Białystok, dnia 11 kwietnia 2007 roku

Na podstawie § 7 zarządzenia nr 7 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzania
kontroli urzędu obsługującego Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz organów
i jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych i nadzorowanych przez
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (Dz. Urz. MSW i A Nr 6 poz. 11), w II
kwartale 2007 roku została przeprowadzona w Komendach Powiatowych Policji
w Augustowie, Hajnówce, Mońkach i Zambrowie, oraz podległych Komendzie Miejskiej
Policji w Białymstoku Komisariatach Policji w Łapach, Choroszczy, KP II w Białymstoku,
w zakresie sprawdzenia zasadności wszczęć postępowań przygotowawczych zakończonych
umorzeniem z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego.
Kontrolę przeprowadził zespół Wydziału Kontroli Komendy Wojewódzkiej Policji
w Białymstoku.
Kontrolę przeprowadzono w:
• Komendzie Miejskiej Policji w Białymstoku w dniach 3-12 czerwca marca 2007 roku,
• Komendzie Powiatowej Policji w Augustowie w dniach 29 – 31 maja i 1 czerwca 2007
roku,
• Komendzie Powiatowej Policji w Hajnówce w dniach 22 – 25 maja 2007 roku,
• Komendzie Powiatowej Policji w Mońkach w dniach 19 – 20 czerwca 2007 roku,
• Komendzie Powiatowej Policji w Zambrowie w dniach 12 – 15 czerwca 2007 roku.
Celem kontroli było dokonanie sprawdzenia zasadności wszczęć postępowań
przygotowawczych zakończonych umorzeniem z powodu braku ustawowych znamion czynu
zabronionego.
Przedmiotem kontroli były następujące zagadnienia:
1.
Ocena prawidłowości prowadzenia postępowań sprawdzających zakończonych
wszczęciem śledztwa lub dochodzenia, umorzonych następnie z powodu braku
ustawowych znamion czynu zabronionego.
2.
Ocena prawidłowości wykonania czynności w niezbędnym zakresie zakończonych
wszczęciem śledztwa lub dochodzenia, umorzonych następnie z powodu braku
ustawowych znamion czynu zabronionego.
3.
Nadzór i kontrola bezpośrednich przełożonych nad policjantami realizującymi czynności
w badanym zakresie.
USTALENIA KONTROLI I OCENA KONTROLOWANYCH PODMIOTÓW:
Stan prawny kontrolowanej problematyki:
Przy analizie zagadnień brano pod uwagę stan prawny obowiązujący
w rozpatrywanym czasie. Zagadnienia te w szczególności regulowały następujące przepisy:
1. Ustawa z dnia 6.04.1990 o Policji (z późniejszymi zmianami).
2. Ustawa z 6 czerwca 1997 roku - kodeks postępowania karnego (z późniejszymi.
zmianami).
3. Ustawa z 6 czerwca 1997 roku - kodeks karny (z późniejszymi. zmianami).
4. Zarządzenie nr 1426 KGP z dnia 23 grudnia 2004 roku w sprawie metodyki wykonywania
czynności dochodzeniowo-śledczych przez służby policyjne wyznaczone do wykrywania
przestępstw i ścigania ich sprawców.
5. Zarządzenie nr 350 KGP z dnia 1 lipca 2003 roku w sprawie zbierania, gromadzenia,
przetwarzania i opracowywania danych statystycznych o przestępczości oraz zamachach
samobójczych i wypadkach tonięcia (z późniejszymi zmianami).
str. 1/12
W zakresie realizacji poszczególnych zagadnień poddanych kontroli stan faktyczny
przedstawiał się następująco:
Komenda Powiatowa Policji w Augustowie
Na podstawie danych z Wydziału Wywiadu Kryminalnego KWP w Białymstoku
ustalono, że w KPP w Augustowie w II półroczu 2006 r. wszczęto i umorzono z wynikiem
„21” (brak znamion przestępstwa) 112 postępowań przygotowawczych, w tym 33 po
przeprowadzeniu postępowań sprawdzających w trybie art. 307 kpk, natomiast w okresie od
01.01.2007 r. do 17.05.2007 r. odpowiednio 42 i 10 postępowań.
Ze wszystkich postępowań umorzonych z bzp wytypowano i sprawdzeniu poddano 37
spraw, w tym 6 po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.
W 27 postępowaniach nie stwierdzono nieprawidłowości. Uchybienia natomiast
ujawniono w 10 postępowaniach.
Jak wynika z zestawienia liczbowego w większości sprawdzonych spraw nie
stwierdzono uchybień. W pozostałych najczęściej występujące nieprawidłowości to:
przedwczesne wszczynanie dochodzenia w sytuacji, gdy możliwe było prowadzenie dalszych
czynności w trybie art. 308 kpk, lub 307 kpk, przekroczenia terminów postępowań
sprawdzających i czynności w niezbędnym zakresie, bezczynność w prowadzonym
postępowaniu oraz w jednym przypadku
niezgodne z kpk zbieranie danych
osobopoznawczych.
Odpowiedzialnymi za powstanie powyższych nieprawidłowości są przede wszystkim
osoby prowadzące postępowania, natomiast w zakresie nadzoru – Zastępca Naczelnika Sekcji
Kryminalnej oraz Kierownik Referatu Dochodzeniowo-Śledczego.
Nadzór bezpośredni nad badanym zagadnieniem.
W KPP w Augustowie nadzór nad pionem kryminalnym sprawuje Naczelnik Sekcji
Kryminalnej. Bezpośredni nadzór nad pracą pionu dochodzeniowo- śledczego pełnią Zastępca
Naczelnika Sekcji Kryminalnej oraz Kierownik Referatu Dochodzeniowo-Śledczego.
