Oznaczanie towaru cen¹

PRAWO NA CO DZIEÑ
Oznaczanie towaru cen¹
Lucyna Ksi¹¿ek-Sperka ([email protected])
Liczne telefony od Pañstwa oraz doœæ ¿ywa dysputa
na internetowej liœcie – Klub Dyskusyjny W³aœcicieli
Aptek, œwiadcz¹ o du¿ym zainteresowaniu obowi¹zkiem
oznaczania leków cen¹ ze strony Czytelników. Najwa¿niejsze i powtarzaj¹ce siê pytania to:
1) czy aptekarz ma obowi¹zek oznaczania cen¹ leków
i innych artyku³ów stanowi¹cych apteczny asortyment,
2) jeœli aptekarz posiada obowi¹zek oznaczania leków
cen¹, w jaki sposób ma go wype³niæ.
Obowi¹zek czy jego brak ?
Aby zobrazowaæ Czytelnikom problem oznaczania
leków cen¹, muszê odnieœæ siê do przepisów ustawy z dnia
5 lipca 2001 r. o cenach, które wesz³y w ¿ycie dnia 12
grudnia 2001 r. (z wyj¹tkiem art. 7 i art. 18, które wesz³y
w ¿ycie 18 paŸdziernika 2001 r.). Ustawa zosta³a
opublikowana w Dz. U. z 2001 r., Nr 97, poz. 1050.
Problem oznaczenia towaru cen¹ zosta³ omówiony
w art. 12, który przewiduje, i¿:
1. towar przeznaczony do sprzeda¿y detalicznej oznacza siê cen¹,
2. w miejscach sprzeda¿y detalicznej i œwiadczenia
us³ug uwidacznia siê ceny jednostkowe towarów
i us³ug w sposób zapewniaj¹cy prost¹ i niebudz¹c¹
w¹tpliwoœci informacjê o ich wysokoœci, a w odniesieniu do cen urzêdowych — tak¿e o ich rodzaju
(cena urzêdowa) oraz o przyczynach wprowadzenia
obni¿ek cen.
Artyku³ 12 przewiduje tak¿e obligatoryjn¹ delegacjê
dla ministra w³aœciwego do spraw finansów publicznych
do wydania rozporz¹dzenia, które okreœli:
1) szczegó³owe zasady uwidaczniania cen towarów
i us³ug,
2) oraz sposób oznaczania cen¹ towarów przeznaczonych do sprzeda¿y,
3) przypadki, w których przez wyznaczony okres nie jest
wymagane oznaczanie towarów cen¹ lub uwidaczniania cen jednostkowych, maj¹c na uwadze potrzebê
zapewnienia dostêpnoœci informacji o cenie,
uwzglêdniaj¹c w szczególnoœci przypadki, gdy
oznaczenie towaru cen¹ lub uwidocznienie ceny
jednostkowej jest utrudnione ze wzglêdu na:
a) charakter towaru,
b) rodzaj miejsca sprzeda¿y lub œwiadczenia us³ugi,
c) albo rozmiar dzia³alnoœci prowadzonej przez przedsiêbiorcê.
Powy¿sze zasady minister w³aœciwy do spraw
finansów publicznych ma wydaæ w porozumieniu
z ministrem w³aœciwym do spraw gospodarki oraz po
14
Kwiecieñ
2002
Vitamina C++
zasiêgniêciu opinii Prezesa Urzêdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Problem polega jednak na tym,
¿e do tej pory przewidziane w przepisie art. 12 ust. 3
rozporz¹dzenie nie zosta³o wydane.
Wœród osób korzystaj¹cych z Klubu Dyskusyjnego
W³aœcicieli Aptek pojawi³a siê s³uszna uwaga, ¿e do
czasu wydania przepisów wykonawczych okreœlonych
w niniejszej ustawie, nie d³u¿ej jednak ni¿ przez rok od
dnia jej wejœcia w ¿ycie, pozostaj¹ w mocy przepisy
wykonawcze wydane na podstawie:
1) ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach,
2) dotychczasowych przepisów art. 37 ust. 5 i art. 39
ust. 2 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym
ubezpieczeniu zdrowotnym.
Jako przyk³ad takich przepisów wykonawczych osoba
ta poda³a Zarz¹dzenie Ministra Przemys³u i Handlu z dnia
21 marca 1994 r. w sprawie okreœlenia towarów przeznaczonych do sprzeda¿y detalicznej, których oznaczenia cen¹
urzêdow¹, regulowan¹ lub umown¹ mo¿e nast¹piæ w inny
sposób ni¿ bezpoœrednio na towarze (opubl. w M. P.
z 1994 r. Nr 20, poz. 160). Problem polega jednak na tym,
¿e akt ten zosta³ uchylony z dniem 29 czerwca 1998 r. na
mocy ustawy z dnia 18 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy
o cenach (Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1085).
