1 PROTOKÓŁ z posiedzenia plenarnego Wojewódzkiej Komisji

PROTOKÓŁ
z posiedzenia plenarnego Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego
w Województwie Łódzkim
w dniu 14 października 2010 r. godz. 10.00
Dnia 14 października 2010 roku w siedzibie Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego
w Łodzi odbyło się posiedzenie Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego. W posiedzeniu
uczestniczyli przedstawiciele Komisji oraz pełnomocnicy osób zaproszonych, zgodnie
z załączoną listą obecności.
Posiedzenie otworzyła Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska, która przywitała
zgromadzonych uczestników WKDS i zaproszonych gości, wyraziła podziękowanie dla
Wojewody Mazowieckiego za pomoc w związku z tragicznym wypadkiem w Nowym
Mieście nad Pilicą. Następnie Pani Wojewoda przedstawiła porządek obrad posiedzenia.
1.
Otwarcie posiedzenia.
2.
Przyjęcie porządku obrad.
3.
Przyjęcie protokołu z posiedzenia Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego
z dnia 9 września 2010 r.
4.
Sytuacja ekonomiczno-społeczna województwa łódzkiego.
5.
Przekształcenia organizacyjne i strukturalne w placówkach służby zdrowia
w województwie łódzkim.
6.
Bezpieczeństwo pracy.
7.
Sprawy różne.
Ad 2.) Wobec braku głosów sprzeciwu porządek obrad został przyjęty w podanej
formie.
Ad 3.) Pani Wojewoda zapytała o ewentualne uwagi dotyczące protokołu
z posiedzenia Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego z dnia 9 września 2010 r.
Pan Krzysztof T. Borkowski wniósł trzy poprawki: korektę tematu dotyczącego
sytuacji ekonomiczno-społecznej w województwie łódzkim (bez „w okresie kryzysu
gospodarczego”); korektę nazwiska osoby z WUP, która zabierała głos z upoważnienia Pana
R. Jakubowskiego (Pani Katarzyna Pawlata) oraz korektę formy podpisu pod protokołem.
Pan Waldemar Lutkowski przypomniał o swoich uwagach, które przesłał drogą
mailową.
Protokół został przyjęty wraz z wniesioną poprawką.
Pani Wojewoda poinformowała zgromadzonych, że następne posiedzenie WKDS
odbędzie się 18 listopada br., w przypadku zmiany terminu ze względu na możliwość udziału
Pani Prof. E. Kryńskiej, informacja zostanie przekazana wszystkim uczestnikom. Tematy
poruszane na następnym posiedzeniu będą obejmować sytuację społeczno-ekonomiczną
w województwie łódzkim, sytuację na rynku pracy oraz raport na temat biedy i ubóstwa
w Łodzi i województwie.
W związku z nieobecnością przedstawicieli WUP, Pani Wojewoda zaproponowała
zmianę kolejności omawianych zagadnień i omówienie w pierwszej kolejności tematu
dotyczącego przekształceń organizacyjnych i strukturalnych w placówkach służby zdrowia
w województwie łódzkim.
1
Ad 5.) Głos zabrała Pani Jolanta Pustelnik, Dyrektor Wojewódzkiego Centrum
Zdrowia Publicznego w Łodzi. Pojęcie przekształcenia może być rozpatrywane w dwóch
aspektach: przekształceniach własnościowych oraz zmianach strukturalno-organizacyjnych
w obrębie zoz-u (zakładu opieki zdrowotnej). WCZP pełni funkcję organu rejestrowego
w imieniu Wojewody. Prowadzony jest rejestr zoz-ów, który jest odzwierciedleniem układu
organizacyjnego w poszczególnych placówkach. Zmiany zachodzące w danych placówkach
inicjowane są przez organ założycielski. Organ założycielski w porozumieniu z dyrektorem
zoz-u przedstawia propozycję rozwiązania, którą, na mocy ustawy, opiniuje Wojewoda. Pani
Dyrektor J. Pustelnik podkreśliła, że rolą Wojewody jest opiniowanie, a nie wydawanie zgody
na przekształcenia. Zgodnie z wolą ustawodawcy, organ założycielski może takową opinię
wziąć pod uwagę, ale nie jest do tego zobligowany. W kontekście odpowiedzialności
Wojewody za bezpieczeństwo zdrowotnego województwa, dostępność usług medycznych
etc., zapis ustawowy powinien wskazywać na decyzyjną rolę Wojewody w zakresie
wydawania zgody, a nie ograniczać jej jedynie do opiniowania. WCZP prowadzi kontrolę
zoz-ów pod kątem zgodności zapisania z rejestrem. W 2007 r. istniały rozbieżności między
zapisami a stanem faktycznym, dzięki dobrej współpracy z Urzędem Marszałkowskim
i Konwentem Powiatów, udało się wiele rzeczy uporządkować. Pani Dyrektor podkreśliła, że
na mocy ustawy o zoz-ach organ założycielski odpowiada za kondycję finansową danego
podmiotu. W przypadku rosnącego zadłużenia danej jednostki organ założycielski powinien
czynić określone działania. Jednym z rozwiązań jest uchwała Rady Ministrów, na mocy której
rząd zobowiązał się pomagać jednostkom samorządu terytorialnego w przypadku objęcia
danego organu założycielskiego tzw. Planem B. Aby wejść w Plan B, (otrzymać pomoc
rządową) jednostka samorządu terytorialnego przejmuje zobowiązania likwidowanego zoz-u
i ma możliwość występowania z wnioskiem do Wojewody o objęcie jednostki samorządu
terytorialnego Planem B. w województwie łódzkim z takim wnioskiem wystąpił jedynie
powiat tomaszowski. Decyzją Ministra Zdrowia z grudnia ubiegłego roku podpisano
porozumienie ze Starostą Tomaszowskim o przyznanie dotacji w kwocie ponad 30 mln. zł
przeznaczonych przede wszystkim na spłatę zobowiązań publiczno-prawnych. Drugim
podmiotem, który w województwie łódzkim wszedł w Plan B jest Miasto Łódź, przy czym
według stanu na 14 października nie była jeszcze ustalona z Ministrem Rozwoju
Regionalnego kwota na zobowiązania powstałe przy przejęciu jednostek w czasie likwidacji.
