W zeszłym, kryzysowym dla branży roku, wiele firm

z życia branży
Quo vadis
branżo?
Aleksander Kabziński
prezes Polskiego Związku Producentów Kruszyw
W zeszłym, kryzysowym dla branży roku, wiele firm stanęło nie tylko przed
dylematem jak funkcjonować, ale czy w ogóle funkcjonować. Nie zamierzam
dowodzić, że będzie znacząco lepiej, ale podkreślam, że zawsze może być
gorzej. Jak rynek kruszyw będzie wyglądał w najbliższej przyszłości?
12
SiMB 3/2014
www.kieruneksurowce.pl
z życia branży
O przeszłości słów kilka
W branży kruszyw żyliśmy w ciągłym wzroście zapotrzebowania w latach 2004-2010, po czym nastąpił
nieprzewidywalny rok 2011, po którym wróciliśmy
do sytuacji wcześniejszej. Uważam, że gdybyśmy pominęli ów najlepszy dla branży rok, to rynek kruszyw
zachowywałaby się w sposób bardzo podobny i przewidywalny. W 2011 sprawdziliśmy nasze możliwości
– zapotrzebowanie na kruszywa wyniosło wtedy ok.
320 mln ton, a wszystkich surowców skalnych wydobyto wówczas ponad 400 mln ton.
Po 2011 roku nastąpił wielki spadek zapotrzebowania, który przeciągnął się na lata 2013-2014, powodując szereg działań, które postawiły branżę w niezwykle
trudnej sytuacji gospodarczej.
Chcę tu obalić jeden mit. Uważa się, i wszędzie jest
to podkreślane, że wykonawców dróg wykończyły ceny
materiałów budowanych. To nieprawda. W roku 2011
mieliśmy bardzo duży wolumen, za którym nie szedł
jednak wzrost cen. Stąd informacja dotycząca upadku
polskich firm wykonawczych poprzez zwiększenie cen
nie dotyczy kruszyw, pomimo że stanowią tak znaczny
udział w materiałach stosowanych przy budowie dróg.
Zgadzam się natomiast z opinią, że w zakresie cen branża sama strzeliła sobie w stopę. W moim przekonaniu
konkurencja nie na tym polega.
Fot. photogenica.pl
Co w branży piszczy?
www.kieruneksurowce.pl
Dziś możliwości branży kruszyw są większe o ok.
100 mln od tego, co potrzebuje rynek. Biorąc pod lupę
pierwszy kwartał tego roku, jest on dość ciekawy. Na
pewno nieporównywalny z rokiem ubiegłym. W tej
chwili bardzo dobrze mają się producenci cementu
i betonu, a to jest pierwszą jaskółką tego, że i wytwórcy
kruszyw poczują zmianę na lepsze. Trzeba jednak podkreślić, że dobra pogoda ma tu podstawowe znaczenie.
Zaznaczam też, że wyniki odnoszą się do roku 2013,
który był zdecydowanie słabszy.
W tym roku prowadzimy pewne działania związane z jakością kruszyw. Przygotowywane są ogólne
specyfikacje techniczne oraz dokumenty WT – każdy,
kto siedzi w branży wie, jak jest to potrzebne. Następuje
nowe podejście do mieszanek mineralnych, ponieważ
rzeczywiście zapowiada się wzrastające zapotrzebowanie na nie.
Co jeszcze jest dziś piętą achillesową branży?
W pierwszym kwartale wzrost przewozów kolejowych
będzie dwukrotny w odniesieniu do ubiegłego roku,
przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości wahadeł. Kruszyw wożonych będzie więcej, ale wolniej. Wszystko
spowodowane jest rewitalizacją sieci PLK, co powoduje
szereg utrudnień nie tylko dla nas.
Chcę także zwrócić uwagę na brak skutecznego
działania ustawy Prawo geologiczne i górnicze w zakresie obowiązków gmin wobec udokumentowanych złóż.
Jako PZPK próbujemy z wojewodami wrócić do tematu
znajdowania się udokumentowanych złóż w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Idzie
SiMB 3/2014
13
z życia branży
opornie, ale być może się uda. Do tego dodać należy
płynność finansową firm.
To najważniejsze problemy, jakie nękają branżę.
Co jeszcze czeka nas w tym roku?
Co przyniesie 2014?
Fot. OKSM
PROGNOZY BEZ
OPTYMIZMU
Do 2020 roku branża
nie może liczyć na
to, że jej potencjał
zostanie wykorzystany
do końca. Przyniesie
to wiele likwidacji,
upadłości oraz
konsolidacji
Nie oszukujmy się – w branży nadal pozostanie
ogromna nadprodukcja. Ważne jest, jak wybrniemy
z tej sytuacji. Jeżeli tylko wyścigiem cenowym, to
dla wielu skończy się to bardzo źle. Zapotrzebowanie
w 2014 roku będzie kształtowało się na poziomie 240-250 mln ton kruszyw z tolerancją +/- 20 mln ton.
Zwracam tu uwagę na analizy, które zostały przeprowadzone dla piasków i żwirów wskazujące, że w Polsce mamy więcej złóż piaskowych niż żwirowych, co
pozostaje nie bez znaczenia wobec całej polityki dotyczącej pozostawiania piasków w złożach, szczególnie
w północnej części Polski.
