p. Natalia Siedlecka

Program autorski nauczania języka angielskiego
„Debaty oksfordzkie
sposobem wyrażania swoich opinii i poglądów”
w grupie uczniów Zespołu Szkół Mechanicznych
nr 2 w Bydgoszczy
opracowany przez mgr Natalię Siedlecką
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Spis treści
I Wiadomości wstępne………………………………………………………….3
II Wstęp………. ………………………………………………………………4
III Odbiorcy programu ………………………………………………………4
IV Cele programu…. ………………………………………………………….5
V Treści kształcenia………….…………………………………………………6
VI Sposoby osiągania celów kształcenia……………………………….…......8
VII Opis założonych osiągnięć uczniów……………………………………….10
VIII Sposoby sprawdzania osiągnięć uczniów………………………………10
IX Bibliografia ………………………………………………….……………12
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
2
I Wiadomości wstępne
A good leader can engage in a debate frankly and thoroughly, knowing that at the end he and the
other side must be closer, and thus emerge stronger. You don’t have that idea when you are
arrogant, superficial and uninformed.
Nelson Mandela
Tytuł programu: Program autorski nauczania języka angielskiego “Debaty oksfordzkie sposobem
wyrażania swoich opinii i poglądów” w grupie uczniów Zespołu Szkół Mechanicznych nr 2 w
Bydgoszczy
Autor programu: mgr Natalia Siedlecka, nauczyciel kontraktowy w Zespole Szkół Mechanicznych
nr 2 w Bydgoszczy, lektor języka angielskiego w Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja
Kopernika w Bydgoszczy
Podstawa
prawna:
Podstawa
programowa
kształcenia
ogólnego
(załącznik
nr
4
do
Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach
szkół, Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17)
Etap edukacyjny: IV etap edukacyjny: II i III klasa szkoły ponadgimnazjalnej
Typ szkoły: Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Technikum
Rok szkolny: 2014/2015
Liczba godzin w cyklu kształcenia: 12
Liczba uczniów: 5
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
3
II Wstęp
Program „Debaty oksfordzkie sposobem wyrażania swoich opinii i poglądów” powstał w odpowiedzi
na rosnącą potrzebę uczniów do jak najczęstszego korzystania z nauczanego języka obcego, w
tym przypadku języka angielskiego, jak również z chęci sprostania wymaganiom uczniów
dotyczących zapewnienia różnorodności i atrakcyjności podczas nauki języka.
Głównym
założeniem
Programu
jest
zachęcenie
uczniów
do
rozwijania
umiejętności
komunikacyjnych, które umożliwią im wyrażanie ich własnych opinii i poglądów, a także adekwatne
i płynne reagowanie w różnorodnych, bardziej złożonych sytuacjach. Ponadto, poza celami
edukacyjnymi, w Programie jest również mowa o celach wychowawczych, takich jak, na przykład
rozwijanie postawy szacunku, tolerancji i otwartości wobec innych osób i ich opinii, czy też
rozwijanie umiejętności współpracy w parach, grupach i zespołach.
Istotnym elementem niniejszego programu jest także skrypt zawierający konspekty i materiały
wykorzystywane w czasie prowadzenia zajęć.
III Odbiorcy programu
Omawiany program nauczania skierowany jest przede wszystkim do uczniów, którzy chcą rozwijać
swoje kompetencje komunikacyjnych w sposób raczej niespotykany w czasie tradycyjnej lekcji
języka angielskiego, a mianowicie poprzez aktywne uczestnictwo w debatach okfordzkich, jak
również tacy, którzy nie obawiają się podejmowania nowych wyzwań językowych, jakim ta metoda
z pewnością jest.