W kolejnych samorządach (powiat kutnowski, powiat rawski, powiat poddębicki, powiat
łaski) powstały uchwały Rad Powiatowych o woli przekształcenia danej jednostki,
przystąpienia do Planu B. Z kolei samorządy terytorialne (Miasto Pabianice, Powiat
Brzeziński, Miasto Głowno) pomimo dokonanych likwidacji samodzielnych publicznych zozów i utworzenia w ich miejsce niepublicznych zoz-ów, nie złożyły do Wojewody wniosków
o objęcie Planem B. Pani Dyrektor zauważyła, że projekt ustawy o działalności leczniczej,
która ma zastąpić ustawę o zoz-ach, zastępuje Plan B inną formą pomocy. Wniosek o pomoc
można będzie składać do końca grudnia 2013 r. Projekt zakłada rezygnację z pojęcia zoz-u
jako podstawowej formy prowadzenia zakładów opieki zdrowotnej na rzecz spółek prawa
handlowego. Rejestry zoz-ów, które prowadzą wojewodowie, Minister Zdrowia, Okręgowa
Izba Lekarska etc., zostaną zastąpione jednym centralnym rejestrem na szczeblu
województwa prowadzonym przez Wojewodę jako organ rejestrowy. W projekcie znajduje
się również zapis dotyczący konieczności przekształcenia: w momencie, gdy wynik
finansowy jest ujemny, organ założycielski ma 3 miesiące na pokrycie straty wyniku
finansowego, w przeciwnym razie będzie zobowiązany, by w ciągu 12 miesięcy przekształcić
2
jednostkę w spółkę prawa handlowego nie poprzez likwidację, ale aktem przekształcenia.
Pani Dyrektor podkreśliła, że pomoc określana dziś Planem B. nadal istnieje
w przygotowywanym projekcie.
Pani Wojewoda zapytała, czy ktoś ma pytania w zakresie przedstawionym przez Panią
Dyrektor J. Pustelnik.
Pan Krzysztof T. Borkowski poprosił o wyjaśnienie sytuacji szpitala w Głownie.
Pani Dyrektor J. Pustelnik wyjaśniła, że w 2009 r. szpital jako jedna z komórek
organizacyjnych została wydzierżawiona przez Wyższą Szkołę Informatyki, która utworzyła
nzoz. Jednocześnie pozostał tam zoz, na bazie którego pracowała podstawowa opieka
zdrowotna i część specjalistyki, które obecnie stanowią nzoz, którego właścicielem jest
Miasto Głowno.
Pani Wojewoda zauważyła, że jednostki znajdują się w różnej kondycji, stąd różnice
w działaniu organów założycielskich.
Pan Janusz Kazimierczak, Prezes Zarządu Zrzeszenia Szpitali Województwa
Łódzkiego, stwierdził, że przekształcenia strukturalne stanowią konieczność, jeżeli chodzi
o przekształcenie w spółki prawa handlowego, ze względu na zabezpieczenie prawidłowej
działalności finansowej jednostek, a w konsekwencji wypełniania zadań. Pan Prezes wyraził
zaniepokojenie sformułowaniem „ujemny wynik finansowy”, jakie występuje w projekcie
ustawy, gdyż ujemny wynik finansowy może być czasookresowy, a nie jest jasne, za jaki
okres będzie obliczany wynik finansowy.
Głos zabrała Pani Elżbieta Staszyńska, Dyrektor Wydziału Prawnego, Nadzoru
i Kontroli Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, która stwierdziła, że trudno odnieść
się do rozwiazań projektu, który jeszcze nie jest konsultowany.
Pani Dyrektor J. Pustelnik wyjaśniła, że informacje, jakie przedstawiła opierają się na
materiałach kierowanych przez Ministerstwo Zdrowia do opiniowania. Pani Dyrektor
przytoczyła komentarz, według którego ujemny wynik finansowy będzie odnosił się do
konkretnego roku bilansowego. Ustawa będzie musiała mieć rozporządzenia wykonawcze,
dlatego obecnie nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi.
Głos zabrał Pan Zbigniew Pankiewicz, przedstawiciel Łódzkiego Oddziału
Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, który potwierdził, że niewiele jednostek
z województwa łódzkiego uczestniczy w Planie B. NFZ jest przygotowany do opiniowania
i procedowania wniosków. Pan Z. Pankiewicz poinformował, że wniosek Miasta Głowno
zostanie pozytywnie zaopiniowany, natomiast w procedowaniu nie ma jeszcze wniosku
Powiatu Brzezińskiego. Łódzki Oddział NFZ pracował nad trzema wnioskami, w wyniku
czego nasuwają się następujące refleksje dotyczące prognozy przychodów na lata następne.
Prognozy takie powinny opierać się na twardych danych takich jak umowa zawarta z NFZ,
poziom realizacji umowy etc. Jeżeli chodzi o progresję szacowaną na lata następne,
dopuszczalne jest szacowanie jej w oparciu o prognozy Ministerstwa Gospodarki w zakresie
wzrostu PKB. Dobrze by było, by na etapie formułowania projektu jednostki konsultowały się
w tym zakresie z NFZ.
Pani Wojewoda zapewniła, że ŁUW i WCZP również oferują pomoc
w przygotowaniu projektów uchwał.
Pani Bożena Łaz, Prezes Zarządu Zrzeszenia Szpitali Powiatowych i Miejskich
Województwa Łódzkiego, stwierdziła, że określenie prognozy przychodów sprawia
jednostkom, które znajdują się w procesie przekształcenia, bądź przymierzają się do niego,
najwięcej problemów. Prognozy na 2011 rok nie zakładają żadnego wzrostu finansowego,
3
a podchodząc realnie wzrost musi zostać wykazany. Jedyne elementy, które przekładają się na
tworzenie realnych planów, to nadwykonania i rosnące koszty. Obecnie trwają przygotowania
do aneksowania umów, propozycje kontraktów są na poziomie stycznia 2010 r., co jest
niezrozumiałe chociażby ze względu na inflację. Istnieją poważne obawy, że sytuacja
finansowa placówek medycznych zacznie się pogarszać.
