strategia rozwoju turystyki na terenie gminy miejskiej wałcz
Transkrypt
strategia rozwoju turystyki na terenie gminy miejskiej wałcz
PROJEKT STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI NA TERENIE GMINY MIEJSKIEJ WAŁCZ Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1 WAŁCZ 2012 I. WPROWADZENIE 1. WSTĘP Opracowanie niniejsze zostało przygotowane w ramach uczestnictwa Gminy Miejskiej Wałcz w pilotażowym projekcie systemowym „Decydujmy Razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych.” Projekt realizowany był w ramach Działania 5.3. Wsparcie na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej, Dobre ramach Programu Operacyjnego Zarządzanie Kapitał w Ludzki Europejskiego Celem Funduszu projektu ważnych dla sprawdzenie była Priorytetu współfinansowanego V: z Społecznego. realizacja przedsięwzięć lokalnej społeczności, pozwalająca na różnych sposobów włączania obywateli w sprawy publiczne. Głównym działaniem mającym na celu wspieranie partycypacji na poziomie lokalnym było utworzenie dokumentu programowego, w przypadku Gminy Miejskiej Wałcz – Strategia Rozwoju Turystyki na terenie miasta Wałcz. Realizując założenia projektu Gmina Miejska Wałcz w oparciu o partnerskie reguły współpracy i współodpowiedzialności przeprowadziła rekrutację przedstawicieli społeczności lokalnej i w kwietniu 2011 r. powołany został Zespół Partycypacyjny w składzie: Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 2 1. Krystyna Łątkowska - Stowarzyszenie Przedsiębiorców i Kupców Ziemi Wałeckiej 2. Zbigniew Kiwertz - Stowarzyszenie Przedsiębiorców i Kupców Ziemi Wałeckiej 3. Czesław Mai - Radny Rady Miasta 4. Elżbieta Jóżwik- Solarska - Stowarzyszenie Wspólny Wałcz 5. Bartosz Ćmiel - portal urokipojezierza.pl 6. Edward Glon - stowarzyszenie Klub Współpracy Międzynarodowej 7. Krystyna Kluzek - mieszkanka 8. Jolanta Parandyk - stowarzyszenie Kobiet Aktywnych 9. Joanna Krzemińska - Kijak - hotel Biały Domek 10. Magdalena Marchwiak - Nadleśnictwo Wałcz 11. Edyta Górniak - biuro podróży 12. Małgorzata Januchowska - Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji 13. Andrzej Szeremeta - przedsiębiorca w zakresie turystyki 14. Marcin Koniecko - właściciel parku linowego 15. Piotr Letki - przedsiębiorca w zakresie turystyki 16. Arkadiusz Niefiedowicz - Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Wałczu 17. Jóżwik Leszek - Klub Miłośników Miasta 18. Roman Gniot – Urząd Miasta Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3 19. Lucyna Kabs - Urząd Miasta 20. Anna Gródka – animator 21. Elżbieta Skoczylas – Radna Rady Miasta Osoba odpowiedzialną ze strony samorządu miejskiego tj. animatorem projektu została Anna Gródka – Inspektor ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Doradcą kluczowym Zespołu Partycypacyjnego był pan Tadeusz Rycharski z Fundacjii Rozwoju Demokracji Lokalnej. Zespół Partycypacyjny w ciągu 5 spotkań roboczych i warsztatów wypracował projekt strategii. Głównym celem dokumentu jest wskazanie głównych obszarów rozwojowych turystyki na terenie miasta Wałcz. Należy podkreślić, że dokument ten został opracowany nie tylko z perspektywy samego miasta Wałcz, ale wzięto też pod uwagę cały obszar powiatu wałeckiego. Oznacza to, że w dokumencie wskazano obszary problemowe istotne dla całego obszaru, a zwłaszcza te w rozwijanie, których zobligowane zostać powinny samorządy całego opisywanego regionu. Strategia powstała w oparciu o: • zapisy dokumentów strategicznych rangi krajowej i regionalnej • wiedzę i doświadczenie osób tworzących Zespół Partycypacyjny • wiedzę i doświadczenie doradcy Zespołu. We wdrożenie niniejszej Strategii powinny zaangażować się wszystkie grupy społeczne , organizacje pozarządowe i administracja samorządowa, ponieważ bez wspólnego , Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 4 ujednoliconego działania nie jest możliwe stworzenie i wykreowanie produktów wizerunkowych , o których mowa w niniejszym opracowaniu. Burmistrz Miasta Walcz dziękuję wszystkim członkom Zespołu Partycypacyjnego, a zwłaszcza tym, którzy wytrwali do końca pracy za zaangażowanie, pomysłowość, dyskusje i twórcze myślenie, bez których niniejsza strategia nie powstałaby. II. DIAGNOZA 1.ANALIZA POTENCJAŁU TURYSTYCZNEGO MIASTA WAŁCZ Charakterystyka ogólna Miasto Wałcz jest największym miastem w obrębie powiatu wałeckiego, położonego w południowo-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego. Sprawuje funkcję administracyjnego, gospodarczego i kulturalnego centrum Pojezierza Wałeckiego. Położone jest w centrum Pojezierza Wałeckiego. Powierzchnia miasta wynosi 38 km2.Według danych Urzędu Miasta (stan na 31.12.2010) Wałcz zamieszkiwało 25 910 osób. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 5 Rysunek 1: Wałcz na tle województwa zachodniopomorskiego Wałcz znajduje się na skrzyżowaniu głównych szlaków komunikacyjnych: Szczecin – Bydgoszcz oraz Gdańsk – Gorzów. W odległości zaledwie 150km od granicy niemieckiej. Najbliższe duże miasta to: Szczecin (130km), Bydgoszcz (115km), Poznań (120km), Gorzów Wielkopolski (107km), Koszalin (120km). Morfologia i rzeźba terenu miasta Wałcz jest dziełem ostatniego zlodowacenia bałtyckiego 10 tys. lat temu. Obszar miasta położony jest w młodoglacjalnym krajobrazie, którego morfologia i rzeźba odmiennie uformowane zostały w różnych jej częściach. Znajduje to również odzwierciedlenie w przynależności do dwóch odmiennych mezoregionów, jakimi są Pojezierze Wałeckie i Równina Wałecka. Południowo-zachodnia część obszaru leży w obrębie Pojezierza Wałeckiego i obejmuje pagórkowaty krajobraz zbudowany z moren starszych od głównej fazy pomorskiej. Teren jest mocno urozmaicony i zróżnicowany konfiguracyjnie. Charakterystycznym elementem rzeźby terenu jest gęsta sieć dużych powierzchniowo jezior połączonych siecią Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 6 rzek. Najwyższe wzniesienia osiągające 146,2 m n.p.m. znajdują się na południe od Wałcza. W kierunki północnym i zachodnim teren opada do wysokości około 118,9 m n.p.m. W efekcie deniwelacje osiągają na stosunkowo małej przestrzeni około 6 km wartość aż 27 m. W zagłębieniach morenowych występują charakterystyczne dla mezoregionu wydłużone, tworzące ciągi, głębokie jeziora rynnowe. Do takich, w tej części miasta, należą jezioro Zamkowe i jezioro Raduń-Dybrzno. Znaczne powierzchnie terenu pokrywają lasy mieszane i liściaste, wśród których zachowały się liczne fragmenty buczyn. Północno-wschodnia część terytorium miasta to teren Równiny Wałeckiej obejmującej lekko sfalowany obszar równin sandrowych, przeciętych dolinami rzek Piława z Dobrzycą, spływających do Gwdy. Deniwelacje są tu mniejsze, a cały obszar położony jest na wysokości około 110 m n.p.m. Równina charakteryzuje się dużą lesistością. Enklawy lasów sosnowych pojawiają się już na obszarze położonym