” czy obchody „Dnia Ziemi”.
• Promocja działań proekologicznych poprzez stwarzanie atrakcyjnego systemu zachęt
i nagród finansowych dla podmiotów i instytucji, które podejmują działania na rzecz
poprawy stanu środowiska.
• Przygotowanie wydawnictw informacyjno - promocyjnych (broszury, foldery,
informatory), zamieszczanie artykułów w lokalnej prasie.
• Współdziałanie władz gminy z mediami, organizacjami pozarządowymi w zakresie
prezentacji stanu środowiska oraz działań podejmowanych na rzecz jego ochrony.
• WdroŜenie mechanizmów ułatwiających dostęp do informacji o środowisku oraz udział
przedstawicieli władz gminy w szkoleniach z zakresu publicznego dostępu do informacji
o środowisku.
3.5. Odpowiedzialność za szkody w środowisku
W dniu 20 kwietnia 2007 r. weszła w Ŝycie ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu
szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r., Nr 75, poz. 493), która określa zasady
odpowiedzialności za zanieczyszczenia. Podstawowym jej celem jest wdroŜenie zasady
„zanieczyszczający płaci”, a takŜe zlikwidowanie barier w konkurencyjności podmiotów
gospodarczych, których działalność moŜe stać się źródłem bezpośredniego zagroŜenia wystąpieniem
szkody lub szkody w środowisku.
WyróŜnić moŜna dwa rodzaje odpowiedzialności za szkody wyrządzone w środowisku
tj.: odpowiedzialność administracyjną oraz cywilnoprawną. Za szkody powstałe w środowisku
odpowiedzialny jest sprawca, który ponosi takŜe odpowiedzialność cywilnoprawną. W przypadku,
24
gdy nie ma moŜliwości rozpoznania sprawcy, naprawą szkody zajmuje się Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska.
Do zadań Głównego Inspektora Ochrony Środowiska naleŜy prowadzenie rejestru zagroŜeń
i szkód w środowisku.
ZagroŜenia dla środowiska mogą wynikać z działalności produkcyjnej, transportowej
i usługowej. Na terenie Gminy Lubliniec nie ma zakładów przemysłowych mogących powodować
ryzyko wystąpienia szkody w środowisku, nie znajdują się teŜ magazyny paliw płynnych. ZagroŜenia
dla środowiska mogą wynikać jedynie z transportu materiałów niebezpiecznych, w tym m.in. paliw
płynnych.
Cel
Zapobieganie szkodom w środowisku
Kierunki działań
• Przeprowadzenie szkoleń na temat odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku
dla pracowników administracji, sądownictwa oraz podmiotów gospodarczych.
3.6. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym
Krajowe przepisy dotyczące konieczności przedstawiania zagadnień dotyczących ochrony
środowiska w planie zagospodarowania przestrzennego zawarte są w ustawie z dnia 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.),
a takŜe w ustawach ustanawiających samorządy poszczególnych szczebli i określających ich
kompetencje, w tym w zakresie gospodarki przestrzennej tj. w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r.
o samorządzie wojewódzkim (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.) i w ustawie z dnia
8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego są podstawowymi instrumentami
kształtowania ładu przestrzennego pozwalającymi gminie na racjonalną gospodarkę terenami. Od
kilku lat obserwuje się wzmocnienie roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony
środowiska. Do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wykonywane są opracowania
ekofizjograficzne i prognozy oddziaływania na środowisko, które uwzględniają zagadnienia ochrony
środowiska na etapie tworzenia tych planów.
Dla terenu Gminy Lubliniec obowiązujące są miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego uchwalone następującymi uchwałami:
• Uchwała Nr 135/XI/03 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie
uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Lublińca
dla terenu stawu Posmyk wraz z terenami przyległymi pod rekreację, wypoczynek, sporty
wodne i budownictwo letniskowe w dzielnicy Kokotek w Lublińcu oraz dla stawu PiegŜa
zwanego „Kaczym Stawem” do utworzenia uŜytku ekologicznego,
• Uchwała Nr 81/VII/03 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 27 marca 2003 r. w sprawie
dla terenu przeznaczonego pod lokalizację nieuciąŜliwej zabudowy usługowo – gospodarczej,
z dopuszczeniem funkcji mieszkaniowej, przy ul. Świerkowej w Lublińcu,
• Uchwała Nr 84/VII/03 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 27 marca 2003 r. w sprawie
25
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dla terenu przeznaczonego pod lokalizację zabudowy letniskowej, przy ul. Malinowej
w dzielnicy Wymyślacz w Lublińcu,
Uchwała Nr 87/VII/03 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 27 marca 2003 r. w sprawie
dla terenu przeznaczonego pod zabudowę mieszkaniową z dopuszczeniem lokalizacji usług
i małych nieuciąŜliwych warsztatów rzemieślniczych, zlokalizowanych w Lublińcu przy
ul. Świerkowej,
Uchwała Nr 465/L/06 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 25 stycznia 2006 r. w sprawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Lublińca,
Uchwała Nr 465/L/06 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 25 stycznia 2006 r. w sprawie
Uchwała Nr 535/LIX/2006 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 30 sierpnia 2006 roku
w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu
w dz. Kokotek miasta Lublińca,
Uchwała Nr 508/LVI/06 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 12 czerwca 2006 r. w sprawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Lublińca - Steblów,
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Lublińca - Śródmieście,
Uchwała Nr 548/LX/06 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 27 września 2006 r. w sprawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Lublińca - Kokotek,
Uchwała Nr 261/XXVII/08 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 27 czerwca 2008 r. w sprawie
zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Lublińca - dz. Steblów
(ul. Wiejska),
Uchwała Nr 262/XXVII/08 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 27 czerwca 2008 r. w sprawie
zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Lublińca - dz. Steblów
(Oleska, Konopnickiej),
Uchwała Nr 353/XXXIV/08 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 26 listopada 2008 roku
w sprawie: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu we wschodniej
części miasta Lublińca - ul. Klonowa,
Uchwała Nr 354/XXXIV/08 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 26 listopada 2008 roku
w sprawie: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów w rejonie
ul. Powstańców Śl. oraz w rejonie ul. Częstochowskiej,
Uchwała Nr 151/XVII/07 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 31 października 2007 r.
w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla
fragmentu lasu komunalnego – teren przyległy do basenu miejskiego w Parku Grunwaldzkim
w Lublińcu,
Uchwała Nr 416/XXXVIII/09 Rady Miejskiej w Lublińcu z dnia 31 marca 2009 roku
w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru
połoŜonego w północno – wschodniej części miasta Lublińca.
Cel
Integracja problematyki środowiskowej z gminnymi planami zagospodarowania
przestrzennego, które powinny stanowić podstawę do podejmowania decyzji o lokalizacji
nowych inwestycji
26
Kierunki działań
• Uwzględnienie w miejscowym planie zagospodarowania wymagań dotyczących ochrony
środowiska wynikających z opracowań ekofizjograficznych i prognoz oddziaływania
na środowisko.
• WdraŜanie wytycznych dotyczących wyznaczania korytarzy ekologicznych.
• Uwzględnienie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów
naraŜonych na niebezpieczeństwo powodzi.
• Wprowadzanie
mechanizmów
ochrony
zasobów
złóŜ
kopalin
przed
zagospodarowywaniem powierzchni uniemoŜliwiającym przyszłe wykorzystanie.
• Uwzględnienie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wyników
monitoringu środowiska, w szczególności w zakresie powietrza, wód i hałasu.
4. Ochrona zasobów naturalnych
4.1. Ochrona przyrody
Podstawowym aktem prawnym regulującym tę dziedzinę jest ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 - tekst jednolity). Ustawa ta określa cele,
zasady i formy ochrony przyrody. Formami ochrony przyrody są:
• parki narodowe,
• rezerwaty przyrody,
• parki krajobrazowe,
• obszary chronionego krajobrazu,
• obszary Natura 2000,
• pomniki przyrody,
• stanowiska dokumentacyjne,
• uŜytki ekologiczne,
• zespoły przyrodniczo - krajobrazowe,
• ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Walory przyrodniczo-krajobrazowe Gminy Lubliniec umoŜliwiają na wydzielenie kilku
cennych obszarów, które obok funkcji podstawowej pełnią funkcję turystyczną. NaleŜą do nich: lasy,
doliny rzeczne, zbiorniki wodne (stawy rybne), agrocenozy. Dla ochrony i wzrostu poziomu
bioróŜnorodności na obszarze gminy istotne znaczenie ma zachowanie istniejących powierzchni
przyrodniczo cennych, zwłaszcza przez zastosowanie odpowiednich form ochrony prawnej.
Obszary prawnie chronione zajmują nieznaczną część powierzchni gminy, w jej granicach
znajdują się następujące formy ochrony przyrody:
1. uŜytek ekologiczny Staw PiegŜa „Kacze Jezioro" (130 ha) - teren zbiornika wodnego, lasu
i bagien z torfowiskami wysokimi. Wśród roślinności wodnej i przybrzeŜnej występują takie
gatunki tj. grąŜel Ŝółty, rdestnice, oczerety jeziorne, manna mielec, skrzyp bagienny,
krwawnica pospolita itp. Na torfowiskach wysokich rosną skupienia wełnianki pochwowatej,
Ŝurawiny błotnej, rosiczki okrągłolistnej, borówki bagiennej i bagna zwyczajnego. Licznie
występuje mech torfowiec. Staw PiegŜa jest miejscem Ŝerowisk i lęgowisk wielu gatunków
ptaków m.in. orła bielika. Stale występuje tu takŜe wydra, a sezonowo bobry. Wśród płazów
dominują ropuchy szare i zielone, rzekotki drzewne, róŜne gatunki Ŝab i traszek, natomiast
przedstawicielami gadów są padalce, zaskrońce, Ŝmije zygzakowate, jaszczurki zwinki
i jaszczurki Ŝyworodne,
27
2. pomniki przyrody – na podstawie Rozporządzenia Wojewody Częstochowskiego (Dz. U. Woj.
Częstochowskiego nr 2 z dnia 30.12.1994 r.) nadano rangę pomników przyrody następującym
obiektom przyrody oŜywionej i nieoŜywionej, które zestawiono w tab. 1.
Tabela 1. Pomniki przyrody na terenie Gminy Lubliniec
Nazwa/gatunek
klon pospolity
głaz narzutowy (granit
biotytowy)
cis pospolity
buk pospolity
dąb szypułkowy
dąb szypułkowy
dąb szypułkowy
lipa drobnolistna
grupa drzew (15 szt.)
Ŝywotniki zachodnie
Podstawa prawna
Orzeczenie nr 13/57/55 z 12.12.1953 r.
o uznaniu za pomnik przyrody PWRN
w Stalinogrodzie (zm. 2/96 poz. 5)
Orzeczenie nr 13b/16/57 z 27.06.1957 r.
o uznaniu za pomnik przyrody PWRN
w Katowicach (zm. 2/96 poz. 5)
Rozporządzenie nr 1/77 Wojewody
Częstochowskiego z dnia 17.06.1977 r.
(zm. 2/96 poz. 5}
nr 2/95 (zm. 2/96 poz. 5)
(zm. 2/69 poz. 5)
(zm. 2/96 poz. 5)
(zm. 2/96 poz. 5)
(zm. 2/96 poz. 5)
(zm. 2/96 poz. 5)
Lokalizacja
Plac Karola Miarki
Róg ul. K. Miarki i Paderewskiego
Teren Szpitala SpecjalistycznoPsychiatrycznego
ul. Sobieskiego 7
ul. Zielona (obok NBP)
Nadleśnictwo Lubliniec
Leśnictwo Lubliniec oddz. 338d
Teren Szpitala Psychiatrycznego
ul. Sokoła 6
Teren cmentarza Ŝydowskiego
Źródło: dane z Urzędu Gminy
Poza wymienionymi wyŜej obszarami prawnie chronionymi na terenie Gminy Lubliniec
istnieje szereg terenów przyrodniczo cennych, dla których proponuje się objęcie formami ochrony
przyrody:
1. obszar chronionego krajobrazu:
• Dolina Małej Panwi (400 ha) – obszar o charakterze wodno – leśno – łąkowym, cenny ze
względu na zachowanie naturalnego koryta rzeki (meandry, terasy zalewowe, starorzecza).
W dolinie rzeki, na okresowo zalewanych obszarach występują fragmenty lasów łęgowych
i olsów, liczne są egzemplarze pojedynczych okazałych drzew. W pasie krzewów występują
chronione gatunki - wawrzynek wilczełyko, widłak jałowcowaty, kopytnik pospolity. Na
uroczysku „Łąki" rośnie kosaciec syberyjski i inne rzadkie gatunki, jak: goździk pyszny,
goryczka wąskolistna, trzęślica modra. Lasy w dolinie rzeki to głównie świeŜe bory
sosnowe. W miejscach podmokłych występują torfowiska. Obszar ten zamieszkują liczne
gatunki gadów i płazów oraz około 80 gatunków ptaków, w tym bardzo rzadkie w regionie
stanowisko lęgowe orła bielika.
2. uŜytki ekologiczne:
• łąki otaczające Droniowiczki (88 ha) - obszar wilgotnych łąk, z fragmentami podmokłymi
przy ciekach i rowach melioracyjnych. Występuje tam wiele gatunków ptaków, w tym
chronione: pokląskwa, gąsiorek czy bocian biały,
• dolina Lublinicy ze stawem Droniowiczki (35 ha) - fragment podmokłych łąk
z torfowiskiem niskim pomiędzy torami kolejowymi a rzeką Lublinicą. W stawie zasilanym
28
przez rzekę występują skupienia pałki szerokolistnej, turzycy błotnej, oczeretu jeziornego.
Koryto rzeki porastają szuwary, dolinę porastają kępy olszy czarnej. Obszar stanowi ciąg
ekologiczny,
• Łopian - Jania Góra - Posmyk (1040 ha) - obszar leśno – wodno – łąkowy o wyjątkowym
poziomie bioróŜnorodności, obejmujący wilgotne łąki, torfowiska niskie oraz bory bagienne.
Miejsce lęgowe i Ŝerowiskowe około 80 gatunków ptaków. Na łąkach rosną chronione
storczyki - kruszczyk błotny i storczyk szerokolistny. Pomiędzy Stawem Kokotek I i Stawem
Posmyk znajduje się obszar wilgotnych łąk, które graniczą z fragmentem podtopionego lasu
o charakterze olsu,
• Dolina Leśnicy (90 ha) - szczególnie atrakcyjna ze względu na zachowanie naturalnego
koryta - występowanie malowniczych meandrów, płycizn i głębin. Koryto rzeki przecina
wydmę paraboliczną, tworząc skarpę dochodzącą do 17 m od poziomu lustra wody. WzdłuŜ
rzeki zachowane są fragmenty siedlisk łęgowych, z lasami o strukturze łęgowej. Brzegi rzeki
są miejscami pokryte zadrzewieniami złoŜonymi z okazałych dębów szypułkowych, lip
drobnolistnych, jesionów wyniosłych, wierzb kruchych i olsz czarnych. Wschodnia część
powierzchni doliny Leśnicy styka się z lasem o charakterze boru świeŜego. Wśród okazów
fauny występują bobry, wydry, sarny, jelenie, lisy, brodziec piskliwy, samotnik, zimorodek,
bocian czarny, jastrząb, krogulec, dzięcioł czarny i inne. Na obszarze tym występują takŜe
rzadkie gatunki owadów - chrząszcz pachnica i jelonek rogacz oraz motyle tj.: paź królowej
i admirał. Do najcenniejszych, chronionych gatunków roślin naleŜy tu rosiczka okrągłolistna.