Pani Wojewoda zgodziła się, że sytuacja opisana przez Panią B. Łaz stanowi istotny
problem. Tematy związane z kontraktacją, strukturą świadczeń mogą być przedstawiane na
forum Wojewódzkiej Rady Zdrowia Publicznego, w skład której wchodzą organy
założycielskie, Urząd Marszałkowski, Wojewoda Łódzki, Dyrektor Centrum Zdrowia
Publicznego, a planowane jest włączenie do prac Rady Przewodniczącego Konwentu
Powiatów Województwa Łódzkiego. Pani Wojewoda przypomniała, że tematem dzisiejszego
posiedzenia są przekształcenia organizacyjne i strukturalne w placówkach służby zdrowia
w województwie łódzkim.
Pan J. Kazimierczak odniósł się do sytuacji w restrukturyzowanych placówkach
w Wieruszowie i Tomaszowie stwierdzając, że są to małe jednostki, których przekształcenia
nie mają wpływu na funkcjonowanie służby zdrowia w tym zakresie, w którym zostały
przekształcone. Trudno powiedzieć, czy odniosą one sukces, czy porażkę. Obecnie dla wielu
szpitali najistotniejsze są przekształcenia sprzętowe, techniczne, doprowadzenie do
możliwości funkcjonowania niezależnie od nakładów na inwestycje. Pan J. Kazimierczak
zasugerował, by w Wojewódzkiej Radzie Zdrowia Publicznego znaleźli się również
przedstawiciele dyrektorów szpitali.
Pani Wojewoda stwierdziła, że Wojewódzka Rada Zdrowia Publicznego ma za
zadanie określać potrzeby województwa, by wiadomo było, w jakie szpitale i sprzęt
specjalistyczny inwestować dla dobra wszystkich mieszkańców województwa.
Pani Joanna Aleksandrowicz, przedstawiciel Departamentu Polityki Zdrowotnej
Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi, zabrała głos na temat zmian proponowanych przez Urząd
Marszałkowski. Zarząd Województwa Łódzkiego nie podjął jeszcze decyzji o przekształceniu
w spółki prawa handlowego szpitali, w których jest organem założycielskim. O podjęciu
takiej decyzji Wojewoda Łódzki zostanie powiadomiony. Jedynym realizowanym
przekształceniem jest połączenie szpitala Pirogowa i szpitala Madurowicza, które odbywa się
w oparciu o przepisy obecnie obowiązującej ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Po
połączeniu placówka będzie występowała w formie samodzielnego publicznego zoz-u, jej
profil usług zostanie zachowany. Celem przyświecającym połączeniu szpitali jest efektywne
wykorzystanie bazy obydwu placówek. Jedyna zmiana będzie zwiększona liczba łóżek
internistycznych.
Pani Wojewoda zapytała o zamiar przeniesienia klinik ginekologiczno-położniczych
do CKD.
Pani J. Aleksandrowicz odpowiedziała, że ginekologia wysokospecjalistyczna
rzeczywiście zostanie przeniesiona do CKD, na miejscu pozostaną oddziały o profilu
ogólnym ginekologicznych i położniczym.
Pani B. Łaz odniosła się do sytuacji przekształcanych placówek. Zarówno szpital
w Tomaszowie, jak i w Wieruszowie nie wykazują żadnych problemów. Pojawiające się
obawy dotyczą finansów i kolejnych budżetów. Pani B. Łaz zauważyła, że samo
przekształcenie nie rozwiąże problemów, z jakimi boryka się polska służba zdrowia,
czynnikiem niezbędnym jest stabilizacja finansowa. Pani B. Łaz zwróciła również uwagę na
fakt, że w wielu samorządach istniała wola przekształceń, ale często pomysły likwidacji
4
spotykały się z zaniepokojeniem opinii społeczności lokalnej. Nowy projekt ustawy wychodzi
temu naprzeciw. W projekcie znajduje się zapis, według którego do przekształcenia dochodzi
w sytuacji ujemnego wyniku finansowego przez trzy miesiące oraz decyzji 2/3 głosów Rady.
Z kolei organy powiatowe obawiają się, że jeżeli chodzi o pomoc finansową dla jednostek,
które będą chciały przekształcić swoje szpitale, obecnie funkcjonują korzystniejsze
rozwiązania, niż te, które są zakładane w projekcie.
Pani Elżbieta Staszyńska, Dyrektor Wydziału Prawnego, Nadzoru i Kontroli
Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, w odniesieniu do wspomnianej większości
2/3 głosów wyjaśniła, że ostateczna decyzja pozostawiona jest organowi założycielskiemu.
Próg został podniesiony do większości 2/3 głosów. Trudno jednak powiedzieć, jak będzie to
wyglądało w ostatecznej wersji projektu.
Pani Zdzisława Kotulska-Hofman, przedstawicielka Związku Zawodowego OPZZ ze
szpitala Pirogowa, zapytała, czy Wojewódzka Rada Zdrowia Publicznego ma
długoterminowy plan przekształceń szpitali w spółki prawa handlowego.
Panie Wojewoda wyjaśniła, że Wojewódzka Rada Zdrowia Publicznego ma za
zadanie analizować potrzeby województwa w zakresie ochrony zdrowia mieszkańców i jak
powinna być do tego dopasowana struktura, natomiast decyzje co do przekształceń
podejmowane są przez organ założycielski. Pani Wojewoda przypomniała o propozycji, która
dotyczyła tego, że wypracowane w Radzie stanowiska mogłyby stanowić podstawę do
podejmowania decyzji przez Sejmik Województwa czy poszczególne organy założycielskie.
Pani J. Pustelnik wyjaśniła, że budowa planu przekształceń nie jest możliwa, bo nawet
jeśli ustawa, o której projekcie mowa, wejdzie w życie, przekształcenie z mocy prawa będzie
następowało, jeżeli podmiot będzie miał ujemny wynik finansowy, czego nie można z góry
przewidzieć. Wojewódzka Rada Zdrowia Publicznego to organ opiniodawczo-konsultacyjny
do różnych tematów dotyczących całego województwa. Ideą jest, by wszystkie organy
założycielskie mówiły jednym głosem w najważniejszych kwestiach. Pani Dyrektor
podkreśliła, że na mocy istniejących przepisów prawnych Wojewoda nie ma możliwości
nakazowej dla organów założycielskich. W odniesieniu do swojego podmiotu to organ
założycielski jest decyzyjny.