na południe od rzeki Piławka i ciągną w kierunku północno-wschodnim, tworząc rozległy kompleks. W dolinie rzeki rozwijają się łęgi olszowojesionowe, bagienne olszyny lub niewielkie enklawy lasów grądowych. Obszar miasta Wałcz położony jest w obrębie jednej z czterech głównych jednostek geologiczno-strukturalnych województwa zachodniopomorskiego, jaką jest wał pomorski. Zasadniczą część obszaru miasta Wałcz zajmują gleby mineralne. Dominującym typem genetycznym są gleby płowe wytworzone z piasków nagliniastych i glin zwałowych. Rozprzestrzenione są one przede wszystkim w morenowej południowo- zachodniej części terytorium miasta. Oprócz gleb płowych, wyspowo na obrzeżach we wschodniej części, pojawiają się gleby brunatne właściwe i gleby brunatne wyługowane.W północnej części terytorium miasta Wałcz, mającej odmienną genezę geologiczną, występują gleby rdzawe. Tworzą one duży powierzchniowo kompleks ciągnący się, poza granice miasta, w kierunku północno-wschodnim. Oprócz gleb mineralnych niewielki procent badanego obszaru zajmują gleby organiczne. Do kategorii tej należą gleby torfowe, wytworzone z torfów niskich, bądź Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 7 mułowo-bagienne. Zajmują one lokalne zagłębienia terenowe w różnych częściach miasta. Proces ich powstawania związany był z stałym wysokim poziomem wód gruntowych. Gmina Miejska Wałcz jest właścicielem gruntów o ogólne powierzchni 1019 ha, z ogólnej ilości gruntów, zasób nieruchomości Gminy Miejskiej wynosi 936 ha i obejmuje: ■ użytki rolne 308 ha, ■ grunty leśne i zadrzewione 52 ha, ■ grunty zabudowane i zurbanizowane 206 ha, - ■ grunty pod wodami 260 ha, ■ nieużytki i tereny różne 110 ha. Tabela1. Struktura własności gruntów w mieście Wałczu Własność Skarbu Państwa Gminy i związków międzygminnych Gminy i in. osób prawnych, których organami założycielskimi są organy gminy Osób fizycznych Spółdzielni Kościołów i związków wyznaniowych Powiatu i związków powiatowych Województwa Spółek prawa handlowego i in. osób Razem Powierzchnia [ha] 1 680 % 43,3 1 022 30 26,4 0,8 1048 10 29 13 12 32 3 876 27,0 0,2 0,7 0,3 0,3 0,8 100 Źródło: UW Wałcz – stan na 01.01.2010r. Na terenie miasta nie występuje uciążliwy przemysł, w związku z tym nie odnotowuje się zanieczyszczenia powietrza emisją pyłów, tlenków siarki, azotu, węgla i innych. Miasto Wałcz jak już wcześniej wspomniano pełni funkcję ośrodka usługowoadministracyjnego, gospodarczego i kulturalnego dla obszaru całego powiatu. W mieście swoją siedzibę mają placówki administracji państwowej, samorządowej oraz gospodarczej. W Wałczu dominuje branża metalowa, budowlana, odzieżowa i rolno-spożywcza. Działają firmy i zakłady świadczące usługi transportowe, naprawczo-warsztatowe, motoryzacyjne, Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 8 remontowo-budowlane, elektromechaniczne, fotograficzne, fryzjerskie, komputerowe, doradztwa i pośrednictwa itp. Wałcz jest także miastem atrakcyjnym dla potencjalnych inwestorów. W mieście od 2007 r. funkcjonuje w ramach Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Podstrefa „Wałcz”, teren o powierzchni 25,9710 ha, oferująca korzystne warunki dla potencjalnych inwestorów. Proponowanymi i preferowanymi branżami do ulokowania na terenie miasta Wałcza są branże: elektromaszynowa, spożywcza, przetwórstwo rolno – spożywcze, turystyczna, usługowa, gastronomiczna. Dominujące walory i atrakcje turystyczne Akweny wodne Do najważniejszych, a zarazem największych jezior terenu miasta Wałcz należy zaliczyć: Jezioro Raduń tworzące jeden zbiornik razem z jeziorem Dybrzno, będącym jego odnogą oddzieloną od zasadniczej części akwenu jeziornego malowniczym półwyspem (powierzchnia 227,10 ha, długość 6050 m, maksymalna szerokość 670 m, średnia szerokość 365 m, długość obrzeża ponad 19 000 m, głębokość maksymalna 25,6 m, głębokość średnia 10,4 m, - zwanym półwyspem Strączyńskim). Jezioro Raduń jest zbiornikiem rynnowym położonym na kierunku południowy zachód - północny wschód. Nad jeziorem usytuowany jest Centralny Ośrodek Sportu – zwany potocznie Bukowiną, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, kąpieliska i miejsca wyznaczone do kąpieli. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 9 Zdjęcie Nr 1: kąpielisko nad jez. Raduń Przez jezioro przerzucony jest metalowy most (kiedyś drewniany) zwany Kłosowskim Mostem. Jest to jedyny w Polsce most łączący dwa brzegi jeziora. Jezioro przede wszystkim po stronie północnej otaczają lasy liściaste (bukowe). Brzegi są dostępne prawie na całej długości. Użytkownikiem akwenu jest Polski Związek Wędkarski. Rybami dość licznie występującymi są: sandacz, węgorz, leszcz, szczupak, płoć, okoń, karp i lin oraz pochodzący z zarybień sum. Jezioro Zamkowe (powierzchnia 133,01 ha, w tym lustra wody 129,57 ha, długość 3350 m, szerokość maksymalna 950 m, zaś średnia 512,5 m, długość obrzeża 10,950 m, maksymalna głębokość 41 m, średnia 12,9 m ). Jezioro Zamkowe charakteryzuje się dość regularną linią brzegową, ma kształt wydłużony o przebiegu północny zachód południowy wschód. Południowe obrzeża przechodzą w tereny użytkowane rolniczo, zaś północna strona znajduje się w centrum Wałcza. Zamkowe posiada jeden mały dopływ od strony południowej, prowadzący wody w okresie roztopowym oraz odpływ w części północnej, który przepływa krytym kanałem przez miasto i łączy się z odpływem jeziora Raduń. Brzegi akwenu częściowo porośnięte są sitowiem, turzycami. Przy wyjeździe z miasta (od wschodu) zlokalizowane jest zmodernizowane miejsce wyznaczone do kąpieli oraz sleep dla żeglarzy. Zamkowe uważane jest za zbiornik typu leszczowego. W jeziorze występują: leszcze, szczupaki, okonie, węgorze, liny, karpie oraz inne gatunki ryb. Wody Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 10 w tym zbiorniku były zanieczyszczone. W 1986 r. dla jego ratowania zainstalowano ,,Ekofloks" (urządzenie napowietrzające), Zdjęcie nr 2 i 3: widok na jezioro Zamkowe Ponadto w granicach administracyjnych miasta położone są: Jezioro Cegielnia powstałe w wyrobisku poeksploatacyjnym (powierzchnia 3,85 ha). Jezioro Chmiel Duży (powierzchnia 24,4 ha, długość 830 m, szerokość 520 m, szerokość średnia 300 m, długość obrzeża 2450 m, głębokość maksymalna 19,3 m, średnia 8,6m). Od południowego zachodu do akwenu przylega skarpa, a wzdłuż wschodniego brzegu znajduje się nasyp nieczynnej linii kolejowej Wałcz - Jastrowie, po którym biegnie obecnie ścieżka rowerowa do Ostrowca. Na południe od jeziora rozciąga się niewielkie bagnisko. Wody tego zbiornika zasilane są przez liczne cieki. Na północnym brzegu znajduje się kąpielisko, są tam również tereny dogodne do rozbicia namiotów. W południowej i północno zachodniej części usytuowane są dwie zatoki. Ta ostatnia latem dość mocno pokryta jest roślinnością zanurzoną o liściach pływających. Zwarte jej kępy spotkać można także w innych rejonach jeziora. Brzegi od strony wschodniej, południowej i południowo - zachodniej oraz północno - zachodniej (zwłaszcza w rejonie zatok) porośnięte są dość szerokim pasmem trzcin i oczeretów. Jezioro jest dobrym łowiskiem szczupakowo - okoniowym. W akwenie łowiono także duże karpie oraz leszcze i płocie. Trafia się węgorz i lin. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 11 Jezioro Chmiel Mały jest zbiornikiem o wydłużonym kształcie oraz słabo rozwiniętej linii brzegowej. Powierzchnia ogólna zbiornika - 12,54 ha, w tym lustra wody - 9,86 ha, długość - 780 m, szerokość - 280 m, średnia szerokość -170 m, długość obrzeża - 1900 m, maksymalna głębokość 10,4 m, średnia głębokość - 3,2 m. Brzegi Chmielu Małego są urozmaicone. Od strony północno - zachodniej płaskie, na pozostałych kierunkach wyższe, porośnięte lasem iglastym. Do południowego brzegu przylega skarpa, zaś wzdłuż wschodniego brzegu przebiega nasyp nieczynnego torowiska linii kolejowej Wałcz - Jastrowie. Na północnym - wschodzie jezioro graniczy z rozległym wąwozem. Chmiel Mały jest zbiornikiem typu linowo - szczupakowego. Występuje tam także: okoń, węgorz, karp, leszcz, płoć, a nawet sielawa. Trafia się także szczupak. Użytkownikiem jeziora jest Polski Związek Wędkarski. Jezioro Raduńskie - jezioro Czarna Perełka (powierzchnia 8,11 ha). Łącznie ekosystemy jeziorne zajmują 405,57 ha obszaru miasta, co stanowi aż 10,6 % jej terytorium. Pozostałymi elementami sieci hydrologicznej są śródmorenowe zastoiska wodne, zatopione wyrobiska piasków, rzeki i rowy. Jezioro Perełka jest to nieduży zbiornik wodny, położony w lesie. Jego powierzchnia wynosi ok. 12 ha, długość ok. 600 m, szerokości ok. 100 m. Posiada słabo wykształconą linie brzegową, z wąskim pasem roślinności. Na części długości brzegu brak roślinności wynurzonej. Zbiornik eksploatowany wędkarsko. W jeziorze występują gatunki ryb pospolitych takich jak: okoń, leszcz, płoć. Sieć rzeczna miasta jest stosunkowo słabo rozwinięta. Jedynym większym ciekiem jest płynąca z południowego-zachodu w kierunku wschodnim wzdłuż północnej granicy miasta rzeka Piławka, wpadająca poza jej północno - wschodnią granicą administracyjną do rzeki Dobrzycy. Jest to płytki ciek płynący na dystansie ok. 5 km wzdłuż granicy miasta Wałcz. Przepływa częściowo wzdłuż pasa lasów częściowo poprzez podmokłe łąki i nieużytki rolne. Szerokość cieku zazwyczaj nie przekracza 2 m, głębokość zaś 1 m. obserwowano sporadycznie karasia i ciernika. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 12 Bardzo specyficzny element ekosystemów wodnych miasta stanowią niewielkie, rozproszone w krajobrazie moreny oczka wodne. Są to lądowiejące zbiorniki wodne o okresowo zmiennym poziomie wody. Klimat Klimat obszaru miasta Wałcz charakteryzuje się średnią roczną temperaturą powietrza wynoszącą ok. 7,7 0C; średnia temperatura powietrza w lipcu osiąga wartość 17,5 0C, natomiast w styczniu –2,5 0C. Średnia roczna liczba dni poniżej 0 0C wynosi ok. 80. Liczba dni gorących z temperaturą powyżej 15 0C wynosi 90. Opady atmosferyczne osiągają średnią roczną wartość na poziomie 600 mm. Okres wegetacyjny trwa przeciętnie ok. 210 dni. Ważnym czynnikiem mikroklimatycznym terenu są wiatry. Średnio rocznie wieją one najczęściej z kierunku zachodniego – 22 % lub południowo zachodniego – 17%. Najrzadziej występują wiatry z południowego wschodu – 5 % i północy – 6 %. Innym elementem klimatu miasta jest występowanie okresów bezwietrznych. Są one charakterystyczne głównie dla kalendarzowej jesieni, najrzadziej natomiast pojawiają się w okresie zimy, co wyraźnie podkreśla charakter lokalnego klimatu. Wiatry silne i bardzo silne pojawiają się bardzo rzadko i występują najczęściej w okresach wiosennym i jesiennym. Mało korzystne i niekorzystne warunki klimatyczne występują w zagłębieniach terenowych w północnej i wschodniej części miasta oraz w centrum, w rynnach jeziornych i dolinie rzeki Młynówki. Duża wilgotność względna powietrza uwarunkowana podmokłym podłożem powoduje, że tereny te są słabiej przewietrzane, zalegają je zastoiska chłodnego powietrza. Efektem jest występowanie krótkotrwałych porannych mgieł, które najdłużej zalegają w głębokich bezodpływowych zagłębieniach. Niekorzystne pod względem klimatycznym są także silnie zróżnicowane tereny o północnej ekspozycji. Charakteryzuje je zbyt małe nasłonecznienie oraz skłonność do podwyższonej wilgotności i szybkiego ochładzania się. Obszary takie występują na południowym brzegu jeziora Raduń, południowo wschodnim brzegu jeziora Zamkowego oraz we wschodniej części miasta. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 13 Lasy i obszary chronione Lasy na terenie miasta Wałcz wykazują znaczne zróżnicowanie, pomimo występowania powierzchni leśnych tylko w jej zachodniej części. W granicach administracyjnych miasta położone są dwa kompleksy leśne, jeden w północno-zachodniej części, drugi w południowozachodniej. Północno-zachodnią część miasta zajmują głównie bory świeże oraz bory mieszane świeże i tylko w strefie kontaktowej z doliną rzeki Piławki występują lasy mieszane świeże. Bagienne obrzeża koryta rzeki o wysokim poziomie wód gruntowych porastają olsy lub olsy jesionowe . Drugi kompleks położony po północnej stronie jeziora Raduń i występuje tu większe zróżnicowanie siedlisk. Dominującym typem siedliskowym lasów na tym terenie są lasy świeże wilgotne i lasy mieszane świeże . Lokalne zagłębienia zajmują niezmiernie cenne przyrodniczo lasy mieszane bagienne olsy jesionowe, lasy wilgotne, bory mieszane bagienne, lasy mieszane wilgotne lub olsy. Najstarsze fragmenty starodrzewów leśnych koncentrują się głównie wzdłuż północnych wybrzeży jeziora Raduń. Są to niewielkie stosunkowo powierzchnie z przestojami dorodnych dębów osiągających wiek 100-150 lat, bądź buczyn. W mieście Wałcz zarejestrowano 9 różnorodnych siedlisk reprezentowanych przez 26 zbiorowisk roślinnych wykształconych w postaci typowej lub zubożałej np. torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą, żyzne buczyny niżowe. Na terenie miasta Wałcz stwierdzono występowanie 35 gatunków roślin prawnie chronionych, z czego 17 podlega ochronie całkowitej, natomiast 18 ochronie częściowej. Do największych osobliwości zaliczyć należy m. in.: wawrzynka wilczełyko (nad jeziorem Raduń, od cypla na wysokości Leśniczówki "Morzyce", lilię złotogłów(na cmentarzu prawosławnym pod wezwaniem "Świętej Trójcy" przy Alei Zdobywców Wału Pomorskiego), widłaka jałowcowatego, widłaka goździstego. Wśród chronionych gatunków grzybów odnaleziono stanowiska rzadko pojawiającego się w mikroflorze Polski szmaciaka gałęzistego. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 14 Zdjęcie nr 4: szmaciak gałęzisty Zdjęcie nr 5: wawrzynka wilczełyko Dotychczas na terenie miasta Wałcz zarejestrowano i zatwierdzono 8 pomników, w tym 7 pojedynczych i jedną grupę drzew pomnikowych. Położone są w centralnej części miasta. Tabela 2 : wykaz pomników przyrody Lp Lokalizacja Opis obiektu 1. ul. M. Konopnickiej 11. Wiąz polny 2. ul. Dąbrowskiego, na terenie posesji Starostwa Powiatowego. Lipa szerokolistna 3. ul. Dąbrowskiego Lipa szerokolistna 4. przy ul. Kościuszkowców, naprzeciwko Przychodni Rejonowej. Grupa 5 dębów szypułkowych 5. przy ul. Kościuszkowców, naprzeciwko Przychodni Rejonowej. Jesion wyniosły Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 15 6. ul. Nowomiejska, za Dąb szypułkowy 7. Przy skrzyżowaniu ulic Dąb szypułkowy 8. Przy skrzyżowaniu ulic Zielnej Dąb szypułkowy przystankiem PKS Nowomiejskiej i Zielnej. i Towarowej. Na terenie miasta Wałcz występują dwa parki: jednym z nich jest niewielki obiekt usytuowany w dzielnicy Wałcz – Chrząstkowo przy ul. Nowomiejskiej. Aktualnie obiekt ten utracił całkowicie swój charakter. Założenia parkowe zostały zatarte, a pozostałościami jego architektury są dorodne drzewa, w tym objęte ochroną pomnikową. Drugim obiektem jest park miejski „Bukowina”. Jest to niezmiernie cenny obszar przyrodniczy, przylegający do Centralnego Ośrodka Sportu. Większość tego, liczącego prawie 20 ha, kompleksu pokryta jest drzewostanem lasów komunalnych o charakterze parkowym. Najcenniejszymi elementami drzewostanu są liczne pomnikowe drzewa, w tym: klony zwyczajne, buki zwyczajne, jesiony wyniosłe, graby zwyczajne ,a przede wszystkim dęby szypułkowe. Ponadto na terenie parku występują stanowiska roślin chronionych: bluszczu pospolitego, konwalii majowej, cisów pospolitych i in. Walory i atrakcje antropogeniczne Architektura historyczna Miasto Wałcz oprócz wielu bogactw natury, posiada także różnego rodzaju walory kulturowe. Obiekty zabytkowe i mające znaczenie nie tylko dla historii regionu wpisują się w niszę należącą do turystyki kulturowej, turystki historycznej, czyli szeroko ujętej turystyki krajoznawczej. Tego rodzaju walory można uznać za „inne materialne dokumenty przeszłości”. Z całą pewnością można je uznać za „miejsca historyczne”, a na pewno za „miejsca pamięci narodowej”. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 16 Najważniejszym z wyżej opisanego punktu widzenia jest niewątpliwie teren Grupy Warownej Cegielnia – umocnienia wojenne pozostałe po II wojnie światowej. Wałcz był ważnym węzłem drogowym i kolejowym w tym rejonie stanowił także bezpośrednie zaplecze dla przedmościa Piły. Obrona miasta składała się z kilku odcinków przedzielonych przeszkodami wodnymi. Zaplanowano tu budowę dwóch Grup Warownych. Ostatecznie wybudowano jedną, umiejscowioną między Jeziorem Zamkowym, a Jeziorem Chmiel zwaną dziś Cegielnią. Druga, nieukończona znajduje się w okolicy jezior Chmiel Duży i Chmiel Mały. Jest ona ewenementem na Wale Pomorskim. Posiada unikalny blok wejściowy i bojowy z trzema kopułami bojowymi i kopułą obserwacyjną. Umocnienia Wałcza uzupełniał zespół schronów (6 obiektów) w koszarach dla 32 p.art. wybudowanych w 1934 roku gdzie poza schronami bojowymi zbudowano unikalny i jedyny schron dowodzenia oraz 18 metrową wieżę obserwacyjną. Przypomina niewielką sygnaturkę z zegarem, chociaż w rzeczywistości jest to betonowy słup sięgający aż do parteru, jedynie z wierzchu obłożony cegłą. W roku 2011 na obszarze Grupy Warownej realizowano projekt p.t. „Modernizacja infrastruktury Wału Pomorskiego w m. Wałcz” dofinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013 Poddziałanie 5.2.1 Rozwój i odtworzenie infrastruktury kultury wraz z systemem informacji kulturalnej. Inwestycja ta z całą pewnością wpłynęła na podwyższenie standardu tego ważnego z punktu widzenia obiektu i stanowić będzie podstawę do budowania wokół niego marki turystycznej miasta Wałcz. Architektura sakralna i zabytki Zabytki sakralne stanowią ważny przedmiot zainteresowania turystycznego. Walory kulturowe obok walorów przyrodniczych stanowią ważny element, który może posłużyć do rozwoju gospodarki turystycznej Wałcza. Miasto pod względem różnorodności występowania obok siebie obiektów sakralnych stanowi ciekawy punkt docelowy turysty. Na terenie miasta Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 17 Wałcz znajduje się 5 obiektów cmentarnych, z których 3 to osobliwe lapidaria świadczące o kulturze i historii lokalnej dawnej ludności. Pozostałe 2 cmentarze związane są z najnowszą współczesną historią miasta i jego ludności. Położony w zachodniej części miasta, przy Alei Zdobywców Wału Pomorskiego, Cmentarz Wojenny Żołnierzy Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego powstał, jako wyraz hołdu dla żołnierzy poległych w walkach o Wał Pomorski i wyzwalających Ziemię Wałecką. Najstarszą historią legitymuje się zamknięty cmentarz parafialny rzymsko – katolicki i parafialny prawosławny pod wezwaniem „Św. Trójcy” położony przy ul. Kujawskiej oraz cmentarz parafialny przy Alei Zdobywców Wału Pomorskiego 58, na którym zachował się grób z pomnikiem ostatniego Dyrektora Polaka Gimnazjum Wałeckiego walczącego o polskość tych ziem. W Wałczu znajdziemy także ciekawe pod względem architektonicznym budynki, które ze względu na swoja historie wpisane zostały do rejestru zabytków. Tabela nr3:Dobra kultury materialnej na terenie miasta Wałcz Lp. Lokalizacja Charakterystyka obiektu 1. Aleja Cmentarz Wojenny Żołnierzy Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego z 1945 r., Zdobywców pow. 8,73 ha; cmentarz z nagrobkami, obeliskiem i urną z pól bitewnych; przy Wału bramie wejściowej znajduje się pomnik – rzeźba z piaskowca, wykonana przez Pomorskiego Bronisława Chromego, przedstawiająca 4 Żołnierzy idących do ataku; zieleń cmentarza komponowana na cmentarzu spoczywa 4390 polskich i 1688 radzieckich żołnierzy poległych w walkach o Wał Pomorski i wyzwalających Ziemię Wałecką; Lp. Lokalizacja Charakterystyka obiektu 2. ul. Kilińszczaków 59 Spichlerz przy Kolegium Jezuickim – dawny dom woźnego szkolnego i stajnia; obiekt wybudowany w 1860 r. usytuowany na obrzeżach Starego Miasta, u podnóża Górki Burmistrzowskiej; fundamenty murowane z naturalnego kamienia, ściany zewnętrzne murowane z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej; budynek Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 18 otynkowany zaprawa wapienną; dach przykryty dachówką cementową; obiekt zabytkowy o zmienionej aktualnie funkcji 3. ul. Kilińszczaków 59 Kolegium Jezuitów – obecnie Liceum Ogólnokształcące nr 1; obiekt wybudowany w latach 1796 – 1805 jako budynek wolno stojący podpiwniczony; fundamenty naturalne kamienne i z cegły; obiekt po zabiegach konserwatorskich, przywrócony dawny styl architektoniczny; 4. ul. M. Konopnickiej Gimnazjum nr 2, z ok. 1900 roku. 5. ul. Kujawska 12 i 15 Cmentarz rzymsko – katolicki i parafialny prawosławny pod wezwaniem „Św. Trójcy”; zamknięty w 1964 r.; zachowane pozostałości starych przedwojennych nagrobków i metalowych ogrodzeń nagrobków o wysokiej wartości kulturowej; nagrobki z lat: 1916, 1940, 1948, 1952, 1957, 1959; zanikająca architektura podziału i usytuowania kwater cmentarnych; obiekt zamknięty w 1964 roku 6. ul. Kujawska 12 i 15 (Aleja Zdobywców Wału Pomorskiego) Cerkiew - kaplica na cmentarzu rzymsko – katolickim i parafialnym prawosławnym pod wezwaniem „Św. Trójcy”; pochodzi z II połowy XIX w. prawdopodobnie z 1876 r.; obiekt wybudowany jako protestancka kaplica cmentarna przez fundację Marii von Helke; po 1945r. przekształcony na cerkiewny obiekt sakralny; wyposażenie cerkiewne przywiezione ze wschodnich terenów RP; kaplica zbudowana na planie centralnym z formie rotundy, z czerwonej cegły ceramicznej łączonej białymi fugami; zasadniczą część wnętrza obiektu obiega zamknięty ganek – obejście; wewnątrz znajduje się Ikonostas i wyposażenie związane z funkcją cerkiewną. 