Kierownik RDŚ organizuje i kieruje bezpośrednio pracą dochodzeniowo-śledczą. Nadzór
polega między innymi na sporządzaniu kart nadzoru do poszczególnych postępowań
przygotowawczych oraz stałym monitorowaniu przebiegu tych postępowań w zakresie
terminów, rytmiki, wykonania poleceń zleconych zarówno przez prokuratorów, jak
i bezpośrednich przełożonych. W sprawach o dużym ciężarze gatunkowym czy dużym
oddźwięku społecznym bezpośredni przełożeni znajdują się na miejscach zdarzeń,
bezpośrednio kierując czynnościami. W trakcie prowadzonych postępowań podejmują
również merytoryczne decyzje co do dalszego toku spraw oraz sposobu ich zakończenia.
Stosowana jest również praktyka konsultowania tych decyzji z prokuratorami nadzorującymi
postępowania.
Analiza materiałów wykazała, że sprawowany nadzór należy uznać za poprawny. We
wszystkich kontrolowanych postępowaniach znajdowały się karty nadzoru sporządzone przez
Zastępcę Naczelnika, Kierownika Referatu, sporadycznie przez naczelnika SK, w których
prowadzącym wskazywano czynności do wykonania. Zapisy w kartach nadzoru świadczą
również o tym, że sprawy w trakcie prowadzenia były przez w/w analizowane.
Sporadyczne przykłady uchybień, opisane wyżej, wskazują, że w zakresie pracy
dochodzeniowej występują nieprawidłowości i poprzez zintensyfikowanie nadzoru
prowadzonego przez bezpośrednich przełożonych można ich uniknąć.
str. 2/12
Zdarzają się również przypadki zbyt pochopnego podjęcia decyzji w zakresie
wszczęcia dochodzenia, bez wyczerpania możliwości dochodzeniowych w niezbędnym
zakresie i w związku z tym bezpośredni przełożeni winni dokonywać w sposób bardziej
szczegółowy analizy zgromadzonych materiałów, zaś w kartach nadzoru jednoznacznie
określać tryb prowadzonych czynności.
Komenda Powiatowa Policji w Hajnówce
Na podstawie danych statystycznych ustalono, że w KPP w Hajnówce w II półroczu
2006 r. wszczęto i umorzono z wynikiem „21” (brak znamion przestępstwa) 166 postępowań
przygotowawczych, w tym 62 po przeprowadzeniu postępowań sprawdzających w trybie art.
307 kpk, natomiast w okresie od 01.01.2007 r. do 17.05.2007 r. odpowiednio 56 i 16
postępowań.
Ze wszystkich postępowań umorzonych z bzp wytypowano i sprawdzeniu poddano 36
spraw, w tym 20 po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.
W 20 postępowaniach nie stwierdzono nieprawidłowości. Uchybienia natomiast
ujawniono w 16 postępowaniach.
Najczęściej występujące nieprawidłowości to: brak rytmiki i to zarówno
w postępowaniu sprawdzającym, jak i w prowadzonym dochodzeniu, przekroczenia terminów
postępowań sprawdzających, brak udokumentowania wartości przedmiotów, przedwczesne
wszczynanie dochodzenia w sytuacji, gdy możliwe było prowadzenie dalszych czynności
w trybie art. 308 kpk, niezgodne z kpk zbieranie danych osobopoznawczych.
Odpowiedzialnymi za powstanie powyższych nieprawidłowości są przede wszystkim
osoby prowadzące postępowania, natomiast w zakresie nadzoru - Naczelnik Sekcji
Kryminalnej oraz Kierownik Referatu Dochodzeniowo-Śledczego.
Nadzór bezpośredni nad badanym zagadnieniem.
W KPP w Hajnówce nadzór bezpośredni nad pracą dochodzeniowo-śledczą
sprawował do 26 października 2006 roku Zastępca Naczelnika Sekcji Kryminalnej.
W związku ze zmianą struktury Sekcji Kryminalnej, zlikwidowano stanowisko zastępcy
naczelnika, a utworzono stanowisko kierownika Referatu Dochodzeniowo- Śledczego KPP,
na które mianowany został w/w. Nadzór nad wymienionym zagadnieniem sprawuje również
Naczelnik Sekcji Kryminalnej, który bezpośrednio odpowiada za pion kryminalny
i stanowisko kierownika jest mu podległe. W praktyce, jak wynika po dekretacji na
poszczególnych dokumentach, czy sporządzanych kartach nadzoru obaj wymienieni
funkcjonariusze nadzorują Referat Dochodzeniowo- Śledczy.
Analiza materiałów wykazała, że sprawowany nadzór należy poprawić.
W postępowaniach sprawdzających stwierdzono brak kart nadzoru, jedynie ogólnikowe
dekretacje na pierwszych dokumentach, typu „czynności w trybie art. 307 kpk”. Nie zawierają
one szczegółowych poleceń wykonania konkretnych czynności.
Jak oświadczył Naczelnik Sekcji Kryminalnej, z uwagi na to, że kadrę pionu
dochodzeniowego stanowią funkcjonariusze doświadczeni, o odpowiednim przygotowaniu
zawodowym, nie do każdych materiałów sporządzano karty nadzoru. Stwierdził również, że
czasowe możliwości naczelnika ogranicza największe obciążenie procesowe KPP
w Hajnówce spośród komend powiatowych woj. podlaskiego.