Pani Urszula Smorawska, przedstawiciel Stowarzyszenia Obrony Praw
Ubezpieczonych, odniosła się do połączenia szpitala Pirogowa i szpitala Madurowicza. Jedną
z idei połączenia tych placówek była deklaracja kierownictwa CKD dotycząca przejęcia
klinik wysokospecjalistycznych ginekologiczno-położniczych. W tym zakresie były
prowadzone rozmowy między Marszałkiem Województwa Łódzkiego a Dyrektorem CKD.
Propozycja przeniesienia klinik miała być ustalona do 31 maja br., był to jeden z warunków
dokonania zmian przekształceniowych tych dwóch szpitali. Pani U. Smorawska zapytała,
dlaczego do tej pory nie wiadomo nic na temat tych ustaleń.
Pani J. Aleksandrowicz zobowiązała się, że jeżeli chodzi o kwestię przeniesienia
klinik do CKD, na następne posiedzenie WKDS przedstawi stanowisko Zarządu
Województwa.
Pan Mariusz Koźmiński dodał, że cały czas oczekuje się na działanie ze strony rektora
Uniwersytetu Medycznego w tej kwestii. Zabiegi prawne prowadzone przez Urząd
Marszałkowski prowadzące do połączenia szpitali wynikały z deklaracji wyrażanej przez
Uniwersytet Medyczny. Jeżeli chodzi o pacjentów, nic nie uległo zmianie, szpital nadal
funkcjonuje, a szpitalem Madurowicza zarządza osoba, która jest jednocześnie dyrektorem
szpitala Pirogowa.
5
Pani Wojewoda zaproponowała, by na następnym posiedzeniu WKDS została
przekazana konkretna informacja na ten temat.
Pani J. Aleksandrowicz uzupełniła, że 16 września br. odbyła się rozprawa przed
Wojewódzkim Sądem Administracyjnym, który odrzucił skargę związków zawodowych
reprezentujących szpital Madurowicza, przy czym nie ma jeszcze uzasadnienia.
Pani E. Staszyńska wyjaśniła, że odrzucenie rodzi inne skutki prawne niż oddalenie.
Odrzucenie nie wyklucza możliwości, że skarga zostanie złożona; sąd nie odniósł się do
samej uchwały tylko odrzucił ze względów formalnych.
Pani U. Smorawska poinformowała, że sąd oddalił skargę, nie było żadnych błędów
formalnych. Żadna ze stron nie uzyskała jeszcze uzasadnienia decyzji sądu.
Pani Wojewoda poprosiła o przygotowanie rzeczowej informacji w tej sprawie na
następne posiedzenie WKDS.
Pani Z. Kotulska-Hofman stwierdziła, że personel pomocniczy szpitala Madurowicza
czuje się zagrożony konsekwencjami połączenia, za jakie uznają możliwość zwolnienia
z pracy. Oprócz przeniesienia oddziałów klinicznych do CKD są inne kwestie: powstał
oddział intensywnej opieki medycznej dla noworodków, który w planach ma pozostać na
miejscu, jest rozbudowany, podobnie jak sala porodowa.
Pani Wojewoda zauważyła, że placówki muszą spełniać standardy europejskie, co
oznacza również powiększenie powierzchni, jaką zajmuje jedno łóżko szpitalne.
Pan Waldemar Lutkowski odniósł się do programu wsparcia jednostek samorządu
terytorialnego w kontekście działań przekształceniowych zwracając uwagę na następujące
kwestie: ratowanie sytuacji ekonomicznej szpitali, działań podejmowanych przez szpitale na
rzecz świadczeniobiorców, jak również skutków czynności prawnych dokonywanych
przekształceń dotyczących zatrudnionego personelu. Pan W. Lutkowski podkreślił znaczenie
kształtowania stosunku pracy. Obecnie, zgodnie z ustawa o zoz-ach, dopuszczalne jest
zawieranie umów innych niż wynikające z Kodeksu Pracy. Projekt wskazuje natomiast
zmianę modułu funkcjonowania całego personelu zatrudnionego w jednostkach na
zatrudnienie w ramach umów cywilno-prawnych. Odwołując się do przykładu szpitala
w Tomaszowie, Pan W. Lutkowski zauważył, że w sytuacji dramatycznej może dojść do tego,
że część personelu nie będzie miała możliwości ciągłości w zatrudnieniu wynikającej
z zapisów kodeksowych, podczas gdy nowy byt będzie gotów zatrudnić część personelu na
zasadzie umów cywilno-prawnych (kontraktów). Pan W. Lutkowski zapytał, jaki skutek na
zatrudnienie wywierają przekształcenia, czy wskutek dokonywanych przekształceń stan
osobowy personelu ulegnie zmianie oraz poprosił o wyjaśnienie dualizmu prawnego
w kwestii Kodeksu Pracy i zawierania umów cywilno-prawnych.
Pani Wojewoda wyjaśniła, że projekt dopiero będzie opiniowany przez Komisję
Trójstronną, gdzie każda grupa interesu kieruje się innymi priorytetami, co nie oznacza rzecz
jasna, że nie bierze pod uwagę tych przedstawianych przez pozostałe. Związki zawodowe
zwracają uwagę na kwestie związane z zatrudnieniem, Wojewoda ma na uwadze
bezpieczeństwo zdrowotne mieszkańców województwa, natomiast organy założycielskie będą
się kierowały czynnikiem ekonomicznym, porozumienie będzie wymagało kompromisu. Pani
Wojewoda stwierdziła, że trudno wyobrazić sobie prawidłowe funkcjonowanie szpitala, w
którego budżecie w strukturze kosztów 75% to koszty wynagrodzenia i pochodne. Przy danej
strukturze zatrudnienia należałoby zwiększyć zakres usług (zwiększyć kontrakt z NFZ). Po
przekształceniu możliwe będzie świadczenie płatnych usług. Pani Wojewoda podkreśliła, że
rolą WKDS jest przedstawianie interesów różnych stron. Konieczna jest umiejętność
6
zestawiania interesów pojedynczych jednostek z dobrem ogólnym. W odniesieniu do szpitali,
opiniowanie bierze pod uwagę to, czy po przekształceniu dana placówka ma szansę
funkcjonowania. Pani Wojewoda przypomniała, że w skład Wojewódzkiej Rady Zdrowia
Publicznego wchodzą organy założycielskie, przedstawiciele NFZ i Wojewody, natomiast
jeżeli będzie omawiany temat dotyczący spraw pracowniczych, na takie posiedzenia będą
dopraszane osoby, które będą mogły cos wnieść do merytorycznej dyskusji.