• lasy - Uroczysko Loski (52 ha) - obszar torfowiska otacza drzewostan leśny liczący około
130 lat, zajmujący siedliska boru świeŜego i mieszanego. Na torfowisku i sąsiednich łąkach
rosną chronione storczyki szerokolistne, bagno zwyczajne, wełnianka pochwowata,
wawrzynek wilczełyko. Występują chronione gatunki gadów i ptaków. Torfowisko wymaga
renaturalizacji z powodu stopniowego wysychania w wyniku prac melioracyjnych.
3. zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:
• Kochcicka Górka (115 ha) – obszar o charakterze rolniczo – zaroślowym, z fragmentem lasu
grądowego na widokowym wzniesieniu, ze śladami historycznych zadrzewień (zespół
kulturowy). Na południowo-zachodnim stoku wniesienia mają miejsce wycieki wody
gruntowej, otoczone pasmami trzciny. Istniejące tam oczko wodne stanowi obszar
Ŝerowiskowy błotniaka stawowego i derkacza. Występuje tam rzadki na terenie miasta las
grądowy,
• Kopce (33 ha) - teren przy górnym biegu Lublinicy, staw oraz przyległe łąki i tereny
rolnicze. Na tej powierzchni przewaŜają miejsca podmokłe, a w rejonie przecięcia drogi
asfaltowej z torami kolejowymi występuje torfowisko niskie z dominującym bobrkiem
trójlistkowym, sitem członowatym i rozpierzchłym, siedmiopalecznikiem błotnym i turzycą
pospolitą. WzdłuŜ koryta rzeki występują kępy olszy czarnej i wierzby szarej. Na polach
i łąkach występują zadrzewienia śródpolne, głównie wierzbowe,
• Rejon ul. Czarnoleskiej na wschodnich obrzeŜach miasta (70 ha) - o typie rolniczo –
zaroślowym, z fragmentami lasów i alejami wzdłuŜ dróg polnych - obszar o ciekawej
strukturze przyrodniczej przejawiającej się w naprzemiennym ułoŜeniu pól, łąk i zadrzewień,
z których najcenniejszy jest mokry las o strukturze kępowej, zbliŜony do olsu. Niewielki
staw w pobliŜu lasu jest miejscem rozrodu Ŝab zielonych i brunatnych,
• Wymyślacz-Zagłówek (460 ha) - obszar o charakterze wodno – leśno – łąkowym,
z zespołami boru bagiennego - rozległy teren o duŜym zróŜnicowaniu krajobrazowym na
który składają się fragmenty naturalnego koryta rzeki Lublinicy, kompleks stawów
hodowlanych, lasy sosnowe z występującymi miejscami torfowiskami i siedliskami boru
bagiennego, tereny łąk i pól uprawnych z licznymi zagajnikami brzozowo-osikowymi. Na
tym obszarze licznie występuje ptactwo leśno-wodne z takimi chronionymi gatunkami jak
m.in.: perkoz dwuczuby i rdzawoszyi, krogulec, puszczyk i inne.
29
Na terenie gminy nie wyznaczono obszaru NATURA 2000. NajbliŜej połoŜonym obszarem
jest Podziemie Tarnogórsko-Bytomskie, zlokalizowany około 25-30 km na południowy-wschód od
przedmiotowej gminy.
Gmina Lubliniec połoŜona jest na północnym obrzeŜu zwartej strefy leśnej, która jest jedną
z najwaŜniejszych ochronnych barier ekologicznych południowej Polski, izolująca od północy
konurbację górnośląską wraz z jej emitorami zanieczyszczeń. W związku z powyŜszym utrzymanie
w jej obszarze równowagi ekologicznej jest jednym z priorytetowych zadań ochrony środowiska
przyrodniczego w tej części kraju.
Szczególnie południowa część Gminy Lubliniec obejmuje cenne przyrodniczo obszary tej
strefy ochronnej, w której dominują tereny w znacznym stopniu podmokłe z licznymi, drobnymi
ciekami wodnymi i róŜnej wielkości zbiornikami. Ponadto strefa ta stanowi waŜny korytarz
ekologiczny, a takŜe ostoję wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Natomiast tereny północne,
wschodnie i południowo-wschodnie gminy Lubliniec zajmują róŜnorodne ekosystemy łąkowo –
murawowe, przede wszystkim pochodzenia antropogenicznego, wchodzące w skład strefy odlesionej,
będącej terenem migracji elementów kserofilnych i łąkowo-murawowych.
Tak więc na obszarze Gminy Lubliniec oddziałują na siebie dwie odrębne strefy przyrodnicze
z ich specyficzną florą i fauną, tj. strefa leśna (południowa) oraz strefa łąkowo-murawowa (na północy
i wschodzie gminy), kształtując tym samym interesujące i rzadkie ekosystemy oraz wpływając na
wzrost ich bioróŜnorodności.
Ze względu na fakt, Ŝe tereny Gminy Lubliniec cechują się duŜą bioróŜnorodnością
ekosystemów i siedlisk przyrodniczych, na jej terenie znajdują się 24 większe ekosystemy naturalne,
półnaturalne i antropogenne.
ZagroŜeniem dla przyrody Gminy Lubliniec są:
• masowa penetracja turystyczna, wydeptywanie roślin runa leśnego, uruchamianie erozji,
zaśmiecanie terenu,
• emisja spalin wynikająca z ruchu samochodowego na sieci dróg,
• emisja pyłów i szkodliwych gazów z silnie uprzemysłowionego Śląska,
• rozbudowa infrastruktury turystycznej, np.: parkingów, hoteli i zagęszczenie sieci szlaków
rowerowych, powodujących wzmoŜone zaśmiecanie terenu, zwiększenie poziomu hałasu,
niepokojenie dzikich zwierząt przez psy,
• zabudowa mieszkaniowa i letniskowa powodująca utratę cennych terenów i niszczenie
walorów krajobrazowych.
NaleŜy podkreślić, Ŝe w zakresie proekologicznego rozwoju ruchu turystycznego szereg działań
podejmuje Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Lublinieckiej oraz oddział PTTK w Lublińcu.
Tereny zieleni miejskiej w Gminie Lubliniec obejmują około 56,2 ha (tab. 2). Na tereny te
składają się park spacerowo-wypoczynkowy (10 ha), 60 zieleńców (28,9 ha), zieleń uliczna (2,7 ha),
tereny zieleni osiedlowej (14,6 ha) oraz Ŝywopłoty (około 10 883 m). W gestii samorządu znajduje się
1 park spacerowo-wypoczynkowy (10,0 ha), 60 zieleńców (28,9 ha) oraz tereny zieleni osiedlowej
(3,5 ha).
30
Tabela 2. Tereny zieleni miejskiej w latach 2007-2008 na terenie Gminy Lubliniec
TERENY ZIELENI -Wyszczególnienie
Jednostka
Tereny zieleni wg lokalizacji
obiekty
Parki spacerowo - wypoczynkowe
ha
obiekty
Zieleńce
ha
ha
Zieleń uliczna
ha
Tereny zieleni osiedlowej
ha
Parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej
obiekty
Cmentarze
ha
ha
Lasy Gminne
Tereny zieleni w gestii samorządów miast
obiekty
Parki spacerowo - wypoczynkowe
ha
obiekty
Zieleńce
ha
ha
Tereny zieleni osiedlowej
m
śywopłoty
Nasadzenia i ubytki wg lokalizacji
szt.
Nasadzenia drzewa ogółem
szt.
Nasadzenia krzewy ogółem
szt.
Ubytki drzewa ogółem
szt.
Ubytki krzewy ogółem
Źródło: GUS
2007 r.
2008 r.
1
10,0
59
28,6
2,7
14,6
53,2
4
8,0
121,7
1
10,0
60
28,9
2,7
14,6
53,5
4
8,0
121,7
1
10,0
59
28,6
3,5
10 883
1
10,0
60
28,9
3,5
10 883
248
2 626
743
836
178
2 704
688
366
Podstawowym celem polityki ekologicznej w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
jest zachowanie bogatej róŜnorodności biologicznej na róŜnych poziomach organizacji tj.: na poziomie
wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym),
wraz z umoŜliwieniem zrównowaŜonego rozwoju gospodarczego gminy, który w sposób
niekonfliktowy współistnieje z róŜnorodnością biologiczną.
Ochrona róŜnorodności biologicznej związana jest z ochroną zasobów przyrody i krajobrazu,
niezaleŜnie od formalnego statusu ochronnego tych terenów i sposobu ich uŜytkowania.
Cel
Ochrona i wzrost róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej
WaŜnym zadaniem gminy jest zapewnienie odpowiednich warunków ochrony walorów
przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych, przy jednoczesnym zapewnieniu moŜliwości
wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców i turystów. Na terenach tych rekreacja i turystyka powinny
rozwijać się w sposób zorganizowany, a rozwój infrastruktury związanej z turystyką musi spełniać
wymogi ochrony środowiska. Problematyka ochrony środowiska jest uwzględniona w dokumentach
strategicznych np.: w Strategii rozwoju miasta Lubliniec na lata 2004-2015.
Kierunki działań
• Utrzymanie róŜnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków.
• Tworzenie nowych obszarów i obiektów prawnie chronionych.
31
• Egzekwowanie
wymogów
ochrony
środowiska
w
miejscowych
planach
zagospodarowania przestrzennego.
• Wzmacnianie roli opracowań ekofizjograficznych przy uzgadnianiu miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego w gminie.
• Rozwój i obsługa ruchu turystycznego, w tym przestrzeganie wymagań ochrony
środowiska w związku z nowo powstającymi obiektami turystycznymi i rekreacyjnymi,
selektywny dostęp do terenów cennych przyrodniczo oraz ochrona tych terenów.
• Rozwój tradycyjnych form gospodarowania, które sprzyjają zachowaniu trwałości
zasobów przyrodniczych gminy pod kątem wykorzystania dla celów popularyzacji
turystyki i rekreacji: rolnictwo ekologiczne, ekoturystyka, agroturystyka.
• Kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody poprzez prowadzenie
szkoleń i edukacji (formalnej i nieformalnej) w zakresie ochrony przyrody
i róŜnorodności biologicznej, promowanie istniejących form ochrony przyrody i miejsc
cennych przyrodniczo, w tym tworzenie ścieŜek przyrodniczo - dydaktycznych.
• Modernizacja i bieŜąca konserwacja terenów zieleni miejskich.
• Ochrona i rozbudowa istniejącej zieleni urządzonej, wzmocnienie roli rekreacyjnej
terenów zielonych.
4.2. Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów
Zbiorowiska leśne zajmują powierzchnię 6 214,8 ha, co stanowi 69,5% ogólnej powierzchni
gminy. Na gruntach leśnych (6 390,8 ha) zbiorowiska leśne zajmują 97,2% (6 214,8 ha), zaś
róŜnorodne zbiorowiska nieleśne 2,8% (176,0 ha). Prawie 95% gruntów leśnych na terenie Gminy
Lubliniec stanowią lasy publiczne naleŜące do Skarbu Państwa. Grunty leśne prywatne zajmują około
4% powierzchni, tylko nieznaczną część stanowią grunty leśne gminne (1,9%). Strukturę własności
gruntów leśnych na terenie gminy przedstawia tab. 3.
Tabela 3. Struktura własności gruntów leśnych na terenie Gminy Lubliniec
Powierzchnia
[ha]
6 375,5
% ogólnej powierzchni
[%]
100
6 017,6
94,4
prywatne
249,4
3,9
gminne
108,5
1,7
Wyszczególnienie
Grunty leśne ogółem, w tym:
Skarbu Państwa
Źródło: GUS
Według Krajowego Programu Zwiększania Lesistości (aktualizacja 2003) wskaźnik zalesienia
w 2020 roku powinien wynosić 30%, a po 2050 roku 33 %. Gmina Lubliniec posiada wskaźnik
lesistości powyŜej 30 % tj. 69,5 %, przekraczający wskaźnik przewidziany do osiągnięcia w 2020 r.,
a takŜe w 2050 r.
Nadzór nad lasami na terenie Gminy Lubliniec sprawuje Nadleśnictwo Lubliniec. Jego zasięg
terytorialny przedstawiono na rys. 3. Obecnie na terenie nadleśnictwa Lubliniec, które obejmuje takŜe
przedmiotową gminę jest Plan urządzenia lasów stanowiących własność Skarbu Państwa, sporządzony
na lata 2000-2009. Natomiast organem nadzorującym gospodarkę leśną lasu komunalnego jest
Starosta Lubliniecki. Dla lasów tych w 2002 r. sporządzony został uproszczony plan urządzania lasów.
32
Rysunek 3. Zasięg terytorialny nadleśnictwa Lubliniec
Źródło: http://www.katowice.lasy.gov.pl/web/lubliniec/
Lasy na terenie gminy zdominowane są przez sosnę, która stanowi 94 % drzewostanu. Są to
drzewostany na ogół młode, przeciętny wiek to 54 lata.
Typ siedliskowy lasu określa rolę w produkcji leśnej wszystkich gatunków drzew, które mogą
występować w danych warunkach siedliska. RozróŜnia się siedliska borowe (bory) i siedliska lasowe
(lasy). Na siedliskach borowych występują głównie gatunki drzew iglastych, a na lasowych gatunki
liściaste. Typ siedliskowy lasu wyróŜnia się oddzielnie dla terenów górskich, wyŜynnych i nizinnych.
Udział siedliskowych typów lasów na terenie gminy przedstawiono w tab. 4.
Siedliska leśne w 94 % zajmowane są przez bory, pozostałe 6 % stanowią siedliska lasowe.
Na terenie nadleśnictwa Lubliniec występuje 13 typów siedliskowych lasu, naleŜących do grupy
siedlisk nizinnych.
33
Tabela 4. Udział siedliskowych typów lasów na terenie Gminy Lubliniec
Siedliskowe typy lasu
35,4 %
Bór świeŜy
25,4 %
Bór wilgotny
18,9 %
Bór mieszany świeŜy
13,2 %
Bór mieszany wilgotny
4,0 %
Las mieszany wilgotny
1,2 %
Las mieszany świeŜy
Pozostałe (bór świeŜy, bór
1,9 %
bagienny, bór mieszany bagienny,
las świeŜy, las wilgotny, ols, ols
jesionowy)
Źródło: http://www.katowice.lasy.gov.pl/web/lubliniec/
Według danych Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych lasy obrębu Lubliniec znajdują się
w I strefie zanieczyszczeń przemysłowych i w II kategorii zagroŜenia poŜarowego (średnie zagroŜenie
poŜarowe). W związku z tym, istnieje konieczność prowadzenia stałego monitoringu lasów, zwłaszcza
w miejscach najbardziej podatnych na wystąpienie poŜarów. ZagroŜenie poŜarowe jest duŜe ze
względu na:
• zdecydowaną przewagę monokultur sosnowych i siedlisk borowych (łatwo palnych m.in. ze
względu na specyficzne runo, zawartość olejków eterycznych w igłach – temp. zapłonu około
50°C),
• wypalanie traw na gruntach rolnych,
• szlaki komunikacyjne – kolejowe i drogi,
• obecność zakładów przemysłowych w sąsiedztwie lasów.