Zgodnie z powy¿szymi ustaleniami nale¿y stwierdziæ,
i¿ obecnie nie istnieje ¿aden akt wykonawczy reguluj¹cy
problem oznaczania towarów b¹dŸ us³ug cen¹. Zarz¹dzenie z 1994 r. zosta³o uchylone, a nowy akt wykonawczy
w formie rozporz¹dzenia przewidziany w art. 12 ust. 3
ustawy z 2001 r. o cenach nie zosta³ jeszcze wydany.
Myœlê, ¿e wiêkszoœæ Czytelników nigdy nie zapozna³a siê z wymienionym powy¿ej zarz¹dzeniem, co
prawda akt ten ju¿ nie obowi¹zuje, ale uwa¿am, ¿e warto
poznaæ, jak wygl¹da³ i jakie towary by³y wy³¹czone
z obowi¹zku oznaczania cen¹:
„§ 1.1. Nie wymagaj¹ oznaczania bezpoœrednio na
towarze cen¹ urzêdow¹, regulowan¹ lub umown¹ nastêpuj¹ce towary przeznaczone do sprzeda¿y detalicznej:
1) wyroby odwa¿ane lub odmierzane podczas sprzeda¿y w jednostkach miar, takich jak np. kilogram
(kg), metr (m), metr kwadratowy (m2), metr szeœcienny (m3), litr (l), lub odliczane w sztukach i ze swojej
istoty sprzedawane jednorazowo w wiêkszych
iloœciach (np. jaja, ceg³a, glazura itp.),
2) wyroby o ma³ych gabarytach, uniemo¿liwiaj¹cych
ich metkowanie lub oznaczanie cen¹ bezpoœrednio
na towarze (z wyj¹tkiem wyrobów z metali szlachetnych, kamieni szlachetnych i pó³szlachetnych),
3) wyroby maj¹ce wartoœæ muzealn¹ i przedmioty
kolekcjonerskie,
PRAWO NA CO DZIEÑ
4) sadzonki roœlin, kwiaty ciête i doniczkowe,
5) zwierzêta ¿ywe.
2. Nie wymagaj¹ równie¿ oznaczenia bezpoœrednio
na towarze cen¹ urzêdow¹, regulowan¹ lub umown¹
towary przeznaczone do sprzeda¿y detalicznej w handlu
domokr¹¿nym lub na specjalnie organizowanych w tym
celu pokazach.
§ 2. Ceny towarów, o których mowa w § 1, powinny
byæ uwidocznione poprzez wywieszki, cenniki lub
katalogi, zapewniaj¹ce ³atw¹ identyfikacjê ceny z towarem.”
Jak Pañstwo widz¹, wy³¹czeñ od obowi¹zku oznaczania cen¹ towaru nie by³o wcale tak wiele i co warto
podkreœliæ, wœród wymienionych w zarz¹dzeniu towarów
wcale nie by³o leków. Na podstawie przedstawionego aktu,
w aptece na pewno mo¿na by³o natomiast skorzystaæ
z wy³¹czenia dotycz¹cego leków o ma³ych gabarytach.
Rozporz¹dzenie wa¿niejsze od ustawy ?
Dziwi mnie rozumowanie jednego z cz³onków Klubu
Dyskusyjnego W³aœcicieli Aptek, który pocz¹tkowo
twierdzi³, ¿e apteka nie ma obowi¹zku oznaczania leków
cen¹, a nastêpnie wycofa³ siê z tej sugestii po tym, kiedy
inny z rozmówców odnalaz³ zarz¹dzenie z 1994 r.
i po³¹czy³ je z przepisem art. 17 nowej ustawy o cenach,
mówi¹cej o pozostawieniu w mocy dotychczasowych
aktów wykonawczych do czasu wydania przepisów
wykonawczych okreœlonych w niniejszej ustawie, nie
d³u¿ej jednak ni¿ przez rok od dnia 12 grudnia 2001 r.
Autor tej wypowiedzi stwierdzi³, ¿e apteka jest nadal
zobowi¹zana do oznaczania leków cen¹ na podstawie
wymienionego zarz¹dzenia. Zatem id¹c tokiem myœlenia
rozmówcy KDWA, jeœli zarz¹dzenie z 1994 r. zosta³o
uchylone w 1998 r., to w takim razie apteka nie ma
obowi¹zku oznaczania leków cen¹. Nic bardziej mylnego.
Nale¿y stanowczo podkreœliæ, ¿e obowi¹zek
oznaczania towarów cen¹ wynika przede wszystkim
z art. 12 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach. Ustêp 3
tego artyku³u nak³ada natomiast na ministra finansów
publicznych obowi¹zek ustalenia w drodze rozporz¹dzenia zasad tego oznaczania. Rozporz¹dzenie takie bêdzie
zawiera³o przepisy szczególne do przepisów ogólnych
zawartych w art. 12 ustawy o cenach.