Udział w zajęciach będących realizacją Programu zaproponowano grupie 5 uczniów. Są oni
głównymi adresatami niniejszego programu. Grupa ta składa się z uczniów klas II i III Zasadniczej
Szkoły Zawodowej i Technikum, a więc są oni w wieku 18 do 19 lat. Kontynuują oni też naukę
języka angielskiego rozpoczętą już w szkole podstawowej i gimnazjum, w zakresie podstawowym
(IV.1.P). Mimo, iż w dotychczasowym toku swojej nauki, uczniowie ci pracowali na różnych
materiałach dydaktycznych, to tworzą oni grupę o zbliżonym poziomie umiejętności językowych
(A2-B1). Zarówno poziom tych umiejętności, jak i ich motywacja do pogłębiania umiejętności
związanych z nauką języka angielskiego są głównymi kryteriami doboru uczniów do wzięcia udziału
w zajęciach.
Ponadto, uczniów tych łączy też to, że dość swobodnie posługują się językiem angielskim, a co za
tym idzie nie mają obaw i oporów przed wyrażaniem swoich opinii i poglądów właśnie za pomocą
tego języka. Innym czynnikiem charakteryzującym tę grupę jest ich chęć do rywalizacji ze sobą
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
4
nawzajem. Co więcej, odczuwają oni znaczącą potrzebę, nie tylko usprawnienia swoich
kompetencji komunikacyjnych, ale również osiągnięcia jak najwyższej autonomii procesu uczenia.
Istotny jest też fakt, że dwoje z uczniów ma specyficzne trudności w uczeniu się, mianowicie
dysleksję rozwojową, w tym jeden z nich również dysgrafię. Uczniowie ci zostaną zaopatrzeni w
zestawy materiałów dostosowanych do ich potrzeb i możliwości. Ponadto, w czasie zajęć będą
stosowane różnorodne pomoce dydaktyczne.
V Cele programu
Nadrzędnym celem omawianego programu jest zachęcenie uczniów do rozwijania umiejętności
wyrażania ich własnych opinii i poglądów, ze szczególnym uwzględnieniem adekwatnego i
płynnego reagowania w różnorodnych, bardziej złożonych sytuacjach.
Mając na uwadze aktualne i przyszłe potrzeby językowe uczniów, Program wyróżnia także inne,
równie istotne cele:
A. Cele szczegółowe językowe
1. uczeń podtrzymuje swoją motywację do nauki języka angielskiego
2. uczeń nabędzie większą autonomię procesu nauki języka angielskiego
3. uczeń, w swoich wypowiedziach, wykaże się bogatym zasobem środków językowych
4. uczeń zrozumie treść prezentowanych materiałów
5. uczeń odróżni fakty od opinii
6. uczeń skorzysta z różnorodnych źródeł informacji
7. uczeń dowiedzie pozytywnych / negatywnych aspektów: legalizacji narkotyków, ekologicznego
podejścia do życia, obowiązkowej służby wojskowej oraz używania elektronicznych papierosów
8. uczeń zaplanuje swoje wystąpienia w trakcie debaty
9. uczeń zaproponuje logiczne argumenty wyjaśniające jego punkt widzenia
10. uczeń dowiedzie słuszności swoich argumentów
11. uczeń adekwatnie zareaguje na kontrargumenty innego uczestnika debaty
B. cele szczegółowe wychowawcze
1. uczeń doskonali umiejętność współpracy z innymi osobami tak w parach, jak i grupach i
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
5
zespołach
2. uczeń, poprzez aktywny udział w debatach, podnosi swoją samoocenę
3. uczeń wzmacnia swoją wytrwałość i odpowiedzialność
4. uczeń rozwija postawy szacunku, tolerancji i otwartości wobec innych osób i ich opinii
5. uczeń kształtuje umiejętność wyrażania własnych opinii i poglądów
VI Treści kształcenia
Tematyka zajęć realizowanych w ramach programu Debaty oksfordzkie sposobem
wyrażania swoich opinii i poglądów powinna być wybrana i przedyskutowana wspólnie z uczniami
biorącymi udział w tych zajęciach. Co więcej, warto pamiętać o tym, by była ona spójna z nową
Podstawą programową kształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego.
Zakres treści i funkcji komunikacyjnych użytych podczas zajęć musi być znany uczniom. Na
potrzeby programu zostaną użyte treści dotyczące zdrowia, świata przyrody oraz państwa i
społeczeństwa.