Poza w/w czynnikami główne zagroŜenie dla lasów stanowi takŜe ruch turystyczny. Lasy
oprócz funkcji gospodarczej są miejscem masowego wypoczynku a takŜe pełnią funkcję lasów
krajobrazowych.
Las komunalny
Las komunalny na terenie Gminy Lubliniec pełni głównie funkcję spacerowo –
wypoczynkową i stanowi obiekt I klasy atrakcyjności. Całość lasu komunalnego o powierzchni
108,5 ha zaliczona została do I grupy lasów ochronnych w kategorii lasów ochronnych w miastach.
Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej, las komunalny połoŜony jest na północno-wschodnim
krańcu V Krainy Śląskiej w dzielnicy 4 Kotliny Opolskiej.
Na omawianym terenie niezbędne jest prowadzenie czynności ochronnych w sposób
intensywny w celu zachowania odpowiedniego stanu zdrowotnego lasu, co jest warunkiem spełnienia
przez las funkcji spacerowo-wypoczynkowej. Ochrona ta powinna obejmować:
• racjonalne prowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych, które uodpornią drzewostany na szkody od
okiści i wiatru,
• coroczną kontrolę i ocenę na powierzchniach wyznaczonych do jesiennych i wiosennych
poszukiwań szkodników w drzewostanie,
• wywoŜenie z lasu ściętych w zimie drzew i powstałych wywrotów do 15 kwietnia, bądź ich
korowanie,
• ochronę ptactwa, które są duŜą pomocą w zwalczaniu szkodników owadzich, a takŜe podnoszą
wypoczynkowo-estetyczną funkcję lasu,
• zachowanie drzew dziuplastych, bądź wyposaŜenie las komunalny w budki lęgowe, karmniki.
34
Cel
Racjonalna gospodarka leśna
W lasach Skarbu Państwa działalność gospodarczą regulują plany urządzania lasów, natomiast
w przypadku lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa uproszczone plany urządzania lasów
i inwentaryzacja lasów.
Kierunki działań
• Realizacja gospodarki leśnej w oparciu o plany urządzania lasów i uproszczonych plany
urządzania lasów.
• Zachowanie róŜnorodności biologicznej środowiska leśnego.
• BieŜąca obserwacja środowiska leśnego w celu przeciwdziałania zagroŜeniom ze strony
czynników abiotycznych (poŜary) i biotycznych (choroby drzew, działalność
szkodników).
• Podnoszenie świadomości i wzbogacanie wiedzy ekologicznej społeczeństwa w zakresie
leśnictwa, w tym właścicieli lasów w zakresie racjonalnego uŜytkowania zasobów leśnych
w ramach nadzoru nad gospodarką leśną.
4.3. Ochrona powierzchni ziemi
Ogólna powierzchnia gruntów Gminy Lubliniec wynosi 8 948 ha co stanowi prawie 11,0 %
ogólnej powierzchni powiatu lublinieckiego (82 228 ha). W strukturze uŜytkowania gruntów na
terenie gminy uŜytki rolne zajmują powierzchnię 1 540 ha co stanowi 17,2 % ogólnej powierzchni
gminy.
Większość gleb występujących na terenie gminy to gleby pseudobielicowe, częściowo
brunatne i czarne ziemie, wykształcone na piaskach, piaskowcach i glinach morenowych. Występują
takŜe gleby wytworzone na piaskach słabo gliniastych, piaskach gliniastych i na glinach zwałowych.
W dolinach rzek występują mady.
Jakość gruntów opiera się przede wszystkim na terenowych badaniach odkrywek glebowych,
ze szczególnym uwzględnieniem takich cech morfologicznych i właściwości gleby, jak jej połoŜenie,
budowa profilu (poziomu próchniczego), barwa, struktura, skład granulometryczny poszczególnych
poziomów, przepuszczalność, stosunki wodne, odczyn, zawartość trójtlenku wapnia i inne.
Uzupełniającymi czynnikami bonitacji są właściwości otoczenia profilu glebowego i warunki uprawy.
Najbardziej wartościowe gleby klasy III zlokalizowane w części północno-wschodniej i północnozachodniej i stanowią 20,4 % uŜytków rolnych. Natomiast we wschodniej części gminy znajdują się
gleby IV klasy, które stanowią 44 % uŜytków rolnych. W dzielnicy Kokotek przewaŜają gleby V i VI
klasy.
Zanieczyszczenie gleb
Zjawisko zanieczyszczenia gleb na terenie Gminy Lubliniec moŜe odnosić się głównie
do obecności metali cięŜkich (kadm, ołów, nikiel, miedź, cynk). Zanieczyszczenia te występują przede
wszystkim w pobliŜu szlaków komunikacyjnych oraz „dzikich wysypisk” odpadów. Źródłem metali
cięŜkich są takŜe pyły powstające w procesach technologicznych. Na terenach rolniczych mogą
występować zanieczyszczenia chemicznymi środkami do produkcji rolnej w wyniku ich
niewłaściwego stosowania.
Na terenie Gminy Lubliniec nie zlokalizowano punktów pomiarowych, w związku z czym nie
zgromadzono danych dotyczących stanu zanieczyszczenia gleb w gminie.
35
Tereny poprzemysłowe i zdegradowane
W Gminie Lubliniec nie występują tereny zdegradowane i poprzemysłowe. Brak jest równieŜ
terenów zagroŜonych masowymi ruchami ziemi (osuwiska).
Na terenie gminy powstają okresowo „dzikie wysypiska” odpadów (wzdłuŜ rzek i w lesie
komunalnym), które na bieŜąco są usuwane. W przypadku gminy o znacznej powierzchni lasów
(69,5 %), skuteczna kontrola i zapobieganie powstawaniu nielegalnych miejsc składowania odpadów
jest bardzo utrudniona. W tym przypadku skuteczna moŜe być tylko edukacja ekologiczna
społeczeństwa i tworzenie sprawnego systemu gospodarki odpadami.
Cel
Ograniczenie negatywnego oddziaływania procesów
gospodarczych na środowisko glebowe
Ochrona środowiska glebowego powinna opierać się o kontrolę stanu jakości gleb i ich
przydatności rolniczej. Nacisk powinno się połoŜyć na zadania w zakresie ochrony gleb przed
degradacją powodowaną przez produkcję rolniczą m.in. pod kątem stosowania nawozów. Istotne jest
teŜ prowadzenie rejestracji zmian fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb, wynikających
z rodzaju i intensywności eksploatacji oraz oddziaływania róŜnych negatywnych czynników jak:
erozja, inwestycje, przemysł, emisje, odpady, ścieki. Zgodnie z zapisami Ustawy Prawo Ochrony
Środowiska do prowadzenia okresowych badań jakości gleby i ziemi zobowiązany jest starosta,
natomiast zakres i sposób prowadzenia tych badań określa w drodze rozporządzenia Minister
właściwy ds. środowiska. Zasadniczo w obecnie obowiązującym stanie prawnym kwestie ochrony
gleb w Polsce oraz naprawy jej stanu, czyli rekultywacji, regulowane są w następujących aktach
prawnych:
• w ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r.
Nr 121, poz. 1266, z późn. zm.),
• w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25,
poz. 150, z późn. zm.),
• w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(Dz. U. Nr 75, poz. 493, z późn. zm.).
Kierunki działań
• Przeprowadzenie badań jakości gleby i ziemi.
• Upowszechnianie wśród rolników zasad Dobrych Praktyk Rolniczych, zgodnych
z zasadami rozwoju zrównowaŜonego.
• Promowanie rolnictwa ekologicznego.
• Likwidacja dzikich wysypisk.
• Przeciwdziałanie degradacji gleb poprzez zadrzewienia śródpolne i pasy zadrzewień
wzdłuŜ cieków wodnych.
• Rozwój monitoringu gleb.
4.4. Gospodarowanie zasobami geologicznymi
Odpowiednie gospodarowanie zasobami geologicznymi powinno prowadzić do ochrony
zasobów kopalin i wykorzystania środowiska do celów produkcyjnych. Obecnie prawodawstwo UE
nie reguluje spraw dotyczących rozpoznania geologicznego, pozostawiając to w kompetencji państw
członkowskich. Na terenie Polski głównym aktem prawnym obowiązującym w tym zakresie jest
36
Prawo geologiczne i górnicze. Zgodnie z zapisami, którego na poszukiwanie i eksploatacje kopalin
konieczne jest uzyskanie koncesji udzielonej przez ministra właściwego do spraw środowiska,
marszałka lub starostę, koncesja na wydobywanie kopalin poprzedzona jest akceptacją dokumentacji
geologicznej, projektu zagospodarowania złoŜa oraz wydaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Takie postępowanie pozwala na ochronę
zasobów kopalin, w tym wód podziemnych uznanych za kopaliny, tj. wód leczniczych, termalnych
i solanek, przed nieracjonalną, rabunkową i niszczącą eksploatacją.
Na terenie gminy Lubliniec nie udokumentowano zasobów surowców mineralnych (źródło:
Bilans Zasobów Kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2008 r.).
Cel
Udokumentowanie rozpoznanych złóŜ kopalin
Do osiągnięcia określonego celu istotna jest inwentaryzacja złóŜ. Cel jest w tym przypadku
zasadny, jeŜeli na terenie gminy zostaną rozpoznane złoŜa jakichkolwiek kopalin.
Kierunki działań
• Wspieranie prac związanych z poszukiwaniem i rozpoznaniem złóŜ kopalin.
• Ułatwienia dla przedsiębiorstw prowadzących prace poszukiwawczo-rozpoznawcze.
5. ZrównowaŜone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii
5.1. Materiałochłonność, wodochłonność i energochłonność
Przedsięwzięcia pozwalające na ograniczenie materiałochłonności, wodochłonności
i energochłonności są przede wszystkim w gestii przedsiębiorców. ZrównowaŜone wykorzystanie
surowców jest korzystne zarówno ze względów ochrony środowiska, jak równieŜ ekonomii
prowadzonych procesów technologicznych w zakładach przemysłowych. Oprócz minimalizacji
oddziaływania na środowisko wytwórcy z sektora gospodarczego mają duŜą szansę ponosić niŜsze
opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz redukować koszty energii i surowców
stosowanych w produkcji. Podejmowane działania powinny być realizowane w taki sposób,
aby nie pogarszały dostępności do poszczególnych zasobów dla ludności i nie ograniczały moŜliwości
dalszego rozwoju gospodarczego.
W ostatnich latach wzrosła efektywność wykorzystania energii, a takŜe zmniejszyło się zuŜycie
wody. Było to moŜliwe dzięki inwestycjom w przemyśle, transporcie i gospodarce komunalnej,
a takŜe wdroŜeniu wodooszczędnych technologii przez podmioty gospodarcze.
Z uwagi na wprowadzenie nowych technologii, a takŜe uwarunkowania ekonomiczne większość
przedsiębiorców realizuje zadania w celu osiągnięcia zrównowaŜonego wykorzystania surowców,
materiałów, wody i energii poprzez:
• wymianę starych odcinków sieci wodociągowej i stosowanie doszczelniaczy przy usuwaniu
awarii,
• stosowanie zamkniętych obiegów wody,
• gromadzenie, magazynowanie i przekazywanie odpadów przemysłowych firmom
posiadającym stosowne decyzje administracyjne,
• wprowadzanie nowych małoodpadowych technologii,
• termomodernizację budynków.
37
5.1. 2. Cel średniookresowy do 2018 r.
Cel
Wzrost efektywności wykorzystania surowców w gospodarce, w tym zasobów wodnych
i surowców energetycznych, zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów i ich
negatywnego oddziaływania na środowisko
Działania umoŜliwiające osiągnięcie niniejszego celu są w gestii przedsiębiorców.
Kierunki działań
• Działania edukacyjno - promocyjne mające na celu promowanie oszczędzania wody.
• Modernizacja instalacji elektrycznych, stosowanie energooszczędnych źródeł światła.
• Modernizacja systemów grzewczych, termomodernizacja obiektów.
• Modernizacja procesów przemysłowych pozwalająca na osiągnięcie normatywów
najlepszych dostępnych technik.
• Promowanie działań pozwalających na ograniczenie wykorzystywania surowców, wody
i energii.
• Wspieranie i intensyfikacja stosowania zamkniętych obiegów wody w przedsiębiorstwach.
• Propagowanie stosowania substytutów zasobów nieodnawialnych.
• Propagowanie i edukacja w zakresie energii ze źródeł odnawialnych.
5.2. Energia odnawialna
Właściwe wykorzystanie energii stanowi jedną z kluczowych przesłanek rozwoju
gospodarczego, społecznego i poprawy jakości Ŝycia. Dlatego teŜ zapotrzebowanie na energię ciągle
rośnie, a problem zaspokojenia potrzeb energetycznych jest stale aktualny. Obecnie potrzeby te są
pokrywane dzięki paliwom kopalnym, takim jak: węgiel, ropa czy gaz ziemny.
W ostatnich latach zaakcentowano aktualność problemu wyczerpywania się surowców
kopalnych i wzrastających cen ropy naftowej i gazu ziemnego. W tej sytuacji uzasadnione wydaje się
poszukiwanie nowych sposobów pozyskiwania niewyczerpalnych, czystych ekologicznie źródeł
energii. Alternatywę dla tradycyjnych nośników energii (paliwa kopalne) stanowią odnawialne źródła
energii (OZE). Źródła te są praktycznie niewyczerpalne, gdyŜ ich zasoby uzupełniane są nieustannie
w procesach naturalnych. Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych moŜe w znacznym
stopniu przyczynić się do poprawy jakości powietrza atmosferycznego oraz ograniczenia zuŜycia
krajowych zasobów surowców.
Ponadto rozwój energii odnawialnej stanowi jeden z priorytetów krajowej polityki ekologicznej
(Polityka energetyczna Polski do 2025 r.). Jej podstawowym celem w tym zakresie jest zwiększenie
udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo - energetycznym kraju do 7,5% w 2010 r.
i do 14% w 2020 r. w strukturze zuŜycia nośników pierwotnych. Dodatkowo Polska powinna osiągnąć
cele wyznaczone przez Dyrektywę 2003/30/WE w sprawie wspierania uŜycia w transporcie biopaliw zapewnienie ich udziału w odniesieniu do paliw uŜywanych w transporcie na poziomie 5,75% oraz
Dyrektywę 2001/77/WE w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej
ze źródeł odnawialnych - zapewnienie, Ŝe udział energii z tych źródeł w wytwarzaniu energii
elektrycznej wyniesie 7,5% w 2010 r.
38
Rodzaje energii odnawialnej przedstawiają się następująco:
• energia biogazu,
• energia biomasy,
• energia promieniowania słonecznego,
• energia wiatru,
• energia geotermalna.
W 2006 r. w województwie śląskim opracowano „Program wykorzystania odnawialnych źródeł
energii na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego”, który wskazuje moŜliwości
pozyskania energii ze źródeł odnawialnych na terenie województwa. Z programu tego wynika,
iŜ Gmina Lubliniec charakteryzuje się korzystnymi warunkami do rozwoju wykorzystania energii
z biomasy z uwagi na moŜliwy do pozyskania potencjał drewna oraz słomy, a takŜe siana. Potencjał
ten przekracza 35 TJ/rok.