Pani B. Łaz odnosząc się do wypowiedzi dotyczącej zatrudnienia stwierdziła, że
zmiany dotyczące struktury zatrudnienia nie są problemem na etapie przekształceń. Jednostka
publiczna musi najpierw dokonać wszystkich zmian, łącznie ze zmianami organizacyjnymi,
redukcją zatrudnienia, żeby mogła podejść do procesu przekształcenia i skorzystać z Planu B.
Wszystkie plany dotyczące zwolnień muszą dokonać się w jednostce publicznej, jeszcze
przed przekształceniem. Innym problemem jest forma zatrudnienia
Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska dodała, że przekształcenia i redukcje zatrudnienia
nie dotyczą tylko służby zdrowia, wszystko zależy od indywidualnego podejścia do
pracowników, najważniejsze jest, by znaleźć optymalne rozwiązanie.
Pan Zbigniew Jagiełło odniósł się do wypowiedzi dotyczącej konkurencyjności
placówek stwierdzając, że jest to pozytywne zjawisko, przynoszące korzyść dla pacjentów.
Pan Z. Jagiełło zapytał, czy w sytuacji, gdy to wspólny organ założycielski będzie decydował
o tym, czy w danej placówce ma znajdować się dany oddział, nie spowoduje to wydłużenia
czasu oczekiwania na zabieg.
Pan J. Kazimierczak wyjaśnił, że szpitale jednoimienne konkurują w zakresie tych
samych usług, przez co NFZ może przeznaczać mniej środków na dane usługi. Pan
J. Kazimierczak podał przykład dwóch szpitali psychiatrycznych, które podlegają temu
samemu organowi założycielskiemu, a konkurują ze sobą, jeżeli chodzi o środki z NFZ.
Wystarczyłoby je połączyć, by miały ten sam program działania, dzięki czemu zmieniłby się
sposób negocjowania z NFZ (przeciwstawienie monopolowi NFZ monopolu szpitala –
jedynego świadczeniobiorcy w danym zakresie w województwie). Pan J. Kazimierczak
wyraził przekonanie, ze tego typu działania pozwoliłyby na poprawę obsługi pacjentów.
Pani J. Pustelnik zauważyła, że decyzję dotyczącą uruchomienia danego oddziału
podejmuje organ założycielski, niezależnie od opinii wyrażonych przez Wojewodę. Pani
J. Pustelnik podkreśliła, że Wojewoda pełni w tym zakresie jedynie rolę opiniodawczą,
natomiast z innej ustawy wynika odpowiedzialność Wojewody za bezpieczeństwo zdrowotne.
Wojewódzka Rada Zdrowia Publicznego, jako organ społeczny, konsultacyjno-doradczy,
apeluje do organów założycielskich o to, by mówić jednym głosem.
Głos zabrała Pani Iwona Darmach, która zauważyła, że w ramach przekształceń
w powiecie tomaszowskim w lipcu i sierpniu br. personel dwóch oddziałów otrzymał
wypowiedzenia z pracy. W ramach obowiązujących przepisów związanych z udzielaniem
możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez pielęgniarki i położne, te osoby nie
maja takich uprawnień. W związku z powyższym 1 listopada br. w dwóch oddziałach nie
będzie personelu, który zagwarantuje bezpieczeństwo dla przebywających tam pacjentów.
Zatrudnionym osobom złożono propozycję zawarcia umów cywilno-prawnych, zgodnie
z opinią Państwowej Inspekcji Pracy na tym samym stanowisku, wykonując ten sam zakres
obowiązków, nie można podejmować umów cywilno-prawnych. Podobna sytuacja pojawiła
się w powiecie kutnowskim, gdzie w sierpniu br. zwolniono ok. 56 osób (pielęgniarek
i położnych). W kontekście przytoczonych informacji Pani I. Darmach wyraziła
powątpiewanie co do zapewnienia bezpieczeństwa pacjentom.
7
Pani J. Pustelnik poinformowała, że z upoważnienia Wojewody wystąpiła z pismem
do prezesa spółki w Tomaszowie z prośbą o wyjaśnienie problemu w kontekście
bezpieczeństwa pacjentów. Odpowiedź jednoznacznie stwierdza, że wszystko jest zgodnie
z obowiązującym prawem, prezes jest odpowiedzialny za przestrzeganie przepisów.
Pani Wojewoda uzupełniła, że jeżeli chodzi o bezpieczeństwo i właściwe świadczenie
usług, informacje dostarczane są również przez konsultantów, którzy składają sprawozdania
z przeprowadzanych kontroli. Konsultanci w szczególności kontrolują placówki, w których
nastąpiły zmiany. Pani Wojewoda podkreśliła, że Wojewoda może jedynie zwrócić się
z prośbą o wyjaśnienie, nie ma uprawnień w zakresie ingerencji w działalność jednostek,
ponieważ znajduje się to w gestii kierownika danej placówki.
Pani E. Staszyńska odniosła się do sprawy sadowej dotyczącej skargi związków
zawodowych reprezentujących szpital Madurowicza na uchwałę Sejmiku Województwa
Łódzkiego w sprawie połączenia szpitali Madurowicza i Pirogowa. Skarga została przez sąd
oddalona, jest to rozstrzygnięcie merytoryczne, według oceny sądu zostały spełnione
wszystkie procedury, nadzór Wojewody w tym zakresie prawidłowo ocenił, że nie doszło do
naruszenia prawa. Nie wiadomo, czy zostaną podjęte dalsze kroki przez stronę skarżącą.
Wobec braku innych głosów w tym temacie Pani Wojewoda zamknęła dyskusję
w punkcie dotyczącym przekształceń organizacyjnych i strukturalnych w placówkach służby
zdrowia w województwie łódzkim.
