WSA_Kielce_Informacja roczna za 2008r

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Kielcach w roku 2008
Do uŜytku wewnętrznego
Kielce – styczeń 2009 r.
SPIS TREŚCI
I. Informacje wstępne. ............................................................................................................. 3
II. Wpływ skarg i postępowanie sądowe ................................................................................ 4
III. Zagadnienia związane z prawem pomocy ..................................................................... 14
IV. Wybrane problemy orzecznictwa................................................................................... 19
1. Podatek od towarów i usług. ............................................................................................ 19
2.Cła ..................................................................................................................................... 28
3. Podatek akcyzowy............................................................................................................ 31
4. Podatek dochodowy od osób fizycznych i osób prawnych.............................................. 32
5. Podatki i opłaty lokalne.................................................................................................... 41
6. Ulgi płatnicze ................................................................................................................... 43
7. Egzekucja naleŜności pienięŜnych ................................................................................... 46
8. Dopłaty do gruntów rolnych ............................................................................................ 50
9. Sprawy z zakresu budownictwa ....................................................................................... 55
10. Sprawy z zakresu zagospodarowania przestrzennego.................................................... 68
11. Sprawy z zakresu pomocy społecznej ............................................................................ 76
12.Sprawy z zakresu gospodarki nieruchomościami. .......................................................... 78
13. Sprawy z zakresu prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz ewidencji gruntów i
budynków ............................................................................................................................. 87
14. Sprawy z zakresu samorządu terytorialnego .................................................................. 90
15. Sprawy z zakresu ewidencji ludności............................................................................. 96
16. Sprawy z zakresu zatrudnienia i bezrobocia .................................................................. 98
17. Sprawy z zakresu ruchu drogowego............................................................................. 101
18. Sprawy z zakresu ochrony środowiska ........................................................................ 108
19. Sprawy z zakresu chorób zawodowych ....................................................................... 111
20. Sprawy z zakresu inspekcji pracy. ............................................................................... 113
V. Działalność pozaorzecznicza sądu.................................................................................. 117
1. Narady, konferencje i szkolenia ..................................................................................... 117
2. Wydział Informacji Sądowej.......................................................................................... 119
VI. Tabele.............................................................................................................................. 122
2
I. Informacje wstępne.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach funkcjonuje w strukturze składającej
się z dwóch wydziałów orzeczniczych oraz Wydziału Informacji Sądowej. Stosownie do
zarządzenia Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie utworzenia wydziałów
orzeczniczych w wojewódzkich sądach administracyjnych wydziały orzecznicze w 2008 r.
obejmowały swoim zakresem:
Wydział I – sprawy z zakresu cen, zobowiązań podatkowych, ubezpieczeń
majątkowych, ceł, papierów wartościowych, funduszy powierniczych, bankowości i finansów
publicznych.
Wydział II – pozostałe sprawy z zakresu właściwości rzeczowej Sądu.
Obsadę orzeczniczą Sądu na koniec 2008 r. stanowiło 14 sędziów (w tym 3 sędziów
NSA w WSA) oraz 2 referendarzy sądowych. Faktycznie, zaś wobec stałej delegacji jednego
sędziego do orzekania w Izbie Finansowej NSA w pełnym zakresie oraz jednorazowych
delegacji dwóch innych sędziów do orzekania w Izbie Ogólnoadministracyjnej NSA, w
omawianym okresie orzekało 13 sędziów.
W 2008 r. zaległość początkowa wynosiła 1,8 miesięcznego wpływu i sprawy
kierowane były więc do wyznaczenia na bieŜąco, niezwłocznie po usunięciu braków skargi.
Wpływ skarg w tym okresie był nieznacznie niŜszy niŜ w 2007 r.
W ciągu roku nastąpiło dalsze ograniczenie zaległości, która na dzień 31 grudnia
wyniosła 1,2 przeciętnego miesięcznego wpływu. Na podkreślenie zasługuje takŜe
terminowość podejmowania innych czynności, równieŜ w postępowaniu międzyinstancyjnym
oraz zwrotu akt organom administracji publicznej.
W dalszej części opracowania przedstawione zostaną szczegółowe informacje
dotyczące wpływu skarg, postępowania sądowego oraz wybranych problemów orzecznictwa
w 2008 r.
3
II. Wpływ skarg i postępowanie sądowe
Na koniec 2007 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Kielcach pozostało
do rozpoznania 201 spraw. W 2008 r. wpłynęło łącznie 1338 spraw, z czego 1251
zarejestrowano w repertorium SA, 57 w repertorium SAB oraz 30 w repertorium SO. Wpływ
ten był nieco niŜszy niŜ w 2007 r. (o 28 spraw).
Najwięcej skarg na akty administracyjne i czynności organów wpłynęło w
następujących kategoriach spraw:
- zobowiązań podatkowych (symbol 611)
- 437 spraw
- budownictwa (symbol 601)
- 156 spraw
- utrzymania i ochrony dróg (symbol 603)
- 137 spraw
- pomocy społecznej (symbol 632)
- 67 spraw
- subwencji unijnych (symbol 655)
- 64 sprawy
- zagospodarowania przestrzennego (symbol 615)
- 50 spraw
- ewidencji ludności (symbol 605)
- 52 sprawy
- wywłaszczenia i zwrotu nieruchomości (symbol 618)
- 29 spraw
- spraw kombatantów (symbol 634)
- 23 sprawy
Na bezczynność organów, w róŜnego rodzaju sprawach, wpłynęło 57 skarg z czego
najwięcej w sprawach budowlanych, zagospodarowania przestrzennego i informacji
publicznej.
Podmiotami najczęściej wnoszącymi skargi były osoby fizyczne (1206) oraz osoby
prawne (278), a w 9 przypadkach były to organizacje społeczne.
Udział w rozpoznanych sprawach
profesjonalnych pełnomocników stron i
uczestników postępowania, z wyłączeniem organów, przedstawia się następująco: adwokaci –
156, radcowie prawni – 123 i doradcy podatkowi – 51. Pełnomocnicy administracji publicznej
reprezentowali organy w 282 sprawach
W przedmiocie przyznania prawa pomocy w róŜnym zakresie wpłynęło łącznie 365
wniosków (pierwotnie wpisanych).
W 2008 r. nie prowadzono postępowania mediacyjnego oraz nie rozpoznawano spraw
w trybie uproszczonym.
W okresie tym wpłynęło łącznie 11 wniosków o wymierzenie organowi grzywny w
trybie art. 55 § 1 p.p.s.a., z których załatwiono 9. W dwóch przypadkach wymierzono
grzywnę, 1 wniosek oddalono, a 6 załatwiono w inny sposób. Sąd nie orzekał natomiast
4
grzywny w trybie art. 112 i art. 154 § 1 p.p.s.a. Nie stosował równieŜ instytucji sygnalizacji o
której mowa w art. 155 § 1 p.p.s.a.
W 2008 r. załatwiono ogółem 1405 spraw, z tego: 1318 z repertorium SA, 59 z
repertorium SAB oraz 28 z repertorium SO. 952 sprawy załatwiono na rozprawie, zaś 453
orzeczeniem kończącym na posiedzeniu niejawnym.
Terminowość załatwiania spraw SA i SAB (1377) przedstawia się następująco:
- do 2 miesięcy od daty wpływu
- 875 spraw (63,5%)
- powyŜej 2 do 3 miesięcy
- 256 spraw (18,6%)
- powyŜej 3 do 4 miesięcy
- 115 spraw (8,3%)
- powyŜej 4 do 6 miesięcy
- 85 spraw (6,2%)
- powyŜej 6 do 12 miesięcy
- 43 sprawy (3,1)
Jedynie 3 sprawy zostały załatwione w dłuŜszym terminie.
Sprawność postępowania naleŜy uznać za dobrą, skoro ponad 82 % spraw
załatwianych jest przed upływem 3 miesięcy od daty wpływu. Szczegółowa zaś analiza
wykazuje, Ŝe w dłuŜszych terminach załatwiane są sprawy, w których prowadzone jest
postępowanie wpadkowe np. w przedmiocie prawa pomocy lub wstrzymania wykonalności
skarŜonego aktu. Przy uwzględnieniu faktycznej obsady kadry sędziowskiej i asesorskiej w
ciągu roku, średni wpływ na osobę wyniósł 133 sprawy a średnie załatwienie 139 spraw.
Zaległość na dzień 31 grudnia 2008 r. wyniosła 134 sprawy, co stanowi 1,2
przeciętnego miesięcznego wpływu i naleŜy uznać ją za optymalną. W ciągu okresu
sprawozdawczego uległa ona dalszemu ograniczeniu o 67 spraw. Spośród tych spraw 7
pozostaje niezałatwionych ponad 6 miesięcy od daty wpływu, 1 powyŜej 12 miesięcy i 1
powyŜej 3 lat.
Ze 952 spraw załatwionych na rozprawie: w 224 uwzględniono skargę (23,5%), w 565
oddalono skargę (59,4%), w 29 odrzucono skargę (3%) a 134 załatwiono w inny sposób
(14,1%), głównie przez połączenie do wspólnego rozstrzygnięcia w trybie art. 111 p.p.s.a.
Natomiast w większości spraw załatwionych na posiedzeniu niejawnym odrzucono skargę
(327).
Skuteczność skarg na decyzje wybranych organów administracji publicznej
przedstawia się następująco (dane dotyczą spraw załatwionych wyrokiem):
- Samorządowe Kolegium Odwoławcze: załatwiono 172 sprawy, uwzględniono skargę
w 24 (13,9%);
- terenowe organy administracji rządowej: załatwiono 298 spraw, uwzględniono
skargę w 102 (34,2%);
5
- Dyrektor Izby Skarbowej: załatwiono 216 spraw, uwzględniono skargę w 52 (24%),
- Dyrektor Izby Celnej: załatwiono 38 spraw, uwzględniono skargę w 16 (42%),
- ministrowie, centralne organy administracji rządowej i inne naczelne organy:
załatwiono 29 spraw, uwzględniono skargę w 11 (37,9%).
W 2008 r. sędziowie sporządzili łącznie 1022 uzasadnienia orzeczeń kończących
postępowanie w sprawie, z tego: 1003 w ustawowym terminie (98,2%), 14 w okresie do 14
dni po terminie (1,4%), 4 powyŜej 14 dni do 1 miesiąca po terminie (0,3%) i 1 powyŜej 1
miesiąca po terminie. W 11 przypadkach uchybienie terminu usprawiedliwione było urlopem
sędziego bądź inną uzasadnioną nieobecnością. Sprawność postępowania w tym zakresie
naleŜy, zatem ocenić pozytywnie.
W okresie tym wniesiono 191 skarg kasacyjnych od orzeczeń Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego kończących postępowanie. 27 skarg kasacyjnych odrzucono, a 157
przedstawiono wraz z aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu. Odsetek
sporządzonych uzasadnień orzeczeń kończących postępowanie w stosunku do liczby spraw
załatwionych wynosi (72,7%), zaś wniesionych skarg kasacyjnych 13,6%.
Po rozpoznaniu skarg kasacyjnych Naczelny Sąd Administracyjny w 2008 r. zwrócił
akta 191 spraw, z czego w 140 skargi kasacyjne oddalono (73,3%), 41 skarg uwzględniono
(21,4%), a 10 załatwiono w inny sposób (5,3%) – odrzucono skargi bądź umorzono
postępowanie z powodu cofnięcia skargi.
Problematykę wpływu skarg oraz postępowania sądowego w poszczególnych
wydziałach obrazują poniŜsze uwagi.
Wydział I
Do Wydziału I wpłynęło łącznie 482 sprawy, z czego 472 sprawy zarejestrowano w
repertorium SA, 2 sprawy w repertorium SAB oraz 8 w repertorium SO. Wpływ ten był
niŜszy niŜ w 2008 r. a jedną z przyczyn takiego stanu była dokonana na mocy zarządzenia
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego zmiana właściwości rzeczowej i przekazanie
spraw o symbolu 655 do Wydziału II. W dalszym ciągu najliczniejszą kategorię stanowią
sprawy z zakresu zobowiązań podatkowych (symbol 611), których wpłynęło 437. Ich
szczegółowa problematyka przedstawia się następująco:
6
- podatek od towarów i usług
- 128 spraw,
- podatek akcyzowy
- 34 sprawy,
- podatek dochodowy od osób fizycznych
- 78 spraw,
- podatek dochodowy od osób prawnych
- 9 spraw,
- podatek od spadków i darowizn
- 10 spraw,
- podatek od nieruchomości
- 32 sprawy,
- inne podatki i opłaty lokalne
- 12 sprawy,
- ulgi płatnicze
- 23 sprawy,
- egzekucja świadczeń pienięŜnych
- 92 sprawy,
- inne z zakresu zobowiązań podatkowych
- 19 spraw.
Nastąpił natomiast widoczny spadek wpływu spraw z zakresu obrotu towarami z
zagranicą i naleŜności celnych (symbol 630), których odnotowano jedynie 13. Spraw z
zakresu finansów publicznych o róŜnych symbolach wpłynęło łącznie 20.
Podmiotami najczęściej wnoszącymi skargi były osoby fizyczne (332) oraz osoby
prawne (142). Udział profesjonalnych pełnomocników w rozstrzygniętych sprawach
przedstawia się następująco: doradcy podatkowi – 51 przypadków, radcy prawni – 39,
adwokaci – 31 i pełnomocnicy administracji państwowej – 5.
W 2008 r. załatwiono łącznie 522 sprawy: 406 na rozprawie oraz 116 orzeczeniami
kończącymi postępowanie na posiedzeniu niejawnym. Na dzień 31 grudnia 2008 r. pozostało
do załatwienia 49 spraw, co stanowi 1,2 przeciętnego miesięcznego wpływu. Uprawniona jest
zatem teza, iŜ sprawy w Wydziale I załatwiane są na bieŜąco, w terminie wynikającym z
zasad postępowania.
Ze spraw zaległych 3 pozostają do załatwienia ponad 6 do 12 miesięcy od daty
wpływu.
Obsada orzecznicza Wydziału I wynosiła 5 sędziów (w tym prezes sądu i
przewodniczący wydziału), bowiem jeden sędzia orzekał w pełnym wymiarze w ramach
delegacji w NSA. Średnie roczne obciąŜenie wpływem, przy uwzględnieniu faktycznej
obsady, wyniosło 120,5 spraw na jednego sędziego, zaś średnie załatwienie 130 spraw.
Z 406 spraw załatwionych na rozprawie w 76 uwzględniono skargę (18,7%), w 217
oddalono skargę (53,4%), w 2 odrzucono skargę (0,5%) a 111 załatwiono w inny sposób
(27,4%) – w większości przypadków przez połączenie spraw do wspólnego rozstrzygnięcia w
trybie art. 111 p.p.s.a. Uwzględniając wyłącznie rozstrzygnięcia merytoryczne wyrokiem
naleŜy odnotować, Ŝe w 26 % przypadków uwzględniono skargę a w 74 % ją oddalono. Ze
7
spraw załatwionych orzeczeniem kończącym postępowanie na posiedzeniu niejawnym w 75
przypadkach odrzucono skargę.
Terminowość załatwiania spraw z repertoriów SA i SAB (514)
przedstawia się
następująco: w terminie do 2 miesięcy od daty wpływu załatwiono 308 spraw (60%), w
terminie powyŜej 2 do 3 miesięcy 118 spraw (23%), w terminie powyŜej 3 do 4 miesięcy 41
spraw (8%), w terminie powyŜej 4 do 6 miesięcy 30 spraw (5,8%), w terminie powyŜej 6 do
12 miesięcy 15 spraw (2,9%), zaś jedynie 2 sprawy w terminie dłuŜszym. Sprawność
postępowania naleŜy uznać za dobrą, skoro 83% spraw załatwionych zostało przed upływem
3 miesięcy od daty wpływu. Szczegółowa analiza wykazuje, Ŝe w dłuŜszym terminie
załatwiane są przede wszystkim sprawy w których prowadzone jest postępowanie wpadkowe
w przedmiocie prawa pomocy czy wstrzymania wykonalności skarŜonego aktu z
postępowaniem zaŜaleniowym włącznie, a takŜe sprawy przekazane do ponownego
rozpoznania przez NSA.
W Wydziale I w okresie sprawozdawczym nie odnotowano przypadków stosowania
grzywny na podstawie art. 55 § 1, art.112 oraz art. 154 § 1 p.p.s.a. a takŜe sygnalizacji z art.
155 § 1 p.p.s.a. Nie stosowano równieŜ przepisów o postępowaniu mediacyjnym oraz
uproszczonym.
W 2008 r. sędziowie Wydziału I sporządzili łącznie 334 uzasadnienia orzeczeń
kończących postępowanie w sprawie, a więc w ok. 65% spraw załatwionych. Z tej liczby w
317 przypadkach uzasadnienia sporządzono w ustawowym terminie (94,9%), w 8
przypadkach z uchybieniem terminu do 14 dni i w 4 powyŜej 14 dni do 1 miesiąca po
terminie. Z wyjątkiem 4 spraw uchybienie terminu spowodowane było urlopem sędziego
sprawozdawcy.
W okresie tym wpłynęło 89 skarg kasacyjnych, z czego 8 odrzucono, a 78 przekazano
Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu. ZaskarŜalność orzeczeń kończących postępowanie
skargami kasacyjnymi wynosi, zatem ok. 17,5%.
Po rozpoznaniu skarg kasacyjnych Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił w 2008 r.
akta 65 spraw, z czego w 44 sprawach oddalono skargę kasacyjną (67,7%), w 14 uchylono
zaskarŜone orzeczenie (21,5%) a w 7 (10,8%) załatwiono w inny sposób – głównie przez
umorzenie postępowania z powodu cofnięcia kasacji.
8
Wydział II
I. W roku 2008 do Wydziału II wpłynęło 856 spraw, z czego:
779 - stanowiły skargi na akty i czynności (repertorium SA),
55
- skargi na bezczynność organów administracji państwowej (repertorium SAB),
22
- wnioski zarejestrowane w repertorium SO.
Wpływ ten był wyŜszy niŜ w roku 2007 o 98 spraw.
Największy wpływ skarg, podobnie jak w roku ubiegłym, odnotowano w sprawach z
zakresu budownictwa, których zarejestrowano 156. Odnotowano zwiększony wpływ w
sprawach dotyczących utrzymania i ochrony dróg publicznych - 137 skarg..
Łącznie z pozostałością z poprzedniego okresu do załatwienia w roku 2008 było 968
spraw, w tym:
883 - skargi z repertorium SA,
63 - skargi z repertorium SAB,
22 - wnioski z repertorium SO.
W roku 2008 w Wydziale II odbyto 68 rozpraw i 304 posiedzenia niejawne, w tym 101
posiedzeń referendarza sądowego.
II. W omawianym okresie załatwiano 806 skarg na akty i czynności (repertorium SA), co
stanowi 91,28%, z czego na rozprawach – 511 skarg, zaś na posiedzeniach niejawnych – 295.
Na rozprawach wydano 483 wyroki, w których uwzględniono skargi w 138 sprawach
(28,57%), zaś w 345 oddalono (71,43%).
Odrzucono 249 skarg, w tym:
- na rozprawach – 13,
- na posiedzeniach niejawnych – 236.
W inny sposób załatwiono 74 sprawy (na rozprawach - 15, na posiedzeniach niejawnych –
59)
Na bezczynność organu administracji państwowej (repertorium SAB) załatwiono skargi w
57 sprawach, z czego na rozprawach – 35, a na posiedzeniach niejawnych – 22. Spośród skarg
załatwionych na rozprawach w 13 wydano wyroki (w 10 skargach uwzględniono skargę, zaś
w 3 oddalono skargę).
9
Odrzucono 30 skarg na bezczynność organów, z czego na rozprawach 14, a na
posiedzeniach niejawnych 16.
W inny sposób załatwiono 14 skarg: na rozprawach - 8, na posiedzeniach niejawnych - 6.
Spośród załatwionych 20 wniosków, zarejestrowanych w repertorium SO:
- 7 dotyczyło wymierzenia grzywny organowi w trybie art. 55 § 1 ustawy z dnia 30
sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, z czego:
2 wnioski uwzględniono, 1 oddalono, a 4 załatwiono w inny sposób,
- 6 dotyczyło wyłączenia sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (wnioski
zostały przekazane przez Naczelny Sąd Administracyjny w trybie art. 22 § 3 ustawy z
dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi), z
czego 3 wnioski uwzględniono, 2 oddalono i 1 załatwiono w inny sposób;
- 6 dotyczyło przyznania prawa pomocy, z czego referendarz sądowy w 4 sprawach
przyznał prawo pomocy w całości, a 2 wnioski rozpoznał w inny sposób (w 1 umorzył
postępowanie, 1 wniosek pozostawił bez rozpoznania).
Do rozpoznania na 2009r. w Wydziale II pozostało niezałatwionych 85 spraw (SA – 77,
SAB – 6, SO – 2).
III. W Wydziale II w 2008r. orzekało 8 sędziów, w tym jego przewodniczący i wiceprezes
sądu. Dwóch sędziów (sędzia NSA Anna śak i sędzia NSA Teresa Kobylecka) orzekało przez
okres pół roku w Naczelnym Sądzie Administracyjnym w wymiarze 1 sesji w miesiącu.
IV. W 2008r. w 834 sprawach ( SA – 779, SAB – 55) skargi na akty i czynności, jak równieŜ
na bezczynność organów wniosło:
- 874 osoby fizyczne,
- 136 osób prawnych
Nie odnotowano skarg wniesionych przez Prokuratora, ani przez Rzecznika Praw
Obywatelskich.
W 22 sprawach zarejestrowanych w repertorium SO wnioski złoŜyło:
- 18 osób fizycznych,
- 2 osoby prawne,
10
- w 2 sprawach o wyłączenie sędziów od rozpoznania sprawy wnioski złoŜyli
sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie.
W sprawach rozstrzygniętych w 2008r. na rozprawach odnotowano udział:
- pełnomocników administracji publicznej – 277,
- adwokatów, jako pełnomocników skarŜących – 112,
- adwokatów, jako pełnomocników uczestników postępowania – 13,
- radców prawnych, jako pełnomocników skarŜących – 74,
- radców prawnych, jako pełnomocników uczestników postępowania – 10,
- Prokuratorów jako uczestników – 32.
Nie odnotowano udziału Rzecznika Praw Obywatelskich.
V. Sędziowie w 2008 roku sporządzili łącznie 682 uzasadnienia orzeczeń kończących
postępowanie w sprawie, z czego w ustawowym terminie 675 (98,97%), w 6 przypadkach do
14 dni i w 1 przypadku powyŜej 1 miesiąca. Z wyjątkiem 4 przypadków uchybienie terminu
było usprawiedliwione urlopem sędziego, zwolnieniem lekarskim. Referendarz sądowy
sporządziła 6 uzasadnień orzeczeń kończących postępowanie w sprawach zarejestrowanych w
repertorium SO.
VI. Terminowość załatwienia spraw (rep. SA i SAB – 863 sprawy) przedstawia się
następująco: w terminie do 2 miesięcy od daty wpływu załatwiono - 567 spraw (65,70%), w
terminie powyŜej 2 do 3 miesięcy - 138 spraw (16%), w terminie powyŜej 3 do 4 miesięcy 74 sprawy (8,57%), w terminie powyŜej 4 do 6 miesięcy - 55 spraw (6,37%), powyŜej 6
miesięcy do 12 miesięcy - 28 spraw (3,25%), powyŜej 12 miesięcy do 24 miesięcy - 1 sprawa
(0,11%). NaleŜy uznać ją za zadawalającą, skoro 82% spraw załatwionych jest przed
upływem 3 miesięcy od daty wpływu.
VII. W roku 2008 do Wydziału II wpłynęło łącznie 157 środków odwoławczych, w tym 102
skargi kasacyjne i 55 zaŜaleń. Na posiedzeniach niejawnych
Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Kielcach odrzucił 19 skarg kasacyjnych i 15 zaŜaleń.
Do Naczelnego Sądu Administracyjnego przekazano 79 skarg kasacyjnych i 35 zaŜaleń.
Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił w 2008r. akta 126 spraw po rozpoznaniu skarg
kasacyjnych od orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach. W 96
sprawach (76,19%) skargi kasacyjne zostały oddalone, w 27 sprawach (21,43%) uchylono
11
orzeczenie (dotyczyło to 25 wyroków i 2 postanowień o odrzuceniu skargi), w 3 sprawach
(2,38%) odrzucono skargi kasacyjne.
W 2008r. Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił 24 sprawy z rozpoznanymi
zaŜaleniami, z czego:
- w 17 sprawach oddalono zaŜalenia,
- w 7 sprawach uwzględniono.
VIII. W 2008r. w Wydziale II nie odnotowano wpływu wniosku o przeprowadzenie
postępowania mediacyjnego. Nie przeprowadzono postępowania uproszczonego.
IX. W roku 2008 w Wydziale II rozpoznano 294 wnioski o przyznanie prawa pomocy, w tym
6 wniosków zarejestrowanych w repertorium SO.
X. W 2008 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach wpłynęło 9 spraw
dotyczących wymierzenia organowi grzywny na podstawie art. 55 § 1 ustawy z dnia 30
sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153 poz.
1270) dalej zwana w skrócie p.p.s.a., z czego sprawy o sygn. akt II SO/Ke 10/08 i II SO/Ke
11/08 zostały przekazane zgodnie z właściwością do Wydziału I tutejszego Sądu. Z kolei
sprawy o sygn. akt II SO/Ke 20/08 i II SO/Ke 22/08 nie zostały jeszcze zakończone.
W 2008 r. nie wymierzono organowi grzywny w trybie art. 112 p.p.s.a., na podstawie
art. 154 § 1 p.p.s.a. oraz nie wydano rozstrzygnięcia w oparciu o art. 155 § 1 p.p.s.a.
W sprawie o sygn. akt II SO/Ke 21/08 Sąd wskazał, Ŝe organ gminy nie miał
obowiązku przesyłania do sądu skargi wraz z odpowiedzią na skargę i aktami sprawy
poniewaŜ wnioskodawca nie składał do Sądu za pośrednictwem organu gminy Ŝadnej skargi
na jej działalność lub bezczynność, a jedynie miał zamiar zaskarŜyć w przyszłości uchwałę
Rady Gminy z dnia 3 września 2008 r. Sąd podkreślił, Ŝe art. 55 § 1 p.p.s.a. wprost określa, Ŝe
okolicznością uzasadniającą złoŜenie wniosku o wymierzenie grzywny organowi jest
wyłącznie nieprzekazanie sądowi skargi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w
terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Natomiast okoliczność, Ŝe wójt nie udostępnił
wnioskodawcy w
ustawowym
terminie
informacji
publicznej
poprzez
doręczenie
poświadczonej kopii zarządzenia nie jest wystarczającą przesłanką do zastosowania art. 55 §
1 p.p.sa. Mając powyŜsze na uwadze Sąd odrzucił wniosek, uznając go za niedopuszczalny.
12
W sprawie o sygn. akt II SO/Ke 4/08 Sąd odrzucił wniosek z powodu nieuiszczenia
wpisu.
W sprawie o sygn. akt II SO/Ke 2/08 Sąd oddalił wniosek argumentując, Ŝe nie ma
podstaw do wymierzenia organowi grzywny za nie przekazanie w terminie sądowi skargi
wraz z aktami, gdyŜ złoŜona skarga była bardzo obszerna, dołączono do
niej szereg
załączników, z których wynikało, iŜ dotyczy ona roŜnych postępowań toczących się nie na
wniosek skarŜącej, lecz innych osób. Zatem udzielenie odpowiedzi na tę skargę mogło
wymagać analizy obszernego materiału. Ponadto, Sąd podkreślił, Ŝe opóźnienie w przesłaniu
skargi wraz z odpowiedzią na nią i aktami było niewielkie i organ z tego obowiązku wywiązał
się jeszcze przed złoŜeniem wniosku o ukaranie go. Nie miało więc ono znaczącego wpływu
na prawo skarŜącej do rozpoznania złoŜonej przez nią skargi.
Z kolei w sprawie o sygn. akt II SO/Ke 16/08 Sąd uznał wniosek za zasadny i
wymierzył organowi grzywnę w wysokości 3000 (trzech tysięcy) złotych, uznając, Ŝe za jej
wymierzeniem przemawia fakt upływu siedmiu miesięcy od terminu przewidzianego do
wykonania obowiązków określonych w art. 54 § 2 p.p.s.a. oraz brak przyczyn
usprawiedliwiających powyŜsze naruszenie. Jednocześnie Sąd ustalając wysokość grzywny
wziął pod uwagę, Ŝe organ przed rozpoznaniem przedmiotowego wniosku przekazał do sądu
oryginał skargi wraz z odpowiedzią na skargę i aktami administracyjnymi. Postanowienie
wydane w sprawie nie jest prawomocne.
RównieŜ w sprawie sygn. akt II SO/Ke 13/08 Sąd wymierzył organowi grzywnę w
wysokości 3000 (trzech tysięcy) złotych. W uzasadnieniu Sąd wskazał, Ŝe z przyjętego przez
ustawodawcę pośredniego trybu, tj. składania skarg do sądu administracyjnego za
pośrednictwem organu wynika, Ŝe organ ma obowiązek przekazania kaŜdego pisma strony,
którego adresatem jest sąd administracyjny. Natomiast w kompetencji organu nie leŜy
rozpoznanie takiego pisma i samodzielne decydowanie o nadaniu lub odmowie nadania mu
dalszego biegu. Dlatego teŜ jeśli, tak jak w niniejszej sprawie, organ uznał, Ŝe sprawa nie
naleŜy do właściwości sądu administracyjnego, to wraz z przekazaniem skargi do sądu
powinien w odpowiedzi na skargę przedstawić swoje stanowisko, pozostawiając jednak
rozstrzygniecie kwestii dopuszczalności drogi sądowej sądowi administracyjnemu, do którego
skarga jest skierowana. Tymczasem organ oryginału skargi nie przekazał do chwili
rozpoznania wniosku o wymierzenie grzywny. Sąd nie znalazł równieŜ okoliczności
usprawiedliwiających niewykonanie obowiązków wskazanych w art. 54 § 2 p.p.s.a.
13
III. Zagadnienia związane z prawem pomocy
W 2008 r. skarŜący i inni uczestnicy postępowania sądowego chętnie korzystali z
instytucji prawa pomocy. Wpłynęło 365 wniosków o przyznanie prawa pomocy. W
porównaniu z rokiem 2007 wpływ zmniejszył się o 56 wniosków. W 199 przypadkach
wnioski zostały uwzględnione w całości, 93 zostały uwzględnione częściowo, w 66
przypadkach odmówiono przyznania prawa pomocy, 20 wniosków pozostawiono bez
rozpoznania, a 2 wnioski rozstrzygnięto w inny sposób (umorzono postępowanie). W
zestawieniu z rokiem poprzednim częściej odmawiano prawa pomocy w Ŝądanym zakresie.
W Wydziale I najwięcej wniosków o przyznanie prawa pomocy złoŜono w sprawach
dotyczących odmowy umorzenia zaległości podatkowych. W Wydziale II najliczniejszą grupę
stanowiły wnioski złoŜone w sprawach dotyczących architektury i budownictwa, w dalszej
kolejności w sprawach z zakresu pomocy społecznej (przede wszystkim wnioski o
ustanowienie pełnomocnika z urzędu), a takŜe nieruchomości i ewidencji ludności. Niemal
wszystkie wnioski pochodziły od osób fizycznych, jedynie 7 wniosków złoŜyły osoby prawne
i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
W porównaniu z poprzednim rokiem było o wiele więcej spraw, w których skarŜący
uiszczali wpis od skargi i tego samego dnia lub później składali wniosek o zwolnienie od
kosztów sądowych podnosząc, Ŝe nie stać ich na poniesienie opłat. Uznając, Ŝe sytuacja
Ŝyciowa i materialna uzasadnia uwzględnienie wniosku, referendarze sądowi przyznawali
prawo pomocy, z zastrzeŜeniem, Ŝe zwolnienie od kosztów sądowych nie moŜe działać z
mocą wsteczną, a zatem nie odnosi się do wpisu sądowego juŜ wcześniej uiszczonego przez
wnioskodawcę przed złoŜeniem wniosku o przyznanie prawa pomocy na urzędowym
formularzu.
W 2008 roku w niektórych sprawach wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie
zwolnienia od kosztów sądowych został złoŜony po bezskutecznym upływie terminu do
uiszczenia wpisu sądowego od skargi. Przykładowo w sprawie sygn. akt II SA/Ke 427/08
radca prawny wniósł w imieniu skarŜącego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Kielcach za pośrednictwem organu administracyjnego skargę na decyzję w ostatnim dniu
terminu do jej złoŜenia. Skarga nie została opłacona przez profesjonalnego pełnomocnika
prawnego ani teŜ nie zawierała wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w postaci wpisu
od skargi. Wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym
zwolnienie wyłącznie od wpisu od skargi został złoŜony osobiście przez skarŜącego kilka
14
tygodni po upływie terminu do zaskarŜenia decyzji. W pierwszej kolejności Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Kielcach postanowieniem odrzucił skargę na podstawie art. 221 ustawy z
dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr
153 poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej p.p.s.a. ze względu na to, Ŝe nie została naleŜycie
opłacona przez radcę prawnego, pomimo, Ŝe podlegała wpisowi stałemu w wysokości 500 zł.
Następnie referendarz sądowy umorzył postępowanie z wniosku o przyznanie prawa pomocy,
gdyŜ stało się ono bezprzedmiotowe ze względu na fakt, iŜ dotyczyło wyłącznie zwolnienia
od wpisu sądowego od skargi, która została juŜ odrzucona.
W sprawie sygn. akt II SA/Ke 193/08 nieuiszczenie przez skarŜącego w wyznaczonym
terminie wpisu sądowego od skargi skutkowało odrzuceniem skargi przez wojewódzki sąd
administracyjny. Nie miało przy tym znaczenia, iŜ postanowieniem referendarza sądowego
zwolniono skarŜącego z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości. Wniosek o
przyznanie prawa pomocy skarŜący złoŜył bowiem dopiero po upływie wyznaczonego 7
dniowego terminu do uiszczenia wpisu sądowego od skargi.
Z kolei w sprawie II SA/Ke 704/08 sąd uznał, Ŝe trudna sytuacja materialna, na którą
powoływał się skarŜący nie uzasadnia przywrócenia terminu do uiszczenia wpisu sądowego
od skargi, zwłaszcza, Ŝe mógł on ubiegać się o przyznanie prawa pomocy w zakresie
całkowitym lub częściowym. Wprawdzie skarŜący z takiego uprawnienia skorzystał, jednakŜe
formularz PPF został złoŜony juŜ po upływie terminu do uiszczenia wpisu, a wnioskodawca
nie wykazał istnienia przeszkód, które uniemoŜliwiłyby mu wystąpienie z wnioskiem o
przyznanie prawa pomocy w terminie wyznaczonym do uiszczenia wpisu. Z tego względu
wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia wpisu sądowego od skargi został oddalony,
pomimo, Ŝe skarŜący został postanowieniem referendarza sądowego całkowicie zwolniony od
kosztów sądowych.
W sprawie sygn. akt II SA/Ke 378/07 skarŜący podał jedynie zdawkowe informacje
dotyczące sytuacji finansowej i rodzinnej, a przede wszystkim - mimo dokonania przez
referendarza sądowego stosownego wezwania w trybie art. 255 p.p.s.a. - zaniechał wskazania
wysokości oraz źródła dochodu swojego i osób pozostających z nim we wspólnym
gospodarstwie domowym. W tej sytuacji nie moŜna było uznać, Ŝe zdołał on wykazać, iŜ nie
jest w stanie ponieść kosztów sądowych w rozpatrywanej sprawie. Co więcej, z akt
administracyjnych niniejszej sprawy wynikało, Ŝe syn skarŜącego pozostający z nim we
wspólnym gospodarstwie domowym był inwestorem 10 boksów garaŜowych na działce, na
której dodatkowo prowadzono prace budowlane zmierzające do powstania parkingu na 40
samochodów, o czym skarŜący nie wspomniał we wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych. Wniosek o przyznanie prawa pomocy został więc oddalony.
15
W sprawach sygn. akt II SA/Ke 11/08 i II SA/Ke 319/08 kolejno: referendarz sądowy,
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach oraz Naczelny Sąd Administracyjny oddaliły
wnioski skarŜącego o zwolnienie od kosztów i ustanowienie radcy prawnego. W uzasadnieniu
postanowienia Naczelny Sąd Administracyjny podzielił stanowisko Sądu niŜszej instancji, Ŝe
przedstawiona przez wnioskodawcę sytuacja materialna to jest: utrzymywanie się wyłącznie z
zasiłku przedemerytalnego w wysokości 460 zł netto miesięcznie, który w większej części
przeznaczał na leczenie, brak majątku i stałego miejsca pobytu, korzystanie z pomocy
społecznej oraz przeprowadzka do schroniska dla bezdomnych w zestawieniu z
udokumentowanymi w aktach sprawy inwestycjami budowlanymi jak: budowa przez
skarŜącego baru szybkiej obsługi z zapleczem, zrealizowanie stacji tankowania gazem,
utwardzenie powierzchni działki wskazują, Ŝe stan majątkowy wnioskodawcy nie spełnia
dyspozycji art. 246 § 1 p.p.s.a. Kiedy skarŜący w odpowiedzi na zarządzenie wzywające do
uiszczenia wpisu złoŜył kolejny wniosek o przyznanie prawa pomocy w niezmienionych
okolicznościach sprawy, Sąd uznał, Ŝe pismo to nie moŜe uchylać skutków prawomocności
wydanego wcześniej postanowienia odmawiającego zwolnienia od kosztów sądowych i
wobec nieuiszczenia wpisu, skutkować musi odrzuceniem skargi.
Odmawiając stronie skarŜącej przyznania prawa pomocy w sprawie o sygn. I SO/Ke
5/08 referendarz sądowy zaakcentował, iŜ prawo pomocy ma charakter wyjątkowy i jest
stosowane w stosunku do osób charakteryzujących się ubóstwem - przykładowo do takich
osób moŜna zaliczyć osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku lub osoby ze względu na
okoliczności Ŝyciowe pozbawione całkowicie środków do Ŝycia. Bezspornie do Ŝadnej z
wymienionych grup społecznych skarŜący nie naleŜał, bowiem jego trzyosobowa rodzina
utrzymywała się z łącznego dochodu w wysokości 14340zł miesięcznie, był w posiadaniu
dwóch mieszkań, nieruchomości rolnej oraz zasobów pienięŜnych w wysokości 25000zł.
Uznano, Ŝe osiąganie przez skarŜącego i jego Ŝonę dochodów w wykazanej wysokości oraz
posiadanie oszczędności umoŜliwia planowanie wydatków, a racjonalne gospodarowanie
uzyskiwanymi przez skarŜącego i jego Ŝonę dochodami oraz oszczędności we własnych
wydatkach pozwolą na poniesienie kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania
koniecznego dla siebie i rodziny.
Z kolei w sprawie sygn. akt I SA/Ke 96/08 badając wniosek skarŜącego o przyznanie
prawa pomocy referendarz sądowy doszedł do przekonania, Ŝe wniosek ten nie zasługuje na
uwzględnienie, mimo Ŝe w uzasadnieniu wniosku skarŜący wskazuje, Ŝe jest bezrobotny bez
prawa do zasiłku i pozostaje na utrzymaniu Ŝony. Analiza złoŜonego wniosku oraz
dokumentów złoŜonych na wezwanie sądu wykazała bowiem, Ŝe Ŝona skarŜącego prowadzi
16
działalność gospodarczą, z której osiąga dochody. Za 2006r. Ŝona skarŜącego wykazała z
tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przychód w wysokości 732.855,44zł, koszty
uzyskania przychodów w wysokości 702.265,11zł i dochód w wysokości 30.590,33zł, a za
rok 2007r. wykazała przychód w wysokości 885.240,01zł, koszty uzyskania przychodów w
wysokości 838.015,63zł i dochód w wysokości 47.224,38zł. Ponadto jak podkreślił
referendarz sądowy skarŜący występując ze skargą wszczynającą postępowanie przed sądem
administracyjnym powinien liczyć się z tym, Ŝe będzie ponosił koszty postępowania, a w
szczególności przy osiąganych z Ŝoną przychodach powinien zaoszczędzić niezbędne środki
finansowe na ponoszenie opłat sądowych.
W postanowieniu z dnia 7 stycznia 2008r. referendarz sądowy stwierdził, Ŝe brak jest
podstaw do przyznania prawa pomocy, gdy jako uzasadnienie skarŜący wskazał, iŜ jego
rodzina utrzymuje się z dochodów uzyskiwanych przez Ŝonę w wysokości 2000zł netto
miesięcznie, on zaś prowadzi działalność gospodarczą nieprzynoszącą obecnie dochodu, a
ponadto spłaca kredyt w wysokości 850zł miesięcznie. Wprawdzie wnioskodawca posiadał w
relacji do dochodu /dochodu Ŝony/ duŜe zadłuŜenie /spłata kredytu/, to jednak jak podkreślił
referendarz zobowiązania cywilnoprawne nie mogą mieć pierwszeństwa przed kosztami
postępowania sądowego. Ponadto skarŜący wykazał jako posiadany majątek mieszkanie
wielkości 41m², działkę budowlaną - 1300m² oraz samochód alfa romeo rok prod. 2002, a
więc nie moŜna go było uznać za osobę ubogą kwalifikującą się do przyznania prawa pomocy
w Ŝądanym zakresie (sygn. akt I SA/Ke 556/07).
W sprawie o sygn. akt I SA/Ke 154/08 wniosek o przyznane prawa pomocy złoŜyła
spółka oświadczając, Ŝe planowała podjęcie działalności produkcyjnej w zakresie urządzeń
elektroautomatyki, jednakŜe działalności tej nie podjęła. W uzasadnieniu wniosku
oświadczyła, iŜ nie posiada środków pienięŜnych, ani aktywów nadających się do szybkiego
zbycia. Sytuacja finansowa nie pozwalała teŜ na zaciągnięcie kredytu /poŜyczki/. Spółka z
powodu swojej sytuacji rozwiązała umowę z doradcą obsługującym ją w postępowaniu
podatkowym. Ponadto skarŜąca spółka przedłoŜyła bilans oraz rachunek zysków i strat
obrazujące aktualną sytuację finansową spółki. Zgodnie z tymi dokumentami, kapitał
zakładowy wynosił 200000,00zł, wartość środków trwałych stanowiła kwotę 0,00zł, a za
ostatni rok obrotowy spółka wykazała stratę w wysokości 28012,40zł. SkarŜąca nie posiadała
na rachunku bankowym Ŝadnych środków finansowych. Dokonując analizy złoŜonego
wniosku i dołączonych dokumentów referendarz sądowy uznał, Ŝe rozpatrywany wniosek
zasługuje na uwzględnienie poprzez zwolnienie z wpisu od skargi w kwocie 2000zł. Ponadto
przedstawione we wniosku okoliczności dotyczące sytuacji materialnej skarŜącej, jak równieŜ
17
sformułowanie skargi /nieokreślenie podmiotu wnoszącego skargę, nieokreślenie znaku
zaskarŜonej decyzji/ uzasadniają przyznanie prawa pomocy w zakresie ustanowienia doradcy
podatkowego.
Reasumując, przy ocenie sytuacji majątkowej i rodzinnej osób ubiegających się o
przyznanie prawa pomocy oceniano nie tylko dane wskazane przez nich we wnioskach, ale
takŜe Ŝądano dodatkowych dokumentów i wyjaśnień w trybie art. 255 p.p.s.a oraz
dokonywano analizy faktów wynikających z akt sprawy. Prowadziło to do stwierdzenia, Ŝe w
wielu wypadkach wnioskodawcy nie ujawniali informacji mających istotne dla znaczenie dla
rozstrzygnięcia. Konsekwencją tego była często odmowa przyznania prawa pomocy w
zakresie Ŝądanym przez stronę. Z drugiej strony okoliczność, Ŝe wnioskodawca ubiegał się o
prawo pomocy po uiszczeniu wpisu sądowego od skargi albo po bezskutecznym upływie
terminu do uiszczenia wpisu, nie pozbawiała go moŜliwości przyznania mu zwolnienia od
kosztów sądowych w całości, ale wyłącznie w stosunku do przyszłych kosztów,
występujących na dalszym etapie postępowania sądowoadministracyjnego.
18
IV. Wybrane problemy orzecznictwa
1. Podatek od towarów i usług.
W sprawach rozpoznawanych w 2008 roku zastosowanie znalazła w przewaŜającej ilości
wypadków ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004r. (Dz.U.Nr. 54 -poz.
535 ze zm.). W prezentowanych poniŜej sprawach I SA/Ke 110/08, I SA/Ke 111/08, I
SA/Ke239/08 przedmiotem rozwaŜań Sądu była prawidłowość implementacji zapisów VI
Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw
Członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości
dodanej (Dz.Urz. UE L 145 s.1) na grunt tejŜe ustawy.
W rozpoznanych prawomocnie sprawach I SA/Ke 110/08 i I SA/Ke 111/08 istotą sporu
była odpowiedź na pytanie czy wymóg rejestracji po stronie dostawcy jest warunkiem
koniecznym do zaistnienia wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, a co za tym idzie
zastosowanie stawki 0% w świetle implementujących VI Dyrektywę Rady postanowień
ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.
Odpowiadając na to pytanie Sąd po pierwsze wskazał na charakterystykę tzw.
transakcji wewnątrzwspólnotowych. Jego istotą jest faktyczne opodatkowanie dostawy
towaru w państwie przeznaczenia (do którego towar jest docelowo przemieszczany).