A. Treści nauczania
Treści nauczania prezentowane w Programie koncentrują się przede wszystkim na takich
zagadnieniach, które umożliwią uczniom swobodne wypowiadanie się na różnorodne tematy.
Należy podkreślić też fakt, że Program nie zakłada nauczania gramatyki, skupia się natomiast
kompetencjach komunikacyjnych i realizowaniu funkcji językowych.
TEMAT DEBATY
TREŚCI NAUCZANIA
GODZINY NA
UŻYTE MATERIAŁY
REALIZACJĘ
TEMATU
Different kinds of ZDROWIE:
drugs – is it a good
- uzależnienia
idea to legalise
them?
- higieniczny tryb życia
- choroby, ich objawy i
leczenie
- samopoczucie
2
ARTYKUŁY:
- 10 Reasons to
legalise all drugs
- Drug Abuse and
Addiction:
Signs,
Symptoms,
and
Help
for
Drug
Problems
and
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
6
Substance Abuse
-Why not legalise them?
Being
eco-friendly ŚWIAT PRZYRODY
will save our planet
- zagrożenia i ochrona
środowiska naturalnego
2
ARTYKUŁY:
- What Are the
Disadvantages of
Going Green?
- klęski żywiołowe
- Things are Heating
up”
- klimat
- Green Homes
- świat roślin i zwierząt
Compulsory
PAŃSTWO I
military service will SPOŁECZEŃSTWO
make you a 100%
2
-
Dziennik
ustaw
rzeczypospolitej
polskiej
- struktura państwa
man
Warszawa,
dnia 9 marca 2015 r.
- konflikty wewnętrzne i
międzynarodowe
Poz.
321
Rozporządzenie
Rady
Ministrów
z
dnia 11 lutego 2015
r.
w
sprawie
wprowadzenia
obowiązkowych
ćwiczeń wojskowych
- the Pros and Cons
of
Compulsory
Military Service
Smoking
e- ZDROWIE:
cigarette is just an
- uzależnienia
innocuous pleasure
- higieniczny tryb życia
- choroby, ich objawy i
leczenie
- samopoczucie
2
ARTYKUŁY:
- E-cigarettes
- Health risks of ecigarettes emerge
- The Pros and Cons
of E-Cigarettes. Is
the
Electronic
Cigarette a Safe
Stop Smoking Aid?
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
7
Funkcje komunikacyjne
ZWROTY GRZECZNOŚCIOWE
- powitanie, pożegnanie,
- przestawianie siebie i innych
- podziękowania
- rozpoczynanie rozmowy
PROWADZENIE I PODTRZYMYWANIE
ROZMOWY
- sygnalizowanie niezrozumienia I prośba o
powtórzenie
- wyrażanie opinii
WYRAŻANIE POSTAW WOBEC
- instruowanie
ROZMÓWCY I ZDARZEŃ
- wyrażanie zakazu i pozwolenia
INFORMOWANIE
- opisywanie osób, przedmiotów, miejsc,
zdarzeń
- opowiadanie
- relacjonowanie opinii innych
VII Sposoby osiągania celów kształcenia
Jak już zostało wspomniane program Debaty oksfordzkie sposobem wyrażania swoich opinii i
poglądów stawia sobie za główny cel rozwijanie umiejętności wyrażania własnych opinii i poglądów
przez
uczniów, ze szczególnym naciskiem na płynność i adekwatność ich reakcji podczas
uczestnictwa w debatach. Stąd też, Program zaleca zarówno kształtowanie samodzielności uczniów
poprzez nauczanie konkretnego zasobu struktur leksykalnych i rozwijanie umiejętności
pozyskiwania różnych istotnych informacji z dostępnych im źródeł, kształtowanie prawidłowych
postaw podczas każdej z debat, jak też rozwijanie kompetencji komunikacyjnej uczniów. Biorąc pod
uwagę kompetencje komunikacyjne, chodzi tutaj przede wszystkim o umiejętność komunikowania
się nie tylko w typowych sytuacjach, ale także w sytuacjach nietypowych, a do takich właśnie
zalicza się debata.
