Elżbieta Łysakowska

Elżbieta Łysakowska
[email protected]
nauczyciel muzyki
Gimnazjum nr 5
04-526 Warszawa,
ul. Króla Maciusia 5
Konspekt lekcji muzyki dla klasy 1 gimnazjum
Temat: Chorał gregoriański i surowość architektury średniowiecznej.
Czas realizacji: 2 x 45 min.
Cel główny:
- Zapoznanie uczniów z muzyką religijną średniowiecza na przykładzie chorału
gregoriańskiego.
- Utrwalenie wiadomości o stylach architektury średniowiecza.
- Utrwalenie wiadomości o malarstwie miniaturowym.
- Zaprojektowanie i wykonanie swojego inicjału.
Cele operacyjne: Uczniowie:
- znają charakterystyczne cechy epoki średniowiecza,
- znają pojęcie i cechy chorału gregoriańskiego,
- potrafią rozpoznać style architektury,
- wiedzą, jak w epoce średniowiecza powstawały księgi – manuskrypty
i jak je zdobiono.
Środki dydaktyczne:
- Odtwarzacz i nagrania chorału gregoriańskiego.
- Ilustracje obiektów wybudowanych w stylu romańskim i gotyckim.
- Ilustracje stronic manuskryptów zdobionych iluminacjami.
Przebieg zajęć:
1. Wysłuchanie chorałów gregoriańskich
2. Rozmowa na temat wysłuchanego utworu. Uczniowie mają na tablicy wypisany
zestaw słów:
wesoły
jasny
skupiony
poważny
mroczny
rozbiegany
surowy
skoczny
refleksyjny
ozdobny
stateczny
zabawowy
posługując się wybranymi spośród nich określają charakter utworu. Dalej nauczyciel
prowadzi rozmowę na temat: kto jest wykonawcą utworu, na temat jego melodii.
Uczniowie powinni zauważyć, ze jest to śpiew jednogłosowy à capella.
3. Nauczyciel wprowadza pojęcie chorału gregoriańskiego. Krótko opowiada o historii
jego powstania, wyjaśnia pochodzenie nazwy, ustala z uczniami, że jest to rodzaj
modlitwy.
4. Opierając się na wiedzy uczniów wyniesionej i zdobytej podczas nauki w Szkole
Podstawowej, nauczyciel prowadzi z uczniami rozmowę na temat stylów architektury,
które obowiązywały w epoce średniowiecza. Uczniowie powinni sobie przypomnieć,
że były to style: romański i gotycki. Nauczyciel podczas rozmowy prezentuje
ilustracje i zdjęcia budowli utrzymanych w tych stylach.
Styl romański:
- Tum pod Łęczycą – Kolegiata.
- Kraków – Kościół św. Andrzeja.
- Sandomierz – Kościół Dominikański.
- Mogilno – Kościół św. Jana – krypta.
- Strzelno – Koścół św. Trójcy – kolumny we wnętrzu kościoła.
- Wnętrze Kościoła Saint – Benoit – sur – Loire.
- Portal kolegiaty w Tumie.
- Portal św. Łazarza w Autun.
- Portal i Drzwi Gnieźnieńskie Katedry w Gnieźnie.
Styl gotycki:
- Katedra w Reims.
- Katedra w Beauvais.
- Kościół św. Urbana w Louviers.
- Kaplica Sainte Chapelle w Paryżu.
- Katedra Notre Dame w Paryżu.
- Opactwo Westminsteru w Londynie.
- Katedra w Cantenburry.
- Katedra w Mediolanie.
- Pałac Dożów w Wenecji.
- Katedra św. Wita w Pradze.
- Wieża i most Karola IV w Pradze.
- Kościół Maraiacki w Krakowie.
- Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny Gdańsku.
- Katedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu.
5.
Należy zwrócić uczniom uwagę na ornamentalne zdobnictwo świątyń: kolumn,
portali, tympanonów, drzwi. Ściany pokrywały freski, okna gotyckich świątyń zdobiły
witraże.
Przykłady iluminacji:
- Jedna z kart kodeksu muzycznego z wizerunkiem Fracesco Landiniego
(U. Smoczyńska, K. Jakóbczak – Drężek „Muzyka i my” – podrecznik dla
kl. V).
- Fra Angelico – „św. Dominik w chwale” – inicjał z mszału.
(U. Smoczyńska, K. Jakóbczak – Drężek „Muzyka i my” – podrecznik dla
kl. V).
- „Chór Żaków i kantorzy” z Graduału Jana Olbrachta
(R. Rataj, Wł. Sołtysik „Muzyka i my” – podręcznik dla kl. VI, WSiP).
- Strona z Ewangeliarza Pułtuskiego przedstawiająca pokłon Trzech Króli
(St. K. Stopczyk „Plastyka” – podręcznik dla kl. VI).
- „Boże Narodzenie i pokłon pasterzy” – inicjał z Mszału Erazma Ciołka.
- „Maiestas Domini” – miniatura z Sacramentarium tynieckiego.
(„Dzieje muzyki polskiej w zarysie” Tadeusz Ochlewski, Wydawnictwo
Interpress).
6. Nauczyciel kieruje rozmowę na temat malarstwa miniaturowego. Uczniowie
przypominają sobie, że w epoce średniowiecza księgi pisano ręcznie. Nazywano je
manuskryptami. Były one zdobione ilustracjami, stronę rozpoczynał ozdobny inicjał.
7. Uczniowie otrzymują polecenie zaprojektowania swojego inicjału.
8. Na kolejnej lekcji, na kartonie o formacie A4, uczniowie na podstawie projektu
wykonują kredkami swój inicjał.
W trakcie wykonywania pracy uczniowie słuchają chorałów gregoriańskich.
9. Podsumowanie zajęć – prezentacja prac.