Osiągnięciu tego skutku słuŜy potraktowanie tej jednej czynności jako dwóch zdarzeń:
jednego w państwie dostawcy, a drugiego - w państwie nabywcy. Dostawa, która ma miejsce
na terytorium państwa dostawcy towarów, jest opodatkowana stawką 0%, zaś w państwie
nabywcy następuje jej opodatkowanie wedle stawki podatku tam właściwej. Transakcja w
ten sposób opodatkowana ma na celu uniknięcie zakłócania konkurencji powodowanego
podwójnym opodatkowaniem lub brakiem opodatkowania.
Po drugie Sąd w uzasadnieniu orzeczeń wskazał, Ŝe z dniem przystąpienia do Unii
Europejskiej Polska zobowiązała się do respektowania prawa wspólnotowego. Dorobek
prawny Unii Europejskiej tzw. acquis communautaire to równieŜ tzw. prawo niepisane, w
tym takŜe orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. NiezaleŜnie od
bezpośredniego skutku jaki wywiera orzeczenie ETS w rozpatrywanej sprawie, jest ono
źródłem wykładni wspólnotowego prawa pisanego. Organy państw członkowskich (sądy ale i
organy administracji państwowej) zobowiązane są do stosowania tej wykładni w myśl zasady
lojalności (art. 10 TWE), która wymaga od nich między innymi wykonania zobowiązań
19
wynikających z działań instytucji Wspólnoty, do których naleŜy ETS. Właśnie Europejski
Trybunał Sprawiedliwości wypracował szereg zasad (poza zasadami traktatowymi)
wchodzących w zakres dorobku prawnego Wspólnoty. NajwaŜniejszą z nich jest zasada
pierwszeństwa prawa wspólnotowego albowiem przepisy Traktatu nie określają relacji
miedzy prawem wewnętrznym państw członkowskich a prawem wspólnotowym. Zasada ta
sformułowana została w orzeczeniach w sprawie van Gend en Loos oraz w sprawie Costa.
Oznacza, Ŝe w przypadku gdy przepisy prawa państwa członkowskiego są sprzeczne z
bezpośrednio skutecznymi przepisami prawa wspólnotowego, wówczas sąd lub organ
administracji państwa członkowskiego jest obowiązany rozstrzygnąć ta kolizję zgodnie z
zasadą pierwszeństwa zdefiniowana przez Trybunał . Zasada ta powtórzona została w wyroku
z 9 marca 1978 r. w sprawie Simmenthal. Z wyroku tego wynika nadto, Ŝe sprzeczny z
przepisami wspólnotowymi przepis prawa wewnętrznego państwa członkowskiego stosowany
przez organy danego państwa nie traci mocy obowiązującej, lecz jedynie nie moŜe być
stosowany w danej sprawie.
W odniesieniu do podatku od wartości dodanej najistotniejszą rolę odgrywa I Dyrektywa
Rady z dnia 11.IV.1967r. w sprawie harmonizacji przepisów państwa członkowskich
dotyczących podatku obrotowego Dz.Urz.UE nr. L 71 s. 1301) dalej: I Dyrektywa, oraz VI
Dyrektywa Rady 77/388 z dnia 17.V.1977r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw
Członkowskich dotyczących podatków obrotowych, wspólny system podatku od wartości
dodanej (Dz. Urz. UE L 145 s.1) dalej VI Dyrektywa , zastąpionych z dniem 1.I.2007r.
Dyrektywą 2006/112/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej
(Dz.Urz. UE L 347/1).
W świetle powołanej wyŜej zasady supremacji prawa wspólnotowego, Sąd miał zatem
obowiązek ocenić czy powołane jako podstawa rozstrzygnięcia w zaskarŜonej decyzji
przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.Nr. 54 poz. 535
ze zm.), zwanej dalej ustawą VAT, były zgodne z normami prawa wspólnotowego, a w
szczególności z postanowieniami cyt. wyŜej dyrektyw oraz wynikającymi z nich zasadami i
celami. Wskazać w tym miejscu naleŜy, Ŝe dyrektywy wiąŜą państwa członkowskie co do
określonych w nich celów lub rezultatów. Zasada bezpośredniego działania dyrektywy daje
sądowi krajowemu prawo do kwestionowania przepisów prawa krajowego wydanych w
ramach implementacji dyrektywy do wewnętrznego porządku prawnego i z drugiej strony
moŜliwość zastosowania bezpośredniego prawa wspólnotowego jeŜeli jego przepisy są jasne ,
precyzyjne i bezwarunkowe.
20
W rozpoznawanej sprawie Sąd uznał, Ŝe zaskarŜona decyzja oparta została na
przepisach niezgodnych z celami i zasadami określonymi w VI Dyrektywie zastąpionej jak
wskazano wyŜej Dyrektywą nr. 112.
NajwaŜniejszymi cechami podatku od wartości dodanej są zasada neutralności,
powszechności i proporcjonalności. Z zasad tych w szczególności zasady proporcjonalności i
neutralności wywodzi się kolejna zasada jednokrotności poboru tego podatku w stosunku do
jednej czynności. Zarówno bowiem niepobranie podatku, jak i jego wielokrotne pobranie od
tej samej czynności, kłóci się z zasadą proporcjonalności a nadto narusza równość i warunki
konkurencji.
Wprowadzony przez VI i przejęty przez 112 Dyrektywę model opodatkowania
transakcji towarowych dokonywanych pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty
opiera się na załoŜeniu, Ŝe transakcje takie powinny być opodatkowane w państwie
przeznaczenia towarów. Obowiązujący od 1993r. system przejściowy wprowadził do VI
Dyrektywy pojęcie wewnątrzwspólnowowego nabycia towarów, któremu odpowiada
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. VI Dyrektywa choć posługiwała się pojęciem
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (art. 28c(A)(a) nie definiowała tego pojęcia. art.
138 ust. 1 Dyrektywy 112 powtórzył w tym zakresie rozwiązania przyjęte przez VI
Dyrektywę. Analiza tychŜe przepisów pozwala na przyjęcie, Ŝe WDT oznacza dostawę
towarów z więc musi nastąpić przejście prawa do rozporządzenia towarem jak właściciel a
nadto towar musi być transportowany pomiędzy dwoma państwami członkowskimi
Wspólnoty, zaś transakcje dokonywane muszą być pomiędzy podatnikami tych państw
członkowskich.
Tak zdefiniowana WDT podlega zwolnieniu z VAT o ile zostanie odpowiednio
udokumentowana.
Definicję WDT zwolnionej z VAT podał ETS w orzeczeniu C-409 w sprawie Teleks plc i
inni. Wskazał w niej, Ŝe przesłanka ta (wystąpienia WDT zwolnionej z VAT), związana jest z
przekroczeniem granic pomiędzy państwami członkowskimi, jest bowiem elementem
konstytutywnym czynności wewnątrzwspólnotowej, który odróŜnia ją od czynności
dokonywanej w obrębie jednego państwa. W konsekwencji uznanie danej dostawy lub
nabycia za czynności wewnątrzwspólnotowe musi być dokonywane na podstawie elementów
obiektywnych, takich jak fizyczne przemieszczenie towarów pomiędzy państwami
członkowskimi.(…) wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru następuje, a zwolnienie od
podatku dostawy wewnątrzwspólnotowej znajduje zastosowanie tylko wtedy, gdy prawo do
rozporządzenia towarem jak właściciel zostało przeniesione na nabywcę i gdy dostawca
21
ustali, Ŝe towar ten został wysłany lub przetransportowany do innego państwa
członkowskiego oraz, Ŝe w wyniku wysyłki lub transportu fizycznie opuścił terytorium
państwa członkowskiego dostawcy.”
Tak więc ze wspólnotowej definicji WDT nie wynika obowiązek rejestracji dostawcy towaru
jako podatnika .
W tym zakresie ustawa VAT z dnia 11.III.2004r. jest niezgodna w z implementowanymi w
niej zapisami VI Dyrektywy albowiem wprowadza w art. 13 ust. 6 dodatkowy warunek
implikujący wystąpienie WDT tj. uzyskania rejestracji zgodnie z dyspozycją art. 97 ustawy.
Aby zatem daną transakcję w myśl tego przepisu moŜna było uznać za wewnątrzwspólnotową
to dostawca musi zostać zarejestrowany jako podatnik VAT UE. Konsekwencją tak
zdefiniowanej WDT jest moŜliwość podwójnego opodatkowania tej samej czynności wobec
braku moŜliwości zastosowania przez niezarejestrowanego dostawcę towaru stawki 0%, co w
rezultacie godzi w zasadę neutralności .
VI Dyrektywa w art. 28(8) i powtarzająca ten zapis w art. 273 Dyrektywa nr.112
upowaŜnia państwa członkowskie do wprowadzenia warunków formalnych pozwalających na
ustalenie, czy w danym wypadku doszło do WDT zwolnionej z VAT. Zgodnie z tym zapisem,
państwa członkowskie mogą nałoŜyć inne obowiązki, ale tylko w zakresie niezbędnym do
zapewnienia prawidłowego poboru VAT i zapobieŜenia oszustwom podatkowym, pod
warunkiem równego traktowania transakcji krajowych i między państwami członkowskimi
przez podatników oraz pod warunkiem, Ŝe obowiązki te w wymianie handlowej nie będą
prowadzić do powstania formalności związanych z przekraczaniem granic. A zatem wymogi
dotyczące formalnych warunków dotyczących prawa do stosowania zwolnienia muszą być
zgodne z zasadą proporcjonalności i skuteczności. W tym zakresie wypowiedział się ETS w
sprawie C-146/05 Albert Collee (wyrok z dnia 27.IX.2007r). W orzeczeniu tym podkreślił, Ŝe
jeŜeli
dostawa
spełnia
przesłanki
do
zastosowania
zwolnienia
dla
dostaw
wewnątrzwspólnotowych, to z tytułu takiej dostawy nie powstaje Ŝaden obowiązek w zakresie
podatku VAT. W konsekwencji, skoro fakt dokonania WDT był bezsporny, zasada
neutralności podatkowej wymaga, by zwolnienie od podatku VAT zostało przyznane w razie
spełnienia przesłanek merytorycznych, nawet jeśli podatnik pominął pewne wymogi
formalne. Oznacza to w konsekwencji, iŜ ze zwolnienia z VAT korzysta kaŜda dostawa, która
obiektywnie spełnia kryteria określone w art. 138 Dyrektywy 112 a wcześniej art. 28c(A)(a)
VI Dyrektywy.
Sprzeczne z tą zasadą są uregulowania polskiej ustawy VAT. W art.42 ust.1 stanowi ona, Ŝe
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki podatku 0%,
22
pod warunkiem Ŝe podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i
waŜny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo
członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku
od wartości dodanej i podał ten numer oraz swój numer, o którym mowa w art. 97 ust. 10, na
fakturze stwierdzającej dostawę towarów.
śaden bowiem przepis Dyrektywy jak wskazano wyŜej nie uzaleŜnia zaistnienia WDT
od faktu rejestracji, oraz prawa do stosowania preferencji w stawce podatku od faktu
zawarcia na fakturze numeru identyfikacji podatkowej dostawcy. Taki warunek nie wpływa
bowiem na zapobieganie od uchylania się od opodatkowania czy naduŜyciu prawa. Wykracza
zatem poza cel wprowadzenia przez poszczególne państwa członkowskie warunków
stosowania zwolnień z tytułu WDT określany w art. 28c część a VI i art. 138 Dyrektywy 112.
Podnieść naleŜy, Ŝe VI Dyrektywa w art. 22 wskazywała jakie elementy winna
zawierać faktura dokumentująca transakcje opodatkowane w tym numer identyfikacji
podatkowej. ZauwaŜyć jednak trzeba, Ŝe przepis ten nie zawiera uregulowań będących
przesłankami stosowania innych przepisów, w szczególności zwolnień z tytułu WDT (patrz
Komentarz ustawa o VAT, Zdzisław Modzelewski, Grzegorz Mularczyk wyd. Lexis Nexis
Warszawa 2006, Komentarz do art. 13 i 42 ustawy).
Skoro zatem zapis art. 42 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT jest niezgodny z zapisami Dyrektywy w
zakresie wymogu rejestracji dostawcy organ miał obowiązek zastosować wskazane wyŜej
przepisy Dyrektywy, które są sprecyzowane wystarczająco jasno.
W nieprawomocnie rozpoznanej sprawie I SA/Ke 239/08 organ ustalił, Ŝe podatnik nie
zarejestrował działalności gospodarczej i nie składał deklaracji ani dla celów podatku
dochodowego, ani podatku od towarów i usług. Mimo to, zdaniem organu podatnik
prowadził działalność gospodarczą polegającą na sprzedaŜy złomu do punktu skupu. O tym,
Ŝe była to działalność handlowa świadczyło zdaniem organu to, Ŝe była to działalność
zarobkowa, zorganizowana i ciągła. Z not uznaniowych wystawionych przez właściciela
skupu złomu za dokonywane przez podatnika dostawy złomu organ ustalił wartość
dokonanej przez niego sprzedaŜy. W związku z tym organ uznał, Ŝe zaszły przesłanki z art. 4
VI Dyrektywy VAT ( obecnie art. 9 Dyrektywy 2006/112/WE Rady), oraz art. 27 ust. 1 i 2
ustawy z dnia 8.I.1993r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym (obecnie
art.109 ust. 1 i 2 ustawy z 11.III.2004r. o podatku od towarów i usług) i zaskarŜoną decyzją
określił dla podatnika wartość niezaewidencjonowanej sprzedaŜy za okres od 1.I.2004 do
31.XII.2004r. oraz ustalił zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług.
23
W skardze od powyŜszego rozstrzygnięcia zarzucono m.in. niezgodność art. 109 ust. 2 ustawy
o VAT z przepisami wspólnotowymi. Odrzucając ten zarzut Sąd stwierdził, Ŝe przepis art.11
VI Dyrektywy definiuje podstawę opodatkowania, a jego aktualnym odpowiednikiem jest art.
72 i nast. Dyrektywy 2006/112/WE. Przyjęta na gruncie ustawy o VAT w art. 29 i nast.
definicja podstawy opodatkowania jest zbieŜna z wyraŜonymi w dyrektywach definicjami
wspólnotowymi podstawy opodatkowania. W aspekcie i zakresie stosowanych w niniejszej
sprawie regulacji krajowych nie ma więc podstaw dla zarzutu ich wadliwej implementacji.
Jeśli jak wskazał Sąd intencją skarŜącego było wskazanie na brak podstaw w
Dyrektywie VAT do określenia podstawy opodatkowania na gruncie ustawy o VAT w drodze
oszacowania, to poza nielicznymi przypadkami odwołania się w Dyrektywie VAT do
wartości rynkowej (co nie jest toŜsame z mechanizmem szacowania podstawy
opodatkowania) przepisy dyrektywy rzeczywiście nie posługują się pojęciem szacowania
podstawy opodatkowania
przy ustaleniu
wspólnych
zasad
dotyczących
podstawy
opodatkowania zharmonizowanego VAT. Dyrektywa VAT nie reguluje teŜ w sposób
wyczerpujący uprawnień krajowych organów podatkowych w kwestii kontroli, korekty oraz
sankcjonowania naruszeń przepisów podatkowych, pozostawiając te kwestie, co do zasady,
ustawodawcy krajowemu.
Zdaniem Sądu, powyŜsze nie oznacza, Ŝe Dyrektywa VAT wyraŜa zakaz ustalania
podstawy opodatkowania w drodze szacowania. W ramach zharmonizowanego systemu VAT
przepisy dyrektywy ustalają wspólne zasady funkcjonowania tego podatku na terenie całej
Wspólnoty. Harmonizacja zasad podatku wiąŜe się ze zdeifniowaniem podstawowych pojęć
niezbędnych dla prawidłowego oraz jednolitego stosowania tego podatku we wszystkich
Państwach Członkowskich – w tym równieŜ „podstawy opodatkowania“. Podstawową
zasadą, przyjętą w przepisach VI Dyrektywy jest uznanie za podstawę opodatkowania
rzeczywistej wartości transakcji podlegającej opodatkowaniu (art. 11 A ust. 1 pkt a) VI
Dyrektywy). Tym samym, podstawa opodatkowania ma charakter subiektywny, w tym
znaczeniu, Ŝe podatek VAT nakładany jest na faktyczną wysokość wydatków (actual private
expenditure) podlegających opodatkowaniu (zob. np. wyrok ETS w sprawie C-154/80
Aardappelenbewaarplaats GA, Rec. 1984, s. 445; wyrok ETS w sprawie C-184/00 Office des
produits Wallons, Rec. 2002, s. 9115, LEX nr 107850; B.J.M. Terra, P.J. Wattel, European
Tax Law, fifth edition, Alphen aan den Rijn, 2008, s.294; C-230/87 w sprawie Naturally
Yours Cosmatics Ltd. v. Commissioners of Customs & Excise - LEX nr 84185; C-131/91 –
LEX nr 84190; C-38/93 - LEX nr 84232 oraz wyroki ETS z 10 kwietnia 1984r. sygn. 324/82 LEX nr 84172 oraz z 4 lutego 1988r. sygn. 391/85 – LEX nr 84180).
24
W ocenie Sądu te niekwestionowane ograniczenia ustalania podstawy opodatkowania
w oparciu o wartość rynkową („zakaz ingerencji w faktycznie otrzymane wynagrodzenie wartość transakcyjną“), nie stoi na przeszkodzie szacowaniu podstawy opodatkowania w
sytuacji, gdy brak jest dokumentów odzwierciedlających faktyczne transakcje. Dyrektywa
definiuje bowiem, co jest podstawą opodatkowania, lecz nie wskazuje na sposób ustalania
(potwierdzenia) tej podstawy. Dla porównania naleŜy wskazać, Ŝe np. przepisy niemieckiej
ordynacji podatkowej (Abgabenordnung), odnoszącej się do wszystkich podatków,
przewidują szacowanie podstaw opodatkowania (np. w § 162 przewiduje się, Ŝe o ile organ
finansowy nie moŜe ustalić lub obliczyć podstaw opodatkowania, musi on je oszacować; to
samo znajduje zastosowanie, gdy podatnik nie moŜe przedłoŜyć ksiąg lub wpisów, których
obowiązek prowadzenia nakładają na niego ustawy podatkowe).
Ponadto o ile zakaz jednostronnego rozszerzenia wyłączeń od przewidzianej w
Dyrektywie zasady opodatkowania rzeczywistego wynagrodzenia otrzymanego w zamian za
dokonanie transakcji podlegającej opodatkowaniu, bez przeprowadzenia procedury określonej
w art. 27 VI Dyrektywy, jest jednoznaczny (zob. np. wyrok ETS w połączonych sprawach C138/86 i C-139/86 Direct Cosmetics i LaughtonsPhotographs Ltd - LEX nr 84182; wyrok w
sprawie C-50/87 Komisja przeciwko Francji, pkt 22 - LEX nr 84188, wyrok w sprawie C97/90 Lennartz, pkt 35 - LEX nr 83915 oraz wyrok w sprawie C-412/03 Hotel Skandic
Gasabäck AB, pkt 26- LEX nr 215787), nie odpowiada jednak na pytanie, czy Państwa
Członkowskie mogą zastosować metodę oszacowania podstawy opodatkowania w przypadku
niewywiązywania się przez podatnika z obowiązków określonych w Dyrektywie. W
niniejszej sprawie w polskim porządku prawnym, zastosowanie metody oszacowania wartości
niezaewidencjonowanej sprzedaŜy powiązane jest z faktem braku prowadzenia obowiązkowej
ewidencji sprzedaŜy (art. 109 ust. 2 ustawy o VAT).
Obowiązki o charakterze dokumentacyjno-ewidencyjnym wynikają wprost z art. 22
ust.2 a VI Dyrektywy (art.242 Dyrektywy 2006/112/WE Rady), które zobowiązują podatnika
do prowadzenia ewidencji i to na tyle szczegółowej, aby umoŜliwiała stosowanie VAT oraz
przeprowadzenie kontroli przez organ skarbowy. Przy czym określając obowiązki niezbędne
dla funkcjonowania systemu VAT, gdzie kwoty zobowiązań podatkowych obliczane są przez
samego podatnika, przepisy Dyrektywy milczą w kwestii środków jakie organy podatkowe
mogą podejmować w przypadku naruszenia przez podatnika nałoŜonych na niego
obowiązków. Dotyczy to zarówno środków prewencyjno-represyjnych mających na celu
zapobieganie przypadkom unikania lub uchylania się od opodatkowania, jak równieŜ
sposobów ustalenia podstawy opodatkowania niezaewidencjonowanych transakcji.
25
Uprawnienie do przyjęcia przez poszczególne Państwa Członkowskie dodatkowych w
stosunku do przepisów Dyrektywy obowiązków mających na celu przeciwdziałanie
przypadkom unikania opodatkowania przewiduje art. 22 ust. 8 VI Dyrektywy, stosownie do
którego Państwa Członkowskie mogą nałoŜyć inne obowiązki, które uznają za konieczne do
prawidłowego naliczenia i pobrania podatku i uniknięcia oszustw podatkowych.
Mechanizm szacowania, w niniejszej sprawie, moŜe więc być zakwalifikowany jako
dodatkowy obowiązek mający na celu unikanie opodatkowania w rozumieniu art. 22 ust. 8 VI
Dyrektywy. JeŜeli bowiem chodzi o te właśnie środki podejmowane na podstawie art. 22 ust.
8 VI Dyrektywy to z dotychczasowego orzecznictwa ETS wynika, Ŝe chodzi tu o moŜliwość
wprowadzenia dodatkowych obowiązków w stosunku do tych, które zostały przewidziane w
Dyrektywie (zob. np. wyrok ETS w sprawach połączonych od C-110/98 do C 147/98
Gabalfrisa i in., Rec. str. 1577, pkt 52, wyrok ETS w sprawie C-454/98 Schmeink & Cofreth i
Strobel, Rec. str. 6973, pkt 59 - LEX nr 82973, wyrok ETS w sprawie C-25/03 HE, pkt 60, PP
2005/6/50). Z kolei zwalczanie oszustw podatkowych i unikania opodatkowania stanowi
uprawniony cel przyjęcia odpowiednich środków przez Państwa Członkowskie [opinia
rzecznika generalnego N.Fennelly’ego wsprawach połączonych C-286/94, C-340/95, C401/95 i C-47/96 Molenheide i in. (wyrok z dnia 18 grudnia 1997 r.), Rec. str. 7281, pkt 37–
39]. Mają one bowiem uzasadniony interes w podejmowaniu odpowiednich kroków w celu
ochrony swych interesów finansowych, a Trybunał orzekł, Ŝe „walka z oszustwem, unikaniem
opodatkowania i ewentualnymi naduŜyciami jest celem uznanym i wspieranym przez szóstą
dyrektywę” [Wyrok w sprawie C-255/02 Halifax i in., Zb.Orz. str.1609, pkt 71 i przytoczone
tam orzecznictwo; wyrok ETS w sprawach połączonych C-439/04 i C-440/04 Kittel and
Recolta Recykling, Zb. Orz. str. 6161, pkt 54; oraz wyrok ETS w sprawach połączonych C487/01 i C-7/02 Gemeente Leusden and Holin Groep, Zb.Orz. str. 5337, pkt 76, opinia
rzecznika generalnego G.Cosmasa w sprawach połączonych C-177/99 i C-181/99
Ampafrance i Sanofi (wyrok z dnia 19 września 2000 r.), Rec. str. 7013, pkt 70 i 72; wyrok
ETS w połączonych sprawach Molenheide i in., pkt 47; opinia rzecznka generalnego M.
Poiaresa Madura w sprawach połączonych C-354/03, C-355/03 i C-484/03 Optigen i
in.(wyrok z dnia 12 stycznia 2006 r.), Zb.Orz. str. 483, pkt 43].
Sąd podkreślił, Ŝe środki, o których mowa w art. 22 ust. 8 VI Dyrektywy mogą dotyczyć
zarówno dodatkowych wymogów dokumentacyjnych nałoŜonych na podatnika (zob. np.
wyrok ETS w sprawie Gabalfrisa), jak i środków o charakterze procesowym (zob. wyrok w
sprawie Molenheide). Zastosowanie mechanizmu oszacowania podstawy opodatkowania
moŜe zostać więc uznane za “dodatkowy obowiązek” w rozumieniu art. 22 ust. 8 VI
26
Dyrektywy. Za takim zakwalifikowaniem przemawia przede wszystkim fakt, Ŝe uprawnienie
z art. 22 ust. 8 VI Dyrektywy zostało przez ustawodawcę zawarte w przepisie bezpośrednio
odnoszącym się do obowiązków ewidencyjnych nałoŜonych na podatnika. Tak więc moŜna
załoŜyć, Ŝe obowiązki o których mowa w tym artykule związane są - przede wszystkim - z
zakresem lub egzekucją obowiązków ewidencyjnych, o których mowa w tymŜe przepisie.
Dodatkowo wskazano, Ŝe celem dokonania szacowania podstawy opodatkowania jest z
pewnością zagwarantowanie neutralności VAT, poprzez określenie podstawy opodatkowania
transakcji, która mieści się w zakresie przedmiotowym opodatkowania w ramach wspólnych
zasad podatku VAT. Metoda oszacowania pozostaje “ostatecznym środkiem”, dzięki któremu
organy podatkowe będą mogły ustalić kwotę naleŜnego podatku VAT. Zastosowanie tej
metody w tak szczególnych okolicznościach jest proporcjonalne do zamierzonego celu
(zapewnienia powszechności opodatkowania podatkiem VAT oraz ochrony interesów
fiskalnych państwa członkowskiego). Nie wydaje się równieŜ, by w tak szczególnej sytuacji
istniały inne, mniej restrykcyjne środki umoŜliwiające osiągnięcie zakładanego celu i przy
tym zapewnienia realizacji zasady powszechności (a pośrednio takŜe neutralności)
wspólnotowego systemu podatku VAT.
RozbieŜności w zakresie stosowania prawa w zakresie podatku od towarów i usług
wystąpiły w sprawie opodatkowania czynności biegłego wykonywanych na zlecenie sądu lub
innego organu, przy czym wśród sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Kielcach przewaŜało stanowisko zaprezentowane w powołanym niŜej orzeczeniu.
W nieprawomocnej sprawie I SA/Ke 510/07 Sąd stwierdził, Ŝe czynności wykonywane przez
biegłych sądowych na zlecenie sądu lub innego organu władzy publicznej nie są wyłączone z
zakresu ustawy o VAT, bowiem nie zachodzi jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3
pkt 3 tej ustawy to jest odpowiedzialność zlecającego czynności wobec osób trzecich za ich
wykonanie. Skoro tak to stanowią samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą, o
jakiej mowa w ust. 2 przepisu i tym samym podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów
i usług na zasadach przewidzianych w ustawie. Na poparcie swego stanowiska Sąd wskazał
na orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C- 384/98. W orzeczeniu
tym Trybunał wypowiedział się za brakiem moŜliwości zastosowania zwolnienia od podatku
VAT na podstawie art. 13A(1)(c) VI Dyrektywy w odniesieniu do czynności wykonywanych
przez lekarza działającego w charakterze eksperta powołanego przez sąd do przeprowadzenia
testów genetycznych. W uzasadnieniu tego orzeczenia stwierdził, Ŝe usługi eksperckie nie
mogą być zwolnione z VAT i nie ma przy tym znaczenia, Ŝe zostały one zlecone przez sąd.
27
Skoro zatem Trybunał rozwaŜał kwestie zwolnienia z podatku na podstawie przepisu
Dyrektywy, to uznał eksperta świadczącego usługi zlecone przez sąd za podatnika VAT.
Od wyroku tego zostało złoŜone zdanie odrębne. Wskazano w nim, Ŝe
odpowiedzialność sądu zlecającego wykonanie czynności biegłemu jest zbliŜona do
odpowiedzialności pracodawcy za szkodę wyrządzoną przez pracownika osobie trzeciej, a
zatem biegły sądowy wydający opinię na zlecenie sądu, nie prowadzi w tym zakresie
samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i nie jest z tego tytułu podatnikiem
VAT. Wskazano nadto, Ŝe odmiennego poglądu nie moŜna wyprowadzić z wyroku ETS C384/98 albowiem przedmiotem rozwaŜań ETS była ocena czy zwolnieniem z podatku VAT
określonym w art. 13A(1)(c) Dyrektywy objęte są takŜe usługi nie mające charakteru
terapeutycznego tj. badania genetyczne. ETS rozwaŜał zatem kwestię zakresu zwolnienia
przedmiotowego, dla której rozstrzygnięcia nie miał znaczenia fakt, Ŝe badania były
wykonywane przez biegłego na zlecenie sądu.
Wskazać w tym miejscu naleŜy, Ŝe w sprawie I FSK 813/07 przy rozpoznaniu skargi
kasacyjnej od orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu I SA/Po
217/06 Naczelny Sąd Administracyjny powyŜsze zagadnienie prawne przedstawił do
rozpoznania składowi siedmiu sędziów NSA.
2.Cła
W prawomocnie rozpoznanej sprawie I SA/Ke 48/08 przedmiotem kontroli Sądu było
rozstrzygnięcie organu celnego określającego w decyzji kwotę długu celnego oraz dłuŜników.
Istotą sporu było ustalenie, czy komisant jest posiadaczem rzeczy a tym samym dłuŜnikiem
celnym w rozumieniu art. 210 § 3 pkt 3 kodeksu celnego. Artykuł ten określa krąg osób, które
mogą zostać dłuŜnikami celnymi w wyniku nielegalnego wprowadzenia towarów. Przepis
wyróŜnia trzy grupy osób tj. osoby które dokonały nielegalnego wprowadzenia, osoby które
uczestniczyły we wprowadzeniu i przy zachowaniu naleŜytej staranności mogły się
dowiedzieć, Ŝe wprowadzenie było nielegalne oraz osoby które nabyły, posiadały lub
posiadają towar wprowadzony nielegalnie i które wiedziały lub przy zachowaniu naleŜytej
staranności mogły się dowiedzieć, Ŝe w chwili nabycia lub wejścia w jego posiadanie był to
towar wprowadzony nielegalnie. Organy przyjęły, Ŝe skarŜący spełnia przesłanki z art. 210 §
3 pkt. 3 Kodeksu celnego, bowiem jako komisant z chwilą zawarcia umowy komisu stał się
28
posiadaczem samochodu, a obejmując samochód w posiadanie nie dochował naleŜytej
staranności i nie ustalił czy przedłoŜone dokumenty odpowiadają stanowi rzeczywistemu.
Dokonując oceny prawidłowości stanowiska zawartego w zaskarŜonej decyzji naleŜało
rozwaŜyć, czy komisant moŜe być uznany za posiadacza rzeczy będącej przedmiotem umowy
komisu. Sąd wskazał, Ŝe przepisy prawa celnego nie zawierają definicji pojęcia posiadacza,
zatem naleŜy kierować się znaczeniem jakie nadają temu pojęciu przepisy normujące
instytucję posiadania tj. przepisy kodeksu cywilnego. Posiadanie w znaczeniu zdefiniowanym
przez art. 336 kodeksu cywilnego charakteryzuje się władaniem rzeczą jak właściciel lub
mający inne prawo do władania, z wykluczeniem dzierŜenia wykonywanego za kogoś innego.
Posiadanie jest stanem polegającym na faktycznym władztwie, przez które rozumie się samą
moŜliwość władania rzeczą z wolą posiadania dla siebie. Efektywne korzystanie z rzeczy w
sensie gospodarczym nie jest przesłanką konieczną. Posiadanie samoistne
z reguły jest
związane z własnością, posiadanie zaleŜne powstaje z reguły w wyniku wydania rzeczy
stronie umowy, z którą łączy się przeniesienie posiadania rzeczy. DzierŜenie uregulowane jest
w art. 338 k.c. który określa dzierŜyciela jako władającego rzeczą za kogo innego. Oznacza
to, Ŝe za dzierŜycielem stoi inna osoba, dysponenta władztwem nad rzeczą, dzierŜyciel pełni
zaś zastępczą funkcję w zakresie fizycznego, bezpośredniego związku z rzeczą. W przypadku
dzierŜenia, władza nad rzeczą wykonywana jest dla kogoś innego. Zasadnicza róŜnica
pomiędzy posiadaniem a dzierŜeniem zdaniem doktryny tkwi w elemencie woli. O ile
posiadacz włada rzeczą w zakresie określonego prawa dla siebie, o tyle dzierŜyciel czyni to
samo dla innej osoby. Posiadacz ma wolę posiadania rzeczy dla siebie, zaś wolą dzierŜyciela
jest posiadanie za kogoś, w imieniu kogoś. Organ dokonując oceny, Ŝe skarŜący jako
komisant jest posiadaczem samochodu, nie rozwaŜył czy istota umowy komisu i wynikający z
niej status komisanta dokonującego sprzedaŜy rzeczy, pozwala na ocenę, Ŝe komisant
faktycznie jest jej posiadaczem w powyŜszym rozumieniu.
Przez umowę komisu stosownie do przepisu art. 765 k.c. przyjmujący zlecenie (komisant)
zobowiązuje się za wynagrodzeniem, w zakresie działalności przedsiębiorstwa, do kupna i
sprzedaŜy rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu
własnym. Podstawowym obowiązkiem komisanta jest dokonanie czynności zleconych przez
komitenta. Treść tego obowiązku kształtuje się w zaleŜności od tego co jest przedmiotem
umowy, czy przedmiotem umowy jest sprzedaŜ, czy kupno rzeczy. Przy komisie sprzedaŜy
właścicielem rzeczy pozostaje nadal komitent, który jest zobowiązany do jej wydania
komisantowi. Z chwilą wydania rzeczy komisant staje się jej dzierŜycielem. Jakkolwiek
faktycznie włada rzeczą, to z wolą władania na rzecz komitenta, wszelkie czynności jakie
29
podejmuje w czasie trwania umowy komisu są związane z realizacją tej umowy tj. sprzedaŜą
rzeczy. Stanowisko, Ŝe komisant w przypadku, gdy przedmiotem umowy jest sprzedaŜ
rzeczy, nie jest jej posiadaczem, lecz dzierŜycielem, potwierdza doktryna (por. System prawa
cywilnego pod redakcją Witolda Czachórskiego, Prawo zobowiązań. Część szczegółowa.
Tom III, część 2, redaktor tomu Stefan Grzybowski, Ossolineum 1976, str. 669.).
Uwzględniając powyŜsze rozumienie statusu komisanta naleŜy stwierdzić, Ŝe nie moŜna
uznać jako prawidłowego stanowiska organów, Ŝe skarŜący jako komisant stał się
posiadaczem rzeczy. Czynności wskazane przez organ, takie jak eksponowanie samochodu w
miejscu prowadzonej działalności, na giełdzie samochodowej, które miały
świadczyć o
posiadaniu rzeczy przez komisanta, były podejmowane w celu jego sprzedaŜy, a zatem było
to władanie na rzecz innej osoby - komitenta. Jak wskazano wyŜej dzierŜenie w rozumieniu
art. 338 kodeksu cywilnego nie jest posiadaniem ani samoistnym ani zaleŜnym. Na powyŜszą
ocenę nie ma wpływu podnoszony przez organ fakt sprzedaŜy samochodu przez komisanta w
imieniu własnym. MoŜliwość rozporządzania przez komisanta cudzą rzeczą w imieniu
własnym nie wymaga przeniesienia własności rzeczy przez komitenta na komisanta, zaś w
przypadku przeniesienia własności rzeczy na rzecz osoby trzeciej, poprzednikiem prawnym
nabywcy nie jest komisant lecz komitent. Reasumując Sąd stwierdził, Ŝe komisant nie jest
posiadaczem rzeczy, a tym samym dłuŜnikiem celnym w rozumieniu art. 210 § 3 pkt. 3
kodeksu celnego. Dodatkowo stwierdził, Ŝe zbycie towaru przez komitenta za pośrednictwem
komisanta podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów usług oraz podatkiem akcyzowym
u komitenta ( por. wyrok NSA z dnia 15 marca 2005r. I FSK 667/2005).
Wskazując na powyŜsze Sąd wskazał, Ŝe organy dokonały nieprawidłowej
interpretacji przepisu art. 210 § 3 pkt. 3 Kodeksu celnego w związku z art. 765 kodeksu
cywilnego i nieprawidłowo zastosowały go do ustalonego stanu faktycznego.
30
3. Podatek akcyzowy
W nieprawomocnie rozpoznanej sprawie I SA/Ke 572/07 organ podatkowy określił
dla Spółki zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za poszczególne miesiące 2002r.
Oddalając skargę Sąd stwierdził, Ŝe istotą sporu między stronami było, czy skarŜąca
Spółka jako sprzedawca objętych spornymi fakturami paliw, była obowiązana do uiszczenia
podatku akcyzowego.
Na wstępie rozwaŜań Sąd przypomniał, Ŝe podatek akcyzowy jest cenotwórczym
podatkiem państwowym, którego cechą charakterystyczną jest jednofazowość oznaczająca
moŜliwość jednokrotnego opodatkowania wyrobów akcyzowych bez względu na fazę obrotu,
w której się one znajdują.
W badanym okresie regulacją prawną w tym zakresie był art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 8
stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr. 11 poz.
50 ze zm.) zwanym dalej ustawą . Artykuł ten wskazywał zjawiska gospodarcze stanowiące
zakres przedmiotowy opodatkowania. Przedmiotem opodatkowania tym podatkiem nie są
bowiem wyroby akcyzowe. Pamiętać bowiem trzeba, Ŝe podatek ten jest podatkiem od obrotu
profesjonalnego. Ze względu zaś na jednofazowy charakter opodatkowania przedmiot akcyzy
musi być rozpatrywany nie tylko z punktu widzenia statusu towaru ale takŜe z punktu
widzenia faz obrotu. Zgodnie zatem z treścią art. 35 ust.1 pkt 1,2,3 ustawy obowiązek
podatkowy w zakresie akcyzy ciąŜy m.in. na: producencie wyrobów akcyzowych, importerze
wyrobów akcyzowych i sprzedawcy wyrobów akcyzowych. Taki sposób regulacji oznacza, Ŝe
podatek moŜna pobrać w kaŜdej wskazanej tym przepisem fazie obrotu pod warunkiem, Ŝe
zgodnie z zasadą jednofazowości nie został on pobrany w fazie wcześniejszej. Zaznaczyć
przy tym naleŜy, Ŝe przepis ten nie narzuca kolejności opodatkowania a jedynie wskazuje
fazy obrotu, w których od wyrobu akcyzowego podatek naleŜy uiścić.
Na podstawie delegacji ustawowej Minister Finansów wydał w dniu 22 marca 2002r.
rozporządzenie w sprawie podatku akcyzowego (Dz.U.02.27.269 ze zm.). W § 12 ust.1 pkt 4
tego rozporządzenia zwolnił z obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym sprzedawców
wyrobów akcyzowych, z wyjątkiem podmiotów sprzedających wyroby akcyzowe podlegające
opodatkowaniu tym podatkiem, od których nie zapłacono podatku akcyzowego. Oznacza to,
Ŝe jedynym warunkiem pobrania akcyzy od sprzedawcy jest wykazanie, Ŝe podatek ten nie
został pobrany we wcześniejszej fazie obrotu, co w niniejszej sprawie organy ustaliły. Nie
moŜna interpretować art. 35 ust.1 ustawy VAT w ten sposób, Ŝe ustalenie na etapie sprzedaŜy,
31
producenta wyrobu akcyzowego automatycznie spowoduje powinność pobrania akcyzy od
producenta nie zaś od sprzedawcy. Jak wskazano wyŜej obowiązek podatkowy w tym
zakresie powstaje tak u sprzedawcy jak i producenta czy importera wyrobów akcyzowych.
Sprzedawca chcąc zwolnić się z tego obowiązku musi wykazać w świetle dyspozycji § 12 ust.
1 pkt 4 cyt. rozporządzenia, Ŝe akcyza pobrana została na wcześniejszym etapie obrotu. W
przedmiotowej sprawie Spółka nie wykazała aby za sporne paliwa podatek akcyzowy uiścił
inny podmiot, zaś prowadzone z urzędu przez organy podatkowe działania równieŜ takiej
okoliczności nie wykazały.
Organ prawidłowo zatem zastosował w sprawie omówione wyŜej przepisy prawa
materialnego akcentując okoliczność, iŜ przeprowadzone postępowanie nie wykazało aby
akcyza za sporne paliwo nie została zapłacona we wcześniejszych fazach obrotu.
4. Podatek dochodowy od osób fizycznych i osób prawnych.
Interesujące problemy z zakresu podatku dochodowego od osób fizycznych pojawiły
się w sprawach : ISA/Ke 76/08, ISA/Ke 78/08, ISA/Ke 102/08, ISA/Ke 103/08, ISA/Ke
104/08 i ISA/Ke 105/08. Nieprawomocnymi wyrokami w tych sprawach Sąd oddalił skargi.
We wszystkich tych sprawach organy podatkowe uznały, Ŝe podatnicy prowadzili
wspólnie działalność gospodarczą posługując się imieniem osób trzecich, a sąd oddalając
skargi podzielił to stanowisko.
Posługiwanie się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innej osoby w działalności
gospodarczej, za jej wiedzą i zgodą, w celu zatajenia lub ukrycia jej rzeczywistych rozmiarów
stanowi tzw. firmanctwo. Stosownie do art.113 ordynacji podatkowej powoduje to określone
konsekwencje podatkowe dla firmującego i firmowanego, a w myśl art. 55§1 Kodeksu
Karnego Skarbowego stanowi przestępstwo skarbowe.
Wobec organów podatkowych podatnikiem jest ten, kto rzeczywiście prowadzi
działalność gospodarczą (firmowany). Związek czasowy, zgoda firmujących, a takŜe
posługiwanie się przez podatników firmami w celu ukrycia faktu prowadzenia działalności
gospodarczej i jej rzeczywistych rozmiarów, zostały przez organy podatkowe wykazane.
Sąd zgodził się z organem drugiej instancji, iŜ w myśl art. 535 kodeksu cywilnego
wzajemnych operacji gospodarczych pomiędzy podmiotami firmującymi działalność
32
podatników nie moŜna uznać za sprzedaŜ, zatem przychody i koszty wynikające z zawartych
transakcji wewnętrznych pomiędzy tymi podmiotami firmującymi nie mogły stanowić
przychodów i kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 14 ust. 1 i art. 22 ust. 1
u.p.d.o.f. Słusznie więc przypisano podatnikom przychody oraz koszty poszczególnych
firmantów po uprzedniej ich weryfikacji na podstawie przepisów prawa materialnego.
Ustalając podstawę opodatkowania prawidłowo po stronie przychodów uwzględniono
przychód ze sprzedaŜy produktu wytwarzanego, środków trwałych i surowców wtórnych
przez jednostki firmujące dla podmiotów występujących poza systemem firmanctwa, zaś po
stronie kosztów uzyskania przychodów uwzględniono wydatki tych firm na zakup surowców,
koszty produkcji i koszty sprzedaŜy u podmiotów spoza systemu firmanctwa po uprzedniej
ich weryfikacji pod względem zgodności z przepisami prawa materialnego i zasadności
zaliczenia ich do kosztów.
Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
przychody z udziału w spółce nie będącej osobą prawną, ze wspólnego przedsięwzięcia u
kaŜdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy
się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, według
skali, o której mowa w art. 27 ust 1, a w przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje
się, Ŝe prawa do udziału w zysku są równe. Z tej przyczyny wobec bezskuteczności prób
jednoznacznego ustalenia udziałów podatników w dochodach i stratach osiągniętych w
ramach wspólnego przedsięwzięcia, to w braku dowodu przeciwnego organ drugiej instancji
zasadnie przyjął, Ŝe prawa do udziału w zysku są równe i wynoszą po 50% na kaŜdego z
podatników. W rezultacie właściwie organ ten określił podatnikom wysokość zobowiązania
podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za sporne okresy.
W konkluzji stwierdzono, Ŝe skargi ww. sprawach są niezasadne, bowiem organy
obu instancji nie naruszyły przepisów prawa procesowego w stopniu mającym istotny
wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 120, art. 121 § 1, art. 122, art. 123, art. 124,
art. 180 § 1, art. 187 § 1, art. 191 oraz art. 210 § 1 pkt 4, pkt 6 i § 4 Ordynacji podatkowej,
jak równieŜ przepisów prawa materialnego.
W sprawie sygnatura akt I SA/Ke 237/08 istota sporu między stronami dotyczy po
pierwsze ustalenia, Ŝe przychody uzyskane przez podatnika z tytułu sprzedaŜy złomu winny
być zaliczone do przychodów z działalności gospodarczej o jakiej mowa w art.
5 a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z
2000r Nr 14 poz. 176 z późn. zm.), po drugie nieuznania przez organy podatkowe kosztów
uzyskania przychodów wykazywanych przez skarŜącego.
33
Analizując zgromadzony w sprawie cały materiał dowodowy, Sąd podzielił pogląd
Dyrektora Izby Skarbowej wyraŜony w uzasadnieniu zaskarŜonej decyzji, Ŝe sprzedaŜy złomu
podatnik dokonywał w celach zarobkowych uzyskując z tego tytułu przychód w 2004r. O
powyŜszym fakcie, w ocenie Sądu, świadczy wykazana przez organy w postępowaniu
podatkowym ponad wszelką wątpliwość ilość zawieranych transakcji sprzedaŜy złomu (50
razy w ciągu roku), częstotliwość z jaką podatnik wykonywał czynności zbierania i
dostarczania złomu do punktu skupu, a takŜe prowadzenie swojej działalności w sposób
zorganizowany i ciągły. Fakt ten, świadczący o tym, Ŝe zbieractwo złomu przez podatnika
wyczerpuje wszystkie cechy kwalifikujące tą aktywność jako działalność gospodarczą w
rozumieniu art. 5 a pkt 6 u.p.d.o.f został udokumentowany tym, Ŝe podatnik kontynuował
sprzedaŜ złomu i uzyskał z tego tytułu przychód równieŜ w latach następnych, a mianowicie
za lata 2005, 2006 i 2007 do 31.08.2007r.