Ad 4.) Głos zabrała Pani Katarzyna Pawlata, przedstawiciel Wojewódzkiego Urzędu
Pracy. według stanu na konie września br. poziom bezrobocia w województwie łódzkim
obniżył się o ponad 1000 osób, stopa bezrobocia w województwie łódzkim jest niższa od
poziomu krajowego. Spadek ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych był powodowany
podjęciem przez te osoby zatrudnienia, wzrasta również liczba ofert pracy. Pani K. Pawlata
przybliżyła wyniki badań prowadzonych przez Regionalne Obserwatorium Rynku Pracy
w Łodzi (projekt realizowany od 2009 r. w Łodzi, którego zadaniem jest realizacja badań
społecznych, które analizują przyczyny nierównowagi między popytem a podażą na rynku
pracy). Pani K. Pawlata przedstawiła wyniki badania przeprowadzonego na zlecenie
Regionalnego Obserwatorium Rynku Pracy przez CBOS, a które miało na celu zanalizowanie
treści ofert pracy dla mieszkańców województwa łódzkiego zamieszczonych w Internecie
(badania dotyczyły dwóch miesięcy jesienią 2009 r. i dwóch miesięcy wiosną br.). celem
badania była analiza struktury i dynamiki ofert pracy w Internecie skierowanych do
mieszkańców województwa łódzkiego na przestrzeni dwóch badanych okresów. Badaniu
poddane zostały cztery portale: gazetapraca.pl, praca.gratka.pl, praca.onet.pl i pracuj.pl.
W pomiarze w 2009 r. wprowadzono do aplikacji 9160 niepowtarzających się ogłoszeń ofert
pracy dla mieszkańców województwa łódzkiego, natomiast w miesiącach kwiecień-maj br.
takich ofert było 10286. zróżnicowanie ofert pracy miedzy portalami polegało na tym, że
w gazeta.praca.pl dominowały oferty na stanowiska technicy i inny średni personel oraz
specjaliści, na portalu praca.onet.pl dominowały oferty dla techników i innego średniego
personelu, na pracuj.pl dla techników i innego średniego personelu i specjalistów, natomiast
wyróżniającym się portalem był praca.gratka.pl, na którym przeważały oferty pracy dla osób
z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub bez wykształcenia (oferty skierowane były
do robotników przemysłowych i rzemieślników, pracowników usług osobistych
i sprzedawców oraz pracowników przy pracach prostych). 189 pośredników umieściło oferty
8
pracy w pomiarze w 2009 r., 153 w pomiarze w 2010 r., co oznacza, że na łódzkim rynku
pracy znajduje się duża grupa pośredników.
Pani Wojewoda zapytała o kwestię skuteczności, czy zostało sprawdzone, czy
znaleziono pracowników, których w zamieszczonych ofertach poszukiwano.
Pani K. Pawlata odpowiedziała, że jeżeli chodzi o portale internetowe, trudno jest
przeprowadzić badanie skuteczności znajdowania pracowników na określone stanowiska.
Portale internetowe zamieszczają oferty, w zależności od ustawień aplikacji oferty są
zamieszczane do skutku dopóki nie znajdzie się odpowiedniego pracownika, albo też oferty
ukazują się przez określony czas. Na portalach internetowych nie ma rzetelnej odpowiedzi,
czy dana firma znalazła pracownika na swoje stanowisko pracy.
Pani Wojewoda zapytała o cel przeprowadzonego badania.
Pani K. Pawlata wyjaśniła, że celem badania było sprawdzenie zapotrzebowania na
kadry w województwie łódzkim, jakich zawodów dotyczy, kto może najszybciej znaleźć
zatrudnienie. Regionalne Obserwatorium ma za zadanie gromadzić informacje o rynku
i kolportować te informacje do instytucji, które na podstawie otrzymanych wyników mogą
podejmować konkretne decyzje. Wszystkie wyniki badań są publikowane na stronie
internetowej Obserwatorium, publikacje są wysyłane do różnych podmiotów na rynku pracy.
Jeżeli z badania wynika, że zapotrzebowanie pracodawców z województwa łódzkiego idzie
w kierunku techników na średnim poziomie i specjalistów inżynierów na wyższym poziomie,
jest to sygnał dla szkolnictwa, w jakim kierunku powinno iść profilowanie wykształcenia.
Pan Paweł Saar stwierdził, że informacje tego rodzaju są interesujące i potrzebne, ale
równie istotne jest uzyskanie informacji o działaniach podejmowanych przez WUP
i powiatowe urzędy pracy celem zmniejszenia bezrobocia na terenie województwa łódzkiego.
Pani Wojewoda stwierdziła, że dobrze by było, by na następnym posiedzeniu, na
którym będą omawiane tematy dotyczące sytuacji na rynku pracy, biedy i ubóstwa
w województwie łódzkim, punkt dotyczący sytuacji społeczno-ekonomicznej województwa
łódzkiego został przedstawiony właśnie w tym kontekście.
Pan Mariusz Koźmiński poinformował o rozmowie z Panem R. Jakubowskim, który
zapewnił o przygotowaniu takiej informacji na następne posiedzenie WKDS.
Pani K. Pawlata przedstawiła wyniki badania dotyczące grup zawodów, na które
istnieje największe zapotrzebowanie. Należą do nich: technicy i inny średni personel,
pracownicy do spraw finansowych i handlowych (agenci ds. sprzedaży, przedstawiciele
handlowi), specjaliści (ds. marketingu i handlu, informatycy, inżynierowie), pracownicy
osobiści i sprzedawcy (sprzedawcy, fryzjerzy, kosmetyczki, kelnerzy, barmani, kucharze),
pracownicy przemysłowi i rzemieślnicy (szwaczki, robotnicy budowlani), kierownicy
(kierownicy różnych wewnętrznych działów firm, kierownicy sklepów), pracownicy przy
pracach prostych (w budownictwie i przemyśle, sprzątaczki, prasowaczki), pracownicy
biurowi (magazynierzy). W badaniu uwidoczniły się nowe zawody, które pojawiły się na
rynku pracy, takie jak moderator czatu, opiekun forum internetowego, pozycjoner stron
WWW, osoby zajmujące się rozwiązywaniem problemów klientów ze sprzętem
informatycznym i telekomunikacyjnym lub oprogramowaniem przez telefon, mail lub
w formach internetowych (pracownik wsparcia technicznego), blogger tester, fundraiser,
production executive oraz tzw. złota rączka. Pani K. Pawlata wspomniała również o grupie
ogłoszeń, które skierowane są do określonych grup (np. studenci, osoby bez doświadczenia
etc.), w których nie pojawiały się nazwy stanowisk pracy, których dotyczyły oferty.