Analiza postępowań sprawdzających wykazała, że w ich trakcie „doświadczeni”
funkcjonariusze popełnili szereg uchybień polegających m. in. na bezczynności
i przekraczaniu terminów czynności sprawdzających. Co prawda Zarządzenie nr 1426 KGP
str. 3/12
z dnia 23 grudnia 2004 roku w sprawie metodyki wykonywania czynności dochodzeniowośledczych przez służby policyjne wyznaczone do wykrywania przestępstw i ścigania ich
sprawców nie nakłada obowiązku sporządzania przez przełożonych kart nadzoru do
postępowań przygotowawczych, jednak biorąc pod uwagę ustalenia kontroli, byłoby to jak
najbardziej wskazane. Poza tym pisemne zlecanie czynności do wykonania umożliwiłoby
skuteczne wyegzekwowanie ich wykonania.
Stwierdzone nieprawidłowości wykazały, że poprawy wymaga również bieżący
nadzór nad czynnościami wykonywanymi przez funkcjonariuszy Referatu DochodzeniowoŚledczego, szczególnie w zakresie rytmiki procesowej i wykonywania wszystkich zleconych
i niezbędnych czynności.
Niewłaściwe jest przyjmowanie we wstępnej fazie postępowań wartości utraconych
lub zabezpieczonych przedmiotów, bez jej potwierdzenia i udokumentowania w aktach
sprawy.
Komenda Powiatowa Policji w Mońkach
Na podstawie danych statystycznych ustalono, że w KPP w Mońkach w II półroczu
2006 r. wszczęto i umorzono z wynikiem „21” (brak znamion przestępstwa) 83 postępowania
przygotowawcze, w tym 8 po przeprowadzeniu postępowań sprawdzających w trybie art. 307
kpk, natomiast w okresie od 01.01.2007 r. do 17.05.2007 r. odpowiednio 21 i 3 postępowania.
Ze wszystkich postępowań umorzonych z bzp wytypowano i sprawdzeniu poddano 37
spraw, w tym 7 po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.
W 20 postępowaniach nie stwierdzono nieprawidłowości. Uchybienia natomiast
ujawniono w 16 postępowaniach.
Ustalono, że występujące nieprawidłowości to: brak rytmiki i to zarówno
w postępowaniu sprawdzającym, jak i w prowadzonym dochodzeniu, przekroczenie terminu
postępowania sprawdzającego, niezgodne z kpk zbieranie danych osobopoznawczych, za co
odpowiedzialne są osoby prowadzące postępowania, a także wszczęcie postępowania
w sytuacji braku wniosku o ściganie, przedwczesne wydawanie poleceń wszczęcia
dochodzenia w sytuacji, gdy możliwe było prowadzenie dalszych czynności w trybie art. 308
kpk lub art. 307 kpk, za co odpowiedzialni są Naczelnik Sekcji Kryminalnej oraz Kierownik
Referatu Dochodzeniowo-Śledczego.
Zdaniem kontrolujących przyczyną tego był niewłaściwy nadzór ze strony w/w
przełożonych oraz błędna interpretacja przepisów kpk przez prowadzących postępowania.
Nadzór bezpośredni nad badanym zagadnieniem.
W KPP w Mońkach nadzór nad pionem kryminalnym sprawuje Naczelnik Sekcji
Kryminalnej. Pracę dochodzeniowo-śledczą bezpośrednio nadzoruje Kierownik Referatu
Dochodzeniowo-Śledczego. Jak wynika z dekretacji na poszczególnych dokumentach czy
sporządzanych kartach nadzoru, nadzór ten jest sprawowany zarówno na wstępnym etapie
postępowań, jak i w trakcie ich dalszego biegu.
Analiza materiałów wykazała, że nadzór należy poprawić, szczególnie w kwestii
wydawania poleceń o wszczęciu dochodzenia. Właściwie w każdym zbadanym przypadku
pierwszym wpisem Kierownika RDŚ w karcie nadzoru było w/w polecenie, niezależnie od
zawartości materiałów i możliwości wykonania czynności w trybie art. 308 kpk lub
prowadzenia postępowania sprawdzającego z art. 307 kpk. Polecenie prowadzenia
postępowania sprawdzającego było zawarte w tych postępowaniach, gdzie taka dekretacja
str. 4/12
widniała na dokumentach, lub zawarta została w poleceniach prokuratora. Ponadto
Kierownik RDŚ powinien przywiązywać większą uwagę do egzekwowania wykonania
poleceń wydanych w kartach nadzoru.
Komenda Powiatowa Policji w Zambrowie
Na podstawie danych statystycznych ustalono, że w KPP w Zambrowie w II półroczu
2006 r. wszczęto i umorzono z wynikiem „21” (brak znamion przestępstwa) 35 postępowań
przygotowawczych, w tym 10 po przeprowadzeniu postępowań sprawdzających w trybie art.
307 kpk, natomiast w okresie od 01.01.2007 r. do 17.05.2007 r. odpowiednio 27 i 6
postępowań.
Ze wszystkich postępowań umorzonych z bzp wytypowano i sprawdzeniu poddano 31
spraw, w tym 10 po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.
W 25 postępowaniach nie stwierdzono nieprawidłowości. Uchybienia natomiast
ujawniono w 6 postępowaniach.
Analiza materiałów wykazała, że policjant z SRD KPP w Zambrowie, wykonujący
czynności na miejscu zdarzenia, w dokumentacji służbowej ze zdarzenia podał dane
niezgodne ze stanem faktycznym. W notatce służbowej z 13.08.2006 r. stwierdził, że
w miejscowości Krajewo Korytki zatrzymał do kontroli drogowej pojazd marki Deeway.
