biblioteka rotunda

BIBLIOTEKA
Zbiory biblioteczne Muzeum Zamojskiego gromadzone od momentu powstania placówki,
pozyskiwano głównie drogą przekazów i darów. Obecnie liczą 16 291 woluminów w tym 119
starodruków niezwykle ważnych dla historii Zamościa, drukowanych w drukarni Akademii
Zamojskiej. Pochodzą one głównie z przedwojennych kolekcji Henryka Rosińskiego
i Zygmunta Klukowskiego. Wśród nich znajdują się dzieła z zakresu prawa, filozofii, filologii,
panegiryki i kalendarze. Jest to wprawdzie niewielka część z wydawnictw Drukarni Akademii
Zamojskiej, tym bardziej cenna, gdyż niewiele zachowało się z 1700 druków, które opuściły
drukarnię zamojską w latach 1594 – 1812. Wybuch II wojny światowej i długie lata okupacji
niemieckiej spowodowały, że większość zgromadzonych zbiorów przepadła bezpowrotnie.
Dużą rolę w tworzeniu środowiska zainteresowanego książką odegrało założone w 1923 roku
Koło Miłośników Książki, którego organizatorem był Zygmunt Klukowski. Osoby skupione
w KMK były również inicjatorami powołania Muzeum Ziemi Zamojskiej. Zbiory biblioteczne
zamościan były znane i cenione w Polsce, zorganizowano kilka wystaw i zjazdów bibliofilskich.
Koło Miłośników Książki było również wydawcą bibliofilskich edycji, które zostały
zaprezentowane na wystawie.
ROTUNDA
Zbiory działu Rotunda zostały zgromadzone w wyniku działalności stowarzyszenia
powołanego w sierpniu 1944 roku pod nazwą Komitet Budowy Pomnika Mauzoleum
„Rotunda”. Zadaniem Komitetu było upamiętnienie przerażającej spuścizny po okupacji
niemieckiej w Zamościu w obiekcie pofortecznym rotundy, w czasie wojny zajętym przez
Gestapo. Prace były wykonywane społecznie. Pierwszym przewodniczącym został Stefan
Miler, następnie Jan Ogórkiewicz. Nad realizacją poszczególnych zadań czuwały wyznaczone
sekcje: sekcja techniczna, sądowo-lekarska, opieki nad grobami, pozyskiwania funduszy,
informacyjno-propagandowa. Komitet współpracował z Sądem Okręgowym w Zamościu
w zbieraniu dokumentów zbrodni, protokoły swoich prac wysyłał do Międzynarodowego
Trybunału w Norymberdze. Komitet zakończył działalność w 1949 roku. W zaistniałej
sytuacji politycznej dalsza jego działalność stała się niemożliwa. Podobny los spotkał Związek
Byłych Więźniów Politycznych 1939-1945 Oddział w Zamościu ścisłe współpracujący
i wspomagający Komitet Budowy Pomnika Mauzoleum „Rotunda”. W zbiorach zachował się
sztandar tej organizacji uratowany przez Zarząd podczas akcji likwidacyjnej wszystkich
organizacji kombatanckich w 1949 roku i przymusowego włączenia do powstałego Związku
Bojowników oWolność i Demokrację. Zbiór „Rotunda” liczy 514 eksponatów, wśród nich
bogata kolekcja gazet, afiszy i plakatów rozplakatowywanych na ulicach Zamościa.