Energia biogazu
Biogaz powstaje w wyniku fermentacji odpadów organicznych, zwierzęcych bądź osadów
ściekowych. Powstały biogaz składa się głównie z metanu (40 - 70%) i dwutlenku węgla (40 - 50%),
zawiera równieŜ gazy takie jak: azot, siarkowodór, tlenek węgla, amoniak i tlen. Do celów
energetycznych wykorzystuje się biogaz powstający w wyniku fermentacji:
• odpadów organicznych na składowiskach odpadów (biogaz składowiskowy),
• odpadów zwierzęcych w gospodarstwach rolnych (biogazownie rolnicze),
• osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków (biogaz z oczyszczalni ścieków).
Powstały biogaz o zawartości metanu powyŜej 40% moŜe być wykorzystywany do celów
uŜytkowych, przede wszystkim w produkcji energii elektrycznej i energii cieplnej lub w innych
procesach technologicznych.
Biogaz składowiskowy
Proces fermentacji na terenie składowisk zachodzi w sposób niekontrolowany. Zawartość
metanu w gazie wysypiskowym zaleŜy od sposobu odgazowania składowiska:
• przy naturalnym wypływie gazu zawiera 60-65% metanu,
• przy aktywnym odgazowaniu oraz dobrym uszczelnieniu złoŜa zawartość metanu to 45-50%,
• przy aktywnym odgazowaniu oraz przy złym uszczelnieniu złoŜa dochodzi do zasysania
powietrza atmosferycznego i zawartość metanu spada do 25 - 45%.
Zakłada się, Ŝe jego energetyczne wykorzystanie jest ekonomicznie opłacalne dla składowiska,
na których łączna masa zdeponowanych odpadów wynosi co najmniej 0,5·106 Mg. Najistotniejszym
czynnikiem rzutującym na sposób zagospodarowania biogazu jest potencjał gazowy składowiska.
Ilość wytwarzanego gazu składowiskowego waha się w granicach od 60 d0 180 m3/Mg deponowanych
odpadów. Dla warunków krajowych moŜna przyjąć, Ŝe z 1 Mg odpadów powstanie około 120 m3
biogazu.
W Gminie Lubliniec nie ma moŜliwości wykorzystania biogazu składowiskowego, poniewaŜ na
jej terenie nie zostało zlokalizowane Ŝadne składowisko odpadów.
Biogaz rolniczy
Biogaz moŜna uzyskać równieŜ w wyniku beztlenowej fermentacji odchodów zwierzęcych,
a takŜe innych odpadów roślinnych. Zawartość metanu w biogazie rolniczym zaleŜy przede wszystkim
od rodzaju zastosowanych odchodów zwierzęcych (gnojowica trzody 70 - 80%, gnojowica bydła
55 - 60%, pomiot kurzy 60 - 80%). Instalacje do odzysku biogazu mają uzasadnienie w duŜych
gospodarstwach hodowlanych. Na terenie Gminy Lubliniec brak takich gospodarstw.
Zgodnie z „Programem wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach
nieprzemysłowych województwa śląskiego” przedmiotowa gmina zaliczana jest do grupy gmin, które
nie charakteryzują się korzystnymi warunkami do rozwoju biogazowni rolniczych.
39
Biogaz z oczyszczalni ścieków
W średnich i duŜych oczyszczalniach ścieków jedną z podstawowych metod zagospodarowania
osadów ściekowych jest ich fermentacja w wydzielonych komorach fermentacyjnych. Warunkiem
efektywnego pozyskiwania biogazu jest obecność zamkniętej komory fermentacyjnej. Wytworzony
w tym procesie biogaz charakteryzuje się zawartością metanu w przedziale 55-65%.
Na terenie Gminy Lubliniec zlokalizowana jest jedna oczyszczalnia ścieków komunalnych przy
ul. Spokojnej w Lublińcu. Oczyszczalnia ta nie posiada zamkniętej komory fermentacyjnej, dlatego
teŜ w przedmiotowej Gminie brak jest moŜliwości pozyskiwania energii z osadów ściekowych.
Energia biomasy
Biomasę określa się, jako masę materii organicznej, zawartą w organizmach zwierzęcych
lub roślinnych. Jest ona największym potencjalnym źródłem energii odnawialnej. W celach
energetycznych wykorzystuje się m. in. pozostałości organiczne takie jak: odpady leśne, z przemysłu
leśnego, odpady i pozostałości rolnicze, a takŜe rośliny uprawiane wyłącznie dla ich potencjału
energetycznego. Biomasa do celów energetycznych moŜe być spalana bezpośrednio w kotłowniach
(często po uprzednim zgranulowaniu lub zbrykietowaniu), przetworzona na inne paliwo ciekłe
np. estry oleju rzepakowego, alkohol lub paliwo gazowe np. gaz drzewny.
Istotnym czynnikiem aktywizującym gospodarkę rolną na terenach wiejskich moŜe stać
się moŜliwość uprawy roślin dostarczających surowców energetycznych, wymaga to jednak
organizacji odpowiedniego ich skupu i przetwarzania na produkty finalne. Uprawa poszczególnych
gatunków roślin na cele energetyczne zaleŜna jest od siedliska, szczególnie od stosunków wodnych.
nieprzemysłowych województwa śląskiego” na terenie województwa śląskiego na cele energetyczne
moŜna uprawiać następujące gatunki roślin:
• Wierzbę z rodzaju - Salix viminalis var. Gigantea. Obecnie jest najpowszechniej uprawianą
rośliną na cele energetyczne. MoŜna ją uprawiać na wielu rodzajach gleb,
od bielicowych gleb piaszczystych do gleb organicznych dobrze uwodnionych. Optymalny
poziom wód gruntowych przeznaczonych pod uprawę wierzby wynosi: dla gleb
piaszczystych 1,0 - 1,3 m, dla gleb gliniastych 1,6 - 1,9 m.
• Ślazowiec pensylwański - Sida hermaphrodita Rusby. Nie ma wymagań w stosunku
do gleb i klimatu. Natomiast na glebach ubogich wytwarza mniejszą masę naziemną
niŜ na glebach Ŝyznych. Ponadto przy niedostatkach opadów plony są znacznie niŜsze.
• Topinambur (słonecznik bulwiasty) - Helianthus Ruberosus L. Najlepiej rozwija
się na glebach średnio zwięzłych, przewiewnych, o duŜej zasobności składników
pokarmowych i dostatecznej wilgotności. Zaletą tej rośliny jest moŜliwość samoodnawiania
się. Zaschnięte części nadziemne, mogą słuŜyć do bezpośredniego spalania lub teŜ produkcji
brykietów. ŚwieŜa masa części nadziemnych, zbierana nawet kilkakrotnie w sezonie
wegetacyjnym, moŜe posłuŜyć jako surowiec do produkcji biogazu.
• Topolę - Populus L. Nadaje się do zagospodarowania gruntów porolniczych, gatunek
ten wykazuje odporność na przemysłowe zanieczyszczenia powietrza.
• Trawy a w tym: miskant olbrzymi (Miscanthus sinesis gigantea), miskant cukrowy
(Miscanthus sacchariflorus), spartina preriowa (Spartima pretinata), palczatka Gerarda
(Andropogan gerardi). Trawa z rodzaju Miscanthusa nie ma duŜych wymagań odnośnie
jakości gleby. Średnia roczna ilość opadów, niezbędna do prawidłowego jej wzrostu
i rozwoju, powinna wynieść 600 mm, a średnia temperatura roku ok. 8°C. Wadą tej rośliny
jest słaba odporność na mrozy, zwłaszcza w pierwszym roku uprawy. Natomiast zaletą
zdolność do kumulowania metali cięŜkich (kadm, ołów, cynk).
40
Produktywność z 1 ha roślin energetycznych jest uzaleŜniona od wielu czynników.
NajwaŜniejsze z nich to:
• stanowisko uprawowe (rodzaj gleby, poziom wód gruntowych, przygotowanie
agrotechniczne, pH, zasobność itp.),
• dobór klonu, genotypu, odmiany do konkretnych warunków uprawy,
• sposób i ilość rozmieszczenia sadzonek na powierzchni 1 hektara.
MoŜna przyjąć, Ŝe z 1 ha uŜytków rolnych zbiera się rocznie około 10 Mg biomasy, co
odpowiada około 5 Mg węgla kamiennego, natomiast z 1 ha wierzby energetycznej moŜemy uzyskać
energię odpowiadającą 10 Mg węgla.
nieprzemysłowych województwa śląskiego” Gmina Lubliniec zaliczana jest do grupy gmin, które
charakteryzują się najbardziej korzystnymi warunkami do rozwoju wykorzystania energii z biomasy
z uwagi na moŜliwy do pozyskania potencjał drewna oraz słomy, a takŜe siana, który przekracza
35 TJ/rok.
Energia promieniowania słonecznego
Energia promieniowania słonecznego jest podstawowym źródłem energii na ziemi.
Promieniowanie słoneczne wykorzystywane jest do produkcji energii elektrycznej i cieplnej.
NajwaŜniejszym aspektem limitującym zakres wykorzystania energii słonecznej jest duŜa zmienność
warunków solarnych w ciągu całego roku np. ilość energii dostępna w styczniu jest wielokrotnie
mniejsza od ilości energii w miesiącach wiosenno - letnich. Zmienność ilości energii słonecznej
w ciągu roku utrudniają jej wykorzystanie w zastosowaniach całorocznych. Dlatego najlepszą
efektywnością charakteryzują się systemy optymalizowane do zastosowań sezonowych.
Do tego celu wykorzystywane są ogniwa fotowoltaiczne (np. do zasilania znaków drogowych)
i kolektory słoneczne. Przy odpowiednio dostosowanym typie systemów i urządzeń do charakteru,
struktury i rozkładu promieniowania słonecznego w czasie moŜliwe jest pozyskiwanie energii przy
bardzo róŜnych warunkach nasłonecznienia. Energia ta wykorzystywana jest najczęściej przez
indywidualnych inwestorów na własne potrzeby.
Gmina Lubliniec tak jak cały Powiat Lubliniecki zlokalizowana jest w regionie, w którym
nasłonecznienie jest umiarkowane. Tak, więc źródło to stwarza moŜliwości pozyskiwania energii
odnawialnej wyłącznie w skali indywidualnych inwestorów.
Energia wiatru
Na podstawie analizy mapy kierunków i sił wiatru opracowanej przez Instytut Meteorologii
i Gospodarki Wodnej (rys. 4) moŜna stwierdzić, Ŝe Gmina Lubliniec połoŜona jest w strefie mało
korzystnej pod względem potencjalnego wykorzystania energii wiatru, w której średnioroczna
prędkość wiatru wynosi ok. 3,5 m/s. Natomiast uŜyteczna prędkość wiatru dla potrzeb energetycznych
wynosi, co najmniej 4 m/s.
41
Rysunek 4. Strefy energetyczne wiatru w Polsce (źródło: IMGW, wg H. Lorenc)
Objaśnienia: Strefy: I - wybitnie korzystna, II - korzystna, III - dość korzystna,
IV - mało korzystna, V – niekorzystna
Turbina wiatrowa pracuje przy określonych prędkościach wiatru, których zakres ulega zmianie
wraz z postępem technicznym. Obecnie wykorzystywane prędkości wiatru zawierają się między
4-20 m/s, co oznacza, Ŝe przy wietrze wiejącym z prędkością spoza tego zakresu turbina
jest automatycznie zatrzymywana.
Energia wód śródlądowych
Energia wód powierzchniowych wykorzystywana jest do produkcji energii elektrycznej
w elektrowniach wodnych. Jak wynika z „Programu wykorzystania odnawialnych źródeł energii na
terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego” na terenie Gminy Lubliniec nie występują
obiekty piętrzące (instalacje wykorzystujące energię tych wód do produkcji energii elektrycznej.
Energia geotermalna
Energia geotermalna to energia zgromadzona w gruntach, skałach i wodach wypełniających
pory i szczeliny skalne.
42
Gmina Lubliniec połoŜona jest w obrębie Monokliny Śląsko - Krakowskiej, na obszarze, której
zbiorniki wód termalnych związane są z utworami jury i triasu. W części południowej monokliny
średnie wydajności wód kształtują się na poziomie 100 m3/h przy temperaturach do 17°C. Wody są
słodkie i występują w warunkach subartezyjskich. Stosując pompy ciepła moŜliwe jest pozyskanie
z jednego ujęcia średniej mocy termicznej rzędu 1,2 MW i energii cieplnej około 11,4 TJ/rok (powiat
lubliniecki).
„Program wykorzystania lokalnych zasobów energii odnawialnej na terenach
nieprzemysłowych województwa śląskiego” winien być realizowany na poziomie lokalnym,
w poszczególnych gminach. Wynika to przede wszystkim z korzyści, jakie przynosi ich wykorzystanie
zarówno dla lokalnych społeczności tj. zwiększenie poziomu bezpieczeństwa energetycznego,
stworzenie nowych miejsc pracy, promowanie rozwoju regionalnego, jak równieŜ z korzyści
ekologicznych. Odnawialne źródła energii mają istotny udział w bilansie energetycznym
poszczególnych gmin. Dlatego teŜ dla realizacji zapisów prawnych naleŜy wprowadzić odpowiednie
zapisy do miejscowych dokumentów oraz rozwaŜyć przygotowanie programów rozwoju
poszczególnych rodzajów odnawialnych źródeł energii na danym terenie.
Warto zaznaczyć, iŜ w Gminie Lubliniec powstał „Program ograniczania niskiej emisji dla
Gminy Lubliniec”, który uwzględnia organizacyjne moŜliwości modernizacji systemu grzewczego dla
budynków indywidualnych na terenie gminy polegającej m.in. na wykorzystaniu odnawialnych źródeł
energii w postaci kolektorów słonecznych.
Cel
Zwiększenie ilości energii pozyskanej ze źródeł odnawialnych
Kierunki działań
• Rozpoznanie praktycznych moŜliwości, w tym podłoŜa ekonomicznego wykorzystania
energii odnawialnej na terenie gminy.
• Prowadzenie działań edukacyjnych oraz popularyzujących odnawialne źródła energii.
5.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochrona przed powodzią
Powodzie mogą być wynikiem normalnych zjawisk przyrodniczych, którym człowiek
nie moŜe zapobiec albo wynikiem działalności człowieka poprzez zakłócenie normalnych zjawisk
przyrodniczych, a takŜe wynikiem awarii technicznych urządzeń. Główną przyczyną powodzi
jest większy opad wody w stosunku do moŜliwości infiltracyjnych gleby w jednostce czasu.
Przyczyny naturalnych wezbrań są następujące:
• wezbrania nawalne - pochodzące z gwałtownych deszczy (30 - 40 mm) w krótkim okresie
czasu; niedające się przewidzieć,
• wezbrania rozlewne - pochodzące z deszczy głównie w miesiącach letnich przy opadach
trwających 3 - 5 dni; moŜliwe do przewidzenia,
• wezbrania zatorowe - wynikające z zatkania profilu rzecznego tzw. śryŜem i lodem dennym,
ma to miejsce w okresie wiosennym po mroźnej zimie (śryŜ - są to kryształki lodu zbite
w gąbczastą masę tworzącą się w wodzie o temp. < 00C),
• roztopy - w wyniku topnienia śniegu i lodu, które mogą być:
solarne - przy dodatnich temp. w ciągu dnia i mroźnej temp. w ciągu nocy,
43
adekwatno - opadowe - przy topnieniu śniegu z opadami deszczu.