W czasie rozmowy z kierującym wyczuwalna była woń alkoholu. Kierującego poddano
badaniu z wynikiem 2,26 i 2,31 promila.. Powyższe dane zostały również zawarte
w telegramie. W protokole użycia alkomatu marki Siemens w rubryce „czynności wykonano
w związku” odnotował: „w dniu 13 sierpnia 2006 r. ok. godz. 20.00 w Krajewie Korytkach 25
osoba kierowała skuterem marki Dewey będąc w stanie nietrzeźwości”.
Na podstawie tych danych jak najbardziej zasadne było wszczęcie dochodzenia z art.
178 a § 1 kk.
W trakcie prowadzonego postępowania został ustalony właściwy przebieg zdarzenia,
co zresztą policjant potwierdził podczas przesłuchania 18.09.2006 r. Zeznał, że w dniu
13.08.2006 r. z polecenia dyżurnego udali się do miejscowości Krajewo Korytki celem
udzielenia asysty zespołowi pogotowia ratunkowego. Na miejscu na drodze zewnętrznej
zastali leżącego na ziemi mężczyznę. Obok niego leżał motorower. Dojeżdżając na miejsce
nie widział, aby leżący mężczyzna kierował skuterem. Na miejscu zdarzenia znajdowało się
wiele osób, lecz żadna z nich nie potwierdziła tego, aby w/w kierował w tamtym czasie
skuterem. Przybyła na miejsce załoga karetki udzieliła wymienionemu pomocy i odjechała.
W związku z podejrzeniem, że mężczyzna przed zdarzeniem kierował skuterem,
przewieziono go do KPP i zbadano jego stan trzeźwości.
Jak wynika z opisu, wymieniony funkcjonariusz na miejscu nie ustalił rzeczywistego
przebiegu zdarzenia, np. poprzez szczegółowe rozpytanie świadków. Na postawie własnych
domniemań sporządził dokumentację, niezgodną ze stanem faktycznym. Spowodowało to
bezzasadne wszczęcie postępowania oraz bezzasadne przedstawienie zarzutów.
Kontrola wykazała, że w większości sprawdzonych spraw nie stwierdzono uchybień.
W pozostałych najczęściej występujące nieprawidłowości to: przedwczesne wszczynanie
dochodzenia w sytuacji, gdy możliwe było prowadzenie dalszych czynności w trybie art. 308
kpk, przekroczenie terminów czynności w niezbędnym zakresie, bezczynność
w prowadzonym postępowaniu oraz w dwóch przypadkach niezgodne z kpk zbieranie danych
osobopoznawczych.
str. 5/12
Odpowiedzialnymi za powstanie powyższych nieprawidłowości są przede wszystkim
osoby prowadzące postępowania, natomiast w zakresie nadzoru – Zastępca Naczelnika Sekcji
Kryminalnej.
Nadzór bezpośredni nad badanym zagadnieniem.
W KPP w Zambrowie nadzór nad pionem kryminalnym sprawuje Naczelnik Sekcji
Kryminalnej.. Bezpośredni nadzór nad pracą pionu dochodzeniowo-śledczego pełni Zastępca
Naczelnika Sekcji Kryminalnej. Nadzór polega między innymi na sporządzaniu kart nadzoru
do poszczególnych postępowań przygotowawczych oraz stałym monitorowaniu przebiegu
tych postępowań w zakresie terminów, rytmiki, wykonania poleceń zleconych zarówno przez
prokuratorów, jak i bezpośrednich przełożonych. W sprawach o dużym ciężarze gatunkowym
czy dużym oddźwięku społecznym bezpośredni przełożeni znajdują się na miejscach zdarzeń,
bezpośrednio kierując czynnościami. W trakcie prowadzonych postępowań podejmują
również merytoryczne decyzje co do dalszego toku spraw oraz sposobu ich zakończenia.
Analiza materiałów wykazała, że sprawowany nadzór należy uznać za poprawny. We
wszystkich kontrolowanych postępowaniach znajdowały się karty nadzoru sporządzone przez
Zastępcę Naczelnika Sekcji Kryminalnej, jak również przez Kierowników Posterunków
Policji w Szumowie i Rutkach, w których prowadzącym wskazywano czynności do
wykonania. Zapisy w kartach nadzoru świadczą również o tym, że sprawy w trakcie
prowadzenia były przez w/w analizowane. W kilku przypadkach stwierdzono, że karty
nadzoru sporządzane przez Zastępcę Naczelnika Sekcji Kryminalnej były schematyczne
i zawierały część poleceń nie pasujących do danej sprawy.
Przykłady uchybień, opisane wyżej, wskazują, że w zakresie pracy dochodzeniowej
występują nieprawidłowości i poprzez zintensyfikowanie nadzoru prowadzonego przez
bezpośrednich przełożonych można ich uniknąć.
Zdarzają się również przypadki zbyt pochopnego podjęcia decyzji w zakresie
wszczęcia dochodzenia, bez wyczerpania możliwości dochodzeniowych w niezbędnym
zakresie i w związku z tym bezpośredni przełożeni winni dokonywać w sposób bardziej
szczegółowy analizy zgromadzonych materiałów, zaś w kartach nadzoru jednoznacznie
określać tryb prowadzonych czynności.
Komisariat Policji w Łapach – podległy KMP w Białymstoku
Ze wszystkich postępowań umorzonych z bzp wytypowano i sprawdzeniu poddano 33
sprawy, w tym 8 po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.
W 25 postępowaniach nie stwierdzono nieprawidłowości. Uchybienia natomiast
ujawniono w 8 postępowaniach.
Jak wynika z ustaleń, w większości sprawdzonych spraw nie stwierdzono uchybień.