Poza sporem w omawianej sprawie jest fakt, Ŝe podatnik nie prowadził podatkowej
księgi przychodów i rozchodów, nie zarejestrował swojej działalności gospodarczej, a skoro
prawidłowo organy przyjęły, Ŝe działalność podatnika spełnia wymogi art. 5 pkt 6 u.p.d.o.f.,
to w konsekwencji Sąd w pełni podzielił stanowisko organów obu instancji w kwestii
opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej na zasadach ogólnych jak teŜ
ustalenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania (art. 23 § 1 pkt 1 Ordynacji
podatkowej). Podstawą do oszacowania uzyskanego przez podatnika w 2004r. przychodu ze
sprzedaŜy złomu były noty uznaniowe, niekwestionowane przez podatnika, a zatem
wiarygodne i zresztą jedyne dowody pozwalające ustalić w sposób precyzyjny wartość
przychodu.
Odnośnie zarzutu przytoczonego w skardze, a dotyczącego nieuznania przez organy
podatkowe ponoszenia przez podatnika wydatków związanych z uŜytkowaniem samochodu
marki ,,śUK” do transportu złomu wyjaśniono, Ŝe w myśl art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. kosztami
uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z
wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Sąd podkreślił, Ŝe moŜliwość zaliczenia
konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodu prowadzonej działalności
gospodarczej uzaleŜniona jest od osiągnięcia przychodu, istnienia bezpośredniego związku
przyczynowego między tym wydatkiem, a uzyskanym przychodem oraz od właściwego
udokumentowania tego wydatku, przy czym przesłanki te muszą zostać spełnione łącznie.
Istotne jest równieŜ, iŜ poniesione koszty winny być odpowiednio udokumentowane.
Podatnik wbrew temu co twierdził, a co wynika z akt sprawy, nie wykazał, Ŝe z uwagi na
konieczność zbierania złomu, a następnie transportowania do punktu skupu, ponosił koszty
34
uŜytkowania i eksploatacji samochodu marki ,,śUK”. Twierdzenia podatnika w tym zakresie
były gołosłowne.
Sąd rozpoznając ww. sprawę nie dopatrzył się naruszeń prawa procesowego,
skutkujących taką wadliwością zaskarŜonej decyzji, która wymagała jej wyeliminowania z
obrotu prawnego na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. , nie stwierdził równieŜ
naruszeń przepisów prawa materialnego.
W sprawach o sygnaturach akt: I SA/Ke 19/08 i I SA/Ke 332/08 spór dotyczył ustaleń
faktycznych, mających swe źródło w przyjęciu przez organ podatkowy, Ŝe prowadzona przez
podatnika podatkowa księga przychodów i rozchodów za 2002r. i 2003r. jest nierzetelna w
zakresie przychodów i kosztów uzyskania przychodów. Wniosek taki organ podatkowy
wyprowadził z przeprowadzonej kontroli oraz analizy dokumentacji dotyczącej działalności
gospodarczej prowadzonej przez podatnika. RóŜnica pomiędzy dochodem ustalonym podczas
postępowania kontrolnego a dochodem wykazanym przez podatnika powstała, zdaniem
organów podatkowych, w wyniku nie wykazania w podatkowej księdze przychodów i
rozchodów całości uzyskanych przychodów i kosztów uzyskania przychodów.
Zdaniem Sądu stwierdzone w odniesieniu do działalności podatnika rozbieŜności między
wielkością zakupionych i sprzedanych towarów w poszczególnych grupach towarowych
stanowiły dostateczną podstawę (obok innych nieprawidłowości opisanych w protokole
kontroli oraz sporządzonej analizie w postępowaniu podatkowym) do uznania księgi
przychodów i rozchodów za wadliwą i nierzetelną, a tym samym ustalenia podstawy
opodatkowania na podstawie art. 23 § 1 i § 4 Ordynacja podatkowa, tj. w drodze
oszacowania.
W ocenie Sądu organy dokonały wyboru metody oszacowania określonej w art. 23 § 4
Ordynacji podatkowej i zgodnie z wymogiem § 5 cyt. przepisu wyczerpująco ją uzasadniły.
Wybór ten determinowany był materiałem faktycznym zgromadzonym w sprawie, jakim
dysponowały organy, jak równieŜ charakterem działalności wykonywanej przez podatnika.
Sąd podkreślił, Ŝe w świetle omawianego przepisu, kontroli sądowej podlega nie wybór
metody jako takiej, lecz to, czy zastosowane w tej metodzie dane znajdują odzwierciedlenie
w materiale dowodowym i czy prawidłowy jest wniosek końcowy w postaci ustalenia
dochodu. Podatnik na poparcie zarzutów skargi nie powołał kontrargumentów dla przyjęcia,
Ŝe zastosowana przez organy w przedmiotowej sprawie metoda szacunku nie powinna mieć
w ogóle zastosowania, nie wskazał równieŜ która z metod wymienionych w art. 23 § 3
Ordynacja podatkowa byłaby najwłaściwsza, co pozwoliłoby Sądowi na porównanie tych
metod i wyciągnięcie odmiennych wniosków. Wskazano, Ŝe metoda ta opiera się na
35
dokumentach tj. fakturach VAT, fakturach korygujących VAT, wydrukach z kas fiskalnych
(paragony), spisach remanentowych oraz protokołach dotyczących zniszczeń telefonów
komórkowych i odzieŜy, a takŜe zeznaniach podatnika. Nie jest uprawniona zatem ocena
podatnika, Ŝe metoda wyboru, której dokonał organ podatkowy do oszacowania przychodu
jest dowolna i nieuzasadniona i nie spełnia wymogu z art. 23 § 3 Ordynacji podatkowej.
Reasumując, nie uznany został przez Sąd zarzut podatnika o naruszeniu art. 121, art.
122, art. 123, 124, art. 180, art. 187 § 1 i art. 191 Ordynacji podatkowej, tym bardziej, iŜ
podobne zarzuty zostały zgłoszone juŜ w odwołaniu i organ II instancji szczegółowo do nich
ustosunkował się w zaskarŜonej decyzji. Zaś ocena dowodów jest zgodna z prawem,
zasadami logiki i doświadczenia Ŝyciowego i dlatego Sąd skargi w omawianych sprawach
oddalił.
Rozstrzygając skargi w sprawach o sygnaturach akt: I SA/Ke 107/08 i I SA/Ke
108/08, Sąd nie podzielił stanowiska organu, iŜ wykonywanie usług w ramach prowadzonej
działalności gospodarczej w kaŜdej sytuacji ma charakter odpłatny. Stwierdził, Ŝe
dopuszczalna jest sytuacja w której podatnik w ramach tej działalności, tak kształtuje swoje
stosunki z konkretnymi kontrahentami, Ŝe nie słuŜy mu prawo do wynagrodzenia za ich
wykonanie, a tym samym przychód nie powstaje. Organ odwoławczy jako załoŜenie przyjął
natomiast, Ŝe fakt wykonywania usług, na które podatnik wystawił rachunki bezpłatne w
ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, jest decydujący dla oceny, Ŝe
kaŜda z nich wchodzi w zakres usług wykonywanych zarobkowo przez podatnika. Tym
samym przyjął, iŜ kaŜda usługa wykonywana w ramach działalności gospodarczej jest
odpłatna, Ŝe przysługuje za jej wykonanie naleŜność, stanowiąca stosownie do art. 14 ust 1
u.p.d.o.f. przychód. Sąd wskazał na ugruntowany w orzecznictwie pogląd, Ŝe cecha
naleŜności dotyczy kwot, które są wymagalne w rozumieniu prawa cywilnego, czyli są to
kwoty, których podatnik moŜe skutecznie domagać się od kontrahenta. (por wyrok NSA z 16
listopada 2006r sygn. II FSK 1375/2005 ). Zatem dla oceny, czy mamy do czynienia z
przychodem w rozumieniu art. 14 ust 1 ustawy decyduje stosunek zobowiązaniowy łączący
strony.
Dla ustalenia, Ŝe u podatnika świadczącego usługę wystąpił przychód nie wystarczy
wykazać, iŜ nie otrzymał naleŜności za jej wykonanie, lecz koniecznym jest wykazanie, Ŝe
powstała po jego stronie wierzytelność o zapłatę naleŜności. W związku z powyŜszym nie
jest decydujące potwierdzenie przez świadków, dla których skarŜący wystawił rachunki
bezpłatne, Ŝe nie uiścili naleŜności, lecz wykazanie, iŜ w kaŜdym przypadku skarŜący miał
prawo, wobec wykonania usługi, domagać się zapłaty naleŜności od tych osób. Takich
36
ustaleń i oceny zebranego materiału dowodowego nie dokonano. Ustalenia organu zostały
zdeterminowane jego wadliwą, w ocenie Sądu, interpretacją art. 14 ust 1 u. p.d.o.f.
W omawianych spawach Sąd stwierdzając naruszenie prawa na podstawie art. 145 § 1
pkt 1 lit. a i lit.c oraz art. 152 p.p.s.a. uchylił zaskarŜoną decyzję oraz poprzedzającą ją
decyzję organu I instancji.
W sprawach o sygnaturach akt: I SA/Ke 137/08 oraz I SA/Ke 148/08 przedmiotem
postępowania było określenie podatnikowi za 2005r. zobowiązania w podatku dochodowym
od osób fizycznych w wysokości 19% od dochodów z pozarolniczej działalności
gospodarczej i nadpłaty.
Sąd wskazując na przepis art. 24 ust 2 u.p.d.o.f., który określa dochód w takim
przypadku jako róŜnicę między przychodem i kosztami uzyskania powiększoną lub
pomniejszoną o róŜnicę remanentową zajął stanowisko, Ŝe ustalenie wysokości dochodu
wymaga zatem ustalenia przychodu, uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu oraz
uwzględnienia wartości remanentu początkowego i końcowego towarów handlowych,
materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych,
braków i odpadków. Obowiązek dokonania na dzień 1 stycznia i koniec kaŜdego roku
kalendarzowego spisu z natury i wpisywania do księgi przychodów i rozchodów ma na celu
zachowanie zasady wyraŜonej w art. 22 ust 6 u.p.d.o.f. (w brzmieniu obowiązującym w
2005r).
Istota sporu sprowadziła się do oceny, czy podatnik prowadząc działalność
gospodarczą w zakresie usług projektowania miał obowiązek sporządzić i objąć spisem z
natury na koniec roku 2004 i dzień 1 stycznia 2005r. oraz 1 stycznia 2006r. prace projektowe
w trakcie realizacji i uwzględnić róŜnice pomiędzy wartościami remanentów przy ustalaniu
dochodu za rok 2005 i za rok 2006. Sąd nie podzielił zarzutów skargi, Ŝe w przypadku usług
projektowych w trakcie realizacji wyłączony jest obowiązek sporządzenia spisu z natury. Sąd
podzielił stanowisko zawarte w wyroku NSA z dnia 18 grudnia 2007r. II FSK 1420/06 w
którym został wyraŜony pogląd, Ŝe zakup usług związanych ze sporządzeniem map,
stosownej dokumentacji moŜe mieć miejsce przy świadczeniu usług niematerialnych i winien
być ujęty w spisie z natury.
Stanowisko organów nie zostało podzielone przez Sąd, albowiem samo poniesienie
wydatku stanowiącego koszt uzyskania przychodu nie oznacza, Ŝe wydatek ten został
poniesiony na zakup towarów w rozumieniu § 3 pkt 1 lit a-e rozporządzenia objętych
obowiązkiem spisu z natury oraz obowiązkiem uwzględnienia róŜnic remanentowych przy
ustalaniu dochodu stosownie do art. 24 ust 2 u. p.d.o.f. Organ odwoławczy poza nielicznymi
37
przypadkami umów z terminem realizacji w 2005r. i 2006r., nie wskazał na co wydatki
przypisane do wskazanych w decyzji umów zostały poniesione i nie zakwalifikował do której
kategorii towarów w rozumieniu rozporządzenia je zalicza. Powołanie przepisu § 27 i § 3 pkt
1 lit e rozporządzenia nie stanowi w ocenie Sądu uzasadnienia, które winno być
zindywidualizowane i wyjaśniać motywy jakimi kierował się organ. Ma to szczególne
znaczenie wobec wskazanej niekonstytucyjności części § 3 pkt. 1 lit e rozporządzenia
„produkcji w toku”. Brak uzasadnienia powoduje, Ŝe decyzja uchyla się teŜ od kontroli Sądu.
Reasumując, obowiązkiem organu, zdaniem Sądu, w przypadku, gdy zarzuca
podatnikowi, Ŝe nie wykonał spisu z natury jest wykazanie, Ŝe konkretny wydatek został
poniesiony na nabycie towaru w rozumieniu § 3 pkt. 1 lit e rozporządzenia, Ŝe towar jest
objęty obowiązkiem spisu z natury, zaś róŜnice remanentowe podatnik zgodnie z art. 24 ust 2
u. p.d.o.f. był zobowiązany uwzględnić przy obliczaniu dochodu.
Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit c 135 i 152 p.p.s.a uchylił zaskarŜoną decyzję
oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji. Usunięcie stwierdzonych naruszeń
wymagać będzie bowiem przeprowadzenia postępowania ponownie przez organ I instancji w
świetle obowiązywania zasady dwuinstancyjności.
W sprawie o sygnaturze akt I SA/Ke 259/08 przedmiotem kontroli Sądu była decyzja
Dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach uchylająca w całości decyzję Naczelnika Drugiego
Urzędu Skarbowego w Kielcach i określająca podatnikowi zobowiązanie podatkowe w
podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000r., stwierdzająca nadpłatę podatku
dochodowego od osób fizycznych oraz określająca odsetki od zaległości w zaliczkach na
podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu prowadzonej przez podatnika w 2000r.
działalności gospodarczej.
Z akt ww. sprawy wynika, Ŝe organy podatkowe odrzuciły księgę przychodów i
rozchodów kontrolowanej Spółki jedynie w części. Na okoliczność stwierdzenia
nierzetelności księgi sporządzony został protokół z badania ksiąg, z którego wynikało, Ŝe
organ I instancji zakwestionował prowadzoną księgę częściowo w zakresie kosztów
uzyskania przychodów. Na zakwestionowaną kwotę złoŜyły się pozycje: z tytułu zleceń nie
znajdujących potwierdzenia w dowodach źródłowych, z tytułu zaewidencjonowania zakupu
ubrania męskiego, z tytułu opłat za telefon, z tytułu ewidencjonowania w kosztach zakupu
prasy oraz z tytułu zawyŜenia odpisów amortyzacyjnych. Wśród tych pozycji nie znalazły
się składki na ubezpieczenie społeczne wspólnika, a mimo to organy orzekły o nich w
sposób odmienny od zapisu w księdze. Odnosząc się do składek na ubezpieczenie społeczne
organ podatkowy podniósł jedynie, Ŝe nie uznano ich za koszt uzyskania przychodów Spółki.
38
Nierzetelność ksiąg w tym zakresie nie została teŜ zakwestionowania w Ŝadnym innym
protokole kontroli ( art. 290 § 5 Ord.pod).
Zdaniem Sądu w konsekwencji oznacza to, Ŝe organy podatkowe nie były
uprawnione wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie społeczne,
bez jednoczesnego stwierdzenia nierzetelności księgi podatkowej w tymŜe zakresie. Organy
nie są bowiem uprawnione dokonywać ustaleń sprzecznych z treścią ksiąg podatkowych, o
ile nie stwierdzą ich wadliwości lub nierzetelności (wyrok WSA z dnia 23 listopada 2006 r.,
III SA/Wa 3078/06 LEX nr 206591).
Naruszenie to, które Sąd stwierdził z urzędu, mogło mieć istotny wpływ na wynik
postępowania.
Sąd stwierdził równieŜ, Ŝe skoro zakwestionowano księgi podatkowe wyłącznie w
zakresie kosztów uzyskania przychodów, to naleŜałoby jako dowód w postępowaniu
podatkowym ustalając przychód Spółki uznać te same księgi podatkowe. W konsekwencji
dokonać określenia przychodu podatnika w wysokości zaewidencjonowanej. Z uzasadnienia
decyzji II instancji wynika natomiast, Ŝe przychód Spółki został podwyŜszony w stosunku do
zaewidencjonowanego o wartość nieodpłatnego świadczenia, jakim było nieodpłatne
wykorzystanie dla potrzeb prowadzonej działalności pomieszczeń naleŜących do jednego ze
wspólników. Sąd zajął stanowisko, Ŝe organy podatkowe nie były uprawnione do
podwyŜszenia przychodu czyli dokonywania ustaleń sprzecznych z treścią ksiąg
podatkowych, o ile nie stwierdzą ich wadliwości lub nierzetelności w zakresie przychodu.
W konsekwencji uznano za zasadny zarzut skargi o naruszeniu art. 24 ust. 2 u.p.d.o.f.
Ponadto naruszenie przepisów Ordynacji podatkowej , które Sąd stwierdził z urzędu, mogło
mieć istotny wpływ na wynik postępowania.
Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a uchylił zaskarŜoną decyzję jak i
poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.
W sprawach o sygnaturach akt: I SA/Ke 181/08, I SA/Ke 182/08, I SA/Ke 183/08, Sąd
rozpoznając skargi w przedmiocie uchylenia decyzji określającej zobowiązanie w podatku
dochodowym od osób prawnych - stwierdził niewaŜność zaskarŜonych decyzji.
Sąd uznał skargi za zasadne w pierwszej kolejności w części obejmującej zarzut
niewłaściwości miejscowej organu II instancji, a tym samym zasadnym wniosek o
stwierdzenie niewaŜności zaskarŜonych decyzji.
Kwestią zasadniczą w w/w sprawach było ustalenie czy proces decyzyjny wywołany
odwołaniem skarŜącej Spółki mógł toczyć się i być zakończony przez Dyrektora Izby
Skarbowej
w
Kielcach
jako
organ
odwoławczy
39
właściwy
miejscowo.
Analiza
obowiązujących w tej materii przepisów ustrojowych i proceduralnych doprowadziła Sąd do
wniosku, Ŝe organ ten nie był w niniejszej sprawie właściwy miejscowo do rozpoznania
odwołania. Przy czym zwrócono uwagę na to, Ŝe w sprawie tej mamy do czynienia z sytuacją
szczególną, bowiem w I instancji rozstrzygnięcie podjął organ skarbowy.
Przepisy Ordynacji podatkowej wprost regulują właściwość organu odwoławczego
wskazując w art. 220 § 2, Ŝe organem tym jest organ wyŜszego stopnia nad organem, który
wydał decyzję w I instancji, a którego właściwość z kolei reguluje art. 17 § 1 Ordynacji
podatkowej. Pojęcie organu wyŜszego stopnia tj dyrektora izby skarbowej definiuje art. 13 §
3 w zw. §1 pkt.2 Ordynacji podatkowej, a jego właściwość miejscowa wynika z
Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 listopada 2003r. w sprawie terytorialnego
zasięgu działania oraz siedzib naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb
skarbowych ( Dz. U nr 209. poz. 2027 ze zm.) Stosownie natomiast do art. 18b Ordynacji
podatkowej organy podatkowe właściwe w dniu wszczęcia postępowania podatkowego lub
kontroli podatkowej pozostają właściwe w sprawie, której to postępowanie lub kontrola
dotyczy, chociaŜby w trakcie postępowania lub kontroli nastąpiło zdarzenie powodujące
zmianę właściwości. Oznacza to, Ŝe zmiana siedziby podatnika w trakcie postępowania
prowadzonego przez organ podatkowy nie ma wpływu na zmianę właściwości miejscowej i
instancyjnej, którą zawsze determinuje właściwość organu wszczynającego postępowanie w I
instancji.
Zasady takiej nie przewidziano natomiast w przepisach ustawy z 28 września 1991r. o
kontroli skarbowej (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65 ze zm.).
W art. 9a ust 4 ustawy o kontroli przewidziana jest wyłącznie zasada kontynuacji dla organu
kontroli skarbowej (I instancji), stosownie do której organ kontroli skarbowej właściwy
miejscowo w dniu wszczęcia postępowania kontrolnego pozostaje w właściwy aŜ do dnia
zakończenia, chociaŜby w toku postępowania zmieniły się podstawy właściwości.
Odnosząc powyŜsze rozwaŜania do rozpoznawanych spraw, Sąd stwierdził, Ŝe decyzja
Dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach wydana została z naruszeniem art. 247 § 1 pkt 1
Ordynacji podatkowej. Z akt sprawy wynika, Ŝe z dniem 7 kwietnia 2005r. Spółka przeniosła
siedzibę z Kielc do Warszawy. O ile zmiana siedziby podatnika nie miała wpływu na
właściwość miejscową organu kontrolnego (I instancji – art. 9a ust 4 ustawy o kontroli
skarbowej), to zdaniem Sądu stwierdzić naleŜy, Ŝe przesądzała o właściwości miejscowej
organu odwoławczego – dyrektora izby skarbowej. Skoro bowiem na etapie postępowania
odwoławczego siedziba Spółki znajdowała się w Warszawie to właściwym do orzekania w II
instancji był Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie.
40
Stanowisko to znajduje potwierdzenie w powoływanym przez skarŜącą wyroku
Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 maja 2005r. sygn. II FSK 425/05. W orzeczeniu
tym, potwierdzono, Ŝe właściwość organu odwoławczego, kiedy decyzję w I instancji
podejmuje organ kontroli skarbowej, wyznacza miejsce siedziby podatnika. Bez znaczenia dla
takiego wniosku pozostaje, czy decyzję w pierwszej instancji wydawał organ wyznaczony w
specjalnym trybie (niewłaściwy ze względu na siedzibę podatnika), czy zmiana właściwości
jest konsekwencją zmiany siedziby podatnika.
Mając powyŜsze na uwadze Sąd działając w warunkach art. 145 § 1 pkt. 2
w związku z § 2.p.p.s.a. stwierdził niewaŜność zaskarŜonych decyzji.
5. Podatki i opłaty lokalne
W kategorii spraw z zakresu podatków lokalnych przewaŜającą grupę stanowiły
sprawy dotyczące podatku od nieruchomości.
Zagadnieniem, jakim zajmował się Sąd w sprawie o sygn. I SA/Ke 388/08 była
prawidłowość ustalenia podmiotu obciąŜonego obowiązkiem podatkowym z tytułu podatku
od nieruchomości za 2006r, ustalenie czy obowiązek podatkowy ciąŜy na Związku
Międzygminnym „N” jako właścicielu gruntów, czy teŜ na Gminie jako uŜytkowniku tej
nieruchomości na podstawie umowy z dnia 10 stycznia 2005r. Sąd podzielił pogląd wyraŜony
w zaskarŜonej decyzji, iŜ dla uznania Ŝe obowiązek podatkowy ciąŜy na Gminie, nie zaś na
Związku Międzygminnym ,,N’’, koniecznym jest stosownie do przepisu art. 3 ust. 4 ustawy z
dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9 poz. 84 z 2002r. ze
zm.) wykazanie, Ŝe posiadanie dotyczyło nieruchomości stanowiących własność Skarbu
Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
W ocenie Sądu organ odwoławczy prawidłowo przyjął, Ŝe Gmina nie jest posiadaczem
samoistnym w rozumieniu art. 336 k.c., a jest posiadaczem zaleŜnym przedmiotowej
nieruchomości.
Natomiast
Związek
Międzygminny
,,N’’
jest
właścicielem
ww.
nieruchomości. Zgodnie z art. 65 ustawy o samorządzie gminnym (Dz. U 01.142.1591ze zm.)
związek międzygminny posiada osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu
własnym i na własną odpowiedzialność. Jest więc samodzielnym odrębnym podmiotem
prawa. Umowa z dnia 10 stycznia 2005 roku oddająca Stację Uzdatniania Wody oraz sieć
41
wodociągową do eksploatacji Gminie, zawarta między Gminą a skarŜącym nie naleŜy zatem
do kategorii umów o jakich mowa w art. 3 ust. 4 ustawy podatkowej bowiem nieruchomość
będąca przedmiotem opodatkowania nie jest
W sprawie o sygn. I SA/Ke 168/08 Sąd uchylił zaskarŜoną decyzję i poprzedzającą ją
decyzję organu pierwszej instancji wskazując, Ŝe skoro według prawidłowych ustaleń
organów podatkowych, obowiązek w podatku od nieruchomości za 2008r. ciąŜy na osobach
fizycznych, będących współwłaścicielami nieruchomości, których odpowiedzialność jest
solidarna, to organ miał obowiązek, jeśli nie wydał jednej decyzji na nazwiska wszystkich
współwłaścicieli, zaznaczyć przy nazwisku adresata decyzji, Ŝe odpowiada on solidarnie ze
wszystkimi innymi współwłaścicielami. Brak takiego zapisu w rozstrzygnięciu decyzji
powoduje, Ŝe egzekucja na wypadek nieuiszczenia podatku moŜe być skierowana w całości
zobowiązania do wszystkich współwłaścicieli, co oczywiście doprowadziłoby do naruszenia
prawa tj. art. 3 ust. 4 cyt. ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Odpowiedzialność
solidarna oznacza bowiem, Ŝe organ podatkowy (wierzyciel) moŜe Ŝądać całości lub części
świadczenia (uiszczenia naleŜnego podatku) od wszystkich dłuŜników łącznie, od kilku z nich
lub od kaŜdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłuŜników
zwalnia pozostałych, przy czym aŜ do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłuŜnicy
solidarni pozostają zobowiązani ( art.366 k.c). Zgodnie bowiem z art. 91 Ordynacji
podatkowej do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy
kodeksu cywilnego.
W sprawie o sygn. I SA/Ke 272/08 Sąd podzielił stanowisko organów podatkowych,
iŜ skoro z wypisu z ewidencji gruntów i budynków wynika, Ŝe działka z usytuowanym na niej
budynkiem jest współwłasnością małŜonków, to organ podatkowy miał obowiązek wydać
decyzję
wymiarową
dotyczącą
nieruchomości
wspólnej,
sporządzoną
w
dwóch
egzemplarzach w której jako zobowiązani zostali wykazani oboje małŜonkowie zaś podatek
ustalony w jednej kwocie, oraz doręczyć decyzję kaŜdemu z małŜonków. Zgodnie z art. 3 ust
4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeŜeli nieruchomość stanowi współwłasność lub
jest w posiadaniu dwóch lub więcej osób, stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a
obowiązek podatkowy ciąŜy solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.
MałŜonkowie traktowani są jak inni współwłaściciele, wskazany przepis nie czyni
rozróŜnienia między współwłasnością w częściach ułamkowych i współwłasność łączną.
Decyzja dotycząca podatku od nieruchomości jest decyzją ustalającą zobowiązanie
podatkowe (art.6 ust.7 ustawy), decyzją konstytutywną uregulowaną w art. 21§1 pkt.2
Ordynacji podatkowej, co oznacza, Ŝe bez jej wydania i doręczenia nie powstanie
42
zobowiązanie podatkowe. Przepis art. 92 § 1 Ordynacji podatkowej wyraŜa zasadę w myśl
której w przypadku zobowiązań podatkowych powstających przez doręczenie decyzji
ustalającej, za które podatnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność, do przypisania tej
odpowiedzialności poszczególnym podatnikom konieczne jest doręczenie im decyzji
ustalającej. Oznacza to, Ŝe nie wystarczy sam fakt, Ŝe przepis ustawy przewiduję solidarny
charakter obowiązku, lecz dla powstania zobowiązania podatkowego konieczne jest wydanie i
doręczenie decyzji ustalającej. Bez znaczenia dla doręczenia decyzji dla małŜonka jest fakt
zapłaty podatku przez drugiego małŜonka.
Z kolei w sprawach o sygn. I SA/Ke 238/08, I SA/Ke 257/08 Sąd oddalając skargi,
zwrócił uwagę, Ŝe podstawą wymiaru podatków, zgodnie z art. 21 ust 1 ustawy z dnia 17
maja 1989r - Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz U. z 2005r. Nr 240 poz. 2027 ze zm.)
są dane wynikające z ewidencji gruntów i budynków, które mają walor dokumentu
urzędowego, o którym mowa w art. 194 Ordynacji podatkowej. Stanowią zatem dowód tego
co w nich urzędowo zostało stwierdzone.
6. Ulgi płatnicze
W tej kategorii znaczącą grupę stanowiły sprawy dotyczące umorzenia zaległości
podatkowych. Z uwagi, Ŝe ten rodzaj rozstrzygnięć charakteryzuje znajdująca oparcie w
przepisach prawa uznaniowość, główne zarzuty skarŜących dotyczyły kwestionowania
dokonanej przez organy podatkowe oceny sytuacji majątkowej i zdrowotnej stanowiącej
podstawę do przyznania ulgi. I tak w sprawach o sygn. akt I SA/Ke 57/08 oraz I SA/Ke
246/08, dokonując kontroli zaskarŜonych rozstrzygnięć, Sąd nie dopatrzył się przekroczenia
granic przyznanego organom uznania. Organy podatkowe w sposób prawidłowy zastosowały
przepis art. 67a Ordynacji podatkowej, który stanowił podstawę podejmowanych
rozstrzygnięć. Pojęcia nieostre, jakimi posłuŜył się ustawodawca w tym przepisie, takie jak
interes publiczny i waŜny interes podatnika, były przez organy poprawnie indywidualizowane
w ramach oceny konkretnej sytuacji podatników, co znajdowało równieŜ pełne
odzwierciedlenie w uzasadnieniach decyzji. Ponadto w drugiej z wymienionych spraw Sąd
zwrócił uwagę na fakt, Ŝe w przypadku postępowania w sprawie umorzenia cięŜar
43
dowodzenia zdecydowanie przesuwa się na stronę podatnika. W interesie podatnika leŜy
podanie do wiadomości organów wszystkich istotnych okoliczności sprawy i dopilnowanie
utrwalenia ich w dokumentach. Do podatnika naleŜy inicjatywa dowodowa, choć oczywiście
organ podatkowy powinien dokonać weryfikacji dowodów przedstawionych przez stronę
według zasad ogólnych, w szczególności z zachowaniem zasady wyczerpującego rozpatrzenia
całego materiału dowodowego. W sprawie tej Sąd wyjaśnił równieŜ, Ŝe na decyzje organów
nie
moŜe
mieć
wpływu
złoŜenie
przez
skarŜącego
na
etapie
postępowania
sądowoadministracyjnego dokumentacji leczenia szpitalnego, bowiem organy orzekają na
podstawie materiału dowodowego jaki został przez nie zgromadzony na dzień wydania
decyzji.
W sprawie o sygn. akt I SA/Ke 58/08 Sąd stwierdził, Ŝe w sytuacji, gdy wniosek o
umorzenie zaległego podatku kwalifikuje się do objęcia go przepisami o pomocy de minimis,
to kwalifikacja ta nie zwalnia organu podatkowego od rozpatrzenia zasadniczych przesłanek
udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, a mianowicie „waŜnego interesu
podatnika” i „interesu publicznego”, o jakich mowa w przepisie art. 67a Ordynacji
podatkowej. JeŜeli przesłanki te nie występują w rozpatrywanej sprawie, nie ma moŜliwości
przyznania takiej ulgi, nawet wówczas gdy będzie to zgodne, jak w przypadku ulg
stanowiących pomoc publiczną, z przepisami regulującymi zasady udzielania pomocy
publicznej.
W sprawie o sygn. akt I SA/Ke 1/08 Sąd uchylił zaskarŜoną decyzję oraz
poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji. W sprawie tej organ podatkowy
pierwszej instancji, ustalając sytuację materialną skarŜącej, wskazał na dochody, tj. alimenty,
rentę socjalną oraz zasiłek pielęgnacyjny, otrzymywane przez skarŜącą wraz z córką. Organy
nie ustaliły natomiast, które z tych świadczeń stanowi dochód zobowiązanej, a które jest
dochodem jej córki. A zatem w ocenie Sądu, organy odniosły moŜliwości płatnicze
zobowiązanej takŜe do dochodów do niej nie naleŜących. Wprawdzie dokonanie oceny
sytuacji materialnej zobowiązanego wymaga dokonania ustaleń odnośnie sytuacji materialnej
osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, ale obowiązkiem organów
jest ustalić czy i w jakim stopniu osoby te przyczyniają się do ponoszenia kosztów
związanych z prowadzeniem wspólnego gospodarstwa. Ponadto nie wystarczy wykazanie
relacji pomiędzy dochodami a wysokością zaległości, lecz konieczne jest ustalenie relacji
pomiędzy wysokością zaległości a dochodem pomniejszonym o konieczne dla egzystencji
konkretnego podatnika wydatki.
Inne nieprawidłowości ujawniły się w sprawie o sygn. akt I SA/Ke 17/08, w której
44
organy podatkowe nie ustosunkowały się w sposób naleŜyty do twierdzeń podatnika, a
mianowicie nie odniosły się do kwestii niepełnosprawności skarŜącego, a w szczególności
pozostającego w związku z tą okolicznością faktu trwałej niezdolności do pracy. Wskazując
przy tym w uzasadnieniu decyzji, Ŝe waŜny interes podatnika moŜe być spowodowany
przypadkami losowymi, m.in. takimi jak „trwała niezdolność zarobkowania wywołana
chorobą”, w Ŝaden sposób nie odniesiono się do faktu, Ŝe w sprawie zaszła właśnie taka
sytuacja. W związku z tym Sąd uznał, Ŝe organy nie dokonały oceny powoływanych przez
wnioskodawcę okoliczności pod kątem ustawowych przesłanek umorzenia zaległości
podatkowych, co mogło mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Dokonana w ten sposób
ocena sytuacji wnioskodawcy wykraczała poza granice przyznanego organom uznania
administracyjnego i nosiła cechy dowolności.
W powołanych wyŜej sprawach o sygn. akt I SA/Ke 1/08 oraz I SA/Ke 17/08 pojawił
się problem interpretacji art. 233 § 3 Ordynacji podatkowej. Zdaniem Sądu przepis ten nie
zwalnia organu odwoławczego od merytorycznego zbadania sprawy, w szczególności czy nie
zostało naruszone prawo materialne, czy odmowa umorzenia zaległości była zasadna w
świetle materiału zgromadzonego w sprawie, czy organ pierwszej instancji nie przekroczył
granic uznania, czy prawidłowo zastosował dyrektywy uznania. Przepis ten wprawdzie nie
pozwala Kolegium zmienić (zreformować) orzeczenia organu I instancji, ale to nie oznacza,
Ŝe nie bada ono sprawy merytorycznie. Przepis art. 233 § 3 Ordynacji podatkowej nie
wyłącza bowiem zasady dwuinstancyjności określonej w art. 127 Ordynacji podatkowej,
która sprowadza się do obowiązku dwukrotnego rozpoznania sprawy, a więc w postępowaniu
odwoławczym ponownej analizy argumentów podniesionych w postępowaniu przed organem
pierwszej instancji oraz podniesionych w odwołaniu.
45
7. Egzekucja naleŜności pienięŜnych
W zakresie spraw dotyczących egzekucji naleŜności pienięŜnych najliczniejszą grupę
stanowiły sprawy ze skarg Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na postanowienia Dyrektora
Izby Skarbowej w przedmiocie zwrotu tytułów wykonawczych. I tak na przykładzie sprawy o
sygn. akt I SA/Ke 338/08 Sąd wyjaśnił, iŜ zasadnym był dokonany przez Naczelnika Urzędu
Skarbowego
zwrot
Zakładowi
Ubezpieczeń
Społecznych
tytułów
wykonawczych
obejmujących naleŜności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie
zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Naczelnik
Urzędu Skarbowego uznał za niedopuszczalne przekazywanie mu do realizacji tytułów
wykonawczych bez uprzedniego wszczęcia postępowania egzekucyjnego i podjęcia próby
wyegzekwowania naleŜności we własnym zakresie przez Dyrektora ZUS w ramach
posiadanych uprawnień. Sąd potwierdził, Ŝe ZUS kierując do Naczelnika Urzędu Skarbowego
tytuły wykonawcze bez uprzedniego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, naruszył
przepisy art. 26 § 4 ustawy egzekucyjnej oraz § 6 ust. 3 i 5 rozporządzenia Ministra Finansów
z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 137 poz. 1541 ze zm.). Rodzaj
dochodzonych naleŜności determinował bowiem procesowo w pierwszej kolejności jako
właściwy organ egzekucyjny Dyrektora oddziału ZUS. Właściwość naczelnika urzędu
skarbowego ma bowiem charakter następczy. Przy czym Sąd zakwestionował prawidłowość
zastosowanego w sprawie trybu przekazania sprawy organowi właściwemu. Organ posłuŜył
się bowiem trybem specjalnym określonym w art. 29 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji, który zobowiązuje do zwrotu tytułu wierzycielowi jeŜeli obowiązek, którego
dotyczy tytuł wykonawczy, nie podlega egzekucji administracyjnej lub tytuł wykonawczy nie
spełnia wymogów określonych w art. 27 § 1 i 2 tejŜe ustawy. Przesłanki takiego zwrotu nie
stanowi więc uznanie się przez organ egzekucyjny niewłaściwym. W takiej sytuacji natomiast
organ ten powinien przekazać sprawę organowi właściwemu na podstawie art. 65 §1 Kodeksu
postępowania administracyjnego w związku z art. 19 tego Kodeksu przy zastosowaniu art. 18
ustawy egzekucyjnej.
Na tle spraw o sygn. akt I SA/Ke 135/08, I SA/Ke 170/08 oraz I SA/Ke 321/08 Sąd
wyjaśnił, jakie przepisy naleŜy stosować do oceny okoliczności wygaśnięcia zobowiązania z
tytułu wymagalnych składek zdrowotnych egzekwowanych w postępowaniu egzekucyjnym.
W sprawach tych Sąd stanął na stanowisku, Ŝe przepisy prawa regulujące termin
46
przedawnienia zobowiązań majątkowych mają charakter materialnoprawny, a to oznacza, Ŝe
dla oceny, czy nastąpiło wygaśnięcie zobowiązania w skutek upływu terminu przedawnienia,
naleŜy stosować przepisy prawa obowiązujące w dacie zaistnienia zdarzenia wywołującego
określone skutki prawne. W przedmiotowych sprawach, dla oceny zaistnienia przedawnienia
znalazły zastosowanie przepisy obowiązujące w momencie powoływania się na taki zarzut
przez zobowiązanego. Skoro więc w tym momencie obwiązujące przepisy wskazują 10-cio
letni termin przedawnienia to za niezasadny, jak słusznie stwierdziły to organy, naleŜy uznać
tenŜe zarzut. Jeśli bowiem brak jest przepisów przejściowych to zastosowanie znajduje
ogólna zasada o stosowaniu ustawy nowej. Nie dochodzi przy tym do naruszenia zasady lex
retro non agit, bowiem w dacie wejścia w Ŝycie nowych przepisów (ustanawiających 10 - cio
letni termin przedawnienia) zobowiązania skarŜących były nadal wymagalne. W ocenie Sądu,
przepisy nowe nie mają zastosowania jedynie do zobowiązań z tytułu składek, które uległy
przedawnieniu przed wejściem w Ŝycie nowych przepisów. W takiej bowiem tylko sytuacji
moŜna by mówić o naruszeniu zasady nieretroakcji. Zdaniem Sądu, nie znajduje uzasadnienia
równieŜ argumentacja przeciwna oparta o konstytucyjne zasady demokratycznego państwa
prawnego (np. wyraŜona w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 grudnia
2006r. III AUa 1083/06 - publ. Apel. - W-wa 2007/3/13; lex nr 282395). Po pierwsze,
ustanowiony ustawą obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenie zdrowotne jest zasadą,
bowiem zasadą jest realizacja obowiązków publicznoprawnych. Przewidziana przez
ustawodawcę instytucja przedawnienia stanowi odstępstwo od tej zasady, a więc powinna być
wykładana wąsko. Przy czym ustawodawca ma swobodne prawo w kształtowaniu tego typu
odstępstw.
Po
drugie,
przedawnienie
nie
stanowi
prawa
podmiotowego,
więc
nieuprawnionym jest powoływanie się m.in. na konstytucyjną zasadę ochrony praw nabytych.
Sąd wskazał, Ŝe problem przedawnienia w powyŜszych sprawach wiąŜe się z
funkcjonowaniem
przepisów
intertemporalnych.
Zagadnienia
te
były
wielokrotnie
przedmiotem orzekania Trybunału Konstytucyjnego. W sprawie W 4/93 Trybunał odwołał się
do ogólnej zasady prawa intertemporalnego, według której w razie wątpliwości, czy naleŜy
stosować ustawę dawną czy nową, pierwszeństwo ma ustawa nowa. Zasadę taką tłumaczy się
domniemaniem, Ŝe ustawa nowa powinna być lepszym odbiciem aktualnych stosunków
normatywnych, bardziej dostosowanym do aktualnego stanu prawnego. Z całą pewnością jest
ona wyrazem woli ustawodawcy, która została powzięta później aniŜeli wola ustawodawcy,
której wyrazem był wcześniejszy akt normatywny. Zgodnie teŜ z utrwalonym orzecznictwem
Trybunału Konstytucyjnego (K 10/93 i P 31/0) zakres obowiązywania przepisu naleŜy
analizować funkcjonalnie, tj. w ścisłym związku z jego stosowaniem w czasie. Ujęcie to ma
47
szczególne znaczenie wówczas, gdy brak jest oddzielnych (wyodrębnionych jako jednostki
redakcyjne tekstu ustawy zmieniającej) przepisów intertemporalnych. W takim bowiem
przypadku - wbrew potocznym intuicjom - nie zachodzi brak regulacji kwestii
intertemporalnej (luka co do przepisów intertemporalnych). Sytuacja taka natomiast
przesądza o bezpośrednim skutku ustawy nowej. Tak więc i wobec braku regulacji
intertemporalnej kwestia międzyczasowa jest rozstrzygnięta, tyle Ŝe na korzyść zasady
bezpośredniego stosowania ustawy zmieniającej.
Ponadto w dwóch wymienionych wyŜej sprawach, tj. w sprawie o sygn. akt I SA/Ke
170/08 oraz I SA/Ke 321/08 Sąd nadmienił, Ŝe organy egzekucyjne nie są uprawnione do
badania
prawidłowości
decyzji
stanowiącej
podstawę
egzekwowanego
obowiązku.
Zobowiązanemu przysługuje zaś legitymacja procesowa do wystąpienia z Ŝądaniem
wyeliminowania decyzji z obrotu prawnego, przy zastosowaniu trybu nadzwyczajnego, np.
moŜe wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie niewaŜności decyzji. Dopóki jednak byt prawny
tej decyzji nie zostanie podwaŜony, czy w oparciu o działania podjęte na wniosek strony czy
teŜ z urzędu, stanowi ona podstawę dla wystawienia tytułów wykonawczych i egzekwowania
wynikającego z niej obowiązku przez organ egzekucyjny.
W sprawie o sygn. akt I SA/Ke 261/08 Sąd podzielił stanowisko organów, iŜ w
sytuacji, gdy decyzja wymiarowa została wydana w pierwszej instancji przez Dyrektora
Urzędu Kontroli Skarbowej, organem uprawnionym do Ŝądania jej wykonania w drodze
egzekucji administracyjnej jest Naczelnik Urzędu Skarbowego, będący organem podatkowym
właściwym rzeczowo i miejscowo dla skarŜącej. Zgodnie bowiem z treścią art. 25 ustawy o
kontroli skarbowej, dyrektor urzędu kontroli skarbowej nie posiada uprawnień do
prowadzenia egzekucji administracyjnej.
W powołanej ostatnio sprawie podniesiony został równieŜ zarzut prowadzenia
postępowania egzekucyjnego przed doręczeniem Spółce postanowienia w przedmiocie
wstrzymania wykonania decyzji. W związku z tym Sąd wyjaśnił, iŜ wykonanie decyzji
organu kontroli skarbowej, wywołującej skutki prawne, takie jak decyzja organu
podatkowego, nie jest uzaleŜnione od wniesienia przez kontrolowanego środka zaskarŜenia,
na co wskazuje treść art. 224 § 1 Ordynacji podatkowej. Oznacza to, Ŝe decyzja organu
pierwszej instancji jest wykonalna i obowiązek wypływający z tej decyzji jest wymagalny.
Decyzja nieostateczna jest zatem tytułem wykonawczym, a na jej podstawie moŜe być podjęte
postępowanie egzekucyjne. Z kolei przepisy Ordynacji podatkowej, w tym art. 224 § 2, nie
przewidują regulacji zgodnie z którą samo wniesienie wniosku o wstrzymanie wykonania
decyzji skutkuje tym, Ŝe decyzja nie moŜe zostać wykonana do czasu rozstrzygnięcia przez
organ podatkowy wniosku. Jeśli wydana została decyzja organu kontroli skarbowej,
48
uprawnione do tego organy podejmują postępowanie egzekucyjne. Fakt zaś prowadzonego
równolegle postępowania w sprawie wstrzymania wykonania decyzji względnie przyjęcia
zabezpieczenia wykonania zobowiązania, nie ma wpływu na podjęte czynności egzekucyjne.
Oddalając skargę w sprawie o sygn. akt I SA/Ke 355/08 Sąd podkreślił, iŜ w
przypadku, gdy zobowiązany w piśmie skierowanym do organu egzekucyjnego zawrze obok
zarzutów opartych na podstawach wskazanych w art. 33 ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji takŜe inne zastrzeŜenia, to organ egzekucyjny powinien
dokonać analizy treści pisma i oddzielnie rozpatrzyć inne zastrzeŜenia zobowiązanego
dotyczące egzekucji. ZastrzeŜenia, które nie stanowią zarzutu w myśl art. 33 ustawy
egzekucyjnej, a dotyczą egzekucji mogą być uznane za skargę na czynności egzekucyjne.
Ponadto Sąd uznał, Ŝe organ egzekucyjny nie jest uprawniony do rozpoznania zarzutów
zgłoszonych przez zobowiązanego po upływie siedmiodniowego terminu do ich zgłoszenia.