Wezbrania prowadzące do powodzi mogą być wynikiem działalności człowieka, do których
głównie naleŜą:
• awarie zapór wodnych, którym towarzyszy gwałtowny spływ wody na tereny leŜące poniŜej
zapory,
• zalanie polderów, co ma miejsce w czasie sztormu (polder - osuszony, depresyjny teren
przymorski lub przy obwałowaniach rzek),
• regulacje rzek polegające na skróceniu koryta rzeki, aby poprawić jej spławność przez
likwidację licznych meandrów zmniejszając w ten sposób pojemność rzeki, a takŜe
jej zdolność infiltracyjną,
• wylesianie znacznych obszarów, które mają duŜą zdolność zatrzymywania wody z opadów
głównie przez system korzeniowy.
Przed skutkami powodzi moŜna zabezpieczyć się poprzez:
• unikanie zabudowy na terenach zalewowych,
• pogłębianie koryta rzeki,
• budowę wałów przeciwpowodziowych,
• dbałość o stan wałów przeciwpowodziowych ich szczelności i wytrzymałości,
• rozszerzenie odległości między wałami przeciwpowodziowymi,
• właściwe utrzymanie wałów i koryta rzeki poprzez usuwanie krzewów, drzew i innych
przeszkód utrudniających spływ wody,
• dbałość o czystość międzywałów,
• zwiększenie retencji przez zalesianie (retencja lasu jest 10 x większa niŜ pola ornego),
• budowa zbiorników retencyjnych szczególnie w górnych odcinkach rzek, a w dolnych budowę
polderów i zbiorników wodnych (zbiorniki retencyjne moŜna wykorzystać
do wytwarzania energii elektrycznej i sportów wodnych),
• świadome przerywanie wałów i kierowanie wezbranych wód na przyległe tereny chroniąc
niŜej połoŜone tereny zaludnione i waŜne obiekty przemysłowe uzyskując w ten sposób
wytłumienie naporu fali powodziowej (waŜna tu jest ścisła koordynacja działań w czasie),
• budowę wrót i śluz do wprowadzania i odprowadzania wód, co pozwala złagodzić siłę naporu
wód i tak nią pokierować, aby omijała zagroŜone tereny,
• stworzenie sprawnych i odpowiedzialnych słuŜb znających swoje obowiązki
i kompetencje,
• rozbudowę sieci wodowskazów, aby informacja o nadchodzącej fali powodziowej była pełna,
• tzw. „małą retencję”, tj. budowę stawów, zastawek piętrzących i małych zbiorników,
co przyczyni się takŜe do rozwoju agroturystyki,
• budowę tzw. „zbiorników suchych” poniŜej zbiornika retencyjnego w celu okresowego
hamowania odpływu i łagodzenia kształtu fali powodziowej.
W Programie małej retencji dla Województwa Śląskiego (Uchwała nr II/43/1/2006 z dnia
16 stycznia 2006 r. Sejmiku Województwa Śląskiego) z aneksem z dnia 28 sierpnia 2006 r.
(Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego nr II/51/2/2006) ujęto działania na rzecz poprawy, stanu,
odbudowy oraz powiększenia zasobów wodnych kraju i elementów ochrony przeciwpowodziowej.
Jako priorytetowe kierunki działań z zakresu małej retencji przyjęto:
• odbudowę, modernizację i budowę urządzeń piętrzących w celu wykorzystania wody
do nawodnień, spowolnienia odpływu wód powierzchniowych oraz ochrony gleb torfowych,
• uzupełnienie i modernizację obiektów melioracyjnych pod kątem zachowania równowagi
ekologicznej biotopów,
• odbudowę, modernizację i budowę budowli piętrzących i stopni przeciwerozyjnych
dla podniesienia poziomu wody gruntowej na obszarach przyległych,
44
•
•
•
odbudowę, modernizację i budowę nowych sztucznych zbiorników wodnych o pojemności
do 5 mln m3 na rzekach i potokach,
odbudowę, modernizację i budowę nowych stawów rybnych,
piętrzenie istniejących małych jezior i magazynowanie dodatkowych zasobów wody
z jednoczesnym podniesieniem walorów krajobrazowych i estetycznych środowiska
przyrodniczego.
ZagroŜenia powodziowe
W gminie Lubliniec zagroŜenia powodziowe występują w rejonie rzeki Leśnicy i Małej Panwi
w przysiółkach Posmyk i Kokotek, a takŜe lokalnie w mieście w okolicach ul. Leśnej, Wierzbowej,
Cegielnianej i Opolskiej oraz dzielnicy Steblów.
W 2003 r. powstała wariantowa koncepcja odwodnienia dzielnicy Steblów. Obejmuje ona
tereny ograniczone od zachodu obwodnicą i rowem oznaczonym „K-IV/3/1”, od południa trakcją
kolejową relacji Lubliniec-Fosowskie i ulicami: Cegielnianą i Jaśminową, od wschodu
ul. Kochcicką, natomiast od północy granicami miasta biegnącymi Górką Kochcicką. Teren ten
charakteryzuje się zróŜnicowaną budową geologiczną począwszy od piasków do cięŜkich glin. Na
omawianym terenie wody opadowe odbierane są przez dwa rowy: rów K-IV zwany potocznie
Potokiem Steblowskim oraz rów JK-11/1 zwany potocznie potokiem Kochcickim. Obszar zbierający
wody opadowe i wody z wiosennych roztopów, mający wpływ na ilości wód zbieranych przez oba
rowy znacznie przekracza omawiany teren. Zlewnie posiadają duŜe spadki poprzeczne, w kierunku
zachodnim oraz północno-wschodnim i niewielkie spadki podłuŜne w kierunku południowym
i północnym. Pewne ograniczenia dla swobodnego spływu wód stanowi równieŜ nasyp kolejowy
biegnący w poprzek zlewni. Zachodnio-północny teren zlewni został odcięty obwodnicą zachodnią
miasta, wzdłuŜ której po jej obu stronach zlokalizowane są rowy zbierające wody opadowe
z obwodnicy i jej poboczy. Cały obszar przecinają rowy zbierające wody opadowe i wody z roztopów
wiosennych z terenów przyległych.
Za działania związane z ochroną przeciwpowodziową odpowiada dyrektor Regionalnego
Zarządu Gospodarki Wodnej. RZGW jest równieŜ odpowiedzialny za prowadzenie działań
informacyjnych i koordynację w przypadku zaistnienia powodzi lub suszy.
Zasady dotyczące gospodarowania wodami określone w Ramowej Dyrektywie Wodnej traktują
wodę, jako dobro dziedziczone. Dlatego dobro to musi być chronione, co narzuca na uŜytkowników
wód, obowiązek zrównowaŜonego korzystania z ich zasobów. Tak, więc istotną rolę głównie
w podejściu społecznym odgrywa efektywna ochrona przed powodzią.
45
Cel
Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych
tak, aby uchronić gospodarkę od deficytu wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi
Kierunki działań
• BieŜąca kontrola systemu obiektów urządzeń zabezpieczających przed powodzią.
• BieŜąca konserwacja cieków wodnych.
• Modernizacja systemów melioracyjnych.
• Działania edukacyjno - promocyjne mające na celu promowanie oszczędzania wody.
6. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
6.1. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa
6.1.1.1. Wody powierzchniowe
Pod względem hydrograficznym Gmina Lubliniec połoŜona jest w całości w dorzeczu rzeki
Odry, w zlewni rzeki Mała Panew i jej dopływów Lublinicy i Leśnicy. Przez teren gminy przebiega
dział wodny II rzędu pomiędzy dorzeczami Odry i Warty, stąd charakterystyczną cechą jest
występowanie licznych obszarów źródliskowych rzek, stanowiących dopływy niŜszych rzędów Odry
i Warty. Wody powierzchniowe na terenie gminy Lubliniec reprezentowane są głównie przez rzeki:
Mała Panew, Lublinica (Lublinianka), Leśnica. Uzupełnienie systemu hydrograficznego stanowią
liczne, małe, krótkie cieki o niewielkim przepływie i znacznym stopniu zagęszczenia sieci oraz system
rowów melioracyjnych. Główne cieki mają charakter nizinny, z deszczowo-śnieŜnym reŜimem
zasilania, o znacznych przyborach wody w okresie roztopów wiosennych i małych przyborach
w okresie maksimum opadów letnich.
System rzeczny uzupełniają lokalne zbiorniki wód powierzchniowych w postaci stawów
hodowlanych, kompleks stawów na rzece Lublinica oraz Staw PiegŜa (Kacze Jezioro), Staw Posmyk
i Staw Kokotek II i I w południowej części gminy.
Stan wód powierzchniowych
Na terenie Gminy Lubliniec zlokalizowany jest punkt pomiarowy na rzece Leśnica przy ujściu
Małej Panwi. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 162, poz.1008),
w Dziale Monitoringu WIOŚ w Częstochowie dokonano następującej oceny wody w punkcie:
• fizykochemiczne wskaźniki jakości (wspierające element biologiczny) - niedotrzymanie
warunków rozporządzenia,
• wskaźniki jakości wody z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska
wodnego - spełniają warunki rozporządzenia,
• wskaźniki chemiczne jakości wody z grupy substancji priorytetowych oraz innych substancji
zanieczyszczających - nie badane.
Nie ma moŜliwości oceny stanu ekologicznego wody ze względu na dotychczasowy brak
wyników badań biologicznych.
Woda nie spełnia warunków rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 października
2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem
Ŝycia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 176, poz. 1455).
Na terenie gminy znajduje się takŜe drugi punkt pomiarowy śelazna na rzece Wilczarnia.
Woda nie spełnia warunków rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2002 r.
46
w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. z 2002 r. Nr 183, poz.
1530).
6.1.1.2. Wody podziemne
Wody podziemne stanowiące główny uŜytkowy poziom wodonośny występujące na obszarze
Gminy Lubliniec związane są z utworami serii węglanowej triasu. Zalega tu zbiornik GZWP 327
Lubliniec-Myszków. Kolektorem są tutaj dolomity, wapienie retu i wapienie muszlowe, które często
ujmowane łącznie zwie się serią węglanową triasu. Poziom jest zasilany bezpośrednio opadami
atmosferycznymi na wychodniach oraz wodami czwartorzędowymi piętra wodonośnego w rejonie
okien hydrogeologicznych. Zbiornik posiada znaczne zasoby (3394 m3/h). Głębokość zalegania stropu
w zbiorniku waha się od 100 do 300 m. Zbiornik GZWP nr 327 jest definiowany jako zbiornik
o niskim stopniu zagroŜenia zanieczyszczeniami antropogenicznymi lub geogeniczymi, jednak
zanieczyszczone wody powierzchniowe mające kontakt hydrauliczny z wodami podziemnymi mogą
wpłynąć na stopień czystości wód. W południowo-zachodniej części powiatu lublinieckiego ze
względu na nieosłonięte wychodnie warstw wodonośnych występuje Obszar NajwyŜszej Ochrony
(OWO), dla którego istnieje potrzeba wyznaczenia stref ochronnych.
Wodonośne utwory czwartorzędowe, występujące na terenie miasta, ze względu na małe
wydajności i liczne zanieczyszczenia nie stanowią źródła zaopatrzenia miasta w wodę. Na terenie
gminy występują takŜe wody przypowierzchniowe - w strefach lokalnych obniŜeń terenowych
(podmokłości, zabagnienia, torfowiska) oraz nad podłoŜem z utworów nieprzepuszczalnych.
Stan wód podziemnych
W ramach monitoringu sieci krajowej i regionalnej w poziomach wodonośnych w Gminie
Lubliniec zlokalizowano 2 punkty pomiarowe: w Lublińcu i w Kokotku. Klasyfikację jakości wód
podziemnych w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie gminy w latach 2007-2008
przedstawiono w tab. 5.
Tabela 5. Klasyfikacja jakości wód podziemnych na terenie gminy w latach 2007-2008
Numer
punktu
1709/K
Nazwa
punktu/
Nr GZWP
Kokotek
Rodzaj
monitoringu
JCWPd
MO
116
Stratygrafia
ujętej
warstwy
Q
Typ wody
Klasa jakości
2007 r.
2008 r.
SO4-HCO3III
III
Ca-Na
T201/R
Lubliniec
MO
116
T2
HCO3-SO4IV
IV
Ca-Mg
Objaśnienia: 1709/K – punkt w sieci krajowej, T201/R - punkt w sieci wojewódzkiej, MO – monitoring
operacyjny, JCWPd – Jednolita Część Wód Podziemnych, Poziomy wodonośne: Q – Czwartorzędowe, T2 Triasowe
Źródło: WIOŚ Katowice
Prowadzony monitoring wód w punkcie Kokotek pozwolił na zakwalifikowanie ich w latach
2007-2008 do klasy III czyli wód zadawalającej jakości, natomiast w punkcie Lubliniec do klasy IV wody niezadowalającej jakości.
6.1.1.3. Gospodarka wodno - ściekowa
Zaopatrzenie w wodę
W Gminie Lubliniec działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania
ścieków prowadzi Zarząd Gospodarki Komunalnej Lokalowej i Ciepłownictwa przy ul. Spokojnej 2
w Lublińcu.
Gmina zaopatrywana jest w wodę z trzech ujęć wód podziemnych. Dane dotyczące ujęć
zlokalizowanych na terenie gminy zestawiono w tab. 6.
47
Tabela 6. Ujęcia wód podziemnych na terenie Gminy Lubliniec
Lp.
1.
2.
3.
Nazwa ujęcia
U-1 Piaskowa 56
studnia 1z
U-1 Piaskowa 56
studnia 1
U-3 Częstochowska
SUW Kokotek
studnia S2
SUW Kokotek
studnia S5
Źródło: Ankieta ZGKLiC
Rok budowy
Depresja
S [m]
1972 r.
Głębokość
studni
[m]
440
Rzędna
otworu
studziennego
[m n.
p. m]
257
Stratygrafia
warstwy
wodonośnej
trzeciorzędowe
Zasoby
eksploatacyjne
Qe [m3/h]
75
1936 r.
480
258
trzeciorzędowe
45
26
1967 r.
490
272,6
trzeciorzędowe
110
20,2
1976 r.
69
243
czwartorzędowe
80,8
70
243
czwartorzędowe
Roczne wydobycie
wody wg
pozwolenia wodnoprawnego
Qr653.360
[m3/rok]
2007
2008
17.590
296.830
770.880
529.522
477.258
1.752.000
514.806
595.097
4,2
200
1997 r.
Wydobycie wody
w latach [m3/rok]
5,3
Ujęcia nr 1 i 3 – woda wydobywana nie jest uzdatniana i moŜe być bezpośrednio tłoczona do sieci wodociągowej Gminy Lubliniec
Ujęcie SUW Kokotek – wydobywana woda poddawana jest procesowi uzdatniania ze względu na ponadnormatywną zawartość Ŝelaza, po procesie uzdatniania
woda tłoczna jest do zbiorników wody czystej, zlokalizowanych na ujęci nr 1 skąd tłoczona jest do gminnej sieci wodociągowej. Jakość wydobywanej
i produkowanej wody spełnia wymogi dla wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi.