W pozostałych najczęściej występujące nieprawidłowości to: przedwczesne wydawanie
polecenia wszczynanie dochodzenia w sytuacji, gdy możliwe było prowadzenie dalszych
czynności w trybie art. 307 kpk, bezczynność w prowadzonym postępowaniu i w jednym
przypadku błędne wszczęcie dochodzenia. Odpowiedzialnymi za powstanie powyższych
nieprawidłowości są osoby prowadzące postępowania, natomiast w zakresie nadzoru Zastępca
Komendanta KP oraz Kierownik Referatu Dochodzeniowo-Śledczego.
Analiza postępowań wykazała, że część postępowań zostało wszczętych z uwagi na
nieuzyskanie w terminie przewidzianym dla czynności w trybie art. 308 kpk opinii biegłego,
str. 6/12
dotyczącej kwalifikacji prawnej obrażeń doznanych w wyniku uszkodzenia ciała lub pobicia.
W tych sprawach zwracano się pismem do biegłego z zakresu medycyny sądowej z LK KWP
w/m o określenie kwalifikacji prawnej obrażeń, co traktowano jako czynność w ramach art.
308 kpk. Kontrolujący uważają, że sporządzenie takiego pisma można uznać za czynność
wykonaną w ramach postępowania sprawdzającego z art. 307 kpk.
Jak oświadczył Kierownik Referatu Dochodzeniowo-Śledczego KP w Łapach, w 2006
roku i na początku 2007 roku, prokuratorzy Prokuratury Rejonowej w Białymstoku
nadzorujący KP w Łapach stali na stanowisku, że w takich przypadkach, gdzie skierowano do
LK KWP pismo dotyczące stwierdzenia obrażeń ciała, należy prowadzić czynności w trybie
art. 308 kpk, gdyż to pismo należy traktować na równi z postanowieniem o powołaniu
biegłego. W sprawach, gdzie w przeciągu pięciu dni zdołano uzyskać opinię biegłego
określającą kwalifikację prawną z art. 157 § 2 kk, postępowanie kierowano do prokuratury
z wnioskiem o umorzenie postępowania przed wszczęciem. W przypadkach, gdy takiej opinii
nie uzyskano, wszczynano dochodzenia, który później mogły być umarzane z bzp.
W niektórych przypadkach podyktowane to było również potrzebą wykonania innych
czynności procesowych. Taki sposób prowadzenia postępowań był zlecany przez
poszczególnych prokuratorów ustnie lub przekazywany na szkoleniach przeprowadzanych
zarówno w prokuraturze, jak i w komisariacie. W ostatnim okresie, zwracanie się pismem do
LK KWP o opinię, przez niektórych prokuratorów nie jest uznawane jako czynność
procesowa i stosowana jest praktyka sporządzania postanowień o odmowie wszczęcia
dochodzenia.
Kontrolującym wiadomo jest, że w części jednostek woj. podlaskiego pismo do LK
KWP traktowane jest jako czynność w ramach postępowania sprawdzającego. Umożliwia to
w większym zakresie stosowanie instytucji ukończenia postępowań sprawdzających
postanowieniem o odmowie wszczęcia postępowania, bez potrzeby ich wszczynania.
Biorąc pod uwagę różną praktykę stosowaną przez prokuratorów nadzorujących KP
w Łapach kontrolujący stoją na stanowisku, iż kierownictwo jednostki, powinno dążyć do
tego, aby opinie z badań lekarskich uzyskiwać przed upływem 5 dni od chwili podjęcia
pierwszej czynności, co w przypadku kwalifikacji z art 157 § 2 kk umożliwi przesłanie
materiałów do prokuratury z wnioskiem o jego umorzenie przed wszczęciem.
Nadzór bezpośredni nad badanym zagadnieniem.
W KP w Łapach nadzór nad pionem kryminalnym sprawuje Zastępca Komendanta.
Pracę dochodzeniowo-śledczą bezpośrednio nadzoruje Kierownik Referatu DochodzeniowoŚledczego. Nadzór polega między innymi stałym monitorowaniu przebiegu tych postępowań
w zakresie terminów, rytmiki, wykonania poleceń zleconych zarówno przez prokuratorów, jak
i bezpośrednich przełożonych.
Analiza materiałów wykazała, że sprawowany nadzór należy uznać za poprawny. We
wszystkich kontrolowanych postępowaniach znajdowały się karty nadzoru sporządzone przez
Zastępcę Komendanta KP oraz przez Kierownika RDŚ, w których prowadzącym wskazywano
czynności do wykonania. Zapisy w kartach nadzoru świadczą również o tym, że sprawy
w trakcie prowadzenia były przez w/w analizowane. Sporadyczne przykłady uchybień,
opisane wyżej, wskazują, że w zakresie pracy dochodzeniowej występują nieprawidłowości
i poprzez zintensyfikowanie nadzoru prowadzonego przez bezpośrednich przełożonych
można ich uniknąć.
str. 7/12
Komisariat Policji w Choroszczy – podległy KMP w Białymstoku
Ze wszystkich postępowań umorzonych z bzp wytypowano i sprawdzeniu poddano 23
sprawy, w tym 9 po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.
W 6 postępowaniach nie stwierdzono nieprawidłowości. Uchybienia natomiast
ujawniono w 17 postępowaniach.