Wbrew twierdzeniom skargi równieŜ uchylenie postanowienia w sprawie zarzutów nie
otwiera na nowo tego siedmiodniowego terminu, bowiem zawsze rozpoczyna on swój bieg od
dnia doręczenia odpisu tytułu wykonawczego. Upływ terminu siedmiodniowego powoduje
równieŜ niemoŜność uzupełnienia przez dłuŜnika zarzutów złoŜonych w terminie, powołując
się na ich nowe podstawy. RównieŜ podniesienie zarzutu dopiero w postępowaniu przed
Sądem czyni zarzut ten spóźnionym.
W sprawie o sygn. akt I SA/Ke 335/08 Sąd zakwestionował stanowisko organu, iŜ na
podstawie tytułów wykonawczych, obejmujących zaległości z tytułu zaliczek na podatek
dochodowy od osób fizycznych wraz z odsetkami, mogą być egzekwowane odsetki od
zaliczek w sytuacji, gdy obowiązek zapłaty zaliczek wygasł z upływem roku podatkowego i
w tej części postępowanie egzekucyjne umorzono. Skutkiem utraty bytu prawnego zaliczek i
niemoŜności egzekwowania naleŜności z tytułu zaliczek po zakończeniu roku podatkowego,
jest niemoŜność egzekwowania odsetek od zaliczek na podstawie tytułu wykonawczego, w
którym egzekwowany obowiązek wynikał z deklaracji. Zatem po zakończeniu roku
podatkowego i konwersji zaliczek w zobowiązanie podatkowe podstawą prawną obowiązku z
tytułu odsetek moŜe być wyłącznie decyzja rozstrzygająca o odsetkach. Niedopuszczalna jest
sytuacja nakładania się w czasie odsetek liczonych od zaliczek na podatek dochodowy z
odsetkami od zaległości podatku rocznego.
Inne nieprawidłowości ujawniły się w sprawie o sygn. akt I SA/Ke 245/08. W sprawie
tej Sąd uchylił postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej oraz poprzedzające je postanowienie
organu pierwszej instancji w przedmiocie zawieszenia postępowania egzekucyjnego,
wyjaśniając przy tym, Ŝe w świetle art. 3 § 1 w związku z art. 27 § 1 pkt 3 ustawy o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji, wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji,
49
która określa podlegający egzekucji administracyjnej obowiązek o charakterze pienięŜnym,
bez jednoczesnego zastąpienia go obowiązkiem o innej wysokości skutkuje tym, iŜ przestaje
od tej chwili istnieć obowiązek nadający się do wykonania poprzez przymus administracyjny
w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym. Postępowanie takie podlega zatem umorzeniu
w oparciu o przepis art. 59 § 1 pkt 2 ab initio i pkt 7 cyt. ustawy. Określony obowiązek,
będący zobowiązaniem wynikającym z uchylonej decyzji podatkowej, przestaje być
wymagalny. W takiej sytuacji pojawia się ponadto negatywna przesłanka uniemoŜliwiająca
prowadzenie egzekucji ze względów przedmiotowych, tj. egzekwowany obowiązek zaczyna
mieć źródło w nieistniejącej w obrocie prawnym decyzji podatkowej. W konsekwencji
odpada
takŜe
przesłanka
dopuszczalności
prowadzenia
egzekucji,
co
kwalifikuje
postępowanie egzekucyjne do umorzenia takŜe z uwagi na niedopuszczalność egzekucji. W
tej sytuacji zawieszenie przez Dyrektora Izby Skarbowej postępowania egzekucyjnego, bez
uprzedniego rozwaŜenia czy zachodzą przesłanki umorzenia tegoŜ postępowania, naruszało
przepisy prawa, tj. art. 56 § 1 pkt 4 i art. 59 § 1 pkt 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji.
8. Dopłaty do gruntów rolnych
Ta kategoria spraw dotyczyła głównie odmowy przez organy przyznawania dopłat z
uwagi na stwierdzenie zawyŜenia zadeklarowanej powierzchni działek w stosunku do
powierzchni stwierdzonej w wyniku kontroli. W zasadzie w sprawach rozpoznanych w 2008r.
nie odnotowano większych problemów merytorycznych. W skargach na niekorzystne dla nich
decyzje rolnicy głównie kwestionowali wyniki pomiarów kontrolnych.
W sprawach II SA/Ke 386/08 i II SA/Ke 32/08 Sąd oddalając skargę nie znalazł
podstaw do zakwestionowania prowadzonego przez organy postępowania, w szczególności
wskazując, iŜ wyniki niewadliwie przeprowadzonych kontroli świadczą o prawidłowości
decyzji, odmawiających przyznania dopłat.
Natomiast w sprawach II SA/Ke 467/08, II SA/Ke 476/08, II SA/Ke 408/08 Sąd uznał
za uzasadnione zarzuty skarŜących odnośnie prawidłowości postępowania przez organami.
W sprawie II SA/Ke 467/08, która dotyczyła przyznania płatności obszarowej i
uzupełniającej płatności obszarowej do powierzchni grupy upraw podstawowych na
podstawie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 2007r. o płatnościach w ramach systemów
wsparcia bezpośredniego (Dz. U. Nr 35 poz. 217) Sąd wskazał, Ŝe przepis art. 25
50
Rozporządzenia Komisji ( WE) nr 796/2004 z dnia 29.10.2004, ustanawiające szczegółowe
zasady wdraŜania wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu
administracji i kontroli przewidzianych schematów w rozporządzeniu Rady (WE) Nr
1782/2003 stanowi, Ŝe kontrole na miejscu przeprowadzane są bez uprzedzenia, z tym, Ŝe
jeŜeli nie zagraŜałoby to celowi kontroli, moŜna zawiadomić o niej z wyprzedzeniem ściśle
ograniczonym do minimum. Przepis ten nie pozbawia jednak strony prawa do uczestniczenia
w prowadzonych czynnościach kontrolnych. W aspekcie niniejszej sprawy jest to tym
bardziej znamienne, Ŝe skarŜący w miesiącu wrześniu 2007r. był wzywany do Biura Agencji
celem wyjaśnienia niejasności zawartych we wniosku i nie został powiadomiony o
przeprowadzonej kontroli, jak równieŜ o jej wynikach, co uniemoŜliwiło mu niezwłoczne
ustosunkowanie się do stwierdzonych podczas kontroli istotnych rozbieŜności w powierzchni
działek. Został zatem pozbawiony moŜliwości uczestniczenia w procesie decyzyjnym. Za
wystarczającą ochronę realizacji praw procesowych strony nie moŜna uznać faktu doręczenia
(co nie znajduje potwierdzenia w materiale sprawy) protokołu kontroli w pół roku po jej
wykonaniu. Takie zachowanie godzi teŜ bez wątpienia w wyraŜoną w art. 8 kpa zasadę
pogłębiania zaufania obywateli do działania organów administracji. Formułowanych przez
skarŜącego zastrzeŜeń w odwołaniu nie próbowano wyjaśnić czy to przy jego udziale, czy
ewentualnie poprzez przesłuchanie świadków, którzy wykonywali usługi pielęgnacyjne. W
świetle powyŜszego naleŜy stwierdzić, Ŝe rozstrzygnięcia organów obu instancji wydane
zostały z naruszeniem prawa procesowego, mogącego mieć wpływ na wynik sprawy, tj.
przepisu art. 77 i art. 81 kpa w związku z art. 7 kpa.
W sprawie II SA/Ke 476/08 dotyczącej równieŜ dopłat z tytułu jednolitej płatności
bezpośredniej i uzupełniającej płatności obszarowej do powierzchni grupy upraw
podstawowych za rok 2007r. skarŜący na rozprawie okazał i złoŜył dokument zatytułowany
„wyniki kontroli działek rolnych”, jaki otrzymał od kontrolujących w dniu kontroli. Po
porównaniu tego dokumentu z dokumentem dotyczącym tej samej kontroli, a załączonym do
akt administracyjnych okazało się, iŜ wyniki kontroli, na podstawie których organy odmówiły
przyznania dopłat zawierają skreślenia i poprawki, niekorzystnie dla skarŜącego
przedstawiające obszar stwierdzonych upraw. Uchylając decyzje Sąd wskazał, Ŝe ta
okoliczność stanowi podstawę do stwierdzenia, ze organy orzekające nie przeprowadziły
postępowania wyjaśniającego z zachowaniem reguł procedury administracyjnej (art.
7,75,77§1 i art. 80 kpa)
W sprawie II SA/Ke406/08 w przedmiocie przyznania płatności na zalesienie gruntów
rolnych, po wznowieniu postępowania organ I instancji na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 w zw.
51
z art. 145 § 1 pkt 5 kpa oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o wspieraniu
rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego
Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229 poz. 2273 ze zm.) oraz
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004r. w sprawie szczegółowych
warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na zalesianie gruntów rolnych objętych
planem rozwoje obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 187 po. 1929 ze zm.) uchylił swoją
poprzednią decyzję, przyznającą płatności na zalesianie gruntów rolnych i przyznał płatności
w zmniejszonej wysokości. Decyzję tę organ II instancji utrzymał w mocy, w uzasadnieniu
wskazując, iŜ przeprowadzona kontrola wykazała nieprawidłowości, polegające na tym, Ŝe
zadeklarowana powierzchnia zalesiona jest wyŜsza od stwierdzonej. Organ podkreślił, iŜ
wprawdzie skarŜąca w odwołaniu powołała się na wystąpienie siły wyŜszej – suszy- lecz
poniewaŜ nie poinformowała o tym Biura Powiatowego ARiMR (mimo, Ŝe była o takim
obowiązku, wynikającym z art. 39 ust. 2 Rozporządzenia Nr 817/2004 z dnia 24 kwietnia
2004r., pouczona) zarzut ten nie moŜe być uwzględniony. W skardze na tę decyzję skarŜąca
zarzuciła, Ŝe zgłosiła szkody w uprawach leśnych, które były spowodowane suszą. Na
rozprawie przed sądem złoŜyła pismo Kierownika Biura Powiatowego ARiMR,
potwierdzające fakt zgłoszenia przez nią szkód w uprawach leśnych, spowodowanych suszą,
w którym to piśmie zobowiązano ją do przekazania do właściwych nadleśnictw informacji
dotyczącej liczby sadzonek poszczególnych gatunków, potrzebnych do uzupełnienia
„wypadów suszowych”. Sąd uchylając decyzje organów obu instancji wskazał, iŜ wbrew
ustaleniom organów skarŜąca złoŜyła do organu dowód zakupu repelentów, a okolicznością
przyznaną przez organ było to, ze pełnomocnik skarŜącej złoŜył oświadczenie, Ŝe część
działki zalesionej została uzupełniona z powodu ubytków spowodowanych suszą i Ŝe cała
powierzchnia 2,33 ha była zalesiona wiosną 2006r., zgodnie z planem zalesienia. Reasumując
Sąd stwierdził, ze decyzje organów obu instancji zostały wydane z naruszeniem art. 77 i 81 w
zw. z art. 7 kpa.
W sprawie II SA/Ke 423/08 Sąd uchylił decyzje organów obu instancji, którymi na
podstawie art. 163 kpa uchylona została wcześniej wydana decyzja przyznająca skarŜącej
płatność z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych na rok 2007r. oraz którymi
odmówiono przyznania płatności z tego tytułu. W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd
wskazał, Ŝe zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie reprezentowany jest jednolity pogląd,
Ŝe art. 163 kpa nie stanowi samodzielnej podstawy do zmiany lub uchylenia decyzji.
Podstawę prawną decyzji wydanej w tym trybie stanowią przepisy ustaw odrębnych lub
aktów wykonawczych do tych ustaw, gdyŜ przepis ten nie określa przesłanek zmiany decyzji
52
lub jej uchylenia, a jest wyłącznie normą odsyłającą do przepisów prawa materialnego
znajdującego się w innym akcie prawnym. Wzruszenie decyzji w trybie powołanego przepisu
wymaga: po pierwsze - stwierdzenia, Ŝe decyzja tworzy dla stron prawa nabyte, po drugie ustalenia, Ŝe obowiązują przepisy odrębne dopuszczające wprost wzruszenie decyzji, po
trzecie - rozstrzygnięcia, czy w istniejącym stanie prawnym i faktycznym moŜna zastosować
szczególny tryb wzruszenia decyzji, poniewaŜ są podstawy do zastosowania postanowień
przepisów odrębnych. W niniejszej sprawie organ administracji wskazał, Ŝe podstawą
materialno-prawną rozstrzygnięcia jest m.in. §16 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2004r. w
sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie
przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju
obszarów wiejskich (Dz. U. z 2004r. Nr 174, poz. 1809 ze zm.), który stanowi: jeŜeli w
wyniku pierwszej kontroli na miejscu zostanie stwierdzone uchybienie w realizacji
poszczególnych zadań w ramach pakietów, o których mowa w §1 ust. 2, płatność
rolnośrodowiskowa podlega w danym roku zmniejszeniu o wysokości określone w załączniku
nr 5 do rozporządzenia, w części przyznanej producentowi rolnemu do:
1) działek rolnych lub
2) zwierząt, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, lub
3) stref buforowych, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 6
- w stosunku do których stwierdzono takie uchybienie.
NaleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe postępowanie w trybie art. 163 kpa dotyczy wzruszenia decyzji z
dnia
6.XII.2006
nr
0244-2006-002057
Kierownika
Biura
Powiatowego
Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wydanej w postępowaniu, które postanowieniem
Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia
23.V.2007r. zostało wznowione. Jako podstawę prawną wznowienia wskazano art. 155 i art.
149 § 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 5 kpa oraz § 5 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 lipca 2004r. w
sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie
przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju
obszarów wiejskich (Dz. U. z 2004r. Nr 174, poz. 1809 ze zm.). Ponadto zauwaŜyć naleŜy, Ŝe
art. 155 i art. 149 dotyczą dwóch odrębnych trybów wzruszenia decyzji i nie mogą być
zastosowane jednocześnie. Jednak postanowienie to nie było przedmiotem kontroli Sądu w
niniejszej sprawie, nie było takŜe aktem podjętym w granicach sprawy, wobec czego nie
mogą być wobec niego zastosowane środki w celu usunięcia naruszenia prawa w trybie art.
135 ustawy z dnia z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Niemniej jednak postanowienie z dnia
53
23.V.2007r. stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do
przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy (art. 149 § 2 kpa). Z akt
sprawy nie wynika, aby wznowione postępowanie zostało zakończone, zaś pełnomocnik
organu odwoławczego na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym
stwierdził, Ŝe nie została jeszcze wydana decyzja we wznowionym postępowaniu.
W tej sytuacji zachodzi kolizja trybów eliminacji z obrotu prawnego decyzji
ostatecznej, moŜliwych do zastosowania w konkretnej sprawie.
Postępowaniu nadzwyczajnemu, w tym wznowieniu postępowania mającemu na celu
podwaŜenie ostatecznej decyzji administracyjnej z powodu jej wadliwości, naleŜy przypisać
pierwszeństwo w stosunku do innych trybów postępowania administracyjnego wynikających
z przepisów prawa materialnego, mogących doprowadzić równieŜ do uchylenia decyzji
administracyjnej, bez wykazywania jej wadliwości. Z wyeliminowaniem ostatecznej decyzji z
obrotu prawnego w drodze wznowienia postępowania wiąŜą się dalej idące skutki prawne,
Uznać zatem naleŜy, Ŝe tryb przewidziany w art. 163 kpa., zastosowany w sprawie
niniejszej - a precyzyjniej, tryby określone w przepisach szczególnych, do których artykuł
ten odsyła - muszą ustąpić pierwszeństwa innym trybom, wyczerpująco uregulowanym w
rozdziałach 12 i 13 kpa, w tym wznowieniu postępowania. Stwierdzone uchybienie,
polegające na wydaniu zaskarŜonej decyzji na podstawie art. 163 kpa w sytuacji, gdy w tej
samej sprawie wznowione zostało postępowanie, które nie zostało zakończone ostatecznym
rozstrzygnięciem stanowi naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny
wpływ na wynik sprawy. Powoduje to konieczność uchylenia zaskarŜonej decyzji oraz
utrzymanej nią w mocy decyzji organu I instancji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1c, art. 135
ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
(Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), bez moŜliwości zbadania legalności decyzji pod
względem zgłoszonych w skardze zarzutów.
54
9. Sprawy z zakresu budownictwa
Podstawę rozstrzygnięć w sprawach z zakresu budownictwa, w których orzekały w
postępowaniu administracyjnym organy nadzoru budowlanego, stanowiły przepisy ustawy z
dnia 4 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2003r., nr 207, poz. 2016 ze zm.), zwanej
dalej ustawą oraz przepisy rozporządzeń w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 14 grudnia 1994 r. (Dz.U. z 1999r., nr 15,
poz.140 ze zm.) oraz z dnia 12 kwietnia 2002r. (Dz.U.nr 75, poz.690ze zm.). Część spraw
zostało rozstrzygniętych w oparciu o przepisy ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo
budowlane.
Sprawy, w których rozstrzygnięcie zapadło na podstawie ustawy z dnia 24 października
1974 r. Prawo budowlane.
W sprawie II SA/Ke 538/07 organ nakazał rozbiórkę obiektu budowlanego o konstrukcji
drewnianej, uŜytkowanego jako sklep ogrodniczy, wybudowanego samowolnie w 1992r.,
połoŜonego w Staszowie, w oparciu o art. 37 ust.1 pkt 1 i 3 ustawy z 1974r. Organ ustalił, Ŝe
w dacie realizacji budowy, tj. w 1992 r. na terenie Staszowa nie obowiązywał Ŝaden
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Z dniem 31 grudnia 1991 r. utracił
waŜność Miejscowy Ogólny Plan Zagospodarowania Przestrzennego miasta Staszowa,
uchwalony uchwałą Rady Narodowej Miasta i Gminy w Staszowie z dnia 4 listopada 1976 r.
Nowy plan uchwalony został dopiero w dniu 28 grudnia 1993 r. uchwałą Rady Miejskiej w
Staszowie, ogłoszoną w Dz.Urz. Województwa Tarnobrzeskiego Nr 2 z dnia 10 lutego 1994
r. Wojewódzki Sąd Administracyjny, który skargę w niniejszej sprawie oddalił podkreślił w
uzasadnieniu, Ŝe naleŜy podzielić zaprezentowany przez organ pogląd, wyraŜony w
orzecznictwie Sądu NajwyŜszego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, Ŝe „terenem,
który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod
zabudowę, jest nie tylko teren przeznaczony w istniejącym planie ogólnym, lub szczególnym
na inne cele lub pod innego rodzaju zabudowę, ale takŜe teren nie przeznaczony pod
zabudowę ze względu na brak takich planów” (wyrok SN z dnia 28.VI.1985r., III ARN 11/85,
OSN 1986, z. 3, poz. 40, wyrok NSA z dnia 14.II.2006 r., II OSK 522/2005, LEX 194370).
55
PowyŜsze ustalenie, zgodnie z art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy obligowało organ nadzoru
budowlanego do orzeczenia nakazu rozbiórki przedmiotowego obiektu.
Ponadto Sąd przyjął za prawidłowe ustalenie organu nadzoru budowlanego, Ŝe w sprawie
zachodzą przesłanki wskazane w pkt 2 cytowanego przepisu, gdyŜ obiekt narusza przepisy
techniczno-budowlane,
powodując
niebezpieczeństwo
dla
ludzi
i
niedopuszczalne
pogorszenie warunków uŜytkowych dla otoczenia. Naruszone zostały obowiązujące w dacie
realizacji obiektu przepisy § 12 i § 13 rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki
Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 17, poz. 62 ze zm.). W tej
sytuacji za prawidłowe uznać naleŜy stanowisko organów, Ŝe stanu tego nie moŜna zmienić
zgodnie z art. 40 ustawy z 1974r. poprzez przeróbki obiektu, gdyŜ sprowadzałyby się one do
wykonania nowego obiektu od podstaw w innym usytuowaniu, co wymagałoby uzyskania
pozwolenia na budowę.
Przepis art. 37 ust.1 ustawy z 1974r. był takŜe podstawą materialnoprawną rozstrzygnięć,
jakie zapadły w sprawach II SA/Ke 714/07 i II SA/Ke 125/08, w których skargi zostały
oddalone.
W uzasadnieniu wyroku w sprawie SA/Ke 714/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny
podniósł, Ŝe z materiału dowodowego wynika w sposób jednoznaczny, Ŝe inwestor w 1990r.
w miejsce dotychczasowej wiaty o długości ok. 30m postawił wiatę o długości ok. 9m.
Organy zatem zasadnie przyjęły, Ŝe taki zakres robót nie był remontem lecz budową, na którą
zgodnie z §44 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony
Środowiska z dnia 20 lutego 1975r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego (Dz. U.
Nr 8 poz. 48) wymagane było pozwolenie na budowę, takiego zaś pozwolenia inwestor nie
posiadał.
W sprawie II SA/Ke 125/08 przedmiotem orzeczonej przez organy rozbiórki był obiekt
wzniesiony samowolnie przed 1995r., w którym prowadzona jest aktualnie działalność
związana z produkcją wyrobów tartacznych. W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd
Administracyjny podniósł, Ŝe zgodnie z miejscowym planem ogólnym zagospodarowania
przestrzennego Gminy, obowiązującym w dacie budowy przedmiotowego obiektu, połoŜony
jest on na terenie określonym jako tereny zabudowy mieszkalnej jednorodzinnej i
zagrodowej. Natomiast jak wynika z części opisowej planu, zabudowa i ewentualne usługi
podstawowe, nieuciąŜliwe mogą być dopuszczone jedynie w bezkolizyjnych plombach,
stosownie do zakresu uzyskanej zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych. Sąd
56
podzielił przy tym stanowisko organu, iŜ przez pojęcie usługi podstawowe, nieuciąŜliwe
naleŜy rozumieć nieprodukcyjne funkcje usługowe, nieuciąŜliwe dla otoczenia, o strukturze
drobnej i zasięgu obsługi ograniczonym głównie do obszaru miejscowości. Przykładowo będą
to zatem funkcje z zakresu handlu detalicznego, drobnej i nieuciąŜliwej produkcji, oświaty,
gastronomii i kultury, przy czym wymagane jest by uciąŜliwość mierzona zgodnie z
przepisami odrębnymi nie przekraczała swym zasięgiem granic terenu działki i nie wymagała
stałej obsługi transportowej. Słusznie organ odwoławczy zauwaŜył, iŜ na takim obszarze
niedopuszczalne jest świadczenie usług o funkcjach mogących znacząco oddziaływać na
środowisko, a takŜe takich jak: bazy, magazyny hurtowe, zakłady stolarskie i ślusarskie,
rzeźnie, przetwórnie, składowiska materiałów wtórnych.
W obu sprawach Sąd podkreślił, Ŝe samowolnie zrealizowane budowy były sprzeczne z
przepisami § 12 ust. 1 i 13 rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i
Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980r. w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać
budynki, z uwagi na drewnianą konstrukcję obiektów i brak od strony granicy z sąsiednią
działką własnej ściany oddzielenia przeciwpoŜarowego. Sąd w obu przypadkach uznał
równieŜ za uprawnione stanowisko organów, Ŝe w świetle art. 40 ustawy z 1974r., w
istniejących obiektach stanowiących samowolę budowlaną, brak jest moŜliwości dokonania
zmian i przeróbek mogących doprowadzić je do stanu zgodnego z przepisami. Przeróbki
dotyczące fundamentów, ścian i dachu sprowadzałyby się bowiem do wykonania innego
obiektu od podstaw, co wymagałoby uzyskania pozwolenia na budowę.
W sprawie II SA/Ke 269/08, w którym decyzja orzekającą o rozbiórce obiektu budowlanego
została uchylona, Wojewódzki Sąd Administracyjny wyraził pogląd (podzielając tezę
zaprezentowaną w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 października 2007 r.
sygn. akt II OSK 1318/06), iŜ skutki samowoli budowlanej na gruncie art. 37 ust. 1 pkt 1
ustawy Prawo budowlane z 1974r. oceniać naleŜy w świetle przepisów o planowaniu
przestrzennym obowiązujących w dacie wydawania decyzji. W wyroku tym Naczelny Sąd
Administracyjny wskazał, Ŝe celem art. 37 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego z 1974 r. było
eliminowanie samowoli budowlanej pozostającej w kolizji z przepisami o planowaniu
przestrzennym. Podkreślił, Ŝe stosowanie przepisów Prawa budowlanego z 1974 r. w
przypadkach, o jakich mowa w art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1994 r. w zamierzeniu
ustawodawcy miało być "odstępstwem" od obligatoryjnego nakazu rozbiórki z art. 48 Prawa
budowlanego z 1994 r. przez dopuszczenie moŜliwości legalizacji samowoli budowlanej,
niedopuszczalnej w świetle nowej ustawy. MoŜna zatem powiedzieć, iŜ inwestorzy, którzy
popełnili samowolę budowlaną w warunkach, o jakich mowa w art. 103 ust. 2 Prawa
57
budowlanego z 1994 r. mieli być z woli ustawodawcy w korzystniejszej sytuacji niŜ
inwestorzy, którzy popełnili samowolę budowlaną juŜ pod rządem nowego Prawa
budowlanego. Sąd zwrócił uwagę, Ŝe art. 48 Prawa budowlanego z 1994 r. wywołał wiele
kontrowersji, był częstokroć krytykowany za nadmierną restrykcyjność oraz automatyzm. Z
tych względów kolejnymi nowelizacjami ustawodawca zdecydował się na złagodzenie
przepisów odnoszących się do samowoli budowlanej. Na tle obecnego stanu prawnego
legalizacja jest moŜliwa, gdy budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, a takŜe - w sytuacji braku planu - z decyzją o lokalizacji
inwestycji celu publicznego lub decyzją o ustaleniu warunków zabudowy. Gdyby przyjąć, Ŝe
o losach samowoli budowlanej zawsze decyduje miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego obowiązujący w dacie budowy, inwestorzy, którzy popełnili samowolę
budowlaną pod rządem Prawa budowlanego z 1974r. zostaliby postawieni w mniej korzystnej
sytuacji niŜ inwestorzy, którzy popełnili samowolę budowlaną pod rządem Prawa
budowlanego z 1994 r. To zaś przeczyłoby celowi wprowadzenia art. 48 Prawa budowlanego
z 1994 r. w pierwotnej wersji tej ustawy. Biorąc pod uwagę w/w pogląd NSA, w ocenie Sądu
orzekającego w sprawie II SA/Ke 269/08, przedmiotem oceny wzniesionego w warunkach
samowoli budowlanej o jakich mowa w 37 ust.1 ustawy z 1974r. w zw. z art. 103 ust. 2 Prawa
budowlanego z 1994 r., obiektu budowlanego z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, winna być zgodność obiektu z porządkiem planistycznym na danym terenie.
Porządek ten wyznaczają albo przepisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
obowiązujące w dacie wydawania decyzji w przedmiocie rozbiórki albo przepisy ustaw
szczególnych. Mając powyŜsze na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, Ŝe
organy winny ustalić, czy aktualnie obowiązujące przepisy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, a w szczególności miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, jeśli
taki został uchwalony, przewidują na danym terenie moŜliwość budowy przedmiotowego
obiektu.
Z kolei w sprawie II SA/Ke 168/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny kierował się
poglądem przeciwnym do przedstawionego wyŜej, a wynikającym z zapadłego w tej
sprawie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 lutego 2008r. (sygn. akt II
OSK 91/07), który uchylił pierwszy wyrok WSA w Kielcach, jaki zapadł w tej sprawie i
przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi. W uzasadnieniu tego wyroku
wyraŜono zapatrywanie, Ŝe bez znaczenia dla zastosowania art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy z
1974r. pozostają uregulowania planów miejscowych uchwalonych po dacie realizacji
obiektu. Dlatego naleŜy uznać za błędne i naruszające treść art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy
58
odniesienie przez organ orzekający obecnej funkcji obiektu do planu obowiązującego w
dacie wydawania decyzji.
Sprawy, w których rozstrzygnięcie zapadło na podstawie art. 48 ustawy z dnia 7 lipca
1994r. Prawo budowlane.
W sprawach II SA/Ke 258/08, II SA/Ke 70/08, II SA/Ke 234/08, II SA/Ke 124/08, II SA/Ke
92/08, II SA/Ke 28/08, II SA/Ke 696/07, II SA/Ke 692/07, II SA/Ke 670/07, II SA/Ke
659/07, II SA/Ke 638/07, II SA/Ke 402/08 i II SA/Ke 597/07 - decyzje orzekające o rozbiórce
samowolnie wzniesionych obiektów budowlanych w oparciu o art. 48 ustawy, zostały
uchylone z uwagi na zmianę stanu prawnego wynikającą z wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2007r. w sprawie P 37/2006, w którym Trybunał
stwierdził, Ŝe art. 48 ust. 2 pkt.1 lit. b i art. 48 ust. 3 pkt 1 ustawy, w częściach obejmujących
wyraŜenie "w dniu wszczęcia postępowania", są niezgodne z wynikającą z art. 2 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej zasadą sprawiedliwości społecznej oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Sentencja tego wyroku ogłoszona została w Dz.U. nr 247, poz.1844. Przytaczając motywy
powyŜszego orzeczenia składy orzekające WSA podkreślały, Ŝe okoliczność, iŜ stosownie do
art. 190 ust.2 i 3 Konstytucji orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w Ŝycie z
dniem ogłoszenia w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony, nie moŜe
jednak zmieniać oceny, iŜ przepis uznany przez Trybunał za niekonstytucyjny ma taki
charakter od samego początku, tj. od dnia jego wejścia w Ŝycie. Fakt ten musi być brany pod
uwagę przy kontroli aktu administracyjnego podjętego na podstawie niekonstytucyjnego
przepisu, a poddanego pod osąd sądowi administracyjnemu – mimo, Ŝe generalnie sądy te
orzekają o legalności aktu biorąc pod uwagę stan faktyczny i prawny w dacie jego wydania.
Zgodnie z art. 8 Konstytucji R.P., Konstytucja jest bowiem najwyŜszym prawem
Rzeczypospolitej i jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba, Ŝe stanowi ona inaczej. Z
kolei zgodnie z art. 178 ust. 1 Konstytucji sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko
Konstytucji i ustawom. Z tych unormowań wynika po pierwsze, Ŝe przepisy Konstytucji są
prawem najwyŜszej rangi, a po drugie, Ŝe podlegają, tak jak i przepisy innych ustaw,
bezpośredniemu stosowaniu przez sąd.
Przepis art. 190 ust.4 Konstytucji stanowi, Ŝe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o
niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na
59
podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja
administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia
postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie
określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Jak widać z powyŜszego, w
przypadku wydania aktu w oparciu o przepis niekonstytucyjny, ustawa zasadnicza
wprowadza moŜliwość zastosowania takich środków proceduralnych, aby zrealizować zasadę
stosowania
prawa
w
zgodzie
z
Konstytucją.
Przepisy
kodeksu
postępowania
administracyjnego przewidują w takiej sytuacji moŜliwość Ŝądania wznowienia postępowania
(art. 145a).
Z kolei art. 145 § 1 pkt 1b p.p.s.a., nakazuje sądowi administracyjnemu uwzględnienie
skargi na decyzję lub postanowienie w razie stwierdzenia naruszenia prawa dającego
podstawę
do
wznowienia
postępowania
administracyjnego.
Do
grupy
przesłanek
mieszczących się w normie cytowanego przepisu naleŜy zaliczyć takŜe podstawę wznowienia
określoną w art. 145a kpa przyjmując przy tym, Ŝe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o
niekonstytucyjności przepisu, który stanowi podstawę prawną zaskarŜonego aktu, przesądza o
„naruszeniu prawa”, o jakim mowa w art. 145 § 1 pkt 1b p.p.s.a. (por. Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Zakamycze 2005, str.336). Racjonalnym jest
bowiem wykorzystanie przez sąd administracyjny takich środków proceduralnych, które zastosowane w ramach kontroli aktu wydanego w sprzeczności z ustawą zasadniczą umoŜliwią przywrócenie porządku konstytucyjnego.
W sprawie II SA/Ke 132/08 przedmiotem kontroli sądowej była decyzja organu
nadzoru budowlanego II-giej instancji, który uchylił zaskarŜoną decyzję orzekającą nakaz
rozbiórki samowolnie wybudowanego drewnianego ustępu i umorzył postępowanie pierwszej
instancji. Podejmując takie rozstrzygnięcie organ odwoławczy podniósł, Ŝe przedmiotowy
ustęp stanowi w istocie drewniana konstrukcja naziemna i dół będący zagłębieniem w ziemi
bez jakichkolwiek murowanych czy betonowych ścian, twardego dna czy teŜ przekrycia. W
świetle takich ustaleń tego typu dół nie podlega regulacjom ustawy Prawo budowlane, nie
moŜna go bowiem uznać ani za obiekt budowlany, ani za budowlę, jak równieŜ za urządzenie
budowlane w myśl art. 3 ustawy Prawo budowlane z 1994r. W związku z powyŜszym organy
nadzoru budowlanego nie mogą orzekać o nakazie jego rozbiórki. Z kolei § 36 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002r. dotyczy odległości pokryw i wylotów
wentylacji z dołów ustępowych nieskanalizowanych, posiadających szczelne dno, ściany i
przekrycie. Skoro przedmiotowy dół nie posiada ścian, dna oraz przekrycia, to powołany
przepis nie znajduje zastosowania do wykonanego w gruncie dołu. Brak jest takŜe moŜliwości
60
uznania wykonanej drewnianej budki za obiekt budowlany czy teŜ urządzenie towarzyszące, a
w konsekwencji orzekania w stosunku do takiego obiektu w oparciu o przepisy ustawy Prawo
budowlane.
Uchylając zaskarŜoną decyzję Sąd wyraził pogląd odmienny. Przytaczając treść art. 3 ust.1
ustawy zawierającą definicję obiektów budowlanych pokreślił, Ŝe ustalone przez organ cechy
konstrukcyjne
nie
pozwalają
na
zakwalifikowanie
ustępu
będącego
przedmiotem
postępowania jako budynku. Przepis art. 3 pkt 2 cyt. ustawy, zawierający legalną definicję
budynku, wskazuje m. in. na wymóg trwałego związania z gruntem oraz posiadania przez taki
obiekt fundamentów. Wymogów tych sporny obiekt nie spełnia.
Obiektu tego nie moŜna takŜe zaliczyć do obiektu małej architektury w rozumieniu art. 3 pkt
1 lit. c powołanej ustawy. Jakkolwiek bowiem ustawodawca nie zamieszcza jednoznacznej
definicji takiego obiektu, to poprzez przykładowe wyliczenie w art. 3 pkt 4 – wskazuje na
funkcje jakie obiekt małej architektury powinien spełniać. Są to – zdaniem Sądu – funkcje o
charakterze nieuciąŜliwym i pobocznym w stosunku do korzystania z danej nieruchomości.
ZwaŜywszy jednak na cechy konstrukcyjne, charakter, przeznaczenie jak równieŜ funkcje
jakie spełnia przedmiotowy obiekt, trudno przyjąć by stanowił on obiekt małej architektury, o
jakim mowa w w/w przepisie.
Skoro spornego obiektu nie moŜna zakwalifikować do budynku lub obiektu małej
architektury, to rozwaŜenia wymaga, czy spełnia kryteria pozwalające na zaliczenie go do
budowli w rozumieniu art. 3 pkt1 lit.b ustawy. Stosownie do treści tego przepisu budowla to
obiekt budowlany stanowiący całość techniczno – uŜytkową wraz z instalacjami i
urządzeniami. Przykładowe wyliczenie budowli zawiera przepis art. 3 pkt 3 cyt. ustawy, przy
czym nie jest ono kompletne i nie stanowi zamkniętego katalogu, ale ma ułatwić kwalifikację
określonego obiektu do kategorii budowli w sytuacji, gdy obiekt ten posiada cechy toŜsame
lub znacznie zbliŜone do jednego z wymienionych w tym przepisie oraz gdy stanowi całość
techniczno – uŜytkową. W świetle powyŜszych rozwaŜań Sąd przyjął, iŜ sporny obiekt uznać
naleŜy za budowlę w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. b w związku z art. 3 pkt 3 ustawy. Biorąc pod
uwagę cechy konstrukcyjne, przeznaczenie, funkcję jaką spełnia naleŜy stwierdzić, iŜ
niewątpliwie jest on konstrukcją przestrzenną stanowiącą budowlaną i techniczno - uŜytkową
całość pozwalającą uznać, Ŝe obiekt ten odpowiada ogólnym cechom budowli, o jakich mowa
w art. 3 pkt1 lit.b ustawy.
61
Sprawy, w których rozstrzygnięcie zapadło na podstawie art. 50 i 51 ustawy.
W sprawie II SA/Ke 543/08 osądem objęta została decyzja wydana na podstawie art.
51 ust.1 pkt 1 w zw. z art. 51 ust.7 ustawy, nakazująca inwestorom dokonanie rozbiórki
pomieszczenia kotłowni dobudowanego do budynku mieszkalnego. Uchylając zaskarŜone
rozstrzygnięcie Wojewódzki Sąd Administracyjny za błędne uznał stanowisko organu, Ŝe
legalizację robót budowlanych w niniejszej sprawie uniemoŜliwia takie naruszenie przepisów
techniczno-budowlanych, które polega na usytuowaniu części obiektu budowlanego
względem granicy działki sąsiedniej w sposób niezgodny z § 12 ust 1 pkt 2 Rozporządzenia
Ministra Infrastruktury dnia 12.04.2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Za uprawniony naleŜy natomiast uznać pogląd
dopuszczający moŜliwość legalizacji
robót
budowlanych
wykonanych
z
istotnym
odstępstwem od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu na budowę pomimo
niezachowania opisanego wyŜej wymogu. W istniejących okolicznościach faktycznych i
prawnych wobec zastrzeŜeń sąsiadów organ winien rozwaŜyć, czy aktualnie istniejące
rozwiązanie w zakresie odprowadzania z pomieszczenia kotłowni dymu (przez komin), nie
narusza uzasadnionych interesów osób trzecich. Taki obowiązek organu wynika z zasady
zawartej w art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy, nakazującej przy projektowaniu, budowie i
utrzymywaniu
obiektów
budowlanych
„poszanowanie,
występujących
w
obszarze
oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu
do drogi publicznej”. Inaczej mówiąc, czy konkretne usytuowanie komina zapewni naleŜytą
ochronę interesów właścicieli sąsiedniej działki przed emisją dymu. Ponadto ocenie organu
podlegać będzie samo dotychczasowe pomieszczenie kotłowni, pod kątem spełnienia
wymogów technicznych przewidzianych w przepisach rozporządzenia, w szczególności w
zakresie wyposaŜenia i przepisów przeciwpoŜarowych, a takŜe wymagań określonych w
Polskiej Normie. Dopiero jeŜeli istniejącej kotłowni i jej komina nie da się pogodzić z
uzasadnionym interesem osób trzecich oraz warunkami i wymogami wynikającymi z
przepisów obowiązujących w zakresie warunków technicznych – organy są uprawnione do
orzeczenia rozbiórki tej części budynku mieszkalnego, w przeciwnym razie, takiego sposobu
rozstrzygnięcia podjąć nie mogą.
Przedmiotem oceny w sprawie II SA/Ke 33/08 była wydana na podstawie art. 51 ust. 3
pkt 1 ustawy decyzja stwierdzająca wykonanie obowiązków koniecznych w celu
doprowadzenia robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem.
62
W uzasadnieniu wyroku uwzględniającego skargę Wojewódzki Sąd Administracyjny
podkreślił, Ŝe warunkiem zastosowania powyŜszego przepisu jest uprzednie wydanie decyzji
w oparciu o art. 51 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego tj. decyzji w przedmiocie nałoŜenia
obowiązku wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia
wykonywanych robót do stanu zgodnego z prawem. W przypadku stwierdzenia wykonania
nakazanych obowiązków organ wydaje decyzję stwierdzającą ich wykonanie. Sąd ustalił
jednocześnie, Ŝe prawomocnym wyrokiem wydanym w innej sprawie Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Kielcach uchylił decyzję Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Inspektora
Nadzoru Budowlanego w Kielcach oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Powiatowego
Inspektora Nadzoru Budowlanego w Kielcach, którą organ I instancji na podstawie art. 51 ust.
1 pkt 2 w zw. z art. 51 ust. 7 ustawy. Prawo budowlane nałoŜył na inwestorów obowiązek
wykonania określonych czynności w celu doprowadzenia robót budowlanych związanych z
przebudową przedmiotowego lokalu handlowego do stanu zgodnego prawem. Z obrotu
prawnego wyeliminowana została wobec tego decyzja, w oparciu o którą wydane zostało
zaskarŜone w niniejszej sprawie rozstrzygnięcie organu nadzoru budowlanego.
Zasadą jest, Ŝe sąd administracyjny rozpatruje sprawę na podstawie stanu faktycznego i
prawnego istniejącego w dniu wydania zaskarŜonego aktu i zmiana stanu faktycznego lub
prawnego, która nastąpiła po jego wydaniu zasadniczo nie podlega uwzględnieniu, jednak
Sąd zauwaŜył, Ŝe w niniejszej sprawie, prawomocne wyeliminowanie z obrotu prawnego
decyzji organu nadzoru budowlanego wydanej w trybie art.51 ust.1 pkt.2 Prawa
budowlanego, ze względu na związek spraw, wyczerpuje podstawę wznowieniową określoną
w art. 145 § 1 pkt 8 kpa. Zgodnie z tym przepisem w sprawie zakończonej decyzją ostateczną
wznawia się postępowanie, jeŜeli decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub
orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. Z tych względów skarga
została uwzględniona w oparciu o przepis art. 145 § 1 pkt. 1 lit. b p.p.s.a. Skoro po wydaniu
decyzji o stwierdzeniu wykonania obowiązków, a przed wydaniem wyroku w sprawie objętej
skargą na to rozstrzygnięcie, odpadła podstawa wydania zaskarŜonej decyzji, to zgodzić się
naleŜy z poglądem, Ŝe ogólna zasada orzekania przez sąd administracyjny na podstawie stanu
istniejącego w chwili wydawania zaskarŜonej decyzji, nie moŜe stanowić przeszkody do
uchylenia tej decyzji ze względu na zaistnienie podstawy do wznowienia postępowania
administracyjnego.
63
Inne sprawy z zakresu budownictwa
W sprawie II SA/Ke 673/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarŜoną decyzję
wydaną w przedmiocie udzielenia pozwolenia na budowę i zatwierdzenia projektu
budowlanego, z uwagi na naruszenie przez organ art. 28 ust.2 ustawy. Zgodnie z tym
przepisem stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz
właściciele, uŜytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze
oddziaływania obiektu. Według natomiast art. 3 pkt 20 tej ustawy, ilekroć w ustawie jest
mowa o obszarze oddziaływania obiektu - naleŜy przez to rozumieć teren wyznaczony w
otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających
związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu. Nie moŜe budzić
wątpliwości, Ŝe znajdowanie się nieruchomości w sferze oddziaływania obiektu w rozumieniu
art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego naleŜy odczytywać w ten sposób, iŜ przez oddziaływanie to
naruszone zostają konkretne normy prawa materialnego np. przepisy techniczno-budowlane, z
których dany podmiot wywodzi swój interes prawny jako strona postępowania. W takim
wypadku właściwe wydaje się właśnie sięgnięcie do szczegółowych przepisów prawnych w
tym norm techniczno-budowlanych. Pojęcie "obszaru oddziaływania obiektu" będzie się
materializować, gdy na podstawie konkretnych indywidualnych parametrów danej inwestycji
będą się równieŜ konkretyzować odpowiednie normy wynikające z odrębnych przepisów,
które będą wytyczać pewną strefę wobec projektowanego obiektu. Taka sytuacja zachodzi w
niniejszej
sprawie
względem
obu
zabudowanych
nieruchomości
sąsiadujących
z
przedmiotową od południowego - wschodu i od północnego - zachodu. PoniewaŜ
projektowana rozbudowa i nadbudowa ma spowodować powstanie budynku obejmującego
całą szerokość działki, to z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12
kwietnia 2002 r. wynika istotne ograniczenie właścicieli sąsiednich nieruchomości w
moŜliwości
zagospodarowania
ich
działek.
Kolejne
ograniczenia
w
moŜliwości
zagospodarowania działek sąsiednich względem przedmiotowej wynikają z treści § 13
rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, dotyczącego wymaganych odległości
budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi od innych obiektów z uwagi na
moŜliwość naturalnego oświetlenia tych pomieszczeń.
Dlatego Sąd przyjął, Ŝe właściciele (współwłaściciele) tych nieruchomości winni być
stronami postępowania administracyjnego w przedmiocie udzielenia pozwolenia na budowę i
zatwierdzenia projektu budowlanego.
W sprawie II SA 328/08 Sąd dokonał interpretacji art. 57 ust.7 ustawy.