Ujęcie wody przy ul. Piaskowej w Lublińcu
Ujęcie wody przy ul. Piaskowej obsługuje obecnie Miasto Lubliniec, Gminę Koszęcin sołectwo Jawornica, Gminę Pawonków – sołectwa Solarnia i Lipie Śląskie. Do eksploatacji oddane
zostało w 1936 r. Na terenie ujęcia zlokalizowane są następujące obiekty: budynek obudowy studni
nr 1, budynek dyspozytorni, budynek administracyjny, budynek warsztatowo-magazynowy, budynek
obudowy studni 1z, budynek chlorowni, budynek przepompowni II0, dwa zbiorniki wody czystej.
Uzbrojenie terenu stanowią rurociągi technologiczne, kanalizacja sanitarna, kanalizacja deszczowa
oraz utwardzone, wewnętrzne drogi komunikacyjne.
Zarówno zbudowana w 2004 r. pompa głębinowa studni 1z, jak i przepompowania 2o - pompy
typu PJM z 1994 r., wymagają remontu lub wymiany z uwagi na wyeksploatowanie. Stan techniczny
pomp zainstalowanych w przepompowni II0 jest na granicy technicznego wyeksploatowania.
W najbliŜszym czasie wymagana jest modernizacja przepompowni. Obiekty budowlane wymagają
remontów w zakresie dachów, wymiany okien i docieplenia obiektów w celu spełniania wymagań
BHP
Nominalne parametry ujęcia wynoszą:
• wydajność nominalna dobowa ujęcia: Quj = 1700 m3/d,
• wydajność maksymalna godzinowa: Qhmax = 75 m3/h,
• średnia roczna produkcja wody: 620 500 m3/rok.
Zapotrzebowanie mocy i zuŜycie energii:
• moc zainstalowana: 130 [kW],
• moc pobierana: 125 [kW],
• roczne zuŜycie energii: 600 000 [kWh/rok].
Pozwolenie wodno-prawne na pobór wody jest waŜne do dnia 30.11.2026.
Decyzja o ustanowieniu strefy ochronnej ujęcia obowiązuje bezterminowo.
Ujęcie wody przy ul. Częstochowskiej w Lublińcu
Ujęcie wody przy ul. Częstochowskiej obsługuje Miasto Lubliniec - w przewaŜającym
zakresie północną część miasta, Gminę Kochanowice - sołectwo Jawornica i Lubecko. Do eksploatacji
oddane zostało w 1967 r. Na terenie ujęcia zlokalizowany jest budynek obudowy studni wraz
z pomieszczeniami rozdzielni elektrycznej i pomieszczeniami socjalno-gospodarczymi oraz budynekbunkier z agregatem prądotwórczym. Teren ujęcia uzbrojony jest w rurociągi technologiczne
zasilające wieŜę ciśnień, kanalizację sanitarną i deszczową, drogi i place manewrowe utwardzone.
Z ujęciem związany jest wieŜowy zbiornik wyrównawczy o pojemności V: 400 m3.
Stan techniczny urządzeń mechanicznych na ujęciu jest dobry, drobnych prac remontowych
w zakresie pokrycia dachowego wymagają budynki. W 2009 r. dokonano odnowienia elewacji
zewnętrznej wieŜy ciśnień.
• wydajność nominalna dobowa ujęcia: Quj = 2112 m3/d,
Zapotrzebowanie mocy i zuŜycie energii:
• roczne zuŜycie energii: 270 000 [kWh/rok].
Pozwolenie wodno-prawne na pobór wody obowiązuje do dnia 30.11.2026.
Decyzja o ustanowieniu strefy ochronnej ujęcia jest nieaktualna.
Ujęcie wody w dzielnicy Kokotek
Ujęcie wody w dzielnicy Kokotek obsługuje miejscowość Kokotek, przesył do zbiorników
wody czystej dla zaopatrzenia miasta Lublińca, Gminy Koszęcin - sołectwo Sadów, Gminy
Pawonków – sołectwo Solarnia, Gminy Kochanowice – sołectwo Jawornica. Ujęcie oddano do
eksploatacji w 1983 r.
• wydajność maksymalna dobowa ujęcia: Qujmax = 4800 m3/d,
• wydajność średnia dobowa ujęcia: Qdśr = 1500 m3/d,
• maksymalna roczna produkcja wody: 1 752 000 m3/rok,
Dodatkowo przy ujęciu zlokalizowana jest stacja uzdatniania wody, oddana do eksploatacji w 1991 r.,
o następujących parametrach:
• przepustowość średniodobowa: Qdśr = 1500 m3/d,
• przepustowość maksymalna dobowa: Qdmax = 4800 m3/d,
• przepustowość maksymalna godzinowa: Qhmax = 200 m3/przepustowość.
Zapotrzebowanie mocy i zuŜycie energii na SUW:
• roczne zuŜycie energii na cele technologiczne: 230 000 [kWh/rok].
Wydobywana woda przetłaczana jest do aeratorów otwartych zbudowanych z dwóch komór.
Napowietrzanie odbywa się w dwóch kolumnach aeracyjnych. Do przewodu tłocznego pomiędzy
studnią, a aeratorami doprowadzany jest roztwór wapna z trzech zbiorników zarobowych wapna. Po
przeróbce chemicznej i aeracji woda podawana jest do trzech komór otwartych tzw. filtrów
pośpiesznych z których po przefiltrowaniu przepływa do zbiornika wody czystej. Ze zbiorników wody
czystej woda przesyłana jest do zbiorników wody czystej przy ujęciu nr 1. Woda ta, po zmieszaniu
z wodą z ujęcia nr 1, tłoczona jest do sieci wodociągowej miasta.
System pomiaru wydobycia wody prowadzi się na wodomierzach. Odczyt urządzeń
pomiarowych wykonuje obsługa i wpisuje do prowadzonych rejestrów. Brak ciągłego zapisu danych
o wydobywaniu i produkcji wody.
W wyniku procesu uzdatniania powstają osady z dekarbonizacji oraz klarowania wody w ilości
około 1-1,5 Mg/rok, które składowane są na poletkach, a następnie wywoŜone na składowisko
odpadów.
Urządzenia mechaniczne na SUW są sprawne, modernizacji wymagają budynki - elewacje
z płyt AC. Wymagana jest kompleksowa modernizacja ciągu technologicznego.
Pozwolenie wodno-prawne na pobór wody obowiązuje do dnia 31.01.2012.
Decyzja o ustanowieniu strefy ochronnej ujęcia jest aktualna do dnia 31.01.2012.
Na terenie miasta istnieje czwarte ujęcie wody „Oleska” obecnie nieczynne ze względu na
zanik wydajności i znaczne zanieczyszczenie wody. Ponadto na terenie gminy znajdują się ujęcia
odbiorców indywidualnych – największe tego typu ujęcie posiada Wojewódzki Szpital
Neuropsychiatryczny, które składa się z jednej studni wierconej, stanowiącej ujęcie wody pitnej dla
szpitala oraz pobliskich bloków mieszkalnych.
Jakość wody podawanej odbiorcom jest systematycznie badana z częstotliwością i w zakresie
zgodnym z obowiązującymi przepisami. Woda badana jest zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Zdrowia z dnia 29.03.2007 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do
spoŜycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417). W tab. 7, w tab. 8 i w tab. 9 zestawiono
wartości parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych wody pochodzącej z ujęć wody
ul. Piaskowa, ul. Częstochowska oraz Kokotek.
50
Tabela 7. Parametry fizyczno-chemiczne i bakteriologiczne wody z ujęcia przy ul. Piaskowej
Lp.
Data wykonania analizy
Wskaźnik
Jednostka
Odczyn
pH
Przewodność elektryczna właściwa
µS/cm
Mętność
NTU
Barwa
mg Pt/dm3
Zapach
TON
Smak
TFN
Chlor wolny
mg/dm3
Twardość ogólna
mg CaCO3/dm3
Zasadowość ogólna
mmol/dm3
ChZTCR
mg O2/dm3
Fluorki
mg F/dm3
Siarczany
mg SO42-/dm3
Mangan
mg Mn/dm3
śelazo ogólne
mg Fe/dm3
Sód
mg Na/dm3
Potas
mg K/dm3
Wapń
mg Ca/dm3
Magnez
mg Mg/dm3
Amoniak
mg NH4+/dm3
Azotany
mg NO3-/dm3
Azotyny
mg NNO2-/dm3
w 1 ml/22oC po
Ogólna liczebność mikroorg.
72h
w 1 ml/36oC po
48h
w 1 ml/37oC po
24h
Bakterie grupy Coli
liczba/100 ml
Escherichia Coli
liczba/100 ml
Enterokoki
liczba/100 ml
Liczba Clostridium
liczba/100 ml
Źródło: ZGKLiC w Lublińcu
13.10.2006
7,8
474
0,66
<5,0
1,0
1,0
<0,02
215,0
3,2
<10
1,7
58,5
<0,004
0,17
10,3
2,38
44,4
23,5
<0,05
0,50
<0,03
21.09.2007
18.11.2008
Wynik badania
7,64
7,99
522
566
1,62
1,6
5
<5,0
1,0
1
1,0
1
0,02
<0,02
97,4
0,01
<0,004
0,21
14,1
0,16
<0,05
0,8
8,07
0,03
<0,03
Dopuszczalne
wartości
6,5-9,5
2 500
1,00
15,0
1-5
1-8
0,1-0,3
60-500
1,5
250,0
0,05
0,20
200,0
30-125
0,50
50,00
0,50
7
-
1
100,0
-
-
0
50,0
3
-
-
20,0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
W odniesieniu do parametrów fizykochemicznych wydobywana woda z ujęcia przy
ul. Piaskowej wymaga prostego uzdatniania celem usunięcia związków Ŝelaza oraz mieszania z wodą
z ujęcia w dzielnicy Kokotek ze względu na zawartość związków fluoru. Pod względem
bakteriologicznym woda spełnia wymagania stawiane wodzie przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi.
51
Tabela 8. Parametry fizyczno-chemiczne i bakteriologiczne wody z ujęcia przy ul. Częstochowskiej
Lp.
Wskaźnik
Jednostka
Odczyn
pH
Przewodność elektryczna wł.
µS/cm
Mętność
NTU
Barwa
mg Pt/dm3
Zapach
TON
Smak
TFN
Chlor wolny
mg/dm3
Twardość ogólna
mg CaCO3/dm3
Zasadowość ogólna
mmol/dm3
ChZTCR
mg O2/dm3
Fluorki
mg F/dm3
Siarczany
mg SO42-/dm3
Mangan
mg Mn/dm3
śelazo ogólne
mg Fe/dm3
Sód
mg Na/dm3
Potas
mg K/dm3
Wapń
mg Ca/dm3
Magnez
mg Mg/dm3
Amoniak
mg NH4+/dm3
Azotany
mg NO3-/dm3
Azotyny
mg NNO2-/dm3
W 1 ml/22oC po
72h
W 1 ml/36oC po
48h
W 1 ml/37oC po
24h
Bakterie grupy Coli
liczba/100 ml
Escherichia Coli
liczba/100 ml
Enterokoki
liczba/100 ml
Liczba Clostridium
liczba/100 ml
13.10.2006
7,8
536
1,40
<5,0
1,0
1,0
<0,02
236,0
3,5
<10
2,05
80,7
<0,004
0,06
15,3
2,96
50,0
25,6
<0,05
<0,13
<0,03
18.09.2007 18.11.2008 11.12.2009
Wynik badania
7,68
8,03
8,28
512
515
495
0,35
0,7
0,99
5
5
<5,0
1,0
1
1
1,0
1
1
0,02
0,02
<0,02
1,54
82,8
61,8
0,006
0,004
<0,004
0,15
0,18
0,20
11,7
10,04
0,26
0,14
<0,05
0,8
0,5
8,06
0,03
0,03
0,07
Dopuszczalne
wartości
6,5-9,5
2 500
1,00
15,0
0,1-0,3
60-500
1,5
250,0
0,05
0,20
200,0
30-125
0,50
50,00
0,50
10
-
1
3
100,0
-
-
0
2
50,0
9
-
-
-
20,0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
W odniesieniu do parametrów fizykochemicznych wydobywana woda z ujęcia przy
ul. Częstochowskiej wymaga uzdatniania celem usunięcia związków Ŝelaza oraz związków fluoru.
Pod względem bakteriologicznym woda spełnia wymagania stawiane wodzie przeznaczonej do
spoŜycia przez ludzi.
52
Tabela 9. Parametry fizyczno-chemiczne i bakteriologiczne wody z ujęcia w dzielnicy Kokotek
Lp.
Wskaźnik
Jednostka
Odczyn
pH
Przewodność elektryczna wł.
µS/cm
Mętność
NTU
Barwa
mg Pt/dm3
Zapach
TON
Smak
TFN
Chlor wolny
mg/dm3
Twardość magnezowa
mval/dm3
Twardość wapniowa
mval/dm3
Fluorki
mg F/dm3
Siarczany
mg SO42-/dm3
Mangan
mg Mn/dm3
śelazo ogólne
mg Fe/dm3
Cynk
mg Zn/dm3
Sód
mg Na/dm3
Amoniak
mg NH4+/dm3
Azotany
mg NO3-/dm3
Azotyny
mg NNO2-/dm3
w 1 ml/22oC po 72h
w 1 ml/36oC po 48h
Bakterie grupy Coli
liczba/100 ml
Escherichia Coli
liczba/100 ml
Enterokoki
liczba/100 ml
Liczba Clostridium
liczba/100 ml
13.10.2006
18.11.2008 11.12.2009
Wynik badania
6,5
7,17
7,15
90,3
91,7
99,7
0,98
0,45
0,21
<5
5
5
1,0
1
1
1
1
<0,02
0,02
0,02
<0,16
<0,05
0,1
12,4
11,0
<0,004
0,04
0,01
0,16
0,06
0,06
0,08
0,05
3,84
4,09
<0,05
<0,05
<0,05
8,36
0,8
0,5
<0,034
0,03
0,03
0
0
>300
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Dopuszczalne
wartości
6,5-9,5
2 500
1,00
15,0
0,1-0,3
1,5
250,0
0,05
0,20
200,0
0,50
50,00
0,50
100,0
<50,0
0
0
0
0
W odniesieniu do parametrów fizykochemicznych wydobywana woda wymaga uzdatniania
z uwagi na przekroczoną zawartość Ŝelaza i manganu. Pod względem bakteriologicznym woda spełnia
wymagania stawiane wodzie przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi.
Stopień zwodociągowania Gminy Lubliniec wynosi około 95 %. Całkowita długość sieci
wynosi 104,0 km, natomiast przyłączy 36,0 km. Istniejąca sieć wodociągowa wykonana jest
w większości z rur PVC, a takŜe ze stali, Ŝeliwa, rur azbestowo – cementowych oraz PE, o średnicach
od Ø52 do Ø315. Około 40 % sieci wodociągowych zostało wybudowanych w latach 1930-1940
głównie ze stali. W latach 70-tych sieć wodociągowa budowana była głównie z Ŝeliwa, stali
i azbestocementu, w latach 80-tych i 90-tych sieć wodociągową budowano z rur PCV.
Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie poszczególnych dzielnic, ze wskazaniem
długości sieci, ilości i długości przyłączy oraz materiałów została przedstawiona w tab. 10.