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
8
A. Formy i organizacja pracy
Główną metodą, wykorzystywaną w czasie realizacji założeń i celów omawianego
Programu, jest metoda aktywizująca opierająca się na debacie, ale też metaplanie i burzy mózgów.
Ponadto, włączone zostają również inne metody pracy z uczniami, w tym: metoda podająca (opis i
opowiadanie), metoda praktyczna (temat przewodni), metoda programowa (praca z komputerem).
By mieć pewność, że uczniom zostanie zapewniona indywidualizacja procesu uczenia się,
treści oraz stosowanie w trakcie zajęć formy pracy powinny być dostosowane do indywidualnych
potrzeb każdego ucznia, jak również do możliwych specyficznych trudności w uczeniu się. Trzeba
mieć tutaj na uwadze różnorodność ich doświadczeń językowych, umiejętności, zainteresowania i
motywację do dalszego rozwoju językowego.
Myśląc o organizacji pracy podczas realizacji tego Programu, trzeba zadbać o jak największą
różnorodność. Uczniowie powinni mieć szasnę tak na pracę indywidualną, jak i pracę w parach, czy
zespołową. Taki sposób organizacji zajęć wpłynie pozytywnie na ich atrakcyjność i pozwoli na
sprostanie potrzebom uczniów.
B. Warunki realizacji programu
1. Czas pracy
Biorąc pod uwagę liczbę godzin przeznaczonych na realizację założeń niniejszego programu, warto
mieć na uwadze to, by każdy z omawianych bloków tematycznych przeprowadzać na 2 godzinach
lekcyjnych. Podczas tych 2 godzin, pierwsza godzina powinna być poświęcona leksykalnemu
przygotowaniu uczniów do debat, a na drugiej godzinie powinna zostać przeprowadzona debata
wraz z podsumowaniem całego bloku.
2. Pomoce dydaktyczne
Do materiałów wykorzystywanych w czasie zajęć zaliczamy:
- teksty artykułów nawiązujące do tematów debat
- dodatkowe materiały do kopiowania utrwalające poznane słownictwo
- książki pomocnicze (słowniki)
- anglojęzyczne czasopisma dla młodzieży uczącej się języka angielskiego
- pomoce wizualne (zdjęcia, ilustracje, „flashcards”, plansze, itp.)
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
9
3. Wyposażenie pracowni
W pracowni językowej powinny obowiązkowo znaleźć się:
- słowniki, pomoce wizualne i odtwarzacz płyt CD
- warto zapewnić uczniom dostęp do komputerów z łączem internetowym, aby uczniowie mieli jak
najlepsze warunki do wyszukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, również
z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.
VIII Opis założonych osiągnięć uczniów
Program zakłada następujące osiągnięcia uczniów pod koniec 12-godzinnego cyklu zajęć
przeznaczonego na realizację niniejszego programu nauczania:
A. Zamierzone osiągnięcia – sprawności językowe
1. uczeń zwiększa swoją autonomię procesu uczenia się języka angielskiego
2. uczeń posługuje się różnorodnymi środkami językowymi, gdy wyraża swoje opinie
3. uczeń rozumie treść prezentowanych materiałów, co pozwala mu na znalezienie interesujących
go informacji
4. uczeń oddziela fakty od opinii zawartych w prezentowanych materiałach i wypowiedziach innych
uczniów
5. uczeń wykorzystuje różnorodne źródła informacji, by przygotować swoją wypowiedź podczas
debaty
6. uczeń określa pozytywne / negatywne aspekty: legalizacji narkotyków, ekologicznego podejścia
do życia, obowiązkowej służby wojskowej oraz używania elektronicznych papierosów
7. uczeń planuje swoje wystąpienie w trakcie debaty, by było ono jak najbardziej spójne
8. uczeń, w logiczny sposób, argumentuje swój punkt widzenia
9. uczeń potwierdza słuszność swoich argumentów
10. uczeń stosownie reaguje na kontrargumenty pozostałych uczestników debaty
B. Zamierzone osiągnięcia – cele wychowawcze
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
10
1. uczeń aktywnie współpracuje w parze, grupie i zespole
2. uczeń ma wyższą samoocenę i pewność siebie
3. uczeń jest znacznie bardziej wytrwały i odpowiedzialny, zwłaszcza za to co mówi
4. uczeń szanuje opinie i poglądy współdebatujących, jest wobec nich tolerancyjny i otwarty
5. uczeń zdecydowanie swobodniej wyraża własne opinie i poglądy
VIII Sposoby sprawdzania osiągnięć uczniów
Podczas realizacji założeń omawianego programu nauczania, należy pamiętać o wypełnianiu jednej
z najważniejszych ról nauczyciela w procesie nauczania, jaką to jest systematyczne monitorowanie
postępów uczniów. Ma to, bowiem istotne znaczenie nie tylko dla samego nauczyciela,
dostarczając mu informacji o efektach jego pracy, ale także dla uczniów, którzy mają dowody na to,
że ich wysiłek wkładany w naukę języka angielskiego przynosi oczekiwane rezultaty. Jednakże,
program daleki jest on tradycyjnej formy sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów.