64
ZaskarŜoną decyzją organ nałoŜył na właściciela nieruchomości karę w wysokości 75.000 zł.
z tytułu przystąpienia do uŜytkowania obiektu budowlanego bez zawiadomienia właściwego
organu o zakończeniu budowy. Uchylając to rozstrzygnięcie Sąd podniósł, Ŝe przepis art. 57
ust. 7 prawa budowlanego dotyczy sytuacji, gdy uzyskano pozwolenie na budowę obiektu
budowlanego, zrealizowano budowę tego obiektu zgodnie z tym pozwoleniem i
zatwierdzonym projektem budowlanym, a tylko nie dopełniono nałoŜonego w pozwoleniu na
budowę obowiązku zawiadomienia o zakończeniu budowy. Nie moŜe on natomiast mieć
zastosowania wtedy, gdy - jak to się stało w niniejszej sprawie - doszło do samowolnej
zmiany określonego w pozwoleniu na budowę sposobu uŜytkowania przedmiotowego
budynku (co w stanie faktycznym sprawy spowodowało wszczęcie postępowania z art. 71a
prawa
budowlanego
oraz
wydanie
postanowienia
o
wstrzymaniu
uŜytkowania
przedmiotowego budynku i nałoŜenie obowiązków, o jakich mowa w art. 71a ust. 1 prawa
budowlanego), a takŜe doszło do wybudowania przedmiotowego budynku w sposób istotnie
odbiegający od warunków udzielonego pozwolenia na budowę oraz zatwierdzonego projektu
budowlanego (co poskutkowało wszczęciem z urzędu postępowania legalizacyjnego i
wydaniem na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 3 prawa budowlanego decyzji nakładającej
określone w tym przepisie obowiązki). Prawnie skuteczne jest bowiem zawiadomienie o
zakończeniu budowy tylko co do obiektów wybudowanych zgodnie z projektem i warunkami
pozwolenia na budowę. Poza tym, przed ukończeniem postępowania naprawczego, o jakim
mowa w art. 50 i 51 prawa budowlanego, nie moŜna stwierdzić, jaka ewentualnie byłaby
wysokość kary za przystąpienie do uŜytkowania przedmiotowego obiektu. Nie wiadomo
bowiem, czy w stosunku do tego obiektu nie zachodzą okoliczności uzasadniające nakazanie
dokonania zmian i przeróbek zmierzających do doprowadzenia go do zgodności z obecnie
obowiązującymi przepisami techniczno-budowlanymi, przez co nie wiadomo do której
kategorii obiektów taki budynek będzie zaliczony, ani teŜ jaki będzie współczynnik jego
wielkości. Nie wiadomo nawet, czy taki obiekt w ogóle będzie mógł zostać zalegalizowany,
czy teŜ dojdzie do nakazania jego rozbiórki w całości lub w części, na podstawie art. 51 ust. 5
prawa budowlanego. W takiej sytuacji stosowanie kary za przystąpienie do uŜytkowania
takiego, podlegającego rozbiórce obiektu budowlanego, byłoby bezprzedmiotowe i choćby z
punktu widzenia zasad sprawiedliwości społecznej niedopuszczalne. Z tych przyczyn
postępowanie wszczęte i prowadzone w trybie art. 57 ust. 7 prawa budowlanego nie moŜe się
w niniejszej sprawie toczyć.
W sprawie II SA/Ke 667/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarŜone
postanowienie, oparte o art. 81c ustawy, w którym nałoŜono na stronę obowiązek
65
przedłoŜenia oceny stanu technicznego obiektu stacji paliw płynnych w odniesieniu do
obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych oraz uzgodnień w zakresie ochrony
środowiska, ochrony sanitarnej, bezpieczeństwa poŜarowego, bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uzasadniając swoje stanowisko Sąd podkreślił, Ŝe przepis art. 81c ust. 2 ustawy określa
uprawnienie organu do Ŝądania dostarczenia w odpowiednim terminie wyłącznie ocen
technicznych lub ekspertyz. Przepis ten nie daje natomiast organom uprawnień do Ŝądania
uzgodnień (w zakresie ochrony środowiska, ochrony sanitarnej, bezpieczeństwa poŜarowego
czy teŜ bezpieczeństwa i higieny pracy). Uzgodnienie dotyczy kwestii związanych z
zajmowaniem stanowiska przez inny organ w ramach tzw. współdziałania organów
administracji publicznej i jest wydawane w trybie art. 106 kpa, w oparciu o przepisy prawa
materialnego.
W sprawie II SA/Ke 203/08 przedmiotem osądu była decyzja podjęta w oparciu o
art. 67 Prawa budowlanego, nakazująca rozbiórkę nieuŜytkowanego i będącego w złym
stanie technicznym pozostałego fragmentu budynku gospodarczego tj. muru z cegieł i
kamienia. Uwzględniając skargę Sąd przytoczył treść art. 67 ustawy, zgodnie z którym jeŜeli
nieuŜytkowany lub niewykończony obiekt budowlany nie nadaje się do remontu, odbudowy
lub wykończenia, właściwy organ wydaje decyzję nakazującą właścicielowi lub zarządcy
rozbiórkę tego obiektu i uporządkowanie terenu oraz określającą terminy przystąpienia do
tych robót i ich zakończenia. Sąd podkreślił, Ŝe przepis ten ma na celu wyeliminowanie
obiektów budowlanych, których stan uniemoŜliwia doprowadzenie ich do prawidłowego
stanu technicznego i niezaleŜne to jest od tego, czy są to przeszkody prawne, czy techniczne.
Wskazuje on trzy samodzielne przesłanki rozbiórki obiektu budowlanego, a mianowicie,
gdy obiekt jest: nieuŜytkowany, zniszczony, niewykończony i we wszystkich wymienionych
przypadkach nie nadaje się do remontu, odbudowy lub wykończenia.
Sąd podkreślił, Ŝe niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca tego przepisu, co w
szczególności dotyczy zawartego w nim zwrotu „nie nadaje się’’, który nie odnosi się do
obiektywnej niemoŜności przeprowadzenia remontu czy odbudowy, gdyŜ taka sytuacja
występuje niezmiernie rzadko przy współczesnych środkach technicznych, ale przede
wszystkim do braku „zamiaru usunięcia istniejącego stanu naruszenia porządku prawnego w
budownictwie” przez zobowiązanie do podjęcia stosownych kroków osoby – właściciela lub
zarządcę obiektu.
W sprawie II SA/Ke 7/08 Sąd uchylił decyzje obu instancji wnoszące sprzeciw na
dokonane przez inwestora zgłoszenie dotyczące zamiaru budowy parterowego budynku
gospodarczego o powierzchni zabudowy 24 m², przeznaczonego na przechowywanie narzędzi
66
gospodarczych oraz utwardzenia terenu działki kostką betonową i nakładające obowiązek
uzyskania pozwolenia na budowę wyŜej wymienionych obiektów, poniewaŜ ich realizacja
moŜe spowodować wprowadzenie ograniczeń dla terenów sąsiednich. Organ podkreślił, Ŝe
zgłaszający określił usytuowanie budynku gospodarczego na działce nr 8269 w miejscu, gdzie
na mapie sytuacyjno – wysokościowej oznaczona jest droga stanowiąca dojazd do działki
zabudowanej budynkiem mieszkalnym, naleŜącym do Nadleśnictwa Ruda Maleniecka,
zamieszkałym przez osobę nie będącą stroną w niniejszym postępowaniu. Podstawę
materialnoprawną rozstrzygnięcia stanowił art. 30 ust. 5 i ust. 7 pkt 4 prawa budowlanego
Uwzględniając skargę inwestora Sąd podkreślił, Ŝe z poczynionych w zaskarŜonej decyzji
ustaleń wynika, Ŝe skarŜący złoŜył wszystkie wymagane prawem dokumenty, w tym
oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania na cele budowlane działką Nr 8269.
Organ ustalił takŜe, iŜ skarŜący nabył sąsiednią działkę nr 8413. Umowy, na podstawie
których nastąpiło nabycie przez inwestora własności obu wymienionych działek zostały
zawarte juŜ po modernizacji ewidencji gruntów, jaka miała miejsce w 1995r., w wyniku
której zlikwidowano zarówno w części opisowej jak i graficznej istniejącą do tej pory w
ewidencji gruntów drogę, oznaczoną jako działka Nr 1007. W świetle zgromadzonych w
sprawie dowodów nie moŜe budzić wątpliwości, iŜ na datę wydawania w niniejszej sprawie
decyzji przez organy obu instancji istniejący w ewidencji stan był taki, Ŝe obie działki nabyte
przez skarŜącego mają wspólną granicę. Takie teŜ zresztą poczynił ustalenia organ II-giej
instancji wskazując, Ŝe w ewidencji droga istniała do 1995r. Co więcej, organ ten ustalił, iŜ na
gruncie istniała ona do 2006r. z czego wypływa wniosek, iŜ najpóźniej poczynając od 1
stycznia 2007r. drogi tej faktycznie juŜ nie ma. Zgodnie z art. 30 ust. 7 pkt 4 ustawy Prawo
budowlane, organ moŜe nałoŜyć w drodze decyzji, o której mowa w ust. 5, obowiązek
uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót objętych obowiązkiem
zgłoszenia, jeŜeli ich realizacja moŜe spowodować wprowadzenie, utrwalenie bądź
zwiększenie ograniczeń lub uciąŜliwości dla terenów sąsiednich. Zastosowanie tego przepisu
organ odwoławczy uzasadnił wynikającą z art. 5 ust. 1 pkt 9 koniecznością poszanowania,
występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w
tym zapewnienia dostępu do drogi publicznej i w związku z tym koniecznością zapewnienia
wszystkim osobom zainteresowanym istnieniem tej drogi udziału w postępowaniu o
pozwolenie na budowę. Zdaniem Sądu, na tle konkretnych okoliczności niniejszej sprawy
zarówno zaskarŜona decyzja jak i utrzymana nią w mocy decyzja Starosty zostały wydane z
naruszeniem tego przepisu. Skoro bowiem Wojewoda ustalił, iŜ skarŜący złoŜył wszystkie
wymagane dokumenty, jest on właścicielem nieruchomości, na której ma zamiar poczynić
67
inwestycje i ani w ewidencji gruntów ani faktycznie aktualnie na gruncie droga nie istnieje,
odsyłanie go na drogę postępowania o pozwolenia na budowę tylko po to, Ŝeby umoŜliwić w
nim udział osobom jedynie faktycznie zainteresowanym istnieniem drogi jest w ocenie Sądu
naduŜyciem uprawnień z art. 30 ust. 7 pkt 4.
10. Sprawy z zakresu zagospodarowania przestrzennego.
W zakresie spraw rozpatrywanych w oparciu o przepisy ustawy z dnia 27 marca
2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.),
zwanej dalej ustawą, dominowały zdecydowanie skargi na decyzje w przedmiocie warunków
zabudowy terenu, stanowiące 64% wpływu. PrzewaŜające problemy, jakie się pojawiały przy
rozpoznawaniu tych spraw dotyczyły przesłanek wydania decyzji o warunkach zabudowy,
pojęcie „kontynuacji funkcji” i „dobrego sąsiedztwa”, „dostępu do drogi publicznej”,
przymiotu strony w tym postępowaniu.
W sprawie o sygn. II SA/Ke 343/08 Sąd podzielił stanowisko organu, Ŝe inwestycja
polegająca na budowie obiektu infrastruktury technicznej – jednej elektrowni wiatrowej
zainstalowanej na maszcie stalowym wraz z budową linii energetycznej na działce nie jest
inwestycją celu publicznego, dla której lokalizację ustala się w drodze decyzji o lokalizacji
inwestycji celu publicznego. Regułą powinno być wydawanie decyzji o warunkach zabudowy,
która podlega daleko idącym ustawowym rygorom (art. 61), wydawanie decyzji o ustaleniu
lokalizacji celu publicznego stanowi wyjątek, którego nie wolno domniemywać. Przeciwnie,
dla objęcia inwestycji zakresem stosowania przepisów dotyczących decyzji o lokalizacji
inwestycji celu publicznego naleŜy udowodnić, Ŝe inwestycja ta spełnia wskazane przesłanki,
których nie moŜna interpretować w sposób rozszerzający. Przesłanki te wynikają ze sposobu
określenia, czym jest w swej istocie inwestycja celu publicznego. Rozstrzygnięcie tej kwestii,
pozwalające na rozróŜnienie przypadków wydanie jednej albo drugiej decyzji wymaga
odniesienia się do definicji legalnej, zawartej w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 marca 2003r. o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zwanej dalej ustawą. Przepis ten stanowi, na
co zwrócił uwagę organ odwoławczy, Ŝe przez inwestycję celu publicznego naleŜy rozumieć
działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym, wojewódzkim i
krajowym), stanowiące realizację celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21.VIII.1997r.
o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000r., Nr 46, poz. 543 ze zm.). Będą to zatem
68
zamierzenia bezpośrednio prowadzące do urzeczywistnienia tak określonego celu. Nie moŜe tu
wchodzić w grę inwestycja niepowiązana wprost z wprowadzeniem takiego celu w Ŝycie. Za
inwestycję celu publicznego moŜe być uwaŜane tylko takie zamierzenie, które jest technicznie
konieczne do realizacji celu publicznego, nie zaś takie, które ma mu tylko sprzyjać. Inwestor
powołujący się na cel publiczny powinien udowodnić, Ŝe jego realizacja nie stanowi tylko
zaspokojenia interesu prywatnego (indywidualnego bądź grupowego).
Pojęcie celu publicznego nie jest dowolne i przy jego interpretacji nie moŜna odwoływać się do
potocznego, czy ogólnego jego znaczenia. Ustawodawca w art. 6 ustawy ustalił katalog celów
publicznych o charakterze konkretnym i zamkniętym w tym sensie, Ŝe moŜe celem publicznym
być tylko cel expresis verbis wyraŜony w art. 6 pkt 1-9, albo zgodnie z art. 6 pkt 10 cel
określony jako publiczny w innej ustawie. Ponadto musi to być cel publiczny o przeznaczeniu
wyraźnie powiązanym z przeznaczeniem celów określonych w art. 6 (por. wyrok NSA z
10.X.2000r., II SA/Kr 1010/2000, ONSA 4/2001, poz. 186). Zatem w myśl ustawy, o
publicznym charakterze inwestycji decyduje wyłącznie fakt realizacji określonych ustawowo
celów, o ile ich realizacja słuŜy interesowi publicznemu na poziomie samorządowym lub
krajowym.
Sąd podzielił pogląd organu, Ŝe ani art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami, ani
przepis ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006r. Nr 89, poz. 625 ze
zm.), lub innej ustawy nie kwalifikuje elektrowni wiatrowej jako celu publicznego. Zatem
wzniesienie
przedmiotowej
elektrowni
wiatrowej
(instalacji
obsługującej
pojedyncze
gospodarstwo) nie jest inwestycją celu publicznego. Inwestorka równieŜ nie wnosiła o uznanie
przedmiotowej inwestycji jako inwestycji celu publicznego. Wobec tego, skoro projektowane
zamierzenie inwestycyjne polegające na budowie urządzenia słuŜącego do wytwarzania energii
elektrycznej z odnawialnego źródła energii (wiatru) nie jest inwestycją celu publicznego, to
organ I instancji zasadnie wydał decyzję o warunkach zabudowy, a nie decyzję o lokalizacji celu
publicznego.
W sprawie niniejszej zastosowanie ma przepis art. 61 ust. 3 ustawy, który stanowi, Ŝe do
urządzeń infrastruktury technicznej nie stosuje się przepisu ust. 1 pkt 1 art. 61, a zatem nie
przeprowadza się analizy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech, wskaźników
kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym formy i gabarytów
architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy, intensywności wykorzystania
zabudowy.
W sprawie sygn. II SA/Ke 415/08 Sąd uznał, Ŝe zamierzenie inwestycyjne polegające
na budowie zjazdu z drogi powiatowej w S. na działkę nr 340 stanowi urządzenie
69
infrastruktury technicznej, poniewaŜ „zjazd" jest to połączenie drogi publicznej z
nieruchomością połoŜoną przy drodze, stanowiące bezpośrednie miejsce dostępu do drogi
publicznej w rozumieniu przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Z
definicji "zjazdu" zamieszczonej w ustawie z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych,
wprowadzonej ustawą z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych
oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 200, poz. 1953) wynika, Ŝe zjazd nie jest
częścią drogi, lecz jest to jedynie miejsce dostępu do drogi publicznej.
Sąd podzielił stanowisko organu odwoławczego, Ŝe organ I instancji nie mógł,
stosownie do art. 56 w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy odmówić wydania decyzji ustalającej
warunki zabudowy dla przedmiotowej inwestycji, gdyŜ zamierzenie to było zgodne z
przepisami odrębnymi, zaś wniosek odpowiadał wymaganiom, określonym w art. 52 ust. 2 pkt
1-3 ustawy. Planowana inwestycja została postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2008r.
uzgodniona z Zarządem Dróg Powiatowych w J. Decyzja Burmistrza S. z dnia 22 kwietnia
2008r. spełnia wymagania z art. 54 ust. 1 pkt 1-3 w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy, określając
rodzaj inwestycji, warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu, jego zabudowy,
wynikające z przepisów odrębnych oraz linie rozgraniczające teren inwestycji w załączniku nr
1 decyzji. Ostateczna ocena zgodności usytuowania planowanej inwestycji dokonana będzie
przez właściwe organy administracji w kolejnym etapie procesu inwestycyjnego.
W sprawie sygn. II SA/Ke 503/08 Sąd wskazał, Ŝe ochrona uzasadnionych interesów
właścicieli działek sąsiadujących z terenem inwestycji znajdzie pełną konkretyzację na etapie
postępowania o udzielenie pozwolenia na budowę, prowadzonego na podstawie przepisów
ustawy z dnia 7.07.1994r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2003r. Nr 207, poz. 2016 ze zm.).
Dopiero na jego podstawie będzie moŜna rozpocząć roboty budowlane związane z
przedmiotową inwestycją. Natomiast ochrona interesów osób trzecich na etapie ustalania
warunków zabudowy nie moŜe być zapewniona całościowo i przejmować działań właściwych
na etapie udzielania pozwolenia na budowę. W tej fazie określane są bowiem jedynie warunki
wynikające z analizy funkcji i cech zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, gabarytów,
formy architektonicznej, usytuowania linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania
terenu – przeprowadzonej zgodnie z art. 61 ust. 1 pkt 1 – 5 ustawy.
Natomiast w sprawie sygn. II SA/Ke 462/08 Sąd uchylając zaskarŜoną decyzję
Samorządowego Kolegium Odwoławczego utrzymującą w mocy decyzję prezydenta miasta o
warunkach zabudowy stwierdził, Ŝe organy winny mieć na uwadze, iŜ dopuszczane przez
ustawodawcę odstępstwo od wyznaczenia wskaźnika wielkości powierzchni nowej zabudowy
stosownie do § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003r. w
70
sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania
terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ( Dz.U. Nr
164,
poz. 1588) - a więc na podstawie średniego wskaźnika tej wielkości dla obszaru
analizowanego - musi wynikać z analizy cech terenu znajdującego się w analizowanym
obszarze w zakresie intensywności wykorzystania terenu. Uzasadnieniem odstępstwa od
stosowania § 5 ust. 1 rozporządzenia nie moŜe być wyłącznie stwierdzenie, Ŝe inwestor w taki
właśnie sposób ma zamiar zabudować swoją działkę. To bowiem do organu w sprawie
dotyczącej ustalenia warunków zabudowy naleŜy ustalenie, czy zamiar inwestycyjny
inwestora zgodny jest z przepisami ustawy, a więc czy spełnia on wymóg kontynuacji m. in.
wskaźników kształtowania terenu, w tym intensywności wykorzystania terenu, czy teŜ nie.
W sprawie sygn. II SA/Ke 697/07 Sąd podzielił ocenę dokonaną przez organ, iŜ
warunki do wydania decyzji zostały spełnione, albowiem znajdująca się w granicach obszaru
analizowanego zabudowa, pozwala na określenie dla projektowanego do realizacji budynku
wymagań w zakresie kontynuacji funkcji, gabarytu, formy architektonicznej, wskaźników
zabudowy oraz linii zabudowy. Wskazany przez wnioskodawców teren ma dostęp do drogi
publicznej, a uzbrojenie terenu gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie obiektu. Teren nie
wymaga uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele
nierolnicze i nieleśne albo jest objęty zgodą uzyskaną przy sporządzaniu miejscowego planu,
który utracił waŜność z dniem 31.12.2003r. W ocenie Sądu organ w sposób prawidłowy
ustalił, Ŝe planowana inwestycja spełnia przewidziane w ustawie wymagania, a wydana przez
niego decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu jest zgodna z prawem.
Natomiast sformułowany w skardze zarzut nie zapewnienia udziału w postępowaniu
administracyjnym właścicielom działek o nr ewid. 225 i 226 jest bezzasadny. Skoro terenem
inwestycji jest działka nr 228 to udział w postępowaniu dotyczącym ustalenia warunków
zabudowy tej działki zapewniono wszystkim właścicielom działek sąsiednich tj. 224, 227,
229, 230 i 785. Z akt sprawy wynika, iŜ działki nr 225 i 226 nie sąsiadują z terenem
inwestycji.
Przedmiotem zaskarŜenia w sprawie oznaczonej sygn. II SA/Ke 33/08 była decyzja o
odmowie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją prezydenta
ustalającą warunki zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie budynku mieszkalnego
wielorodzinnego i związanych z budynkiem urządzeń techniczno-budowlanych oraz
przebudowie zjazdu z ulicy. Sąd skargę oddalił, wskazując, Ŝe jedną z przyczyn
warunkujących moŜliwość odmowy wznowienia postępowania jest - w razie powołania jako
71
podstawy wznowienia przesłanki z art. 145 § 1 pkt 4 kpa – to czy z Ŝądaniem wznowienia
wystąpiła strona.
Art. 54 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym zapewnia ochronę interesów osób trzecich w postępowaniach dotyczących
ustalenia warunków zabudowy. W ocenie Sądu zapewnia on ochronę interesów właścicieli
działek sąsiednich, a takŜe moŜe stanowić podstawę do ochrony uzasadnionych interesów
właścicieli działek połoŜonych dalej, zobowiązując do badania tego interesu w kaŜdym
indywidualnym przypadku. ZaleŜy to od stopnia uciąŜliwości oraz zasięgu oddziaływania
inwestycji na nieruchomości sąsiednie. Sąd podzielił ocenę SKO, Ŝe czym innym jest pojęcie
działki sąsiedniej w aspekcie przepisu art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu, a czym innym
jest pojęcie strony w postępowaniu dotyczącym wydania decyzji o warunkach zabudowy.
Szerokie rozumienie pojęcia działki sąsiedniej nie ma zastosowania w postępowaniu
administracyjnym ustalającym krąg stron posiadających interes prawny w danej
indywidualnej sprawie. Do wykazania przymiotu strony nie wystarczy bycie właścicielem
nieruchomości połoŜonej na obszarze podlegającym analizie, lecz konieczne jest wskazanie
przepisów prawa materialnego na podstawie, których właściciel nieruchomości, niekoniecznie
sąsiadującej z nieruchomością objętą decyzją o warunkach zabudowy, moŜe skutecznie Ŝądać
stosownych czynności organu administracyjnego.
Zarzuty zawarte w skardze oraz materiał dowodowy zebrany w sprawie nie wykazały,
aby projektowana budowa naruszała interes prawny skarŜącej. SkarŜąca ma jedynie interes
faktyczny, a nie prawny, jest bowiem niewątpliwie zainteresowana rozstrzygnięciem sprawy
administracyjnej, jednakŜe nie moŜe tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa
materialnego, mogącego stanowić podstawę skutecznego Ŝądania stosownych czynności
organu administracyjnego. SkarŜąca jest właścicielką nieruchomości niegraniczącej z
nieruchomością objętą decyzją ustalającą warunki zabudowy dla przedmiotowej inwestycji,
ale połoŜonej po przeciwnej stronie pasa drogowego ulicy W. Wbrew twierdzeniom E.K. nie
moŜna przy tym uznać, Ŝe jej posesję oddziela od terenu planowanej inwestycji „jedynie
wąska gruntowa droga”, skoro szerokość tej nieurządzonej jeszcze drogi (tj. całego pasa
drogowego), ma wynosić 16 -17 m. NaleŜy pamiętać, Ŝe istotny dla oceny interesu prawnego
w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy dla planowanej inwestycji nie jest stan
faktyczny istniejący na gruncie w dacie przeprowadzania tego postępowania, lecz stan
prawny granic pasa drogowego ulicy W.
Wskazany przez skarŜącą nasilony ruch samochodowy, wynikłe z tego utrudnienia w
dostępie do drogi publicznej, zmniejszenie walorów uŜytkowych działki, czy teŜ spodziewany
72
przez skarŜącą spadek wartości jej nieruchomości to przykłady sytuacji uzasadniających
istnienie interesu faktycznego po stronie osoby chcącej ograniczyć powstanie bądź nasilenie
tych niekorzystnych, z jej punktu widzenia zjawisk. Odnośnie kwestii domniemanego
zacienienia części jej działki naleŜy zaakceptować pogląd organu administracji, Ŝe nie jest ona
regulowana przez przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przez co
nie moŜe świadczyć o istnieniu interesu prawnego skarŜącej w przedmiotowym
postępowaniu. Kwestie te mogą natomiast być przedmiotem badania w ewentualnym
późniejszym postępowaniu o zatwierdzenie projektu budowlanego i udzielenie pozwolenia na
budowę przedmiotowego obiektu budowlanego, do czego upowaŜniają przepisy § 13
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690
ze zm.) w zw. z art. 5 i art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
(tekst jednolity Dz.U. z 2006r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.). Wskazane przepisy pozwolą
właścicielom nieruchomości połoŜonych w określonej w tych przepisach odległości od
planowanego budynku, na wykazanie interesu prawnego i jego obronę w tamtym
postępowaniu.
W sprawach o sygn. akt II SA/Ke 500/08 i II SA/Ke 484/08 Sąd zajmował się
zagadnieniem opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości.
W pierwszej z tych spraw Sąd uznał, Ŝe do wydania zaskarŜonej decyzji doszło z
naruszeniem przepisów art. 7, art. 77 i art. 80, w oparciu o operat szacunkowy, którego
prawidłowość sporządzenia budzi powaŜne wątpliwości i uchylił zaskarŜoną decyzję oraz
poprzedzającą ją decyzję organu I instancji ustalającą dla zbywcy nieruchomości jednorazową
opłatę z tytułu wzrosty wartości nieruchomości spowodowanej uchwaleniem miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego. Sąd podniósł, Ŝe przedmiotem ustalania wartości
przed uchwaleniem planu i po jego uchwaleniu powinna być tylko nieruchomość zbyta, nie
zaś cała nieruchomość, z której tylko część została sprzedana. Tymczasem w niniejszej
sprawie rzeczoznawca w celu ustalenia ceny jednego metra kwadratowego działki 92/1
szacował całą nieruchomość oznaczoną przed sprzedaŜą jako działka nr 92 o powierzchni
0,4503 ha. Sąd podniósł takŜe, Ŝe organ winien mieć na uwadze to, iŜ w razie dalszego
kwestionowania przez skarŜącego operatu moŜe zajść konieczność sprawdzenia jego
prawidłowości przez organizację rzeczoznawców, stosownie do art. 157 ustawy o gospodarce
nieruchomościami, mającego zastosowanie na podstawie art. 37 ust. 11 ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym.
73
W drugiej z w/w spraw Sąd oddalił skargę uznając, Ŝe w świetle zebranego w sprawie
materiału dowodowego organy prawidłowo uznały, iŜ w związku z uchwaleniem
miejscowego planu zagospodarowania sołectwa K. na terenie gminy Z. i zmiany
przeznaczenia działki nr ewidencyjny 290/4 połoŜonej w K. gmina Z. nastąpił wzrost wartości
tej działki i ustaliły rentę planistyczną w wysokości 15% wzrostu wartości nieruchomości.
W sprawie tej zarzuty skargi sprowadzały się do stwierdzenia, iŜ mimo uchwalenia
planu miejscowego, ustalającego przeznaczenie terenu, na którym połoŜona jest działka nr
ewidencyjny 290/4 pod obiekty produkcyjne, składy i magazyny (symbol P) – wartość tej
nieruchomości nie zmieniła się w stosunku do poprzedniego jej przeznaczenia tj.
wykorzystywania na cele rolnicze, albowiem niekorzystny kształt działki (działka wąska)
powoduje brak moŜliwości zabudowy tej działki. Sąd nie podzielił tego stanowiska, uznając,
Ŝe wobec braku ograniczeń w nowo uchwalonym planie odnoszącym się do terenów
oznaczonych symbolem P, mimo wąskości działki nieruchomość spełnia podstawowe kryteria
do zabudowy, a jak słusznie podniesiono w uzasadnieniu organu I instancji plan w Ŝadnym
miejscu nie zakłada, Ŝe na tym terenie powinna być sytuowana produkcja, czy przemysł w
skali makro, ponadto istnieje moŜliwość sytuowania obiektów w granicy, czy teŜ tzw.
obiektów drobnej wytwórczości.
W sprawie sygn. akt II SA/Ke 691/08 Sąd uchylił decyzję Samorządowego Kolegium
Odwoławczego oraz utrzymaną nią w mocy decyzje Burmistrza Miasta i Gminy w Ch. i
podniósł, Ŝe mając na uwadze, iŜ określenie zakresu inwestycji i wskazanie granic terenu
inwestycji, zgodnie z wymogami art. 52 ust. 2 ustawy jest obligatoryjne, organ nie moŜe
wydać decyzji nie mając jasno sprecyzowanego zakresu inwestycji. Organ I instancji w
uzasadnieniu decyzji z dnia 17 czerwca 2008r. stwierdził, Ŝe wniosek inwestora „nadal budzi
wątpliwości, co do jego jednoznaczności i nie przesądza jednoznacznie o zakresie
inwestycji”.
Sąd zauwaŜył, Ŝe organ I instancji wzywał inwestora dnia 28 marca 2008r. do „uzupełnienia”
wniosku z dnia 3 listopada 2006r. „w sprawie ustalenia warunków i szczegółowych zasad
zagospodarowania terenu i jego zabudowy dla inwestycji polegającej na zmianie sposobu
uŜytkowania budynku gospodarczego-magazynowego w części na lokal handlowy (sklep
spoŜywczo-przemysłowy), w części na lokal usługowy prowadzący działalność w zakresie
organizowania przyjęć okolicznościowych (dom weselny), na terenie działki nr ewid. 538/2 w
P. gmina Ch.” i w odpowiedzi otrzymał informację o zmianie wniosku polegającej na
„oddzieleniu rozpatrywania wniosku w części na lokal handlowy (sklep) od części na lokal
usługowy prowadzący działalność w zakresie organizowania przyjęć okolicznościowych
74
„Dom weselny”. Kolejnym pismem z dnia 10 czerwca 2008r. inwestor zwrócił się do organu I
instancji z zapytaniem, czy sprawa prowadzona jest nadal w jednym postępowaniu, czy w
dwóch oddzielnych sprawach.
Burmistrz Gminy i Miasta Ch. nie udzielił informacji, nie wezwał do uzupełnienia wniosku,
lecz w dniu 17 czerwca 2008r. wydał decyzję odmowną, w uzasadnieniu której stwierdził, Ŝe
rozpoznaje wniosek K.Z. z dnia 3 listopada 2006r., gdyŜ „inwestor nie złoŜył dwóch odrębnych
wniosków, co pozwoliłoby na rozpatrywanie spraw odrębnie”. W odwołaniu od tej decyzji
K.Z. m.in. zarzucił, Ŝe decyzja zapadła wbrew jego wnioskowi, gdyŜ wnosił o rozdzielenie
postępowania dotyczącego warunków zabudowy dla części obiektu mającego pełnić funkcje
handlowe od części mającej pełnić funkcje usługowe. Mimo takiej treści odwołania organ
odwoławczy utrzymał w mocy zaskarŜoną decyzję i w jej uzasadnieniu stwierdził jedynie, Ŝe
organ I instancji zasadnie rozpatrzył sprawę, wszczętą wskutek złoŜenia wniosku z dnia 3
listopada 2006r.,
Mając powyŜsze na uwadze Sąd uznał, Ŝe organy nie wyjaśniły dokładnie treści wniosku
skarŜącego, bowiem powołując się na pismo inwestora z dnia 8 kwietnia 2008r. pominęły
zawarty tam wniosek o „oddzielenie spraw”, w ogóle się doń nie ustosunkowały i nie wezwały
wnioskodawcy w trybie art. 64 kpa do usunięcia braków.
W sprawie tej równieŜ Sąd nie podzielił stanowiska organu, Ŝe podstawą odmowy wydania
warunków zabudowy dla inwestycji polegającej na „zmianie sposobu uŜytkowania juŜ
istniejącego budynku gospodarczo-magazynowego na lokal usługowy prowadzący działalność
w zakresie organizowania przyjęć okolicznościowych” moŜe być uznanie, Ŝe obiekt budowlany
na wsi przeznaczony do organizowania przyjęć, wesel, spotkań towarzyskich, kulturalnych nie
moŜe być zaliczony do obiektów urządzeń infrastruktury społecznej (jako obiekt kultury),
poniewaŜ nie słuŜy do zaspokajania „naturalnych potrzeb społeczności wiejskiej”, wskazał, Ŝe
ludność zamieszkująca tak obszary miejskie, jak i wiejskie ma te same potrzeby w zakresie
organizowania imprez towarzyszących uroczystościom zawarcia związku małŜeńskiego, jak i
innych spotkań kulturalnych. Nie moŜna uznać, Ŝe obiekt przeznaczony do organizowania
przyjęć, spotkań towarzyskich, kulturalnych moŜe być realizowany jedynie obok juŜ
istniejącego obiektu tego samego rodzaju. Zdaniem Sądu, stosując zasadę dobrego sąsiedztwa
naleŜy uznać, Ŝe jest moŜliwa budowa obiektów infrastruktury społecznej, mieszczących się w
podstawowej funkcji terenu. Zatem zmiana sposobu uŜytkowania części budynku gospodarczomagazynowego na pomieszczenie lokalu prowadzącego działalność kulturalną polegającą m.in.
na organizowaniu przyjęć okolicznościowych nie jest sprzeczna z funkcją mieszkaniową
terenu.
75
W sprawie sygn. II SA/Ke 524/06 Sąd uchylił decyzję Samorządowego Kolegium
Odwoławczego oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji w przedmiocie uchylenia
decyzji ustalającej warunki zabudowy po wznowieniu postępowania. W sprawie tej
stwierdzono, Ŝe postępowanie poprzedzające wydanie decyzji o warunkach zabudowy ma
określić zasady wykorzystania działki przez inwestora. Decyzja zapadająca w tym
postępowaniu na temat zagospodarowania działki dotyczy interesu prawnego właścicieli tych
działek, które mogą znaleźć się w zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia.
Dlatego nawet, gdyby zostało wykazane, Ŝe planowana inwestycja będzie obiektem
bezpiecznym dla powietrza i otoczenia, to nie stanowiłoby to dowodu braku oddziaływania
inwestycji na sąsiadujące działki, a tym samym nie podwaŜałoby prawa W. do Ŝądania
dopuszczenia jej do udziału w sprawie w charakterze strony.
11. Sprawy z zakresu pomocy społecznej
W wyroku z dnia 15 maja 2008r. sygn. akt II SA/Ke 224/08 Sąd uchylając decyzję
Samorządowego Kolegium Odwoławczego dokonał odmiennej niŜ organ interpretacji
przepisu art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z
2006r. Nr 139, poz. 992 ze zm). Przepis ten określa sytuacje, pozwalające na przyznanie
prawa do zasiłku rodzinnego pomimo przekroczenia kryterium dochodowego określonego w
ust. 1 art. 5. Sąd podkreślił, iŜ pojęcie „dochód rodziny” uŜyte w art. 5 ust. 3 cyt. ustawy nie
moŜe być odczytane inaczej niŜ w powiązaniu z regulacją zawartą w art. 5 ust. 1 tej ustawy, w
której mowa o dochodzie rodziny w przeliczeniu na osobę jako kryterium uzasadniającym
przyznanie zasiłku rodzinnego. Sąd mimo literalnego brzmienia tego przepisu stwierdził, Ŝe
za taką właśnie interpretacją przemawia umiejscowienie obu unormowań w jednym artykule
ustawy, regulującym zasady przyznawania zasiłku rodzinnego, a więc wzgląd na wewnętrzną
spójność aktu prawnego. Ponadto z uwagi na fakt, iŜ art. 5 ust. 3 reguluje sytuację, w której
dochód przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku
rodzinnego, to dochód ten powinien być ustalony w ten sam sposób jak przy ustalaniu
spełnienia kryterium dochodowego określonego w art. 5 ust. 1 ustawy.
Na uwagę zasługuje wyrok w sprawie II SA/Ke 35/08 dotyczącej kwestii przyznania
świadczenia pielęgnacyjnego. Sąd uznał, iŜ posiadanie własnego (małoletniego) dziecka przez
pełnoletnie dziecko legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności
76
łącznie ze wskazaniami konieczności stałej opieki innej osoby, nie pozbawia matkę takiej
osoby (takiego dziecka) prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Podstawę dla takiej
interpretacji art. 3 pkt 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych, nadanym mu ustawą z dnia
24.05.2007r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o podatku rolnym
(Dz. U. nr 109, poz. 747), która weszła w Ŝycie z dniem 6 lipca 2007r. stanowił brak
wyłączenia w art. 17 ust. 5 pkt 2 tej ustawy dla rodzica pełnoletniego dziecka (legitymującego
się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności) prawa do świadczenia
pielęgnacyjnego ze względu na fakt posiadania przez to dziecko własnego dziecka.
Kategoryczne brzmienie art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych wyklucza
moŜliwość dokonywania wykładni rozszerzającej powołanego przepisu, zawierającego
enumeratywnie wymienione przypadki, gdy prawo do świadczeń pielęgnacyjnych nie
przysługuje. JeŜeli wśród okoliczności wyłączających prawo do świadczeń pielęgnacyjnych
ustawodawca nie wymienił posiadania własnego dziecka przez pełnoletnie dziecko
legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności to oznacza, Ŝe istnienie
takiej okoliczności nie stanowi przeszkody do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Sąd
podkreślił, Ŝe wykładni przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych naleŜy dokonywać z
uwzględnieniem norm konstytucyjnych, w tym w zgodzie z zasadą subsydiarności, która
nakazuje państwu wspierać, nie zaś zastępować rodzinę w jej funkcjach opiekuńczych. Z tego
względu, skoro skarŜąca nie pozostawiła instytucjom publicznym utrzymania swojego
pełnoletniego
dziecka,
legitymującego
się
orzeczeniem
o
znacznym
stopniu
niepełnosprawności i wymagającego stałej opieki – lecz sama zapewnia córce opiekę w
formie osobistych starań – to nie budzi wątpliwości, Ŝe na gruncie rozpoznawanej sprawy
realizowany jest cel instytucji świadczenia pielęgnacyjnego przyznawanego na podstawie art.
17 ustawy.
Kwestia prawidłowości ustalenia dochodu rodziny była przedmiotem oceny w sprawie
sygn. akt II SA/Ke 133/08. Sąd uchylając rozstrzygnięcie Samorządowego Kolegium
Odwoławczego wskazał, Ŝe posiadanie gospodarstwa rolnego i odprowadzania z tego tytułu
składek na KRUS stanowi podstawę do ich odliczenia od dochodu rodziny na podstawie art.
8 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej. Obowiązek
odprowadzania tych składek wynika bowiem z odrębnych przepisów o jakich mowa w
powołanym przepisie, którymi w tym wypadku były przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1998r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).
W sprawie o sygn. akt II SA/Ke 154/08 Sąd oddalając skargę podzielił stanowisko
organu dotyczące obowiązku ustalenia wysokości dochodu członków rodziny w oparciu o
77
zaświadczenie z urzędu skarbowego, a nie inne dokumenty, w sytuacji, gdy rodzice podlegają
opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. Taki
bowiem obowiązek wynika z regulacji zawartych w art. 23 ust. 4 pkt 1 ustawy o
świadczeniach rodzinnych oraz § 2 ust. 2 pkt 6 lit a rozporządzenia z dnia 2 czerwca 2005r.
Ministra Polityki Społecznej w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o
świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 105, poz. 881 ze zm.). Ustalenie przez organy, Ŝe
zaświadczenie Urzędu Skarbowego zostało wydane przez właściwy organ i zgodnie ze
wzorem ustalonym w załączniku nr 2 do powołanego wyŜej rozporządzenia Ministra Polityki
Społecznej obliguje organ do przyjęcia do obliczenia dochodu rodziny kwotę naleŜnego
podatku jaka wynikała z wydanego zaświadczenia na ustalonym wzorze, natomiast nie
uprawnia organu administracji orzekającego w sprawach o świadczenia rodzinne do
samodzielnego obliczania podatku dochodowego naleŜnego za dany okres, czy teŜ
korygowania jego wysokości.
12.Sprawy z zakresu gospodarki nieruchomościami.
W sprawach rozpoznawanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia
1997r. o gospodarce nieruchomościami ( tekst jednolity Dz. U. Nr 261 za 2004r. poz. 2603 ze
zm.) dominowały sprawy dotyczące problematyki związanej ze zwrotem wywłaszczonej
nieruchomości. W tych jednak sprawach nie odnotowano większych pod względem
merytorycznym problemów prawnych.
Wyjątek stanowi sprawa o sygn. II SA/Ke 295/08. Wnioskodawcy domagali się
zwrotu wywłaszczonej orzeczeniem z dnia 21 marca 1961r. nieruchomości twierdząc, iŜ po
wywłaszczeniu na nieruchomości tej nie został zrealizowany cel wywłaszczenia. Organy
odmówiły zwrotu ustalając, iŜ w dniu 20 lipca 1951r. Centrala Przemysłu Ludowego i
Artystycznego - Ekspozytura w Kielcach złoŜyła do Przewodniczącego Prezydium
Wojewódzkiej Rady Narodowej wniosek w trybie art. 13 Dekretu z dnia 26.04.1949r., o
nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów
gospodarczych (Dz. U. z 1949r., Nr 27, poz. 197 i nr 55 poz. 438) o wydanie orzeczenia o
wywłaszczeniu części nieruchomości połoŜonej w C. przy ul. K. oznaczonej nr […],
stanowiącej współwłasność Franciszka i Marii małŜ. S. oraz Stanisława i Felicji małŜ. Z.
Uzasadniając wniosek wnioskodawca wskazał, iŜ Ekspozytura zamierza zgodnie z planem
78
inwestycyjnym na rok 1951 urządzić na wymienionej nieruchomości zakład artystycznych
wyrobów z marmuru.
Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach decyzją incydentalną z dnia
16.08.1951r., wydaną na podstawie art. 15 ust. 1 dekretu z dnia 26.04.1949r., o nabywaniu i
przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych
(Dz. U. z 1949r., Nr 27, poz. 197 i nr 55 poz. 438 z 1949r.), orzekło o zezwoleniu C.P.L.i A. Ekspozytura w Kielcach na objęcie w/w nieruchomości. Orzeczeniem z dnia 21.03.1961r.
Prezydium
Wojewódzkiej
Rady
Narodowej
przedmiotowa
nieruchomość
została
wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa na potrzeby Kieleckich Zakładów Terenowego
Przemysłu Materiałów Budowlanych w Kielcach. Wywłaszczenie nieruchomości polegało na
odjęciu prawa własności dotychczasowym właścicielom z dniem zgłoszenia przez Centralę
Przemysłu Ludowego i Artystycznego w Kielcach wniosku wywłaszczeniowego tj. z dniem
20 lipca 1951r. Decyzją z dnia 8.05.1962r. Komisja Odwoławcza do Spraw Wywłaszczenia
przy Ministrze Spraw Wewnętrznych, po rozpatrzeniu odwołania Felicji i Stanisława
małŜonków Z. od w/w orzeczenia PWRN w Kielcach, orzekła o nieuwzględnieniu odwołania i
zatwierdzeniu zaskarŜonej decyzji. Organu ustaliły, iŜ na przedmiotowej nieruchomości od lat
50-tych prowadzona była działalność produkcyjna w zakresie wyrobu z marmuru, a Centrala
Przemysłu Ludowego i Artystycznego włoŜyła sumę około 100.000 zł w inwestycje mające
na celu przystosowanie omawianego obiektu na potrzeby tej produkcji. Oddalając skargę
wniesioną przez wnioskodawców (którzy zarzucili między innymi, Ŝe nie jest właściwie
ustalona data, z jaką doszło do wywłaszczenia, w związku z czym organ ustalił, Ŝe w 1961r.
cel wywłaszczenia był juŜ realizowany od 10 lat ) Sąd podkreślił, iŜ orzeczenie z dnia 21
marca 1961r. było poprzedzone decyzją z dnia 16.08.1951r., wydaną na podstawie art. 15 ust.
1 dekretu z dnia 26.04.1949r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla
realizacji narodowych planów gospodarczych. Samo zaś orzeczenie z dnia 21 marca 1961r.,
którym Prezydium Wojewódzkiej rady Narodowej wywłaszczyło na rzecz Skarbu Państwa na
potrzeby Kieleckich Zakładów Terenowego Przemysłu Materiałów Budowlanych w Kielcach
nieruchomość, jako podstawę prawną wskazywało oprócz przepisów ustawy z dnia 12 marca
1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości równieŜ przepisy art. 1, 21 ust. 1 i 2,
24 ust. 1 i art. od 27 do 33 dekretu z dnia 26 kwietnia 1949r. Wywłaszczenie nieruchomości
polegało na odjęciu prawa własności dotychczasowemu właścicielowi z dniem zgłoszenia
przez Centralę Przemysłu Ludowego i Artystycznego w Kielcach ( poprzednika prawnego
Kieleckich Zakładów
Terenowego Przemysłu Materiałów Budowlanych w Kielcach)
wniosku wywłaszczeniowego, to jest z dniem 20 lipca 1951r. Skoro wywłaszczenie nastąpiło
79
w oparciu o przepisy dekretu z dnia 26.04.1949 z przeznaczeniem na urządzenie na
nieruchomości zakładu artystycznych wyrobów z marmuru, prawidłowo organy ustaliły, Ŝe
cel ten był realizowany poczynając juŜ od 1951r. W decyzji wywłaszczeniowej wskazano, Ŝe
odjęcie prawa własności następuje z dniem 20 lipca 1951r., co oznacza, Ŝe realizację celu
wywłaszczenia, o której mowa w art. 137 u.g.n. naleŜy badać i ustalać począwszy od tej
właśnie daty, nie zaś od daty ostateczności decyzji wywłaszczeniowej. NaleŜy bowiem
podnieść, iŜ o ile na gruncie przepisów ustawy z 12.03.1958 r. o zasadach i trybie
wywłaszczania nieruchomości (art. 30), ustawy z 29.04.1985r. o gospodarce gruntami i
wywłaszczaniu nieruchomości ( art. 65) czy
teŜ ustawy z 21.08.1997r. o gospodarce
nieruchomościami ( art. 121) przejście prawa własności nieruchomości następowało z dniem,
w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna , to na gruncie dekretu
z dnia 26.04.1949r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji
narodowych planów gospodarczych, orzeczenie o wywłaszczeniu przenosiło prawo własności
nieruchomości na rzecz wywłaszczającego z dniem zgłoszenia wniosku o wywłaszczenie (art.