Ustalenia wykazały, że nieprawidłowości stwierdzono w większości ze zbadanych
postępowań. Były to: bezczynność lub opieszałość zarówno w postępowaniu sprawdzającym,
co w niektórych przypadkach powodowało konieczność wszczęcia postępowania, jak i w jego
trakcie, brak rytmiki w czynnościach, wszczynanie postępowań z przekroczeniem terminu
przewidzianego dla postępowania sprawdzającego z art. 307 kpk oraz dla czynności w trybie
art. 308 kpk, bezzasadne wszczęcie dochodzenia z art. 178a § 1 kk, nieznajomość przepisów
dotyczących postępowania w sprawach nieletnich. Odpowiedzialność za to ponoszą
funkcjonariusze prowadzący postępowania, a w zakresie nadzoru – ówczesny komendant
jednostki oraz Kierownik Ogniwa Kryminalnego.
Nadzór bezpośredni nad badanym zagadnieniem.
W KP w Choroszczy nadzór nad pionem kryminalnym sprawuje komendant oraz
Kierownik Ogniwa Kryminalnego. Ustalenia kontroli wykazały, że nieprawidłowości
występowały w postępowaniach prowadzonych w czasie, kiedy komendantem był inny
funkcjonariusz. Uzasadnia to stwierdzenie, że praktycznie nie pełnił on tego nadzoru, czego
skutkiem były w/w nieprawidłowości. Karty nadzoru sporządzali policjanci prowadzący
postępowania i to dopiero od momentu wszczęcia postępowań, a komendant ograniczał się
jedynie do ich podpisywania, bez właściwej analizy materiałów spraw. Nie sprawował
kontroli również w trakcie prowadzenia postępowań. Niektóre sprawy kontrolował Kierownik
Ogniwa Kryminalnego, stwierdzając, że nie ma uwag, co pozwala sądzić, że dokonywał tego
bez analizy i oceny materiałów. Ponadto kontrolujący uważają, że przyczyną stwierdzonych
nieprawidłowości było również przydzielanie prowadzenia jednego postępowania kilku
kolejnym policjantom, co wynikało jednak z trudnej sytuacji kadrowej komisariatu.
Analiza postępowań prowadzonych od czasu, kiedy komendantem komisariatu jest
inny policjant, że nadzór uległ poprawie.
Kontrolujący ustalili, że w ramach nadzoru funkcjonariusze KMP w Białymstoku
w listopadzie 2006 r. sprawdzali jakość i rytmikę pracy oraz dokumentację związaną z pracą
dochodzeniowo-śledczą w KP w Choroszczy. Stwierdzili szereg nieprawidłowości, m. in.
w zakresie nadzoru komendanta jednostki nad czynnościami wykonywanymi w trybie art. 308
kpk, terminowym wszczynaniem postępowań, jakością wykonywanych czynności,
zachowania rytmiki procesowej, co powinno mieć odzwierciedlenie w kartach nadzoru wraz
ze szczegółowymi wytycznymi. Skutkiem powyższego było podjęcie czynności
wyjaśniających, zakończonych wnioskiem o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego
przeciwko ówczesnemu Komendantowi KP w Choroszczy. Z uwagi na odejście w/w na
emeryturę z dniem 15.02.2007 r., nie wszczęto tego postępowania. Z funkcjonariuszami
komisariatu winnych zaniedbań przeprowadzono rozmowy dyscyplinujące, co wykonał
w marcu 2007 r. nowy komendant KP.
Z uwagi na to, że zakres, okres, jak również ustalenia wynikające ze sprawdzenia
KMP pokrywają się z niniejszą kontrolą, jak również na to, że z w/w funkcjonariuszami
str. 8/12
przeprowadzono stosunkowo niedawno rozmowy dyscyplinujące, zespół kontrolny stoi na
stanowisku, że podjęte działania na tym etapie należy uznać za wystarczające.
Komisariat Policji II w Białymstoku – podległy KMP w Białymstoku
Ze wszystkich postępowań umorzonych z bzp wytypowano i sprawdzeniu poddano 39
spraw, w tym 11 po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.
W 17 postępowaniach nie stwierdzono nieprawidłowości. Uchybienia natomiast
ujawniono w 22 postępowaniach.
Z ustaleń wynika, że najczęściej występujące nieprawidłowości to: przekroczenia
terminów dla czynności w trybie art. 308 kpk i art. 307 kpk, bezczynność i opieszałość
w wykonywaniu czynności, skutkująca niekiedy koniecznością wszczęcia postępowania, nie
wykonywanie poleceń przełożonych, brak rytmiki zarówno w postępowaniu sprawdzającym,
jak i w prowadzonym dochodzeniu, bezzasadne wszczęcie postępowania w dwóch
przypadkach. Stwierdzono również, że przełożeni w 4 przypadkach zbyt pochopnie polecili
wszczęcie dochodzenia.
Odpowiedzialnymi za powstanie powyższych nieprawidłowości są przede wszystkim
osoby prowadzące postępowania, natomiast w zakresie nadzoru Naczelni Sekcji Kryminalnej,
Kierownicy Referatów oraz dwóch specjalistów tych referatów.
Nadzór bezpośredni nad badanym zagadnieniem.
W KP II w Białymstoku nadzór nad pionem kryminalnym sprawuje Zastępca
Komendanta. Pracę dochodzeniowo-śledczą bezpośrednio nadzoruje Naczelnik Sekcji
Kryminalnej oraz Kierownicy Referatu I i II Dochodzeniowo-Śledczego, a także dwóch
specjalistów w/w referatów.