Pan P. Saar zapytał, z jakich środków zostało sfinansowane badanie.
9
Pani K. Pawlata poinformowała, że wszystkie badania są prowadzone w ramach
projektu w Priorytecie VI, Działanie 6.1., jest to projekt własny WUP, finansowany ze
środków unijnych. Pani K. Pawlata przedstawiła wymagania pojawiające się w ofertach
dotyczące poszukiwanych pracowników (w kolejność wskazań): zdolności komunikacyjne,
zaangażowanie i motywacja, zdolności organizacyjne, samodzielność, umiejętność pracy
w zespole, wytrwałość, sumienność, dokładność, cierpliwość, kultura osobista, kreatywność,
nastawienie na wyniki, odpowiedzialność, zdolności negocjacyjne, zdolności analityczne,
chęć podnoszenia kwalifikacji i uczenia się, odporność na stres, odpowiednia prezencja, dobra
dykcja, miły głos. Jeżeli chodzi o wykształcenie poszukiwanych pracowników, najwięcej
wskazań dotyczyło pracowników z wykształceniem wyższym, średnim, kierunkowym.
Najczęściej wskazywaną cechą potencjalnych pracowników jest doświadczenie (na
podobnym stanowisku pracy lub branżowe). Co do posiadanych uprawnień: prawo jazdy,
książeczka sanepid, zaświadczenie o niekaralności, uprawnienie do obsługi wózków
widłowych, uprawnienia budowlane etc.
Pan Z. Jagiełło wyjaśnił, że pewne niezrozumienie budzi fakt, że urzędy pracy nie
monitorują skuteczności organizowanych przez siebie szkoleń. Warto byłoby prowadząc tego
typu badania pokusić się o sprawdzenie, ile osób objętych szkoleniami znajduje zatrudnienie.
Pani K. Pawlata stwierdziła, że temat dotyczący monitoringu efektywności szkoleń
inicjowanych przez powiatowe urzędy pracy oraz stworzenia odpowiedniego modułu, który
pozwoli powiatowym urzędom pracy na monitoring ciągły, był poruszany na spotkaniu
z przedstawicielami powiatowych urzędów pracy. Dotyczyłoby to nie tylko tematów szkoleń,
po których uczestnicy zwiększają swoje szanse na rynku pracy, ale również charakteru
szkoleń (jaka formuła szkolenia powoduje wzrost szans uczestnika na znalezienie
zatrudnienia). Jest to zagadnienie omawiane z powiatowymi urzędami pracy i na pierwszy
kwartał 2011 r. planowane jest testowanie opracowanego wspólnie modelu.
Ad 6.) W imieniu Okręgowego Inspektora Pracy w Łodzi głos zabrał Pan Dariusz
Borowiecki, który przedstawił informacje na temat bezpieczeństwa pracy w województwie
łódzkim. Według informacji uzyskanych z ZUS-u w 2009 r. z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych zostało wypłaconych niemal 5 mld zł. świadczeń z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych. Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do nadzoru
i kontroli nad przestrzeganiem przepisów Prawa Pracy, w tym w szczególności przepisów
dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących kontroli
legalności zatrudnienia. PIP podlega bezpośrednio Sejmowi RP, bezpośredni nadzór nad
pracą PIP sprawuje Rada Ochrony Pracy, w skład której wchodzą członkowie powoływani
przez Sejm, Senat, wyznaczeni przez Prezesa Rady Ministrów, organizacje związkowe,
organizacje pracodawców, organizacje społeczne zajmujące się problematyka ochrony pracy
oraz eksperci i przedstawiciele świata nauki. Struktura przedstawia się następująco: Główny
Inspektorat Pracy znajduje się w Warszawie, w każdym województwie znajduje się
Okręgowy Inspektorat Pracy obejmujący swoim zasięgiem dane województwo. W Łodzi
znajduje się Okręgowy Inspektorat Pracy, a w województwie łódzkim znajdują się cztery
oddziały – w Kutnie, Skierniewicach, Piotrkowie Trybunalskim i Sieradzu. W okręgu
łódzkim pracuje ogółem 125 inspektorów pracy, z czego czynnie obowiązki wypełnia ok.
105 inspektorów. Do zadań Inspekcji Pracy należy nadzór i kontrola w zakresie prawa
i ochrony pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, nadzór rynku w związku z legalnością
zatrudnienia, ściganie wykroczeń, badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
10
Obowiązkowemu zgłaszaniu do Inspekcji Pracy podlegają wypadki poważne: śmiertelne,
ciężkie i zbiorowe oraz wszelkie inne zdarzenia, które wywołałyby te skutki, jeżeli mogą być
uznane za wypadek przy pracy. W ciągu ostatnich trzech lat liczba zdarzeń zgłoszonych do
Inspekcji Pracy wzrosła, natomiast liczba zdarzeń zakwalifikowanych do badania uległa
zmniejszeniu. Proces badania zdarzenia przez inspektora pracy trwa średnio 2-3 miesiące.
Biorąc pod uwagę dane statystyczne można by stwierdzić, że w województwie łódzkim mniej
więcej co drugi dzień dochodzi do poważnego wypadku. Przeciętnie trzy osoby miesięcznie
giną w wyniku wypadków przy pracy, przy czym należy pamiętać, że dane Inspekcji Pracy
obejmują jedynie osoby ubezpieczone. Z porównania ostatnich dziewięciu lat wynika, że
sytuacja jest stabilna, z niewielką tendencją zniżkową. W ciągu minionych lat liczba
poważnych wypadków sukcesywnie maleje. Jednym z głównych elementów strategii
Okręgowej Inspekcji Pracy na lata kolejne jest ograniczanie liczby wypadków przy pracy.