Akt wykonawczy, jakim jest rozporz¹dzenie ma
w tym wypadku ustaliæ szczególne zasady oznaczania
towarów cen¹, nie ma natomiast takiej mocy prawnej,
aby m.in. na³o¿yæ lub uchyliæ obowi¹zek (to samo
dotyczy praw). Warto zapamiêtaæ, ¿e ustawa jest aktem
wy¿szej rangi ni¿ rozporz¹dzenie, dlatego zawsze
najpierw ustalamy obowi¹zki b¹dŸ prawa zawarte
w ustawie, a dopiero póŸniej ewentualnie szukamy aktu
wykonawczego, który mo¿e szczegó³owo je okreœlaæ.
Jak z oznaczeniem radz¹ sobie apteki ?
Bardzo podoba mi siê przyk³ad apteki, która
oznacza cen¹ ca³y asortyment apteczny, w tym równie¿
leki z cen¹ urzêdow¹, z wyj¹tkiem opakowañ ma³ych,
gdzie metka mo¿e przes³oniæ wa¿ne informacje (np.
seriê, datê wa¿noœci, sk³ad itp.) Oprócz tego apteka
udostêpni³a pacjentom wykaz leków z cen¹ urzêdow¹.
W wielu aptekach pojawi³y siê na lekach metki
z oznaczeniem ceny, jej rodzaju (w przypadku ceny
urzêdowej) oraz co ciekawe nazwy apteki.
Jako rozwi¹zanie problemu z metkowaniem leków
jeden z cz³onków KDWA zaproponowa³ ustawienie dla
pacjentów osobnego komputera z cenami. Jest to jednak
rozwi¹zanie, które nie zapewnia prostej informacji o leku,
a tym samym nie spe³nia wymagañ art. 12 ustawy o cenach. Czy ktoœ z Pañstwa wyobra¿a sobie np. osobê
w podesz³ym wieku, która bêdzie obs³ugiwaæ taki terminal. To, co wydaje siê proste dla osób, które maj¹ sta³y
kontakt z komputerem nie jest proste dla osób, które nie
maj¹ z nim stycznoœci. Rozwi¹zanie to nie mo¿e byæ
jedyn¹ alternatyw¹ s³u¿¹c¹ do oznaczania towaru cen¹,
ale mo¿e byæ wykorzystywane pomocniczo.
Wnioski
Obecnie obowi¹zek oznaczania towaru cen¹ wynika
z art. 12 ustawy z dnia 5 lipca 2001 o cenach i dotyczy
sprzeda¿y detalicznej oraz œwiadczenia us³ug. Nale¿y
uwidaczniaæ ceny jednostkowe towarów i us³ug
w sposób zapewniaj¹cy prost¹ i niebudz¹c¹ w¹tpliwoœæ informacjê o ich wysokoœci, a w odniesieniu do
cen urzêdowych – tak¿e o ich rodzaju (cena urzêdowa)
oraz o przyczynach wprowadzenia obni¿ek cen. Prawodawstwo polskie nie dysponuje jednak w bie¿¹cej chwili
aktem wykonawczym reguluj¹cym szczegó³owo zasady
oznaczania towaru cen¹.
Warto podkreœliæ, ¿e oznaczenie leków cen¹ nie jest
tylko wykonaniem ustawowego obowi¹zku, jest to tak¿e
sposób na zwiêkszenie wœród pacjentów zaufania do
zawodu aptekarza, o czym móg³ siê przekona³ jeden
z aptekarzy kupuj¹c w obcym mieœcie, w obcej aptece
lek nie oznaczony cen¹ i bez wydania paragonu. Drugi
raz z us³ug tej apteki raczej nie skorzysta.
Podziêkowania
Poniewa¿ jest to moja ostatnia publikacja w „Vitaminie C++”, a co za tym idzie ostatnie odwiedziny
u Pañstwa w aptece chcê Pañstwu z³o¿yæ serdeczne
podziêkowania za wszystkie oznaki sympatii i zainteresowania moimi publikacjami. Dziêkujê za telefony, listy
i emaile z Pañstwa sugestiami, problemami oraz propozycjami tematów. Mam nadziejê, ¿e moje wizyty
u Pañstwa w aptece, przez kilkadziesi¹t wydañ „Vitaminy
C++”, bêd¹ Pañstwo pamiêtali jak najlepiej i myœlê, ¿e
niejednokrotnie u³atwi³y Pañstwu pracê oraz ¿ycie.
Wszystkim Czytelnikom „Vitaminy C++” ¿yczê jak
najwiêcej sukcesów w ¿yciu zawodowym oraz osobistym,
a przede wszystkim uznania dla pracy farmaceuty ze strony
pacjentów, co uwa¿am jest najwiêkszym podziêkowaniem
dla Pañstwa.
Kwiecieñ
2002
Vitamina C++
15