Analiza materiałów wykazała, że komendant jednostki lub jego zastępca, na
pierwszych materiałach spraw nanoszą dekretacje określające kwalifikację prawną zdarzeń
oraz w niektórych przypadkach – tryb prowadzenia postępowań. Materiały kierowane są do
Naczelnika Sekcji Kryminalnej, a przez niego – do kierowników referatów. We wszystkich
kontrolowanych postępowaniach znajdowały się karty nadzoru. Sporządzali je kierownicy
i specjaliści referatów. W nielicznych kartach nadzoru stwierdzono zapisy świadczące o tym,
że również w trakcie prowadzenia postępowania były przez w/w analizowane pod kątem
m. in. rytmiki wykonywanych czynności. Kontrolujący stoją na stanowisku, ze w tym
zakresie nadzór jest niedostateczny. Jak wskazują podane przykłady nieprawidłowości,
sprawowanie nadzoru przez cały tok postępowania umożliwiłoby wyeliminowanie takich
uchybień jak bezczynność, przekraczanie terminów itp. Nieprawidłowości w prowadzonych
sprawach oraz w zakresie nadzoru nie można do końca tłumaczyć dużym obciążeniem
jednostki prowadzonymi postępowaniami. Jako że bezpośredni nadzór sprawuje pięciu
przełożonych, jest możliwe dokonywanie przez nich okresowych sprawdzeń postępowań.
Dlatego też nadzór w tym zakresie należy zintensyfikować.
Ocena ogólna kontrolowanego zagadnienia.
Analiza postępowań prowadzonych w KPP w Augustowie i KPP w Zambrowie
wykazała, że w części spraw wszczęcie postępowania podyktowane było koniecznością
określenia kwalifikacji prawnej obrażeń doznanych w wyniku uszkodzenia ciała lub pobicia.
W tych sprawach w każdym przypadku powoływano biegłego z zakresu medycyny sądowej.
Od kwalifikacji uzależniony był bieg dochodzenia. W przypadku stwierdzenia, że powstałe
u pokrzywdzonego obrażenia naruszyły funkcjonowanie organizmu na okres poniżej dni 7 –
art. 157 § 2 kk, wydawano postanowienie o umorzeniu dochodzenia wobec stwierdzenia, że
str. 9/12
jest to czyn ścigany z oskarżenia prywatnego i brak jest interesu społecznego do objęcia tego
czynu ściganiem z urzędu.
Kontrolującym wiadomo jest, że w części jednostek woj. podlaskiego stosowana jest
również inna praktyka, gdzie w ramach czynności w niezbędnym zakresie lub
w postępowaniu sprawdzającym zwracano się pismem do biegłego z zakresu medycyny
sądowej z LK KWP w/m o określenie kwalifikacji prawnej obrażeń. Jak oświadczył
Naczelnik LK KWP w/m jest to honorowane. Na podstawie pisma biegły sporządzał opinię
sądowo – lekarską i od kwalifikacji prawnej doznanych obrażeń uzależniony był dalszy tok
sprawy. Taka praktyka umożliwia w większym zakresie stosowanie instytucji umorzenia
przed wszczęciem oraz kończenie postępowań sprawdzających postanowieniem o odmowie
wszczęcia postępowania, bez potrzeby ich wszczynania.
W KP w Łapach nadzorujący prokuratorzy w większości postępowań w przypadku
wystąpienia pismem do biegłego o wydanie opinii sądowo – lekarskiej dot. obrażeń ciała, stali
na stanowisku, że należy to traktować jak powołanie biegłego i prowadzenie postępowania
sprawdzającego jest niedozwolone. Praktyka w tym zakresie jest jednak różna. W innych
jednostkach stosowanie art. 307 kpk w takich przypadkach jest dozwolone.
Jak wskazują wcześniej podane przykłady, w każdej kontrolowanej jednostce
w większym lub mniejszym zakresie stwierdzono nieprawidłowości dot. kontrolowanej
problematyki. Dotyczyły one przekroczenia terminów dla czynności w trybie art. 308 kpk
i art. 307 kpk, bezczynności i opieszałości w wykonywaniu czynności, skutkujących niekiedy
koniecznością wszczęcia postępowania, nie wykonywanie poleceń przełożonych, brak rytmiki
zarówno w postępowaniu sprawdzającym, jak i w prowadzonym dochodzeniu, bezzasadne
wszczęcia postępowań, nieznajomość przepisów dotyczących postępowania w sprawach
nieletnich. Zdarzały się również przypadki zbyt pochopnego podjęcia decyzji w zakresie
wszczęcia dochodzenia, bez wyczerpania możliwości dochodzeniowych w niezbędnym
zakresie przez przełożonych.
W związku z tym bezpośredni przełożeni winni dokonywać w sposób bardziej
szczegółowy analizy zgromadzonych materiałów, zaś w kartach nadzoru jednoznacznie
określać tryb prowadzonych czynności.
Stwierdzono również, co prawda sporadycznie przypadki naruszenia przepisów kpk,
a dotyczących zbierania danych o osobie podejrzanej. Niedopuszczalne jest uzyskiwanie
danych osobopoznawczych osób, których nie przesłuchano w charakterze podejrzanego lub
nie przedstawiono im zarzutów i bezwzględnie zobowiązano kierowników jednostek, gdzie te
uchybienia wystąpiły do zaniechania tej praktyki.
Biorąc pod uwagę liczbę postępowań w których stwierdzono nieprawidłowości,
najmniej uchybień stwierdzono w KPP w Zambrowie, KPP Augustowie oraz w KP w Łapach.
W pozostałych jednostkach występowały one jednak częściej.
Winnymi zaniedbań są zarówno funkcjonariusze prowadzący postępowania, jak
i bezpośredni przełożeni, nie pełniąc dostatecznego nadzoru nad pracą dochodzeniowośledczą. Bezpośredni przełożeni winni również, bardziej wnikliwie, analizować materiały, aby
nie wydawać pochopnych decyzji o przedwczesnym wszczęciu nie wyczerpując możliwości
jakie dają art. 307 i 308 kpk.