7. 8. Cmentarz za szpitalem przy Alei Zdobywców Wału Pomorskiego 58 Cmentarz parafialny wraz z ogrodzeniem, zamknięty w 1963 r.; nagrobki w ul. Pocztowa 14 Dwór – obecnie Muzeum Ziemi Wałeckiej pochodzi z początku XIX w.; dobrym stanie, tylko niektóre zniszczone; brama główna z czerwonej cegły; cmentarz położony na wzgórzu. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 19 wybudowany w stylu klasycystycznym; usytuowany na obrzeżach starego miasta; 9. ul. Sądowa 1 Dom – dawny Sąd Rejonowy –budynek wolno stojący, podpiwniczony, zbudowany w stylu secesyjnym z ceramicznej cegły na fundamentach z kamienia łamanego, pokryty dachówką holenderską; 10 Plac Wolności Secesyjny budynek ratusza z 1890 roku (obecnie siedziba Urzędu Miasta), Niewątpliwie na uwagę zasługują także inne zachowane w bardzo dobrym stanie obiekty urbanistyczne. Do takich należy zaliczyć siedzibę Nadleśnictwa Wałcz przy ul. Kołobrzeskiej 1, budynek, w którym mieści się Kolegium Nauczycielskie i Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Wałczu przy ul. Bydgoskiej czy Neogotycki budynek poczty głównej z 1895 roku. Imprezy jako atrakcje turystyczne Nie sposób przedstawić wszystkich imprez organizowanych przez różne organizacje pozarządowe, samorządy i inne podmioty. Wymienimy więc tylko te najważniejsze z punktu widzenia atrakcyjności turystycznej miasta: 1. imprezy cykliczne • Jarmark Stefana Batorego połączony z Prezentacjami Zespołów Śpiewaczych i Kapel • Festiwal Filmu i Sportu • Rajd Szlakiem Umocnień Wału Pomorskiego • Koncert letnie • Koncert na pożegnanie lata • Zjazd legendarnego Wunderteamu Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 20 • Triathlon 2. imprezy i wystawy organizowane przez Muzeum Ziemi Wałeckiej oraz inne wydarzenia kulturalne i sportowe. Infrastruktura i usługi turystyczne Baza noclegowa W mieście Wałcz znajduje się zróżnicowana baza noclegowa, choć z pewnością należy przyznać, że jest ona niewystarczająca dla zapotrzebowania turystycznego, zwłaszcza w okresie letnim. Tabela nr 4 : wykaz obiektów noclegowych Nazwa obiektu Ilość miejsc noclegowych Centralny Ośrodek Przygotowań Olimpijskich 322 miejsc noclegowych Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji 75 miejsc noclegowych Biały Domek 40 miejsc noclegowych Hotel 107 szpitala Wojskowego 65 miejsc noclegowych, 70 – 80 miejsc konferencyjnych Dom wędkarza 20 miejsc noclegowych 40 miejsc szkoleniowych Motel „ Za grosik” 16 miejsc noclegowych Gospodarstwo Agroturystyczne„ Sofia” 7 miejsc noclegowych Gospodarstwo Agroturystyczne „Andy 13 miejsc noclegowych 40 miejsc szkoleniowych Gospodarstwo Agroturystyczne 19 miejsc noclegowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 21 „Terechowicz” Gospodarstwo Agroturystyczne „W ogrodzie ” 6 miejsc noclegowych Internat Szkoły Mistrzostwa Sportowego ul. Chłodna 22 60 miejsc noclegowych Internat ZSZ (w sezonie pełni funkcję schroniska) 55 miejsc noclegowych (15 pok.) Gimnazjum Nr 2 ok.100 miejsc noclegowych Schronisko młodzieżowe przy Parafii Prawosławnej Zespół Szkół Miejskich 1 Oś. Dolne Miasto Szkoła Podstawowa Nr 1ul. Robotnicza ok.15 miejsc noclegowych ok. 100 miejsc noclegowych ok. 100 miejsc noclegowych Baza gastronomiczna Mając na uwadze zapotrzebowanie ruchu turystycznego na zaplecze gastronomiczne, Zespół Partycypacyjny zgodnie stwierdził, że w mieście brakuje przede wszystkim lokali zlokalizowanych w częściach nadjeziornych Wałcza oraz zamkniętej, przede wszystkim dla ruchu samochodowego strefy kawiarnianej np. ogródków letnich. Na dzień dzisiejszy bazę gastronomiczną stanowią bary i kawiarnie, a także restauracje w motelach i obiektach hotelowych. Dużą popularnością cieszy się także kuchnia domowa (pierogarnie, stołówki ) oraz tzw. catering. Dostępność komunikacyjna Komunikacja masowa, to przede wszystkim komunikacja autobusowa. Głównym przewoźnikiem jest Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowi Sp. Z o.o, Wałeckie Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 22 Towarzystwo Przewozowe i Zakład Komunikacji Miejskiej. Przewoźnicy ci docierają do wszystkich miejscowości w powiecie oraz zapewniają dobre połączenie ze stolica województwa - Szczecinem, oraz innymi miastami: Koszalin, Poznań, Bydgoszcz. W roku 2012 ponownie uruchomione zostanie połączenie kolejowe Wałcz –Szczecin (w ramach realizacji projektu: Modernizacja regionalnej linii kolejowej 403 Wałcz-Kalisz Pomorski – Ulikowo”). Szlaki turystyczne Wałcz ma bardzo dobre warunki do uprawiania turystyki kwalifikowanej, m.in. pieszej i rowerowej. Wyznaczono szereg oznakowanych szlaków turystycznych.: - szlaki piesze - szlaki kajakowe (szlak Rurzycy, Dobrzycy, Piławy, Cieszynki, Gwdy i Korytnicy). - Wałecka Pętla Kajakowa (szlak kajakowy o dł. 45 km). Dodatkowo w roku 2011 zrealizowano budowę kolejnych ścieżek rowerowych na terenie miasta Wałcz przy współudziale środków UE: ul. Kolejowa – ścieżka rowerowa oraz ciąg pieszo-rowerowy z kostki brukowej, ul. Południowa, ul. Obrońców Westerplatte, ul. Kaszubska, ul. Nowomiejska, ul. Młynarska, Al. Aten Wałeckich i ul. Bracka, ul. Budowlanych. Obiekty sportowo-rekreacyjne Wałcz jest miastem z kompletna bazą sportową dla turysty. W zasobie miasta znajdują się: 1. Stadion Miejski (boisko – płyta główna, trawiasta o wymiarach 105 m x 65,trybuny siedzące na 3 tys. widzów, zaplecze socjalne z szatniami, natryskami i pomieszczeniami WC - cały obiekt wymaga przebudowy) Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 23 2. Ośrodek Sportów Wodnych (siedziba Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji) - hala sportowa – namiotowa o powierzchni tartanowej /750 m²/ z zapleczem socjalnym /szatnie, natryski, toalety/, przystosowana do tenisa ziemnego, siatkówki, koszykówki, badmintona, piłki ręcznej, sala wielofunkcyjna – przystosowana do treningów: tenisa stołowego, karate, aikido, grup tanecznych i aerobiku, kompleks