39 dekretu - Dz. U. z 1949r , nr 27 poz. 197 ze zm. i art. 40 ust. 1 dekretu – tekst jednolity Dz.
U z 1952r. nr 4 poz,31). Na gruncie niniejszej sprawy orzeczenie o wywłaszczeniu z dnia
21.03.1961r. zapadło w dacie obowiązywania ustawy z dnia 12.03.1958r. o zasadach i trybie
wywłaszczania nieruchomości. Jeśli się jednak zwaŜy, iŜ zgodnie z art. 48 tej ustawy postępowanie wywłaszczeniowe wszczęte po wyzwoleniu, a w dniu wejścia w Ŝycie ustawy z
12.03.1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości jeszcze nie zakończone było
prowadzone nadal według dotychczasowych przepisów z odpowiednim zastosowaniem
przepisów tej ustawy dotyczących właściwości organów orzekających - to stanowisko
organów, iŜ realizację celu wywłaszczania naleŜy badać od daty wywłaszczenia
nieruchomości, a nie od daty ostateczności decyzji wywłaszczeniowej są ze wszech miar
prawidłowe. Przepis art. 137 aktualnie obowiązującej ustawy u.g.n. nakazuje wprawdzie
wiązać badanie i ustalanie realizacji celu wywłaszczenia z datą ostateczności decyzji
wywłaszczeniowej, tym niemniej, w ocenie Sądu, dotyczy to sytuacji gdy przejście prawa
własności nieruchomości następowało z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się
ostateczna. W przypadku natomiast gdy wywłaszczenie, tak jak w rozpoznawanej sprawie,
następowało w oparciu o przepisy w/w dekretu z dniem zgłoszenia wniosku o wywłaszczenie
- badanie i ustalanie realizacji celu wywłaszczenia, o którym mowa w art. 137 u.g.n., winno
następować począwszy od dnia zgłoszenia wniosku o wywłaszczenie. Wyrok ten nie jest
prawomocny.
80
W sprawie II SA/Ke 532/08 organy umorzyły postępowanie w sprawie z wniosku
spadkobierców byłych właścicieli wywłaszczonej nieruchomości. Domagali się oni ustalenia
i wypłaty odszkodowania za wywłaszczoną decyzją z dnia 20 marca 1974r. na rzecz Skarbu
Państwa nieruchomość twierdząc, iŜ ich rodzice odszkodowania nie otrzymali ani teŜ nie
zostali powiadomieni o złoŜeniu ustalonego odszkodowania do depozytu sądowego. Organ I
instancji postępowanie umorzył, którą to decyzję tę organ odwoławczy utrzymał w mocy
wskazując, iŜ z uwagi na 15 letni okres przechowywania dokumentów dotyczących wypłaty
obecnie z uwagi na ich brak nie jest moŜliwe ustalenie, czy odszkodowanie zostało
wypłacone czy teŜ nie. Niemniej jednak z uwagi na jego cywilno – prawny charakter
roszczenie o jego wypłatę przedawniło się z dniem 9 stycznia 1985r. albowiem powinno ono
być wypłacone do dnia 9 stycznia 1975r.
Sąd skargę wnioskodawców oddalił uznając, iŜ zaskarŜona decyzja, mimo częściowo
błędnego uzasadnienia, odpowiada prawu. Sąd wskazał , iŜ ostateczną decyzją z dnia 20
marca 1974 r. którą wywłaszczono na rzecz Państwa część nieruchomości stanowiącej
własność Jana i Heleny małŜ. M., w jej punkcie II organ przyznał małŜonkom M.
odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia tej nieruchomości w łącznej wysokości 103.990 zł.
Decyzja ta stała się ostateczna wskutek niezaskarŜenia jej w ustawowym terminie. Z tą chwilą
więc podlegała ona wykonaniu, a jej uchylenie, zmiana, stwierdzenie niewaŜności oraz
wznowienie postępowania mogło nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie
postępowania administracyjnego lub w ustawach szczególnych, o czym stanowi art. 16 § 1
kpa. Niesporne jest, Ŝe do wszczęcia postępowania zmierzającego do uchylenia, zmiany,
stwierdzenia niewaŜności tej decyzji oraz do wznowienia postępowania w toku którego była
wydana – nie doszło. Spadkobiercy Jana i Heleny małŜ. M. wnieśli w dniu 11 maja 2006 r. w
trybie zwykłym o ustalenie i wypłacenie odszkodowania za wywłaszczenie na rzecz Skarbu
Państwa tej nieruchomości. W tej sytuacji dla rozstrzygnięcia sprawy konieczna była ocena,
czy sprawa administracyjna zakończona decyzją Naczelnika Powiatu z dnia 20 marca 1974
r., była toŜsama ze sprawą zakończoną wydaniem kontrolowanej decyzji. Zdaniem Sądu bez
wątpienia w sprawie zachodziła zarówno toŜsamość stron z uwagi na to, iŜ wnioskodawcy są
następcami prawnymi małŜonków M., a takŜe toŜsamość przedmiotu sprawy. Odnośnie tego
drugiego stwierdzenia Sąd wskazał, Ŝe w sprawie administracyjnej zakończonej decyzją z
dnia 20 marca 1974r, przyznano byłym właścicielom odszkodowanie za tę samą
nieruchomość, za którą obecnie spadkobiercy małŜonków M. domagają się ustalenia i
wypłaty odszkodowania twierdząc, Ŝe ich rodzice go nie otrzymali. Jeśli chodzi o stan prawny
będący podstawą rozstrzygnięcia, zdaniem sądu równieŜ był on toŜsamy. Mimo bowiem
81
zastąpienia ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości,
przez ustawę z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu
nieruchomości (t. j. Dz. U. Nr 30/91 poz. 127 ze zm.), a następnie przez ustawę o gospodarce
nieruchomościami,
odnośne
przepisy
dotyczące
zasad
zapłaty
odszkodowania
za
wywłaszczoną nieruchomość, tj. art. 8 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie
wywłaszczania nieruchomości
i art. 132 ust. 1, 1a i 2 ustawy o gospodarce
nieruchomościami, mają w zasadniczej, istotnej dla sprawy części identyczną treść. Nie
moŜna przy tym podzielić wyraŜonego w orzecznictwie Sądu NajwyŜszego poglądu, Ŝe o
braku identyczności stanu prawnego świadczy juŜ zastąpienie jednej regulacji inną, bez
względu na treść porównywanych przepisów (wyrok Sądu NajwyŜszego z dnia 6 lipca 2001 r.
III RN 116/00 OSNP 22/201 poz. 656). Dla oceny identyczności stanu prawnego konieczna
jest bowiem analiza treści istotnych dla sprawy przepisów, w celu stwierdzenia czy wszystkie
istotne elementy konstrukcyjne rozpatrywanego w sprawie roszczenia są identyczne. Nie
wystarczy jedynie stwierdzenie, Ŝe przepisy na podstawie których rozstrzygnięto analizowane
sprawy zawarte są w róŜnych ustawach. Dalej Sąd wskazał, Ŝe nawet gdyby nie przyjąć
toŜsamości stanu prawnego w obu analizowanych sprawach, to i tak nie mogłoby to zmienić
oceny co do powagi rzeczy osądzonej. NaleŜy bowiem pamiętać, Ŝe zniesienie lub
nowelizacja przepisów, na podstawie których wydano decyzję administracyjną, co do zasady
nie ma bezpośredniego wpływu na prawny byt tej decyzji ani na jej moc wiąŜącą w czasie.
Zmiana stanu prawnego moŜe prowadzić do utraty przez ten akt mocy wiąŜącej i tym samym
do zniesienia kreowanej przezeń normy indywidualnej tylko wtedy, gdy nowe przepisy tak
stanowią. Dla spowodowania tego skutku ustawodawca nie moŜe zatem poprzestać na
uchyleniu wcześniejszej ustawy, lecz musi się odnieść równieŜ - bezpośrednio lub w sposób
konkludentny - do wydanych na jej podstawie rozstrzygnięć w sprawach indywidualnych.
Ustawa o gospodarce nieruchomościami nie zawiera Ŝadnych przepisów odnoszących się do
wydanych przed jej wejściem w Ŝycie i istniejących w obrocie prawnym rozstrzygnięć
indywidualnych. Biorąc to pod uwagę naleŜy stwierdzić, Ŝe ostateczna decyzja ustalająca i
przyznająca odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość wydana pod rządami ustawy
wywłaszczeniowej z 1958r. wiąŜe erga omnes równieŜ po wejściu w Ŝycie ustawy o
gospodarce nieruchomościami. Nie moŜna teŜ przyjąć, aby przepisy ustawy o gospodarce
nieruchomościami kreowały nowe sprawy administracyjne, inne od tych, które zostały juŜ
rozstrzygnięte. Nie moŜe bowiem być mowy o powstaniu nowej sprawy administracyjnej w
sytuacji, gdy zmiana elementów prawnych sprawy juŜ rozstrzygniętej decyzją ostateczną nie
została przez ustawodawcę powiązana ani ze zniesieniem autorytatywnie skonkretyzowanych
82
uprawnień i obowiązków (pozbawieniem decyzji ostatecznej mocy wiąŜącej), ani z
upowaŜnieniem dla organu administracji do ich weryfikacji w ramach czynności
jurysdykcyjnych. Dopóki więc wprowadzona do obrotu prawnego norma indywidualna oraz
skonkretyzowany w niej stosunek administracyjnoprawny pozostaną w obrocie, zakaz ne bis
in idem będzie stanowił przeszkodę do ingerencji w wynikające z niej uprawnienia i
obowiązki bez wyraźnego upowaŜnienia ustawowego. Do stwierdzenia identyczności sprawy
wystarczy zatem toŜsamość podmiotów (adresata lub adresatów normy indywidualnej),
uprawnień i obowiązków (dyspozycji normy indywidualnej) oraz - jeśli są one
zrelatywizowane do określonego przedmiotu (określonej rzeczy) – toŜsamość tego
przedmiotu. Identyczność sprawy będzie zatem zachowana mimo zmiany determinanty
prawnej, która wprawdzie uzasadniła podjęcie danej decyzji stosowania prawa, ale nie jest
objęta jej treścią(por. krytyczną glosę T. Kiełkowskiego i T. Wosia do wspomnianego wyroku
Sądu NajwyŜszego z dnia 6 lipca 2001 r. - Samorząd Terytorialny nr 9/2005 str. 59 i n.).
NaleŜy w dalszym ciągu stwierdzić, Ŝe równieŜ przedmiot obu analizowanych spraw
administracyjnych był toŜsamy. W obu bowiem sprawach uprawnienia stron wynikające z
przepisów
mających
zastosowanie
w
sprawie,
dotyczyły
ustalenia
i
przyznania
odszkodowania za tę samą wywłaszczoną nieruchomość. Nie moŜna przy tym twierdzić, Ŝe
przedmiotem niniejszej sprawy była waloryzacja przyznanego odszkodowania, co z mocy art.
132 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami dotyczy równieŜ odszkodowań ustalonych
na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów o wywłaszczeniu, a w szczególności na
podstawie ustawy wywłaszczeniowej z 1958 r. (wyrok NSA z 15 czerwca 1993 r., IV SA
1667/92, ONSA nr 4/93 poz. 115). W Ŝadnym bowiem momencie wnioskodawcy takiego
roszczenia nie zgłosili. Poza tym waloryzacja, o jakiej mowa w powołanym przepisie, jest
czynnością techniczno-obrachunkową nie podlegającą konkretyzacji w drodze decyzji
administracyjnej. Niedokonanie tej waloryzacji lub wadliwe jej dokonanie, stanowi
nienaleŜyte
spełnienie
świadczenia
zapłaty
odszkodowania
jako
obowiązku
cywilnoprawnego. Ewentualny spór co do istnienia i zakresu tego obowiązku podlega
rozstrzygnięciu w sprawie przed sądem powszechnym. Nie moŜe zatem podlegać ocenie sądu
administracyjnego (por. T. Woś, Wywłaszczenie nieruchomości i ich zwrot, Lexis Nexis
Warszawa 2007, str. 186 – 187).
Uwzględniając powyŜsze rozwaŜania Sąd uznał, Ŝe przedmiotem postępowania wszczętego
na skutek wniosku stron z dnia 22 maja 2006 r. była sprawa administracyjna juŜ uprzednio
rozstrzygnięta ostateczną decyzją Naczelnika Powiatu z dnia 20 marca 1974 r. Taka
konstatacja sprawia, Ŝe postępowanie w tej sprawie podlegało umorzeniu jako
83
bezprzedmiotowe na podstawie art. 105 §1 kpa. Skoro tak, to takiej właśnie treści decyzja
organu I instancji, utrzymana w mocy zaskarŜoną decyzją, mimo częściowo błędnego
uzasadnienia w ostateczności odpowiadała prawu. Wyrok równieŜ nie jest prawomocny.
W sprawie II SA/Ke 127/08 Sąd uchylił decyzję SKO umarzającą postępowanie
odwoławcze w sprawie dotyczącej zatwierdzenia podziału nieruchomości stanowiącej
własność Skarbu Państwa, połoŜonej na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego i
pozostającej w jego zarządzie. Zdaniem organu odwoławczego Świętokrzyski Park Narodowy
nie jest stroną postępowania o podział nieruchomości w rozumieniu art. 28 kpa, albowiem nie
posiada interesu prawnego. Uchylając tę decyzję Sąd wskazał, iŜ błędny jest pogląd
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach, Ŝe w postępowaniu o podział
nieruchomości oznaczonej jako działka nr 2039, połoŜonej w Nowej Słupi, stanowiącej
własność Skarbu Państwa, pozostającej w trwałym zarządzie Świętokrzyskiego Parku
Narodowego, ta jednostka organizacyjna nie posiada przymiotu strony.
Powszechnie w orzecznictwie i doktrynie akceptowany jest pogląd, Ŝe mieć interes prawny w
sprawie to znaczy wskazać przepis prawa materialnego powszechnie obowiązującego, na
którego podstawie moŜna skutecznie Ŝądać ochrony ze względu na zaspokojenie własnej
potrzeby. Od tak pojmowanego interesu prawnego naleŜy odróŜnić interes faktyczny, to jest
sytuację, w której dany podmiot swojego zainteresowania sprawą nie moŜe poprzeć
przepisami prawa materialnego.
Dokonując analizy przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.
U. Nr 92, poz. 880 ze zm.) oraz ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce
nieruchomościami (Dz. U. z 2004r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) określających kompetencje
dyrektora działającego na terenie Parku jako organu ochrony środowiska oraz jego
uprawnienia w zakresie zarządzania mieniem parku narodowego, Kolegium nie wzięło pod
uwagę
wszystkich
regulacji
pozwalających
na
wywiedzenie
interesu
prawnego
Świętokrzyskiego Parku Narodowego do udziału w sprawie o podział konkretnej
nieruchomości w charakterze strony tego postępowania. Z materiału dowodowego wynika, Ŝe
jedna z działek wydzielonych z nieruchomości objętej podziałem tj. działka nr 2039/2 o pow.
2528 m2 stanowi przedłuŜenie drogi powiatowej. Stosownie do art. 98 ust. 1 u.g.n. działki
gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe –z
nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy
prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem,
w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale
prawomocne. Przepis ten stosuje się takŜe do nieruchomości, której podział został dokonany
84
na wniosek uŜytkownika wieczystego, z tym Ŝe prawo uŜytkowania wieczystego działek
gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca
podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się
odpowiednio przy wydzieleniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.
Ust. 2 art. 98 stanowi: właściwy organ składa wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej
praw gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa do działek gruntu wydzielonych pod
drogi publiczne lub pod poszerzenie istniejących dróg publicznych. Podstawą wpisu tych
praw do księgi jest ostateczna decyzja zatwierdzająca podział.
Interpretacja powołanego przepisu prowadzi do wniosku, Ŝe jeŜeli podziału
nieruchomości dokonuje się na wniosek właściciela, to działki gruntu wyznaczone pod drogi
przechodzą na własność jednostek samorządowych lub Skarbu Państwa z dniem, w którym
decyzja stała się ostateczna. Na gruncie konkretnej sprawy oznacza to, Ŝe działka nr 2039/2
przeznaczona pod drogę powiatową z mocy prawa z datą od kiedy decyzja o podziale stała się
ostateczna przeszłaby na własność powiatu. Z tego faktu wynika, Ŝe Skarb Państwa utraciłby
prawo własności w stosunku do części nieruchomości oddanej w trwały zarząd
Świętokrzyskiemu Parkowi Narodowemu.
Definicję trwałego zarządu zawiera art. 43 ust. 1 ustawy określając, Ŝe trwały zarząd jest
formą prawną władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną. Podstawowe
uprawnienia jednostki jako trwałego zarządcy związane są z istotą tego prawa, czyli
korzystaniem z nieruchomości oddanej w trwały zarząd, o czym stanowi ust. 2 art. 43,
wymieniając w pkt 1 – 3 przykładowo sposoby tego korzystania. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1
ustawy jednostka organizacyjna ma prawo, z zastrzeŜeniem ust. 6 (który nie znajduje
zastosowania w niniejszej sprawie) w szczególności do korzystania z nieruchomości w celu
prowadzenia działalności naleŜącej do zakresu jej działania.
Przy oddawaniu w trwały zarząd obowiązuje zasada wyraŜona w ust. 5 art. 43, wedle
której nieruchomości Skarbu Państwa mogą być oddane w trwały zarząd państwowej
jednostce organizacyjnej, a nieruchomości stanowiące własność jednostek samorządu
terytorialnego – odpowiedniej jednostce samorządowej. Z tego uregulowania wynika, Ŝe
Skarb Państwa nie moŜe obciąŜyć swojej nieruchomości trwałym zarządem na rzecz
samorządowej jednostki organizacyjnej i podobnie samorządowa jednostka organizacyjna nie
moŜe swojej nieruchomości obciąŜyć trwałym zarządem na rzecz państwowej jednostki
organizacyjnej.
Stosownie do postanowień art. 8 ust. 1 i ust. 2 cyt. ustawy, park narodowy obejmuje
obszar
wyróŜniający
się
szczególnymi
wartościami
85
przyrodniczymi,
naukowymi,
społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, jest utworzony w celu zachowania róŜnorodności
biologicznej,
zasobów,
tworów
i
składników
przyrody
nieoŜywionej
i
walorów
krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz
odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub
siedlisk grzybów.
Parkiem narodowym zarządza dyrektor parku narodowego (art. 101 ust. 1 ustawy o
ochronie przyrody). Dyrektor na terenie parku wykonuje zadania wojewody w zakresie
ochrony przyrody (art. 94 ).
W ocenie Sądu, realizacja zadań z zakresu ochrony przyrody w rozumieniu powołanych
wyŜej przepisów uprawnia reprezentującego Świętokrzyski Park Narodowy dyrektora do
udziału w charakterze strony w postępowaniu o podział nieruchomości połoŜonej w granicach
parku, w sytuacji, gdy w wyniku podziału tej nieruchomości następuje wydzielenie działki
pod drogę publiczną. Nie budzi bowiem wątpliwości, Ŝe zmiana w stosunkach
własnościowych wynikających z mocy art. 98 ust. 1 i 2 ustawy o gospodarce
nieruchomościami jak równieŜ z uwagi na charakter budowli jaką jest droga, będą miały
bezpośredni wpływ na zakres uprawnień trwałego zarządcy, jakim jest Świętokrzyski Park
Narodowy określonych w art. 43 ust. 1 tej ustawy, albowiem zmieni się sposób korzystania z
nieruchomości, mający ścisły związek z ochroną przyrody na terenie parku. W świetle
powyŜszych rozwaŜań naleŜy uznać, Ŝe Kolegium bezpodstawnie uznało Ŝe przeprowadzony
podział nieruchomości nr 2039 nie wpłynąłby na prawa i obowiązki Świętokrzyskiego Parku
Narodowego.
W sprawach II SA/Ke 195/08 i II SA/Ke 333/08 zarysował się problem, czy badając
zasadność zawieszenia na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 kpa postępowania w sprawie o zwrot
wywłaszczonej nieruchomości organ odwoławczy powinien zajmować się kwestią zasadności
samego Ŝądania o zwrot. W obu tych sprawach Sąd oddalił skargę wieczystego uŜytkownika
na postanowienie zawieszające z urzędu postępowanie w sprawie o zwrot wywłaszczonej
nieruchomości do czasu rozstrzygnięcia sprawy rozwiązania wieczystego uŜytkowania
nieruchomości objętej wnioskiem o zwrot. Sąd podzielił stanowisko organu odwoławczego, iŜ
poniewaŜ postanowienie o zawieszeniu jest rozstrzygnięciem incydentalnym, organ
zawieszając postępowanie nie moŜe merytorycznie rozstrzygać sprawy. Dlatego teŜ
dokonywanie w uzasadnieniu takiego postanowienia szczegółowych rozwaŜań na temat
zbędności nieruchomości na cel, na jaki została ona wywłaszczona o tyle byłoby niecelowe,
Ŝe i tak na etapie badania przez organ odwoławczy zasadności zawieszenia postępowania
niedopuszczalne byłoby zajmowanie się przez organ tym, czy wieczysty uŜytkownik
86
zrealizował cel wywłaszczenia i ostateczne przesądzanie tej kwestii. Wyroki w obu tych
sprawach nie są prawomocne.
W sprawie II SA/Ke 264/08 Sąd oddalił skargę Kopalni Dolomitu S.A na uchwałę Rady
Powiatu w Opatowie, podjętą na podstawie art. 13 ust. 1, art. 25 b i art. 37 ust. 1 u.g.n.,
przeznaczającą do sprzedaŜy w drodze przetargu nieograniczonego nieruchomość stanowiącą
własność Powiatu Opatowskiego. W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd wskazał, iŜ
skarŜąca, która jest właścicielką nieruchomości przylegających i chciałaby ją nabyć w trybie
art. 37 ust. 1 pkt 6 u.g.n. w celu poprawy warunków zagospodarowania nieruchomości
przyległych (uzyskanie prawa do tej działki, stanowiącej drogę, było według skarŜącej
niezbędne do uzyskania koncesji na eksploatację złoŜa z działek, stanowiących jej własność)
nie ma w świetle art. 87 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatu legitymacji do zaskarŜenia
uchwały. Wskazane przez skarŜącą okoliczności świadczą jedynie o istnieniu po jej stronie
interesu faktycznego, a nie prawnego.
13. Sprawy z zakresu prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz ewidencji gruntów i
budynków
W sprawie o sygn. akt. II SA/Ke 526/08 ( wyrok nieprawomocny) Sąd, oddalając
skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie umorzenia
postępowania administracyjnego w sprawie rozgraniczenia nieruchomości wskazał, Ŝe ocena
prawidłowości i legalności zaskarŜonej decyzji związana jest z wyjaśnieniem podstawowej
kwestii: charakteru prawnego decyzji o umorzeniu postępowania administracyjnego w
następstwie zawarcia ugody granicznej przed uprawnionym geodetą oraz wpływu na podjętą
decyzję oświadczenia strony o cofnięciu zgody na zawarcie ugody przed uprawnionym
geodetą. W tym kontekście ustalenia, zdaniem Sądu, przede wszystkim wymagało, czy
organy administracji publicznej orzekające w sprawach rozgraniczeń nieruchomości są
uprawnione do badania skutków cofnięcia zgody na zawarcie ugody w postępowaniu
rozgraniczeniowym, w sytuacji gdy taka ugoda została juŜ zawarta.
Wyjaśnienie tej kwestii Sąd poprzedził rozwaŜaniami na temat charakteru prawnego ugody
granicznej, wskazując w szczególności, iŜ ugoda zawarta przed uprawnionym geodetą, o
której mowa w art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 17.05.1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne
87
ma moc ugody sądowej, tzn. korzysta z powagi rzeczy ugodzonej. Podzielając stanowisko
prezentowane w tym zakresie przez orzecznictwo oraz doktrynę, Sąd podniósł, Ŝe ma ona w
istocie postać umowy, do której stosuje się, poza przepisami art. 917 i 918 k.c., ogólne
przepisy prawa cywilnego dotyczące zawarcia umowy, w tym odnoszące się do wad
oświadczenia woli. Nie jest to więc ugoda "administracyjna" w rozumieniu art. 114 - 122
k.p.a. W związku z powyŜszym nie podlega ona kontroli, ani w decyzji o umorzeniu
postępowania administracyjnego, ani w wyniku zaskarŜenia tej decyzji do sądu
administracyjnego. Nawet zatem gdyby ugoda zawarta przed geodetą była wadliwa, to nie
miałoby to wpływu
na zgodność z prawem decyzji umarzającej postępowanie
rozgraniczeniowe, poniewaŜ uchylenie się od skutków prawnych takiej ugody jest moŜliwe
tylko w postępowaniu cywilnym przed sądem powszechnym. Tylko ten sąd moŜe teŜ się
wypowiedzieć czy ugoda jest prawnie skutecznie zawarta, czy nie. Na gruncie rozpoznawanej
sprawy oznacza to, Ŝe wzruszenie ugody granicznej, moŜe nastąpić wyłącznie według zasad
określonych przez prawo cywilne. Tym samym, do oświadczeń woli w zakresie cofnięcia
zgody na zawarcie ugody granicznej zastosowanie znajdują zasady ogólne kodeksu cywilnego
dotyczące zawarcia umowy. Skoro zatem wzruszenie ugody granicznej moŜe nastąpić
wyłącznie według w/w zasad, to trafna jest argumentacja organu odwoławczego, iŜ tylko na
drodze postępowania cywilnego skarŜący mogą uchylić się do skutków prawnych złoŜonego
oświadczenia woli.
W sprawach o sygn. akt. II SA/Ke 30/08 i sygn. akt. II SA/Ke 95/08 – Sąd, oddalając
skargi na decyzje w przedmiocie wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów, podzielił
stanowisko prezentowane w orzecznictwie sądowym, iŜ w toku postępowania ewidencyjnego
nie jest prawnie moŜliwe i dopuszczalne rozstrzyganie o zasięgu prawa własności. NaleŜy
bowiem pamiętać, Ŝe postępowanie ewidencyjne słuŜy jedynie ewidencji bezspornych danych
o gruntach, budynkach i lokalach i ma charakter informacyjny, a modernizacja, czy
aktualizacja ewidencji gruntów nie słuŜy regulowaniu stanów prawnych nieruchomości.
Ewidencja gruntów, pełniąc funkcje informacyjno – techniczne, nie rozstrzyga sporów o
prawa do gruntów oraz ich zakres, ani nie nadaje tych praw. Rejestruje bowiem jedynie stany
prawne ustalone w innym trybie lub przez inne organy orzekające. Tym samym nie tworzy
nowych stanów prawnych dla nieruchomości. Stąd teŜ poprzez Ŝądanie wprowadzenia zmian
w ewidencji nie moŜna dochodzić ani udowadniać swoich praw właścicielskich czy
uprawnień do władania nieruchomością. Konsekwencją wskazanego powyŜej charakteru
postępowania ewidencyjnego jest to, Ŝe w takim postępowaniu nie mogło dojść do ustalenia
przebiegu
spornej
granicy
pomiędzy
nieruchomościami
88
stron,
czy
teŜ
podziału
nieruchomości, na co trafnie wskazały organy w uzasadnieniu swych decyzji. Obowiązujące
przepisy, tak ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, jak i rozporządzenia Ministra
Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków nie dają
bowiem organom administracji publicznej podstaw prawnych do rozstrzygania sporów o
własność.
Z kolei w sprawie o sygn. akt. II SA/Ke 89/08 – oddalając skargę na decyzję w
przedmiocie zmian w ewidencji gruntów Sąd wskazał na utrwalony w orzecznictwie pogląd,
iŜ nie moŜna w postępowaniu o zmianę danych w ewidencji gruntów samodzielnie ustalać i
rozstrzygać o prawidłowości tytułów własności (aktów notarialnych, aktów własności ziemi
itp.), które były podstawą dokonania wpisów w ewidencji gruntów.
Natomiast w sprawie o sygn. akt. II SA/Ke 242/08 Sąd, uchylając zaskarŜoną decyzję
oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji w części dotyczącej odmowy wprowadzenia
zmian w ewidencji gruntów podniósł, iŜ mają rację rozstrzygające sprawę organy
administracji, Ŝe jedną z podstaw wprowadzania zmian w ewidencji gruntów i budynków są
ostateczne decyzje administracyjne, o czym stanowi § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów
i budynków (Dz. U. Nr 38/01 poz. 454). Mają teŜ rację organy obu instancji przyjmując, Ŝe za
taką ostateczną decyzję nie moŜna uznać decyzji, co do której strona niezadowolona złoŜyła
Ŝądanie przekazania sprawy sądowi w trybie art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. –
Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. Nr 240/05 poz. 2027 ze zm.). Zgodnie bowiem z
powszechnie przyjmowanym w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu
NajwyŜszego oraz w doktrynie poglądem, decyzja administracyjna o rozgraniczeniu traci moc
wiąŜącą w części objętej Ŝądaniem przekazania sprawy sądowi, natomiast w części nie objętej
tym Ŝądaniem staje się ostateczna. Powołując się na taki pogląd organy obu instancji
zapomniały jednak, Ŝe gdy decyzja rozgraniczeniowa dotyczy granicy pomiędzy więcej niŜ
dwoma nieruchomościami, to traci moc wiąŜącą tylko w części objętej Ŝądaniem przekazania
sprawy sądowi, natomiast w części nie objętej tym Ŝądaniem staje się ostateczna. Ostateczna
decyzja stanowi podstawę zmiany w ewidencji gruntów, o jakiej mowa w § 12 ust. 1
rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Dlatego w tej części zaskarŜona
decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu I instancji były sprzeczne z treścią tego
przepisu i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a). w zw. z art. 135 p.p.s.a. podlegały uchyleniu.
Wskazane naruszenie przepisów prawa materialnego miało wpływ na wynik sprawy, gdyŜ w
razie poprawnej interpretacji przez organy obu instancji przepisów art. 33 ust. 3 Prawa
geodezyjnego i kartograficznego i § 12 ust. 1 rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów,
89
nie byłoby podstaw do odmowy wprowadzenia Ŝądanych zmian w ewidencji gruntów i
budynków we wskazanej części.
14. Sprawy z zakresu samorządu terytorialnego
W sprawie o sygn. akt. II SA/Ke 519/08 Sąd uchylił rozstrzygnięcie nadzorcze
Wojewody stwierdzające częściową niewaŜność uchwały Rady Gminy, podjętej na podstawie
art. 229 pkt 3 k.p.a., w sprawie rozpatrzenia skarg na działania Wójta, a dotyczącej uznania za
bezzasadną skargę na działania Wójta w przedmiocie nie przestrzegania przepisów prawa i nie
podporządkowania się wyrokom Sądu Administracyjnego.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewoda wskazał, Ŝe Rada Gminy podjęła
uchwałę opierając się na uchwale Komisji Rewizyjnej Rady Gminy w sprawie stwierdzenia
bezzasadności skargi na działania Wójta. Zdaniem organu nadzoru Komisja Rewizyjna w
uzasadnieniu podjętej uchwały błędnie przyjęła, iŜ Wójt podporządkował się wyrokowi NSA
w Warszawie i prawidłowo powierzył pracownikowi Urzędu Gminy pełnienie obowiązków
pełnomocnika ds. organizacji Urzędu Gminy. Zdaniem organu nadzoru, Komisja Rewizyjna
nie uwzględniła w całości treści uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego
podjętego
w
przedmiotowej
sprawie.
Z
uzasadnienia
wyroku
Naczelnego
Sądu
Administracyjnego nie wynika bowiem, aby podjęcie przez Wójta zarządzenia było
kwestionowaną przez Sąd prawną formą rozstrzygnięcia sprawy, a jedynie treść tego
zarządzenia, powołującego Pełnomocnika Urzędu Gminy, sprzecznie z postanowieniem art. 33
ust.1-5 ustawy o samorządzie gminnym. Organ nadzoru podniósł, Ŝe nieprawidłowo, wbrew
oczywistym faktom i przepisom prawa rozpatrując skargę na działania Wójta Rada Gminy
stwierdziła, iŜ wójt Gminy podporządkował się wyrokowi NSA w Warszawie, gdy faktycznie
zdaniem organu nadzoru tego nie uczynił. Nieuwzględnienie przez organ administracji
publicznej prawomocności orzeczeń sądowych stanowi raŜące naruszenie prawa, a zatem
zagroŜenie dla wynikającej z art. 7 Konstytucji RP zasady praworządności.
Gmina wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na przedmiotowe
rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody zarzucając m.in. naruszenie:
90
- art. 91 ust. 2 i 5 ustawy o samorządzie gminnym gdyŜ rozstrzygnięcie nadzorcze nastąpiło
bez uprzedniego zawiadomienia Gminy o wszczęciu postępowania w sprawie niewaŜności
uchwały Rady Gminy,
- art. 91 ust. 3 i art. 85 ustawy o samorządzie gminnym gdyŜ nie zawiera podstawy prawnej
oraz faktycznej,
- art. 85 i art. 87 ustawy o samorządzie gminnym poprzez przekroczenie zakresu
przedmiotowego rozstrzygnięć nadzorczych. Zdaniem skarŜącej uprawnienia organu nadzoru
nie mają charakteru bezwzględnego, wręcz przeciwnie organ moŜe wkraczać w działalność
gmin jedynie w przypadkach określonych ustawami. Uchwała Rady Gminy była formą
załatwienia skargi złoŜonej w trybie art.229 k.p.a. Stanowisko Rady Gminy poprzedzone było
badaniem stanu faktycznego. Uchwała ta zawierająca szczegółowe uzasadnienie była
ostatecznym załatwieniem postępowania skargowego zgodnie z art. 238 w zw. z art. 240 k.p.a.
Wyłączne kompetencje organu właściwego do rozpatrywania skarg na Wójta posiada Rada
Gminy.
Uchylając zaskarŜone rozstrzygnięcie nadzorcze Sąd stwierdził, Ŝe narusza ono prawo
materialne i procesowe w sposób mający istotny wpływ na wynika rozstrzygnięcia.
W pierwszej kolejności Sąd ustosunkował się do zarzutu najdalej idącego bo kwestionującego
kompetencje Wojewody do wydania rozstrzygnięcia w stosunku do uchwał podejmowanych
w trybie skargowym k.p.a. W ocenie Sądu kompetencje nadzorcze wojewody obejmują swym
zakresem przedmiotowym takŜe uchwały rady gminy podejmowane w oparciu o art. 229 pkt.
3 k.p.a. w sprawie rozpatrzenia skarg na działalność wójta. Podzielając stanowisko Trybunału
Konstytucyjnego zaprezentowanym w uchwale z 27.09.1994 r., sygn. W 10/93 (OTK
1994/2/46) Sąd wskazał, Ŝe wprawdzie TK odwołuje się do nieobowiązującej obecnie
Konstytucji z 1992r. jak równieŜ nie mającego obecnie zastosowania trybu (nieistniejącej
aktualnie instytucji) ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni, to aktualna pozostaje
argumentacja prawna zawarta w w/w orzeczeniu. W uzasadnieniu TK wskazał m.in. na szereg
istotnych okoliczności mających wpływ na zajęte stanowisko, a mianowicie m.in. na to, iŜ
środki nadzoru przewidziane w ustawie o samorządzie terytorialnym, a obecnie gminnym
mogą być stosowane wobec wszelkich aktów organów gminy łamiących prawo, a nie tylko
takich, które mają związek z wąsko rozumianą działalnością gminną.
W konsekwencji, zdaniem Sądu, pojęcie „działalność gminna” o jakiej mowa w art. 85 usg
naleŜy rozumieć szeroko. Tym samym naleŜy przyjąć, iŜ nadzór wojewody obejmuje swym
zakresem przedmiotowym takŜe uchwały rady gminy podejmowane w trybie skargowym
k.p.a.( art. 229 pkt. 3 k.p.a.). W związku z powyŜszym zarzut skargi, iŜ zaskarŜone
91
rozstrzygnięcie narusza art. 85 i art. 87 usg poprzez przekroczenie zakresu przedmiotowego
rozstrzygnięć nadzorczych nie zasługuje na uwzględnienie.
Zasadne natomiast okazały się pozostałe zarzuty skargi dotyczące naruszenia art. 91 ust. 2 i 5
u.s.g. i art. 91 ust. 3 i art. 85 ustawy o samorządzie gminnym. Sąd stwierdził, Ŝe organ
nadzoru był zobowiązany do zawiadomienia Gminy o wszczęciu postępowania w sprawie
stwierdzenia niewaŜności uchwały oraz do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, a
w szczególności umoŜliwienia Gminie zajęcia stanowiska. Obowiązek taki wynika bowiem z
art. 91 ust. 5 u.s.g w związku z art. 61 § 1 i 4 k.p.a. NaleŜy mieć jednak na uwadze, Ŝe tak jak
przy załatwianiu
indywidualnej
sprawy administracyjnej
w drodze decyzji
brak
zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego „z urzędu”, nie w kaŜdym
przypadku powoduje wadliwość decyzji administracyjnej, której skutkiem moŜe być jej
uchylenie, tak i w przypadku postępowań nadzorczych nie kaŜde „niezawiadomienie” o
wszczęciu tego postępowania będzie powodować wadliwość rozstrzygnięcia nadzorczego
skutkującego koniecznością jego uchylenia. NaleŜy jednak, zdaniem Sądu uznać, Ŝe w
sytuacji gdy pomiędzy stronami są sporne okoliczności faktyczne - brak zawiadomienia o
wszczęciu postępowania i nie przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego naleŜy ocenić
jako naruszenie przepisów mające istotny wpływ na wynik sprawy. Na gruncie
rozpoznawanej sprawy oznacza to, iŜ poprzez brak zawiadomienia o wszczęciu postępowania
nadzorczego Gmina została pozbawiona moŜliwości złoŜenia wyjaśnień w sprawie badanej
uchwały. Wbrew twierdzeniom organu nadzoru prezentowanym w odpowiedzi na skargę, nie
sposób uznać za „zawiadomienie o wszczęciu postępowania nadzorczego” - zobowiązania
Gminy w trybie art. 88 u.s.g. do odniesienia się do zarzutów zawartych w skardze podmiotu
trzeciego. Podjęcie przez organ nadzoru czynności w związku ze skargą podmiotu trzeciego, a
nie z urzędu, przywołanie w podstawie prawnej art. 88 u.s.g., a nie 91 u.s.g. oraz
zobowiązanie Gminy do odniesienia się do zarzutów zawartych w skardze podmiotu
trzeciego, a nie do kwestii legalności uchwały, co do których organ nadzoru z urzędu powziął
wątpliwość i zobowiązanie do złoŜenia ściśle wskazanych dokumentów - nie stanowiło
podstawy do przyjęcia, Ŝe organ nadzoru względem badanej uchwały wszczął postępowanie
nadzorcze. Zobowiązanie Gminy w trybie art. 88 u.s.g. do złoŜenia określonych dokumentów
i odniesienia się do zarzutów podmiotu trzeciego ( autora skargi ) nie moŜe zastępować trybu
zawiadomienia o wszczęciu z urzędu postępowania nadzorczego. Zawiadomienie, o jakim
mowa w art. 91 ust. 5 u.s.g. w związku z art. 61 § 1 i 4 k.p.a. ma bowiem umoŜliwić Gminie
odniesienie się do poszczególnych kwestii związanych z legalnością podjętej przez radę
uchwały, a nie do zarzutów zawartych w skardze podmiotu trzeciego. Jeśli się dodatkowo
92
zwaŜy, iŜ skarŜąca kwestionuje okoliczności faktyczne poczynione przez organ nadzoru,
podnosząc, Ŝe brak zawiadomienia uniemoŜliwił jej złoŜenie wyjaśnień i przedłoŜenia
organowi nadzoru dokumentu w postaci zarządzenia Wójta Gminy w sprawie zmian w
Regulaminie organizacyjnym Urzędu Gminy, to uwzględniając poczynione na wstępie
rozwaŜania prawne, uznać naleŜy, Ŝe brak zawiadomienia Gminy o wszczęciu postępowania
nadzorczego miał wpływ na wynik sprawy. Organ nadzoru nie dysponował bowiem pełnym
materiałem dowodowym pozwalającym na poczynienie prawidłowych ustaleń faktycznych.
RównieŜ kolejny zarzut skargi dotyczący naruszenia art. 91 ust. 3 u.s.g. poprzez brak
wskazania podstawy prawnej rozstrzygnięcia nadzorczego jest zasadny. Sąd podzielił
stanowisko prezentowane w orzecznictwie sądowym oraz poglądy doktryny, iŜ organ nadzoru
dokonując ustaleń zgodności z prawem poddanej nadzorowi uchwały obowiązany jest
wywieść z konkretnego przepisu prawa określony rodzaj naruszenia prawa. W badanej
sprawie Sąd stwierdził, iŜ zaskarŜone rozstrzygnięcie nadzorcze powyŜszych wymogów nie
spełnia, albowiem nie wskazuje konkretnego przepisu prawa, którego naruszenia dopuścił się
organ Gminy, a takŜe nie zawiera wymaganego w myśl art. 91 ust. 3 u.s.g. uzasadnienia
prawnego. Ogólnikowe powoływanie się przez organ nadzoru na naruszenie przez Radę
Gminy art. 7 Konstytucji RP oraz
art.33 ust. 1-5 u.s.g. (cytowanego w kontekście
uzasadnienia wyroków sądów administracyjnych) - nie spełnia, zdaniem Sądu, wymagań
jakie ustawodawca przewiduje dla rozstrzygnięć nadzorczych w art. 91 ust. 3 u.s.g.
Ubocznie Sąd podniósł, Ŝe skonkretyzowanie przez pełnomocnika Wojewody dopiero na
rozprawie przepisu prawa, którego naruszenie skutkowało wydaniem rozstrzygnięcia
nadzorczego - nie mogło doprowadzić do odmiennej od przedstawionej w rozwaŜaniach
oceny tego rozstrzygnięcia. Wskazanie konkretnego przepisu prawa, który zdaniem organu
nadzoru naruszyła rada gminy, winno nastąpić w rozstrzygnięciu nadzorczym.
Z kolei w sprawie o sygn. akt. II SA /Ke 223/08 Sąd odrzucił skargę Gminy na
rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody w przedmiocie stwierdzenia niewaŜności zarządzenia
Wójta w sprawie ustalenia limitu etatów dla szkoły oraz zasad zarządu kompleksem.
W uzasadnieniu wskazał, Ŝe w orzecznictwie brak jest jednolitego poglądu odnośnie tego,
kiedy powinna być podjęta uchwała czy teŜ wydane zarządzenie, mające stanowić podstawę
do wniesienia skargi. Prezentowane są bowiem dwa stanowiska: jedno, iŜ taka uchwała /
zarządzenie powinny być podjęte w terminie do złoŜenia skargi / por. przykładowo wyrok
NSA z dnia 19 maja 1999 II SA/Wr 1499/98, uzasadnienie wyroku NSA z dnia 20 marca
1991r. I SA 139/91/, drugie, Ŝe uchwała / zarządzenie powinny być podjęte i przedłoŜone
sądowi najpóźniej do dnia wydania orzeczenia przez sąd w sprawie wniesionej skargi / tak m.
93
in. postanowienie NSA z dnia 30 listopada 2005r sygn. II OSK 290/05/. W kaŜdym jednak
razie w orzecznictwie generalnie prezentowane jest stanowisko, iŜ aby moŜna było skutecznie
zaskarŜyć rozstrzygnięcie nadzorcze / a więc, aby sąd merytorycznie rozpoznał skargę/ taka
uchwała czy teŜ zarządzenie powinny by podjęte.
Skład orzekający w niniejszej sprawie nie podzielił poglądu, Ŝe prezydent czy teŜ wójt, a więc
jednoosobowe organy gminy, uprawnione do jej reprezentacji, w tym równieŜ do wnoszenia
w jej imieniu skarg do sądu, przy zaskarŜaniu rozstrzygnięć nadzorczych nie mają obowiązku
wydania zarządzenia, o jakim mowa w art. 98 ust. 3 u.s.g. Sąd podniósł, Ŝe tą samą ustawą, a
mianowicie ustawą z dnia 20 czerwca 2002r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i
prezydenta miasta / Dz. U. Nr 113 poz. 984 ze zm./ znowelizowano zarówno przepis art. 11a
u.s.g., wprowadzając jednoosobowy organ wykonawczy gminy / wójta, burmistrza,
prezydenta/ jak i art. 98 ust. 3 u.s.g., przewidujący, Ŝe podstawą do wniesienia skargi na
rozstrzygniecie nadzorcze jest równieŜ zarządzenie. Sąd zauwaŜył, iŜ przed nowelizacją
u.s.g., o której mowa wyŜej, gdy organem wykonawczym gminy był zarząd, w art. 98 ust. 3
u.s.g. była mowa tylko o podstawie zaskarŜenia w postaci uchwały. Tak więc wprowadzenie
do tego przepisu - jako podstawy zaskarŜenia rozstrzygnięcia nadzorczego - zarządzenia, a
więc aktu podejmowanego przez jednoosobowe organy, musiało być celowym działaniem
ustawodawcy. Gdyby przyjąć, iŜ skarga stanowi jednocześnie akt „zarządzenia” albo teŜ,
gdyby organ jednoosobowy zaskarŜając rozstrzygnięcie nadzorcze dotyczące wydanego przez
ten sam organ zarządzenia nie musiał wydawać zarządzenia, wówczas ustawodawca nie
nowelizowałby przepisu art. 98 ust. 3 u.s.g., poprzestając na dotychczasowym jego brzmieniu.