Od marca 2007 r. nie zostały określone progi satysfakcji dla poszczególnych jednostek
Policji w zakresie procentowego wskaźnika postępowań umorzonych z bzp do ogólnej liczby
spraw umorzonych, lecz to nie zwalnia prowadzących postępowania od prawidłowego
str. 10/12
wykonywania czynności w postępowaniach sprawdzających, jak również w dochodzeniach,
a bezpośrednich przełożonych – od sprawowania właściwego nadzoru.
Biorąc pod uwagę całokształt ustaleń kontrolerzy wnioskowali, aby w związku ze
stwierdzonymi nieprawidłowościami:
Komendant Miejski Policji w Białymstoku zobowiązał:
1. Komendanta Komisariatu Policji w Łapach do:
a). zobligowania Zastępcy Komendanta Komisariatu oraz Kierownika Referatu
Dochodzeniowo-Śledczego do spowodowania, aby opinie z badań lekarskich uzyskiwać
przed upływem 5 dni od chwili podjęcia pierwszej czynności, co w przypadku
kwalifikacji z art. 157 § 2 kk umożliwi przesłanie materiałów do prokuratury z wnioskiem
o jego umorzenie przed wszczęciem,
b). zwrócenia uwagi 3 funkcjonariuszom.
2. Komendanta Komisariatu Policji w Choroszczy do:
a). sprawowania wzmożonego nadzoru nad pracą dochodzeniowo-śledczą komisariatu,
b). zwrócenia uwagi 1 funkcjonariuszowi.
Ponadto zespół kontrolny wniósł, aby Komendant Miejski Policji w Białymstoku
spowodował:
 podjęcie czynności wyjaśniających w związku z nie przeprowadzeniem przez KP
w Choroszczy postępowania w sprawie o wykroczenie przeciwko 1 osobie,

przekazanie do sądu grodzkiego materiałów dotyczących popełnienia wykroczenia
przez tą osobę,
W związku z tym, że z wymienionymi w protokole funkcjonariuszami KP
w Choroszczy, winnymi powstania nieprawidłowości stwierdzonych przez KMP
w Białymstoku, tożsamych z ustaleniami niniejszej kontroli, przeprowadzono w marcu
2007 r. rozmowy dyscyplinujące, zespół kontrolny nie wnosi o ponowne wyciągnięcie wobec
nich konsekwencji służbowych.
3. Komendanta Komisariatu II Policji w Białymstoku do:
a). zobowiązania Naczelnika Sekcji Kryminalnej, Kierowników Referatu I i II i specjalistów
w/w referatów do bardziej wnikliwego analizowania materiałów w celu uniknięcia
przedwczesnych wszczęć postępowań oraz do zwiększenia nadzoru nad podległymi
policjantami, w szczególności poprzez dokonywanie okresowych sprawdzeń
prowadzonych postępowań, m. in. w zakresie wykonywania wydanych poleceń,
b). zwrócenia uwagi 11 funkcjonariuszom.
Komendant Powiatowy Policji w Augustowie :
1. Zobowiązał p.o. Zastępcy Naczelnika Sekcji Kryminalnej, do bardziej wnikliwego
analizowania materiałów w celu uniknięcia przedwczesnych wszczęć postępowań oraz do
zwiększenia przez w/w nadzoru nad podległymi policjantami w szczególności w zakresie:
− przestrzegania terminów czynności sprawdzających oraz w niezbędnym zakresie,
− prawidłowego wykonywania
postępowaniach,
czynności
oraz
rytmiki
w
prowadzonych
str. 11/12
− zbierania danych osobopoznawczych wyłącznie osób, wobec których wydano
postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub przesłuchano je w charakterze
podejrzanego.
2. W związku z ujawnionymi nieprawidłowościami zwrócił uwagę 6 funkcjonariuszom.
Komendant Powiatowy Policji w Hajnówce :
1. Zobowiązał Naczelnika Sekcji Kryminalnej oraz Kierownika Referatu DochodzeniowoŚledczego do zwiększenia nadzoru nad podległymi policjantami.
2. W związku z ujawnionymi nieprawidłowościami zwrócił uwagę 7 funkcjonariuszom.
Komendant Powiatowy Policji w Mońkach :
1. Zobowiązał Naczelnika Sekcji Kryminalnej oraz Kierownika Referatu DochodzeniowoŚledczego do zwiększenia nadzoru nad podległymi policjantami oraz do bardziej
wnikliwej oceny wstępnych materiałów ze zdarzeń pod kątem możliwości wykonywania
dalszych czynności umożliwiających umorzenie postępowania przed wszczęciem w trybie
art. 308 kpk lub prowadzenia postępowania sprawdzającego z art. 307 kpk.
2. W związku z ujawnionymi nieprawidłowościami zwrócił uwagę 8 funkcjonariuszom.
Komendant Powiatowy Policji w Zambrowie :
1. Zobowiązał Zastępcę Naczelnika Sekcji Kryminalnej do zwiększenia nadzoru nad
podległymi policjantami.
2. W związku z ujawnionymi nieprawidłowościami zwrócił uwagę 2 funkcjonariuszom.
3. Na zasadzie art. 132 ust 4b ustawy o Policji przeprowadził rozmowę dyscyplinującą z 1
funkcjonariuszem w związku z niewłaściwym dokumentowaniem przebiegu zdarzenia.
Protokoły z kontroli poszczególnych komend zostały podpisane przez ich kierowników
bez zastrzeżeń. Wnioski pokontrolne zostały zrealizowane.
str. 12/12