Do sprawdzania osiągnięć uczniów uczestniczących w zajęciach zaleca się wykorzystanie przede
wszystkim narzędzi, które są ukierunkowane na samoocenę i wzajemną ocenę pracy i wystąpień
poszczególnych uczestników debat przez pozostałych członków grupy, takich jak:
1. Ankiety ewaluacyjne, które powinny zostać przeprowadzone na początku i na końcu całego cyklu
zajęć. W ankietach tych uczniowie ocenią swoją sprawność komunikacyjną
2. „Kostka ewaluacyjna”, narzędzie, dzięki któremu uczniowie będą mieli szansę ocenić siebie lub
innych członków grupy biorąc pod uwagę wskazany na kostce aspekt (np. atmosfera w czasie
zajęć, stopień zaangażowania, przekonywanie do swoich racji)
3. „Róża wiatrów”, narzędzie, dzięki któremu uczniowie dokonają samooceny ze szczególnym
uwzględnieniem swoich mocnych stron
Ponadto, nie należy zapominać o:
1. nieustannej obserwacji zarówno grupy, jak i każdego z uczniów, przez nauczyciela
prowadzącego zajęcia
2. konstruktywnej rozmowie z uczniami na temat przebiegu zajęć, odczuciach uczniów,
ewentualnych zmianach.
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
11
IX Bibliografia
Dokumenty prawne
Dziennik ustaw rzeczypospolitej polskiej Warszawa, dnia 9 marca 2015 r. Poz. 321 Rozporządzenie
Rady Ministrów z dnia 11 lutego 2015 r. w sprawie wprowadzenia obowiązkowych ćwiczeń
wojskowych
Podstawa programowa kształcenia ogólnego (załącznik nr 4 do Rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz. U. z dnia 15
stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17)
Artykuły prasowe:
Marta Buszkiewicz; “Things are Heating up”; English Matters 17/2009
Marta Buszkiewicz; “Green Homes”; English Matters; 20/2010
Źródła internetowe:
http://www.urban75.com/Drugs/drugten.html; Data dostępu: 12.03.2015
http://www.helpguide.org/articles/addiction/drug-abuse-and-addiction.htm; Data dostępu: 12.03.2015
http://www.bbc.com/news/uk-politics-23374228; Data dostępu: 12.03.2015
http://www.50waystohelp.com/; Data dostępu: 19.03.2015
http://www.livestrong.com/article/137345-what-are-disadvantages-going-green/; Data dostępu: 19.03.2015
http://apecsec.org/compulsory-military-service-pros-and-cons/; Data dostępu: 19.03.2015
http://www.webmd.com/smoking-cessation/features/electronic-cigarettes?page=1; Data dostępu: 19.03.2015
https://www.sciencenews.org/article/health-risks-e-cigarettes-emerge; Data dostępu: 19.03.2015
http://copd.about.com/od/quittingsmoking/a/E-Cigarettes.htm; Data dostępu: 19.03.2015
Aplikacje internetowe:
http://mailvu.com/
http://vocaroo.com/
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” realizowany jest przez Wydział Projektów Edukacyjnych
i Stypendiów w Departamencie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu oraz współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
12