Dlatego teŜ zdaniem Sądu merytoryczne rozpoznanie skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze
dotyczące zarządzenia wójta bez wymaganego zarządzenia tego organu gminy o zaskarŜeniu
rozstrzygnięcia Wojewody naruszałoby przepis art. 98 ust. 3 zdanie 2 u.s.g. Sąd podkreślił, Ŝe
Wójt został wezwany do złoŜenia takiego zarządzenia pod rygorem odrzucenia skargi.
Ponadto miał on moŜliwość, z której nie skorzystał, wydania tego zarządzenia później, do
dnia rozprawy. Skoro brzmienie art. 98 ust. 3 u.s.g. nie pozostawia wątpliwości, iŜ w sytuacji,
gdy przedmiotem rozstrzygnięcia nadzorczego jest zarządzenie, podstawą do wniesienia
skargi na takie rozstrzygnięcie nadzorcze jest równieŜ zarządzenie, to skargę wniesioną bez
podstawy w postaci tego zarządzenia naleŜy uznać za niedopuszczalną. Dlatego teŜ podlegała
ona odrzuceniu na podstawie art. 56 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
W sprawie o sygn. akt. II SA/Ke 153/08 Sąd uwzględniając skargę Wojewody na
uchwałę Rady Gminy w przedmiocie powołania na stanowisko skarbnika gminy stwierdził, Ŝe
94
zaskarŜona uchwała została wydana z naruszeniem prawa. W motywach wyroku Są wskazał,
iŜ uchwała narusza art. 45 ust.2 pkt 4 w zw. z art. 45 ust.7 ustawy o finansach publicznych.
Bezsporną w sprawie okolicznością jest fakt, Ŝe powołana zaskarŜoną uchwałą na skarbnika
gminy osoba nie posiada wykształcenia ekonomicznego wymaganego łącznie z innymi
warunkami określonymi w art. 45 ust.2 pkt 4 ustawy o finansach publicznych. W tej sytuacji
spełnienie przez nią innych wymogów np. długoletnia praktyka w księgowości czy
doświadczenie zawodowe, na co powoduje się Rada Gminy w odpowiedzi na skargę –
pozostaje bez znaczenia prawnego.
ZaskarŜona uchwała narusza zatem prawo w sposób nie budzący najmniejszych wątpliwości.
Stwierdzenie jej niewaŜności nie jest jednak moŜliwe z uwagi na treść art. 94 ust.1 ustawy o
samorządzie gminnym.
Natomiast w sprawie o sygn. akt. II SA/Ke 514/08 uchylając rozstrzygnięcie nadzorcze
Wojewody w przedmiocie stwierdzenia niewaŜności uchwały Rady w sprawie odwołania z
funkcji przewodniczącego Rady, Sąd podniósł, iŜ w sprawie koniecznym staje się wyjaśnienie
wzajemnej relacji przepisów art. 20 ust. 1 i art. 20 ust. 1a u.s.g. oraz art. 44 ust. 3 i 4 Statutu
Gminy.
Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy rada gminy obraduje na sesjach zwoływanych przez
przewodniczącego w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niŜ raz na kwartał. Do
zawiadomienia o zwołaniu sesji dołącza się porządek obrad wraz z projektami uchwał.
Rozwinięcie powyŜszego przepisu nastąpiło w § 44 ust. 2, 3 i 4 Statutu, zgodnie z którym
sesje zwołuje Przewodniczący Rady w miarę potrzeby nie rzadziej jednak niŜ raz na kwartał
(§ 44 ust. 2). Sesje rady są jawne. Informacje o terminie, miejscu i przedmiocie obrad podaje
Przewodniczący Rady do wiadomości publicznej, co najmniej na trzy dni przed sesją w
sposób zwyczajowo przyjęty (§ 44 ust. 3). O zwołaniu sesji zawiadamia się radnych co
najmniej na trzy dni przed ustalonym terminem sesji. Do zawiadomienia dołącza się porządek
obrad wraz z projektami uchwał (§ 44 ust. 4)
Zgodnie natomiast z art. 20 ust. 1a ustawy rada gminy moŜe wprowadzać zmiany w porządku
bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady. Odzwierciedleniem tego przepisu
w Statucie Gminy jest § 44 ust. 6 (zmiana porządku obrad sesji moŜe zostać uchwalona
bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady za zgodą wnioskodawcy).
Wskazane wyŜej przepisy regulują tryb zwoływania sesji rady jako organu kolegialnego,
który uzewnętrznia swą wolę poprzez podejmowanie uchwał. Przepis art. 20 ust. 1a ustawy
wprowadza odstępstwo od zasady uregulowanej w art. 20 ust. 1, przy czym nie naleŜy go
interpretować w sposób wąski, jak uczynił to Wojewoda wydając rozstrzygnięcie nadzorcze.
95
Ustawodawca wprowadzając bowiem moŜliwość zmiany porządku obrad juŜ w trakcie sesji
(a więc wbrew zasadzie określonej w art. 20 ust.1), obwarował ją wymogiem bezwzględnej
większości głosów ustawowego składu rady. Nie moŜna zatem przepisu art. 20 ust. 1a ustawy
rozumieć jedynie jako dopuszczalności zmiany porządku obrad z wyłączeniem moŜliwości
zaproponowania treści określonej uchwały i jej podjęcia. Jeśli bowiem radni mogą
bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady zmienić porządek obrad, to mogą
takŜe w zakresie, jaki wynika z przegłosowanej zmiany, zgłosić projekty i podjąć określone
uchwały. Z uwagi na fakt, Ŝe rada moŜe wypowiedzieć się tylko w takiej formie, zmiana
porządku obrad bez moŜliwości podjęcia w określonym nią zakresie uchwał czyniłaby
moŜliwość zmiany porządku obrad czynnością pozorną.
Sąd podzielił stanowisko Rady, Ŝe generalna zasada, iŜ kaŜdy z radnych powinien
dysponować przed sesją porządkiem obrad i projektami uchwał, nie moŜe być stosowana w
przypadkach gdy ustawodawca na szczególnych warunkach dopuścił moŜliwość zmiany
porządku obrad.
Z tych względów przeprowadzona procedura poprzedzająca podjęcie uchwały o odwołaniu
Przewodniczącego Rady odpowiadała obowiązującym w tym zakresie przepisom prawa.
15. Sprawy z zakresu ewidencji ludności
W sprawie II SA/Ke 272/08 skarŜący domagał się od organu wydania dowodu
osobistego zgodnie z danymi wskazanymi we wniosku. Ustalenie przez organ, iŜ rzeczywisty
adres strony jest inny niŜ podany we wniosku doprowadziło do wydania na podstawie art. 15
ust. 2 oraz art. 37 pkt 1 i art. 45 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji
ludności i dowodach osobistych (Dz.U. z 2006r. Nr 139, poz. 993) decyzji o odmowie
wpisania do dowodu osobistego wskazanego przez wnioskodawcę adresu zameldowania.
Rozpoznając skargę Sąd podniósł, iŜ Ŝaden z przepisów powołanej ustawy jak równieŜ
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 listopada 2000r. w sprawie wzoru dowodu
osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich
wymiany, zwrotu lub utraty (Dz.U. Nr 112, poz. 1182 ze zm.) nie daje podstaw do wydania
decyzji administracyjnej dotyczącej wydania bądź odmowy wydania dowodu osobistego o
określonej treści. Takiej podstawy nie mógł stanowić art. 15 ust. 2 cyt. ustawy, albowiem
reguluje kwestie wymeldowania, a takie postępowanie nie zostało wszczęte. Takiej podstawy
96
nie stanowi równieŜ art. 37 ust. 1 pkt 3, który określa jakie wpisy zamieszcza się w dowodzie
osobistym, w tym dotyczące „adresu miejsca zameldowania na pobyt stały”, natomiast nie
zawiera unormowań w jakiej formie następuje załatwienie wniosku o wydanie dowodu
osobistego. Ostatni z powołanych w podstawie rozstrzygnięcia przepis art. 45 ust. 1 i 2
ustawy o ewidencji ludności jest przepisem odnoszącym się do właściwości rzeczowej i
miejscowej organów uprawnionych do wydawania dowodów osobistych. Sąd stwierdził, Ŝe
sam wpis do dowodu osobistego jest czynnością materialno-techniczną z zakresu
administracji publicznej, a w związku z tym nie podlega zaskarŜeniu w administracyjnym
toku instancji. Przed zaskarŜeniem do Sądu niezbędne jest wyczerpanie trybu przewidzianego
w art. 52 § 3 p.p.s.a. W tej sytuacji wydanie decyzji bez podstawy prawnej zarówno przez
organ I jak i II instancji stanowi naruszenie art. 156 § 1 pkt 2 kpa i skutkowało stwierdzeniem
przez Sąd ich niewaŜności w oparciu o art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.
W sprawie syg. akt II SA/Ke 205/08 uchylając decyzje organów administracji Sąd
zwrócił uwagę na charakter opłaty, określonej w § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
30 listopada 2000r. w sprawie opłaty za wydanie dowodu osobistego (Dz.U. Nr 105, poz.
1110 ze zm.). Sąd uznał, iŜ wbrew stanowisku organu brak uiszczenia tej opłaty nie stanowi
braku formalnego wniosku o wydanie dowodu osobistego o jakim mowa w art. 64 § 2 kpa.
Błędem było zatem wskazanie jako podstawy wezwania do jej uiszczenia tego przepisu. Z
brzmienia art. 36a ustawy o ewidencji i dowodach osobistych wynika, Ŝe wydanie dowodu
osobistego zostało uzaleŜnione od uiszczenia naleŜnej opłaty stanowiącej równowartość
kosztów jego wydania. Okoliczność ta wskazuje, Ŝe mamy do czynienia z opłatą, „która
zgodnie z przepisami powinna być uiszczona z góry”, co przesądza, iŜ chodzi o opłatę o jakiej
mowa w art. 261 § 1 kpa. Art. 261 § 1 i 2 kpa dotyczy sytuacji, w których strona „nie
wniosła” oraz „nie uiściła” naleŜności, natomiast nie moŜna z treści tych przepisów
wyprowadzić obowiązku zawiadamiania przez stronę o uiszczeniu opłaty bądź teŜ składania
dowodu jej uiszczenia. SkarŜący do wniosku o wydanie dowodu osobistego nie przedłoŜył
dowodu uiszczenia stosownej opłaty, jednak faktycznie ją uiścił z chwilą doręczenia pisma
wzywającego go do jej uiszczenia, o czym nie poinformował organu. W świetle okoliczności
faktycznych i prawnych Sąd uznał, Ŝe zwrot podania na podstawie art. 261 § 2 kpa mógł
nastąpić jedynie w przypadku, gdy strona w terminie wyznaczonym zgodnie z art. 261 § 1
kpa nie dokonała czynności polegającej na uiszczeniu opłaty za wydanie dowodu osobistego.
Skoro więc skarŜący w wyznaczonym terminie uiścił tą opłatę brak było podstaw do
orzeczenia o zwrocie wniosku.
97
Najczęstszą przyczyną uchylenia decyzji w przedmiocie wymeldowania osoby z
miejsca pobytu stałego było stwierdzenie przez Sąd, Ŝe została ona wydana z naruszeniem
przepisów postępowania tj. art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 kpa, które mogło mieć wpływ na
wynik sprawy, poniewaŜ organy orzekające w sprawie nie poczyniły ustaleń mających istotne
znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Organy poprzez nienaleŜyte wyjaśnienie sprawy nie
wykazywały istnienia przesłanek ustawowych, od spełnienia których zaleŜy skuteczne
wymeldowanie, dotyczących opuszczenia lokalu i faktu nie zamieszkiwania w nim (sprawy o
sygn. akt: II SA/Ke 141/08, II SA/Ke 436/08)
16. Sprawy z zakresu zatrudnienia i bezrobocia
W kategorii spraw rozpoznawanych na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o
promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz.U. Nr 99, poz. 1001 ze zm) – zwanej
ustawą w przewaŜającej części stanowiły sprawy z zakresu statusu bezrobotnego, ponadto
skargi dotyczyły spraw w przedmiocie zwrotu nienaleŜnie pobranych świadczeń, uprawnienia
do zasiłku bezrobotnego.
W sprawie sygn. akt II SA/Ke 161/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
w całości podzielił stanowisko organu, Ŝe skarŜący w dacie rejestracji w Powiatowym
Urzędzie Pracy nie spełniał przesłanek określonych w art. 2 ust 1 pkt 2 ustawy, do uzyskania
statusu osoby bezrobotnej i przyznania zasiłku W ocenie Sądu o wykluczeniu statusu osoby
bezrobotnej na gruncie art. 2 ust.1 pkt 2f obu kolejnych ustaw, decydował nie tyle sam fakt
zarejestrowania działalności gospodarczej, ale faktyczne podjęcie działalności gospodarczej, a
więc przystąpienie do obrotu gospodarczego. Z brzmienia art. 2 ust 1 pkt f ustawy z dnia 14
grudnia 1994r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz art. 2 ust 1 pkt 2f ustawy z
dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wynika, Ŝe status
bezrobotnego moŜe otrzymać osoba, która poszukuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
z zamiarem i gotowością jej podjęcia. Osoba taka nie moŜe pracować zarobkowo jak i
prowadzić innej działalności zarobkowej, a tym bardziej być podmiotem gospodarczym. Sąd
wskazał, Ŝe ustawodawca wyróŜnił "rejestrację", tj. wpis do ewidencji stanowiący wyraz
legalizacji działalności gospodarczej i faktyczne "podjęcie działalności". Zachowanie statusu
osoby bezrobotnej moŜliwe było jedynie w wypadku, gdy osoba bezrobotna wykazała, Ŝe
pomimo uzyskania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej nie podjęła działalności do
98
chwili jej wyrejestrowania ( por. uchwała 7 Sędziów NSA z 16 grudnia 1996, ONSA
2/97/47). Zawieszenie działalności gospodarczej – jeŜeli wcześniej została podjęta – nie
powodowało więc uzyskania statusu bezrobotnego i spełnienia warunków określonych w
cytowanym wyŜej przepisie. Zawieszenie działalności gospodarczej nie oznacza bowiem jej
wyrejestrowania, a póki działalność gospodarcza jest zarejestrowana, póty nie ma podstaw do
uzyskania statusu bezrobotnego. Podjęcie działalności gospodarczej, a następnie jej
zawieszenie wywoływało zatem utratę statusu bezrobotnego.
W sprawie sygn. akt II SA/Ke 27/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
uchylił decyzje organów II i I instancji w przedmiocie pozbawienia statusu osoby bezrobotnej
we wznowionym postępowaniu, z powodu nie naleŜytego wyjaśnienia stanu faktycznego. W
ocenie Sądu organ prowadząc postępowanie w trybie wznowieniowym w przypadku wielości
wydanych rozstrzygnięć jest zobligowany do szczególnej wnikliwości i staranności w
zakresie ustalenia czy którakolwiek z decyzji administracyjnych w przedmiotowej sprawie
pozostaje w obrocie prawnym, a jeśli tak to która. Organy winny równieŜ wskazać decyzje
ostateczną. Okoliczności te bowiem determinują prawną moŜliwość weryfikacji decyzji w
trybie wznowienia postępowania.
W sprawie sygn. akt II SA/Ke 36/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
podzielił stanowisko organu o zasadności zwrotu przez skarŜącego nienaleŜnie pobranego
świadczenia w kwocie brutto. Sąd dokonując interpretacji art. 76 ust 1 ustawy uznał, Ŝe na
zobowiązanym ciąŜy obowiązek zwrotu pełnej wartości przyznanego świadczenia oraz
odprowadzonych od tej kwoty innych naleŜności jak zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne. Odprowadzenie tych naleŜności jest
obowiązkiem organu jako płatnika, ale obowiązek ten jest wykonywany za zobowiązanego,
albowiem płacenie podatków i innych naleŜności jest jego obowiązkiem. Tak więc
przyznanym zasiłkiem jest nie tylko kwota, którą uprawniony otrzymuje „do ręki”, ale kwota
brutto, tj. łącznie z odprowadzoną przez płatnika zaliczką na podatek dochodowy od osób
fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne.
W sprawie sygn. akt II SA/Ke 38/08 Sąd oddalając skargę stwierdził, Ŝe stypendium
przysługiwało skarŜącej tylko do zakończenia odbywania przez nią staŜu. Sąd wskazał, Ŝe
kwestie związane z przyjmowaniem na staŜ osób bezrobotnych pozostawione są swobodzie
stron umowy to jest staroście i pracodawcy. Umowa o staŜ oraz wszystkie związane z nią
czynności dotyczące w szczególności określenia osób bezrobotnych, które zostają skierowane
do odbywania staŜu i ewentualnego jego przedłuŜenia, nie naleŜą do aktów z zakresu
administracji
publicznej.
Tym
samym
nie
99
mogą
być
poddane
kontroli
sądu
administracyjnego. Umowa staŜowa to rodzaj umowy cywilnoprawnej między podmiotem
wyraŜającym chęć zatrudnienia staŜysty a właściwym starostą, który kieruje bezrobotnego na
odbycie staŜu. Bezrobotny nie zawiera z tym podmiotem umowy o pracę, a więc nie wchodzi
z nim w stosunek pracy. Przyjmujący na staŜ nie jest więc w ścisłym znaczeniu pracodawcą,
zaś ta forma aktywizowania bezrobotnych nie jest w ścisłym znaczeniu tego słowa
zatrudnieniem. Sąd dokonując analizy art. 73 ust 3 ustawy uznał, Ŝe w razie urodzenia dziecka
przez kobietę pobierającą zasiłek lub w ciągu miesiąca od jego zakończenia, okres ten ulega
przedłuŜeniu o czas, przez który przysługiwałby jej zgodnie z odrębnymi przepisami, zasiłek
macierzyński. W przedmiotowej sprawie nie było podstaw do zastosowania powyŜszej
regulacji z uwagi na to, Ŝe skarŜąca urodziła dziecko ponad 1 miesiąc od zakończenia staŜu.
W sprawie sygn. akt II SA/Ke 689/08 Sąd podzielił pogląd organu, Ŝe skoro skarŜący
nabył prawo do renty, to po wznowieniu postępowania (do czego był uprawniony na
podstawie art. 145 § 1 pkt 8 kpa w zw z art. 147 kpa), organ nie mógł uznać skarŜącego za
osobę bezrobotną, w związku z czym wcześniej wydane decyzje dotyczące uznania za osobę
bezrobotną i przyznania zasiłku oraz utraty prawa do zasiłku w związku z upływem
maksymalnego okresu jego pobierania, musiały podlegać uchyleniu. Sąd powołując się na
treść art. 2 ust. 1 pkt 2 lit c ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy wskazał, Ŝe nie moŜe być uznana za osobę bezrobotną osoba, która
nabyła prawo do renty z tytułu między innymi niezdolności do pracy. W ocenie Sądu
powodem uchylenia decyzji zaliczającej skarŜącego do osób bezrobotnych i przyznającej mu
zasiłek dla bezrobotnych było to, Ŝe za ten sam okres skarŜący pobierałby dwa wzajemnie
wykluczające się świadczenia: rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz zasiłek dla
bezrobotnych. Takie zaś nienaleŜne świadczenie nie podlega ochronie.
W sprawach sygn. akt II SA/Ke 65/08 i II SA/Ke 67/08 Sąd uchylił zaskarŜone
decyzje organów II i I instancji z uwagi na to, Ŝe w toku postępowań organy nie wyjaśniły i
nie wskazały okoliczności faktycznych i prawnych mających wpływ na prawną sytuację
skarŜących, w efekcie czego wydane rozstrzygnięcia były przedwczesne. Z analizy materiału
dowodowego wynikało, Ŝe skarŜące zawarły ze Starostą Kieleckim umowy o przyznanie
środków na podjęcie działalności gospodarczej. Zgodnie z treścią umów skarŜące były
zobowiązane do osiągnięcia planowanego efektu prowadzonej działalności, polegającego na
prowadzeniu działalności przez okres 12 miesięcy, ewentualne spory wynikające z realizacji
umów zostały poddane pod rozstrzygnięcie sądu powszechnego właściwego miejscowo dla
siedziby Powiatowego Urzędu Pracy w Kielcach. W toku postępowania administracyjnego
100
skarŜące kwestionowały ustalenia organu w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej
przez okres krótszy niŜ 12 miesięcy. W ocenie Sądu z pism skarŜących znajdujących się w
aktach sprawy nie wynikało jednoznacznie czy kwestionują co do zasady obowiązek zwrotu
przyznanych środków, czy teŜ wnoszą o umorzenie tych środków. Sąd dokonując interpretacji
art. 76 ust 7 ustawy i art. 46 ust 3 ustawy wskazał, Ŝe Starosta wobec osoby, która otrzymała z
Funduszu Pracy jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, moŜe stosować
instrumenty prawne przewidziane art. 76 ust. 7 ustawy (odroczyć, rozłoŜyć na raty, umorzyć)
o ile istnieje dla niej obowiązek zwrotu otrzymanych świadczeń. Ten obowiązek powstaje
wówczas, jeŜeli osoba prowadziła działalność gospodarczą przez okres krótszy niŜ 12
miesięcy albo naruszone zostały inne warunki umowy dotyczące przyznania tych środków. W
ocenie Sądu powyŜsza regulacja oznacza, Ŝe organ moŜe badać przesłanki określone
enumeratywnie w pkt 1-4 ust. 7 art. 76 ustawy istotne dla podjęcia rozstrzygnięcia w
przedmiocie umorzenia świadczenia jedynie wówczas, gdy strona nie kwestionuje obowiązku
zwrotu przyznanego jej świadczenia.
Sąd podniósł równieŜ, Ŝe wypełnienie weksla in. blanco nie oznacza dla organu
moŜliwości bezpośredniego dochodzenia kwoty w nim określonej, bowiem dopiero uzyskanie
tytułu wykonawczego uprawnia do ściągnięcia naleŜności i świadczy o obowiązku jej zwrotu.
Do wydania tytułu wykonawczego właściwy jest sąd powszechny w postępowaniu cywilnym.
17. Sprawy z zakresu ruchu drogowego
Spośród spraw dotyczących tej grupy spraw na uwagę zasługuje rozstrzygnięcie
wydane w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ke 337/08. W sprawie tej Wojewódzki Sąd
Administracyjny uchylił decyzję Dyrektora Izby Celnej w Kielcach oraz utrzymaną nią w
mocy decyzję organu I instancji, nakładającą karę pienięŜną w wysokości 3000zl za
wykonywanie przewozu drogowego bez uiszczenia wymaganej opłaty za przejazd po drogach
krajowych, wydaną na podstawie art. 42 ust 1, art. 87 ust 1, art. 89 ust 1 pkt 3, art. 92 ust. 1 i
4, art. 93 ust.1, 1a, 4 i 5 ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym (Dz.U. z
2007r. Nr 125, poz. 874 ze zm.) oraz § 3 ust 2 i ust 4 rozporządzenia Ministra Transportu z
dnia 8 sierpnia 2006r. w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych (Dz.U. z 2006r. Nr
151, poz. 1089).
101
Okolicznością bezsporną w sprawie niniejszej było, Ŝe skarŜący, będący kierowcą i
jednocześnie przedsiębiorcą wypełnił wymagane rozporządzeniem Ministra Transportu z dnia
8 sierpnia 2006r. w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych (Dz.U. z 2006r. Nr 151,
poz. 1089) przesłanki do uznania, Ŝe dokonał „uiszczenia opłaty”, obie części karty opłaty
znajdowały się w czasie kontroli w pojeździe i zostały przedstawione funkcjonariuszom
podczas kontroli, odcinek kontrolny karty opłaty został prawidłowo wypełniony przez
skarŜącego poprzez wpisanie numeru rejestracyjnego pojazdu samochodowego, jedynie
winieta (stanowiąca część karty opłaty) nie została umieszczona w sposób trwały wewnątrz
pojazdu w prawym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu, o czym stanowi § 3 ust. 4 pkt 2 cyt.
rozporządzenia. Spór między stroną skarŜącą a organem dotyczył interpretacji skutków tego
faktu. Zdaniem organu nieumieszczenie winiety w wyŜej opisany sposób powoduje, Ŝe nie
stanowi ona dowodu uiszczenia opłaty, co skutkowało wydaniem zaskarŜonej decyzji o
nałoŜeniu kary pienięŜnej za przejazd po drogach krajowych bez uiszczenia opłaty, natomiast
zdaniem skarŜącego samo niewykonanie tej czynności nie oznacza, Ŝe opłata nie została
uiszczona.
Sąd uznał, Ŝe mimo, iŜ winieta nie została umieszczona w sposób przewidziany w § 3 ust. 1
pkt 2 rozporządzenia, lecz cel przepisu – art. 42 ust. 1 ustawy został osiągnięty, nie było
podstaw do nałoŜenia na skarŜącego kary pienięŜnej za naruszenie polegające na
wykonywaniu przewozu drogowego bez uiszczenia wymaganej opłaty. Trudno bowiem uznać
za prawidłowe ukaranie podmiotu wykonującego przewóz drogowy za „nieuiszczenie opłaty”
z powodu niespełnienia czysto technicznej czynności tj. nieumieszczenia winiety w sposób
trwały w prawym dolnym rogu przedniej szyby - § 3 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia, podczas gdy
ust. 3 tego przepisu stanowi, Ŝe „dowód uiszczenia opłaty” stanowią obie przedziurkowane
części kart opłaty – winieta i odcinek kontrolny łącznie, co miało miejsce w sprawie
niniejszej.
Sąd uznał, Ŝe § 3 ust. 2 pkt 1 i ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Transportu z dnia 8
sierpnia 2006r. w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych (Dz.U. z 2006r. Nr 151,
poz. 1089) w części stanowiącej, Ŝe nieumieszczenie winiety trwale w sposób, o którym
mowa w ust. 2 pkt 1 powoduje, iŜ nie stanowi dowodu uiszczenia opłaty posiadanie odcinka
kontrolnego przedziurkowanego i winiety przedziurkowanej, podczas, gdy z ust. 3 wynika, Ŝe
obie przedziurkowane części karty łącznie stanowią juŜ dowód uiszczenia opłaty – jest
sprzeczny z ustawą z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2007r. Nr 125,
poz. 874 ze zm.). Ustawa ta w art. 42 ust. 1 określa, Ŝe podmioty wykonujące na terytorium
RP przewóz drogowy zobowiązane są do „uiszczenia opłaty” za przejazd pojazdu
102
samochodowego po drogach krajowych. W ust. 7 Minister właściwy do spraw transportu
został upowaŜniony do wydania rozporządzenia określającego „rodzaj i stawki opłaty” za
przejazd po drogach krajowych, „tryb wnoszenia i sposób rozliczania tej opłaty w przypadku
niewykorzystania w całości lub w części dokumentu potwierdzającego jej wniesienie za okres
roczny z przyczyn niezaleŜnych od przedsiębiorcy”, a takŜe „wzory dokumentów
potwierdzających wniesienie tej opłaty”. Sąd uznał, Ŝe zapis w rozporządzeniu uzaleŜniający
uznanie dowodu „uiszczenia opłaty” od czysto technicznej czynności umieszczenia jednej z
części karty opłaty (winietki) na szybie pojazdu, przy spełnieniu pozostałych przesłanek, tj.
posiadaniu
odcinka
kontrolnego
przedziurkowanego
i
winiety
przedziurkowanej,
stanowiących o fakcie uiszczenia opłaty oraz wypełnieniu karty w sposób uniemoŜliwiający
jej ponowne uŜycie - przekracza delegację ustawową. Z tych przyczyn Sąd odmówił
zastosowania w sprawie niniejszej § 3 ust. 2 pkt 1 i ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra
Transportu z dnia 8 sierpnia 2006r. w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych (Dz.U.
z 2006r. Nr 151, poz. 1089) w części uzaleŜniającej uznanie uiszczenia opłaty za przejazd
pojazdu samochodowego po drogach krajowych od umieszczenia przedziurkowanej winiety
w sposób trwały w prawym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu.
Orzeczenie nie jest prawomocne.
W sprawie o sygn. akt II SA/Ke 428/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
uchylając decyzję organu odwoławczego w przedmiocie kary pienięŜnej za wykonywanie
przewozu drogowego pojazdem bez opłaty za przejazd droga krajową podniósł, Ŝe kierowca
odpowiada za naruszenie wynikającego z art. 87 ust.1 ustawy z dnia 6 września 2001r. o
transporcie drogowym (Dz.U. z 2007r. Nr 125, poz. 874 ze zm.) obowiązku posiadania w
pojeździe karty opłaty drogowej i to niezaleŜnie od tego, czy przedsiębiorca opłatę taką uiścił
czy teŜ nie. Odpowiedzialność przedsiębiorcy związana jest natomiast z faktem wykonywania
przewozu drogowego bez uiszczenia wymaganej opłaty. W zapisie zawartym w pkt 4.1
załącznika do ustawy ustawodawca przewidział jednocześnie sposób, w jaki przedsiębiorca
moŜe wykazać, Ŝe naleŜną opłatę drogową uiścił mimo, Ŝe kierowca nie okazał do kontroli
karty opłaty. MoŜliwości te zaleŜą od rodzaju opłaty. W przypadku karty dobowej lub
tygodniowej, brak karty opłaty powoduje automatyczne przyjęcie, Ŝe przedsiębiorca podlega
odpowiedzialności określonej w pkt 4.1 załącznika do ustawy. Zgodnie z zapisem tam
zawartym, karta dobowa lub tygodniowa, która w chwili rozpoczęcia kontroli nie znajdowała
się w pojeździe, a przedstawiona została w terminie późniejszym, nie stanowi dowodu
uiszczenia opłaty. Taka regulacja jest zrozumiała, skoro kartę opłaty dobowej podmiot
wykonujący przewóz drogowy moŜe wypełnić w terminie 7 dni od daty wydania, a kartę
103
opłaty tygodniowej – w terminie 14 dni od tej daty (art. 42 ust.3b pkt 1 i 2 ustawy). Zgodnie z
§ 4 ust.2 rozporządzenia, wypełnienie karty polega na wpisaniu numeru rejestracyjnego
pojazdu samochodowego na jej odcinku kontrolnym. Dopiero od dnia dokonania tego wpisu
(ale w terminie określonym w art. 42 ust.3b pkt 1 i 2 ustawy) zaczyna biec termin dobowy lub
tygodniowy, w zaleŜności od rodzaju wykupionej karty. Czytelny jest takŜe zamysł
ustawodawcy, który cytowanym wyŜej uregulowaniem zawartym w pkt 4.1 załącznika do
ustawy, zapobiegł obchodzeniu przez przedsiębiorców przepisów o obowiązku uiszczania
opłaty za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych poprzez wypełnianie kart
opłaty dobowej czy siedmiodniowej po dokonaniu kontroli, w celu zwolnienia się od
odpowiedzialności administracyjnej.
Inaczej jednak sytuacja przedstawia się w przypadku pozostałych kart, a więc rocznych,
półrocznych i miesięcznych, co do których ustawodawca nie zastrzegł moŜliwości
wypełnienia w terminie późniejszym, jak w przypadku karty dobowej lub siedmiodniowej.
Oznacza to, Ŝe te rodzaje kart wypełniane są bezpośrednio po zakupie i zgodnie z § 4 ust.1
rozporządzenia – przed rozpoczęciem pierwszego przejazdu. Data przedziurkowania odcinka
kontrolnego i winiety oznaczają jednocześnie początek biegu okresu, na który karta została
zakupiona. Dlatego w przypadku tych kart opłaty drogowej, inaczej niŜ przy karcie dobowej
lub tygodniowej, ustawa przewiduje moŜliwość wykazania przez przedsiębiorcę, Ŝe naleŜną
opłatę uiścił mimo, Ŝe kierowca - wbrew obowiązkowi określonemu w art. 87 ust.1 ustawy nie posiadał w pojeździe karty opłaty. Tym samym, w niektórych przypadkach przedsiębiorca
moŜe zwolnić się od odpowiedzialności administracyjnej przewidzianej w art. 93 ust.1 i 10
ustawy o transporcie drogowym. Zgodnie z regulacją zawartą w pkt 4.1 załącznika do tej
ustawy, nie stanowi dowodu uiszczenia opłaty inna karta (roczna, półroczna i miesięczna),
która w chwili rozpoczęcia kontroli nie znajdowała się w pojeździe, a zakupiona została w
dniu kontroli lub dniach następnych. UŜyte w zdaniu drugim tego przepisu sformułowanie
„To samo dotyczy innej karty” naleŜy odnieść jedynie do zawartego w zdaniu pierwszym
określenia „nie stanowi dowodu uiszczenia opłaty”. Przytoczony wyŜej przepis czytany a
contrario oznacza z kolei, Ŝe stanowi dowód uiszczenia opłaty inna karta (poza dobową i
tygodniową), która w chwili rozpoczęcia kontroli nie znajdowała się wprawdzie w pojeździe,
ale zakupiona została przed dniem kontroli.
Orzeczenie jest prawomocne.
Podobne stanowisko zajął Sąd w sprawie o sygn. II SA/Ke 540/08.
W sprawie o sygn. akt II SA/Ke 364/08 w przedmiocie zwrotu opłaty za wydanie
karty pojazdu Sąd podniósł, Ŝe kwestia właściwości sądu administracyjnego do orzekania w
104
sprawach dotyczących Ŝądania zwrotu opłaty za wydanie karty pojazdu uiszczonej na
podstawie § 1 ust. 1 cytowanego wyŜej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca
2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu była juŜ przedmiotem uchwały składu
siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lutego 2008 r., sygn. akt I
OPS 3/07. W uchwale tej Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, Ŝe skierowane do organu
Ŝądanie zwrotu opłaty za wydanie karty pojazdu uiszczonej na podstawie § 1 ust. 1
powołanego rozporządzenia jest sprawą administracyjną, którą organ załatwia w drodze aktu
lub czynności, na które przysługuje skarga do sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2
pkt 4 ustawy p.p.s.a. Jednocześnie, jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny, przyjęcie
takiego stanowiska nie oznacza, Ŝe tym samym jest niedopuszczalna droga sądowa przed
sądem powszechnym dla dochodzenia roszczenia o zapłatę, którego podstawę stanowi
nienaleŜne pobranie opłaty za wydanie karty pojazdu. Naczelny Sąd Administracyjny
podzielił w tym zakresie stanowisko wyraŜone w uchwale Sądu NajwyŜszego z dnia 16 maja
2007 r., sygn. akt III CZP 35/07, iŜ o dopuszczalności drogi sądowej przed sądem
powszechnym decyduje przede wszystkim podstawa prawna wskazana przez powoda, a nie to
czy
określone
roszczenie
rzeczywiście
istnieje.
Stwierdzenie
w
postępowaniu
sądowoadministracyjnym, Ŝe określony obowiązek administracyjny strony istnieje lub nie
istnieje w określonym zakresie, nie wyklucza zatem dochodzenia przez stronę roszczenia o
zapłatę w zakresie dotyczącym tego obowiązku, jeŜeli organ nie wykona świadczenia.
Rozstrzygnięcie sądu administracyjnego o istnieniu lub nieistnieniu takiego obowiązku moŜe
mieć zatem zasadnicze znaczenie w toku rozpoznawania sprawy cywilnej o zapłatę.
Sąd podniósł, Ŝe przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej
z dnia 28 lipca 2003r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. z 2003, nr 137,
poz.1310 ze zm.).został w dniu 17 stycznia 2006r. wyrokiem sygn. akt U 6/04 uznany przez
Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z art. z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy Prawo o
ruchu drogowym oraz art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem
Trybunału Konstytucyjnego określona w tym przepisie wysokość opłaty za wydanie karty
pojazdu jest zawyŜona, albowiem nie uwzględnia ustawowych wytycznych do określenia
wysokości tej opłaty, zawartych w art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy Prawo o ruchu
drogowym. Jednocześnie, mając na uwadze moŜliwe skutki finansowe wydanego wyroku
Trybunał Konstytucyjny orzekł o utracie mocy obowiązującej kwestionowanego przepisu
rozporządzenia dopiero z dniem 1 maja 2006r.
Zdaniem Sądu orzekającego odroczenie utraty mocy obowiązującej przepisu nie oznacza, iŜ
w okresie pozostawania przedmiotowego rozporządzenia w obrocie prawnym pozostawało
105
ono, w zakresie ustalenia wysokości opłaty za kartę pojazdu, w zgodzie z udzielonym
ministrowi właściwemu w sprawach transportu ustawowym upowaŜnieniem oraz w zgodzie z
Konstytucją RP. Wręcz przeciwnie, uwzględniając stanowisko Trybunału Konstytucyjnego
przedstawione w uzasadnieniu wyroku z 17 stycznia 2006r. nie budziło wątpliwości Sądu, iŜ
zakwestionowany przepis stanowił od chwili jego wydania przepis niekonstytucyjny,
wykraczający poza zakres udzielonej przez ustawodawcę delegacji. Zatem wskazana przez
Trybunał data odnosi się jedynie do utraty mocy obowiązującej przepisu, nie zaś do oceny
tego przepisu jako niekonstytucyjnego.
Skoro zatem przedmiotowa opłata pobrana została na podstawie § 1 rozporządzenia, co do
którego Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność zarówno z ustawą jak i z Konstytucją
to pomimo, Ŝe Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej tego przepisu do dnia 1 maja
2006r., Sąd stwierdził, Ŝe § 1 tegoŜ rozporządzenia był niekonstytucyjny i sprzeczny z ustawą
od samego początku jego obowiązywania. Wymaga podkreślenia, iŜ w myśl art. 178
Konstytucji RP sędziowie w zakresie sprawowania swego urzędu są niezawiśli i podlegają
jedynie Konstytucji i ustawom. Oznacza to, Ŝe sędziowie orzekający w danej sprawie
związani są jedynie aktami rangi ustawowej. W sytuacji zatem, gdy Sąd stwierdzi
niekonstytucyjność aktu niŜszej niŜ ustawa rangi moŜe odmówić z tego powodu jego
stosowania (por. n.p. wyrok NSA II SA 1610/98, wyrok WSA III SA 2787/03).
Konsekwencją uznania przepisu w/w rozporządzenia za niekonstytucyjny w dacie jego
zastosowania przez organ, jest ustalenie, Ŝe poddany kontroli sądowej akt Starosty
Staszowskiego wydany został bez podstawy prawnej. Organ odmówił bowiem skarŜącemu
zwrotu części uiszczonej przez niego opłaty pomimo faktu, iŜ jej pobranie w wysokości 500
zł. nastąpiło na mocy przepisu wykraczającego poza zakres udzielonego ministrowi
upowaŜnienia, w wysokości zawyŜonej w stosunku do wskazań określonych w art. 77 ust. 5
ustawy Prawo o ruchu drogowym.
Orzeczenie nie jest prawomocne.
W sprawie o sygn. akt II SA/Ke 9/08 przedmiotem było nałoŜenie na przedsiębiorcę
wykonującego działalność gospodarczą kary pienięŜnej w kwocie 1000 zł za wykonywanie
przewozu drogowego rzeczy samochodem cięŜarowym w okresie obowiązywania zakazu
ruchu na drogach pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej 12 ton, na podstawie art. 93 ust.
1 i ust. 10 ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007r. Nr 125,
poz. 874) w zw. z § 1 rozporządzenia Ministra Transportu z dnia 31 lipca 2007 r. w sprawie
okresowych ograniczeń oraz zakazu ruchu niektórych rodzajów pojazdów na drogach (Dz.U.
Nr 147, poz. 1040). Sąd uznał, Ŝe skoro skarŜąca spółka prowadząca działalność gospodarczą
106
wykonywała kontrolowanym pojazdem samochodowym działalność gospodarczą w zakresie
transportu drogowego - posługując się przy jej wykonywaniu kierowcą i działalności tej
podjęła się w ramach posiadanego uprawnienia administracyjnego w zakresie przewozu
towarów, to ponosi odpowiedzialność administracyjną wykonującego transport drogowy w
przypadku naruszenia norm ustawy.
Sąd podniósł, Ŝe ustawodawca jednoznacznie odniósł sankcje zawarte w przepisie art. 93 ust.
1 ustawy o transporcie drogowym do podmiotów wykonujących przewozy drogowe lub inne
czynności związane z tym przewozem. Osobami takimi nie mogą być zatem kierowcy
przedsiębiorcy - przewoźnika, lecz sam przedsiębiorca, co wynika przede wszystkim z
definicji transportu drogowego i przewozów na potrzeby własne zawartych w art. 4 pkt 1-3 i 4
ustawy. Potwierdzenie znajduje takŜe w zasadach prawa cywilnego, jako Ŝe art. 774 k.c.
stanowi, iŜ przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności
swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. JeŜeli
przewoźnik przy wykonywaniu działalności przewozowej posługuje się inną osobą, to
niezaleŜnie od charakteru stosunku prawnego łączącego przedsiębiorcę z taką osobą zarówno na gruncie prawa cywilnego jak i administracyjnego - ponosi odpowiedzialność za
ewentualne skutki działań osób, którymi się posługuje.
Kierowca pojazdu nie wykonywał transportu drogowego w rozumieniu ustawy i nie był
przewoźnikiem w cywilistycznym pojęciu tego słowa. Za działalność przedsiębiorstwa
wykonującego transport drogowy na mocy uprawnienia administracyjnego odpowiedzialność
administracyjną ponosi - z podmiotowego punktu widzenia - przedsiębiorca i jego organy,
takŜe za ewentualne skutki działań osób, którymi w wykonywaniu działalności gospodarczej
się posługuje - niezaleŜnie od charakteru stosunku prawnego łączącego przedsiębiorcę z taką
osobą.
Orzeczenie nie jest prawomocne.
107
18. Sprawy z zakresu ochrony środowiska
W 2008 roku do WSA w Kielcach wpłynęło 17 spraw z zakresu ochrony środowiska i
ochrony przyrody. Jedna z nich dotyczyła kary pienięŜnej za naruszenie wymagań ochrony
środowiska, dwie dotyczyły problematyki odpadów, dwie ochrony przyrody, a dwanaście innych zagadnień (inne o symbolu podstawowym 613). Spośród wszystkich tych spraw
jednak, jedynie w czterech zostały sporządzone pisemne uzasadnienia wyroków
rozstrzygających skargi na akty wydawane w sprawach z zakresu ochrony środowiska. Przy
czym w jednej z nich przedmiotem kontroli Sądu było postanowienie stwierdzające
uchybienia terminu do wniesienia odwołania od decyzji w sprawie nakazania usunięcia
odpadów, co w tym miejscu nie wymaga omówienia.
W sprawie II SA/Ke 323/08 WSA w Kielcach oddalił skargę na postanowienie SKO
uchylające postanowienie organu I instancji, zawieszające z urzędu postępowanie dotyczące
wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia
polegającego na budowie tartaku z zapleczem socjalnym na działce oznaczonej nr ewid. 25/2,
do czasu rozstrzygnięcia prawomocnym wyrokiem WSA sprawy ze skargi na decyzję organu
nadzoru budowlanego II instancji utrzymującą w mocy decyzję organu I instancji, nakazującą
rozbiórkę innego budynku wykorzystywanego jako budynek tartaczny, połoŜonego na tej
samej działce. Sąd podzielił w tej sprawie zapatrywanie SKO, Ŝe wydanie decyzji o
środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedmiotowego przedsięwzięcia w
Ŝadnym wypadku nie zaleŜy od uprzedniego rozstrzygnięcia prawomocnym wyrokiem skargi
na decyzję w przedmiocie rozbiórki. Są to bowiem zupełnie autonomiczne, niezaleŜne od
siebie postępowania. Jedno bowiem dotyczy mającego dopiero powstać zupełnie nowego
obiektu tartaku, drugie natomiast dotyczy nakazu rozbiórki juŜ istniejącego, samowolnie
wybudowanego budynku tartacznego, zlokalizowanego na tej samej działce. Sąd zauwaŜył
teŜ, Ŝe zgodnie z art. 46 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2008r. nr 25, poz. 150 ze zm.) wydanie decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach następuje przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę obiektu
budowlanego, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego oraz decyzji o pozwoleniu na
wznowienie robót budowlanych, a realizacja przedsięwzięcia polegającego na budowie
tartaku moŜe być dopuszczalna po uzyskaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach –
art. 46 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 51 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy Prawo ochrony środowiska w
związku z § 3 ust. 1 pkt 46 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w
108
sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do
sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. nr 257, poz. 2573 ze zm.).
W sprawie II SA/Ke 91/08 WSA w Kielcach oddalił skargę na postanowienie
Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego utrzymujące w mocy postanowienie
Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, uzgadniające negatywnie, w zakresie
wpływu na zdrowi i Ŝycie ludzi, na etapie przed wydaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach, przedsięwzięcie inwestycyjne polegające na zmianie sposobu uŜytkowania
budynku kurnika na pomieszczenia inwentarskie słuŜące do hodowli trzody chlewnej,
budowie zbiornika na gnojówkę o pojemności V=24³, płyty obornikowej oraz zbiornika na
ścieki sanitarne. Sąd zaakceptował poglądy organów obu instancji, Ŝe skoro w świetle
przepisów będącego aktem prawa miejscowego rozporządzenia Dyrektora Regionalnego
Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie w sprawie ustanowienia strefy ochronnej dla
ujęcia wody podziemnej, zabronione jest lokalizowanie na terenie, na którym połoŜona jest
działka skarŜącej ferm chowu lub hodowli zwierząt, to nie ma podstaw do pozytywnego
uzgodnienia inwestycji objętej postępowaniem. Przepisy tego rozporządzenia wydane na
podstawie upowaŜnienia ustawowego zawartego w art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001r.