53
Tabela 10. Podstawowe parametry techniczne istniejącej sieci wodociągowej
Lp.
Dzielnica
Długość sieci
[m]
Ilość przyłączy
[szt.]
Długość przyłączy
[m]
1.
Centrum
43 400
2 020
18 200
2.
3.
Kopce
Południowa
2 100
12 300
50
613
450
5 500
4.
Przemysłowa
8 400
180
1 600
5.
Steblów
12 500
395
3 550
6.
Wschodnia
12 500
517
4 650
61
62
137
4 035
550
550
1 250
36 300
2 400
7. Wymyślacz
1 800
8. Zachodnia
9 100
9. Kokotek
Suma
104 500
Materiał
PVC, PE, Ŝeliwo,
stal, azbestocement
PVC
PVC, Ŝeliwo, stal
PVC, Ŝeliwo, stal,
azbestocement
PVC, Ŝeliwo, stal,
azbestocement
PVC, Ŝeliwo, stal,
azbestocement
PVC
PVC
PVC
Woda do spoŜycia, rozprowadzana jest siecią wodociągową o długości około 104 km. Do
budynków mieszkalnych wodę doprowadza 4 035 przyłączy wodociągowych o łącznej długości
36,3 km. Ogólny stan sieci wodociągowej jest dobry, za wyjątkiem odcinków wykonanych z rur
stalowych, Ŝeliwnych i azbestowo-cementowych. Na awaryjność sieci wodociągowej w Gminie
Lubliniec mają wpływ między innymi wady zastosowanych materiałów oraz długość okresu
eksploatacji. Występujące awarie usuwane są na bieŜąco przez eksploatatora.
ZuŜycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w Gminie Lubliniec w roku
2008 przedstawiono w tab. 11.
Tabela 11. ZuŜycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności
Ogółem
3 296
Źródło: GUS
Przemysł
259
Rolnictwo
i leśnictwo
tys. m3
1 980
Eksploatacja
sieci
wodociągowej
Gospodarstwa
domowe
1 057
865,9
Gospodarka ściekowa
Łączna długość istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej i tłocznej na terenie
Gminy Lubliniec wynosi 93,0 km i zawiera 3 680 szt. przyłączy o łącznej długości 33,0 km.
Kanalizacja sanitarna wykonana jest z rur PVC, PE, kamionkowych, betonowych oraz częściowo z rur
WIPRO, o średnicach od Ø63 do Ø1200.
W chwili obecnej Gmina Lubliniec skanalizowana jest w około 85 %. Istniejąca sieć kanalizacji
sanitarnej obejmuje następujące dzielnice:
• Centrum (za wyjątkiem ulic: ul. 74 GPP, ul. Cmentarna, ul. J. Cebuli, ul. A. Hlonda, Park
Leśny),
• Kopce,
• Południową,
• Przemysłową (za wyjątkiem ul. Dębowej),
• Steblów (za wyjątkiem ul. Lipska Góra, Słowackiego, ul. Witosa Wincentego),
• Wschodnią,
• Wymyślacz (za wyjątkiem ul. Sosnowej),
• Zachodnią.
54
W obszarze Gminy Lubliniec jedynie Kokotek nie posiada Ŝadnego uporządkowanego
systemu kanalizacyjnego – ścieki na tym obszarze są gromadzone w zbiornikach bezodpływowych
(najczęściej w złym stanie technicznym) i okresowo wywoŜone na oczyszczalnię ścieków.
Charakterystyka sieci kanalizacji sanitarnej na terenie poszczególnych dzielnic, ze
wskazaniem długości sieci, ilości i długości przyłączy oraz materiałów została przedstawiona w tab.
12.
Tabela 12. Podstawowe parametry techniczne istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej
Lp.
Dzielnica
Długość sieci
[m]
Ilość przyłączy
[szt.]
Długość przyłączy
[m]
1.
Centrum
46 400
1 900
17 100
Kopce
2.
Południowa
3.
Przemysłowa
4.
Steblów
5.
Wschodnia
6.
Wymyślacz
7.
Zachodnia
8.
Suma
2 600
11 300
6 000
11 000
11 600
2 800
1 500
93 200
40
560
160
400
500
50
70
3 680
400
5 000
1 400
3 650
4 450
500
600
33 100
Materiał
PVC, kamionka,
beton, WIPRO
PVC
PVC
PVC
PVC, beton
PVC, PE, beton
PVC
PVC, beton
Ścieki komunalne na terenie Gminy Lubliniec oczyszczane są w jednej oczyszczalni ścieków
w Lublińcu przy ul. Spokojnej, obsługującej Gminę Lubliniec, Gminę Kochanowice – sołectwa
Lubecko i Jawornica, a docelowo dodatkowo Gminę Koszęcin – sołectwo Sadów. Odbiornikiem
ścieków oczyszczonych jest rzeka Lublinica.
Oczyszczalnia ścieków w Lublińcu została wybudowana w latach 1975-1991. Budowa
odbywała się etapami, w 1984 r. zakończono budowę obiektów części mechanicznej, a w 1991 roku
zakończono całą budowę. Oczyszczalnia była zaprojektowana na wydajność 14 000 m3/d. Ze względu
na zmianę przepisów (po wybudowaniu oczyszczalni) w zakresie jakości odprowadzanych ścieków
oczyszczonych do odbiornika (w 1991 r.), oczyszczalnia ta, w celu dostosowania do obowiązujących
przepisów, została w 1998 r. zmodernizowana według technologii typu „Lemna” i uzyskała
pozwolenie wodno-prawne na odprowadzenie ścieków oczyszczonych do odbiornika z datą waŜności
do końca 2008 r. Modernizacja ta miała umoŜliwić większą redukcję związków biogennych, kosztem
zmniejszenia wydajności oczyszczalni do wartości Q = 5000-7000 m3/d. Zastosowana technologia
typu „Lemna” nie sprawdziła się i ze względu na złą sprawność oczyszczalni w 2003 r. opracowano
projekt budowlany pn. „Dostosowanie technologii oczyszczalni ścieków w Lublińcu przy
ul. Spokojnej 2 oraz istniejących urządzeń do stanu uzyskania parametrów ścieków na odpływie
oczyszczalni”, w którym zaprojektowano technologię BIOGRADEX. Realizacja modernizacji wg tego
projektu nastąpiła w 2004 r. W chwili obecnej oczyszczalnia spełnia wymogi pozwolenia.
Parametry oczyszczalni:
• przepływ średnio dobowy Qdśr = 7 500 [m3/d],
• przepływ maksymalny dobowy Qdmax= 8 600 [m3/d].
Opis technologii:
Ścieki dopływają na oczyszczalnię ścieków systemem miejskiej kanalizacji sanitarnej,
kolektorem o średnicy Ø1000mm do studni. Ze studni ścieki kierowane są do budynku krat,
w którym zainstalowane jest sito obrotowe, które usuwa części stałe - skratki ze ścieków. Dodatkowo
sito wyposaŜone jest w płuczkę i praskę do skratek. Skratki czasowo magazynowane są na
wydzielonym poletku składowym, a następnie przekazywane uprawnionemu odbiorcy (rekultywacja).
Ścieki z budynku krat kierowane są do przepompowni ścieków skąd przepompowywane są na
55
piaskownik poziomy. W piaskowniku następuje usuwanie zawiesiny mineralnej. Piaskownik
wyposaŜony jest w urządzenie pomiarowe – zwęŜka VENTURIEGO. Piasek czasowo magazynowany
na wydzielonym poletku, a następnie przekazywany uprawnionemu odbiorcy. Ścieki kanałem
Ø800mm dopływają do komory rozdziału skąd kierowane są na dwa osadniki wstępne. W osadnikach
wstępnych w wyniku sedymentacji następuje oddzielenie łatwo opadających zawiesin organicznych
od ścieków. Po osadnikach wstępnych ścieki dopływają do dwóch równolegle pracujących,
napowietrzanych komór osadu czynnego, w których wydzielono przestrzenie defosfatacji,
denitryfikacji i nitryfikacji. Po komorach osadu czynnego ścieki wraz z osadem kierowane są na wieŜę
próŜniową osadu czynnego (tzw. węzeł BIOGRADEX), w którym następuje odgazowanie osadu.
Z węzła BIOGRADEX mieszanina ścieków i osadu doprowadzana jest do 3-ch osadników wtórnych,
w których zachodzi oddzielenie ścieków oczyszczonych od zawiesiny osadu czynnego. Część osadu
czynnego poprzez recyrkulację zewnętrzną zawracana jest na początek komór napowietrzania
a pozostała część jest wyprowadzana z obiegu jako osad nadmierny. Osad nadmierny kierowany jest
na dwa osadniki wstępne, gdzie jest zagęszczany i stąd wraz z osadem surowym jako osad mieszany
kierowany jest do dwóch otwartych basenów fermentacyjnych o pojemności V = 1700 m3 kaŜdy.
W OBF-ach osad mieszany poddawany jest procesowi fermentacji. Po procesie fermentacji kierowany
jest na urządzenia odwodniające - prasa, wirówka. Obecnie z uwagi na brak własnych urządzeń do
obróbki osadu, proces odwadniania i zagospodarowania osadu zlecany jest okresowo firmom
zewnętrznym. Ilość wytwarzanego osadu wynosi obecnie około 650 Mg sm/rok, docelowo około
700 Mg sm/rok.
Podstawowe obiekty i urządzenia na oczyszczalni:
Oczyszczalnia Ścieków zajmuje teren wielkości 8,3938 ha, na działkach 383/10. Na jej terenie
znajdują się następujące obiekty:
• budynek krat,
• przepompownia ścieków,
• piaskownik,
• 2 osadniki wstępne,
• 2 komory z osadem czynnym,
• 3 osadniki wtórne,
• budynek dyspozytorni wraz z pompownią osadu nadmiernego i osadu mieszanego,
• stacja dozowania koagulantu PIX,
• stacja dmuchaw,
• komory technologiczne – rozdzielcze na ciągu technologicznym,
• 2 otwarte baseny fermentacyjne,
• budynek administracyjny,
• wiaty magazynowe.
Uzbrojenie terenu stanowią rurociągi technologiczne, kanalizacja deszczowa odprowadzająca
wody opadowe do rzeki, kanalizacja sanitarna odprowadzająca ścieki sanitarne do na początek ciągu
technologicznego, sieć wodociągowa, sieć hydrantowa, drogi komunikacji wewnętrznej i place
manewrowe, poletka do osuszania osadu, plac składowiskowy, poletko skratek i piasku.
System pomiaru i rejestracji danych
Rejestracja danych oparta jest na wizualizacji pracy oczyszczalni ścieków. System ten
zainstalowany jest w budynku dyspozytorni i obsługiwany jest przez pracowników dyŜurnych.
W ramach prowadzonego monitoringu wykonywane są następujące pomiary i rejestracja:
• pomiar ilości ścieków napływających na ciąg technologiczny chwilowy i dobowy,
• rejestr poboru prób uśrednionych,
• rejestr i podgląd pracy pomp pompowni ścieków i pompowni osadów,
• podgląd i rejestr pracy stacji dmuchaw,
• pomiar ilości ścieków oczyszczonych,
• podgląd pracy pomp wieŜy BIOGRADEX,
56
• stały podgląd wszystkich urządzeń na ciągu technologicznym,
• monitoring terenu oczyszczalni.
Stan techniczny urządzeń mechanicznych i obiektów budowlanych
Wymiany wymagają takie urządzenia mechaniczne jak pompy w pompowni ścieków oraz
przepompowni osadu recyrkulowanego i mieszanego, zastawki na ciągu technologicznym, urządzenia
w stacji (spręŜarki powietrza) dmuchawy, pomosty oraz napędy w osadnikach wtórnych. W złym
stanie technicznym znajdują się pomosty i zgarniacze w osadnikach wstępnych.
W przypadku obiektów budowlanych, w złym stanie technicznym, wymagającym modernizacji
i remontów w zakresie elementów betonowych i Ŝelbetonowych są piaskownik, osadniki wstępne,
komory osadu czynnego oraz kanały technologiczne otwarte. W niezadowalającym, zagraŜającym
spełnieniu wymogów BHP, stanie technicznym jest budynek krat i budynek przepompowni ścieków.
Analizy niezbędne do prowadzenia procesu technologicznego prowadzone są przez własne
laboratorium przy oczyszczalni ścieków. Okresowe analizy ścieków wykonywane są w regularnych
odstępach czasu w ciągu roku (raz na miesiąc) przez akredytowane laboratorium tj. Zakład InŜynierii
Środowiska EKO – PROJEKT Sp. z o.o. w Pszczynie.
Tabela 13. Wyniki z analizy ścieków z oczyszczalni ścieków przy ul. Spokojnej
Lp.
Parametr ścieków
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
BZT5 ChZTCrZawiesiny ogólne
Azot ogólny
Fosfor ogólny
Temperatura
Odczyn
8.
9.
10.
11.
12.
Zawiesiny łatwo opadające
OWO
Azot amonowy
Azot azotanowy
Azot azotynowy
13.
14.
15.
Chlorki
Siarczany
Sód
Potas
Chlor całkowity
Subst. ekstrahujące się eterem
naftowym
16.
17
18.
Jednostka
Wyniki analizy
ścieków
oczyszczonych z
dnia 8.10.2009
mgO2/l
mgO2/l
mg/l
mgN/l
mgP/l
0
C
pH
Wskaźniki
zanieczyszczeń w
ściekach oczyszczonych
zgodnie z pozwoleniem
wodnoprawnym
15
125
35
15
2
35
6,5 - 9
ml/l
mgC/l
mgNNH4/l
mgNNO3/l
mg NNO2/l
0,5
30
10
30
1
‹0,1
0,26
‹0,01
mgCl/l
mgSO4/l
mgNa/l
1.000
500
800
92
64
52,4
mgK/l
mgCl2/l
mg/l
80
0,4
50
11,1
0,75
3,5
26
9,25
6,43
0,37
7,59
Ponadto na terenie gminy zlokalizowanych jest około 10 przydomowych oczyszczalni
ścieków i szereg zbiorników bezodpływowych. Firmy asenizacyjne wywoŜące nieczystości z terenu
gminy Lubliniec to:
• A.S.A. Sp. z o.o. Lubliniec, ul. Przemysłowa 5, 42-700 Lubliniec.
57
W 2008 r. z terenu gminy Lubliniec odprowadzono 1 101,3 tys. m3 ścieków. Oczyszczeniu
poddano 1 032 tys. m3 ścieków, co stanowiło 93,7 %.
Według danych GUS (stan na 31.12.2008) na terenie gminy znajdują się 5 oczyszczalni
przemysłowych, w tym 4 mechaniczne i 1 biologiczna.
Głównym zagroŜeniem dla wód zarówno powierzchniowych jak i podziemnych na terenie
Gminy Lubliniec jest niepełny stopień skanalizowania przedmiotowego terenu oraz nieszczelne
zbiorniki bezodpływowe. Powoduje to moŜliwość odprowadzania nieoczyszczonych ścieków
komunalnych bezpośrednio do środowiska. Źródłem zanieczyszczeń wód są równieŜ spływy wód
opadowych z terenów rolniczych (zawierających zwiększone ilości związków azotu wskutek
nieracjonalnego stosowania gnojowicy i nawozów azotowych) oraz dróg.