sportowo – rekreacyjny „Orlik 2012” w skład którego wchodzą dwa boiska sportowe: boisko piłkarskie, boisko wielofunkcyjne do koszykówki i piłki, boisko do piłki plażowej, przystań kajakowa, hangary na sprzęt wodny, plaża miejskie) 3. obiekty sportowe przy szkołach miejskich: Szkoła Podstawowa nr 1 (sala sportowa o wymiarach 30m x 18m, boisko wielofunkcyjne /piłka ręczna, koszykówka, siatkówka, tenis ziemny/- nawierzchnia tartanowa), Szkoła Podstawowa nr 4 (2 sale sportowe, obiekty sportowe wchodzące w skład Otwartych Stref Rekreacji - boisko wielofunkcyjne o nawierzchni tartanowej, boisko do siatkówki, plac zabaw o nawierzchni tartanowej, mini trybuny na 100 miejsc), Zespół Szkół Miejskich nr 1 (hala sportowo – widowiskowa, Euroboisko – boisko ze sztuczną nawierzchnią o wymiarach 105m x 64m, boisko wielofunkcyjne /piłka ręczna, koszykówka, 2 korty tenisowe),Gimnazjum nr 2 (hala sportowo – widowiskowa), Zespół Szkół Miejskich nr 2 (sala sportowa ,obiekty sportowe wchodzące w skład Otwartych Stref Rekreacji Do ważnych obiektów pod względem atrakcyjności turystycznej miasta należy zaliczyć także te nie stanowiące zasobów samorządu miejskiego tj. obiekty Centralnego Ośrodka Przygotowań Olimpijskich (kryta pływalnia, odnowa biologiczna, kriokomora, korty tenisowe, hala sportowa), obiekty Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej i szkół średnich (boiska wielofunkcyjne i kompleks sportowo – rekreacyjny „Orlik 2012” ). Usługi turystyczne oraz wybrane rodzaje działalności para turystycznej Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 24 Do obiektów bazy para turystycznej możemy w Wałczu przede wszystkim zaliczyć obiekty związane z kulturą oraz ze służbą zdrowia. Na terenie miasta funkcjonuje: Wałeckie Centrum Kultury, Muzeum Ziemi Wałeckiej, kino „Tęcza” oraz 1 szpital, kilkanaście niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej. Istnieje także dobrze rozwinięta baza rehabilitacyjna znajdująca się na terenie Ośrodka Przygotowań Olimpijskich oraz w Centrum Medycznym, „PULS”. Informacja turystyczna Informacja turystyczna odgrywa ważna rolę w obsłudze osób odwiedzających miasto Wałcz, ponieważ to pierwszy punkt, który musi udzielić fachowej pomocy i porady. Centrum Informacji Turystycznej to także ważne ogniwo w polityce promocyjnej miasta. W Wałczu CIT funkcjonuje od 2007 roku i zlokalizowane jest w Wałeckiemu Centrum Kultury. Centrum Informacji w sezonie otwarte jest w godzinach od 8.00 do 16.00 od poniedziałku do piątku. W Centrum turyści mogą zaopatrzyć się w materiały informacyjne dotyczące zabytków, historii, turystyki i rekreacji z terenu Pojezierza Wałeckiego tj. szlaki turystyczne, mapy, książki, albumy, broszury, pamiątki, materiały promocyjne, widokówki, długopisy, breloczki, foldery, mapy, ulotki, informatory. Centrum Informacji Turystycznej współpracuje ze wszystkimi samorządami na terenie powiatu oraz prywatnymi przedsiębiorcami działającymi w branży turystycznej. III. BILANS STRATEGICZNY STRONY MOCNE I SŁABE ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA Analiza SWOT stanowi podsumowanie diagnozy potencjału turystycznego, jakiej dokonał Zespól Partycypacyjny. Należy jednak zaznaczyć, że jest to diagnoza skonstruowana na pewnym poziomie ogólności. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 25 Identyfikuje ona mocne i słabe strony miasta Wałcz w kontekście możliwości rozwoju turystyki, jak i szanse i zagrożenia, które mogą mieć wpływ na rozwój turystyki na terenie miasta. Analiza SWOT jest punktem wyjścia do planowania kierunków działań mających na celu rozwój turystyki w Wałczu. Tabela nr 5: Analiza SWOT MOCNE STRONY Produkt turystyczny − -duża różnorodność walorów naturalnych, zwłaszcza leśnych i wodnych, − -zróżnicowany mikroklimat, − -unikatowe produkty: Grupa Warowna Cegielnia, jeziora w centrum miasta, − historia miasta silnie powiązana z jego poprzednimi mieszkańcami, − występowanie grup mniejszości narodowych, Promocja regionu i produktu turystycznego − imprezy cykliczne, rozpoznawane przez turystów’ − centrum informacji turystycznej, − różnorodność imprez kulturalno – rozrywkowych, Zasoby ludzkie i struktury organizacyjne − pełny zakres instytucji samorządowych, − wykorzystanie środków pozabudżetowych na realizację projektów inwestycyjnych, − pełny zakres kształcenia, − bezrobocie, jako rezerwy kadrowe SŁABE STRONY Produkt turystyczny − brak wytypowanego, jednego najważniejszego produktu turystycznego, − słabo zagospodarowane szlaki kajakowe, Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 26 − dominująca oferta letnia, − brak integracji szlaków rowerowych, − brak współpracy pomiędzy samorządami, − niski poziom współpracy pomiędzy działającymi w sferze turystycznej, podmiotami − niewystarczająca baza noclegowa i gastronomiczna, − brak turystyki rehabilitacyjnej, − brak planów zagospodarowania przestrzennego miasta Promocja regionu i produktu turystycznego − mało skuteczna turystycznych, promocja ważnych produktów − brak współpracy samorządu z grupami zainteresowanymi rozwojem turystyki, − brak zintegrowanej sieci informacji turystycznej, − brak działań w sferze tzw. marketingu wewnętrznego, − brak pełnej informacji turystycznej skierowanej do turysty zagranicznego (foldery, wydawnictwa) − brak ciekawych promocyjnych, i profesjonalnych wydawnictw − brak rocznego planu działania w sferze promocji miasta Zasoby ludzkie i struktury organizacyjne − brak koordynacji pozarządowych, współpracy organizacji − niski poziom zaangażowania mieszkańców w promocję miasta, − emigracja zarobkowa mieszkańców, − zubożenie społeczeństwa − bariera językowa i kulturowa SZANSE − Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 27 Produkt turystyczny − niski poziom uprzemysłowienia regionu, − dostępność funduszy zewnętrznych, − ukierunkowanie na tzw. Aktywne formy wypoczynku, − oprawa dostępności kolejowe) komunikacyjnej (połączenie − -poprawa atrakcyjności istniejących produktów turystycznych (zakończenie realizacji inwestycji na tych obiektach) − rozwijająca się współpraca z miastami partnerskimi Promocja regionu i produktu turystycznego − powstające scentralizowane organizacje turystyczne (np. WLOT, − wspólne działania samorządów gminnych, powiatowych i wojewódzkich w rozwoju turystyki na terenie województwa zachodniopomorskiego (program rozwoju turystyki wodnej) Zasoby ludzkie i struktury organizacyjne − inwestowanie w rozwój społeczeństwa( PO Kapitał Ludzki), − rozwój szkolnictwa w zakresie kształcenia kierunkowego (np. rehabilitacja, turystyka,) − wzrastająca świadomość znaczenia turystki dla poprawy gospodarki wśród mieszkańców ZAGROŻENIA Produkt turystyczny − bariery stawiane branży turystycznej przez instytucja związane z ochrona środowiska, − konkurencja ze strony innych regionów, − zmiana struktury demograficznej przyjeżdzających