Prawo wodne, dawały dyrektorowi regionalnego zarządu gospodarki wodnej kompetencję do
ustanowienia strefy ochronnej poprzez wydanie aktu prawa miejscowego. Przepisy
rozporządzenia dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej w sprawie ustanowienia
strefy ochronnej dla ujęcia wody podziemnej są równocześnie przepisami szczególnymi, o
jakich mowa w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego terenu objętego
przedmiotowym zamierzeniem inwestycyjnym. Plan ten będący jako akt prawa miejscowego,
z mocy art. 87 ust. 2 Konstytucji RP źródłem powszechnie obowiązującego prawa w RP
zastrzega, Ŝe równieŜ przebudowa i zmiana sposobu zagospodarowania i uŜytkowania
terenów nie mogą naruszać wymagań dotyczących ochrony środowiska, gospodarki wodnej
oraz ochrony dóbr kultury i krajobrazu, określonych w przepisach szczególnych.
W sprawie II SA/Ke 697/08 WSA w Kielcach oddalił skargę na postanowienie SKO
utrzymujące w mocy postanowienie Prezydenta Miasta uznające za zasadne nałoŜenie
obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięcia
polegającego
na
budowie
jednokondygnacyjnego
warsztatu
samochodowego
dla
samochodów osobowych i dostawczych (o masie całkowitej do 3,5 t). Sąd podzielił pogląd
organów administracji, Ŝe stwierdzenie obowiązku sporządzenia raportu w przypadku
inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, (a planowane przez skarŜącego
109
zamierzenie inwestycyjne polegające na budowie jednokondygnacyjnego warsztatu
samochodowego dla samochodów dostawczych i osobowych, naleŜy do przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu § 3 pkt 70 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko), podlega uznaniu organu administracji
publicznej, który kaŜdorazowo, w zaleŜności od ustalonego stanu faktycznego, winien badać
potrzebę opracowania tego typu dokumentu. W szczególności organ winien brać pod uwagę
treść opinii właściwego organu inspekcji sanitarnej, która poprzedza postanowienie w
przedmiocie obowiązku sporządzenia raportu (art. 51 ust.3 pkt 2 ustawy) oraz szczegółowe
uwarunkowania, związane z kwalifikowaniem przedsięwzięcia mogącego znacząco
oddziaływać na środowisko, o jakich mowa w § 5 rozporządzenia (art. 51 ust.2 ustawy).
Stosownie do § 5 pkt 1b rozporządzenia, jednym z tych uwarunkowań jest rodzaj i
charakterystyka przedsięwzięcia, z uwzględnieniem powiązań z innymi przedsięwzięciami, w
szczególności kumulowania się oddziaływań przedsięwzięć znajdujących się na terenach
nieruchomości sąsiednich. Sąd uznał za bezsporne, Ŝe planowany przez skarŜącego warsztat
będzie powodował szkodliwe dla środowiska emisje zanieczyszczeń pyłowo-gazowych,
hałasu, ścieków socjalno-bytowych i technologicznych. Sąd wyraził równieŜ pogląd, Ŝe fakt,
iŜ inwestycja będzie zlokalizowana na terenie przemysłowym, gdzie znajduje się duŜo
podobnych zakładów, „których działalność, według skarŜącego, z pewnością powoduje
zagroŜenie dla środowiska większe, aniŜeli dwustanowiskowy jednokondygnacyjny zakład
naprawy pojazdów samochodowych”, w świetle zacytowanego § 5 pkt 1b rozporządzenia
świadczy - odwrotnie niŜ to uwaŜa skarŜący - o konieczności nałoŜenia obowiązku
sporządzenia raportu, a nie o braku takiej potrzeby. Skumulowanie i nagromadzenie w
jednym miejscu przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, powoduje
bowiem zmniejszenie zdolności samooczyszczania się środowiska i odnawiania zasobów
naturalnych, co z kolei nakazuje podejmowanie skutecznych działań zapobiegających takiemu
stanowi rzeczy.
110
19. Sprawy z zakresu chorób zawodowych
W 2008 roku do WSA w Kielcach wpłynęło 21 spraw z zakresu chorób zawodowych.
W większości z nich bo w 14 skargi zostały oddalone (uzasadnienia sporządzono w 9 spośród
tych spraw). W 4 sprawach doszło do odrzucenia skarg. Uwzględniono natomiast jedynie 2
skargi dotyczące problematyki chorób zawodowych.
W sprawie II SA/Ke 75/08 Sąd uchylił decyzje organów obu instancji niestwierdzające
u zmarłego w toku postępowania administracyjnego męŜa skarŜącej choroby zawodowej tj.
nowotworu złośliwego powstałego w następstwie działania czynników występujących w
środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi, wymienionej w pozycji 17.7 wykazu
chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30
lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w
sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz
podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. Nr 132 poz. 1115). Sąd uznał, Ŝe wydane
decyzje nie zostały poprzedzone dokładnym wyjaśnieniem stanu faktycznego i jego
prawidłową oceną. śaden z ośrodków medycznych w swoich orzeczeniach nie ustalił, jakiego
charakteru nowotwór miał zmarły mąŜ skarŜącej, w szczególności czy nowotwór ten miał
charakter pierwotny, czy teŜ był wynikiem przerzutów. Okoliczność ta moŜe być istotna
chociaŜby ze względu na wnioski zawarte w orzeczeniach lekarskich, iŜ wątroba (której
nowotwór został u zmarłego rozpoznany), jest względnie odporna na badanie jonizujące, nie
są zaś odporne na takie promieniowanie takie narządy jak szpik kostny, tkanka limfatyczna,
gonady i skóra. Ponadto Sąd zauwaŜył, Ŝe pod poz. 16 pkt 6 załącznika do rozporządzenia,
jako choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego są wymienione nowotwory
złośliwe „z prawdopodobieństwem indukcji przekraczającej 10%”. śadne z orzeczeń nie
wyjaśnia, dlaczego stwierdzona w sprawie choroba – nowotwór złośliwy - nie kwalifikował
się do choroby wymienionej pod tą pozycją (przepisy nie wyłączają spod tej pozycji
nowotworów złośliwych wątroby). WSA w Kielcach zwrócił teŜ uwagę, Ŝe jedynym
dowodem potwierdzającym to, Ŝe zmarła strona, w okresie naraŜenia zawodowego nigdy nie
otrzymała dawki promieniowania jonizującego przekraczającej dopuszczalne normy jest
„charakterystyka
pracy”„AD”
sporządzona
przez
Kierownika
Laboratorium
Badań
Nieniszczących, podpisana przez niego, przez Szefa Kontroli Jakości oraz jeszcze jedną
niezidentyfikowaną osobę (nieczytelny podpis). PoniewaŜ najprawdopodobniej wszystkie te
osoby są pracownikami zatrudniającego męŜa skarŜącej zakładu pracy, który to zakład z
111
pewnością nie jest zainteresowany ustaleniem u swojego byłego pracownika choroby
zawodowej, to poprzestanie przez organy administracji jedynie na informacji udzielonej przez
stronę postępowania - zakład pracy - czyni niemoŜliwym skontrolowanie przez sąd
administracyjny, czy ustalenie, iŜ mąŜ skarŜącej nie otrzymał dawki przekraczającej
dopuszczalne normy - odpowiada prawdzie. Sąd zamieścił równieŜ w uzasadnieniu uwagę
ogólniejszej natury. Stwierdził mianowicie, Ŝe obowiązkiem organu jest kontrolowanie, czy
wydane orzeczenie lekarskie, stanowiące podstawę wydania decyzji, wyjaśniło istotne dla
rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, wymagające wiadomości specjalnych, i czy orzeczenie
to jest rzeczowe i przekonywająco uzasadnione.
Spośród spraw, w których skargi zostały oddalone warto przytoczyć następujące
poglądy WSA w Kielcach dotyczące problematyki chorób zawodowych.
1. Z treści § 7 rozporządzenia w sprawie wykazu chorób zawodowych wynika, Ŝe jednostka
orzecznicza II-go stopnia wydaje swoje orzeczenie w wyniku ponownego badania i jest ono
ostateczne. JeŜeli na skutek nieusprawiedliwionego braku współdziałania strony wnioskującej
przeprowadzenie postępowania w przedmiocie ustalenia u niej istnienia choroby zawodowej
oraz składającej odwołanie od niekorzystnego orzeczenia jednostki orzeczniczej I stopnia,
organ orzeczniczy II-go stopnia nie moŜe wydać orzeczenia, którego podstawą jest – jak
wynika z cytowanego § 7 rozporządzenia – przeprowadzenie ponownego badania
zainteresowanego w kierunku rozpoznania u niego choroby zawodowej, to podstawą
rozstrzygnięcia sprawy musi być orzeczenie jednostki I stopnia. Nie moŜna bowiem przyjąć
moŜliwości wydania orzeczenia przez organ orzeczniczy II-go stopnia jedynie w oparciu o
przesłaną mu dokumentację medyczną – sprawa II SA/Ke 182/08.
2. W dwóch sprawach (sygnatury II SA/Ke 314/08 i II SA/Ke 370/08) Sąd przytoczył treść
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 czerwca 2008 r. sygn. akt P 23/07 (Dz.U. Nr
116, poz. 740 z dnia 12 lipca 2008r.), który orzekł o niezgodności m. in. rozporządzenie Rady
Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych
zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób
zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. Nr 132, poz. 1115) z art.
92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Składy sądzące WSA w Kielcach zauwaŜyły
jednak, Ŝe Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowane przepisy za niezbędny element
porządku prawnego słuŜący realizacji istotnych uprawnień pracowniczych. Aby pozostawić
ustawodawcy czas na przygotowanie koniecznych zmian legislacyjnych, a jednocześnie
zapobiec powstaniu luki w prawie, uniemoŜliwiającej wydawanie decyzji w sprawach
stwierdzenia chorób zawodowych, Trybunał postanowił odroczyć utratę mocy obowiązującej
112
zaskarŜonych przepisów na okres 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku
Ustaw. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, do nadejścia wskazanego terminu, uznany za
niekonstytucyjny przepis zachowuje moc obowiązującą, a zatem musi być przestrzegany i
stosowany przez wszystkich jego adresatów. Dlatego Sąd uznał, Ŝe organy administracji
zasadnie oparły swoje rozstrzygnięcia na przepisach rozporządzenia z dnia 30 lipca 2002 r.,
które obowiązywało zarówno w dacie rozstrzygania spraw przez organy administracji, jak i w
dacie orzekania przez sąd.
3. W sprawie II SA/Ke 346/08 Sąd przypomniał pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego
we Wrocławiu zawarty w wyroku z dnia 6 sierpnia 1998 r., sygn. akt II SA/Wr 1980/97, Ŝe
orzeczenia lekarskie wydawane w toku postępowania mającego na celu stwierdzenie choroby
zawodowej przez jednostki organizacyjne właściwe do rozpoznawania choroby zawodowej,
mają walor opinii w rozumieniu art. 84 § 1 k.p.a. co oznacza, Ŝe bez niego lub sprzecznie z
nim organ nie moŜe dokonywać rozpoznania choroby i ustalenia, Ŝe dane schorzenie jest
chorobą zawodową. Organ przed wydaniem decyzji musi dokonać – w oparciu o art. 80 k.p.a.
– oceny wiarygodności opinii i nie moŜe oprzeć swojego rozstrzygnięcia na orzeczeniu
lekarskim, które niedostatecznie lub w sposób nieprzekonujący uzasadnia zajęte stanowisko
(por. wyrok NSA z 5 listopada 1998r., LEX nr 45833 ).
20. Sprawy z zakresu inspekcji pracy.
Sprawy z powyŜszego zakresu stanowiły w 2008r., podobnie jak w latach ubiegłych
niewielką grupę spraw.
W tej kategorii spraw warte odnotowania jest zagadnienie podniesione przez Sąd w
sprawie o sygn. akt II SA/Ke 294/08, czy inspektor pracy uprawniony był do wydania nakazu
wypłaty określonego świadczenia - odprawy pośmiertnej rodzinie zmarłego pracownika,
jeŜeli sporne było, czy świadczenie to jest naleŜne, a zasadą jest, Ŝe do rozstrzygania sporów
ze stosunku pracy właściwe są sądy pracy oraz sądy pracy i ubezpieczeń społecznych (art.
262 § 1 kp).
Jako podstawę prawną wydanych w sprawie decyzji, organy administracji wskazały art. 33
ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 11 pkt 7 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji
Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589 ze zm.) oraz art. 93 kodeksu pracy. Zgodnie z przepisem art. 33
113
ust. 1 pkt. 1 w wyniku ustaleń dokonanych w toku kontroli właściwy inspektor pracy wydaje
decyzje, o których mowa w art. 11 pkt 1- 4 oraz 6 i 7. W razie stwierdzenia naruszenia
przepisów prawa pracy właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione
odpowiednio do m.in. nakazania pracodawcy wypłaty naleŜnego wynagrodzenia za pracę, a
takŜe innego świadczenia przysługującego pracownikowi; nakazy w tych sprawach podlegają
natychmiastowemu wykonaniu (art. 11 pkt 7).
Przewidziane w przytoczonych przepisach nakazy stanowią drugą - obok postępowania przed
sądem powszechnym - administracyjną drogę dochodzenia roszczeń o wynagrodzenia i inne
świadczenia za pracę. Aby mógł być wydany nakaz wynagrodzenie lub świadczenie musi być
"naleŜne", czyli prawo do niego nie moŜe budzić wątpliwości (świadczenie naliczono, lecz
nie wypłacono lub prawo do niego wynika wprost z przepisów prawa). Gdy istnieją
wątpliwości, a podstawa prawna moŜe być róŜnie interpretowana, jedynym organem
kompetentnym do weryfikacji spornych roszczeń ze stosunku pracy jest sąd pracy (por. A.
Jasińska-Cichoń, Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz, Oficyna 2008, t. 1.4 do
art. 11, wyrok NSA z dnia 3 lipca 2008 r., sygn. akt I OSK 1135/07, niepublikowany).
Spory o odprawę pośmiertną rozstrzygają sądy pracy, jako Ŝe są to sprawy związane ze
stosunkiem pracy (art. 476 § 1 pkt 1 kpc).
Uznanie kompetencji inspektora pracy do wydania zaskarŜonej decyzji, a takŜe decyzji
wydanej w I instancji, wymagało więc oceny, czy przedmiotowa odprawa pośmiertna,
wymieniona w nakazie z dnia 28 lutego 2008r. rzeczywiście przysługiwała członkom rodziny
zmarłego pracownika, czy prawo do niej budzi kontrowersje. Sąd zaznaczył, Ŝe nie moŜe tu
chodzić o jakiekolwiek, w szczególności niczym nie umotywowane i sprzeczne z treścią
jednoznacznych przepisów prawa wątpliwości, co do przysługiwania danych naleŜności za
pracę czy innych świadczeń. Taka interpretacja mogłaby bowiem w praktyce doprowadzić do
ograniczenia ustawowej kompetencji organów Państwowej Inspekcji Pracy, przewidzianej w
art. 11 pkt 7 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Łatwo bowiem sobie wyobrazić
pracodawcę, który w celu uchronienia się przed wydaniem przez inspektora pracy,
natychmiast wykonalnym nakazem wypłaty jakiejś naleŜności za pracę, poddałby w
wątpliwość dotychczas niesporną i nie budzącą Ŝadnych kontrowersji oraz opartą na
jednoznacznych przepisach naleŜność za pracę lub inne świadczenie.
W ocenie Sądu pojęcie „naleŜne” wynagrodzenie czy inne świadczenie przysługujące
pracownikowi stanowi kategorię obiektywną, niezaleŜną od oceny inspektora pracy. Nie
moŜna mówić o naleŜnym wynagrodzeniu czy świadczeniu, jeŜeli oceny takiej nie podziela
pracodawca i gdy wykładnia przepisów prawa pracy, mających zastosowanie przy
114
dokonywaniu takiej oceny jest róŜna, w zaleŜności od tego, kto jej dokonuje. Dopóki nie
moŜna w sposób niewątpliwy stwierdzić, Ŝe wynagrodzenie czy świadczenie przysługuje
konkretnemu pracownikowi, członkom rodziny zmarłego pracownika, dopóty inspektor pracy
nie moŜe skorzystać z uprawnień określonych w art. 11 pkt 7 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007
r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589 ze zm.). Przede wszystkim organy
inspekcji pracy nie są uprawnione do uznania, Ŝe określone świadczenie jest naleŜne, w
sytuacji gdy pracodawca za takie je nie uznaje.
W przedmiotowej sprawie w sposób niewątpliwy odprawa pośmiertna dla rodziny zmarłego
pracownika, uznana przez inspektora za naleŜną, nie miała takiego charakteru, bowiem
pracodawca dokonując odmiennej niŜ inspektor pracy wykładni przepisów prawa pracy, w
tym przypadku art. 93 § 7 kodeksu pracy ocenił ją jako nieprzysługującą i odmówił wypłaty
w roku 2006. Uznał, iŜ zawarcie w dniu 30 maja 2003r. polisy Grupowego Ubezpieczenia
Pracowniczego TYP P z Powszechnym Zakładem Ubezpieczeń na śycie S.A. zwalnia go z
obowiązku wypłaty tej odprawy (art. 93 § 7 kodeksu pracy). Zgodnie z art. 93 § 7 kodeksu
pracy odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny, o których mowa w § 4, jeŜeli
pracodawca ubezpieczył pracownika na Ŝycie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję
ubezpieczeniową jest nie niŜsze niŜ odprawa pośmiertna przysługująca zgodnie z § 2 i 6.
JeŜeli odszkodowanie jest niŜsze od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany
wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą róŜnicę między tymi świadczeniami.
W sprawie niniejszej zaistniał spór co do tego, czy pracodawca ubezpieczył pracownika na
Ŝycie w rozumieniu powołanego przepisu, a co za tym idzie, czy moŜna uznać, Ŝe odprawa
pośmiertna jest „świadczeniem naleŜnym”. Pracodawca w przedmiotowej sprawie uznał, Ŝe
zawierając umowę z zakładem ubezpieczeń, w której wystąpił jako „ubezpieczający”
wypełnił dyspozycję art. 93 § 7 kodeksu pracy. Odmienną natomiast interpretację zawartej
umowy ubezpieczenia przedstawił organ uznając, iŜ skoro składki ubezpieczeniowe, związane
z tym ubezpieczeniem płacił sam pracownik poprzez potrącanie mu składki z wynagrodzenia
za pracę na rzecz zakładu ubezpieczeń, to zakład pracy nie moŜe zwolnić się z obowiązku
wypłaty odprawy pośmiertnej. Do rozwiązania tego sporu właściwy jest sąd pracy, a nie
inspektor pracy.
Sąd uznał, Ŝe rozstrzygając w takiej sytuacji o „naleŜnym świadczeniu w postaci odprawy
pośmiertnej” inspektor pracy przekroczył swoje uprawnienia i wkroczył w materię
zastrzeŜoną dla sądów powszechnych – sądów pracy. Stanowisko niniejsze jest prezentowane
w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego m.in. w wyrokach z dnia 13 lipca
2006r., sygn. akt I OSK 1400/05, LEX 2754465, z dnia 7 marca 2008r., I OSK 415/07,
115
niepubl., które Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela. W wyroku z dnia 13 lipca
2006r. Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, Ŝe istota wypłaty wynagrodzenia
sprowadza się jedynie do skłonienia pracodawcy, aby wypełnił ciąŜący na nim obowiązek
względem pracownika, wówczas gdy ten jest wymagalny. W przypadku wystąpienia sporu o
roszczenie ze stosunku pracy, inspektor pracy nie moŜe nałoŜyć obowiązku wypłaty
naleŜnego pracownikowi wynagrodzenia. Obowiązek ten nie ma bowiem uzasadnienia
wymagalnego, z uwagi na toczący się spór, którego przedmiotem jest to, czy pracodawca jest
zobowiązany do wypłaty świadczeń na rzecz pracownika, a jeśli tak, to w jakim rozmiarze.
Inspektor pracy wydając nakaz wypłaty wynagrodzenia nie moŜe rozstrzygnąć o roszczeniu
pracownika, W tym zakresie, zgodnie z art. 262 ustawy z dnia 26.VI.1974r. kodeks pracy
(Dz.U. z 1988r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) kompetencja przynaleŜy do sądu powszechnego.
PowyŜsze stanowisko odnieść naleŜy takŜe do sporów o odprawę pośmiertną.
Organy inspekcji pracy nie są zatem uprawnione do rozstrzygania sporów o wynagrodzenie
lub inne świadczenie przysługujące pracownikowi pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Z
tych względów inspektor pracy w niniejszej sprawie nie mógł nakazać pracodawcy wypłaty
spornej odprawy pośmiertnej, a tym samym zaskarŜoną decyzję jak równieŜ decyzję ją
poprzedzającą naleŜało wyeliminować z obrotu prawnego.
Orzeczenie jest nieprawomocne.
116
V. Działalność pozaorzecznicza sądu
1. Narady, konferencje i szkolenia
Sędziowie WSA w Kielcach uczestniczyli w wewnętrznym szkoleniu sędziów w dniach 22 –
23 stycznia 2008r. Tematyka szkolenia obejmowała zagadnienia dot. dostępu do informacji
publicznej i ochrony danych osobowych, naruszenia prawa materialnego i przepisów
postępowania jako podstaw kasacyjnych z art. 174 p.p.s.a.
W dniach 19 – 25 kwietnia 2008r. odbyła się konferencja szkoleniowa w Europejskim
Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu dla sędziów i asesorów WSA w Kielcach i w
Gorzowie Wielkopolskim. W czasie tej konferencji sędziowie wzięli udział w rozprawie
przed Wielką Izbą Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zapoznali się z pracą
najwaŜniejszych komórek organizacyjnych Trybunału oraz Parlamentu Europejskiego.
Odbyło się takŜe spotkanie z sędzią Trybunału prof. Lechem Garlickim.
W dniach 16-17 kwietnia 2008r. dwóch sędziów wzięło udział w konferencji sędziów
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z udziałem sędziów Izby
Ogólnoadministracyjnej zorganizowanej w Starej Wsi.
W dniach 16 – 18 czerwca 2008r. odbyła się konferencja szkoleniowa w Mierzęcinie
k/Dobiegniewa zorganizowana przez WSA w Gorzowie Wielkopolskim i Izbę Gospodarczą
NSA, poświęcona zagadnieniom prawa celnego, w której udział wzięło trzech Sędziów WSA
w Kielcach orzekających w sprawach gospodarczych i finansowych. W tym samym czasie
odbyło się takŜe spotkanie konferencyjno-szkoleniowe w Sterdyni, którego przedmiotem było
problematyka orzecznictwa podatkowego. W spotkaniu tym udział wzięło dwóch sędziów
naszego Sądu.
Sędziowie WSA w Kielcach oraz sędziowie i asesorzy WSA w Gorzowie Wielkopolskim
uczestniczyli we wspólnie zorganizowanej konferencji szkoleniowej w Wiejcach koło
Skwierzyny, która odbyła się w dniach 20 – 23 października 2008r. Tematem konferencji
były m.in. zagadnienia dot. prawotwórczego znaczenia orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego
w orzecznictwie sądów administracyjnych i problematyka orzecznicza w sprawach z zakresu
pracy, zatrudnienia, bezrobocia, oraz z zakresu podatków.
W ramach nawiązanej w 2007r. przez WSA w Kielcach współpracy z Wojewódzkim Sądem
Administracyjnym w Kownie, w dniach 5 – 7 listopada 2008r. delegacja Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego w Kielcach w liczbie czterech sędziów uczestniczyła w ceremonii
117
otwarcia nowej siedziby Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kownie oraz w
zorganizowanej przez ten Sąd konferencji dot. m.in. współpracy i wymiany doświadczeń
między Wojewódzkimi Sądami Administracyjnymi w Kielcach i w Kownie. Członkowie
delegacji odbyli takŜe spotkanie z Prezesem Naczelnego Sądu Administracyjnego Litwy,
Sądu NajwyŜszego oraz przewodniczącą Krajowej Rady Sędziów Litwy.
W wielu szkoleniach brali takŜe udział pracownicy WSA w Kielcach. Uczestniczyli w
szkoleniu dot. obsługi programu do obiegu korespondencji zorganizowanym przez
Departament Informatyki NSA w Warszawie.
W dniach 23 – 25 lipca 2008r. oraz 30 lipca – 1 sierpnia 2008r. administratorzy systemów
informatycznych WSA w Kielcach uczestniczyli w szkoleniu informatycznym w zakresie
sieci LAN zorganizowanym przez NSA.
WSA w Kielcach w dniu 25 lipca 2008r. zorganizował szkolenie, którego tematem był
„budŜet zadaniowy”. W szkoleniu uczestniczyli przedstawiciele Wojewódzkich Sądów
Administracyjnych z Gliwic, Rzeszowa, Opola, Krakowa i Kielc.
W dniu 5 września 2008r. 6 urzędników WSA w Kielcach uczestniczyło w szkoleniu
nt.:„Elektronicznego obiegu dokumentów w urzędzie – aspekty prawne, techniczne i
organizacyjne”.
Dyrektor Sądu oraz Główna Księgowa WSA w Kielcach brali udział w warsztatach
konsultacyjno – szkoleniowych w Krakowie w dniach 15 – 17.10.2008r. dot. budŜetu
zadaniowego, problematyki umów cywilno – prawnych w jednostkach budŜetowych nie
mających osobowości prawnej, świadczeń pracowniczych z ubezpieczenia społecznego
pracowników jednostek budŜetowych.
W ramach kontynuacji rozpoczętego w 2007r. szkolenia dla asystentów sędziego
wojewódzkich sądów administracyjnych w Kielcach, Krakowie, Lublinie i Rzeszowie w
2008r. odbyły się co miesięczne kolejne zjazdy szkoleniowe.
Kierownicy Sekretariatów Wydziałów Orzeczniczych i Wydziału Informacji Sądowej
uczestniczyli w dniach 5 – 7 listopada 2008r. w zorganizowanej w Konstancinie - Jeziornej
konferencji dotyczącej statystyki oraz stosowania w praktyce zasad biurowości w sądach
administracyjnych.
Pracownicy
Oddziałów
WSA:
Spraw
Ogólnych
i
Osobowych,
Administracyjno
Gospodarczego oraz Finansowo-BudŜetowego uczestniczyli w szkoleniach, kursach i
naradach dot. zamówień publicznych, sprawozdawczości finansowej, prawa pracy i
ubezpieczeń społecznych, informatycznych.
118
Ponadto, jak w poprzednich latach działalności Sądu w celu zapewnienia jednolitego
orzecznictwa, Prezes WSA w Kielcach organizuje cotygodniowe narady robocze. W ich toku
omawiane są zarówno bieŜące problemy orzecznicze jak równieŜ kwestia ruchu spraw,
sprawności postępowania oraz terminowość podejmowanych czynności.
2. Wydział Informacji Sądowej
W 2008r. Wydział Informacji Sądowej realizował powierzone mu zadania określone
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18.09.2003r./ Dz.U. z 2003r.,
nr 169, poz.1646 – Regulamin urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych, poprzez
informowanie osób zainteresowanych o stanie postępowania, właściwości sądu, udostępnianie
akt do wglądu stronom, ich pełnomocnikom oraz innym uprawnionym. Informacji udzielano
zarówno osobiście jak i telefonicznie oraz pocztą internetową.
W czytelni akt czynnej w godzinach urzędowania Sądu udostępniono do wglądu 356
akt sądowoadministracyjnych, w tym 250 spraw naleŜących do właściwości Wydziału II, 106
- Wydziału I.
Wpłynęło 10 wniosków o udzielenie informacji publicznej, dziewięć z nich zostało
rozpoznanych pozytywnie, jeden nie został uwzględniony.
Decyzję odmowną wydano w sprawie, która dotyczyła udostępnienia odpisów wokand z kilku
miesięcy w sprawach Wydziału I WSA w Kielcach. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano
m.in., Ŝe Ŝądana informacja jest informacją publiczną przetworzoną, a wnioskujący
współpracujący z Deloitte Doradztwo Podatkowe Spółka z o. o. nie wykazał interesu
publicznego. Od powyŜszej decyzji nie wpłynęło odwołanie.
Wpłynęło 21 petycji, skarg i wniosków dot. działalności Sądu.
Cztery z nich zostały potraktowane jako pisma procesowe i przekazane do właściwych
wydziałów orzeczniczych. Kolejne sześć wniosków dotyczyło spraw zawisłych przed
tutejszym Sądem. Wśród nich odnotowano jedną skargę na wadliwe - zdaniem wnioskującego
orzeczenie Sądu wraz z prośbą o zmianę składu orzekającego. W odpowiedzi wyjaśniono
procedurę skutecznego wniesienia odwołania od orzeczenia. Jedna ze skarg dotyczyła braku
działania pełnomocnika ustanowionego w ramach prawa pomocy. Skarga ta została
przekazana do właściwego wydziału celem dołączenia do akt sprawy, a co za tym idzie
119
podjęcia ewentualnych czynności procesowych - skarŜąca wnioskowała w niej o odroczenie
rozprawy z powodu nieumocowania jej pełnomocnika do reprezentacji. W kaŜdym przypadku
skarŜącym pisemnie udzielano stosownych odpowiedzi na ich pytania i wątpliwości, w
szczególności informowano ich o właściwości rzeczowej sądu administracyjnego oraz o
przysługujących im prawach w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Wpłynął takŜe wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Komendanta Miejskiego
Policji w Kielcach o udzielenie wyjaśnień, odnośnie przedmiotu postępowania w konkretnie
wskazanych sprawach.
Odnotowano cztery skargi, które dotyczyły działań administracji publicznej, a nie
przekazanych do procesowego załatwienia. Były to m. in. skargi na czynności Kierownika
Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Powiatowego Inspektora
Nadzoru Budowlanego. W obu tych przypadkach poinformowano zainteresowanych, Ŝe dla
skutecznego wniesienia skargi do sądu administracyjnego konieczne jest wyczerpanie
środków zaskarŜenia przewidzianych w przepisach. W jednej ze spraw, gdzie wnioskujący
poruszył kwestię niezasadnego pobrania opłaty za pobyt w Domu Pomocy Społecznej, pismo
przesłano Staroście Powiatu Ostrowieckiego. Jedna sprawa została przekazana zgodnie z
właściwością do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach. Wpłynął takŜe
wniosek dotyczący kwestii wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego, jednak
sprawy, na które powoływała się skarŜąca nie były rozpoznawane przez WSA w Kielcach.
SkarŜącej udzielono stosownej odpowiedzi.
W jednej sprawie skarga została przekazana Prezesowi Sądu Okręgowego w Kielcach,
poniewaŜ dotyczyła działalności sądu rejonowego.
Generalnie naleŜy stwierdzić, Ŝe treść skarg i wniosków oprócz tego, Ŝe zawierała
pytania odnośnie stanu postępowania w konkretnych sprawach wskazywała takŜe na to, Ŝe
ich autorzy nie rozumieją przepisów postępowania sądowoadministracyjnego. Jak juŜ wyŜej
wspomniano w kaŜdym przypadku zainteresowanym udzielano stosownych informacji.
Wydział Informacji Sądowej prowadzi i aktualizuje stronę internetową Sądu w
Biuletynie Informacji Publicznej, na której zamieszane są poza przepisami regulującymi pracę
Sądu takŜe comiesięczne i roczne dane statystyczne z działalności Sądu.
Do obowiązków Wydziału naleŜy równieŜ prowadzenie biblioteki Sądu.
Wydział Informacji Sądowej, co naleŜy do jego obowiązków, dokonuje miesięcznych,
kwartalnych, półrocznych oraz rocznych sprawozdań statystycznych Sądu.
Przewodnicząca Wydziału Informacji Sądowej jako rzecznik prasowy Sądu udzielała
informacji dla lokalnej prasy.
120
Wydział Informacji Sądowej przygotowywał i koordynował prace zespołu
kwalifikującego orzeczenia do publikacji. W wyniku prac zespołu do publikacji w zbiorze
urzędowym zakwalifikowano 16 orzeczeń.
Na podstawie zarządzenia nr 9 Prezesa NSA w Warszawie z dnia 11 lipca 2007 w
sprawie utworzenia centralnej Bazy Orzeczeń i Informacji o Sprawach Sądów
Administracyjnych i udostępniania orzeczeń przez Internet, dwóch pracowników Wydziału
Informacji
Sądowej
wykonuje
anonimizację
orzeczeń
kończących
postępowanie
sądowoadministracyjne, które podlegały uzasadnieniu, wydanych w okresie od 1 stycznia
2004 do 30 września 2007r . Stosownie do zarządzenia nr 23/2007 Prezesa Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 16 sierpnia 2007r w sprawie zmian
organizacyjnych w funkcjonowaniu Biura Podawczego w WSA w Kielcach od dnia 1
września 2007r w przypadku nieobecności pracownika odpowiedzialnego za funkcjonowanie
Biura Podawczego, obowiązki związane z jego prowadzeniem wykonują
wyznaczeni
pracownicy Wydziału Informacji Sądowej.
Na bieŜąco Sekretariat Wydziału Informacji Sądowej monitoruje i przedstawia
sędziom orzeczenia: Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Trybunału Konstytucyjnego i
sądów administracyjnych mających znaczenie dla pracy poszczególnych wydziałów
orzeczniczych.
121
VI. Tabele
Tabela nr 1
Ruch spraw w roku 2008
Wydziały/
Sąd
Rodzaj
spraw
Pozostało z
poprzednieg
o okresu
Wpłynęło
Załatwiono
w tym
Łącznie
na
rozprawie
na posiedzeniu
niejawnym
z tego
ogółem
Pozostało
na
następny
okres
wyrokiem
SA
89
472
512
405
107
-
49
-
2
2
1
1
-
-
8
8
-
8
-
-
Wydział I
SAB
SO
Razem
89
482
522
406
116
-
49
SA
104
779
806
511
295
-
77
SAB
8
55
57
35
22
-
6
SO
-
22
20
-
20
-
2
Razem
112
856
883
546
337
-
85
Ogółem
SA
193
1251
1318
916
402
-
126
Ogółem
SAB
8
57
59
36
23
-
6
Ogółem
SO
-
30
28
-
28
-
2
201
1338
1405
952
453
-
134
Wydział II
Ogółem
122
Tabela nr 2
Wpływ skarg na akty i czynności według rodzajów spraw do WSA
w Kielcach w roku 2008.
Wpłynęło
L.p.
Rodzaj spraw i symbol sprawy
1
2
L.b.
% ogółu wpływu
tych skarg
3
4
156
12,47
1
0,08
137
10,95
1
Budownictwo (601)
2
Ceny, opłaty, stawki taryfowe (602)
3
Drogi publiczne, ruch na tych drogach (603)
4
Działalność gospodarcza (604)
8
0,64
5
Ewidencja ludności (605)
52
4,15
6
Sprawy z zakresu geologii i górnictwa (606)
7
Gospodarka nieruchomościami (607)
21
1,68
8
Energetyka i atomistyka (608)
9
Gospodarka wodna (609)
8
0,64
10
Spraw komunalizacji mienia (610)
11
Podatki (611)
437
34,93
12
Sprawy geodezji i kartografii (612)
34
2,72
13
Ochrona środowiska i ochrona przyrody (613)
20
1,60
14
Oświata, szkolnictwo wyŜsze (614)
9
0,72
15
Sprawy zagospodarowania przestrzennego (615)
50
4,00
16
Rolnictwo i leśnictwo (616)
9
0,72
17
Uprawnienia do wykonywania określonych czynności i
zajęć (617)
18
Wywłaszczenie (618)
29
2,32
19
Stosunki pracy (619)
16
1,28
20
Ochrona zdrowia (620)
23
1,84
21
Sprawy mieszkaniowe (621)
4
0,32
22
Instytucje ubezpieczeniowe (622)
23
Dozór techniczny (623)
24
Powszechny obowiązek obrony kraju (624)
5
0,40
25
Poczta, telekomunikacja, radio i telewizja (625)
26
Ustrój samorządu terytorialnego (626)
10
0,80
123
27
Cudzoziemcy (627)
1
0,08
28
Status Kościołów i związków wyznaniowych (628)
29
Sprawy mienia przejętego z naruszeniem prawa (629)
3
0,24
30
Obrót towarami z zagranicą, naleŜności celne (630)
13
1,04
31
Wytwarzanie i obrót bronią i materiałami wybuchowymi
(631)
32
Pomoc społeczna (632)
67
5,35
33
Zatrudnienie i bezrobocie (633)
17
1,36
34
Sprawy kombatantów (634)
23
1,84
35
Kultura fizyczna, sport i turystyka (635)
36
Kultura i sztuka (636)
37
Papiery wartościowe i fundusze powiernicze (637)
38
Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601-637
oraz 646-655 (645)
18
1,44
39
Prawo własności przemysłowej (646)
40
Ochrona danych osobowych (647)
1
0,08
41
Sprawy z zakresu informacji publicznej (648)
1
0,08
42
Sprawy dotyczące poświadczenia bezpieczeństwa oraz z
zakresu ochrony informacji niejawnych (649)
43
Sprawy świadczeń społecznych w drodze wyjątku (650)
44
Sprawy funduszy emerytalnych (651)
45
Sprawy ubezpieczeń zdrowotnych (652)
46
Środki publiczne nie objęte innymi symbolami (653)
14
1,11
47
Ujawnianie przez Instytut Pamięci Narodowej informacji
o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa w
latach 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (654)
48
Subwencje unijne, fundusze strukturalne i regulacja
rynków branŜowych (655)
64
5,12
1251
100%
Razem
124
Z tego o symbolach głównych 638-644
Wpłynęło
Rodzaj spraw i symbol sprawy
L.p
L.b
% ogółu wpływu
tych skarg
1
Sprawy egzekucji administracyjnej (638)
24
41,38
2
Skargi na uchwały jednostek samorządowych (639)
25
43,11
4
Skargi organów nadzoru na uchwały organów jednostek
samorządowych (640)
Rozstrzygnięcia nadzorcze (641)
9
15,51
5
Skargi na akty prawa miejscowego (642)
6
Środki zapewniające wykonywanie orzeczeń Sądu (644)
58
100%
3
Ogółem
125
Tabela nr 3
Załatwienia według rodzajów spraw w WSA w Kielcach w roku 2008.
Załatwiono
L.p
Rodzaj spraw i symbol sprawy
W tym wyrokiem
Łącznie
Uwzględniono Oddalono
1
2
3
4
5
172
49
64
137
7
17
1
Budownictwo (601)
2
Ceny, opłaty, stawki taryfowe (602)
3
Drogi publiczne, ruch na tych drogach (603)
4
Działalność gospodarcza (604)
8
1
6
5
Ewidencja ludności (605)
59
8
36
6
Sprawy z zakresu geologii i górnictwa (606)
7
Gospodarka nieruchomościami (607)
20
2
8
8
Energetyka i atomistyka (608)
9
Gospodarka wodna (609)
11
4
3
10
Spraw komunalizacji mienia (610)
1
11
Podatki (611)
461
67
204
12
Sprawy geodezji i kartografii (612)
34
8
22
13
Ochrona środowiska i ochrona przyrody (613)
22
1
12
14
Oświata, szkolnictwo wyŜsze (614)
7
15
Sprawy zagospodarowania przestrzennego
(615)
59
5
27
16
Rolnictwo i leśnictwo (616)
10
1
5
17
Uprawnienia do wykonywania określonych
czynności i zajęć (617)
1
18
Wywłaszczenie (618)
30
6
14
19
Stosunki pracy (619)
16
7
8
20
Ochrona zdrowia (620)
22
3
16
21
Sprawy mieszkaniowe (621)
5
1
3
22
Instytucje ubezpieczeniowe (622)
23
Dozór techniczny (623)
24
Powszechny obowiązek obrony kraju (624)
5
2
3
1
126
1
2
25
Poczta, telekomunikacja, radio i telewizja (625)
26
Ustrój samorządu terytorialnego (626)
10
27
Cudzoziemcy (627)
1
28
Status Kościołów i związków wyznaniowych
(628)
29
Sprawy mienia przejętego z naruszeniem prawa
(629)
3
30
Obrót towarami z zagranicą, naleŜności celne
(630)
24
4
8
31
Wytwarzanie i obrót bronią i materiałami
wybuchowymi (631)
32
Pomoc społeczna (632)
63
6
47
33
Zatrudnienie i bezrobocie (633)
17
4
10
34
Sprawy kombatantów (634)
27
9
13
35
Kultura fizyczna, sport i turystyka (635)
36
Kultura i sztuka (636)
37
Papiery wartościowe i fundusze powiernicze
(637)
38
Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi
601-637 oraz 646-655 (645)
18
2
6
39
Prawo własności przemysłowej (646)
40
Ochrona danych osobowych (647)
1
1
41
Sprawy z zakresu informacji publicznej (648)
42
Sprawy dotyczące poświadczenia
bezpieczeństwa oraz z zakresu ochrony
informacji niejawnych (649)
43
Sprawy świadczeń społecznych w drodze
wyjątku (650)
44
Sprawy funduszy emerytalnych (651)
45
Sprawy ubezpieczeń zdrowotnych (652)
46
Środki publiczne nie objęte innymi symbolami
(653)
19
5
4
47
Ujawnianie przez Instytut Pamięci Narodowej
informacji o dokumentach organów
bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990
oraz treści tych dokumentów (654)
48
Subwencje unijne, fundusze strukturalne i
regulacja rynków branŜowych (655)
54
8
18
1318
214
562
Razem
127
3
3
2
Z tego o symbolach głównych 638-644
Załatwiono
L.p
W tym wyrokiem
Rodzaj spraw i symbol sprawy
Łącznie
Uwzględniono
Oddalono
1
Sprawy egzekucji administracyjnej (638)
27
5
13
2
Skargi na uchwały jednostek samorządowych
(639)
23
3
9
3
Skargi organów nadzoru na uchwały organów
jednostek samorządowych (640)
4
Rozstrzygnięcia nadzorcze (641)
10
3
5
5
Skargi na akty prawa miejscowego (642)
6
Środki zapewniające wykonywanie orzeczeń
Sądu (644)
60
11
27
Ogółem
128
Tabela nr 4
Wpływ wniosków o prawo pomocy
ZAŁATWIONO
Lp.
Przyznano
prawo
pomocy w
całości
Przyznano
prawo
pomocy w
części
Odmówiono
przyznania
prawa
pomocy
Pozostawiono
bez
rozpoznania
W inny
sposób
2
3
4
5
6
7
8
150
155
74
25
36
18
2
40
44
37
5
2
175
181
88
Wpłynęło
1
pierwotnie
zarejestrowany
1
Łącznie
/suma
rubryk 4 8/
Wniosek o przyznanie prawa
pomocy w postaci:
zwolnienia od
kosztów
po uchyleniu
przez NSA i
przekazaniu
do ponownego
rozpoznania
pierwotnie
zarejestrowany
2
ustanowienia
pełnomocnika
procesowego
3
zwolnienia od
kosztów i
ustanowienia
pełnomocnika
procesowego
po uchyleniu
przez NSA i
przekazaniu
do ponownego
rozpoznania
pierwotnie
zarejestrowany
po uchyleniu
przez NSA i
przekazaniu
do ponownego
rozpoznania
129
68
25
Tabela nr 5
Wpływ skarg kasacyjnych do WSA w Kielcach w 2008 r.
Wydział I
Rodzaj
sprawy
Wpłynęło
Odrzucono skargę
kasacyjną
Przekazano do
NSA
SA
89
8
78
SA
98
16
78
SAB
4
3
1
SAB
SO
Wydział
II
SO
Ogółem
SA
187
24
156
Ogółem
SAB
4
3
1
130
DANE TELEADRESOWE
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
ul. Prosta 10
25-366 Kielce
centrala telefoniczna:
0-prefiks - 41 340 52 00
faks:
0-prefiks - 41 334 90 40
e-mail:
[email protected]
godziny urzędowania:
Poniedziałek - Piątek od 800 do 1600
kasa Sądu czynna od 830do 1230 (pok. 124)
konto bankowe nr: 51101012380858212231000000
Biuro podawcze czynne od 830 do 1430, po godzinie 1430 korespondencję moŜna
składać w czytelni akt (Wydział Informacji Sądowej pok. 126)
Prezes WSA
Andrzej Jagiełło
Sekretariat
Urszula Sosnowska
tel.: 0-prefiks-41 340 54 00
faks:0-prefiks-41 340 53 65
[email protected]
Wiceprezes WSA
Anna śak
tel.: 0-prefiks-41 340 54 00
faks: 0-prefiks-41 340 53 65
Dyrektor WSA
Leszek Dzierwa
tel.: 0-prefiks-41 340 54 11
faks: 0-prefiks-41 340 53 65
Wydział Informacji Sądowej
Przewodniczący Wydziału - Rzecznik Prasowy
Anna śak
Kierownik Sekretariatu
Jolanta Grzybowska
tel.: 0-prefiks-41 340 53 08
faks: 0-prefiks-41 334 90 40
[email protected]
131
I Wydział Orzeczniczy
Przewodniczący Wydziału
Andrzej Jagiełło
Kierownik Sekretariatu
Barbara Rutkiewicz-Dygas
tel.: 0-prefiks-41 340 52 04
faks: 0-prefiks-41 340 52 30
[email protected]
II Wydział Orzeczniczy
Przewodniczący Wydziału
Teresa Kobylecka
Kierownik Sekretariatu
Agnieszka Palus
tel.: 0-prefiks-41 340 52 14
faks: 0-prefiks-41 340 52 31
[email protected]
Oddział Spraw Ogólnych i Osobowych
Kierownik Oddziału
Magdalena Łabuda
tel.: 0-prefiks-41 340 54 23
faks: 0-prefiks-41 340 53 62
[email protected]
Oddział Administracyjno – Gospodarczy
Kierownik Oddziału
Krzysztof Łaskawski
tel.: 0-prefiks-41 340 54 40
faks: 0-prefiks-41 340 53 61
[email protected]
Oddział Finansowo-BudŜetowy
Kierownik Oddziału
Maria Nadgowska
tel.: 0-prefiks-41 340 54 20
faks: 0-prefiks-41 334 90 42
[email protected]
132