Według danych GUS w skali kraju województwo łódzkie znajduje się w grupie średniej. Do
wypadków poważnych najczęściej dochodzi w przetwórstwie przemysłowym oraz
w budownictwie. Pan D. Borowiecki wspomniał o kampanii medialnej „Bez upadku”
skierowanej w tym roku do pracodawców z branży budowlanej, która ma na celu m. in.
przekonać pracodawców o tym, że inwestowanie w bezpieczeństwo pracy to dobra
inwestycja. Jeżeli chodzi o wypadki przy pracy najczęściej zdarzają się one w małych
zakładach, śmiertelne natomiast w największym stopniu dotyczą mikroprzedsiębiorstw.
Najliczniejszą grupą, która ulega wypadkom przy pracy i wypadkom śmiertelnym, są osoby w
średnim wieku i przed emeryturą. Porównując statystyki według stażu pracy u danego
pracodawcy, 60-70% osób uległo wypadkom w ciągu pierwszego roku pracy u danego
pracodawcy. Zdecydowana większość wszystkich wypadków i wypadków śmiertelnych to
upadki z wysokości. Pan D. Borowiecki zauważył, że upadkom z wysokości można łatwo
zapobiegać przestrzegając przepisów BHP (jeżeli ktoś spada z wysokości powyżej dwóch
metrów oznacza to, że doszło do naruszenia przepisów). Jeżeli chodzi o przyczyny wypadków
przy pracy, inspektorzy wskazali ich ponad 300, na jeden wypadek składają się zazwyczaj
średnio trzy-cztery przyczyny. Zdecydowana większość wypadków spowodowana była
przyczynami ludzkimi i organizacyjnymi (błąd ludzki to nieprawidłowe zachowanie się
pracownika w pracy, a przyczyny organizacyjne – nieprawidłowe organizowanie pracy przez
pracodawcę, brak odpowiedniego nadzoru nad pracownikami lub tolerowanie zachowań
niezgodnych z wymaganiami bezpieczeństwa pracy). W przypadku wypadków śmiertelnych
przyczyny organizacyjne pełnią dużą rolę, co oznacza, że tym wypadkom można było
zapobiec stosunkowo niewielkimi kosztami. Inspekcja Pracy jest organem powołanym do
nadzoru i kontroli. W pierwszych dziewięciu miesiącach br. w województwie łódzkim
inspektorzy przeprowadzili ponad 6500 kontroli, do końca br. ma zostać przeprowadzonych
jeszcze ok. 2000 kontroli. Od ubiegłego roku wzrosła liczba środków prawnych wydawanych
w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia (dochodzi do wstrzymania pracy lub
skierowania pracowników do innych prac). Wciąż trudno mówić o zadowoleniu z poziomu
bezpieczeństwa w zakładach pracy na terenie województwa łódzkiego. Jeżeli chodzi
o strukturę zakładów objętych kontrolami w 2009 r. 82% zakładów to małe i średnie
przedsiębiorstwa. Co struktury ujawnionych naruszeń prawa będących wykroczeniami,
najwięcej wykroczeń z tytułu art. 283 Kodeksu Pracy (naruszenie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy). drugie w kolejności są naruszenia art. 282 (wynagrodzenia, czas pracy).
W pierwszych trzech kwartałach br. wydano ok. 26000 decyzji, najczęściej stwierdzane
nieprawidłowości dotyczyły braku lub niewłaściwego przeprowadzenia szkoleń BHP, braku
11
oceny ryzyka zawodowego, pojawiały się również nieprawidłowości związane z eksploatacją
instalacji elektrycznych, brak lub niewłaściwe zabezpieczenie, oznakowanie miejsc
niebezpiecznych, niewłaściwe instrukcje BHP dotyczące obsługi maszyn i urządzeń,
nieprawidłowe urządzenia ochronne, nieprawidłowe zabezpieczenia stanowisk pracy. jeżeli
chodzi o skargi wpływające do Państwowej Inspekcji Pracy, niemal połowa z nich dotyczy
wynagrodzeń i innych świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy, niespełna 1/5 wszystkich
skarg dotyczy warunków pracy.
Pan Z. Jagiełło poprosił o wyjaśnienie charakteru prac pod pojęciem „dostawa wody”.
Pan D. Borowiecki wyjaśnił, że chodzi o przedsiębiorstwa wodociągowe, wypadki
dotyczyły prac prowadzonych w wykopach.
Ad 7.) Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska poinformowała, że następne posiedzenie
WKDS zaplanowane jest na 18 listopada, co uzależnione jest od możliwości przybycia Pani
Prof. E. Kryńskiej.
Pan P. Saar przypomniał, że w bloku spraw różnych miała zostać poruszona kwestia
rozdziału pieniędzy z Funduszu Pracy, planu przygotowanego przez rząd w budżecie na
2011 r. Ze względu na okrojona liczbę osób uczestniczących w posiedzeniu podjęcie decyzji
w tej sprawie okazało się niemożliwe, wobec czego Pan P. Saar zobowiązał się przygotować
propozycje stanowiska WKDS do sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, które
można by rozesłać drogą mailową do wszystkich stron. Pan P. Saar wyjaśnił, że jest to ważne,
ponieważ po przyjęciu przez Polskę strategii lizbońskiej polscy pracodawcy zobowiązali się
do płacenia dodatkowo 2,45% na Fundusz Pracy, który miał być przeznaczony na aktywne
zwalczanie bezrobocia. W tym roku na ten cel zebrano 10 mld zł, których dysponentem
powinien być fundator, czyli pracodawcy. Na aktywne zwalczanie bezrobocia rząd
przeznaczył z tych środków 7 mld zł., natomiast w przyszłym roku rząd proponuje wydanie
3 mld zł. Pozostała część kwoty według projektu ma być przeznaczona na świadczenia
przedemerytalne, natomiast 4 mld. zł mają zostać zaoszczędzone.
Wobec braku innych spraw, jakie mogłyby zostać poruszone w bloku spraw różnych,
Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska podziękowała zgromadzonym za udział w posiedzeniu
i zamknęła posiedzenie plenarne Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego w dniu
14 października 2010 r.
Sporządziła: Magdalena Roczek-Cieślakowska
Przewodniczący
Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego
Jolanta Chełmińska
Wojewoda Łódzki
12