z Niemiec, turystów − rutynowość działań Promocja regionu i produktu turystycznego − kumulacja działań wśród dużych aglomeracji miejskich, − brak wystarczających środków finansowych z samorządu województwa,, − brak jednolitej polityki promocyjnej całego Pojezierza Wałeckiego, Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 28 Zasoby ludzkie i struktury organizacyjne − starzenie się społeczności miasta, − wyjazdy młodych ludzi, − brak zaangażowania ludzi młodych w działania związane z promocją miasta, − wysoki poziom bezrobocia, − upolitycznienie działań poszczególnych samorządów w realizacji działań promocyjnych, IV. STRATEGIA ROZW0JU TURYSTYKI DO ROKU 2017 1.WIZJA I CELE STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI MIASTA WAŁCZ Zespół Partycypacyjny opracowujący niniejszy dokument określił, także wizje rozwoju miasta, określając tym samym cel strategiczny: WAŁCZ MIASTEM PRZYJZANYM DLA TURYSTÓW INWESTORÓW BRANŻY WAŁCZ MIASTEM PRZYJAZNYM DLA ITURYSTÓW TURYSTYCZNEJ I INWESTORÓW BRANŻY TURYSTYCZNEJ Mając określony cel, należałoby wszystkie działania podejmowane w zakresie rozwoju turystyki ukierunkowywać, właśnie na ten cel. Niestety nie jest to zadanie łatwe w czasach, kiedy samorząd musi walczyć o potencjalnego „klienta” jak każdy inny przedsiębiorca. Dlatego też najwłaściwsze wydaje się ukierunkowanie na zapotrzebowanie rynku – stworzenie dodatkowych miejsc noclegowych – o niższym standardzie, poszerzenie oferty gastronomicznej, kulturalnej i sportowej zwłaszcza poza sezonem letnim. Rozwój produktu turystycznego nie zależy, bowiem tylko od inwestowania w jego ulepszanie, ale przede wszystkim od ukierunkowania wszystkich działań niezbędnych do jego rozwoju na potrzeby rynku, a zatem na potrzeby potencjalnego turysty. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 29 Najlepszym sposobem w tej dziedzinie jest wytypowanie i wykreowanie jednego silnego produktu, na którym miasto Wałcz będzie mogło oprzeć swoją konkurencyjność wobec innych regionów. Dlatego też Zespół Partycypacyjny wskazał najważniejszego jego zdaniem pola strategiczne, na które należałoby ukierunkować działania. Są to: W nawiązaniu do celów strategicznych Zespół opracował także cele operacyjne: . 1. Produkt turystyczny 2. Promocja regionu i produktu turystycznego 3. Zasoby ludzkie i struktury organizacyjne 1. PRODUKT TURYSTYCZNY: − określenie produktu wizerunkowego – najbardziej rozpoznawalny element wśród turystów, na podstawie, którego należy opracowywać inne elementy wizerunkowe miasta. − określenie produktu podstawowego – najpopularniejsze produkty, generujące największe zyski w turystyce. Tworzone są na bazie najbardziej dominujących i popularnych form turystyki występujących na danym obszarze. − określenie produktów uzupełniających – produkty stanowią uzupełnienie oferty turystycznej miasta. Często są to produkty występujące na innych obszarach województwa, stanowiące jednak ważny czynnik zarobkowy i promocyjny dla branży turystycznej. − określenie produktów niszowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 30 2. PROMOCJA REGIONU I PRODUKTU TURYSTYCZNEGO − poprawa współpracy pomiędzy samorządami i wspólne działanie dla wspólnego celu − promowanie produktu wizerunkowego. 3. ZASOBY LUDZKIE I STRUKTURY ORGANIZACYJNE − aktywizacja lokalnej społeczności − kształcenie i doskonalenie kadr w oparciu o dostępny system szkolnictwa 2. STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI Mając na uwadze wyznaczone cele strategiczne i cele operacyjne, ale opierając się przede wszystkim na walorach przyrodniczych i atrakcjach turystycznych miasta, Zespół określił kierunki rozwoju wybranych produktów turystycznych a także działania promocyjne, które należałoby podjąć. POLE STRATEGICZNE – PRODUKT TURYSTYCZNY Tabela nr 5: Produkty turystyczne miasta Wałcz Grupa produktów Produkty wizerunkowe (markowe) Produkty podstawowe Produkty niszowe Produkty uzupełniające Produkty Pojezierze Wałeckie Grupa Warowna Cegielnia Produkty dla turystyki wodnej: turystyka kajakowa Produkty dla turystyki wodnej: żeglarstwo Produkty dla turystyki rowerowej Produkty dla turystyki kulturowej - obiekty sakralne Produkty dla turystyki wypoczynkowej Produkty dla sportów ekstremalnych: sporty lotnicze, narciarstwo wodne i sporty motorowodne Produkty dla turystyki krajoznawczo-przyrodniczej Produkty dla turystyki aktywnej: wędkarstwo, myślistwo Produkty dla turystyki konnej Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 31 Produkty dla turystyki zdrowotnej Produkty dla turystyki religijnej Tabelaryczny opis rozwoju produktów wizerunkowych stanowi załącznik nr 1 do Strategii. POLE STRATEGICZNE – PROMOCJA Tabela nr 6: Zwiększenie jakości promocji miasta Wałcz i powiatu Priorytet rozwojowy Cel strategiczny 1 Cel operacyjny 1 Cel operacyjny 2 Cel operacyjny 3 Aktywna promocja produktu turystycznego Zwiększenie poziomu promocji miasta i regionu Promocja miasta Wałcz jako miasta przyjaznego turystom. Promowanie produktów wizerunkowych jako atrakcji turystycznych dla turysty krajowego i zagranicznego. Zwiększenie promocji miasta i powiatu wśród społeczności województwa zachodniopomorskiego jako miejsca wypoczynku. Tabela nr 7: Rozwój i ujednolicenie promocji miasta Wałcz i Pojezierza Wałeckiego Priorytet rozwojowy Cel strategiczny 2 Cel operacyjny 1 Cel operacyjny 2 Cel operacyjny 3 Aktywna promocja produktu turystycznego Ujednolicenie promocji produktów turystycznych. Integracja systemu informacji turystycznej miasta z informacjami turystycznymi w miejscowościach powiatowych. Zwiększenie dostępności informacji turystycznej o mieście w portalach wojewódzkich i ogólnopolskich. Stworzenie pełnej oferty informacji turystycznej dla turysty zagranicznego. POLE STRATEGICZNE – ZASOBY LUDZKIE I STRUKTURY ORGANIZACYJNE Tabela nr 8: Rozwój aktywności społecznej Priorytet rozwojowy Rozwój aktywności społecznej i kadr Cel strategiczny 1 Kształcenie, szkolenie i doskonalenie kadr turystycznych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 32 Cel operacyjny 1 Cel operacyjny 2 Cel operacyjny 3 Tworzenie systemu kształcenia kadr turystycznych i podnoszenie poziomu istniejącego kształcenia w szkolnictwie wyższym, średnim i zawodowym Szkolenie i doskonalenie zawodowe pracowników sfery usług turystycznych – np. kursy językowe Podnoszenie świadomości ważności wspólnego działania na rzecz turystyki wśród działaczy i pracowników samorządowych Aby osiągnąć sukces na polach strategicznych należy przede wszystkim określić grupę docelową, do której wszystkie działania będą kierowane. Tabela nr 9: Grupy docelowe Produkt wizerunkowy Produkty Grupa docelowa Pojezierze Wałeckie Grupa Warowna Cegielnia 1. turyści lokalni z terenu województwa zachodniopomorskiego(pobyty weekendowe) 2. turyści krajowi głownie z województwa: wielkopolskiego, śląskiego, łódzkiego i małopolskiego w tym: − młodzież szkolna, − osoby zainteresowane uprawianiem sportów wodnych, − osoby preferujące turystykę aktywna 3. turyści zagraniczni, zwłaszcza z Niemiec i krajów nadbałtyckich: Litwy, Ukrainy, Rosji, Szwecji, Danii 4. turyści tranzytowi 1. turyści lokalni z terenu województwa zachodniopom. 