Cel
Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych
6.1.3. Kierunki działań na lata 2009 - 2016
W celu osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych istotne znaczenie
mają inwestycje dotyczące budowy i rozbudowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej.
Kierunki działań
• Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w dzielnicy Wymyślasz.
• Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej w dzielnicy Zachodniej (Rejon
ul. Szafera).
• Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej w dzielnicy Centrum.
• Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w dzielnicy Południowej.
• Rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej oraz wodociągowej w dzielnicy Kokotek.
• Modernizacja ujęcia wody w Kokotku.
• Modernizacja Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Lublińcu.
• Rozbudowa i bieŜąca renowacja sieci kanalizacyjnej.
• Rozbudowa i bieŜąca renowacja sieci wodociągowej.
• Zaopatrzenie w szczelne zbiorniki bezodpływowe gospodarstw nieobjętych siecią
kanalizacyjną.
• BieŜąca kontrola sprawności systemów odprowadzania ścieków oraz stanu technicznego
zbiorników bezodpływowych.
• Rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód, wspieranie
edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej ochrony przed
zanieczyszczeniami.
• Racjonalne dawkowanie i przestrzeganie kalendarza stosowania nawozów sztucznych
i środków ochrony roślin.
• Promowanie proekologicznych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej.
• Wprowadzanie odpowiednich zapisów do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego chroniących obszary szczególnie wraŜliwe przed ingerencją mogącą
spowodować pogorszenie jakości wody.
• Kształtowanie świadomości ekologicznej na temat zasad korzystania z zasobów
środowiska wodnego.
58
• WyposaŜenie gospodarstw rolnych w zbiorniki na gnojowicę i płyty obornikowe.
6.2. Powietrze atmosferyczne
Zanieczyszczenia powietrza oddziałują bezpośrednio na zdrowie ludzi oraz na stan środowiska
przyrodniczego. Ponadto wpływają na zmiany klimatu oraz wywołują niekorzystne procesy
w ochronnej warstwie ozonowej. WaŜną cechą zanieczyszczeń powietrza jest moŜliwość
ich przenoszenia na znaczne odległości. Ochrona powietrza, zgodnie z polskimi przepisami, polega
na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszczeń, ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzanych
do powietrza substancji zanieczyszczających w celu zmniejszenia stęŜeń do dopuszczalnego poziomu,
względnie utrzymania ich na poziomie dopuszczalnych wielkości.
Ocenę powietrza atmosferycznego wykonano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska
z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu oraz poziomów
dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji, poziomów docelowych oraz poziomów
długoterminowych dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2008 r. Nr 47, poz. 281).
Emisja zanieczyszczeń
Głównym źródłem zanieczyszczeń do powietrza na terenie Gminy Lubliniec jest emisja
antropogeniczna obejmująca:
• emisję niską (kotłownie, indywidualne paleniska domowe i prywatne zakłady),
• emisję z zakładów przemysłowych,
• emisję komunikacyjną.
Emisja niska
Niska emisja na terenie gminy związana jest z indywidualnymi środkami ciepłowniczymi
w gospodarstwach domowych, które w przewaŜającej ilości wykorzystują jako źródło energii węgiel
kamienny, często gorszego gatunku. Spala się w nich takŜe róŜnego rodzaju materiały odpadowe,
w tym odpady komunalne, które mogą być źródłem emisji dioksyn, poniewaŜ proces spalania jest
niepełny i zachodzi w niŜszych temperaturach. Lokalne systemy grzewcze i piece domowe
praktycznie nie posiadają urządzeń ochrony powietrza. Wielkość emisji z tych źródeł wykazuje
zmienność sezonową, związaną z okresem grzewczym.
W związku ze znaczną ilością emitowanych z tego źródła zanieczyszczeń, w maju 2006 r. został
opracowany „Program ograniczania niskiej emisji dla Gminy Lubliniec”. Dla skutecznej jego
realizacji istotne znaczenie ma duŜa ilość budynków jednorodzinnych usytuowanych na terenie gminy.
Analizę techniczno - ekonomiczną tych budynków przeprowadzono opierając się na wynikach
ankietyzacji przeprowadzonej wśród mieszkańców. Wskazała ona, iŜ blisko 40 % obiektów naleŜy do
grupy o powierzchni ogrzewalnej od 100 do 150 m2, a 45 % stanowi grupę o powierzchni od 150 do
200 m2 i poniŜej 100 m2. Ponadto z przeprowadzonych ankiet wynika, Ŝe aŜ 77 % wytwarzanej do
celów grzewczych energii powstaje w kotłach na węgiel kamienny. Poszerzające ten udział o miał
i drewno wielkość ta sięga prawie 84 %. Gaz ziemny, będący drugim popularnym paliwem stanowi
niewiele ponad 16 %.
Warianty moŜliwych do zastosowania technologii procesów spalania, które zostały ujęte w w/w
Programie przedstawiają się następująco:
• kotły gazowe - Program nie wskazuje konkretnego producenta urządzenia, pozostawiając
dobór uŜytkownikowi, podstawowym wymogiem jest posiadanie przez urządzenie
świadectwa badań energetycznych i ekologicznych,
• kotły olejowe - Program nie wskazuje konkretnego producenta urządzenia, pozostawiając
dobór uŜytkownikowi, podstawowym wymogiem jest posiadanie przez urządzenie
świadectwa badań energetycznych i ekologicznych,
59
•
kotły na paliwo stałe - Program nie wskazuje konkretnego producenta urządzenia,
pozostawiając dobór uŜytkownikowi, podstawowym wymogiem jest posiadanie przez
urządzenie świadectwa badań energetycznych i ekologicznych.
Program ograniczania niskiej emisji proponuje wykonanie prac termomodernizacyjnych.
W celu zmniejszenia zapotrzebowania na energię cieplną, wskazane jest dokonanie ocieplenia ścian
i stropów obiektów mieszkalnych łącznie z wymianą stolarki otworowej. Ponadto dodatkowy efekt
obniŜający emisję zanieczyszczeń polegać moŜe na zastosowaniu kolektorów słonecznych
stosowanych w instalacjach ciepłej wody uŜytkowej.
Emisja z zakładów przemysłowych
Niewielkim źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest działalność przemysłowa
zakładów produkcyjnych i usługowych funkcjonujących na terenie Gminy Lubliniec. Największy
wpływ na stan środowiska z tego źródła mają podmioty gospodarcze tj.:
• Lentex S.A. w Lublińcu,
• Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Lublińcu Sp. z o.o.,
• Fortum Częstochowa S.A.,
• Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A.,
• TURBOCARE POLAND S.A.
Przykładowym podmiotem gospodarczym, który posiada pozwolenie na wprowadzanie gazów
i pyłów do powietrza są Zakłady Lentex S.A. Decyzja znak: OŚ-7644-2/11/2005 Starosty
Lublinieckiego z dnia 30 sierpnia 2005 r. udziela Zakładom Lentex pozwolenia na wprowadzenie
gazów i pyłów do powietrza z instalacji technologicznych tj. z linii produkcyjnej wykładzin szerokich,
z hali produkcji włóknin i z linii do produkcji włóknin typu „Spunlace” (suszarnia - dwa palniki
o mocy 0,93 MW kaŜdy). Decyzja ta została zmieniona decyzją znak: WOŚ-7644-2-10/07 Starosty
Lublinieckiego z dnia 02 października 2007 r. i decyzją znak: WOŚ-7644-2-18/08 Starosty
Lublinieckiego z dnia 30 grudnia 2008 r. Inne zakłady posiadające pozwolenia na wprowadzenie
gazów i pyłów do powietrza to m.in. TURBOCARE POLAND S.A., Fortum Częstochowa S.A.
i Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A.
Ponadto niektóre podmioty posiadają zgłoszenia instalacji np. Przedsiębiorstwo Komunikacji
Samochodowej Sp. z o.o. (zgłoszenie instalacji stacji paliw, zgłoszenie instalacji do lakierowania)
Emisja komunikacyjna
Na emisję zanieczyszczeń do powietrza wpływ ma takŜe emisja ze źródeł komunikacyjnych.
Na terenie gminy krzyŜują się dwie drogi krajowe nr 11 i nr 46, którymi prowadzony jest tranzyt.
Ponadto przebiegają droga wojewódzka na 906 i drogi lokalne (międzypowiatowe) oraz drogi
powiatowe, a takŜe gminne. Drogi stanowią zagroŜenie ze względu na wysoką emisję zanieczyszczeń
spalinowych do atmosfery.
Z powodu niekorzystnych warunków geograficznych istnieje zagroŜenie napływu
zanieczyszczeń z obszarów sąsiednich miast. NaleŜy wziąć tu pod uwagę bliską odległość od terenów
silnie uprzemysłowionych (rejon Opola i GOP-u), z których następuje migracja zanieczyszczeń na
teren gminy.
Monitoring powietrza
Na podstawie informacji uzyskanej z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska
w Katowicach delegatura w Częstochowie, dane dotyczące zanieczyszczenia powietrza w Lublińcu
w oparciu o pomiary przeprowadzone przez Wojewódzką Stację Sanitarno Epidemiologiczną (WSSE)
w Katowicach przedstawiono w tab. 14 i w tab. 15.
60
Tabela 14. Wyniki pomiarów emisji zanieczyszczeń do powietrza na pl. Sienkiewicza
na terenie Lublińca w 2008 r.
Lp.
Nazwa substancji
1.
Benzen
StęŜenie
minimalne [µg/m3]
2,1
StęŜenie maksymalne
[µg/m3]
7,3
StęŜenie średnie
[µg/m3]
3,8
Tabela 15. Wyniki pomiarów emisji zanieczyszczeń do powietrza przy ul. Piaskowej
na terenie Lublińca w 2008 r.
Lp.
Nazwa substancji
Pył zawieszony
PM10
Ołów
2.
Arsen
3.
Kadm
4.
Nikiel
5.
Benzo(a)piren
6.
1.
StęŜenie
minimalne
[µg/m3]
StęŜenie
maksymalne
[µg/m3]
StęŜenie średnie
[µg/m3]
2,00
177,00
26,00
Liczba
przekroczeń
wartości
dopuszczalnej
22
0,008
0
0
0
0
0,9100
0,0142
0,0079
0,0480
0,0062
0,1170
0,0025
0,0021
0,0120
0,0016
1
Ocena jakości powietrza
Podstawowymi aktami prawnymi obowiązującymi aktualnie w zakresie prowadzenia
i rozpowszechniania oceny jakości powietrza są:
• ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150),
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu (Dz. U. z 2008 r. Nr 47, poz. 281),
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 w sprawie stref, w których dokonuje
się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2008 r. Nr 52, poz. 310),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lutego 2008 w sprawie wymagań, jakim powinny
odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz. U. z 2008 r. Nr 38, poz. 221),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu
przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2008 r. Nr 216
poz. 1377).
Obowiązek wykonywania rocznej oceny jakości powietrza wynika z art. 89 znowelizowanej
ustawy – Prawo ochrony środowiska, który zobowiązuje Wojewódzkiego Inspektora Ochrony
Środowiska do dokonywania, corocznych ocen poziomu substancji w powietrzu w danej strefie
oraz dokonuje klasyfikacji stref.
Ocena jakości powietrza w poszczególnych strefach województwa śląskiego jest siódmą roczną
oceną jakości powietrza w województwie i obejmuje rok 2008. Strefy wydzielone zostały zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje
się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2008 r. Nr 52, poz. 310).
Ocenę powietrza atmosferycznego realizowano zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu
(Dz. U. z 2008 r. Nr 47, poz. 281).
Wyniki klasyfikacji poszczególnych zanieczyszczeń do powietrza z uwzględnieniem kryteriów
dla ochrony zdrowia i ochrony roślin w 2008 r. dla Lublińca przedstawiono w tab. 16.
61
Tabela 16. Wyniki klasyfikacji dla Powiatu Lublinieckiego dla poszczególnych zanieczyszczeń
z uwzględnieniem kryteriów dla ochrony zdrowia i ochrony roślin
Nazwa substancji
Pył zawieszony PM10
Dwutlenek siarki
Dwutlenek azotu
Tlenki azotu
Tlenek węgla
Benzen
Ozon
Ołów
Kadm
Nikiel
Arsen
Benzo(a)piren
Symbol klasy wynikowej w 2008 r.
dla poszczególnych zanieczyszczeń
dla obszaru całego powiatu wg
kryteriów określonych w celu
ochrony zdrowia
A
A
A
A
A
C
A
A
A
A
C
Symbol klasy wynikowej w 2008 r.
dla poszczególnych zanieczyszczeń
dla obszaru całego powiatu wg
kryteriów określonych w celu
ochrony roślin
A
A
C
-
Podstawowym celem polityki ekologicznej w zakresie ochrony powietrza w perspektywie
średniookresowej jest osiągnięcie takiego jego stanu, który nie będzie zagraŜał zdrowiu ludzi
i środowisku oraz będzie spełniał wymagania prawne w zakresie jakości powietrza i norm emisyjnych.
Cel
Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza głównie poprzez ograniczenie
niskiej emisji i emisji komunikacyjnej
W najbliŜszych latach niezbędne jest ograniczanie niskiej emisji i emisji komunikacyjnej, która
jest istotnym czynnikiem przyczyniającym się do występowania przekroczeń poziomów
dopuszczalnych zanieczyszczeń. Za przekraczanie dopuszczalnych norm jakości powietrza
odpowiedzialne są takŜe zakłady przemysłowe. Zmniejszeniu wielkości emisji słuŜyć będzie takŜe
wsparcie dla rozwoju odnawialnych źródeł energii, jak i zwiększanie efektywności jej wykorzystania
oraz zmniejszanie materiałochłonności gospodarki. Istotne będzie wprowadzanie środków transportu,
które są mniej emisyjne (transport publiczny, kolej), jak i działań edukacyjnych. Bardzo waŜne jest
takŜe realizowanie załoŜeń Programu ograniczenia niskiej emisji z terenu gminy.
Kierunki działań
• Realizowanie „Programu ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Lubliniec”.
• Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii (biomasa, biogaz, energia słoneczna)
oraz technologii zwiększających efektywne wykorzystanie energii i zmniejszających
materiałochłonność gospodarki.
• Zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i moŜliwości ochrony
powietrza, w tym oszczędności energii, modernizacji ogrzewania i stosowania
odnawialnych źródeł energii.
• Wspieranie rozwiązań pozwalających na unikanie lub zmniejszanie wielkości emisji
z transportu oraz mających na celu wdroŜenie europejskich standardów emisji ze
środków transportu i zapewnienie wysokiej jakości paliw.
• Budowa obwodnicy.
62

POŚ Lubliniec - BIP Urząd Miejski Lubliniec

Transkrypt

Podobne dokumenty

Listaotwiera się w nowym oknie

Kamienica usługi ceglane XIX/XX wiek Lubliniec Lubliniec

Leśniczówka (obecnie dom mieszkalny)

Kamienica usługi ceglane XIX/XX wiek Lubliniec Lubliniec

Arkusz1 Strona 1 Wykaz zadań zleconych w trybie

koordynator ds. obsługi klienta

Pałacyk Myśliwski "Łopian"

regulamin konkursu

informacja - sprzedaż drewna - BIP Starostwo Powiatowe w Lublińcu