Jeszcze w tym roku ukażą się ogólne specyfikacje
i WT; jesteśmy w tej chwili w czasie dyskutowania
tematu z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad. Na pewno nie wszystkie zapisy do końca nam
się tam podobają i polemizujemy z tym. Rozpoczną
się praktyczne działania na rzecz powstania przepisów
technicznych dla dróg publicznych. Chcę zwrócić na to
szczególną uwagę – w Polsce nie ma jednoznacznych
i jednakowych wymagań przepisów technicznych dla
dróg np. samorządowych i krajowych, co w znacznym
stopniu utrudnia działania. Jesteśmy przekonani, że
wróci sprawa norm PN-EN, która w tej chwili są weryfikowane i najprawdopodobniej normy z symbolem
2013 ukażą się w końcówce tego bądź z początkiem
przyszłego roku z symbolem 2014. Rozszerzone zostaną zapisy ustawy chroniącej dostawców materiałów.
Jest też bardzo interesująca możliwość zaliczek na
poczet dostarczanych materiałów.
Kolejny problem, jaki dotknie branżę w tym roku,
to spiętrzenie przewozów kolejowych w III kwartale.
Rocznie przewiezionych zostanie ok. 25 mln ton
– oznacza to znaczny wzrost w stosunku do ubiegłego
14
SiMB 3/2014
www.kieruneksurowce.pl
z życia branży
roku. Z całą pewnością czeka nas wiele utrudnień i zamknięć torów – ze względu na rewitalizacje. Rozwijać
się będą działania kontrolne związane z przewozem
przeładowanymi samochodami i koleją. Przekraczanie
całkowitej masy pojazdów sprawi, że będą ważone
zarówno ciężarówki, jak i wagony.
Jeśli zaś chodzi o wydobycie bez koncesji, to zostanie one prawnie przypisane nadzorowi górniczemu – to
takie nasze oczekiwanie zapisane w projekcie nowelizacji. Nadzór górniczy sprawdził się, ale egzaminu nie
zdali starostowie i administracja samorządowa, więc
działania te trzeba oddać temu, kto potrafi zrobić to
dobrze.
Co dalej i dokąd zmierzmy?
Do 2020 roku nastąpią wahania różnej wielkości
– wszystko zależeć będzie od tego, czy będzie więcej
dróg krajowych w danym roku. W każdym razie
należy się spodziewać, że potencjał na pewno nie
zostanie do końca wykorzystany. W związku z tym
przewiduję likwidacje i upadłości oraz konsolidacje
i wstrzymanie wielu zakładowych produkcji – tak
już się dzieje, ale w przyszłości wystąpi w większym
stopniu. Opracowane i wdrożone zostaną niemonitorowane przepisy techniczne. Natomiast chciałbym
zwrócić szczególną uwagę na jedną sprawę – uważam,
że dostawcy kruszyw będą realizować zasadę wartości
ponad ilość, będą stabilizować swoją sytuację gospodarczą. W ramach jakości nie wystarczy sama przyzakładowa kontrola produkcji – nastąpi współrealizacja
projektu oraz powtarzalność dostaw. Jeżeli producenci
nadal będą wojować ceną – jak już wspominałem – to
wszyscy skończą bardzo źle.
Do 2020 roku z całą pewnością wzrośnie ilość
kruszyw przewożonych transportem kolejowym. Dziś
przez liczne remonty jest ciężej, ale w przyszłości
powinno być coraz lepiej. Liczymy, że w roku 2019-2020 prędkość wahadeł wzrośnie do ok. 50 km/h, co
pozwoli na pełną realizację usług przewozowych. Do
roku 2020 średnioroczne zapotrzebowanie na transport kolejowy wzrośnie z 10 do 20%. Okazuje się,
że kolej zaczyna być dobrym partnerem – potrzeba 4
miliony ton rocznie, a to już niezły wynik.
Jako Polski Związek Producentów Kruszyw pilotujemy szereg działań, jeżeli chodzi o kwestie prawne:
ustawę o planowaniu przestrzennym, dostępie do
informacji i ochronie oraz nowelizacji Prawa Geologicznego i Górniczego. Chcemy, aby do koncesji
ministra były dołączane PZZ. Absorbujemy również
całość spraw związanych z wydobyciem bez koncesji
do nadzoru górniczego.
***
Życzę sukcesów tym producentom, dla których
jakość i wartość są ważniejsze niż ilość, ponieważ
w moim przekonaniu tylko oni mogą funkcjonować.
Wystąpienie na konferencji Kruszywa Mineralne
w Kudowie Zdroju.
CO NAS CZEKA W 2014?
• czasowe lub długotrwałe zaprzestanie produkcji ograniczy potencjał branży
o 50-60 mln ton,
• mimo to nadal pozostawać będzie nadwyżka możliwości nad potrzebami,
• zapotrzebowanie 2014 roku prognozuję na poziomie 240-250 mln ton (po odjęciu
piasków składowanych wtórnie); punkt piaskowy polskich złóż 43%>75,
55%>30% 2%<30,
• ukażą się Ogólne specyfikacje Techniczne, WT-1, WT-2, WT-3, WT-4 ze znakiem
2014, Zarządzenie Dyrektora GDDKiA dla dróg krajowych,
• rozpoczyna się praktyczne działanie związane z powstaniem Przepisów Technicznych dla dróg publicznych (krajowe i samorządowe).
W zakresie norm PN-EN zakończona zostanie procedura, która pozwoli na wydanie
norm z oznaczeniem 2014 lub już 15.
www.kieruneksurowce.pl
SiMB 3/2014
15