2. turyści krajowi w tym: − młodzież szkolna, − pasjonaci ukierunkowani na turystykę historyczną − osoby preferujące turystykę aktywna 3. turyści zagraniczni, zwłaszcza z Niemiec, 4. turyści tranzytowi Produkty podstawowe, niszowe i uzupełniające Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 33 1.turyści lokalni z terenu województwa zachodniopomorskiego, 2. turyści z ościennych województw, 3. turyści zagraniczni (turystyka poznawcza i aktywna), w tym przede wszystkim turyści z Niemiec, 5. grupy o różnych profilach zainteresowań, ukierunkowani tylko na jeden rodzaj turystyki. IV. DOSTĘPNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA Przy planowaniu jakichkolwiek zadań z udziałem środków zewnętrznych należy wziąć pod uwagę , że kumulacja środków finansowych na okres finansowania 2007-2013 jest już prawie w całości rozdysponowana i w tej sytuacji planując jakiekolwiek przedsięwzięcia należy brać pod uwagę nową perspektywę finansowa od 2014 rok. Kolejnym czynnikiem, który ma ogromny wpływ na podejmowanie nowych zadań, zwłaszcza inwestycyjnych jest sytuacja finansowa samorządu, który realizować będzie przez kolejne lata zobowiązania kredytowe zaciągnięte na projekty inwestycyjne w latach 2009-2011. Dlatego niezmiernie ważna przy planowaniu i realizacji celów strategicznych określonych w Strategii jest współpraca z innymi podmiotami, które maja ogromny wpływ na rozwój turystyki w mieście Wałcz jak i na całym obszarze Pojezierza Wałeckiego. Do podmiotów tych należy zaliczyć organizacje pozarządowe, posiadające o wiele większe możliwości aplikowania o środki zewnętrzne niż administracja samorządowa, przedsiębiorcy działający w branży turystycznej oraz organizacje regionalne i wojewódzkie funkcjonujące na rzecz rozwoju i promocji regionu czy województwa. 1. Zewnętrzne źródła finansowania *Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego 2007-2013 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 34 Najbardziej dostępne źródło finansowania ze środków Unii Europejskiej. Środki finansowe dzielone przez samorząd województwa dostępne zarówno dla samorządu, ale także dla przedsiębiorców działających w branży turystycznej *Program Operacyjny Kapitał Ludzki Możliwość pozyskania środków finansowych na edukację językową niezbędna przy rozwoju oferty turystycznej, organizacje warsztatów, szkoleń skierowanych do przedsiębiorców z branży turystycznej itp. *Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka –działanie 6.4. - Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym Tworzenie zintegrowanej sieci współpracy wszystkich partnerów rozwoju turystyki: przedsiębiorców prywatnych, administracji samorządowej, uczelni wyższych i organizacji pozarządowych oraz tworzenie i promocje działań o charakterze innowacyjnym (budowa produktu i promocji turystycznej) * Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej: - Program Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk – możliwość realizacji zadań we współpracy z partnerem zagranicznym. - Program Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Zachodniopomorskie) Meklemburgia Pomorze Przednie / Brandenburgia - głównym celem Programu jest przyczynianie się do równomiernego i zrównoważonego rozwoju obszaru wsparcia i transgranicznego zbliżenia mieszkańców, przedsiębiorstw i instytucji. * Programy ukierunkowane na projekty kreowane i prowadzone przez młodzież np. „Młodzież w działaniu” (od roku 2014 „Erasmus dla wszystkich”). W ramach tego programu Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 35 istnieje możliwość prowadzenia projektów w zakresie promowania lokalnego środowiska, organizacji imprez i wydarzeń kulturalnych. *Program Europejskiej Komisji Kultury i Edukacji - Program „Europa dla Obywateli” - w ramach tego programu miasto Wałcz i organizacje pozarządowe maja szansę realizować wspólne projekty z miastami partnerskimi z zagranicy, poznawać swoja kulturę i promować własne regiony. *Szwajcarsko-Polski Program Współpracy – program stwarzający ogromne możliwości na pozyskanie środków finansowych na realizację zadań związanych z rozwojem turystyki przez organizacje pozarządowe. 2. Źródła krajowe W ramach wspierania mniejszych inicjatyw o charakterze lokalnym dostępne są środki finansowe w ramach konkursów ogłaszanych corocznie przez Ministerstw Sportu i Turystki (zagospodarowanie atrakcji turystycznych, znakowanie szlaków turystycznych), Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (adaptacje i renowacja obiektów zabytkowych na cele turystyczne, imprezy o zasięgu ponad regionalnym), Ministerstwo Obrony Narodowej możliwość pozyskania sprzętu militarnego, organizacja wydarzeń o charakterze historycznym). Ważnym źródłem finansowania za zadania związane z szeroka pojęta ekologizacją są środki finansowe Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. Wymieniając środki krajowe nie można pominąć środków finansowych dostępnych z budżetu województwa zachodniopomorskiego ramach zadań ogłaszanych z zakresu sportu, kultury czy edukacji. Nie sposób wymienić także środków finansowych tzw. Grantów udzielanych przez fundację, instytucje bankowe czy korporacje, które z roku na rok chętniej wspierają inicjatywy oddolne. V. WDROŻENIE I MONITORING STRATEGII Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 36 1. Wdrożenie Strategii Właściwy proces wdrożenia Strategii to proces długotrwały i stanowiący tak naprawdę początek do działań programowych i tworzenia rocznych planów działań. Proces ten musi być przykładem współpracy i wysiłku wielu podmiotów, tak jak stworzenie niniejszego dokumentu. Niezwykle ważne przy wdrażaniu Strategii jest partnerstwo na poziomie samorządów: miejskiego, powiatowe i gminnego, ale także partnerstwo na poziomie współpracy z władzami województwa. Współpraca ta jest niezwykle ważna przy tworzeniu przede wszystkim: produktu turystycznego, rozwoju zasobów ludzkich i wdrażaniu działań promocyjnych. 2.Monitoring Strategii Monitoring Strategii prowadzony będzie w ramach projektu systemowego „Decydujmy Razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych.” Monitoring pozwoli stwierdzić, czy Strategia jest dobrze realizowana i czy cele strategiczne przyjęte w Strategii są realizowane. W ramach procesu monitoringu powołany zostanie Zespół Monitorujący, który na podstawie założeń projektu będzie okresowo i cyklicznie oceniać realizację Strategii. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w Ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 37